RG 2014 nr 2 "Ratownictwo Górnicze"

Transkrypt

Ratownictwo
Górnicze
ISSN 1426-3092
Nr 2 (75) czerwiec 2014 r.
KWARTALNIK CENTRALNEJ STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 75
SPIS TREŚCI
Redaguje zespół:
Andrzej Plata
- redaktor naczelny
Mirosław Bagiński
- z-ca redaktora naczelnego
Barbara Kochan
- z-ca redaktora naczelnego
Katarzyna Myślińska
- sekretarz redakcji
Katarzyna Kajdasz-Szpotko
Małgorzata Jankowska
Adres redakcji:
Centralna Stacja
Ratownictwa Górniczego S.A.
ul. Chorzowska 25
41-902 BYTOM
tel. (32) 388 04 19
lub (32) 388 04 53
fax. (32) 388 04 44
e-mail: [email protected]
Okręgowa Stacja Ratownictwa
Górniczego w Bytomiu
ul. Chorzowska 12d
41-902 BYTOM
tel. (32)38806 22
Górniczego w Jaworznie
ul. Krakowska 95
43-600 JAWORZNO
tel. (32) 616 22 86
fax. (32) 616 44 33
Górniczego w Wodzisławiu Śl.
ul. Marklowicka 3
44-300 WODZISŁAW Śl.
tel. (32) 455 47 06
e-mail: osrgwodzisł[email protected]
Górniczego w Zabrzu
ul. Jodłowa 33
41-800 ZABRZE
tel. (32) 271 35 06
Redakcja nie odpowiada za treść reklam
i zastrzega sobie prawo dokonywania
skrótów tekstów oraz zamieszczania
własnych tytułów i śródtytułów.
Nie zamówionych materiałów
nie zwracamy.
Skład, opracowanie techniczne oraz druk:
Drukarnia Lipka
ul. Mickiewicza 9A
14-200 Iława
Nakład: 450 egz.
NR 2/2014
•
Krótko
•
Aleksandra Szatkowska-Mejer
Rzecznik prasowy CSRG SA informuje… ............................................................... 1
•
Barbara Kochan
Wywiad z profesorem Krystynem Sosadą
............................................................................................................................................ 1
............................................................... 2
•
Zbigniew Kubica
Pożar w KWK Mysłowice-Wesoła ................................................................................. 4
•
Kazimierz Lebecki
Normy europejskie w zakresie bezpieczeństwa
................................................... 7
•
Małgorzata Jankowska, Katarzyna Myślińska, Katarzyna Kajdasz-Szpotko
Szkolenie w CSRG SA .........................................................................................................10
•
Piotr Pal
Poprawa bezpieczeństwa w kopalniach
•
..................................................................15
Gerard Libera
Z kart historii - Wybuch pyłu węglowego w kopalni Rozbark
.................16
•
Bogdan Ożóg, Damian Stępień, Paweł Wachowicz
Ćwiczenia ratownicze .........................................................................................................19
•
Marcin Zawadzki
Z kart historii - Ratowników górniczych już dziś tam nie ma ..................22
•
Katarzyna Cichy – Szczepańska
Rozwój osobisty a skuteczne zarządzanie
i wzrost odporności na stres w pracy ........................................................................24
•
Marcin Pypeć
Nowa odzież ochronna dla ratowników górniczych
•
Marek Zawartka
Wspólne ćwiczenia zastępów ratowniczych
......................................26
.......................................................27
Fot. na okładce: wspólne ćwiczenia Ratowników Grupy Poszukiwawczo-Ratowniczej
z Jednostki Ratowniczo Gaśniczej nr 5 Państwowej Straży Pożarnej z Gdańska
i Specjalistów Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. Bytom
prowadzonych w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo Gaśniczego.
Autor zdjęcia na okładce – OSRG w Bytomiu
35
KRÓTKO
Udział pogotowi i zastępów specjalistycznych w akcjach ratowniczych
i pracach profilaktycznych.
• 21.02.2014r. akcja pożarowa w KWK
Mysłowice Wesoła. W akcji brały udział
zastępy ratownicze OSRG Jaworzno.
• 28.03.2014r. akcja polegająca na
przewietrzaniu i penetracji wyrobisk
w Kopalni Zabytkowej Guido. W akcji brały udział zastępy zawodowe
CSRG S.A.
• 31.03-02.04.2014r. akcja polegająca
na przewietrzaniu i penetracji wyro-
•
•
bisk KWK Knurów - Szczygłowice
R. Knurów. W akcji brało udział specjalistyczne pogotowie pomiarowe
CSRG S.A.
23.04.2014r. akcja polegająca na
przewietrzaniu i penetracji wyrobisk
w KWK Knurów – Szczygłowice
r. Knurów. W akcji brało udział specjalistyczne pogotowie pomiarowe
CSRG S.A.
07.05.2014r. akcja polegająca na przewietrzaniu i penetracji wyrobisk
w KWK Bielszowice. W akcji brały
udział zastępy ratownicze OSRG Bytom.
Prace profilaktyczne:
Udział specjalistycznego pogotowia
NR 2/2014
przewoźnych wyciągów ratowniczych
w pracach profilaktycznych polegających na kontroli obmurza w następujących zakładach górniczych:
• 16.02.2014r. KWK Knurów Szczygłowice
• 16.02.2014r. w KWK Budryk
• 15.03.2014r. w KWK Borynia – Zofiówka – Jastrzębie r. Jas Mos
• 29.03.2014r. KWK Pniówek
• 30.03.2014r. KWK Pniówek
• 06.04.2014r. KWK Knurów - Szczygłowice
Opr. K. Szpotko
RZECZNIK PRASOWY INFORMUJE...
Odliczamy dni do zawodów…
W momencie zamykania tego numeru kwartalnika /koniec kwietnia
br./ już osiem drużyn ratowników górniczych, w tym dwie z Polski potwierdziło swój udział w IX Międzynarodowych Zawodach Ratownictwa Górniczego w Polsce. Organizatorzy czyli
Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. i Wyższy Urząd Górniczy
szacują, że z zawodach udział weźmie
około 30 drużyn z całego świata.
Udział w zawodach potwierdziły już
drużyny z: Indii /TATA STEEL/, Wietnamu / VINACOMIN MINES RESCUE/
Rosji / EMERCOM OF RUSSIA /, Kazachstanu /KOMIR/ i po dwie drużyny
z Australii / GLENCORE OAKY CREEK
NORTH i KESTREL MINE / i Polski /
KGHM Polska Miedź S.A., Kompania
Węglowa/. Zgłoszenia przyjmowane są do
połowy maja br. Międzynarodowe Zawody Ratownictwa Górniczego zaplanowano na 6- 13 września br. w Polsce. Zespoły ratowników rywalizować będą na
terenach Centralnej Stacji Ratownictwa
Górniczego S.A. w Bytomiu oraz na terenach EXPO Silesia – Centrum TargowoKonferencyjne w Sosnowcu. – Międzynarodowe zawody to nie tylko walka o tytuł
tej najlepszej. To także doskonała okazja
do podnoszenia kwalifikacji ratowników
górniczych, jak i do wymiany wiedzy
technicznej i organizacyjnej. Uczestnicy
zawodów poznają także struktury służb
ratownictwa górniczego innych krajów,
w tym zasady działania oraz ich wyposażenie ratownicze. Bardzo ważna jest także
możliwość bezpośredniej wymiany doświadczeń oraz integracja międzynarodo-
wego środowiska ratowniczego – wyjaśnia Adam Nowak, dyrektor techniczny
CSRG S.A. w Bytomiu i koordynator zawodów ze strony CSRG S.A. Dla uczestników przygotowano pięć konkurencji. Najwięcej emocji budzi jednak symulacja
prawdziwej akcji ratowniczej pod ziemią.
Na jej potrzeby stworzona zostanie sceneria, która jak najbardziej będzie imitować
warunki panujące w polskich kopalniach.
Chodzi bowiem o to, by zastęp który dostaje zadanie czuł emocje i warunki najbardziej zbliżone do tego, co może go spotkać pod ziemią. Obok wspomnianej symulowanej akcji odbędą się jeszcze konkurencje dla mechanika sprzętu ratowniczego, mechanika sprzętu pomiarowego
oraz pierwsza pomoc i test wiedzy ratowniczej. Na potrzeby tej ostatniej już przygotowano 147 pytań testowych. Wszystkie pytania, jak i pozostałe niezbędne informacje na temat zawodów można znaleźć na specjalnie przygotowanej stronie
internetowej www.imrc2014.pl.
Obok zawodów zaplanowano także
organizację III Warsztatów Ratowniczych dla specjalistów z zakresu ratownictwa górniczego. Organizatorem
Międzynarodowych Zawodów Ratownictwa Górniczego jest Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A.
i Wyższy Urząd Górniczy. Honorowy
patronat nad zawodami objął Prezydent
RP - Bronisław Komorowski.
Akcja ratunkowa w Jaskini
Ratownicy z Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu, Grupa Jurajska GOPR oraz stra-
1
żacy wzięli udział w akcji ratunkowej
w Jaskini Wiernej pomiędzy Żarkami,
a Złotym Potokiem koło Częstochowy, w sobotę 26 kwietnia br.
Dwa zastępy ratowników górniczych
wchodzących w skład specjalistycznych
zastępów do prowadzenia prac wysokościowych, przy użyciu metod alpinistycznych wzięły udział w akcji ratunkowej na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Pierwszy zastęp do akcji został wezwany po godz. 21.20, drugi w niedzielę
około 5.00 rano. W sobotę podczas zwiedzania jaskini - na głębokości 23 metrów
blok skalny oderwał się od stropu i przygniótł grotołaza z Łodzi. Jaskinia na co
dzień zamknięta - raz w roku udostępniana jest dla grotołazów. Do jaskini weszła grupa osób, w tym poszkodowany,
doświadczony speleolog. Gdy mężczyzna znajdował się w najdalszym korytarzu jaskini (ok. 150 metrów od jej wejścia) ze stropu urwał się niemal tonowy
głaz. - Spadł pionowo, dokładnie na
plecy mężczyzny, powodując śmiertelne
obrażenia. Osoby obecne na miejscu
mówiły, że zmarł niemal natychmiast.
Nikt z towarzyszy nie mógł mu pomóc,
nikt nie byłby w stanie wydostać go spod
takiego głazu – mówił van der Cohen –
szef Jurajskiego pogotowia ratowniczego. Pozostała grupa grotołazów wezwała służby ratunkowe.
Akcja ratunkowa rozpoczęła się
ok. godz. 17 w sobotę. Na miejscu prace
ratownicze wykonywali strażacy z OSP
Janów, JRG 1 w Częstochowie oraz JRG
CS PSP. Straż pożarna nie miała jednak
możliwości dostać się do poszkodowanego. Strażacy wraz z ratownikami
NR 2/2014
medycznymi zabezpieczyli pomoc medyczną, ogrodzili miejsce zdarzenia.
Zapewnilirównieżoświetlenieterenuakcji,sprzętyhydraulicznyiwyburzeniowy.
Z Komendy Miejskiej w Częstochowie
przyjechałagrupaoficerów.DoakcjiratunkowejprzystąpiłytakżetrzygrupyratownikówGOPR.Pogodz.22.00przybyli
(wezwani przez Wojewódzkie StanowiskoKoordynacjiRatownictwa)ratownicy
górniczyzCentralnejStacjiRatownictwa
GórniczegoS.A.zBytomia.Przypomocy
poduszek pneumatycznych, z wykorzystaniem doświadczenia z akcji zawałowych,usuniętoblokskalnyiprzystąpiono
do wydobywania ciała ofiary. Musieli
przy tym wspólnie z GOPR i służbami
Straży Pożarnej odkopywać i wykuwać
zpowierzchninowydostępdootworujaskini.Akcjaratowniczazakończyłasiępo
ok. 19 godzinach. Jaskinia „Wierna”
należydojednychztrudniejszychjaskiń
na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.
Wcześniejniebyłowniejpodobnychwypadków. Ma ponad 1027m długości
i30mgłębokości.OpiekujesięniąStowarzyszenienaRzeczOchronyPodziemnych
ZjawiskKrasowych„Speleo-Myszków”.
Projekt - kapsuła
„Modułowa Kapsuła Ratunkowa do
ewakuacji poszkodowanego w środowiskuniebezpiecznym”–toprojektrealizowanywramachIIKonkursuProgramu
Badań Stosowanych (PBS). Jego uczestnikiem jest m.in. Centralna Stacja RatownictwaGórniczegoS.A.wBytomiu.
Wramachrealizacjiprojektuprzewidujesięm.in.opracowaniezałożeńfunkcjonalnych,technicznychistudiumwykonalności,jakrównieżbadaniawytrzymałościmodułukapsułyratowniczejdo
ewakuacji, transportu rannego lub zatrutegozeszczególnymuwzględnieniem
akcjiratunkowychwgórnictwie.
Założeniem projektu jest opracowaniemodelułatwejwtransporciekapsuły
ratunkowej,którapowinnaułatwićewakuacjęratowanegozapewniającmujednocześniewłaściwewarunkitransportu
i zabezpieczenie przed zagrożeniami,
jaknp.:upadek,zasypanie,wysokatemperatura,skażeniepowietrzagazamiduszącymichemicznieifizycznie.Kapsuły
powinnyskładaćsięztrzechmodułów:
transportowego, ochronnego i medycznego.Powinnyposiadaćwyposażeniedo
udzielaniazaawansowanejpierwszejpomocy–mówiJanuszŚliwa,koordynator
projektuzestronyCSRGS.A.
Wramachprojektuzostanieprzeanalizowanatakżemożliwośćzautomatyzowania procesu monitorowania stanu
zdrowia i udzielania pierwszej pomocy
wpostacisztucznegooddychaniaczydefibrylacjiitamowaniakrwotoków.Podczaspracynadprojektemanalizowanesą
m.in.raportyzwypadkówwkopalniach
iwbudownictwie,atakżeinneakcjeratownicze,podczasktórychwystąpiłakonieczność transportu rannego w trudnychwarunkachśrodowiskowych,bądź
gdzietransportmógłnarazićrannegona
noweurazy.Poduwagębranajesttakże
długośćtransportuposzkodowanegodo
miejscaudzielaniapomocylekarskiej.
Obok analizy raportów z wypadków
przeanalizowanybędzierównieżprzebieg
akcji ratowniczych. Na jego podstawie
opracowanezostanąmożliwescenariusze
poszukiwania, docierania do rannych,
udzielania im pierwszej pomocy oraz
transportu poszkodowanych z uwzględnieniemmożliwychutrudnień.
Na podstawie przeprowadzonych
analizopracowanybędziemodelfunkcjonalny kapsuły określający jej zadania,skład,możliwesposobyużytkowania, narażenia i ograniczenia. Model
będzieweryfikowanynapodstawiebadań symulacyjnych według wcześniej
opracowanychscenariuszyzdarzeń.
Projekt „Modułowa kapsuła ratunkowa do ewakuacji poszkodowanych
w środowisku niebezpiecznym” finansowany jest przez Narodowe Centrum
BadańiRozwoju.InstytutMechanizacji
BudownictwaiGórnictwaSkalnegostoi
na czele konsorcjum w skład, którego
wchodzą: Akademia Górniczo-Hutniczaim.StanisławaStaszicawKrakowie,
Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A., Politechnika Warszawska,
WojskowyInstytutHigienyiEpidemiologii im. Generała Karola Kaczkowskiego oraz Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej. Zakończenie projektu
zaplanowanonapoczątek2016roku.
Rzecznik prasowy
mgr Aleksandra Szatkowska-Mejer
RATOWNICTWO OCZAMI SPECJALISTY
Wywiad z profesorem Krystynem Sosadą
Z Profesorem Krystynem Sosadą
konsultantemwojewódzkimwdziedzinie medycyny ratunkowej, Kierownikiem Katedry i Oddziału Klinicznego
ChirurgiiOgólnej,BariatrycznejiMedycyny Ratunkowej Śląskiego UniwersytetuMedycznegowKatowicach,rozmawiamy o systemie ratownictwa medycznegowPolsce.
Prof. dr hab.n.med. Krystyn Sosada
jestspecjalistąchirurgiiogólnej,medycynyratunkowejizdrowiapublicznego.
Studia ukończył w Śląskiej Akademii
Medycznej na Wydziale Lekarskim w
Zabrzu.PostudiachpodjąłpracęwIII
KatedrzeIKlinikiChirurgiiOgólnejw
Bytomiu. W latach 2000-2005 był kie-
rownikiem Katedry Medycyny RatunkowejiOddziałuKlinicznegoChirurgii
UrazówWielonarządowychwBytomiu.
Od2005rokukierujeKatedrąiOddziałemKlinicznymChirurgiiOgólnej,
Bariatrycznej i Medycyny Ratunkowej
w Zabrzu. W latach 2000- 2006 pełnił
kolejnofunkcjeprodziekanaidziekana
WydziałuZdrowiaPublicznegoŚląskiej
AkademiiMedycznejwKatowicach.
