Doktor inżynier zbrodni – A.Ulman

Anatol Ulman
Doktor inżynier zbrodni
I
—Zamordowana, naga dziewczyna leżała tak, jakby czekała na mężczyznę, który
zaraz nadejdzie, żeby się z nią kochać. Wie pani, jak?
—Nie. Nie wiem.
—Ach, rozumiem. Czekać można różnie, a pani chce, bym była dokładna. Teraz już
mogę być dokładna. Najpierw zbrodni nie dostrzegłam. Wzburzyła mnie bezwstydna
nagość dziewczyny. Jej rozrzucone nogi, szerokie biodra, wydatne łono. Czerwone
długie paznokcie. Przede wszystkim pulchna biel jej ciała. Biel bielsza od czystej
pościeli. Dlatego czerń jej włosów była jeszcze bardziej czarna,
i chociaż całe czoło miała we krwi, również czerwonoczarnej, przede wszystkim
zauważyłam purpurową kokardę kokieteryjnie spinającą jej smoliste, napuszone
włosy na głowie. Nawet pomyślałam, że jakaś krwawa chusta osłania jej czoło, nim
doszło do mnie, że jest to krew wypełniająca okropną ranę.
—Co z jej rękoma?
—Przedramiona złożyła pod piersiami, tworząc jak gdyby klamrę. Leżąc w ten
sposób uczyniła z nich sterczące wzgórki, chciała, by piersi się komuś podobały. Bo
ona była trochę gruba. Nie za bardzo, ale już tłuściała wyraźnie. Ta część twarzy,
jaką mogłam zobaczyć pod krwią była okrągła, pełna, a mały nosek oraz wulgarne
usta wiejskiej dziewuchy.
—Dlaczego wzburzyła panią jej nagość?
—Bowiem w tym miejscu była bezsensowna.
—Nie rozumiem.
—Kiedy pojęłam, że dokonano morderstwa, natychmiast pomyślałam o mężu.
Zamordowana leżała na jego kanapie, drzwi do gabinetu, z którego można było
przejść do pokoju, w którym czasem sypiał, były zamknięte na klucze, bo przecież
sama je otworzyłam. Tej nocy był na uczelni i z niej rankiem wybrał się samochodem
na lotnisko. Mógł być zabójcą, a przecież nie mógł nim być!
—Nie mógł?
—Proszę mnie nie posądzać o naiwność kobiety, która przeżywszy wiele lat u boku
męża sądzi, iż zna go na tyle, by orzekać z całą pewnością, do czego jest zdolny, a
do czego nie. Przypuszczam raczej, iż w pewnych okolicznościach każdy człowiek
może zabić drugiego. nawet jeśli wiemy, jak bardzo wzdraga się przed zabiciem
muchy! Są jednak rzeczy, o których wiemy na pewno. Otóż nie jest możliwe, by ta
dziewczyna czekała na mojego małżonka, a ściślej, by rozebrała się właśnie dla
niego, a nawet, żeby została wpuszczona do owej zastępczej sypialni. Stanowczo
nie!
—Jeśli teraz pani powie, iż docent Barwena był pani tak wspaniale, trwale i po
staroświecku wierny, iż nie wchodzą w grę żadne jego pozamałżeńskie kontakty, to
tracimy czas!
—Oczywiście że nie powiem. A zamordowana była dziewczyną nabrzmiałą
erotyzmem. Kto się oprze ponętnej pokusie prócz mężczyzny tak wyjątkowego, że aż
ograniczonego albo kompletnego impotenta czy pedała. Ale i oni mogliby
przynajmniej chcieć popatrzeć na młodą samicę. Mąż mój nie ma ani tak twardych
zasad, ani nie jest w ogóle pozbawiony seksualnych pragnień oraz dążeń.
—Zaciekawia mnie pani. Cóż bowiem w tej sytuacji?
—Najogólniej rzecz biorąc utrwalona przez splot przypadków jego życia tak silna, że
aż granicząca z obrzydzeniem, niechęć do dziewczyn i kobiet młodych.
—Pan docent przepada wyłącznie za staruszkami?
—Niepotrzebnie pani ironizuje, ale coś w tym sensie.
—Jest pani absolutnie pewna?
—Jestem.
—Zamordowana była studentką?
—Tak. Anna Żabnica była studentką drugiego roku.
—Ktoś, kto nie lubi dziewczyn, szczególnie gołych, tym bardziej może być skłonny,
by je z odrazy zabijać?! Zwłaszcza w sytuacji, kiedy bez uprzedzenia znajduje taką,
gotową na wszystko, na swojej kanapie, bo chodzi, powiedzmy o egzamin czy inne
zaliczenie. Dziewczyny dzisiaj, by się nie uczyć, zrobią wszystko!
—Zrobią jeszcze więcej, to prawda. To jest właśnie podstawowy argument
prowadzącej śledztwo policji. Tylko, że mąż mój jest łagodnym cichym człowiekiem
reagującym zawsze rozsądnie oraz uprzejmie aczkolwiek stanowczo. Na uczelni
znane są przynajmniej dwa takie przypadki, w których studentki usiłowały zdać
egzamin biustem lub brakiem majtek. Mąż w obydwu poprosił świadków i tradycja
ostrzega teraz dziewczyny przed popełnieniem głupstwa.
—Czy pani kocha męża?
—Tak. I nie spocznę...
—Wprawdzie to, że nie pociągały go dziewczyny, nawet ładne, nie stanowi
argumentu, iż jednej z nich nie zabił, ale proszę mnie przekonać, iż rzeczywiście
młode kobiety nigdy nie zwracają jego uwagi!
—Jest to sprawa niesłychanie intymna.
—Pani Barwena, pani musi mnie przekonać, i w ogóle muszę panią spytać, dlaczego
nie próbowała pani przekonać prowadzących śledztwo? Chodzi o czyn zagrożony
najwyższym wymiarem kary!
—Próbowałam. Spotkałam się z daleko idącym niedowierzaniem oraz zarzutem, że
zmyślam rzeczy głupie oraz dziwaczne. Poza tym stwierdzono, iż podobna dewiacja
nie świadczy na korzyść męża. On zresztą tych swoich skłonności wobec policji nie
potwierdził.
—Więc?
—Dobrze, powiem ogólnie. Ale proszę wyłączyć magnetofon.
—Pani Barwena! Jeśli podejmę się tej sprawy, to jedynie w warunkach pełnej wiary i
zaufania. Pani zaufa mnie, a ja pani. Zresztą nie wolno mi nikomu zdradzić tego, w
czym mi pani zawierzy. Nawet prawo broni pani interesów w tym przypadku.
Niemniej jeśli wykryję, że docent Barwena jest zabójcą tej dziewczyny, nie będę
mogła ukryć tego przed społeczeństwem.
—Wiem o tym.
—Oczywiście niczego pani nie musi.
—Z pewnością. Ale chcę mężowi pomóc. Na życie seksualne mojego męża wpływ
absolutny wywarły doświadczenia z okresu dzieciństwa. Wielokrotnie doznał
satysfakcji przypatrując się zbliżeniom swego młodego kolegi z pewną starszą
kobietą. Nie było to typowe dla chłopców podglądanie lecz asysta.
Z inicjatywy tamtej pani. A mechanizm utrwalił się na zawsze.
—Czy zrobiłaby pani dla męża wszystko?
—Tak. Wszystko!
—Dlaczego aż tyle?
—Najpierw dlatego, że ożenił się ze mną, głupią dziewuchą bez matury, ale za to z
dwojgiem dzieci bez ojca. I dlatego, że dziewczynki mają dom rodzinny lepszy niż z
jakimkolwiek prawdziwym tatusiem. I że... Zresztą starczy. Gdyby mu to sprawiło
przyjemność, oddałabym się nawet stadu dzięciołowi lub pozwoliła sobie zaszyć!
II
—Nie, nie zagrała żadnej roli. To płynie z jej trzewi — potwierdził Alan Ronin, —
Jestem skłonny uwierzyć, że mówi prawdę.
—No cóż — uśmiechnęła się Elenka częstując go ciasteczkami na kokosowych
wiórkach —sprawdziłam to i owo. Zgadza się.
—Dotarła pani do dzięciołów? To znaczy dzięciołka?
—Właśnie.
—Nie interesowałem się tą sprawą. Trochę o niej pisano, ale nawet w ustroju
posocjalistycznym ważniejsze są wiadomości o polityce i produkcji niż o docencie
zabijającym studentki. Takie rzeczy na porządnej prowincji nie powinny się zdarzać.
