w latach 2010-2012

394
Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): 394-399
Struktura oparzeń wśród dzieci na Dolnym Śląsku (Polska)
w latach 2010-2012
Structure of burns in children in Lower Silesia (Poland) in 2010-2012
Agata Kawalec, Krystyna Pawlas
Katedra i Zakład Higieny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Wprowadzenie. Oparzenie to uraz, do którego dochodzi na skutek
działania czynnika termicznego, chemicznego, prądu elektrycznego.
Introduction. A burn is an injury that occurs as a result of the action of
a thermal, chemical, electrical agent.
Cel badań. Scharakteryzowanie struktury oparzeń wśród dzieci do 18
roku życia na Dolnym Śląsku w latach 2010-2012, wyodrębnienie grupy
wiekowej najbardziej narażonej na oparzenia, określenie rodzaju oparzeń
najczęściej występujących u dzieci ze wskazaniem lokalizacji urazu.
Aim. The epidemiological analysis of burns among children in Lower Silesia
between 2010-2012.
Materiał i metody. Zanalizowano przypadki pacjentów, którzy byli
hospitalizowani z powodu oparzeń na przestrzeni lat 2010-2012 na Dolnym
Śląsku. Dane pozyskano z Dolnośląskiego Oddziału Narodowego Funduszu
Zdrowia we Wrocławiu.
Wyniki. W 2010 roku z powodu oparzeń było hospitalizowanych 818 dzieci
do 18 roku życia, w 2011 roku – 862, a w 2012 – 768. Dzieci poniżej 5 roku
życia stanowiły w 2010 r. – 68,7%, w 2011 – 67,4%, a w 2012 – 61,59%
małoletnich hospitalizowanych z powodu oparzeń. Oparzenia termiczne
stanowiły w 2010 r. – 89,73%, w 2011 r. – 87,24%, a 2012 r. – 87,63%
wszystkich oparzeń wśród dzieci poniżej 18 roku życia na Dolnym Śląsku.
Wnioski. Chłopcy poniżej 5 roku życia są grupą o najwyższym ryzyku
oparzenia. Ze względu na rodzaj urazu dominują oparzenia termiczne,
najczęściej lokalizujące się w obrębie kończyny górnej.
Material & Methods. We analyzed cases of patients hospitalized due to
burns in Lower Silesia between 2010-2012. The data were obtained from
the National Health Fund in Wroclaw.
Results. In 2010 – 818 , in 2011 – 862, in 2012 – 768 children were
hospitalized due to burns. In 2010 there were 68.7% of children under
5 years of age hospitalized due to burns, in 2011 – 67.4%, in 2012
– 61.59%. Thermal burns among children under the age of 18 in Lower
Silesia were as follows: in 2010 – 89.73%, in 2011 – 87.24%, and 2012
– 87.63% of all burns.
Conclusions. Boys under five years of age are at the highest risk of burns.
The dominant type of burns were thermal injuries usually localized on
the upper limbs.
Key words: burns, thermal injuries, chemical injuries, children, injuries,
Lower Silesia
Słowa kluczowe: oparzenia, oparzenia termiczne, oparzenia chemiczne,
dzieci, urazy, Dolny Śląsk
© Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): 394-399
Adres do korespondencji / Address for correspondence
www.phie.pl
Agata Kawalec
Katedra i Zakład Higieny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich
ul. J. Mikulicza-Radeckiego 7, 50-435 Wrocław
tel. 71 784 01 05, 884 04 82 33, fax 71 784 15 03
e-mail: [email protected]
Nadesłano: 06.03.2014
Zakwalifikowano do druku: 21.04.2014
Wprowadzenie
Oparzenie, czy choroba oparzeniowa, to miejscowe
uszkodzenie tkanek na skutek zadziałania czynnika termicznego, chemicznego, prądu elektrycznego oraz wywołanych przez ten czynnik zmian ogólnoustrojowych.
Oparzenia określane są jako jeden z najbardziej
niszczących urazów spotykanych w medycynie [1].