Jest konsultantem wojewódzkim
w dziedzinie medycyny ratunkowej
iwiceprezesemPolskiegoTowarzystwa
Medycyny Ratunkowej. Jest też członkiem Rady Naukowej przy Ministrze
Zdrowia.Od2002rokujestczłonkiem
zespołu ekspertów ministra zdrowia
2
NR 2/2014
w dziedzinie medycyny ratunkowej.
W 2008 roku uzyskał tytuł naukowy
profesora.
Profesor Krystyn Sosada jest autorem 340 publikacji naukowych krajowych i zagranicznych.
Panie Profesorze, w swojej wypowiedzi użył pan takich określeń jak zespoły podstawowe i specjalistyczne,
centra powiadamiania ratunkowego,
szpitalne odziały ratunkowe. Proszę
wytłumaczyć co znaczą te pojęcia.
Panie Profesorze, czy system ratownictwa medycznego w swoich działaniach przewiduje jakieś miejsce dla
jednostek niemedycznych, ale takich
które również zajmują się ratowaniem
zdrowia i życia?
Panie Profesorze, jak działa system
ratownictwa medycznego w Polsce?
Państwowe Ratownictwo Medyczne
działa w oparciu o trzy jednostki organizacyjne. Są to: centra powiadamiania ratunkowego (CPR), zespoły ratownictwa
medycznego (ZRM) i szpitalne oddziały
ratunkowe (SOR). Do zadań CPR należy przyjmowanie zgłoszeń z numeru
alarmowego 112 o wszelkich zagrożeniach bezpieczeństwa publicznego takich jak pożary, wypadki komunikacyjne, wycieki gazu itp. Część z tych
zgłoszeń dotyczy oczywiście zagrożenia
zdrowia i życia. W takim przypadku
operator CPR przekierowuje zgłoszenie
do najbliższej dyspozytorni pogotowia
ratunkowego. Dyspozytor medyczny po
zebraniu wywiadu medycznego podejmuje decyzję o zadysponowaniu ZRM
znajdującego się najbliżej miejsca zdarzenia. Zespoły ratownictwa medycznego w Polsce dzielą się na dwa typy:
podstawowe i specjalistyczne. Zespół
podstawowy składa się wyłącznie z ratowników medycznych. W zespole specjalistycznym znajduje się dodatkowo
lekarz najlepiej specjalista medycyny ratunkowej. ZRM dysponowane są do stanów zagrożenia życia i po zaopatrzeniu
poszkodowanego na miejscu zdarzenia
transportują pacjentów do najbliższego
szpitalnego oddziału ratunkowego.
Ambulanse są w tej chwili na dobrym,
europejskim poziomie. Ich wyposażenie
nie odbiega niczym od standardów europejskich i światowych. W tej dziedzinie nie mamy żadnych niedociągnięć.
Szpitalne oddziały ratunkowe powstały
w celu leczenia pacjentów w stanie bezpośredniego zagrożenia życia niezależnie od przyczyny, w szczególności pacjentów w ciężkim stanie po urazach
wielonarządowych. Do SOR trafiają pacjenci przywożeni przez ZRM lub mogą
zgłosić się tam sami. Niestety bardzo
często w obecnej kondycji służby zdrowia SOR jest traktowany przez pacjentów niewymagających pilnej interwencji medycznej jak całodobowa poradnia
i służy do uzyskania szybkiej specjalistycznej porady lekarskiej. W konsekwencji utrudnia w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym leczenie pacjentów
w ciężkim stanie.
Oczywiście, Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym definiuje pojęcie jednostek współdziałających z systemem PRM. Są to jednostki Krajowego
Systemu Ratowniczo Gaśniczego takie
jak Ochotnicza i Państwowa Straż Pożarna, jednostki ratownictwa specjalistycznego takie jak GOPR, TOPR,
WOPR, w tym również ratownictwo
górnicze, organizacje państwowe tj. Policja, Straż Miejska oraz organizacje
społeczne zajmujące się szeroko pojętym udzielaniem pierwszej pomocy takie jak ratownicy PCK. W ramach ujednolicenia kompetencji i poziomu udzielania pomocy poszkodowanym Ustawa
nakłada na ratowników w/w jednostek
obowiązek uzupełniania certyfikatu
z Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy
(KPP). Szkolenie z zakresu KPP trwa
najkrócej 66 godzin i składa się z 25 godzin zajęć teoretycznych i 41 zajęć praktycznych. Kurs kończy się egzaminem
państwowym składanym przed niezależną komisją. Egzamin składa się
z części teoretycznej – test 30 pytań
oraz części praktycznej polegającej na
ocenie umiejętności wykonania zabiegów ratujących życie na fantomach do
resuscytacji. Po zdaniu egzaminu kursant uzyskuje tytuł zawodowy ratownika z uprawnieniami przyznawanymi
na okres trzech lat. Po upływie trzech
lat należy ponownie przystąpić do egzaminu KPP. Tytuł zawodowy ratownika
dotyczy jedynie kwalifikowanej pierwszej pomocy i nie daje uprawnień ratownika medycznego, które można
uzyskać jedynie po trzech latach studiów licencjackich.
System ratownictwa medycznego w Polsce jest systemem dość młodym. Działa
on w oparciu o Ustawę o Państwowym
Ratownictwie Medycznym z 2001 roku,
która nakreśla ramy funkcjonowania
systemu; kto, gdzie, kiedy i jak ma reagować w przypadku zagrożenia zdrowia
i życia. Jednak nie mamy się czego wstydzić. Mamy nowoczesne ambulanse,
śmigłowce działające w ramach Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, szpitalne oddziały ratunkowe (SOR), centra
powiadamiania ratunkowego (CPR),
centra urazowe, dobry system kształcenia zarówno ratowników medycznych,
jak i lekarzy specjalizujących się w dziedzinie medycyny ratunkowej. Należy
również podkreślić stopniowy wzrost
świadomości społecznej dotyczącej zasad udzielania pierwszej pomocy do
czasu przybycia ambulansu. To, jak
funkcjonuje system, zależy przede
wszystkim od społeczeństwa. Należy
podkreślić, że są pierwsze efekty nauczania pierwszej pomocy w szkołach
i przedszkolach, np. kilkuletnie dzieci
dzwonią na numer 112 i umieją spokojnie poinformować o tym, że np. mama
bardzo źle się czuje. Jednak mamy jeszcze wiele do zrobienia w tym zakresie.
Państwowe Ratownictwo Medyczne napotyka w swoim działaniu różne problemy wynikające z niedociągnięć całego systemu opieki zdrowotnej w Polsce
oraz małej świadomości społeczeństwa,
do jakich działań powołany jest system
ratownictwa. Zespoły ratownictwa medycznego muszą często wypełniać zadania podstawowej opieki zdrowotnej,
szczególnie w okresach nocnych, popołudniowych oraz podczas weekendowych dni. Szpitalne Oddziały Ratunkowe traktowane są przez pacjentów
jako najszybszy i najprostszy sposób
uzyskania porady lekarskie z pominięciem kolejek do specjalistów. Takie postępowanie powoduje duże utrudnienia
w pracy SOR, które są powołane do leczenia pacjentów w stanie bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia.
3
Panie Profesorze, w jakim miejscu
w systemie ratownictwa w Polsce widzi Pan ratownictwo górnicze, biorąc
pod uwagę umiejętności udzielania
pierwszej pomocy przez ratowników
górniczych?
Naturalnie górnictwo węgla kamiennego ma ogromne tradycje na Śląsku
i przyczyniło się także do rozwoju
struktur służby zdrowia. Obecnie
w górnictwie szkolenie z pierwszej
NR 2/2014
pomocy ratowników górniczych opiera
się o 8 godzin zajęć na kursie podstawowym dla kandydatów na ratowników
górniczych oraz 3 godzin szkolenia na
okresowych kursach dla ratowników
górniczych. Dodatkowo zastępowi kopalnianych drużyn ratowniczych odbywają 3 dniowy kurs z zakresu pierwszej
pomocy. Wydaje się jednak że ratownictwo górnicze wymaga dostosowania
w zakresie zasad udzielania pierwszej
pomocy do norm obowiązujących w
Polsce. Dlatego Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu uzyskała wpis w rejestrze Wojewody jako
podmiot współpracujący z systemem
Państwowe Ratownictwo Medyczne.
Wynika z tego, że ratownictwo górnicze
dołączyło do innych służb ratowniczych
o charakterze niemedycznym, ale również udzielających pomocy w stanach
zagrożenia życia. Obecnie trwają prace
nad wprowadzeniem szkoleń z zakresu
KPP do podstawowego programu szkolenia ratowników górniczych. W ramach
programów pilotażowych w CSRG odbyło się już kilka szkoleń zakończonych
pozytywnym zdaniem egzaminu z KPP.
Jako przewodniczący Komisji Egzaminacyjnej pragnę podkreślić duże zaangażowanie organizatorów i ratowników
górniczych uczestniczących w kursach.
Wysoko oceniam poziom na egzaminach zarówno pod względem teoretycznym i praktycznym. Wprowadzenie
w ratownictwie górniczym kursów
z KPP na pewno przyczyni się do wzrostu umiejętności udzielania pierwszej
pomocy przez ratowników górniczych.
Jest to szczególnie ważne ze względu na
specyfikę zagrożeń w kopalniach węgla
kamiennego takich jak wybuch/zapalenie się pyłu węglowego/metanu, zawał
górotworu itp. Ratownicy górniczy stanowią pierwszą linię służb udzielających
pomocy poszkodowanym w warunkach
dołowych. Należy podkreślić, że zespoły
ratownictwa medycznego nie zjadą „na
dół” dla udzielania pomocy. Poszkodowani muszą zostać przetransportowani
na powierzchnię i dopiero wtedy przekazani służbom medycznym. W przypadku ogłoszenia akcji ratowniczej na
kopalni zadysponowane zostają zastępy
ratownicze kopalniane i zastępy z okręgowych stacji ratownictwa górniczego.
Równocześnie powiadomiony zostaje
lekarz medycznej służby ratownictwa
górniczego stacjonujący w Okręgowej
Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu. Podczas prowadzenia działań ratowniczych znajduje się on w bazie ratowniczej i w miarę swoich możliwości
koordynuje działania z zakresu pierwszej pomocy wykonywane przez ratowników górniczych. Jest on jedynym medykiem „na dole”, który ściśle współpracuje z ratownikami górniczymi w zakresie udzielania pomocy poszkodowanym.
Wprowadzenie obligatoryjnych kursów
z KPP w systemie ratownictwa górniczego na pewno wpłynie pozytywnie na
skuteczność udzielania pomocy w akcjach ratowniczych i pozwoli lekarzowi
medycznej służby ratownictwa górniczego lepiej wykorzystać posiadane siły
i środki podczas akcji ratowniczej.
Bardzo dziękuję za rozmowę
mgr inż. Barbara Kochan
CSRG S.A. w Bytomiu
POŻAR W KWK MYSŁOWICE – WESOŁA
21.02.-24.02.2014
W dniu 21.02.2014 r. w KHW S.A.
w KWK „ Mysłowice –Wesoła” w Mysłowicach doszło do pożaru endogenicznego, w rejonie ściany 301, w pokładzie 318, na poziomie 465. Pokład 318
jest pokładem niemetanowym i nieskłonnym do tąpań a w rejonie eksploatowanej ściany zaliczony do V grupy
samozapalności z 30 –to dniowym okresem inkubacji. Ściana o długości 275 m
i wysokości 3.4 m wyposażona była
w obudowę Fazos 19/35 i prowadzona z
zawałem stropu pomiędzy pochylnią II
a pochylnią I (wentylacyjną) z lokalnym
pozostawianiem warstwy węgla w stropie do około 0,5m. Przewietrzanie
ściany odbywało się systemem na „U”
powietrzem w ilości około 300 m3 / min.
W styczniu br. postęp ściany wyniósł
zaledwie 3,5m w związku z utrudnieniami spowodowanymi wystąpieniem
strefy uskokowej przy poch. I. W dniu
31.01.br. w rejonie skrzyżowania ściany
z poch. II stwierdzono w zrobach ściany
zawartość CO w wysokości 120 ppm
i w ramach profilaktyki pożarowej rozpoczęto podawanie do zrobów mieszaniny
wodno – popiołowej. W dniu 2.02. zadecy-
dowano o czasowym zaizolowaniu ściany
za pomocą korków z piany fenolowo – formaldehydowej o grubości 0,7 – 0,9 m
zabudowanych w ścianie - około 50 m na
wschód od skrzyżowania z poch. I oraz
w pochylni II około 10 m poniżej wlotu
powietrza do pochylni. Dodatkowo zaizolowano środkami chemicznymi zroby
ściany na odcinku między wykonanym
korkiem a pochylnią I. Dojście do korka
przewietrzano wentylacją odrębną tłoczącą i przystąpiono do zalewania wodą
rejonu skrzyżowania ściany z poch.II.
W dniu 21.02.2014 r., około godziny
126 czujnik CO – metrii automatycznej
zabudowany w pochylni I, w wylotowym prądzie powietrza zarejestrował
wystąpienie w atmosferze CO w ilości
47 ppm. Nadsztygar wentylacji wykonując pomiary ręczne stwierdził w rejonie skrzyżowania ściany z poch.I ze
ścianą stężenie CO w atmosferze w ilości 120 ppm oraz zaobserwował występowanie w ścianie lekkich dymów.
O godz. 148 dyspozytor kopalni rozpoczął prowadzenie akcji ratowniczej
pożarowej, wycofując z zagrożonego rejonu 21 pracowników.
4
W pierwszej fazie akcji zmobilizowano do akcji trzy zastępy własne
kopalni, dwa zastępy z OSRG Jaworzno
oraz zastęp pogotowia pomiarowego
CSRG S.A. oraz lekarza. W związku
z brakiem możliwości aktywnego ugaszenia pożaru, kierownik akcji podjął decyzję o izolacji rejonu przy pomocy korków
przeciwwybuchowych ze spoiwa EKOBET, w oparciu o podwójne tamy bezpieczeństwa, w pochylni I i w pochylni II.
W pierwszej fazie działań oprócz prac
związanych z przygotowywaniem materiałów na budowę tam, przystąpiono do
rozwijania linii chromatograficznej L- 1
z bazy do pochylni I. Linia ta została uruchomiona w dniu 21.02. o godz. 1340.
Zawarcia obu tam przeciwwybuchowych zostały wymurowane z kostki i wyposażono je odpowiednio w poch. I
w dwa przepusty (polski i czeski)
a w poch. II w przepust polski. Na czas wykonywania prac przy TP -2, w dniu 22.02.
o godz. 2110 uruchomiona została druga
linia chromatograficzna L -2 do poch. II.
Po zakończeniu budowy tam w dniu
23.02. o godz, 529 zamknięto przepusty
a o godz. 8 55 rozpoczęto inertyzację
5
NR 2/2014
NR 2/2014
otamowanej przestrzeni przy użyciu
CO2, z wydajnością ok. 600 kg/ godz.
W dniu 24. 02., po stwierdzeniu
szczelności wykonanych korków oraz
stabilnego, prawidłowego składu atStanowisko: L – 2 Pochylnia II
Lp.
1.
2.
3.
Data
2014.02.22
2014.02.22
2014.02.22
Godz.
21:10
22:10
23:10
Stanowisko: L -1 Pochylnia I
Lp.
1.
2.
3.
Data
2014.02.22
2014.02.22
2014.02.22
Godz.
13:40
14:40
15:40
mosfery – kierownik akcji podjął decyzję o jej zakończeniu. W akcji oprócz
zastępów własnych, zastępów dyżurujących OSRG Jaworzno brały również
udział 2 zastępy PKW S.A. ZG Sobieski
O2
11,21
11,01
10,65
CO2
2,26
2,26
2,39
CO
0,0830
0,0840
0,0840
CH4
0,05
0,05
0,06
O2
18,46
18,63
18.45
CO2
0,67
0,61
0,65
CO
0,1260
0,1100
0,1200
CH4
0,06
0,05
0,06
H2
0,00
0,00
0,00
H2
0,00
0,00
0,00
6
w ramach planu wzajemnej pomocy
kopalń.
OSRG Jaworzno
mgr inż. Zbigniew Kubica
C2H4
0,00
0,00
0,00
C2H6
0,00
0,00
0,00
Temp.
0,0
0,0
0,0
N2
86,40
86,60
86,62
100G
0,71
0,70
0,68
TR
0,20
0,19
0,20
C2H4
0,00
0,00
0,00
C2H6
0,00
0,00
0,00
Temp.