Acha, przypominam sobie, że czarnulę uśmiercono kluczem francuskim. Jakby czynu
dokonano w jakiejś zasadniczej zawodowej, a nie na uczelni wyższej!
—Bo to taka wyższa zasadnicza zawodowa. Klucz niestety pochodzi z zakładu
docenta Romana Barweny, gdzie dokręcano nim śruby. To duży ciężki przedmiot ze
stali o owalnych szczękach. Nikt oczywiście nie wie, kiedy zaginął i kto mógł go
wziąć. A mogło wielu. Tej biednej Żabnicy wytłuczono nim dziurę w czole na
głębokość prawie pięciu centymetrów. Jednym uderzeniem.
—Wygląda na to, że wzięła panią ta sprawa — zauważył Ronin. Siedział w jasnym
mieszkaniu samotnej przejrzewającej dziewczyny i uszczuplał zapas jej smakołyków.
— Owo tępe narzędzie, jak się taki przedmiot popularnie nazywa, pozostało na
miejscu zbrodni?
—Tak. Rzucone obok ofiary. Zakrwawione lecz bez innych śladów.
—A w ogóle jest ta kanapa świadectwem czegokolwiek?
—O tym wie tylko policja. Ale mówi się, że nikt na niej ze studentką Żabnicą nie
figlował. Choć stare ślady takich zajęć na obiciu są.
—Dlaczego ten smutny docent habilitowany sypiał na uczelni, skoro rodzina kocha
go tak bardzo? — Ronin upił z wielkiego kielicha haust czerwonego wina podobnego
do ciemnej krwi.
—Barwena prowadził badania wymagające ciągłego kontrolowania aparatury,
a współpracownikom nie dowierzał. Lubił sam nos wtykać w te swoje smary. Tego
dnia, kiedy Anna Żabnica zginęła, miał rano lecieć samolotem do Warszawy.
O szóstej trzydzieści wyjechał sprzed uczelni swoim wielkim fiatem na lotnisko w
Rosnowie a o godzinie siódmej dwadzieścia zadzwonił do domu z dworca lotniczego.
Prosił żonę, aby udała się na uczelnię, wzięła z jego gabinetu pewien ważny diagram
i przekazała go adiunktowi doktorowi Henrykowi Dorszowi. Paula Barwena wlazła do
swojego małego fiacika i była na uczelni pięć po ósmej. W trzy minuty później
odkryła zbrodnię i powiadomiła o niej policję dzwoniąc z gabinetu męża. Około
dziewiątej zjawił się u siebie docent Barwena, bowiem samolot z przyczyny mgły nie
odleciał. Barwena został uroczyście aresztowany przez czekających policjantów.
—Wygląda na to, że chce pani, Elenko, powęszyć w tej sprawie. Można wiedzieć
dlaczego?
—Główny powód wynika z restytuowanego właśnie kapitalizmu. W ohydnym tym
ustroju jedynym motywem ludzkiej działalności są pieniądze. Pani Paula Barwena
czuje się zamożna i twierdzi, że nie pożałuje złota. Przyczyna poboczna streszcza się
w fakcie, że wolę porządne morderstwo niż śledzenie łamagów zdradzających żony.
—Czy uzna mnie pani, Elenko, za bystrego detektywa, jeśli zagadnę, że jestem
zaproszony przez pani klientkę do udziału?
—Prawdę mówiąc nie podejrzewałam pana o tak wysoki iloraz inteligencji prawie
równy mojemu, ale zgadza się.
—Policja nie uraduje się. Bo to i dowód, że pani Barwena ma różne wątpliwości, no i
nie są to nasze podwórka.
—Nasze. Nie zajmujemy się bowiem zabójstwem. Mamy stwierdzić, czy docent
Barwena mąż habilitowany oraz doktor inżynier wierny był swojej żonie. Konkretnie
czy sypiał ze studentką Anną Żabnicą? Jak? Ile razy? W jakim celu? Może
naukowym? Jest przecież specjalistą od smarowania.
.
—Przecież wiemy, że nie sypiał, bo lubił inaczej!
—Wiemy, ale musimy to dopiero wykryć, panie Alanie.
—Rzeczywiście, posiadamy kompetencje i jesteśmy uprawnieni, by przyjąć zlecenie.
Ja głównie dlatego, by cieszyć się pani obecnością!
—Co za przykre kłamstwo — westchnęła Elenka. — Jest pan, jak każdy starzejący się
mężczyzna, po prostu ciekaw życia erotycznego współczesnych studentek.
—Absolutnie! —potwierdził Alan Ronin.
III
Właścicielka willi przy ulicy Zalesie nazywała się Brygida Sum. Była szczupłą kobietą
około trzydziestki, miała buźkę pijawki żyjącej w ostrym środowisku alkoholowym.
Obejrzała krytycznie Elenkę i stwierdziła:
—Przynajmniej ciebie mój stary nie będzie chciał załatwić. Bo do grubej trudno się
dobrać.
Wybuchnęła śmiechem, gdyż prawdopodobnie wyobraziła sobie, jak jej stary
daremnie szuka na Elenkę sposobu. Potem spytała czujnie:
—Skąd wiesz, tłuściocho, że jest wolne łóżko?
—Na uczelni powiedzieli, że się niedawno zwolniło.
—Mieli rację, bo jedna przeniosła się do nieba — zgodziła się pani Sum i znów
wybuchnęła śmiechem, bo jej zdaniem wytworzyły niezły dowcip i postanowiła dobić
Elenkę:
—Płatne z góry i w zielonych!
—Co to znaczy „w zielonych"? —spytała Elenka. Jej głupota przełamała wszelkie
możliwe wątpliwości.
—W dolarach —wyjaśniła łaskawie Brygida Sum. — Dziesiątkę na miesiąc.
—Tatuś dał i dolary — zgodziła się Elenka. — Ale tylko osiem.
—Dobra —zgodziła się właścicielka. — Osiem za pierwszy, dziesięć za następny. A w
jakich ty właściwie robisz książkach?
Elenka uznała, że jest zbyt stara na studentkę, dlatego przedstawiła się jako
pracownica uczelnianej biblioteki poszukująca stancji.
—Tylko w drukowanych —powiedziała. — Innych nie uznaję.
Brygida Sum zaprowadziła ją na drugie piętro willi i wpuściła do pokoju,
w którym stała szafa z okolic rewolucji październikowej, okrągły stół w stylu
wczesnego Bieruta oraz dwa stareńkie tapczany.
—To jest twoje wyro —Brygida wskazała miejsce za szafą. — A chłopów obcych
sprowadzać nie wolno. Mój wystarcza wszystkim.
Wybuchnęła śmiechem, bo żart był dobry.
Druga lokatorka przyszła dopiero po siedemnastej. Nazywała się Bolesława Ciernik.
Była uczennicą ostatniej klasy w liceum medycznym. Miała białą skórę gęsto obsianą
rudymi kropkami i piersi podobne do kulistych kloszów z mlecznego szkła. Zdjęła
bluzkę i odpięła stanik z westchnieniem ulgi.
—Ale się ciężar zrobił! — powiedziała ważąc biust w czarnych dłoniach.
—A kiedy przyszłam do medyka jako wsiura, malutkie były jak rajskie jabłuszka. Od
masaży urosły. Nie ma doktora na dyżurze żeby nie masował!
Siadła ciężko na swoim tapczanie.
—Żabula też miała spore, ale gdzie tam do moich. I bez piegów.
—Jaka Żabula? — spytała Elenka.
—Kwaterę po niej masz. A Brygidka widzę nawet po niej pościeli nie zmieniła.
—Ta Żabula wyjechała gdzieś?
—Do Bozi —rzekła pielęgniarka Ciernik. — Wysłali dziewczynę do raju niebieskiego.
—Nie rozumiem —powiedziała bezradnie Elenka. — Kto wysłał?
—Pan Sardynka oraz Inne Rybki —powiedziała Brygida Ciernik. — Odwal się!
Ale wieczorem zawiadomiła Elenkę uprzejmie, że tej nocy stary Brygidy nie
przyjdzie, bo jest na trasie. Może jutro.
Następnego dnia, kiedy trochę trzeźwiejsza Brygida Sum wpisywała ją do książki
meldunkowej domu, Elenka z dzieła tego przyswoiła sobie stały adres Anny Żabnicy.
Zaraz potem pod pozorem robienia zakupów na śniadanie zadzwoniła do Ronina z
ulicznej rozmównicy.