Chociaż dotyczą ludzi w każdym wieku, to szacuje
się, że około 20% oparzonych stanowią dzieci poniżej
czwartego roku życia, a 10% w wieku od 4 do 15 lat [1].
Uraz oparzeniowy wywołuje odpowiedź miejscową,
która manifestuje się opisanymi przez Jackson’a trzema strefami oparzenia – od znajdującego się w miejscu
największego uszkodzenia obszaru martwicy poprzez
strefę zastoju krwi do położonego najbardziej zewnętrznie obszaru rumienia. Odpowiedź ogólnoustrojowa ma miejsce przy oparzeniach co najmniej 30%
powierzchni ciała i wyraża się zmianami w układzie
krążenia, układzie oddechowym, immunologicznym.
W zależności od mechanizmu urazu wyróżniamy:
oparzenia termiczne, oparzenia chemiczne oraz oparzenia wywołane prądem elektrycznym. Do oparzeń
termicznych należą np. oparzenia gorącym płynem,
płomieniem, przez kontakt z gorącym przedmiotem. Rodzajem oparzenia termicznego są oparzenia
słoneczne – ostra reakcja zapalna skóry powstała na
Kawalec A, Pawlas K. Struktura oparzeń wśród dzieci na Dolnym Śląsku (Polska) w latach 2010-2012
skutek działania promieniowania ultrafioletowego,
przede wszystkim UV-B.
Klasyfikacja oparzeń w zależności od głębokości
oparzenia, czyli głębokości wtargnięcia czynnika termicznego i zniszczenia poszczególnych warstw skóry,
wyróżnia cztery stopnie oparzenia: I° – oparzenia
powierzchowne – obejmują powierzchowne warstwy
naskórka. II°a – oparzenia niepełnej grubości skóry,
obejmują naskórek i skórę właściwą do warstwy rozrodczej, a II°b – oparzenia pośredniej grubości skóry,
obejmują częściowo warstwę rozrodczą bez mieszków
włosowych i gruczołów. III° – oparzenia pełnej grubości
skóry – obejmują powierzchowne warstwy naskórka.
Niektórzy autorzy wyróżniają także IV stopień obejmujący skórę oraz leżące pod nią tkanki i narządy [3, 4].
Do oceny powierzchni oparzonej (% TBSA – total
body surface area) używa się wielu metod, np. metody
dziewiątek, reguły dłoni, reguły piątek, tablic Lunda
Browdera i innych.
Wskazania do hospitalizacji obejmują oparzenia
powyżej 5% powierzchni ciała, twarzy i rąk, okrężne
oparzenia kończyn, narządów płciowych [4].
Cel pracy
Scharakteryzowanie struktury oparzeń wśród
dzieci do 18 roku życia na Dolnym Śląsku w latach
2010-2012, wyodrębnienie grupy wiekowej najbardziej narażonej na oparzenia, określenie rodzaju oparzeń najczęściej występujących u dzieci ze wskazaniem
lokalizacji urazu.
Materiał i metody
Zanalizowano przypadki pacjentów, którzy byli
hospitalizowani z powodu oparzeń na przestrzeni
lat 2010-2012 na Dolnym Śląsku. Dane pozyskano
z Dolnośląskiego Oddziału Narodowego Funduszu
Zdrowia we Wrocławiu.
termicznego stanowiły 89,73%, w 2011r. – 87,24%,
a 2012 r. – 87,63% hospitalizacji z powodu oparzeń
wśród dzieci poniżej 18 roku życia na Dolnym Śląsku.
Na drugim miejscu znajdują się oparzenia chemiczne
– stanowiły one w 2010 r. – 20,02%, w 2011 r. - 12,3%,
w 2012 – 11,98% wszystkich oparzeń. W naszym materiale nie było dzieci z oparzeniami elektrycznymi.
Grupa pacjentów najbardziej narażonych
na oparzenia
Analizując wiek dzieci oparzonych można stwierdzić, że najczęściej dochodzi do urazu pomiędzy
pierwszym a drugim rokiem życia (ryc. 2). Dzieci
w tym wieku stanowiły w 2010 r. – 36,92% , w 2011 r. –
36,43%, a w 2012 r. – 33,33% wszystkich oparzonych.