0,0
0,0
0,0
N2
80,68
80,60
80,72
100G
4,31
4,03
4,08
TR
0,26
0,25
0,25
NR 2/2014
NORMY EUROPEJSKIE (EN)
W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA
PRZECIWWYBUCHOWEGO
W GÓRNICTWIE
W roku 2000 została utworzona
w ramach Komitetu Technicznego TC
305 (Atmosfery wybuchowe) grupa robocza ds. normalizacji w górnictwie
podziemnym. Zadaniem grupy było
opracowanie norm zharmonizowanych
z Dyrektywą ATEX, a odnoszących się
do bezpieczeństwa przeciwwybuchowego
w górnictwie. W ramach swojej działalności o pracowano normy na: tamę wentylacyjną o wytrzymałości 2 bar, zapory
wodne przeciwwybuchowe, instalację
automatycznego gaszenia zapłonu metanu na kombajnach chodnikowych,
bezpieczeństwo instalacji odmetanowania. Artykuł przedstawia zasadnicze
ramy tych norm oraz rolę normalizacji
w kształtowaniu warunków bezpiecznej
pracy w podziemnych wyrobiskach górniczych.
Ustawa o Normalizacji [1] definiuje
ją jako „działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziedzinie,
poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub możliwych do zaistnienia
problemów technicznych”. Centralną
organizacją rządową prowadzącą działalność normalizacyjną jest Polski Komitet Normalizacyjny działający poprzez Komitety Techniczne. Jednym
z nich jest Komitet Techniczny nr 275
– Techniki i Zagrożeń w Górnictwie
prowadzący działalność normalizacyjną w tym zakresie. Od 1 stycznia
2004 roku PKN jest pełnoprawnym
członkiem Europejskiego Komitetu
Normalizacyjnego (przedtem był
członkiem afiliowanym)
Organizacja ta zrzesza nie tylko
kraje członkowskie Unii, ale również
kraje EFTA – Szwajcarię, Islandię, Norwegię. Aktualnie, chcąc utworzyć
normę krajową PN trzeba wpierw
upewnić się czy podobnej lub identycznej normy nie ma w którymś kraju
członkowskim, dopiero po takim
stwierdzeniu tworzy się normę, która
staję się dostępna we wszystkich krajach członkowskich CEN. Wszystkie
normy tworzone w ramach CEN stają
się po zastosowaniu odpowiednich procedur – ankiecie powszechnej, głosowaniach wewnątrz Komitetu i jego wydziałów - normami krajowymi. Tak się
stało z normami opracowanymi przez
TC 305 (Komitet Techniczny CEN
ds., Atmosfer Wybuchowych) w ramach Dyrektywy ATEX dla górnictwa.
Jednym z celów normalizacji krajowej
jest adaptacja norm międzynarodowych, w szczególności europejskich do
krajowego systemu norm. Cel ten jest
realizowany poprzez udział przedstawicieli polskich w odpowiednich grupach
roboczych, udział polskich jednostek
normalizacyjnych w procesie powszechnego ankietowania norm europejskich i wreszcie ich włączenie do
wykazu polskich norm.
Górnictwo podziemne nie jest ulubieńcem Unii Europejskiej i jest to widoczne w pracach CEN, który powołał
tylko dwa Komitety Techniczne ściśle
związane z górnictwem: TC 148 – Bezpieczeństwo transportu taśmowego
(Safety Handling Equipment and Systems) oraz TC 196 - Maszyny dla górnictwa podziemnego (Machines for
underground mining). Ale Dyrektywa
ATEX 9/94/EC w szczególny sposób
wyróżnia sprzęt dla górnictwa, dlatego
przy Komitecie Technicznym TC305 –
Atmosfery Wybuchowe, powołano
w 2000 roku grupę roboczą nr 5(Working Group 5) „ Sprzęt i systemy
ochronne dla górnictwa”. Kierowanie
grupą roboczą powierzono niemieckiej
organizacji normalizacyjnej DIN i jej
agendzie górniczej FABERG. Zadaniem grupy było opracowanie projektów norm europejskich w zakresie bezpieczeństwa przeciwwybuchowego dla
górnictwa, a więc w zakresie szeroko
rozumianej aerologii górniczej. W początkowym okresie w pracach grupy
7
roboczej brali udział przedstawiciele
Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii,
Hiszpanii, Republiki Czeskiej i Polski.
W 2003 roku doszedł przedstawiciel
Austrii, a w 2005 roku grupę opuścili
przedstawiciele Francji w związku z zamknięciem ostatniej kopalni podziemnej w tym kraju. Rytm pracom grupy
nadawały dwa plenarne posiedzenia
rocznie, przemiennie w różnych krajach, jednak z zasadą,że jedno posiedzenie w roku było na terenie Niemiec.
W sumie odbyło się 16 posiedzeń plenarnych.
Zasadnicza
działalność
Grupy zakończyła się w 2008 roku, dalsze spotkania są dorywcze dla weryfikacji istniejących norm jeżeli występuje tako potrzeba. Oprócz posiedzeń
plenarnych odbywały się posiedzenia
ekspertów dla poszczególnych norm.
Czas trwania posiedzeń nie przekraczał dwóch dni. Przewodniczącym
grupy roboczej nr 5 jest były dyrektor
Stacji Ratownictwa Zagłębia Saary
dr Elmar Fuchs, a sekretarzem HansGeorg Blasgude z organizacji FABERG
w Essen. Grupa robocza nr 5 zakończyła działalność w 2008 roku przekazując krajowym organizacjom normalizacyjnym 6 norm. Zostaną one omówione poniżej. Wszystkie poniżej
przedstawione normy są transponowane do norm polskich przez Komitet
Techniczny nr 275 ds. Techniki i Zagrożeń w Górnictwie jako normy
PN-EN
Charakterystyka norm
• EN1127-2;2012 Atmosfery wybuchowe i ochrona przed wybuchem;
część 2 Podstawowe pojęcia i metodologia dla górnictwa [4]
Norma ta ostatnio nowelizowana jest
drugim arkuszem normy EN1127-1
„Atmosfery wybuchowe i ochrona przed
wybuchem. Podstawowe pojęcia i metodologia” odnoszącej się do przemysłu.
NR 2/2014
W wykazie Polskich Norm istnieje od
2004 roku, obecnie jej kolejna wersja to
PN-EN1127-2 ;2010. Znowelizowana
wersja jako EN 1127-2; 2014 jest
w trakcie procedury głosowania wpisywania do wykazu norm. Tekst normy
podchodzi do zagrożeń wybuchowych
w górnictwie podziemnym w sposób
odbiegający od tradycji. Nie dzieli na
zagrożenie wybuchem pyłu węglowego
i zagrożenie metanowe lecz wprowadza
pojęcie „zagrożenie wybuchem” obejmujące oba tradycyjne pojęcia. Dla ilustracji tych różnic cytuję kilka podstawowych wyjaśnień. Punktem wyjścia
jest zawarta w Dyrektywie 9/94/EC definicja atmosfery wybuchowej:
„atmosfera wybuchowa mieszanina
substancji palnych w postaci gazów,
par, mgieł lub pyłów z powietrzem
w warunkach atmosferycznych, w której po zapaleniu spalanie rozprzestrzenia się na całą nie spaloną mieszaninę”
[2,3]. Jednak różnice między atmosferą z metanem a atmosferą z pyłem
jest wyraźnie dostrzeżona [4]. Widać
to w sformułowaniach takich jak poniżej.
Mieszaniny metanowo-powietrzne
są zazwyczaj rozcieńczane i usuwane
z wyrobisk na powierzchnię przez wentylację, tak, że podczas normalnej pracy
stężenie metanu jest utrzymywane poniżej dolnej granicy wybuchowości.
Jednak w sytuacjach awaryjnych
(np. uszkodzenie wentylatora), w przypadku nagłego wydzielenia metanu
(wyrzut), lub zwiększonego wydzielania metanu spowodowanego spadkiem
ciśnienia atmosferycznego lub zwiększeniem wydobycia, dopuszczalne
progi stężenia metanu mogą być przekroczone. Wytworzona w ten sposób
atmosfera wybuchowa, chociaż ograniczona w przestrzeni i/lub czasie może
stwarzać zagrożenie nie tylko w miejscu
powstania, ale również w drogach zużytego powietrza, drogach ucieczkowych,
i innych pomieszczeniach zakładu górniczego.
Mieszaniny pyłu węglowego z powietrzem są zazwyczaj unieszkodliwiane u źródła przez zraszanie, systemy
odpylania na maszynach lub stosowanie pyłu inertnego w celu zmniejszenia
ich potencjału wybuchowego. Jednak
zagrożenie wybuchem może istnieć,
jeżeli pył wybuchowy tworzy obłoki,
np. na przesypach, w zbiornikach i innych systemach transportu.
Dla autorów normy jest więc oczywistością jest sprawna wentylacja, zraszanie i odpylanie na maszynach urabiających. Norma nie narzuca dopuszczalnych stężeń metanu pozostawiając
ich ustalanie przepisom krajowym.
W aktualnej jeszcze wersji normy nowością jest wprowadzenie pojęcia warunków niebezpiecznych. Ich definicja
jest następująca:
• warunki niebezpieczne 2 (atmosfera potencjalnie wybuchowa)
zakres stężenia metanu od zera do
dolnej granicy wybuchowości lub
powyżej górnej granicy wybuchowości do 100% zawartości metanu
• warunki niebezpieczne 1 (atmosfera wybuchowa)
zakres stężenia metanu w powietrzu
między dolną a górną granicą wybuchowości
Gdy możliwe jest wystąpienie warunków niebezpiecznych 2 powinno się
stosować urządzenia elektryczne kategorii M2 a do warunków 1 kategorii
M1. W wersji z 2014 (jeszcze nie jako
PN-EN) niema pojęcia warunków niebezpiecznych
Na tej klasyfikacji opiera się klasyfikacja stanów zagrożenia wybuchem
(wersja PN0-EN 2010)
Stan zagrożenia 1 (atmosfera wybuchowa) podziemne wyrobiska zakładów górniczych i związane z nimi
instalacje na powierzchni są zagrożone
przez metan i /lub pył palny. Chodzi tu
o wyrobiska, w których stężenie metanu mieści się w granicach wybuchowości w wyniku na przykład awarii
wentylatora, nagłego wydzielenia się
dużych ilości metanu (wyrzut) lub
zwiększenia jego emisji (z powodu
spadku ciśnienia atmosferycznego lub
intensywniejszego urabiania). Stan zagrożenia 2 (atmosfera potencjalnie
wybuchowa): istnieje prawdopodobieństwo, że podziemne wyrobiska
zakładów górniczych i w związane
z nim instalacje na powierzchni są zagrożone przez metan i/lub pył palny.
Chodzi tu o wyrobiska, w których stężenie metanu w powietrzu wentylacyjnym i w instalacji odmetanowania
znajduje się w granicach wybuchowości. Zasadnicza część normy jest poświęcona identyfikacji ryzyka. Rozpatruje się możliwe źródła zapłonu: gorące powierzchnie, otwarty ogień,
iskry tarciowe, urządzenia elektryczne,
8
iskry elektrostatyczne, sprężenie adiabatyczne, ultradźwięki, prądy błądzące. Norma zawiera obszernie opisane zasady oceny możliwych skutków
wybuchu, sposoby eliminacji ryzyka
wybuchu wśród których czołową rolę
odgrywają inertyzacja pyłu osiadłego
oraz zapory przeciwwybuchowe. Dla
zapór i tam przeciwwybuchowych
norma stawia bardzo ogólne wymagania. Zapory przeciwwybuchowe powinny być zaprojektowane tak, aby zapobiec przenoszeniu się wybuchu do
innych wyrobisk i powinny być skuteczne w całym przekroju odpowiednich wyrobisk.
Tamy przeciwwybuchowe powinny
wytrzymać impuls ciśnienia wybuchu
bez naruszenia funkcjonalności. Tamy
te powinny zapewnić, co najmniej
zmniejszenie skutków wybuchu i pozwolić na wycofanie załogi i możliwość
przeprowadzenia akcji ratowniczej po
wybuchu. W końcowej fazie, norma
podkreśla rolę kwalifikacji i świadomości pracowników w systemie ochrony
przeciwwybuchowej.
• EN14591-1:2003Ochrona przeciwwybuchowa w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych. Systemy ochronne. Część 1 – Tama
wentylacyjna przeciwwybuchowa
o wytrzymałości 2bar. [5]
Jest to pierwsza norma opracowana
w całości przez grupę roboczą, wprowadzona jako PN-EN 14591-1 w roku
2005. Dotyczy ona przepustów tamowych przeciwwybuchowych i drzwi
w tamie wentylacyjnej, odpornych na
wybuch o nadciśnieniu do 2 bar i spełniających swoje funkcje po zaistnieniu
wybuchu. Tamy przeciwwybuchowe
z przepustami są systemami ochronnymi zapewniającymi przepływ powietrza po wybuchu, tak że skutki oddziaływania wybuchu na system przewietrzania podziemnych wyrobisk zakładów górniczych mogą być ograniczone, ale pozostawiają możliwość
ucieczki i prowadzenie akcji ratowniczej. Tamy wentylacyjne przeciwwybuchowe bada się indywidualnie pod
względem stabilności kierunku i odpowiedniej wielkości przepływu powietrza. Norma zawiera schematy
i wykazy materiałów potrzebnych do
budowy przepustów i drzwi w tamach
przeciwwybuchowych. Tamy zgodne
z tą normą są produkowane w Polsce
przez firmę Grunden- Hotten w Morągu
• EN14591-2:2007 Ochrona przeciwwybuchowa w podziemnych
wyrobiskach zakładów górniczych.
Systemy ochronne. Część 2- Przeciwwybuchowe zapory wodne [6]
Normą objęto wyłącznie zapory
wodne jako najszerzej stosowane
wgórnictwieeuropejskim.Zaporypyłowe są stosowane w Polsce, w bardzo
małym zakresie w Wielkiej Brytanii.
Norma została w 2007 roku włączona
do wykazu Polskich Norm jako uznaniowa (U) to znaczy w języku oryginału,aod2008jestjużwwersjipolskojęzycznej.
Zapory wodne są określone jako
autonomicznysystemochronnyredukujący skutki wybuchów pyłów palnych i/lub metanu w podziemnych
wyrobiskach zakładów górniczych
wstopniuzapewniającymbezpieczeństwo. Celem stosowania zapór wodnychjestgaszeniepłomieniawybuchu
w wyrobiskach kopalń podziemnych
i w ten sposób ograniczenie jego
zasięgu. Norma określa wymagania
dla pojemników do zapór takie jak
niepalność, antystatyczność, wytrzymałośćmechaniczna.Stosowaneobecnie w polskim górnictwie pojemniki
do zapór wodnych są certyfikowane
według wymagań normy. W Polsce
stosujesiępojemniki40-litrowe,wpozostałych krajach Unii – 90litrowe.
Norma dopuszcza obydwa warianty.
Ilość wody na zaporze określono na
minimum 200l/m2 przekroju wyrobiska. Rozróżnia się dwa typy zapór –
zwykłe (concentrated barriers) i rozstawne(distributed). Polskie przepisy
dopuszczają oba warianty, ale zapory
rozstawne są stosowane rzadko. Rozmieszczeniezapórwwyrobiskachjest
bliższeprzepisomniemieckimniżpolskim.Normazawierateżopisiwymagania dla zapór szybkiej konstrukcji,
stosowanych podczas akcji ratowniczych
• EN14591-2:2007 Ochrona przeciwwybuchowa w podziemnych
wyrobiskach zakładów górniczych.
Systemy ochronne. Część 4- Automatyczne systemy gaśnicze na
kombajnach chodnikowych [7]
Nowoczesne kombajny chodnikowe
(roadheaders) przeznaczone do drążenia chodników w pokładzie metanowym są zaopatrywane w system automatycznego gaszenia zapłonu i wybuchu metanu. Norma formułuje wymagania dla takich systemów. Systemy te
automatycznie wykrywają w fazie początkowej wybuch metanu zainicjowanyprzezgłowicękombajnuchodnikowegoigaszągowtakisposóbżezałogachodnikaniejestnarażonanaryzyko.
Norma nie formułuje żadnych wymagańdlazwalczaniapożarówwdrążonychchodnikach.
Automatyczny system gaszenia wybuchównakombajnachchodnikowych
jestautonomicznymsystememochronnym zbudowanym zgodnie z Dyrektywą94/9/EC.
Automatyczny system gaszenia wybuchównakombajnachchodnikowych
składasięznastępującychpowiązanych
wzajemnieczęści:
• czujnikadowykrywaniazapłonu
• pojemnikazśrodkiemgaszącymdla
tłumieniawybuchu
• systemukontrolidlamonitorowania
poszczególnych części składowych i
skutków ich działań jak również
uruchomiania systemu gaszącego
(układkontrolipracysystemu)
• zasilaniaizasilaniaawaryjne
Liczba i konfiguracja poszczególnych składników są określone typem
maszyny i przekrojem poprzecznym
drążonego wyrobiska. Detektor zapłonu wybuchu zaopatrzony jest w
czujnik reagujący na ciśnienie i/lub
płomieńwybuchu.Detektormazazadanie wykrywanie płomienia tylko
wstrefieurabiania.Pojemnikześrodkiem gaszącym jest układem szybkiego rozładowania (High Rate Discharge), wyrzucającym środek gaszącypodciśnieniem.Systemkontroli
części składowych wraz z awaryjnym
zasilaniem ma zapewnić wysoki stopieńniezawodności.Zaletąnormyjest
wyraźne sformułowanie wymagań
bezpieczeństwainiezawodnościsystemówgaśniczychnakombajnachchodnikowych.