—Panie Alanie —powiedziała krótko — Szczecinek, ulica Ręki Sprawiedliwości
Ludowej szesnaście mieszkania trzy.
—A jak leci? —spytał Ronin.
—Chyba będzie mi potrzebny pas cnoty na dzisiejszą noc — wyznała. — Przed
ślubnym gospodyni.
—Dobrze jest trzymać w tym miejscu małego aligatora — poradził detektyw.
Kiedy dom opustoszał ze stacjonujących poza nią siedmiu uczennic i studentek,
a Brygida udała się po wódkę do Pewexu, Elenka przeszukała cały pokój. Po dwóch
godzinach szperania, a także rozpruwania tapczanu oraz stęchłych poduszek, co
wymagało ponownego ich zeszycia, stwierdziła, że nie istniała na tym świecie
dziewczyna bardziej bezosobowa, pozbawiona instynktu posiadania i wszelkiej
ciekawości świata niż Anna Żabnica. Piękna istota duchowa, pomyślała Elenka, nie
pragnąca pozostawić po sobie żadnego fizycznego śladu na tym padole. Nie było
bowiem ani książek, ani notatek z wykładów, żadnych buteleczek po emalii do
paznokci, nawet pary brudnych majtek w jej części szafy. Natomiast kandydatka na
pielęgniarkę dyplomowaną Bolesława Ciernik posiadała tysiące niechlujnych i
porozrzucanych rzeczy.
—Rąbnęłam kielicha! — powiedziała Elenka do gospodyni, kiedy Brygida zjawiła się
w willi z torbą pełną brzękających butelek. — Za spłatą kredytu, ma się rozumieć!
—Więc ty chlasz, dziecko!? — zdziwiła się Brygida Sum, choć raczej była młodsza od
Elenki. Znajdowały się w kuchni, której jedyne i ostatnie sprzątanie odbyć się
musiało przed wyjściem Brygidy za mąż. — Nie jesteś taka głupia, wiesz, co dobre!
Za ile chcesz pociągnąć?
—Za dolara —zdecydowała Elenka. Otrzymała szklankę żytniówki z paroma kroplami
przelania, by nie sądziła, że częstująca jest kutwą. Grube szkło było tłuste lecz
Elenka uświadomiła sobie, że alkohol zabija drobnoustroje, pociągnęła więc bez
wstrętu. Brygida Sum elegancko piła z butelki. Była kobietą myślącą, więc spytała:
—A do roboty kto za ciebie pójdzie?
—Dziś dyżuruję po południu.
Gospodyni nagle musiała wyjść do toalety i Elenka uznała, że jest to właściwy
moment, by wylać wódkę do zastawionego po brzegi zlewu, a szklankę napełnić
czystą wodą. Coś ją jednak powstrzymało od marnotrawnego czynu.
W zakurzonej okiennej szybie ujrzała odbicie błyszczących oczek Brygidy. Upiła więc
żytniówki ze smakiem.
—Lubisz, a myślałam, że nie lubisz — zauważyła pani Sum wracając z trzymaną bez
przerwy w dłoni butelką.
—Tak bardzo to nie lubię — przyznała się Elenka. — Ale musiałam chlapnąć z
przyczyny tego okropnego snu na nowym miejscu.
Temat okazał się interesujący, bowiem Brygida Sum wciągnęła pod siebie zniszczony
taboret, usiadła na nim i zachęciła głosem nagle ściszonym, żeby nie usłyszała
zmarła Żabnica:
—Co ci się śniło, powiedz sadełko!
Elenka wpatrzyła się tragicznie w poplamioną tysiącami tłuszczów ścianę kuchni i
powiedziała przejmująco:
—Najpierw to łąka. Wielka łąka cała zasypana śniegiem. Ale śnieg był czarny i zimny
jak sadza na mrozie. I kwitły krwawe czerwone kwiaty!
Brygida Sum oczyma duszy zobaczyła tę łąkę i wzdrygnęła się. Łakomym haustem
zapiła rodzący się lęk.
—A ja nie wiadomo dlaczego leżałam goła na środku tej łąki, co przemieniła się w
ogromne łoże — ciągnęła dramatycznie Elenka. - I nagle z nieba białego jak śmierć
spadła okrągła czarna dziewczyna. Tylko włosy miała bieluśkie. Na głowie i wszędzie.
Oraz czerwone kwiaty we włosach. Głosem strasznym, jakby ciągniętym z dna
ciemnej kopalni, powiedziała groźnie: To moje łóżko! Uciekaj przybłędo!
Mówiąca umilkła, bo było to właściwe miejsce na żałobną ciszę.
—I co? —spytała po chwili roztrzęsiona Brygida Sum.
—Zemdlałam i obudziłam się spocona ze strachu. A przy mnie stała postać blada jak
opłatek!
—Anka Żabula przylazła — wyznała gospodyni. O czym jednak mówi nie chciała
wyjaśnić. Na uporczywe prośby Elenki odparła w końcu:
—Dobra. Ale zaraz spakujesz manatki! A komornego nie zwracam! Elenka uznała, że
jest to uczciwe postawienie sprawy.
Brygida Sum wyznała wówczas, po kim Elenka zajmuje wyleniały tapczanik.
—Nie bałabym się, gdybym wiedziała od razu — powiedziała Elenka.
—Ta Żabula musiała zabrać na tamten świat wszystko, co posiadała. Żadnego śladu
po dziewczynie!
—Ty się lepiej zamknij, tłuściocho — poradziła jej gospodyni. Bo tobie też spuszczą
manto i obie będziemy latać po czarnej łące!
Ale zwierzyła się z ciążącej jej tajemnicy dopiero po drugiej butelce, w którą Elenka
zainwestowała następnego dolara. Powiedziała cicho, konspiracyjnie:
—Tylko mordę w kubeł! Tego dnia, kiedy docent zatłukł Żabulę, zaraz rano, gdzieś po
ósmej, bo dziewczyny już polazły do szkół, przyjechało tu dwóch samochodem. Takie
rosłe byczki po trzydziestce. Mignęli jakąś legitymacją i powiedzieli, że policja.
Uwierzyłam, choć zupełnie inna policja była potem po południu. Zresztą kręciło mi
się trochę w głowie, bo akurat nie byłam zdrowa. Kazali się zaprowadzić do wyrka, to
znaczy do tapczanu Żabuli i pozbierali wszystkie jej rzeczy do jakiegoś granatowego
worka. Nawet prześcieradło zabrali i dlatego dostałaś nowe. Słoik dżemu i resztkę
masła Żabuli razem wpakowali z zeszytami, książkami i bielizną. Podejrzenie
zaczęłam żywić i postawiłam się. Jeden wyjął wtedy taki scyzoryk, pstryknął i
pokazał się nieprzyjemny, błyszczący nóż. Długi. Powiedział, że poderżnie mi w kilku
razach, jeśli wspomnę komu o ich wizycie, jeśli wygadam się władzy i nie władzy, że
był kto i zabrał co. I żebym nie myślała, że to żarciki, dał mi kuksańca w brzuch tak
mocno, że z bólu popuściłam w majty.
—Tej prawdziwej policji powiedziała pani? Albo swojemu staremu?
—Nie bądź głupia, tłuściocho! Ja chcę jeszcze dużo wypić, całe żytnie morze,
kartoflanym też nie pogardzę. Ale komuś powiedzieć musiałam, bo jak wytrzymać,
kiedy się wie. No, teraz poderżną mnie i tobie!
—Raz się żyje! —zauważyła Elenka. —Teraz będziemy się bały obie. Niech pani leje
za trzeciego dolara!
Przyciskając siedzenie do zlewu i zręcznie manewrując ręką pozbyła się tym razem
alkoholu. Z lekkim sercem popełniała czyn niewybaczalny przez miliony Polaków.
Potem zawołała:
—Ale głupia ta prawdziwa policja, co uwierzyła, że dziewczyna może niczego nie
posiadać!
—Nie taka znowu głupia —wyjaśniła Brygida Sum. —Ale ja jej powiedziałam, że
Żabula poprzedniego dnia sama się spakowała i prysnęła.
Elenka przypomniała sobie o konieczności udania się do nowej pracy.
—Przyjemnie jest pomyśleć —rzekła bełkocąc gospodyni —że i ty oberwiesz w razie
czego.