Grupa wiekowa najbardziej narażona na ten
typ urazu to dzieci poniżej 5 roku życia – populacja
ta stanowiła w 2010 r. – 68,7%, w 2011 r. – 67,4%,
a w 2012 r. – 61,59% oparzonych. Powyżej piątego
roku życia liczba oparzonych dzieci utrzymuje się na
stałym poziomie, nie przekraczając 30 przypadków
rocznie. Przy czym można zaobserwować, że liczba
oparzonych dzieci nieznacznie wzrasta w grupie nastolatków w wieku 15-17 lat.
W celu określenia wagi problemu oparzeń wśród
dzieci w naszym województwie liczbę hospitalizowanych z powodu oparzeń w poszczególnych grupach wiekowych zestawiliśmy z liczebnością grup wiekowych
populacji dziecięcej na Dolnym Śląsku w danym okresie określoną na podstawie Rocznika Statystycznego
Województwa Dolnośląskiego (tabele I i II). Odsetek
oparzonych był najwyższy w grupie wiekowej do 2 roku
życia – dzieci oparzone stanowiły około 0,51-0,54%
populacji swoich rówieśników [5].
Wśród dzieci oparzonych dominowali chłopcy, co
ilustruje rycina 3. Odsetek płci męskiej do żeńskiej na
przestrzeni lat utrzymywał się na tym samym poziomie.
800
Wyniki
734
700
Rodzaje oparzeń
600
liczba przypadków
Liczba dzieci oparzonych na Dolnym Śląsku
w poszczególnych latach utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje rycina 1. W 2010 roku oparzenia
były przyczyną pobytu w szpitalu 818 pacjentów do
18 roku życia, w 2011 r. – 862, a w 2012 r. – 768.
Najczęstszym mechanizmem urazu było oparzenie termiczne, co można zaobserwować na rycinie 1.
Na tej rycinie osobno przedstawiono rodzaj oparzenia
termicznego, jakim są oparzenia słoneczne ze względu
na specyficzny charakter tego typu oparzenia, a także
niewielką liczbę dzieci hospitalizowanych z tego powodu (od dwóch do czterech przypadków rocznie).
W 2010 roku hospitalizacje z powodu oparzenia
395
oparzenia
słoneczne
termiczne
chemiczne
752
673
500
400
300
200
0
106
82
100
4
2
2010
92
3
2011
2012
Ryc. 1. Rodzaj oparzenia występujący u małoletnich pacjentów hospitalizowanych z powodu oparzeń na Dolnym Śląsku w latach 2010-2012
Fig. 1. Types of burns in young patients hospitalized in Lower Silesia
between 2010-2012
396
Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): 394-399
350
302 314
liczba pacjentów
300
2010
256
250
2011
2012
200
150
100
79
94
50
0
91
50
0
1
72
90
2
62 67 46
3
28 34 31
19 27 22
21 22 23
16 17 19
4
5
6
7
15 12 21
22 11 24
8
9
wiek dziecka [lata]
17 20 12
13 22 22
10
11
12 15
24
12
22 11
10
13
10 21 21
26 28 30
30 27 34
14
15
16
33
48
33
17
Ryc. 2. Struktura wiekowa populacji pacjentów hospitalizowanych z powodu oparzeń na Dolnym Śląsku w latach 2010-2012
Fig. 2. Age structure of the population of patients hospitalized in Lower Silesia between 2010-2012
Tabela I. Procent dzieci hospitalizowanych z powodu oparzenia na terenie województwa dolnośląskiego w poszczególnych grupach wiekowych w roku 2010
Table I. Percentage of children hospitalized due to burns in Lower Silesia in
individual age groups in 2010
Liczba pacjentów
hospitalizowanych
z powodu oparzenia
Grupa wiekowa
Liczba dzieci*
Procent
oparzonych
Tabela II. Procent dzieci hospitalizowanych z powodu oparzenia na terenie województwa dolnośląskiego w poszczególnych grupach wiekowych w roku 2011
Table II. Percentage of children hospitalized due to burns in Lower Silesia in
individual age groups in 2011
Grupa wiekowa
Liczba pacjentów
hospitalizowanych
z powodu oparzenia
Liczba dzieci*
Procent
oparzonych
0-2 lata
472
92084
0,51%
0-2 lata
480
88697
0,54%
3-6 lat
7-12 lat
13-15 lat
16-18 lat
130
95
58
63
107656
152402
88571
100912
0,12%
0,06%
0,07%
0,06%
3-6 lat
7-12 lat
13-15 lat
16-18 lat
150
97
60
75
114138
150182
84834
97222
0,13%
0,06%
0,07%
0,08%
* na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Dolnośląskiego 2013
* na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Dolnośląskiego 2013
Lokalizacja oparzeń
w 2011 r. – 313 pacjentów, w 2012 r. – 249 pacjentów.