• EN14983:2007 Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem w podziemnych zakładach
9
NR 2/2014
górniczych – urządzenia i systemy
odmetanowania. [8]
Norma ta była bardzo wnikliwie
opracowywanazewzględunastosowanieodmetanowanianawetwkopalniach
zamkniętych. Jako PN-EN14593:2008
funkcjonuje od 2008 roku. Według
twórców normy odmetanowanie jest
procesem technologicznym zmierzającymdousuwaniagazupalnegowcelu
zredukowaniazagrożeniawynikającego
z obecności palnych mieszanin gazowo-powietrznych, jest więc skutecznym środkiemochronyprzeciwwybuchowej.
Wprzemyślewydobywczym,odmetanowanie prowadzone jest w wyrobiskach kopalń gazowych z pokładów
i wyrobisk nieczynnych dla zapewnienia bezpieczeństwa przeciwwybuchowegopracowników.Niebezpieczeństwo
wybuchuwynikazistnienianiedopuszczalnych nagromadzeń metanu w zrobach i szczelinach pozostawionych
wgórotworzepoeksploatacji.Potrzeba
ujmowania takich nagromadzeń oraz
złożonośćsystemuodmetanowaniazależy od ilości metanu wydzielanego
zwęglaiprawdopodobieństwajegowystąpienia w ilościach wybuchowych
wwyrobiskachkorytarzowychieksploatacyjnych.
Przykładowesytuacjewktórychmetanmożesiępojawićwilościachwybuchowych ze zrobów lub szczelin to:
awaria systemu wentylacji kopalni lub
nagła obniżka ciśnienia atmosferycznego. Przepisy bezpieczeństwa państw
członkowskichwymagająwycofanialudzidostrefybezpiecznej,jeżelistężenie
metanu w powietrzu przekracza dopuszczalną wartość określoną przepisami krajowymi. Odmetanowanie jest
więcczęstostosowanewkopalniachgazowych dla zapewnienia zgodnego
zprzepisamistężeniametanuwpowietrzu kopalnianym, nawet w sytuacjach
awaryjnych jak opisano wyżej. Metan
ujęty w danym wyrobisku może być
alboodprowadzonydopowietrzawentylacyjnego i wypuszczony do atmosfery szybem wydechowym (wtedy rurociąg odmetanowania jest otwarty)
albo wyprowadzony na powierzchnię.
Wtymprzypadkumożebyćodprowadzonydoatmosferyuziemionymmetalowymkominemlubsprężonyidostarczonydoodbiorcynp.wcelachgrzewczych.
NR 2/2014
W nieczynnych kopalniach, odmetanowanie jest stosowane:
• dla niedopuszczenia do narastania
ciśnienia i wypływu gazu na powierzchnię, i
• ochrony pracowników sąsiedniej kopalni lub
• utylizacji np. w kotłowni dla wytwarzania ciepła lub w generatorach
energii elektrycznej.
ochronie przeciwpożarowej dla przypadku
pożarów
egzogenicznych.
Norma formułuje warunki bezpiecznego użytkowania tych urządzeń w wyrobiskach górniczych będących przestrzeniami zagrożonymi wybuchem.
Do wykazu polskich norm wchodzi
w 2009 roku.
Norma określa wymagania dla urządzeń i systemów zabezpieczających stosowanych w instalacjach odmetanowania. Zawiera ona również wymagania
odnośnie budowy i monitoringu urządzeń i systemów ochronnych [4]).
Norma nie stosuje się do systemów
utylizacji metanu poza stosowaniem
urządzenia odcinającego. Ponadto formułuje wymagania dla rurociągów,
sprężarek, systemów izolacji wybuchu
wydmuchu metanu, przerywaczy płomienia. W pracach podgrupy opracowującej normę aktywny udział brali
eksperci Zakładu Odmetanowania Kopalń.
Przedstawione wyżej dokumenty
normalizacyjne są oparte na najwyższym aktualnie poziomie techniki
i tzw. dobrej praktyce inżynierskiej.
Są zharmonizowane z Dyrektywą
ATEX 94/9/EC i ich stosowanie wynika z przepisów stosowania postanowień Dyrektywy. W każdej normie
znajduje się załącznik opisujący powiązania normy z Dyrektywą. Normy
są aktualizowane co 5 lat i mamy możliwość wpływu na ich treść, z zastrzeżeniem,że zgodnie z zasadami Unii
Europejskiej wszelkie dokumenty są
wynikiem kompromisu między zainteresowanymi stronami.
• EN1710:2005 Urządzenia i podzespoły przeznaczone do stosowania
w przestrzeniach zagrożonych wybuchem w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych
Literatura
Norma ta nie jest w pełnym sensie
tego słowa normą aerologiczną, ale odnosi się do urządzeń mogących stanowić źródła zapłonu takie jak: wentylatory, akumulatory, urządzenia nieelektryczne takie jak napędy hydrauliczne
i linowe, silniki spalinowe Diesla, urządzenia wiertnicze, operacja spawania.
Specjalny rozdział jest poświęcony
Podsumowanie
1. Ustawa o normalizacji z dnia 12.09
2002, Dziennik Ustaw nr.169
poz.1368, z późniejszymi zmianami
2. Dyrektywa 94/9//EC w sprawie
ujednolicenia przepisów prawnych
państw członkowskich dotyczących urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku
w przestrzeniach zagrożonych wybuchem – tekst wyd. GIG 2002
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 22.12.2005 nr 263,
poz.2203 w sprawie zasadniczych
wymagań dla urządzeń i systemów
ochronnych przeznaczonych do
użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem ; Dz.U. 2005
4. PN-EN 1127-2;2004 Atmosfery wybuchowe i ochrona przed wybuchem; część 2:Podstawowe pojęcia
i metodologia dla górnictwa
5. PN-EN14591-1:2003
Ochrona
przeciwwybuchowa w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych. Systemy ochronne. Część 1
– Tama wentylacyjna przeciwwybuchowa o wytrzymałości 2bar.
6. PN-EN 14591-2:2007 Ochrona
przeciwwybuchowa w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych. Systemy ochronne. Część 2Przeciwwybuchowe zapory wodne
7. PMN-EN 14591-2:2007 Ochrona
przeciwwybuchowa w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych. Systemy ochronne. Część 4Automatyczne systemy gaśnicze na
kombajnach chodnikowych
8. PN-EN 14983:2007 Zapobieganie
wybuchowi i ochrona przed wybuchem w podziemnych zakładach
górniczych – urządzenia i systemy
odmetanowania.
9. PN-EN1710:2005
Urządzenia
i podzespoły przeznaczone do stosowania w przestrzeniach zagrożonych wybuchem w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych
Prof. dr hab.Kazimierz Lebecki
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną
Pracy w Katowicach
DZIAŁALNOŚĆ SZKOLENIOWA
W CSRG S.A. W I KW. 2014 R.
W oparciu o nadesłane zgłoszenia
z zakładów górniczych opracowaliśmy
harmonogram szkoleń na rok 2014.
W ramach kursów statutowych wynikających z zapisów rozporządzenia
Ministra Gospodarki z 12 czerwca
2002r. w sprawie ratownictwa górniczego planujemy w 2014r. przeszkolić
ok. 6000 osób. W pierwszym kwartale
2014 r. w 80 kursach ratowniczych
uczestniczyło 1845 osób. W tym samym
okresie roku poprzedniego, przy liczbie
kursów 87, przeszkoliliśmy 1988 osób.
Natomiast w szkoleniach dodatkowych
dla pracowników zakładów górniczych,
którzy chcą podnieść swoją wiedzę
z zakresu ratownictwa górniczego,
zwalczania zagrożeń górniczych, ob-
10
sługi urządzeń i sprzętu stosowanego
w ratownictwie, pomocy przedmedycznej i innych zagadnień związanych
z górnictwem podziemnym przewidujemy udział ok. 1000 osób. I kwartał
2014r. zamknął się liczbą 282, przy 168
w porównywalnym okresie 2013 roku.
W tabelach poniżej przedstawiono
dane dotyczące konkretnych kursów.
Kursy statutowe
Lp.
stan na 31.03.2013r.
Ilość
Ilość kursów
przeszkolonych
Nazwa Kursu
NR 2/2014
stan na 31.03.2014r.
Ilość
Ilość kursów
przeszkolonych
1. Kurs dla kierowników akcji na dole
2
35
2
21
2. Kurs dla kierowników baz ratowniczych
3
52
2
36
3. Kurs dla kier. KSRG podstawowy
0
0
0
0
4. Kurs dla kier. KSRG okresowy
1
26
1
34
11
262
11
296
1
34
1
49
6
107
6
92
8. Kurs podstawowy dla ratowników górniczych
8
132
6
101
9. Kurs okresowy dla ratowników górniczych
21
385
21
393
1
14
0
0
3
72
4
68
30
869
26
755
87
1 988
80
1 845
Kurs z zakresu udzielania pomocy
5. przedmedycznej dla zastępowych
kopalnianych drużyn ratowniczych
Seminarium dla kierowników ruchu zakładu
6.
górniczego
Seminarium dla dyspozytorów ruchu 7.
w podziemnych zakładach górniczych
Kurs podstawowy dla mechaników sprzętu
ratowniczego
Kurs okresowy dla mechaników sprzętu
11.
ratowniczego
Kurs okresowy z zakresu ratownictwa
górniczego dla osób kierownictwa i dozoru
12.
ruchu podziemnego zakładu górniczego,
niewchodzących w skład drużyny ratowniczej
10.
RAZEM
Kursy dodatkowe
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
stan na 31.03.2013r.
Nazwa Kursu
Dla osób wykonujących pomiary parametrów
fiz-chem. atmosfery kop.
Dla osób kontrolujących przyrządy służące do
pomiarów parametrów atmosfery kopalnianej
Kurs dla osób zatrudnionych przy napełnianiu
zbiorników przenośnych powyżej 350 cm3
w zakresie: gazy sprężone – butle (UDT)
Kurs dla osób zatr. przy konserwacji i kontroli
sprzętu oczyszcz. ucieczkowego
Kurs dla konserwatorów sprzętu
przeciwpożarowego
6. Specjaliści kopalnianych drużyn ratowniczych
Seminarium dla osób wchodzących w skład
sztabu akcji ratowniczych
8. Kurs obsługi chromatografu gazowego
7.
9. Kurs laborantów w zakresie analizy gazów
Kurs z zakresu użytkowania sprzętu
oddechowego
Kurs z zakresu kwalifikowanej pierwszej
11.
pomocy
10.
RAZEM
stan na 31.03.2014r.
Ilość kursów
Ilość
przeszkolonych
Ilość kursów
Ilość
przeszkolonych
1
4
0
0
1
15
1
19
0
0
1
23
1
12
1
23
1
21
0
0
1
29
1
41
0
0
1
10
1
3
1
3
1
4
1
4
14
80
12
126
0
0
1
33
21
168
20
282
11
NR 2/2014
Przypominamy Państwu harmonogram szkoleń na II półrocze 2014r. i zachęcamy do wzięcia udziału w szkoleniach uzupełniających wiedzę specjalistyczną.
Harmonogramy kursów organizowanych w CSRG S.A. w II półroczu 2014r.
Lp.
1.
Nazwa szkolenia
VIII
IX
Seminarium KRZG
X
XI
XII
17-19
15-19
2.
Seminarium dla dyspozytorów ruchu
29- -03
25-29
03-07
13-17
17-21
15-19
27-31
3.
Kurs kierowników akcji na dole
06-10
4.
Kurs kierowników bazy ratowniczej
20-24
5.
Kurs KSRG – okresowy
6.
24-28
08-12
22-26
Pomoc przedmedyczna dla zastępowych kopalnianych drużyn
ratowniczych
18-20
01-03
25-27
22-24
06-08
12-14
01-03
13-15
17-19
08-10
20-22
24-26
15-17
7.
Seminarium dla osób wchodzących w skład sztabu akcji
ratowniczych
8.
Kurs okr. z zakresu ratownictwa gór. dla osób kierownictwa i dozoru
ruchu nie wchodzących w skład drużyny ratowniczej – wyłącznie dla 25-29
zakładów górniczych rejonu OSRG Bytom
9.
Kurs dla osób wykonujących pomiary parametrów fiz.-chem.
atmosfery kopalnianej
10.
Kurs dla osób kontrolujących przyrządy służące do pomiarów
parametrów atmosfery kopalnianej
11.
Kurs dla osób zatrudnionych przy napełnianiu zbiorników
przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3
12.
Kurs z zakresu obsługi sprzętu do wykonywania profilaktyki
pożarowej
13-15
13. Seminarium dla specjalistów kopalnianych drużyn ratowniczych
16
12-14
06-10
17-21
20-24
08-12
22-25
18-19
24-28
22- -03
14. Kurs z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy (KPP)
27- -07
15. Kurs dla ratowników górniczych - wysokościowcy - okresowy
22-26
16. Kurs dla laborantów kopalnianych laboratoriów
01-26
06-31
H A R M O N O G R A M
kursów organizowanych w OSRG Bytom
Lp.
TERMINY
Nazwa kursu
1.
Kurs podstawowy dla kandydatów na ratowników górniczych
2.
Kurs okresowy dla ratowników górniczych
3.
Kurs podstawowy dla kandydatów na mechaników sprzętu
ratowniczego
4.
Kurs okresowy dla mechaników sprzętu ratowniczego
IX
X
15-30-
13-28
06-10
12
XI
XII
24-28
01-08
20- -17
22- -01
NR 2/2014
HARMONOGRAM
kursów organizowanych w OSRG Jaworzno
Lp.
Nazwa kursu
1.
2.
3.
4.
IX
01-16
15-19
TERMINY
X
XI
20- -04
06-10
17-21
22-26
13-17
XII
01-17
24-28
ratowniczego
08-12
5
Kurs okresowy z zakresu ratownictwa górniczego dla osób
kierownictwa i dozoru podziemnego zakładu górniczego
nie wchodzących w skład drużyny ratowniczej
22-26
12-18
29- -03
24-28
08-12
06-10
HARMONOGRAM
kursów organizowanych w OSRG Wodzisław
Lp.
Nazwa kursu
IX
1.
2.
3.
4.
5
01-05
ratowniczego
TERMINY
X
XI
XII
06-21
17- -02
06-10
17-21
08-12
20-24
08- -03
15-24
01-05
08-12
03-07
08-12
24-28
15-19
TERMINY
X
XI
06-21
03-19
XII
08-23
29- -03
13-17
27-31
HARMONOGRAM
kursów organizowanych w OSRG Zabrze
Lp.
1.
Nazwa kursu
IX
08-23
01-05
22-26
2.
29- -03
24-28
20-24
27-31
3.
4.
5
ratowniczego
13
08-12
06-10
03-07
08-12
15-19
13-17
17-21
15-19
NR 2/2014
Zachęcamyrównieżdokorzystaniaz
naszej strony internetowej www.csrg.
bytom.pl. Znajdą tam Państwo w zakładce „Szkolenia” informacje dotyczące:
• warunkówprzyjęcianakursy,
• harmonogramykursóworganizowanychwCSRGS.A.iOSRGna2014r,
• rozdzielniki miejsc na szkolenia
obowiązkowe,
• rozdzielnikimiejscnaszkolenianieobowiązkowe,
• wykazkierownikówkursów,
• daneteleadresowe.
wg wzoru zamieszczonego na stronie
internetowej CSRG S.A. (oraz poniżej) w terminie nie mniej niż tydzień
przed datą rozpoczęcia szkolenia.
Ponadto przypominamy, że zgodnie z zawartymi umowami z zakładami górniczymi warunkiem przyjęcia na szkolenie jest dostarczenie
imiennego zgłoszenia uczestników
Autorzy:
mgr inż. Małgorzata Jankowska
Katarzyna Myślińska
Katarzyna Kajdasz-Szpotko
14
NR 2/2014
POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA PRACY
W KOPALNIACH
Eksploatacja złóż w podziemnych
zakładach górniczych związana jest
nierozłącznie z występowaniem różnegorodzajuzagrożeniamipochodzenia naturalnego oraz spowodowanych
działalnościąludzką.Sąonewynikiem
istnienia trudnych warunków geologiczno-górniczychicharakteryzująsię
różnądynamikąrozwojuzjawiska.Jednymzgłównychzagrożeńwpodziemnych zakładach górniczych są pożary.