Po opuszczeniu willi przy ulicy Zalesie Elenka udała się do swojego biuromieszkania,
gdzie nie przejrzała korespondencji, gdyż jej nie było, ale zrobiła sobie dobry obiad
składający się z piwnej polewki, faszerowanych jajek oraz ryżowych placuszków z
konfiturami z wiśni. Następnie pojechała autobusem na ulicę Powstańców
Wielkopolskich, gdzie w sklepie z galanterią żelazną wykryła i zakupiła solidną łapkę
na szczury. Przy swoim łożu w willi przy ulicy Zalesie znalazła się przed godziną
dwudziestą.
—Już jest! — obwieściła jej zadowolona licealistka medyczna Bolesława Ciernik. —
Wie o tobie! Powiedział że trudno i choćby miał spaść z twojego brzucha jak z
Gubałówki, poświęci się.
Mówiła o gospodarzu, który był kierowcą na dalekich trasach, ale czasem wracał do
swego haremu.
—Jak ma na imię ten cymbał?
—Włodzio. A kawał jest chłopa!
—I z każdą tu?
—Z każdą?
—A co na to Brygida?
—Brygida już po południu pozbawiona przez monopol rozumku. Ale wie, nie ma nic
na przeciw, byleby przy niej został.
—I dziewczyny wszystkie zgadzają się?
—A co to? Krzywdę robi, nieprzyjemności? — pielęgniarka wyglądała na prawdziwie
zdumioną. — I ty się ciemniaczko przekonasz!
—Włodzio z Żabulą też?
—Z Żabulą to dziwnie było. Załatwił ją raz, zaraz kiedy się sprowadziła, a potem
omijał jak zarazę. Może dostał od niej prezencik?
—Co masz na myśli?
—To, co wyleczalne —Bolesława Ciernik rozczochrała swe rudawe włosy, potem
podrapała się między piersiami. Miała tak brudne ręce, że z pewnością używano jej
w szkole jako negatywnego eksponatu na lekcjach higieny. Dodała:
—: Nie, to musiało być coś innego. Ktoś mu nakazał grzeczność i szacunek dla
Żabuli. A przecież to mężczyzna jak byk i byle kogo nie posłucha.
—Przychodził tu kto do Żabuli?
—Rzadko. Dwóch takich zimnych.
—Co to znaczy „zimnych"?
—Takich rosłych, czyściutkich, silnych, co cię nie zauważają, jakbyś była zajęczym
bobkiem.
—Co robili? Kochali się?
—Oni? W takiej stajni?! To obora dobra dla nas. Zwariowałaś chyba? Było widać, że
Bolesława Ciernik dla takich mężczyzn zrobiłaby wiele, może nawet wyszorowała
swoje czarne dłonie, oczywiście bez przesady.
—Pamiętasz może ich imiona? Obejrzałabym ich sobie. Może przychodzą do
biblioteki na uczelni? Kto wie, czy nie lubią tłustych i okrągłych babek?
Przypuszczenie, iż młodzi przystojni ludzie mogliby zwrócić uwagę na Elenkę,
rozbawiło Bolesławę Ciernik. Śmiejąc się wyjaśniła jednak:
—Mówiłam ci już. Jeden przedstawiał się jako Pan Sardynka, a drugi Inna Rybka.
Nigdy inaczej. Niby śmiesznie. Ale nie tak wesoło. Kiedyś wpadłam do pokoju, jak
wykręcali Żabuli rękę. Spytali, czy też chcę. Powiedziałam, że nie. A może ty chcesz,
ropucho?
—Powiedziałaś o tym policji?
—To ja wyglądam na taką głupią, co chce oberwać? — spytała się kandydatka na
pielęgniarkę.
—Jeśli ja ropucha, to ty ruda makolągwa! — powiedziała Elenka dobrodusznie, ale
metafora wyraźnie nie spodobała się Bolesławie Ciernik. Nie odpowiedziała już na
żadne pytanie.
Włodzimierz Sum, kierowca, mąż Brygidy Sum, zjawił się w pokoju na kwadrans
przed północą. Medyczka spała już, a Elenka leżąc pod kocem czytała myśli Seneki.
Z Suma, krępego barczystego mężczyzny emanowała siła. Elenka pomyślała, iż nie
powinien pracować jako kierowca lecz raczej mieć funkcję silnika wielkiej ciężarówy
pędzonej piwem. Ta właśnie woń otaczała go niby chmura. Twarz miała wulgarną ale
wesołą i pewną siebie. Niósł przed sobą baloniasty brzuch, co rzeczywiście czyniło
go nieprzystawalnym do Elenki, jeśli chodziłoby o miłość w pozycji tradycyjnej. Nic
nie mówiąc przysiadł na tapczaniku, który zachrzęścił sucho. Potem obejrzał
dokładnie twarz oraz otuloną kocem figurę młodej kobiety.
—Maszyna z ciebie, niewiasto —powiedział. — Ale nie najnowszy model.
Nie doczekawszy się odpowiedzi dodał:
—Za cysternami nie przepadam. Ale rasistą też nie jestem!
Górną część jego ubrania stanowiła jedynie koszula w kratę z podwiniętymi
rękawami. Wsunął pod koc włochate przedramię i skierował dłoń ku podbrzuszu
Elenki. Potem krzyknął i szybko wyrwał rękę. Sycząc z bólu obejrzał przytwierdzoną
do trzech palców łapkę na szczury. Ostrożnie pozbył się przyrządu i obiecał:
—Lubisz miłość na boląco, będziesz ją miała! Głupi beczkowóz!
Elenka uśmiechnęła się do niego przymilnie. W dłoni pod kocem trzymała gotowy do
użycia pojemnik z ostrymi perfumami w aerozolu i była gotowa sprawić, by oczka
pana Włodzia zaczęły przyjemnie pachnieć. Najpierw jednak spróbowała środka
pokojowego.
—Pozdrowienia od Pana Sardynki oraz Innych Rybek —powiedziała. — Szanowny
panie Sum z wąsami!
Kierowca natychmiast spoważniał. Powstrzymał ruch ramienia, który miał się
skończyć podniesieniem Elenki w górę za koszulę nad biustem. Przełknął ślinę,
podniósł się powoli, by ocalić resztki męskiego honoru i stwierdził cicho:
—Proszę przekazać życzenia wszelkiej pomyślności. Skąd mogłem wiedzieć?
Następnie odszedł opuszczony przez poczucie siły. Drzwi zamknął cicho, ostrożnie,
jak człowiek kochający. Przebudzona nagle kandydatka na pielęgniarkę przecierała
oczy.
—Jak było? — spytała. — Jak to robi brzuchaty z brzuchatą?
—Bardzo czule i pięknie — odpowiedziała Elenka gasząc lampkę przy tapczaniku.
IV
Do Szczecinka Ronin wybrał się swoim czekoladowym maluchem. Pola i drogi
pokrywała niewielka warstwa śniegu, świat wyglądał uroczyście w chłodnej białej
czystości. Uliczka Ręki Sprawiedliwości Ludowej znajdowała się na drugim końcu
bardzo rozległego miasteczka. Stary budynek komunalny pod numerem szesnaście
zamieszkiwało osiem rodzin. Ronin postanowił udawać dziennikarza zbierającego
materiał do reportażu o tragicznym wydarzeniu. Gazetowego kawałka o najlepszych
cechach Anny Żabnicy, by świat dowiedział się, kogo stracił i mógł gorąco opłakiwać.
Była dobra pora do odwiedzin: zapadał zmierzch, ludzie spożyli posiłki po pracy.
Detektyw nie lubił porządku wynikającego z automatyzmu. Dlatego nie zaczął od
mieszkania numer jeden na parterze lecz od numeru piątego na pierwszym piętrze.
Z listy lokatorów dowiedział się, że mieszkała tam Stefania Ptaszor. Zadzwonił,
przedstawił się i został wpuszczony po pewnym wahaniu przez kobietę jeszcze
młodą, o figurze chłopięcej lecz z wydatnymi piersiami, których nie starała się
podkreślać. Z pewnością nigdy też nie używała szminek oraz pudrów a jej dłonie
świadczyły, że zna różne prace.
Mieszkanie składało się z małej sionki, z której jedne drzwi prowadziły do niewielkiej
ubikacji a drugie do kuchni, za którą jakiś dawny kretyn zlokalizował maleńki pokoik.
Bawiło się tam dwoje dzieci, chłopczyk oraz chodząca już do szkoły dziewczynka.
Poproszona o informację o Annie Żabnicy kobieta najpierw wprowadziła detektywa
do pokoiku a potem usadziła na jedynym krześle. Sama spoczęła na tapczanie przy
dzieciach obok rozpalonego pieca kaflowego.