Przy czym w większości były to oparzenia nadgarstka i ręki – w 2010 r. – 64,51%, w 2011 r. – 65,81%,
w 2012 r. – 65,06% , co obrazuje rycina 5. Często
dochodziło także do oparzeń termicznych w obrębie
tułowia (w 2010 r. – 163, w 2011 r. – 172, w 2012 r.
– 161 pacjentów), kończyny dolnej (w 2010 r. – 152,
w 2011 r. – 139, w 2012 r. – 164 pacjentów) i głowy
(w 2010 r. – 87, w 2011 r. – 112, w 2012 r. – 74 pacjentów). W stosunku do oparzeń kończyny dolnej
zaobserwowano odwrotną niż w przypadku kończyny
górnej zależność. Częściej dochodziło do oparzenia
okolicy biodra, uda, podudzia niż okolicy stawu skokowego i stopy, co obrazuje rycina 6.
Stosunkowo rzadko dochodziło do oparzenia
termicznego oka (w 2010 r. – 14 , w 2011 r. – 21,
w 2012 r. – 20 pacjentów) oraz w obrębie początkowego odcinka przewodu pokarmowego – jamy ustnej
i gardła (w 2010 r. – 4, w 2012 r. – 3 pacjentów).
Stopnie oparzeń termicznych w zależności od
lokalizacji przedstawiono na rycinie 7. Można zaobserwować, że wśród oparzeń każdej okolicy ciała
najczęstsze były oparzenia niepełnej grubości skóry
(stopnia II). Do rzadszych przyczyn hospitalizacji
należały oparzenia stopnia I oraz III.
W zależności od mechanizmu urazu – oparzenia
termicznego lub chemicznego – oparzenia dotyczyły
różnych okolic ciała. Oparzenia różniły się między
sobą także stopniami określanymi według skali przytoczonej we Wprowadzeniu.
Oparzenia termiczne – lokalizacja i stopnie
Liczbę pacjentów hospitalizowanych w poszczególnych latach z powodu oparzenia termicznego
danej okolicy ciała ilustruje rycina 4. Najczęściej do
oparzenia termicznego u dzieci dochodziło w obrębie kończyny górnej. W 2010 r. – 293 pacjentów,
100
90
80
348
346
345
470
516
423
2011
2012
70
%
60
50
40
30
20
10
0
2010
dziewczynki
chłopcy
Ryc. 3. Struktura płci populacji pacjentów hospitalizowanych z powodu
oparzeń na Dolnym Śląsku w roku 2010-2012
Fig. 3. Gender structure of the population of patients hospitalized in
Lower Silesia between 2010-2012
Oparzenia chemiczne – lokalizacja i stopień
Liczbę pacjentów hospitalizowanych z powodu
oparzenia chemicznego była mniejsza niż z powodu
oparzenia termicznego, dlatego też liczba przypadków
Kawalec A, Pawlas K. Struktura oparzeń wśród dzieci na Dolnym Śląsku (Polska) w latach 2010-2012
miejsce oparzenia
2010
2011
2012
87
głowa
397
112
74
14
21
oko
20
4
jam a ustna,
gardło
0
3
293
kończyna górna
313
249
163
t ułów
Ryc. 4. Wykres przedstawiający strukturę
oparzeń termicznych ze względu na
lokalizację na postawie liczby pacjentów
hospitalizowanych z powodu oparzenia na
Dolnym Śląsku w latach 2010-2012
172
161
152
139
kończyna dolna
164
45
inne
19
16
0
100
100
90
80
70
%
189
206
162
104
107
87
2010
2011
2012
60
50
40
30
20
10
0
Dłoń, nadgarstek
Bark, ramię, przedramię
Ryc. 5. Oparzenia termiczne w obrębie kończyny górnej w latach 2010-2012
Fig. 5. Thermal burns of upper limbs between 2010-2012
100
90
80
51
52
66
101
87
98
2010
2011
2012
70
%
60
50
40
30
20
200
300
Fig. 4. Diagram of thermal burns by localization based on the number of patients
hospitalized in Lower Silesia between
2010-2012
oparzeń danej okolicy ciała w poszczególnych latach
jest niższa, co obrazuje rycina 8. Można zauważyć, że
częściej niż w urazach termicznych dochodziło do oparzenia oka (w 2010 r. – 16, w 2011 r. – 31, w 2012 r.