W celu minimalizacji możliwości powstania skutków pożarów podziemnych oraz ograniczenia jego wpływu
na zagrożoną załogę, stosuje się różnego rodzaju profilaktykę stanowiącą
system bezpieczeństwa. Jednym z elementów takiego systemu, są odpowiednio przygotowane drogi ucieczkowe.Stanowiąoneszczególneznaczeniajakośrodekdlasamoratowaniasię
załogi w sytuacji zagrożenia ze strony
atmosfery kopalnianej. Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A.
w Bytomiu posiada znaczący udział
w tej dziedzinie. Aktualnie bierze
udziałwkilkuprojektachbadawczych
w ramach strategicznego projektu
badawczego„Poprawabezpieczeństwa
w kopalniach”, ogłoszonego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
Projekt ten powstał z inicjatywy
dr inż. Piotra Litwy, ówczesnego prezesaWUG,któryokreśliłnajpilniejsze
tematybadawczedlagórnictwa,wynikłezwieloletnichstarańnadzorugórniczego o zwiększenie wsparcia nauki
dlagórnictwa.Wramachtegoprojektu
do realizacji zostało sformułowanych
dwanaście zadań badawczych, będącychkonsekwencjąprackomisjipowoływanych przez prezesa WUG, w celu
zbadania przyczyn i okoliczności największych wypadków zaistniałych
w ostatnich latach w polskim górnictwie. Głównym celem projektu strategicznego „Poprawa bezpieczeństwa
pracy w kopalniach” jest opracowanie
rozwiązańorganizacyjnychitechnicznych,którychwdrożenieprzyczynisię
dominimalizacjizagrożeńizwiększenia poprawy bezpieczeństwa pracy
wzakładachgórniczych.
Wdniu3stycznia2013r.,wGliwicach,zostałazawartaumowakonsor-
cjum pomiędzy Politechniką Śląską
Wydziałem Górnictwa i Geologii InstytutemEksploatacjiZłóżzsiedzibą
wGliwicach,będącąlideremKonsorcjum,aCentralnąStacjąRatownictwa
Górniczego S.A. w Bytomiu, celem
realizacji projektu badawczego nr 12
nt. „Opracowanie systemów orientacjiisygnalizowaniakierunkuwycofania się załogi na drogach ucieczkowychwchodnikachprzyścianowych”.
Projekt składa się z dwóch części.
Pierwsza część projektu realizowana
przez Politechnikę Śląską w Gliwicachrozłożonajestnasiedemetapów,
wktórychzałożonychjestpięćcelów
szczegółowych.Drugączęśćprojektu
realizuje Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu,
w pięciu etapach, zawierających
czteryceleszczegółowe.
Cele szczegółowe projektu:
1. ocena wpływu warunków panujących w wyrobiskach, na czas przejściadrogamiucieczkowymi,
2. analiza,napodstawieliteratury,rozwiązań stosowanych w innych krajachwzakresiesystemóworientacji
isygnalizowaniakierunkuewakuacji
zagrożonejzałogi,
3. opracowanie założeń teoretycznych
i technicznych systemów orientacji
możliwych do zastosowania w warunkach polskich kopalń węgla kamiennego oraz ich przebadanie
wwarunkachpolskichkopalńwęgla
– zaprojektowanie systemu orientacji i sygnalizowanie kierunku ewakuacjiwwersjielektronicznej,
4. opracowanie założeń teoretycznych
i technicznych systemów orientacji
możliwych do zastosowania w warunkach polskich kopalń węgla kamiennego oraz ich przebadanie
wwarunkachpolskichkopalńwęgla
– zaprojektowanie elementów nieelektronicznychsystemóworientacji
ikierowaniaewakuacją,
5. opracowanie,napodstawieprzeprowadzonych badań, katalogu systemóworientacjiikierowaniaewaku-
15
acją zagrożonej załogi, ze wskazaniem ich skuteczności, zalet i wad,
z opisem technicznym ich budowy,
atakżezakresemstosowania,
6. analiza problemów wynikłych z zastosowania linek ratowniczych
wczasieprowadzeniapracratowniczych w warunkach zadymienia
iograniczonejwidocznościnapodstawiedostępnejdokumentacjioraz
specjalnie przeprowadzonych ćwiczeń,
7. opracowanie modeli nowych rozwiązań technicznych w zakresie
funkcjonalnych sposobów połączeniazastępuwoparciuosyntezęrozwiązań już istniejących na naszym
rynku, analizie rozwiązań stosowanych w innych krajach oraz zaprojektowanienowegoukładutechnicznego, eliminującego dotychczasowe
wadypołączeniapomiędzyratownikamiwzastępie,
8. zbadaniewkomorachćwiczeńiwkopalniach podziemnych, funkcjonalnościnowychrozwiązańpołączeńratowników w zastępie oraz sformułowaniewnioskówodnośniewadizalet
tychpołączeń,wtym:
• ustaleniu praktycznego sposobu
wyposażeniazastępuwtzw.linię
życia,
• ustaleniu metody poruszania się
zastępuwszyku,
• wskazaniu dodatkowych urządzeń (elementów) poprawiającychporuszaniesięzastępu,
• analiziezastosowaniaróżnegorodzajulinekratowniczychwzależnościodrodzajumateriałuzktóregozostaływykonane.
9. Określeniewdrodzebadań,maksymalnych bezpiecznych odległości
możliwychdoprzejściaprzezzastęp
ratowniczy,wwarunkachzupełnego
brakuwidocznościwtym:
• ustalenie metody ograniczenia
widzialnościdlazastępuratowniczego,poruszającegosięwwyrobisku zadymionym, w zależności
odgęstościzadymienia,
• pomiarze czasu przejścia zastępu
ratowniczego wyrobiskami korytarzowymi o różnych nachyleniach,
NR 2/2014
• obliczeniu maksymalnej długości
drogi, jaką może bezpiecznie pokonać zastęp w warunkach braku
widoczności,
• ustalenia wpływu systemu kierowania załogą, na czas marszu ratowników, a w przypadku braku
takiego systemu, wpływ rozwinięcia linki przez ratowników, wskazującej drogę powrotu.
10.Opracowanie zasad połączenia ratowników w zastępie linką, uwzględniających nowe rozwiązania połączeń, w tym:
• ustalenia sposobu połączenia
zastępu linką ratowniczą, w zależności od rodzaju aparatów
roboczych, w jakie zastęp został
wyposażony,
• ustalenia możliwości alternatywnego łączenia się ratowników linką, bez wykorzystania do
tego celu aparatów roboczych,
• analizie zastosowania różnego
rodzaju linek ratowniczych,
w zależności od:
a) rodzaju materiału z którego
zostały wykonane,
b) sposobu regulacji długości
linki, przez zastępowego,
c) zastosowania dodatkowych
lonży dla każdego z ratowników.
Oczekiwane rezultaty projektu:
W wyniku realizacji projektu, oczekuje się osiągnięcia następujących rezultatów:
1. Katalogu rozwiązań systemów orientacji i sygnalizacji kierunku ewakuacji, skierowanego do kopalń węgla
kamiennego i kopalnianych stacji ratownictwa górniczego.
2. Projektu modelu elektronicznego
urządzenia do lokalizacji górników,
orientacji i sygnalizacji kierunku
ewakuacji, skierowanego do producentów elektronicznych systemów
dla górnictwa, a następnie, jako
gotowego produktu – do kopalń
podziemnych dowolnej kopaliny
w kraju.
3. Projektu rozwiązania połączenia ratowników w zastępie linką, skierowanego do grupy producentów po-
siadających możliwości wytworzenia
tego typu produktu.
4. Katalogu zasad połączenia ratowników linką w zastępie, przeznaczonego do użytku w stacjach ratownictwa górniczego oraz w szkołach
i uczelniach górniczych, jako pomoc
dydaktyczna oraz do zamieszczenia
w przepisach górniczych.
Unormowanie sposobów oznakowania dróg ucieczkowych oraz katalog
rozwiązań systemów orientacji i sygnalizacji kierunku ewakuacji, wsparty
urządzeniami elektronicznymi, przyczynią się do skrócenia czasu ewakuacji
i w znacznym stopniu usprawnią akcję
ratowniczą. Natomiast opracowanie
nowych modeli rozwiązań technicznych w zakresie funkcjonalnych sposobów połączenia linką ratowników w zastępie, podniesie poziom bezpieczeństwa pracy ratowników oraz poprawi
skuteczność akcji ratowniczej.
mgr inż. Piotr Pal
OSRG Zabrze
Z KART HISTORII
W KOPALNI „ROZBARK”
WYBUCH PYŁU WĘGLOWEGO
31 stycznia 1923 r. o godz. 800 nastąpił wybuch pyłu węglowego w kopalni „Rozbark”, który spowodował
śmierć 145 górników, z czego 23 zginęło wskutek działania płomienia wybuchu, 118 poniosło śmierć w wyniku
śmiertelnego zatrucia gazami powybuchowymi, 4 przy ratowaniu innych
górników.
Ilość ofiar byłaby jeszcze większa
gdyby nie ofiarnie i prawidłowo prowadzona akcja ratownicza przez Centralną Stację Ratownictwa Górniczego w Bytomiu wraz z ratownikami
z kopalni Rozbark, w wyniku której
uratowano 80 górników.
Pierwsze wiadomości z dołu kopalni
do kierownika ruchu zakładu górniczego Adamskiego dotarty z podszybia
szybu Prittwitz-Maure (obecnie Stalmach) z poziomu 540 m. Meldowano,
że w części wschodniej pola eksploata-
cyjnego na poziomie 540 m za III głównym uskokiem, wybuchł prawdopodobnie pożar. W związku z tym przypuszczano, że jest to pożar w polu
wschodnim nad poziomem 540 m
w oddziałach eksploatujących pokład
Gerhard (pokład 501), Heintzmann
(pokład 504) i Siodłowy (pokład 510) były to oddziały sztygarów Strassburga
i Mildnera. Dlatego też starano się szukać potwierdzenia tego zdarzenia
w tych oddziałach. Stwierdzono wkrótce,
że dymy wypływają z poz. 660 m.
Tak więc źródła zdarzenia należało szukać w rejonie szybu Römhild (obecnie
szyb Lompa). W międzyczasie do szybu
Prittwitz z odległego o 2 km szybu
Römhild dotarły wiadomości o czarnej
chmurze gwałtownie wyrzuconej
z szybu i braku wiadomości od sygnalisty tego szybu z poz. 660 m. W związku
z tym usiłowano otrzymać bardziej wy-
16
czerpujące informacje na temat zdarzenia w szybie Römhild. Było to utrudnione, gdyż szyb Römhild był nieprzejezdny wskutek uszkodzenia wywołanego przez eksplozję (dużo drabin szybowych wgniecionych zostało w obudowę szybu). Przeszkoda ta została
usunięta o godz. 1130. Pozwoliło to na
stwierdzenie w głównym chodniku
przewozowym pokładu Valeska uszkodzeń świadczących o eksplozji w północnej części tego pokładu.
Eksplozja objęła wszystkie chodniki
górnicze oraz urządzenia odstawy - dowierzchnię I i II z dołączonymi do niej
filarami, dowierzchnię II ze środkowym i równoległym chodnikiem, upadową z chodnikami eksploatacyjnymi
10 i 1,1 jak też chodnik przewozowy linowy zostały objęte wybuchem.
Wszystkie zatrudnione w tych wyrobiskach osoby (23 górników) zginęły od
Rêczne Górnicze Urz¹dzenie Py³owe (RGUP)
Systemu POLKO
do opylania py³em kamiennym ociosów wyrobisk górniczych
Parametry techniczno-eksploatacyjne:
~1050
- zasilanie sprê¿onym powietrzem o nadciœnieniu 0,2 - 0,5MPa
- wydajnoœæ 0,5 - 2,0 Mg/h
- odleg³oœæ transportowa ok. 60m
- œrednica przewodu transportowego DN50
- masa urz¹dzenia ok. 20,0kg
Kooperacja POLKO zarejestrowa³a RGUP
jako Wspólnotowy Wzór Przemys³owy
o numerze 001099600 - 0001
Rêczne Górnicze Urz¹dzenie Py³owe (RGUP)
Systemu POLKO
posiada wszelkie wymagane przepisami dopuszczenia
i certyfikaty do stosowania w podziemnych
wyrobiskach górniczych
Kooperacja POLKO zaprasza do wspó³pracy
oferuj¹c doradztwo techniczne, dobór parametrów technicznych urz¹dzeñ,
szkolenie za³ogi, sprawny serwis gwarancyjny i pogwarancyjny
NR 2/2014
Przekrój sytuacyjny wybuchu pyłu węglowego w KWK Rozbark w 1923r.
płomienia wybuchu i gazów powybuchowych.Zwłokigórnikówświadczyły,
żeobokzatruciatlenkiemwęglapowodem śmierci były oparzenia - dowód,
żepłomieńwybuchuobjąłwszystkiete
wyrobiska. Z właściwego pola eksploatacji,eksplozjarozwinęłasięwdwóch
kierunkach,zktórymipoleeksploatacji
miało połączenie. Powstała w wyniku
eksplozjifalaciśnieniaprzeszłachodnikiemprzewozowymlinowymdoszybu
Römhildnagłębszypoziom660moraz
szybem Römhild na powierzchnię
wpostaciczarnejchmurypyłuwyrzuconegozszybu.Skutkieksplozjiwszybie jak na i powierzchni były mało
widoczne jednak na poz. 660 m były
bardzo duże. Gazy powybuchowe na
poz. 660 m popłynęły do przodków
górniczych przecznicą a dalej szybikiem ślepym do pokł. XV aż do międzypoziomu620m.Zatrudnieninatej
drodzegórnicyzginęliwwynikuzatruciagazamipowybuchowymi.Zmiędzypoziomu620mgazypowybuchowepopłynęłyupadowąIwpokładzieValeska
w górę pokładem 419 do poz. 540 m,
gdziepołączyłysięzprądempowietrza
płynącymzgłównegoszybuwydobywczego i z tym prądem popłynęły po
wzniosie do wyrobisk pola wschodniegonapoz.540mdoprzodkówpo-
kładów Gerhard (501), Heintzmann
(504) i Sattel (siodłowy 510) - oddziałówStrassburgaiMildnera.Dopływającymidymamipowybuchowymizostali
zagrożeni zatrudnieni w oddziałach
górnicy.Ponieważniezdawalionisobie
sprawyzprzyczynyiwielkościzagrożenia nie wycofali się natychmiast drogamiucieczkowymi,costałosięichtragedią. Dymy powybuchowe zadymiły
dużączęśćchodnikakierunkowegona
poz.540minależałowpierwprzedsięwziąć środki do ich odprowadzenia -
wszystko to przyczyniło się do tego,
żezastępyratowniczedopieropo7godzinach od eksplozji mogły wejść do
tychwyrobisk.Największaczęśćzatrudnionych tutaj górników zginęła w wyniku zatrucia się dymami powybuchowymi-razemzgórnikamizpoz.660m
byłoto118 osób.
Przebieg prac ratowniczych
Pierwsza wiadomość o katastrofie
dotarładobiurakierownikaruchuzakładuokołogodz.830zpoz.540m.Pochodziłaonaodgórnika,któryzatrudniony był w oddziale sztygara Strassburga, czyli ze wschodniej części pola
górniczego.Podałon,żenapoz.540m
wybuchłprawdopodobniepożariokre-
17
ślił,żeprzypuszczalnymmiejscemjego
powstania jest przecznica wznosząca
na wschód od III głównego uskoku,
która odgałęzia się od chodnika głównego pokładu Gerhard (501). Po zjeździe pod ziemię, kierownik ruchu zakładuspotkałnapodszybiuszybuPrittwitz(Stalmach)napoz.540msygnalistę,którypoinformowałgo,żezupadowejIwypływajągazypożarowenapoz.
540 m. Okazało się, że zagrożony był
oddział sztygara Szymy oraz oddziały
StrassburgaiMildnerawwynikuzadymienia prądu powietrza płynącego
zmiędzypoziomu620mnaupadowąI
napoz.540m.
Kierownik ruchu zakładu podał te
spostrzeżenianapiśmienapowierzchniędoodpowiednichmiejsciusiłował
iść dalej chodnikiem kierunkowym,
gdziespotkałpierwszychwycofujących
się górników. Ponieważ ci tłumaczyli
mu,żewewschodniejczęścichodnika
kierunkowego wypływają dymy, kazał
natychmiast otworzyć żelazne tamy
przy szybie wdechowym Prittwitz, tak
aby cały prąd powietrza skierować do
chodnika kierunkowego, zmuszając
tym samym dymy do cofnięcia się.
Powykonaniutegomanewruudałosię
kierownikowi ruchu zakładu dojść do
końca upadowej II na międzypoziom
NR 2/2014
Kopalnia Węgla Kamiennego „Rozbark”. Wybuch pyłu węglowego w 1923r.
620 m, gdzie stwierdził kierunek wypływudymów.Porozeznaniu,żezagrożenie powstało poniżej poziomu 540
i obejmuje prawdopodobnie większą
część kopalni, wyjechał na powierzchnię aby pokierować pracami ratowniczymi. Było to około godz. 1000 przed
południem.