—Coś dobrego o umarłej? — zastanowiła się. — My się tu wszyscy znamy od lat, to
dom pracowników kolejowych, i ja tę Ankę od dziecka, bom niewiele starsza. Ale tak
coś dobrego?
—Przede wszystkim prawdę — zaproponował Ronin.
Kobieta ożywiła się.
—Ona uważała, że jest przeznaczona do wyższych zadań. Nie była to jej wina lecz
ojca i matki. Żabnica jest maszynistą, nic specjalnego. Mój mąż, pijaczyna, był na
kolei ważniejszy. To ta uroda Anki, Po matce. Bo jej babka podobno aż z Pirenejów, z
granicy hiszpańskiej, czarna jak w kominie. A Żabnica ojciec tutejszy białas. Co dało
razem taką dziewczynę, jakiej w okolicy nie ma. Skóra biała niby śnieg, a reszta
czarna jak przepalone drewno. Jaka śliczna, mówili wszyscy nawet słusznie.
Mężczyznom podobała się od dziecka. Dyrektor podstawówki wszystkie lekcje za nią
odrabiał. Także i wtedy, kiedy chodziła już do liceum. Nie uczyła się dobrze, ale
przechodziła łatwo. Nie kłaniała się nikomu, nawet księdzu. Ja nie mówię, proszę
pana, że ona już od dziecka. Żabnica zabiłby ją i każdego amanta i wszyscy w
mieście o tym wiedzieli. Mówię, że taka przypadkowa skóra i włosy ułatwiają życie.
Bo twarz miała nie specjalną, jak zdrowa dziewucha ze wsi. Na studia to ona starała
się w Gdańsku, ale tam, widać, nie zaczarowała nikogo. To jesienią przyjęli ją na
uczelnię wojewódzką, i też zaczęła przechodzić z semestru na semestr. A odwozili ją
na ferie samochodem osobowym. Nie musiała do naszego Szczecinka pekaesem czy
pociągiem, na co miała zniżkę po matce i po ojcu.
—Samochodem —powtórzył Ronin. — Często?
—Nie wiadomo, bo tylko dzieciaki widziały ze dwa razy. Pewnie doszło do Żabniców,
że sąsiedzi wydziwiają i Anka zaczęła przychodzić do domu na piechotę. Wysadzali ją
gdzieś wcześniej. Jak się policja pytała, to nie było świadków, ani jednego.
—Żółtym — wtrąciła dziewczyna. — Stał za sklepem daleko. Żółty fiat. Jej mały
braciszek oburzył się.
—Nie fiat. Datsun.
—Skąd pan wie, proszę pana? — spytał malca detektyw.
—On od maleńkiego rozpozna każdą markę samochodu — stwierdziła matką z dumą.
—Widzieliście dwa razy zawsze tan sam samochód? — upewnił się Ronin.
—Raz. A potem widziały w mieście małe Flądrzaki.
—A jak wyglądał pan kierowca?
—Taki dziadek—powiedziała po namyśle dziewczynka.
—Dziadek —zgodził się chłopczyk.
—Dla nich każdy dorosły to dziadek — wyjaśniła Stefania Ptaszor.
—Siwy dziadek —krzyknęła dziewczynka.
—A co tutaj ludzie o śmierci Anny? — spytał detektyw.
—Przeznaczana do kuszenia mężczyzn, to i skusiła, tak sądzą. Ukarana pycha —
odrzekła kobieta.
—Natomiast o człowieku, który to podobno zrobił?
—Ten profesor Barwica? To jest właśnie niejasne. Przecież ona chciała? Tak leżała
chcąco? Albo zwierz rozebrał ją potem? Przeznaczona do wyższych zadań!
Ronin spytał jeszcze o przyjaciółki zabitej.
—Na przyjaciółki to ona była za ważna. Specjalny kwiat zawsze osobno rośnie. Ale w
liceum trzymała trochę z taką jedną Baśką. Jak jej tam tej Baśce było, córcia?
—Leszczówna —powiedziała dziewczynka.
—Z tego domu?
—Nie. Ale z tej ulicy. Pod numerem trzydzieści siedem.
—Również studiuje?
—Nie, ona nie zdała matury. Była za mało czarna i biała. Ale dobrze na tym wyszła.
Wawrzyniak prowadzi i może teraz kupić Żabniców razem z lokomotywą starego,
—Wyszła za mąż?
—Tak. Jak ona teraz się nazywa, córcia?
—Pani Jesiotrowa.
Barbarę Jesiotr detektyw odnalazł na kilka minut przed zamknięciem murowanego
kiosku z zieleniną. Była to chuda ciemna blondynka o ostrych rysach twarzy. Ronin
wiedział, że ładne dziewczyny zawsze dla kontrastu wybierają sobie przyjaciółki
krańcowo brzydkie. Detektyw kupił po horrendalnej cenie kilogram jabłek lobo,
przedstawił się jako żurnalista i poprosił o poświęcenie mu chwili czasu.
—Za chwilę przyjdzie tu mój mąż — powiedziała ostrożnie kobieta.
—To może i porozmawiamy.
Ronin wyjął z portfela wizytówkę, na której wydrukowano, że Anatol Ulman jest
publicystą w miesięczniku „Pobrzeże" i podawano stosowne adresy. Pół kilograma
takich kartoników podarował mu przyjaciel.
Do kiosku weszła starsza kobieta i kupiła pół kilograma cebuli.
—Pani Sandaczowa —powiedziała sprzedawczyni. — To jest dziennikarz, widziała
pani dziennikarza? Nazywa się Ulman.
—Na cholerę mi dziennikarz — burknęła kobieta i wyszła. Ronin zrozumiał, że w razie
czego zostanie rozpoznany i nie uchroni go panująca na zewnątrz ciemność.
—Ile kilogramów wiadomości? — spytała Barbara Jesiotr.
—Pani przyjaźniła się z Anną Żabnicą?
—To za dużo powiedziane i należy do prehistorii. Znów będzie o niej w gazetach?
Wierzyła, że tak się kiedyś stanie, ale nie z przyczyny uszkodzenia głowy młotkiem.
—Kluczem francuskim —sprostował detektyw.
—Duża jest różnica, dziura od młotka czy od klucza? — spytała ironicznie. — Co pan
chce wiedzieć? Czy była wrażliwa, jak Ania z Zielonego Wzgórza? Czy kochała
zwierzęta futerkowe i czytywała poezje?
—No więc, czy była, kochała i czytywała?
—Nie. Największą, najwspanialszą i jedyną miłością obdarzała siebie. To jest chyba
nieładnie tak o nieżyjącej koleżance?
—Cholera —zmartwił się Ronin. — Nikt jej nie kochał!
—Pan mnie źle zrozumiał. Wszyscy ją kochali. Ja również.
—Czy utrzymywała pani z nią kontakty po pobycie w liceum?
—Przypadkowe. Kiedy tu przyjeżdżała. Raz pożyczyła sześćdziesiąt tysięcy na
taksówkę, bo musiała nagle z powrotem na uczelnię.
—Oddała?
—To drobiazg. Nie oddała.
—Mówiła o studiach?
—Że to łatwiejsze niż w liceum. Bo na uczelni wykładają prawie sami mężczyźni. Bez
kłopotu można zostać nawet docentem, byleby popracowali dla partii. Natomiast
zostanie docentową wymaga tylko braku pośpiechu w zdejmowaniu majtek.
Studentki pozbywające się ich zbyt chętnie popełniają błąd, chyba że to ich jedyny
urok.
Barbara Jesiotr zamoczyła dłonie w misce z wodą i wytarła je w ręcznik.
—Wie pan —podjęła — nie zdałam egzaminu dojrzałości. Oblali mnie z matemy, choć
zamierzałam studiować polonistykę. Dwa razy oblali z matematyki. Ale to chyba
dobrze, że nie zostałam studentką. Absolutnie bym nie wiedziała, kiedy jest ta
stosowna pora na zdejmowanie majtek.
—Czy Anna wymieniała przy pani jakieś nazwiska, tytuły naukowe? Może wie pani,
kto ją tutaj przywoził z uczelni?
—Kiedy studiowała, nie byłyśmy już ze sobą blisko. Mogę tylko powiedzieć, co
zaobserwowałam.
—Będę wdzięczny.
—Spotykam innych kolegów oraz koleżanki, którzy tu czy tam dostały się na studia.