– 20 pacjentów). Do najczęstszej lokalizacji oparzeń
chemicznych należały: kończyna górna (w 2010 r.
– 21, w 2011 r. – 28, w 2012 r. – 22 pacjentów), dolna
(w 2010 r. – 15, w 2011 r. – 21, w 2012 r. – 7 pacjentów), tułów (w 2010 r. – 8, w 2011 r. – 9, w 2012 r.
– 13 pacjentów) i głowa (w 2010 r. – 7, w 2011 r. – 10,
w 2012 r. – 10 pacjentów). Analizując lokalizację
trzeba pamiętać, że do oparzeń chemicznych dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu ze skórą lub
przez połknięcie przez dziecko substancji chemicznych [4]. Z tego powodu częstsze niż w przypadku
oparzeń termicznych były także oparzenia przewodu
pokarmowego. Do oparzenia początkowego odcinka
przewodu pokarmowego – jamy ustnej i gardła doszło
w 2010 r. – u 8 pacjentów; w 2011 r. – u 3 pacjentów;
w 2012 r. – u 3 pacjentów. Do oparzenia przełyku doszło u 2 pacjentów w 2010 r., u 3 pacjentów w 2011 r.,
u 6 pacjentów w 2012 r. U 3 pacjentów stwierdzono
oparzenia chemiczne także dalszych odcinków przewodu pokarmowego (w 2010 r.).
Stopnie oparzeń chemicznych w zależności od
lokalizacji przedstawiono na rycinie 9. Można zaobserwować, że nieco częstsze były oparzenia stopnia I
i stopnia II niż III.
10
Dyskusja
0
Stopa, staw skokowy
Biodro, udo, podudzie
Ryc. 6. Oparzenia termiczne w obrębie kończyny dolnej w latach 2010-2012
Fig. 6. Thermal burns of lower limbs between 2010-2012
W pracy zanalizowaliśmy oparzenia będące przyczyną hospitalizacji małoletnich pacjentów na Dolnym
Śląsku na przestrzeni lat 2010-2012, a zatem urazy,
które stanowiły istotne zagrożenie dla zdrowia.
398
Probl Hig Epidemiol 2014, 95(2): 394-399
140
130
122
120
98
100
liczba pacjentów
2010
108
2011
2012
94
77
80
65
5553
60
45
40
20
1314 15
31
21 23
40
38
34
27 27
8
30
55 54
46
29
24
21
8 9
2 2
36
31
29
25
20
18
11
25
4
34
29
37
34
27
21
20
13 11
6
7 5
0
n.
I
II
Głowa
II
n.
I
II
Tułów
II
n.
I
II
II
Bark, przedramię, ramię
n.
I
II
Nadgarstek, ręka
II
34
31
28
1514
7
11
10
0
n.
I
II
II
Biodro, udo, podudzie
3
16
8
111011
5
1 3
n.