W tym czasie do kopalni przybyli
urzędnicy nadzoru państwowego oraz
dyrektorCentralnejStacjiRatownictwa
Górniczego. Postawiono w stan gotowościzastępyratowniczekopalni„Rozbark”.Z22ratownikówkop.„Rozbark”,
pod ziemią pracujących było 13. Z tej
grupy, ośmiu ratowników zmobilizowanodoakcjiratowniczej,do5pozostałychratownikówniemożnabyłodotrzeć ponieważ pracowali w wyrobiskach, w których płynęły dymy powybuchowe. Do akcji ratowniczej dołączyłojeszcze4ratowników,którzymieli
być zatrudnieni na zmianie popołudniowejinocnej.Częśćratownikównie
czekając na polecenia i wskazówki -
jednakwdobrychzamiarachniesienia
pomocy-zjechałapodziemiępodkierownictwem sztygarów Strassburga
i Szymy, usiłując przejść do oddziału
Strassburga. W tym przedsięwzięciu
brała też udział nie w pełni obeznana
zratownictwemgrupagórników.Akcja
ta musiała zostać przerwana, gdyż ludzieniebyliprzygotowaninatakiwysi-
łek,nadomiarzłegotrzechludziwaparatachponiosłośmierć.
Po przybyciu na kopalnię ratowników biorących w tym czasie udział
wćwiczeniachwCentralnejStacjioraz
po przybyciu ratowników z sąsiednich
kopalń,kierownictwoakcjiratowniczej
objąłdyrektorCSRG-inż.Woltersdorf.
Ustalono,żegłównaczęśćbędącychdo
dyspozycjiratowników,podkierownictwem dyrektora CSRG, miała udać się
do wyrobisk zagrożonych od strony
głównego szybu wydobywczego Prittwitz. Równocześnie utworzono grupę
ratowniczą pod kierownictwem nadsztygara Hellera przy szybie Römhild
(szyb Lompa). Taka była sytuacja
ogodz.1100przedpołudniem.
GruparatowniczaprzyszybieRömhild wskutek uszkodzeń w szybie, nie
mogła od razu wejść do działań a na
podszybiumiędzypoziomu620mzgromadziła się grupa 30 górników z oddziałuSzymy,którzywycofalisięzpołudniowej części pokładu Valeska do
pokładuXVidalejobchodzącpoziom
660mwyszlinamiędzypoziom620m.
Wyciągnięto ich na powierzchnię
wschodnią klatką wydobywczą do połowygłębokościszybu,następnieprzemieszczono ich do zachodniej klatki
wydobywczej i tą klatką wywieziono
ich na powierzchnię. Po usunięciu
uszkodzeńwszybiegruparatowników
18
nadsztygaraHelleramogławejśćwpółnocną część pola Valeska (pokł. 419).
SpostrzeżenianadsztygaraHellerazpenetracjiupewniływszystkich,żechodzi
tu o gwałtowną eksplozję w pokładzie
Valeskaanieopożar.Dalszepraceratowniczewtejczęścipolazostałyuzależnioneodsytuacjinapoz.540m.
Napoz.540mzastępratowniczyna
polecenie dyrektora CSRG Woltersdorfa, miał wejść do oddziału Strassburga.Naskutekzniszczeniadużejilości tam wentylacyjnych nastąpiło rozchwianiesystemuwentylacyjnego,szyb
Römhildbardzomocnowciągał,dymy
na poz. 540 m cofały się w kierunku
głównego szybu wydobywczego (Prittwitz). Zastępy ratownicze zmuszone
byłydowycofaniasię.
Ustalono, że po wydostaniu górników z międzypoziomu 620 m szybem
Römhild, zamknięte zostaną żelazne
klapy szybowe szybu Römhild by dławićwciąganiepowietrzaszybemRömhild. Stało się to około godz. 1630
popołudniu.Toprzedsięwzięciespowodowało,żekrótkopotymzastępyratownicze z szybu Prittwitz w silnym świeżym prądzie powietrza na poz. 540 m,
bezaparatówoddechowychmogłyprzedrzeć się do wyrobisk górniczych pola
eksploatacyjnego powyżej poz. 540 m,
któreuprzedniozadymionebyłygazami
powybuchowymi.Wciągupopołudnia,
nocyinastępnegorankazostałyspenetrowaneiprzeszukanewszystkiewyrobiska z wyjątkiem górnej części pokładuValeskaiwytransportowanonieżyjących. Ostatnim żyjącym, którego
uratowanowdniu1lutegoogodz.1600
był17-letnigórnikzatrudnionywpołudniowej części pokładu Valeska międzypoziomu 620 m. W rejonie szybu
Rómhildprowadzonopraceratownicze
tak długo, aż wyrobiska wybierkowe,
powyżejpoz.540mbyływolneodgazów powybuchowych. Kiedy to osiągnięto,spowodowano,żeszybRömhild
stałsięponowniewdechowym.Pooglę-
dzinach wszystkich wyrobisk ustalono
plan usuwania skutków eksplozji.
Trwałyonedo18marca1923r.Wtym
dniu też wytransportowany został
ostatnimartwygórnik.Uratowanojednegogórnikaprzyużyciuaparatówoddechowychoraz79bezużyciaaparatów
oddechowych. W czasie prowadzenia
akcji wystąpiły niedociągnięcia, które
miaływpływnajejprzebieg.Niektórzy
zastępowi sami podejmowali działania
bez czekania na polecenia kierownictwaakcjibiorącudziałzczęściąratowników samodzielnie w akcji. Było to
wykonywane w dobrej wierze, jednak
NR 2/2014
sprzeczne z ustaleniami i poleceniami
kierownictwaakcji.
W wyniku przeprowadzonych badań przez biegłych można stwierdzić,
że eksplozja w kopalni „Rozbark”
wdniu31.01.1923r.byłaprzypadkiem
powstania klasycznego wybuchu pyłu
węglowegowwynikunieprawidłowości
przy prowadzeniu robót strzałowych
przyużyciuczarnegoprochu.
mgr inż. Gerard Libera
OSRG Bytom
ĆWICZENIA RATOWNICZE
Grupy Poszukiwawczo Ratowniczej Państwowej Straży Pożarnej
i Specjalistów Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A.
w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego.
Wdniach21–23.02.2014r.odbyły
się wspólne ćwiczenia Ratowników
Grupy Poszukiwawczo-Ratowniczej
zJednostkiRatowniczoGaśniczejnr5
PaństwowejStrażyPożarnejzGdańska
iSpecjalistówCentralnejStacjiRatownictwaGórniczegoS.A.BytomprowadzonychwramachKrajowegoSystemu
Ratowniczo Gaśniczego. Na terenie
Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu gościliśmy dowódcę
jednostki, dowódców zmiany, instruktorówszkoleniapsóworazstrażaków–
przewodnikówpsówratowniczych.
Gdańska Grupa Poszukiwawczo Ratownicza(GPR)składającasięzwysoko
wyspecjalizowanych ratowników wchodziwskładUSARPoland(UrbanSearch
& Rescue), której zadaniem jest między
innymi poszukiwanie ludzi w gruzowiskachpowstałychnaskutekkatastrofbudowlanych. Podczas poszukiwań grupa
wykorzystujespecjalistycznysprzętlokacyjnyorazspecjalniewtymceluwyszkolone psy ratownicze. Dotychczas Grupa
brałaudziałwakcjachposzukiwanialudzinatereniecałejPolskijakipozagranicaminaszegokraju,niosącpomocmiędzyinnymiofiaromtrzęsieńziemiwTurcji1997r.,Indiach2001r.,Algierii2003
r.,Pakistanie2005r.orazwHaiti2010r.
Strażacy ratownicy-przewodnicy
zpsaminieślipomoctakżeposzkodowanymgórnikomuwięzionympodziemią w akcjach zawałowych na terenie
polskichkopalń.
Zdj. 1. Specjalistyczne ćwiczenia z psami - penetracja wyrobisk w OSRG Bytom.
Zdj. 2. Specjalistyczne ćwiczenia z psami – penetracja niskich wyrobisk w OSRG Bytom.
19
NR 2/2014
Zdj. 3. Specjalistyczne ćwiczenia – penetracja wyrobisk - widok z kamery termowizyjnej na OSRG Bytom.
Zdj. 4. Ćwiczenia specjalistyczne – znalezienie poszkodowanego ukrytego w otworze.
Zdj. 5. Ćwiczenia specjalistyczne – penetracja przypuszczalnego miejsca przebywania poszkodowanych.
20
Wspólne ćwiczenia odbywały się
wkomorzećwiczeńnaterenieOkręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w
Bytomiu, na gruzowisku budowlanym
na terenach poprzemysłowych, na
otwartej przestrzeni oraz w KatowickimHoldinguWęglowymS.A.naterenie Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” Ruch Wujek. Ćwiczenia miały na
celuocenępracyprzewodnikaipsaratowniczego w ekstremalnie trudnych
warunkachorazzapoznanienowowcielonychdogrupypsówzespecyfikąwarunków dołowych. Stanowiły szeroką
bazędoświadczeńprzydatnąwdalszym
procesie doskonalenia ratowniczego
strażaków i ratowników górniczych.
Obserwacja pracy zespołu piesprzewodnikpozwoliłanapełnepoznaniezachowańpsawczasiepracy.
21.02.2014r.poustaleniuharmonogramućwiczeńpomiędzydowódcąJRG
nr 5 a przedstawicielami CSRG S.A.
przewodników z psami podzielono na
dwiegrupy,zktórychjednapodokiem
instruktorów ćwiczyła na gruzowisku,
adrugawkomorzećwiczeń.Ćwiczenia
odbywające się w zmodernizowanej
komorze ćwiczeń Okręgowej Stacji RatownictwaGórniczegowBytomiupolegały na ukryciu kilku pozorantów
w chodnikach ćwiczebnych, po czym
każdy strażak przewodnik ze swoim
psem ratowniczym przeszukiwał wyrobiskakomoryodnajdująckolejnopozorantów. Psy poszukiwały pozorantów
najpierw w warunkach normalnej widoczności, a następnie przy zgaszonym
świetle w zupełnej ciemności. Dodatkowowceluzwiększeniapoziomutrudności w komorze uruchomiono efekty
dźwiękoweiwizualne.Większośćpsów
bardzo dobrze poradziła sobie w pracy
wtaktrudnychwarunkach.Każdypies
ćwiczył indywidualnie tylko ze swoim
przewodnikiem i przeszukiwał teren
całejkomoryćwiczeń.Zazwyczajukrytychbyło3pozorantów,każdywinnym
miejscu. Miejsca ukrycia pozorantów
były zmieniane dla każdego psa tak,
żeby przewodnik nie znał miejsca ich
ukrycia i żeby nie pomagał swojemu
psu. W momencie znalezienia pozoranta pies szczekał dając przewodnikowi znak i wskazując miejsce jego
lokalizacji. Cały przebieg ćwiczeń
z pomieszczenia sztabu akcji komory
ćwiczeń nadzorowali i oceniali wspólniedowódcajednostkistrażypożarnej
orazspecjalistajednostkiratownictwa.
Zdj. 6. Stanowisko pierwsze - ratownik znajdował się w lutni obudowy przeciwwybuchowej przepustu tamowego.
Zdj. 7. Stanowisko drugie – ratownik ukryty pod odwróconym wozem kopalnianym.
Zdj. 8. Stanowisko trzecie – ratownik ukryty w wnęce poza obudową wyrobiska.
21
NR 2/2014
Podczasobserwacjiwykorzystywaliobrazz14-tukamerdziałającychnapodczerwień oraz z 3 kamer termowizyjnych.Podglądobrazunakamerachna
podczerwień pozwala zauważyć co
dziejesięwkomorzećwiczeńwwarunkachzupełnejciemnościnatomiastobraz z kamer termowizyjnych pozwala
na podgląd wszystkiego co dzieje się
wciemnościorazwwarunkachograniczonej widoczności spowodowanej zadymieniem.
Druga grupa równolegle zajmowała
się poszukiwaniem pozorantów ukrytychnagruzowiskuznajdującymsięna
terenach poprzemysłowych. Zadaniem
przewodnikówzpsamiwtymmiejscu
było odnalezienie pozorantów ukrytych pod gruzami oraz przykrytych
płytami w opuszczonych i zagruzowanych pomieszczeniach i kanałach ciepłowniczych. Tutaj również ćwiczenia
byłyprowadzonewramachustaleńzawartychpomiędzyinstruktoramizPSP
a przedstawicielami Centralnej Stacji
Ratownictwa Górniczego S.A. Każdy
strażakprzewodnikzeswoimpsemindywidualnie miał za zadanie przeszukanie całego wyznaczonego terenu
iznalezieniejaknajwiększejliczbypozorantów i zasygnalizowanie swojemu
przewodnikowi faktu znalezienia poprzez szczekanie. Na otwartej przestrzeni w warunkach normalnej widocznościpsyniemiałyproblemówze
znalezieniem pozorantów. Po zakończonych działaniach na otwartej przestrzeniorazwkomorzećwiczeńnastąpiło podsumowanie i wymiana spostrzeżeńpomiędzystrażakamiaspecjalistamizCSRGS.A.
Wdrugimdniu22.02.2014r.gościliśmy ze strażakami w Kopalni Węgla
Kamiennego „Wujek” Ruch Wujek na
poziomieszkoleniowym370m.Często
natymszkoleniowympoziomieodbywająsięćwiczeniadołoweratowników
górniczych wchodzących w skład drużynyratowniczejKWK„Wujek”.Oprócz
stanowisk do szkolenia ratowników
wtymrejoniekopalniznajdująsięspecjalnie przygotowane stanowiska do
ćwiczeńpsówratowniczych,gdyżćwiczymytamzpieskaminiepierwszyraz.
Ćwiczenia Specjalistycznej Grupy PoszukiwawczoRatowniczejodbywałysię
pod nadzorem Specjalistów Jednostki
Ratownictwa, Kierownika Kopalnianej
Stacji Ratownictwa Górniczego KWK
„Wujek” Ruch Wujek oraz Dowódcy
NR 2/2014
Zdj. 9. Stanowisko czwarte – ratownik znajdował się w zamkniętej skrzyni.
Jednostki Straży Pożarnej. W wyrobiskachgórniczychprzygotowanezostały
czterymiejscawktórychukrylisięratownicy z drużyny ratowniczej KWK
„Wujek” Ruch Wujek. Stanowisko
pierwsze – stanowiła lutnia obudowy
przeciwwybuchowej przepustu tamowego, stanowisko drugie – odwrócony
wóz kopalniany, stanowisko trzecie –
wnęka poza obudową wyrobiska, stanowiskaczwarte–zamykanaskrzynia.
Każdypiesratowniczymiałzazadanie
przeszukanie wyrobisk górniczych
o łącznej długości około 800 m, gdzie
rozlokowane były stanowiska, w celu
znalezieniajaknajwiększejliczbyukrytychratownikówpodczassymulowanej
akcji ratowniczej. W momencie znalezieniapozorantapsyratowniczesygnalizujątenfaktswojemuprzewodnikowi
poprzezszczekanieidokładnewskazanie miejsca przebywania uwięzionych
ludzi.
Celem ćwiczenia było przystosowaniepsówratowniczychdozupełnieodmiennych warunków dołowych i ci-
śnieniowychzjakimidotejporysięnie
spotkały oraz dalsze udoskonalanie
swoichumiejętności.Pozakończonych
ćwiczeniach i po powrocie na teren
Okręgowej Stacji Ratownictwa GórniczegowBytomiunajednejzsalwykładowych nastąpiło podsumowanie
i omówienie 2 dni ćwiczeń. Zdobyta
wiedza praktyczna i teoretyczna pozwala na stwierdzenie że, wzajemne
współdziałanie, wymiana spostrzeżeń
i doświadczeń jak również zapoznanie
ze sprzętem i techniką prowadzenia
działańwwarunkachakcyjnychstrażaków Państwowej Straży Pożarnej oraz
przedstawicieli Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w ramach
Krajowego Systemu Ratowniczo - Gaśniczegoznaczniepodnosikwalifikacje
zarówno strażaków jak i ratowników
górniczych. Mogliśmy się o tym przekonać choćby podczas usuwania skutkówtragediizawaleniasięhalwystawowych na terenie MTK Katowice oraz
w czasie górniczych akcji zawałowych
gdzie przewodnicy z psami pomagali
lokalizować zasypanych górników
wpodziemnychwyrobiskachkopalnianych.
Bogdan Oźóg
mgr inż. Damian Stępień
mgr inż. Paweł Wachowicz
OSRG w Bytomiu
Z KART HISTORII - RATOWNIKÓW
GÓRNICZYCH JUŻ DZIŚ TAM NIE MA
OkręgowaStacjaRatownictwaGórniczego w Sosnowcu mieściła się przy
ulicy 1-go Maja 31, tuż przed rondem
Ludwik.Wykorzystywaneprzezniąbudynkinadalistnieją,alesłużąjużinnym
celom, popadając w ruinę. Młodsi Sosnowiczanie nie pamiętają już, co się
tutajmieściło.