Na ogół jest im piekielnie ciężko. Anka natomiast zawsze była ubrana tak, jakby
uczelnia obowiązkowo przydzielała piękne ciuchy oraz inne kosztowne dodatki
swoim atrakcyjnym studentkom. Jej ojciec ma się za pana, ale Żabnicom nigdy się
nie przelewało. Mają jeszcze dwójkę dzieci. Zatem nie złoto rodziców złociło
najstarszą córkę. Ładna dziewczyna, białe z czarnym. Że też człowiek urodził się taki
niewydarzony.
—Założę się — powiedział Ronin — że ma pani fajnego męża.
—Takiego fajtłapę, co mnie nigdy nie zdradzi. Dostatnie życie bez dramatów w
małym miasteczku, czy może być coś gorszego?
Ale było widać, że żartowała.
Alan Ronin odwiedził jeszcze dwóch sąsiadów maszynisty Żabnicy. Narysowali mu
słowami tak piękny duchowy oraz fizyczny portret zamordowanej, że stanowiłby
najlepszy paszport do nieba dla sprawiedliwych. Ronin dowiedział się, że była to
dziewczyna zdolna, piękna, pobożna, moralna oraz czuła na kłopoty innych. Kobiety
w tych rodzinach były siostrami maszynisty.
Sam kolejarz, choć obecny w domu, nie chciał rozmawiać o córce i zabronił również
żonie. Kobieta, stojąc w drzwiach, powiedziała ostro:
—Że też nie wstyd panu tak grzebać we wnętrznościach!
V
Następnego dnia Elenka zawiadomiła Brygidę Sum, że się wyprowadza. Za
przyczyną sennych koszmarów oraz niechęci do współżycia z piwoszami. No i zmiany
pracy.
—A gdzie to potrzebują antałków?
—W wojsku —powiedziała Elenka. Ktokolwiek usiłowałby ją odszukać w tej instytucji,
nie miał szansy, gdyż mimo paru tysięcy żołnierzy łażących po mieście, wojsko
oficjalnie w nim nie stacjonowało, by zmylić obce wywiady.
—Nie myśl — powiedziała gospodyni — że zwrócę ci jakąś forsę. Przepiłaś wszystko!
—Czy wyglądam na intelektualistkę? — spytała Elenka odpowiadając na posądzenie
o wyczyny umysłowe. Brygida Sum znała ten trudny wyraz, gdyż z zawodu była
nauczycielką, tyle że nie uprawiająca, oświaty lecz inne dziedziny. Kwalifikacje
pedagogiczne uprawniały ją do prowadzenia oficjalnej stancji.
—Należy mi się jeszcze coś za to, że mój stary zrobił ci dobrze, nie? — spytała
jeszcze.
—Twój stary to ułan — potwierdziła Elenka. — Należy ci się premia, ale butelki
musisz sama sprzedać.
Był czysty śnieżny poranek. Elenka była trochę sentymentalna i lubiła, kiedy
chrzęściło pod podeszwami butów.
Niedługo potem, jak znalazła się w mieszkaniu, zadzwonił Ronin, by przekazać
zdobyte w Szczecinku informacje.
—Ani ja, ani pani, Elenko, nie nadajemy się do tej roboty — stwierdził ponuro. —
Tylko idiota przeprowadza wywiady nie posiadając fotografii docenta Barweny!
—Tak —zgodziła się Elenka, — Brakuje mi rozumu. Ale na obiadek zrobię sobie rybę.
W rybie jest magnez, a od magnezu przybywa rozsądku. Załatwię zdjęcie.
Zadzwoniła do domu docenta. Telefon odebrała Paula Barwena. Elenka wyjawiła
prośbę.
—Nic łatwiejszego — powiedziała pani docentowa. — Są dosyć świeże negatywy, bo
córki niedawno robiły zdjęcia, a mąż ma tu małą pracownię fotograficzną. Jeśli
pofatyguje się pani tutaj za godzinę, będzie wszystko gotowe. Ja umiem to robić.
Niestety nie mogę opuścić domu, gdyż córka jest chora.
Barwenowie mieszkali w jednorodzinnym domku przy ulicy Kasprowicza. Elenkę
czekał zdrowy, krótki spacerek.
Docent był niewątpliwie Polakiem, gdyż kochał się w żelazie. Na pierwszy rzut oka w
jego domu wszystko było ze stali: sztachety, furta, schody a także drzwi wejściowe.
Jakimś cudem mury budynku zrobiono z innego materiału. Stojące w pięknej szadzi
krzewy oraz drzewa w niewielkim ogrodzie także nie były z metalu. Elenka została
przyjęta w saloniku. Wystrój tego wnętrza silnie łączył zamożność z estetycznym
prymitywizmem. Na stoliku pojawiła się świetna herbata, po niej wybornie zaparzona
kawa oraz niesamowicie smaczny tort jabłkowy w kruchym cieście. Elenka
pomyślała, że gdyby to Paula Barwena była morderczynią białej czarnuchy, za nic
nie wpakowałaby takiej kucharki do więzienia. Powiedziała jednak co innego:
—W Polsce każdy biedak zazdrości bogatym. Otóż mniej więcej wiem, jakie są
dochody samodzielnych pracowników naukowych, i że są nędzne, bo w kraju tym
premiowano wyłącznie posłuszną głupotę, Więc skąd u państwa taki standard
życiowy?
Paula Barwena nie zdziwiła się pytaniu.
—Chce pani wiedzieć, czy mąż nie należy do jakiegoś gangu i nie padł ofiarą jego
porachunków. Mąż zarabia dużo pieniędzy dzięki pracom zleconym przez różne
przedsiębiorstwa oraz instytucje. Pensja stanowi żałosny dodatek do tych dochodów.
Oczywiście są to zajęcia legalne.
—Może to komuś nie w smak? Może docent Barwena odbiera komuś możliwość
dobrych zarobków?
—Nie sądzę. Są to prace wedle posiadanych umiejętności oraz kompetencji.
Elenka otrzymała dwie odbitki wyobrażające podobiznę doktora habilitowanego
docenta inżyniera Romana Barweny. Zobaczyła twarz bez wyrazu, zniszczoną oraz
porytą zmarszczkami a nad nią kopułkę siwiejących włosów. Rzecz nadawała się do
czarno-białego albumu grzybów owłosionych lecz niejadalnych.
Odgadując myśli Elenki żona Barweny powiedziała:
—Nie jest ładny, ale jest dobry.
Dobry docent zabija złą studentkę kluczem francuskim, pomyślała Elenka i spytała:
—Wiem, że posiadają państwo malucha, i jeszcze jakie auto?
—Datsuna.
—W jakim kolorze?
—W żółtym odcieniu.
—I kto jeszcze na uczelni ma identyczny samochód?
—O ile wiem, nikt. Są toyoty.
—Teoretycznie —powiedziała Elenka — mąż pani powinien mieć przyjaciół wśród
równych mu i równiejszych. Potrzebny nam dobry przyjaciel wśród władz uczelni. Co
rodzi pytanie: czy przyjaciele docenta nie aresztowanego są także przyjaciółmi
docenta aresztowanego i to przymkniętego nie za byle co?
—Skąd pani tak zna nędzę uczonych? — spytała Paula.
—Ze wsi —zaśmiała się Elenka.
—Rzeczywiście, wiele się dowiedziałam o kolegach męża od momentu, kiedy mu
przypisano ten straszny zarzut. Praktycznie zostałam sama. Nikt dla mnie nie ma
czasu, a tym bardziej serca. Ale mnie to nie boli. Bo odczuwamy krzywdę, kiedy się
czegoś dobrego od innych spodziewamy, a oni nie dają. Lecz gdy nie liczymy na nic,
rzecz jest obojętna.
—Niemniej przydałby się jeden z wpływami w rektoracie. Może kto związany z
mężem finansowo? Ostatecznie nie wiedzą, czy docent Barwena oczyszczony z
zarzutów nie wróci i nie odzyska pozycji!
—Jest człowiek winien nam spłatę dużej pożyczki. Na szczęście potwierdzonej.
A może dużo na uczelni.
—Więc niech załatwi, najlepiej od zaraz, formalne zezwolenie na badania
socjologiczne na tym roku, na którym była Anna Żabnica. Na moje nazwisko. Bowiem
piszę dysertację doktorską na temat stosunków interpersonalnych w grupie
studentów inżynierii lub podobną duperelę. Chcę prawnie i swobodnie poruszać się
wśród tych studentów oraz młodszych pracowników naukowych.