I
II
II
Stopa, staw skokowy
miejsce i stopień oparzenia
Ryc. 7. Stopnie oparzeń termicznych w zależności od lokalizacji oparzenia
Fig. 7. Degrees of thermal burns by localization
n. – stopień nieokreślony
miejsce oparzenia
7
głowa
2010
2011
2012
10
10
16
oko
31
20
0
drogi oddechowe 0
1
21
kończyna górna
22
przewód
pokarmowy
13
6
9
8
t ułów
9
21
7
inne
0
0
1
Ryc. 8. Wykres przedstawiający strukturę
oparzeń chemicznych ze względu na miejsce
oparzenia na postawie liczby pacjentów
hospitalizowanych z powodu oparzenia na
Dolnym Śląsku w latach 2010-2012
13
15
kończyna dolna
28
2
10
W literaturze podkreślany jest fakt, że większość
oparzeń stanowią urazy mniej poważne [6]. Można
założyć, że liczba dzieci, które uległy oparzeniu w tym
czasie była większa, a ze względu na lekki stopień
obrażeń i dobry stan pacjenta rodzice albo nie szukali
pomocy lekarskiej, albo dziecko nie wymagało obserwacji i leczenia szpitalnego. Szacuje się, że każdego
roku dochodzi do oparzenia u około 1% dzieci [7].
Grupą najbardziej narażoną na oparzenia są dzieci
najmłodsze poniżej 5 roku życia. Przy czym liczba oparzonych dzieci jest największa po ukończeniu przez
dziecko roku, co można wiązać z nauką chodzenia
i wynikającą z tego większą mobilnością malucha, który zaczyna odkrywać świat. Nieuwaga opiekunów najmłodszych dzieci wydaje się być podstawową przyczyną oparzeń w tej grupie wiekowej. Nie można jednak
zapominać o odmiennej w tym wieku budowie skóry,
20
30
Fig. 8. Diagram of chemical burns by localization based on the number of patients
hospitalized in Lower Silesia between
2010-2012
która jest cieńsza, a tym samym delikatniejsza i mniej
odporna na uraz termiczny – do oparzenia dochodzi
nawet przy względnie krótkim czasie ekspozycji [8].
Do oparzeń częściej dochodzi u chłopców niż
u dziewczynek. Przewaga płci męskiej wśród dzieci
oparzonych obserwowana jest także w innych pracach
[9, 10].
W związku z tym, że do tego typu urazów najczęściej dochodzi wśród dzieci poniżej 5 roku życia,
częściej u dzieci płci męskiej, można stwierdzić, że
chłopcy poniżej 5 roku życia są grupą o najwyższym
ryzyku oparzenia.
W naszym materiale najczęstszym typem oparzenia były oparzenia termiczne, które według literatury
stanowią nawet 80 % wszystkich oparzeń [7-9, 11].
Oparzenia termiczne najczęściej lokalizują się
w obrębie kończyny górnej. Można przypuszczać,
Kawalec A, Pawlas K. Struktura oparzeń wśród dzieci na Dolnym Śląsku (Polska) w latach 2010-2012
399
12
10
liczba pacjentów
10
2011
2012
9
8
8
7
7
6
6
5
5
4
4
4
4 4
4
7
6
6
5
6
5
4 4
4
4
4
3
22
2
0
2010
11
1
00
n.
2
11
1
1
I
II
Głowa
III
1
0
0
n.
I
II
Tułów
III
3
2
1
1
11 1
1
0
0 0
n.
I
II
III
Bark, ramię, przedramię
1
n.
I
II
Nadgarstek, ręka
2
1
0
III
3
2
2
1 1
0
1
I
II
Biodro, k. dolna
1
1
0 0
0
n.
3
2
III
0
0
0
n.
I
II
III
Stopa, staw skokowy
miejsce i stopień oparzenia
Ryc. 9. Stopnie oparzeń chemicznych w zależności od lokalizacji oparzenia
Fig. 9. Degrees of chemical burns by localization
n. – stopień nieokreślony
że dziecko dominującą kończyną sięga po naczynie
wypełnione gorącym płynem, dlatego też najczęściej
dochodzi do oparzenia dłoni, nadgarstka. Znajduje to
potwierdzenie w obserwacjach innych badaczy [8].