Szkoda, bo historia sosnowieckiej
„okręgówki”jestnaprawdębogata.Jej
początkisięgajączasówsprzedpierwszejwojnyświatowej.NaVIIZjeździe
Przemysłowców Królestwa Polskiego,
który odbył się w Warszawie w dniu
18maja1910roku,postanowionobezzwłocznie przystąpić do powołania
w Zagłębiu Dąbrowskim Centralnej
Stacji Ratunkowej. Towarzystwo Hrabia Renard (później Kopalnia Sosno-
wiec), wyraziło zgodę na dzierżawę
placuopowierzchni3310m²,znajdującego się w Sosnowcu, w dzielnicy
Ostra Górka. Budowę rozpoczęto
w1910roku,jeszczeprzedoficjalnym
podpisaniem umowy. Infrastruktura
Stacji była gotowa w drugiej połowie
1911 roku. Koszt budowy wyniósł
27825rublii65kopiejek.Rocznybudżet Stacji, wliczając w to utrzymanie
parykoni,wynosił11000rubli.
Pierwszymkierownikiemiorganizatorem Centralnej Stacji Ratunkowej
wSosnowcubyłinż.JózefJuroﬀ.
Na początku swojej działalności
wsamymtylkoZagłębiuStacjasprawowała nadzór nad 31 czynnymi kopalniami.Byłyto:
- Jan, Jadwiga, Andrzej III, Jakub,
22
Wańczyków, Matylda, Flötz Rudolf,
Alwina, Andrzej II, Helena, Staszic,
Tadeusz, Reden, Antoni, Grodziec,
Mikołaj, Franciszek, Flora, Czeladź,
Saturn, Koszelew, Feliks, Parys, Kazimierz, Andrzej I, Hrabia Renard, Milowice, Mortimer, Klimontów, Niwka
iBarbara.
W 1913 roku, kierownictwo CentralnejStacjiRatunkowejwSosnowcu,
objął inż. Edward Porczyński, który
pracowałwniejdo1958roku.Wybitna
postać polskiego ratownictwa, wspaniałyczłowiek.
W okresie międzywojennym Stacja
zajmowałasię:
• szkoleniemratowników,
• szkoleniem mechaników aparatowych,
• przeprowadzaniem ćwiczeń w komorze ćwiczeń (kopalnie komór nie
posiadały),
• dostarczaniem dla kopalń sprzętu
(butli tlenowych, części zamiennych,
pochłaniaczy itp.),
• kontrolą i naprawą sprzętu ratunkowego w kopalniach,
• analizą chemiczną powietrza w kopalniach.
Stacja Ratownicza w Sosnowcu, skupiała nie tylko specjalistów przygotowanych do szkolenia ratowników, nie
tylko sprzęt niezbędny do akcji, ale posiadała również dobrze zorganizowane
laboratorium chemiczne dla analiz gazowych. Wykonywało ono wiele prac
w tym zakresie dla kopalń, w których
nie wszędzie zorganizowane były podobne placówki.
Z poważniejszych wydarzeń w okresie międzywojennym, należy wspomnieć o katastrofie z 1924 roku, która
miała miejsce w kopalni „Reden” w Dąbrowie Górniczej. W pożarze zginęło
wówczas 38 górników. Pożar rozwinął
się do takich rozmiarów, że mimo
ogromnego wysiłku drużyn ratowniczych z Sosnowca i Zagłębia, nie udało
się opanować szalejącego żywiołu. Pożar rozprzestrzenił się również na szyby
wentylacyjne i uniemożliwił ratownikom zjazd na dół kopalni, w celu kontynuowania akcji ratowniczej. Dyrekcja
kopalni postanowiła: akcję przerwać,
szyby uszczelnić, kopalnię zatopić.
Znaczenie Stacji dla kopalń tamtejszego rejonu było tak znaczące, że nawet okupant w latach 1939 – 1945 nie
zawiesił jej działalności. Pozwalało to
na kontakt ratowników z różnych okolic Śląska i Zagłębia, co niejednokrotnie
wykorzystywane było także w walce
konspiracyjnej.
W okresie okupacji hitlerowskiej
funkcję zwierzchnią nad całym ratownictwem górniczym powierzono Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego
w Bytomiu, której bezpośrednio podlegała Centralna Stacja Ratownictwa
Górniczego w Sosnowcu. Z frontowej
ściany budynku usunięty został symbol
polskiego ratownictwa górniczego.
Samą zaś Stację przemianowano na
„Bezirks Rettungstelle fur Kohlengruben in Dąbrowa Rivier”.
Praca w ratownictwie górniczym,
niejednokrotnie chroniła Polaków
przed wywiezieniem na roboty w głąb
Rzeszy. Na uwagę zasługuje również
fakt, że chociaż materiały szkoleniowe
były opracowane w języku niemieckim,
to wykłady i ćwiczenia prowadzono
w języku polskim, co było surowo zakazane.
Po zakończeniu wojny Centralna
Stacja Ratownictwa Górniczego w Sosnowcu została przemianowana na
Okręgową Stację, podlegającą pod Centralny Zarząd Przemysłu Węglowego.
W tym okresie OSRG w Sosnowcu
sprawowała nadzór nad 32 kopalniami:
• 12 Dąbrowskiego Zjednoczenia PW,
• 6 Katowickiego Zjednoczenia PW,
• 9 Jaworznicko – Mikołowskiego
Zjednoczenia PW,
• w kopalniach soli Bochnia i Wieliczka,
• w kopalniach rud cynku i ołowiu.
W 1955 roku w OSRG Sosnowiec
utworzono Pogotowie Ratownicze, którego pierwszą obsadę stanowiły dwa zastępy ratowników z kopalni „Jowisz”.
W roku 1960, powołane zostało pogotowie medyczne ratownictwa górniczego, a obowiązki kierownika przychodni przy OSRG Sosnowiec powierzono lekarzowi Witoldowi Rogalewiczowi.
Przez prawie 90 lat ratownicy
z OSRG Sosnowiec nieśli ofiarną pomoc poszkodowanym w wypadkach
górnikom, stale podnosząc i doskonaląc swoje umiejętności. Wielu z nich zapłaciło najwyższą cenę.
Do akcji wyjeżdżali 3691 razy (dane
z roku 1996). Z ważniejszych powojennych akcji należy wymienić (dane
z roku 1996):
• Generał Zawadzki – 1969 r.,
• Czerwona Gwardia, Klimontów
i Kleofas – 1970 r.,
• Bobrek, Niwka – Modrzejów, Mysłowice – 1975 r.,
• Gottwald – 1976 r.,
• Wujek – 1977 r.,
• Dymitrow, Silesia – 1979 r.,
• Sosnowiec, Andaluzja, Barbara Chorzów, Pokój – 1980 r.,
• Siemianowice – 1981 r.,
• Niwka – Modrzejów, Julian – 1983 r.,
• Komuna Paryska – 1984 r.,
• Barbara Chorzów, Andaluzja – 1988 r.,
• Bobrek, Jowisz – 1986 r.,
• Czerwone Zagłębie, Mysłowice –
1987 r.,
• Andaluzja, Staszic – 1988 r.,
• Paryż, Halemba, Śląsk – 1991 r.,
23
NR 2/2014
• Porąbka - Klimontów – 1992 r.,
• Wieczorek – 1994 r.,
• Mysłowice – 1996 r.
W 1986 roku OSRG Sosnowiec świętowała jubileusz 75-lecia swojej działalności. W uznaniu za ogromny wkład
w rozwój służb ratowniczych w Polsce
i nieprzerwaną (nawet w okresie I i II
wojny światowej) działalność, przyznano jej prawo do posiadania własnego sztandaru. Uroczyste wręczenie
odbyło się 28 listopada 1986 roku w hali
KWK „Czerwona Gwardia” w Czeladzi.
Obecnie sztandar zajmuje honorowe
miejsce w Sali Pamięci OSRG Jaworzno.
W związku z restrukturyzacją górnictwa oraz likwidacją większości kopalń w rejonie Zagłębia Dąbrowskiego,
podjęto decyzję o zakończeniu działalności Okręgowej Stacji Ratownictwa
Górniczego w Sosnowcu. Nastąpiło to
31 marca 1999 roku.
Ostatni dyżur pełnili ratownicy
z KWK Niwka – Modrzejów. Ostatnim
Dyrektorem zaś był Kazimierz Tyka.
Dziś górników z ostatniej naszej kopalni Kazimierz – Juliusz strzegą ratownicy z OSRG Jaworzno.
Przez dziesiątki lat sosnowieccy ratownicy górniczy stanowili nieodłączny
element górniczego krajobrazu Zagłębia Dąbrowskiego.
Tysiące akcji ratowniczych, wiele
ocalonych istnień ludzkich, setki świetnie wyszkolonych ratowników górniczych i fachowców, którzy „wyszli”
z OSRG Sosnowiec to dziedzictwo,
o którym powinni pamiętać nie tylko
sami ratownicy, ale i ci, którzy tu żyją,
mieszkają i których los, mniej lub bardziej związał z tą szczególną profesją.
Należę do nich i ja. Syn ziemi Dąbrowskiej i wnuk ratownika górniczego
Zygmunta Tekieli, który pełnił tę zaszczytną ale i trudną służbę w latach
1950 – 1975 (lub dłużej) w KSRG KWK
Milowice i OSRG Sosnowiec.
Nie było mi dane słuchać opowiadań
Dziadka, bo zmarł, gdy miałem niespełna osiem lat. Jednak pamięć jego
osoby oraz wielu spotkanych na mej
drodze ratowników górniczych na zawsze pozostaną w mojej pamięci.
Mam nadzieję, że ten krótki artykuł
przybliżył nieco historię OSRG Sosnowiec, a osobom, które kiedyś wykonywały tam swoje obowiązki, przypomniał „stare” czasy i skłonił do refleksji.
Starałem się tu przedstawić nieco mniej
NR 2/2014
To zdjęcie ratowników wykonano 9 marca 1953 r. Mój Dziadek, stoi pierwszy z lewej.
znane fakty z okresu świetności Stacji.
Mamnadzieję,żesięudało.
Jeśli ktoś z czytelników, może podzielić się ze mną wiadomościami na
temat Zygmunta Tekieli lub rozpoznał
kogoś na zamieszczonej fotografii, to
bardzoproszęokontaktmail’owy:
[email protected]
Szczęść Boże wszystkim RatownikomiBraciGórniczej
Wyrażamzgodęnaumieszczenieartykułu w kwartalniku „Ratownictwo
Górnicze”.
Marcin Zawadzki
ROZWÓJ OSOBISTY A SKUTECZNE
ZARZĄDZANIE I WZROST ODPORNOŚCI
NA STRES W PRACY
Od umiejętności oddziaływania na
pracowników zależy powodzenie
wszystkichstarańiprzedsięwzięćosób
kierownictwaidozoru.Abyskutecznie
zarządzaćludźmitrzebaprzedewszystkimzadbaćorozwójautorytetuosobistego i stworzyć pozytywną atmosferę
emocjonalnąwmiejscupracy.Pracując
nadrozwojemosobistym,budującwłaściwe relacje i pozytywne środowisko
wokół siebie otrzymujemy zwykle bonus w postaci poczucia kompetencji
isprawstwa,któreprzejawiąsięmiędzy
innymizadowoleniemzsiebieatozko-
leiprzekładasięnaskutecznezarządzaniestresemswoimipodwładnych.Nie
jestteżtajemnicą,żeludziezadowoleni
z życia, mający poczucie wpływu na
otaczającąrzeczywistośćsązdrowsiilepiejznoszątrudnościlosu.
1. Autorytet formalny i osobisty.
Kierunek rozwoju.
Rozwójosobistykadryzarządzającej
powinienprzyjmowaćzawszekierunek
zmiany w zakresie autorytetu formalnego na rzecz autorytetu nieformalnego, osobistego. Autorytet formalny
wynika z piastowanego stanowiska
24
ipełnionejfunkcji.Autorytetformalny
daje władzę z mocy prawa lub urzędu.
Jesttozinstytucjonalizowaneuprawnieniedopodejmowaniadecyzjiiwydawaniapoleceńwimieniufirmy.Autorytet
formalny, sam w sobie daje prawo do
rozkazywania ale nie zawsze wymusza
posłuszeństwo i posłuch. Aby skutecznie zarządzać ludźmi, należy ponadto
budowaćautorytetosobisty.Niewykluczaonformalnegoalepowiniengouzupełniać. Autorytet osobisty to rodzaj
władzy nieformalnej, umiejętności
zjednywaniasobieludziipociąganiaich
za sobą. To zdolność wywierania
wpływu na innych wynikająca z posiadanej wiedzy, doświadczenia, posiadanego systemu wartości, umiejętności
współdziałania z innymi w atmosferze
szacunku i zaufania. Rozwój w tym kierunku odbywa się głównie poprzez właściwe kontakty z podwładnymi gdzie
komunikacja interpersonalna służy nie
tylko jak nośnik poleceń ale jako przestrzeń do budowania dobrej atmosfery
emocjonalnej w pracy.
2. Rola pozytywnej atmosfery
w pracy.
Emocje pozytywne sprzyjają współpracy, rozsądnym działaniom bez podejmowania zbędnego ryzyka. Dobra
atmosfera pomaga przekonać innych do
swoich racji bez odwoływania się do
kłamstwa i manipulacji. Pozytywne
emocje są jak balsam dla duszy i światło
dla umysłu. Ludzie zadowoleni, szczęśliwi, mają większe szanse w życiu. Ich
zdolności i potencjał łatwiej zauważyć,
tryskają inicjatywą, pomysłami, są
chętni do współdziałania i otwarci na
propozycje. Dlatego budując autorytet
osobisty warto zadbać o dobre samopoczucie podwładnych. Ludzie dają z siebie więcej, gdy czują się ważni i wiele
warci. Środkiem do osiągnięcia tego celu
jest delegowanie uprawnień czyli okazywanie wiary w to, że pracownicy sobie
poradzą, zaufanie do ich kompetencji,
traktowanie na równi niżej postawionych. Jednym z aspektów dobrej atmosfery w pracy jest także humor. Warunkiem jego pozytywnego wpływu na otoczenie i relacje między ludźmi jest jednak to, by nie był to humor agresywny.
Rozweselający efekt agresywnego żartowania jest krótkotrwały i na dłuższą
metę pogarsza relacje między ludźmi.
3. STOP dla agresji w zarządzaniu.
W dobrym środowisku pracy nie
trzeba nikogo straszyć. Operowanie lękiem nie powinno mieć miejsca i nikt
nie może traktować go jako narzędzia
władzy. Dlatego aby budować autorytet
nieformalny, osobisty konieczna jest
otwarta komunikacja, bez agresji.
Chcąc być asertywnym nie napada się
na rozmówcę, nie straszy go, nie poddaje w wątpliwość wartości cech jego
charakteru i umysłu. W przeciwnym
wypadku nakręcona zostanie spirala
agresji, która zawsze ma ten sam przebieg. Najpierw ludzie obrażają swoje
zdolności umysłowe, potem padają porównania do przyrody ożywionej, a na
końcu wyzywają się stosując odwołania
do przedmiotów nieożywionych. Stąd
niestety prosta droga do ataku i przemocy fizycznej. Słowa trzeba dobierać
właściwie i być odpowiedzialnym za to
co się mówi. Ogromną rolę pełni w komunikacji słowo JA. Skutecznie zarządzający musi umieć używać komunikatu JA szczególnie w sytuacjach trudnych. Powinien nauczyć się wyrażać
swoje emocje przy pomocy tego komunikatu co jest równoznaczne z umiejętnym zarządzaniem stresem w sytuacji
trudnej. Zależność pomiędzy stresem
i agresywnym zachowaniem jest bardzo
prosta. Wzrost napięcia wywołuje w ludziach negatywne emocje, w tym lęk.
W wyniku treningu społecznego nauczyliśmy się jednak maskować poczucie lęku, bezradności czy beznadziei,
w to miejsce pojawiają się najczęściej
zachowania agresywne.
4. Jasna komunikacja, asertywne
zachowanie i nagrody.
Otwarta i jasna komunikacja zakłada
precyzyjne określanie zakresu działań,
oczekiwań i obszarów odpowiedzialności. Podwładny musi wiedzieć co ma
zrobić, z czego będzie rozliczony i w jakim czasie. Otwarta komunikacja zakłada jasne określenie norm i zasad.
Pierwsze prawo asertywności nie bez
przyczyny głosi „ Używaj otwarcie słów
TAK i NIE”. Można dopowiedzieć,
że istotne jest tutaj przyznanie sobie
prawa do bycia sobą jak również przyznawania się do błędu. Wszystko to
sprzyja budowaniu autorytetu osobistego, który dobrze zakorzeniony umożliwia realizację własnych zamiarów bez
wywierania zbytniego nacisku na innych. To założenie ma niebagatelne znaczenie w sytuacjach trudnych, gdy ktoś
ewidentnie zawinił, ponieważ brak
ustępstw w sytuacjach karygodnych jest
również środkiem zarządzania ludźmi
a bycie konsekwentnym jest wyznacznikiem posiadanej władzy nieformalnej,
gdzie kara jest naturalnym następstwem
złamania zasad a nie tylko przejawem
sprawowanej władzy formalnej. Wspominając o karze nie można zapominać
o nagrodach. Nagradzanie jest ogromnym narzędziem wywierania wpływu.