—Mała rzecz — powiedziała Paula. — Lubię panią. Zapakuję trochę tego tortu.
VI
O pracy palacza pod kotłami centralnego ogrzewania Ronin wiedział, że wymaga
tylko jednej umiejętności: ciągłego przebywania w stanie zamroczenia alkoholowego.
Tak pożyteczni pracownicy w tym zawodzie powinni ponadto wyróżniać się
absolutnym niechlujstwem stroju oraz ogólnego wyglądu. Brudni i nigdy nie ogoleni
w zestawieniu na przykład z kominiarzami prezentowali się jak ryby błotne wyjęte z
atramentowej zupy porównywane z eleganckimi dżentelmenami w cylindrach.
Konieczność zrezygnowania z codziennej higieny wydała się detektywowi wstrętna,
ale gotów był poddać się stresowi płynącemu z obrzydzenia.
Wypożyczył w bibliotece odpowiednie książki o systemach centralnego ogrzewania
wodnego oraz parowego i starannie przestudiował skupiając uwagę na urządzeniach
sprzed lat trzydziestu, gdyż takich właśnie nowoczesnych jak wszystko w tym kraju
spodziewał się na uczelni. Specjalną uwagę poświęcił kotłom oraz praktycznym
wskazówkom dotyczącym utrzymywanego w instalacjach ciśnienia a także
sposobom regulowania temperatury. Niemniej skutecznie przyswoił sobie
elementarne wiadomości z dziedziny hydrauliki związane z rozkręceniem
kaloryferów, naprawą zaworów i wymianą uszczelek. Pewne rzeczy znał już
wcześniej, gdyż zawsze miał ambicję naprawienia w mieszkaniu każdego zepsutego
sprzętu.
Przestawszy się jednocześnie golić, wyszukał w szafie najbardziej zniszczone spodnie
oraz marynarkę, podsmarował ten garnitur sadzą z grzejnika gazowego, podniszczył
stare buty i stał się gotowy do objęcia na uczelni obowiązków palacza.
Palaczów stale poszukiwano, gdyż była to praca ciężka, brudna oraz alkohologenna.
W tej części dwudziestowiecznej Europy mechaniczne zasypywanie pieców
centralnego ogrzewania miałem węglowym lub koksem zastępowano z reguły
metodą tańszą i nie wymagającą części zamiennych: sypał palacz za pomocą szufli.
On też wygarnia żużel. Ronin uważał, że będąc inżynierem sprosta tak
skomplikowanej obsłudze pieca włącznie z odczytywaniem wskazań manometrów.
Okazało się jednak, że zajęcie to, od dziesięcioleci płatne lepiej niż stanowisko
profesora zwyczajnego i dlatego tak pogardzane, stało się nagle dosyć atrakcyjne.
Reforma gospodarcza sięgnęła bowiem poziomu pieców centralnego ogrzewania. Po
drugie praca palacza wymagała kwalifikacji potwierdzonych dyplomem.
Powielaczowe zaświadczenie o ukończeniu odpowiedniego kursu dla palaczy
centralnego ogrzewania Ronin kupił w instytucji oświatowej za pięć dolarów. Ile też
mogło być warte mianowanie na profesora doktora habilitowanego?
Kiedy jednak zadzwonił do administracji uczelni, dowiedział się, że jest bez szans.
Mógł zaproponować kierownikowi udział w zyskach, ale nie chciał zwracać na siebie
uwagi. Postanowił spróbować w inny sposób. Odstał więc cztery godziny w
odpowiedniej kolejce, by kupić trzy półlitrówki żytniówki produkowanej z ziemniaków.
Tak zaopatrzony opuścił Słupsk, by udać się pod kotłownią uczelni. Jego wygląd
wzbudzał zaufanie klasy robotniczej.
Znalazłszy się pod interesującym go obiektem najpierw zdziwił się. Pracował tu
bowiem taśmociąg niosący porcje opału. Zdumienie ustąpiło, bowiem aż dwóch ludzi
obsługiwało zautomatyzowany zasyp do pieców. Jeden narzucał na taśmociąg, drugi
zsuwał z niego miał węglowy szpadlem.
—Koledzy! —krzyknął do nich
Ronin. Skinęli głowami i zatrzymali urządzenie.
Ronin przywitał się kordialnie z mężczyznami. Dłonie miał czarne jak oni, choć od
wcierania błota rozrobionego w smarze do łożysk.
—Żeby nie było obciachu, to pokażę papiery — powiedział detektyw i podał
starszemu, podobnemu do życzliwej małpy, swój dowód osobisty oraz świeży dyplom
palacza należycie pomięty i wybrudzony.
—Toś ze Słupska, koleś — stwierdził młodszy. — A czego chcesz? Roboty nie
dostaniesz, komplet pasażerów.
—Połówkę byśmy zniszczyli w towarzystwie dobrym — zaproponował Alan. — Albo i
więcej. Przytargałem.
—Nazywasz się Poronin, jesteś wnuk tego tam? — spytał starszy.
—W żadnym paskudnym wypadku — zastrzegł się detektyw.
—To możemy obalić. Ale roboty dla ciebie nie ma, bo nie ma roboty.
—Rzecz trochę inna — zaznaczył Ronin. — O posadę na uczelni nie ubiegam się.
Mam za duże specjalistyczne wykształcenie!
Zaśmiali się przychylnie. Potem zstąpili do piekła. Wnętrze kotłowni skojarzyło się
detektywowi z ognistym podziemiem dla grzeszników. Warstwy wieloletniego kurzu
oblekały kłębowiska rur w gipsowych otulinach, czerniały wielkie pokrętła zaworów i
sterczyny dwóch pieców. Huczał w nich ogień, a wydobywające się czasem przez
szpary płomienie rzucały pomarańczowe refleksy. Mdło płonęły brudne żarówki bez
kloszów.
Detektyw wyjął z obsmarowanego worka dwie połówki i postawił na pokrytym
linoleum stoliku studenckim, który starszy palacz otarł rękawem kufajki. Dopiero
wówczas mężczyźni uświadomili sobie, że znajdują się na uczelni, są jej
pracownikami i obowiązuje ich grzeczność wyższego rzędu.
—Mruk Janusz —przedstawił się starszy, podobny do dobrotliwej małpy. — Docent
palacz rehabilitowany.
—A ja jestem Grzegorz Pawik —rzekł młodszy. — Starszy wykładowca palarstwa.
Palacz Mruk spojrzał z sympatią na butelki z wódką.
—Chyba —zdecydował — zakąszać przyjdzie śledzikami adiunktów. Skocz Grzesiu!
l wyjaśnił Roninowi, że trzech adiunktów przechowuje w kotłowni całą kupę
marynowanych śledzi w wielkim słoju. Są one bardzo przydatne, kiedy adiunkci
wpadają między zajęciami, aby przelecieć połówkę. Na zasadzie sojuszu nauki z
klasą robotniczą palacze mogą wykorzystywać rybki w identycznym celu. Natomiast
picie na terenie uczelni jest prześladowane. Nie jest natomiast jasne, czy kotłownia
centralnego ogrzewania jest uczelnią. Nie bywają tu bowiem studenci. Studentki
natomiast przychodzą lecz wyłącznie w celach filantropijnych, to znaczy wówczas,
kiedy dziewczynom brakuje pieniędzy na cokolwiek oraz życie.
Temat był bardzo dobry lecz przedwczesny.
Wrócił Pawik ze śledzikami. Choć ociekały śliskością, niósł je zręcznie za ogony.
Rozlali połówkę do laboratoryjnych słoików.
—Za zdrowie Jego Magnificencji! —powiedział palacz Mruk.
—Niby czyjej fluorescencji? —spytał Ronin. Było to dobre pytanie, bowiem
sympatyczniejszy jest półgłówek niż mądrala.
—Tak się nazywa szef tego całego sioła czyli rektor — wyjaśnił palacz Janusz Mruk.
Kiedy wypili pierwszą butelkę starszy palacz rzekł:
—Tyś Poronin po nic nie przyszedł z wilgocią w butelkach. To powiedz, o co ci chodzi,
bo moment jest uroczysty. Jak jest w stanie możliwości, obalimy drugą.
Detektyw długo przełykał ślinę, oblizywał językiem wargi, aż palacz Mruk zgadł:
—Masz wstyd jakiś?
Ronin pamiętał z młodości szlachetną radę wybitnego radzieckiego pisarza, by nigdy
nie okłamywać klasy robotniczej, bo ona zawsze fałsz odgadnie i ukarze hipokrytę.