Na podstawie powyższych wniosków można
stwierdzić, że działania profilaktyczne powinny być
ukierunkowane na edukację rodziców najmłodszych
dzieci o zachowaniach wiążących się z podwyższonym
ryzykiem oparzeń, jak na przykład pozostawienie kubka z gorącym napojem w zasięgu pozostawionego bez
nadzoru malucha. Wskazuje się na trzy główne strategie prewencji urazów u dzieci [12]. Pierwszą z nich jest
edukacja dzieci i rodziców. Drugą zmiana środowiska
otaczającego tak, by zminimalizować ryzyko urazu,
np. zabezpieczenie przed przypadkowym spożyciem
żrących substancji, wylaniem na siebie gorącego płynu.
Ostatnim krokiem jest stworzenie prawa, które umoż-
liwiałoby egzekwowanie tychże zmian w szerszym
środowisku np. marketach, żłobkach, przedszkolach.
Wnioski
1. W związku z tym, że do tego typu urazów najczęściej dochodzi wśród dzieci poniżej 5 roku życia,
częściej u dzieci płci męskiej, można stwierdzić,
że chłopcy poniżej 5 roku życia są grupą o najwyższym ryzyku oparzenia.
2. Ze względu na rodzaj urazu dominują oparzenia
termiczne, najczęściej lokalizujące się w obrębie
kończyny górnej.
Autorzy dziękują Pani Marcie Targaszewskiej z Dolnośląskiego Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia za
udostępnienie danych.
Piśmiennictwo / References
1. Hettiartchy S, Dziewulski P. Wprowadzenie. [w:] ABC
oparzeń. Smereka J (red). Górnicki, Wrocław 2007: 1-4.
2. Hettiartchy S, Dziewulski P. Patofizjologia i typy oparzeń.
[w:] ABC oparzeń. Smereka J (red). Górnicki, Wrocław
2007: 5-7.
3. Hettiartchy S, Papini R. Postępowanie wstępne w ciężkich
oparzeniach (II): ocena i leczenie. [w:] ABC oparzeń.
Smereka J (red). Górnicki, Wrocław 2007: 1-4.
4. Szmida A. Oparzenia. [w:] Chirurgia dziecięca. Czernik J
(red). AM, Wrocław 2008: 241-248.
5. Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego. Tabl. 2
(48). Ludność według płci i wieku Stan w dniu 31. http://
www.stat.gov.pl/wroc/49_PLK_HTML.htm
6. Barnett PLJ. Burns. [in:] Textbook of paediatric emergency
medicine. Cameron P, Jelinek G, Evetitt I, Browne G, Raftos J.
Churchill Livingstone Elsevier, Edinburgh 2012.
7. Lee KJ, Marcdante KJ. Burns. [in:] Nelson Essentials of
Paediatrics. Marcdante KJ, Kliegman RM, Jenson HB,
Behrman RE. Saunders Elsevier, Philadelphia 2011.
8. Toon MH, Maybauer DM, Arceneaux LL, et al. Children
with burn injuries of trauma, neglect, violence and abuse.
J Inj Violence Res 2011, 3(2): 98-110.
9. Vloemans AFIM, Lokter J, van Baar ME, et al. Epidemiology
of children admitted to the Dutch burn centres. Changes in
referral influence admittance rates in burn centres. Burns
2011, 37: 1161-1167.
10. Lipový B, Brychta P, Gregorová N, et al. The epidemiology
of pediatric burns undergoing intensive care in Burn
Centre Brno, Czech Republic, 1997-2009. Burns 2012, 38:
776‑782.
11. Lancerotto L, Sferrazza R, Amabile A, et al. Burn care in
relation to burn epidemiology in Italy. Burns 2011, 37:
835‑841.
12. Kemp A, Sibert J. Childhood accident: epidemiology, trends
and prevention. J Accid Emerg Med 1997, 14: 316-320.