Często pochwała i zauważenie czyjegoś
wkładu, dobre słowo, uznanie przed
innymi, mają niebagatelne znaczenie
dla całokształtu dobrej atmosfery
w pracy. Ludzie potrzebują poczucia akceptacji i łakną dobrego słowa. Słowa
25
NR 2/2014
maja ogromną moc, dobre słowa nie powinny być rarytasem a rodzajem naturalnego środka zarządzania innymi, zarządzania opartego na szacunku do
drugiego człowieka. Właściwie użyte
słowo jest jak klucz do zamkniętych
drzwi.
5. Odporność na stres. Trzy ważne
czynniki: poczucie wewnętrznej zgody,
wpływu i kompetencji
Budując świadomie autorytet nieformalny, wierząc, że warto pracować nad
poprawną komunikacją i pozytywną atmosferą w pracy, nie sposób nie zauważyć, że środowisko pracy zmienia się
wraz z nami i staje się miejscem bardziej
przewidywalnym i przyjaznym. Miejscem do którego wraca się chętnie, bez
poczucia przymusu. To z kolei ma
ogromne znaczenie dla umiejętności radzenia sobie z trudnościami i zarządzania stresem w pracy. Istnieje pogląd,
że ludzie którzy mają wewnętrzną zgodę
na to, że pracują w tym a nie w innym
miejscu, na tym a nie innym stanowisku
z tymi a nie innymi ludźmi są bardziej
odporni na działanie negatywnych zdarzeń i w konsekwencji pojawiający się
stres, niż ci, którzy tej wewnętrznej
zgody nie posiadają i prawdopodobnie
mogą go odczuwać ze zdwojoną siłą.
Z takim obciążeniem nie łatwo sobie poradzić, takie obciążenie, trudniej znieść
a jeszcze trudniej odreagować po ustaniu
działania stresora. Drugim niebagatelnym czynnikiem na drodze budowania
odporności na stres jest poczucie
wpływu i kontroli. Jeżeli mamy wrażenie,
że w jakiejkolwiek sytuacji nic od nas nie
zależy lub formalnie nic nie możemy
zrobić, to przeżywany stres ulega w nas
spotęgowaniu. Jest to szczególnie ważne
dla osób mających wrodzoną potrzebę
działania. Czasem i oni nie mogą nic
więcej niż tylko czekać. Trzecim ważnym
dla budowania odporności na stres czynnikiem jest poczucie kompetencji. Chyba
każdy pamięta sytuacje, które same w sobie trudne przytrafiły się mu pierwszy
raz w życiu. Każdy kolejny podobny incydent na pewno przyjmowany był
z większym spokojem. Praca nad wzrostem samoświadomości i wzrost kompetencji w zarządzaniu stresem własnym
i innych są istotnym środkiem do budowania pozytywnej atmosfery w pracy
i sprzyja umiejętnemu zarządzaniu.
mgr Katarzyna Cichy-Szczepańska
psycholog
NR 2/2014
NOWA ODZIEŻ OCHRONNA
DLA RATOWNIKÓW GÓRNICZYCH
Wdniu12.02.2014r.wauligłównej
CentralnejStacjiRatownictwaGórniczego S.A. odbyło się seminarium
wzwiązkuzrealizacjąprojektubadawczego pn. „Opracowanie odzieży
ochronnejdlaratownikówgórniczych”
wykonywanego w ramach projektu
strategicznego pn. „Poprawa bezpieczeństwapracywkopalniach”.Projekt
realizowanyjestwramachkonsorcjum
naukowego, które tworzą Centralny
Instytut Ochrony Pracy-Państwowy
Instytut Badawczy z siedzibą w Warszawie, Związek Ochotniczych Straży
Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej
Wytwórnia Umundurowania Strażackiego z Brzezin oraz Centralna Stacja
Ratownictwa Górniczego S.A. Celem
projektujestopracowaniemodeluaktywnejbieliznyzfunkcjątermoregulacji mikroklimatu pododzieżowego
imożliwościąwspółpracyzsystemem
monitorowaniareakcjifizjologicznych
ratownika, jak również opracowanie
modelu odzieży ochronnej dla ratownika górniczego o konstrukcji zapewniającej możliwość oddawania ciepła
w warunkach prowadzenia akcji ratowniczej.Wseminariumopróczpartnerów konsorcjum uczestniczyli równieżprzedstawicielepodziemnychzakładówgórniczychreprezentującyśrodowisko ratowników górniczych
tj. kierownicy kopalnianych stacji ratownictwagórniczegoorazkierownicy
akcji na dole. Łącznie w seminarium
udziałwzięło81osób.Podczasspotkania zaprezentowano następujące referaty:
1. Założenia i cele projektu badawczego RESCLO pt. „Opracowanie
odzieży ochronnej dla ratowników
górniczych”.
2. Innowacyjny
zestaw
bielizny
iodzieżyochronnejdlaratowników
górniczych - założenia konstrukcyjneimateriałowe.
3. Bielizna o właściwościach trudnopalnychiantyelektrostatycznych
4. Obciążenie cieplne pracowników
wśrodowiskugorącym.
5. Systemy chłodzenia ratowników
podczasakcjiprowadzonychwtrudnychwarunkachmikroklimatu.
6. Sprzęt ratowniczy do ochrony
układu oddechowego stosowany w
podziemnychzakładachgórniczych.
7. Niedogodnościioczekiwaniaratowników górniczych w stosunku do
odzieżyochronnejielementówchłodzących.
8. Prace ratownicze w warunkach zagrożeniawybuchowegoizagrożenia
klimatycznego-taktykadziałań.
9. Badania górników w komorze klimatycznej CSRG - analiza wydatku
energetycznego na podstawie częstościskurczówserca.
26
Podczasseminariumprzedstawiono
celeorazplanowanerezultatyzwiązane
z realizacją projektu badawczego
pn. „Opracowanie odzieży ochronnej
dlaratownikówgórniczych”.
Zaprezentowano również zgłaszane
przez ratowników górniczych niedogodności w stosunku do bielizny
i odzieży ochronnej. Dane zebrano na
podstawieopiniiratownikówbiorących
udział w ćwiczeniach sprawdzających
wCSRGS.A.oraznabazieprzeprowadzonychbadańankietowychwśródratowników górniczych. Oprócz niedogodności zgłaszanych przez ratownikówobszerniezaprezentowanooczekiwaniawstosunkudonowoprojektowanejbielizny,odzieżyochronnej,aparatówpowietrznychbutlowychielementówchłodzącychstosowanychpodczas
akcjiratowniczych.Pozakończeniuseminariumuczestnikomspotkaniarozesłano ankiety dotyczące wymagań
funkcjonalnychitechnicznychwzakresie odzieży ratowniczej, w których
przedstawiononiedogodnościioczekiwania ratowników górniczych w stosunku do odzieży ratowniczej. Osoby
obecne na seminarium poproszono
o opinię na ten temat jak również
przedstawienie innych własnych oczekiwańwstosunkudonowejodzieżydla
NR 2/2014
ratowników górniczych. Zebrane opinieratownikówgórniczychiosóbfunkcyjnychzpodziemnychzakładówgórniczych oraz szczegółowa analiza zagrożeńorazwarunkówpodczasprowadzenia akcji ratowniczych w środowiskugorącympozwoliłynaopracowanie
wymagań funkcjonalnych dla zestawu
bielizna/odzież ochronna przeznaczonych dla ratowników górniczych
uwzględniających zapewnienie bezpieczeństwaimożliwośćoddawaniaciepła
wwarunkachakcjiratowniczej.Wymaganiafunkcjonalnepozwoląnaopracowaniewymagańkonstrukcyjnychimateriałowychdlazestawubielizna/odzież
ochronnadlaratownikówgórniczych.
mgr inż. Marcin Pypeć
OSRG Wodzisław
WSPÓLNE ĆWICZENIA ZASTĘPÓW
RATOWNICZYCH
Wspólne ćwiczenia służb ratowniczych z okazji Austriackiego Dnia Ratownictwa Górniczego
i Gazowego w Kopalni „Kupferplatte” w Jochberg
Wdniu25kwietnia2014rokunazaproszenie Głównej Stacji Ratownictwa
GórniczegoiOchronyGazowejwAustrii, zastęp ratowników CSRG S.A.
uczestniczyłporazdrugiwewspólnych
ćwiczeniach zastępów ratowniczych
wAustrii.
Oprócz zastępu z Centralnej Stacji
Ratownictwa Górniczego S.A. (zdjęcie
nr1),wsymulowanejakcjiratowniczej
uczestniczyłorównież7grupratownikówgórniczychzAustrii,2zastępyratowniczezNiemiec,zastępratowniczy
z Włoch, zastęp ratowniczy z Czech
orazjednostkistrażypożarnej,pogotowia,wojskaorazratownikówgórskich.
Scenariuszćwiczeńprzewidywałnastępującyprzebiegzdarzeń:
Specjalny pociąg przewożący zwiedzającychwkopalni„Kupferplatte”wykolejasię.Trasa,poktórejporuszałsię
pociągzostajezatarasowana.Pasażerowie jadący pociągiem (dorośli oraz
dzieci)zostająranniiwpaniceuciekają
z miejsca zdarzenia. W lokomotywie
dochodzi do zapalenia się przewodów
aztegopowodudosilnegozadymienia
części wyrobisk. Zgodnie z planem
awaryjnym zawiadomione zostaje kierownictwo kopalni oraz Krajowy Od-
dział Ratownictwa Górniczego w Tyrolu.Namiejscezdarzeniadocierastraż
pożarnazJochberguirozpoczynaakcję
ratowniczą. Ponieważ aparaty tlenowe
strażypożarnejmająkrótszyczasużycia, niezbędnym okazuje się wezwanie
napomocratownikówgórniczych.
Po przybyciu do kopalni „KUPFER-
27
PLATTE”wJochbergu,zastępratowników z CSRG S.A zameldował się
w „sztabie akcji”, gdzie otrzymał polecenie przygotowania swojego sprzętu
doakcjiorazoczekiwanianadalszepolecenia.
Przybywające sukcesywnie do kopalni poszczególne grupy ratownicze
NR 2/2014
również przygotowywały swój sprzęt
(zdjęcienr2,3,4,5).
PoprzygotowaniusprzętuKierownik
Akcjiwydałpolecenieudaniasięzastępu
CSRG S.A. razem z zastępem z Austrii
dosztolniSebastian.(zdjęcienr6)
ZastępratownikówgórniczychzAustrii dostał polecenie dotarcia do poszkodowanegoiwytransportowaniego
zwyrobiskaazastępCSRGS.A.miałiść
zarazzatymzastępemirozciągaćlinię
telefoniczną.
Ratownictwo górnicze w Austrii
działawinnysposóbniżwPolsce–połączonejestonowewspólnysystemratownictwa. Dlatego m.in. przygotowaniem łączności telefonicznej oraz dostarczeniem telefonów zajmowało się
Zdjęcie nr 1 –zastęp CSRG S.A. przed ćwiczeniami
zdjęcie nr 2 – grupa strażaków
zdjęcie nr 3 – zastęp ratowniczy z Austrii
zdjęcie nr 4 – grupa medyczna
zdjęcie nr 5 – zastęp ratowniczy z Czech
28
NR 2/2014
Zdjęcie nr 6 – schemat wyrobisk
przede wszystkim wojsko. Zadaniem
zastępu ratowniczego CSRG S.A. było
rozciągnięcie
linii
telefonicznej
wsztolniwceluuzyskaniałącznościze
sztabemakcji.
PrzedprzystąpieniemdozadaniaratownicyzBytomiazostaliprzeszkoleni
przezwojskowobsłudzeidziałaniuich
telefonów(zdjęcianr7i8)
Następnie obydwa zastępy zostały
przewiezione do sztolni Sebastian,
którejwlotznajdowałsiępozaterenem
kopalni(zdjęcienr9)
W tym samym czasie, kiedy zastęp
ratowników CSRG S.A. oraz ratownikówzAustriibyłprzewożonydomiejscaplanowanychprac,wkopalnitrwała
już akcja ratunkowa, wytransportowy-
Zdjęcia nr 7 i 8 – szkolenie z zakresu obsługi telefonów
29
wano i udzielano pomocy pierwszym
poszkodowanym(zdjęcianr10i11).
Po kontroli i założeniu aparatów
(zdjęcienr12)ratownicyprzystąpilido
wykonaniaprzydzielonegoimzadania.
Jak się okazało najpierw musieli
przejść ok. 30 m w lutni o średnicy
ok. 800-900 mm (zdjęcia nr 13 i 14)
a następnie musieli przedzierać się
NR 2/2014
przezchodnik,któregoodcinkamiwysokość a przede wszystkim szerokość
nie pozwalała na swobodne przejście
(zdjęcianr15,16,17,18).Wprzeważającejwiększości,szerokośćchodnikabyła
mniejsza od szerokości aparatu roboczegonoszonegonaplecach.
Po dojściu i rozciągnięciu linii telefonicznejnaodległośćok500m,zastępowy zastępu z Austrii zameldował,
żemajązamałyzapastlenu,abydotrzeć
doposzkodowanegoipóźniejgojeszcze
wytransportowaćidlategozarządzawycofanieswojegoorazzastępuCSRGS.A.
zesztolni.Pokrótkiejdyskusji,wktórej
ustalono,żezastępCSRGS.A.majeszczewystarczającyzapastlenuwaparatach aby kontynuować penetrację
sztolni i wytransportować poszkodowanego,zastępowyzastępuratowników
z Austrii stwierdził, że zgodnie z austriackimi procedurami, obydwa pracujące w grupie zastępy muszą zostać
Zdjęcie nr 9 – dojście do sztolni Sebastian
Zdjęcia nr 10 i 11 – udzielanie pomocy poszkodowanym
wycofanesztolniąnazewnątrzkopalni
(zdjęcienr19).
Po powrocie na kopalnię był jeszcze
czasnakrótkąwymianęuwagispostrzeżeń dotyczących ćwiczeń z Wilhelmem
SCHÖN –PrezesemGłównejStacjiRatownictwaGórniczegoiOchronyGazowej w Austrii oraz końcowe podsumowanie ćwiczeń przez kierownictwo kopalni oraz szefów służb ratowniczych
Austrii(zdjęcianr20i21).
Celem przeprowadzonych ćwiczeń
było:
• współpraca wszystkich stacji ratownictwagórniczego,
• współpraca z organizacjami publicznymi oraz innym jednostkami służb
ratowniczychbiorącymiudziałwakcji,
Zdjęcie nr 12 – zastęp gotowy do akcji
30
Zdjęcia nr 13 i 14 – wejście do sztolni
Zdjęcia nr 15 i 16 – przedzieranie się w sztolni
Zdjęcia nr 17 i 18 – przedzieranie się w sztolni
31
NR 2/2014
NR 2/2014
• kierowanie akcją ratunkową w ramachsztabukryzysowego,
• udzielaniepomocyosobomposzkodowanym przez ratowników wyposażonychwaparatytlenowe,
• dokonywaniepomiarówstężeniagazów,
• wykorzystanie technik linowych
podczasakcji,
• wykorzystanie śmigłowca do transportuposzkodowanychdoszpitali.
Ćwiczenia ratownicze organizowaneodkilkulatprzezPrezesaGłównej Stacji Ratownictwa Górniczego
iOchronyGazowejwAustriimająna
celusprawdzeniedziałaniacałegosystemu ratownictwa (wspólnej współpracy różnych służb) podczas mogących się wydarzyć niebezpiecznych
zdarzeń w różnych kopalniach-muzeach.
UdziałratownikówCSRGS.A.wtakichćwiczeniachpozwalanawymianę
obustronnych doświadczeń, co może
być wykorzystywane również w polskichrealiach.
W przyszłym roku 23 października
planowanesąćwiczeniawkopalnisoli
„Salinen Austria AG” w Dürrnbergu,
na które ratownicy Centralnej Stacji
Ratownictwa Górniczego S.A. zostali
jużterazzaproszeni.
mgr inż. Marek Zawartka
CSRG S.A. w Bytomiu
Zdjęcie nr 19 – wyjście ze sztolni
Zdjęcia nr 20 i 21 – podsumowanie wspólnych ćwiczeń ratowniczych
32
33
NR 2/2014
Centralna
Stacja
Ratownictwa
Górniczego S.A.
ul. Chorzowska 25
41 - 902 Bytom
tel. 32 282-25-25
fax. 32 282-26-81
http://www.csrg.bytom.pl

RG 2014 nr 2 "Ratownictwo Górnicze"

Transkrypt

Podobne dokumenty

ratownik - Związek Zawodowy Ratowników Górniczych w Polsce.

pobierz - Związek Zawodowy Ratowników Górniczych w Polsce.

Ratownictwo Górnicze

RG 2014 nr 1

RG 2012 nr 1

infonet - yongchunquan.eu

RG 2014 nr 3 "Ratownictwo Górnicze"

RG 2012 nr 4 "Ratownictwo Górnicze"