Dlatego rzekł:
—Poruta, cholera. Uciekam od baby.
l odwrócił głowę, by śledzić piękne płomienie pod kotłem.
—Od mężczyzny nie honor — zauważył palacz Pawik. —Ale od baby nie wstyd.
—Siedzi nypel —potwierdził Mruk. Ronin zrozumiał, że nadal jest człowiekiem
honoru. Skrótowo więc przedstawił nowym kolegom swoją dolegliwość, by uzyskali
prawo do następnej połówki.
—U jednej wdowy paliłem. Pod kociołkiem w piwnicy, a potem zacząłem pod jej
kociołkiem. Badyle prowadzi z brakiem wszelkich kłopotów finansowych. Jeśli jej
dobrze napaliłem, potrafiła odpalić pięćdziesiąt zielonych premii, poza dolą
miesięczną. W głowie mi błysnęło, że w Ameryce jestem. Ale moja stara zaczęła
badać przyczyny nagłych niewydolności, bo też miała potrzeby.
—Ślubna? — spytał Pawik.
—Taki nie jestem. Kobita od kwatery.
—Nieślubna gorsza — stwierdził Mruk. — Może chłopa paskudnie uszkodzić, bo on
nie jej własność.
—No i nakryła — ciągnął detektyw. —Pod prysznicem zażywaliśmy z wdową,
a moja Jolka z kluczem do muter w ręku...
—Z francuskim?
—Nie. Szweda dużego gdzieś załapała i goni nas golasów. Wdowa wskoczyła do
nyski na podwórku i zatrzasnęła się, to moja okienka powytłukiwała w samochodzie
i dawaj za mną.
—Wdowa możliwa? — zaciekawił się Pawik.
—Skoro jeżeli baba płaci podstarzałemu palaczowi pięćdziesiątek dolców za
podpałkę, to czy może być możliwa, jałopie? — spytał Mruk.
—A ta twoja, Poronin? Jaka?
—Maszyna! —pochwalił detektyw. — Prądnica!
Złapał się na tym, że myśli o konkretnej osóbce.
—Na kwaterę już nie mogłem — powiedział smutno. — Wdowa wściekła, bo ją na
gółkę ogrodnicy widzieli, a nie jest to piękny krajobraz. Moja powiedziała, że zabije.
A ona nie mówi bez sensu.
—Zatęskni — pocieszył go Mruk.
—Pewnie. Ja palę dobrze, jak siły mam. Ale ze dwa tygodnie musi przejść. U was,
chłopaki, przezimowałbym trochę, bo nie mam gdzie iść. W robocie zastąpię, nawet
na cały dyżur. Friko, ma się rozumieć, bo na chlebek mam oszczędności.
O wyrko chodzi.
—Siedzi nypel! —powiedział Mruk. Później wyjawił, że z dyrektorem jest umowa, że
jeśli palacz da zastępstwo, może wziąć sobie kilka dni wolnego.
W ten sposób wszyscy uzyskali moralne prawo do drugiej połówki zakąszanej
śledziowymi adiunktami.
Ronin zrobił oko i zapytał filuternie:
—A te tam panienki studentki kiedy si ę zgłaszają? Jakie są? Lubię takie przy kości.
Korpulentne.
—Znów chcesz narozrabiać, Poronin! — ostrzegł go Pawik. Ale starszy palacz stanął
po stronie nowego kolegi:
—Proletariat prawo ma pomagać młodzieży uczącej się! — powiedział surowo. — A
młodzież powinna miłować pracujących!
Wytłumaczył Roninowi, że uczelnia jest głównie zachłopakowana, bo wytwarzają się
w niej inżyniery. Płci nie jest więc tak wiele, ale dla każdego starczy. Tyle że
obowiązuje niesprawiedliwość społeczna.
—Bo te ładne mordki, telewizyjne siuśki-niuśki nie trafią się palaczowi ceo, nawet jak
je bieda przyciśnie. Takimi opiekuje się świat nauki i wspomaga w potrzebie. Do
kotłowni zaś przygna dziewczyna małorolna i z przedmieści pracujących, z buźką
raczej paskudną. Ale i w niesprawiedliwości sprawiedliwość jest.
Uczeni ludzie
pojęcia nie mają, jak często szkaradna gęba doczepiona jest do ciała tak cudnego,
że wzruszyć się można!
—Źle wychodzą ślicznotki na amorach z oświatą i nauką — dopowiedział Pawik. —
Mózg im pryska od francuza!
—To znów zagadka —wtrącił Alan. — Francuz, słyszałem, lubi kobiecie niżej robić
pyskiem, a nie w mózgu!?
—Docent jeden u nas przysunął dziewuszce, z tych ładnych, kluczem francuskim w
czaszkę — wytłumaczył Mruk. — Nie słyszałeś, Poronin! Słynna sprawa. Jesteśmy
teraz znani w świecie, jak jakaś politechnika!
—Coś mi się obiło z gazet, ale że to u was! — wykrzyknął detektyw z podziwem. I
aby uczcić słynne miejsce wyciągnął z worka trzecią butelkę. Dumni z miejsca,
gdzie przyszło im pracować, wtajemniczyli Ronina w morderstwo Anny Żabnicy, co
doprowadziło ich do sprzeczki na temat motywów zabójstwa.
—Docent Barwnik kropnął ją ze złości i żalu — stwierdził Grzegorz Pawik.— Przyszła
na egzamin do gabinetu, a że nie umiała, to kiedy się za czymś odwrócił, myk dalej,
bo o kanapie wszyscy wiedzą, i striptiz momentalny, i leży golutka, a śliczna jak
obrazek. Ogląda się docent Barwnik, oczom nie wierzy, anioł i diabeł w jednej osobie
przyzywa go. A on biedaczyna za nic nie może. Wszystko od tej nauki pokurczyło
się, wyschło, zmarniało mu. I złość go wzięła za życie zmarnowane. I żal wielki, że
kto inny z taką cielesnością smaczną się zada, bo będzie mógł. Ja nie jestem w
stanie, pomyślał sobie, ale i wy dranie nie skorzystacie! Łap za francuza, co go
przywlókł, żeby śrubki jakieś odkręcać, może nawet w kaloryferze, choć nie zna się
na urządzeniu. Ręka sama pokierowała i żaba trup! — Co za ciołek nierozgarnięty!
— zdenerwował się Mruk. — Toż zupełnie inaczej było! Specjalnie kazał dziewusze
rano przyjść, bo wtedy wszędzie pusto i gdyby mordę rozdarła, nikt by nie usłyszał.
A francuza przygotował sobie już wcześniej. Żeby ją szczypać szczękami, bo są tacy,
co mają z tego zadowolenie. Głównie jednak, żeby pogrozić, że przypieprzy, jak
studentka grzeczna nie będzie. Robiła, co kazał, bo milsze życie niż dać raz użyć.
Zresztą, mówili chętna była od docenta w górę. Ale jak to z dziewuchami, temu da,
a innemu nie chce. Ja bym tam temu Barwniczce nie dał, taki jakiś robal białawy. To i
ona powiedziała w końcu: popatrz, chamie uczony w sam środek czarny, ale nie
dostaniesz! Rób, co chcesz, a nie dam! Pierw oczy wydrapię! A poszczyp francuzem,
ślady będą, żonie pokażę! I wtedy właśnie się wkurzył. Każdy by się wkurzył, kiedy
wszystko gotowe i człowiekowi bardzo się chce! A dziewucha się akurat rozmyśliła!
A jak się wnerwił, to przysunął! A ty, Poronin, jak myślisz.
Alan przypomniał sobie wykład z marksizmu o kategorii prawdy. Powiedziano na nim,
że nie ma prawdy absolutnej lecz są jedynie prawdy klasy akurat rządzącej. W
kotłowni rządził palacz Janusz Mruk i jego prawda by ła najprawdziwsza. Powiedział
mu to a potem spytał:
—A ta Żabuchna nie mogła do tej niby sypialni docenta wejść sama lub z kimś
wcześniej? Trudno się tam dostać?
—Trudno —stwierdził Mruk. — My oglądali wszyscy. Dwa specjalne patenty w
drzwiach, a drogi innej nie ma.
—Kasiarz przedwojenny zamków takich nie rozbierze —zgodził się Pawik.
—A pokoik z kanapą drzwi na korytarz nie ma. W oknach zaś kraty. Barwnik zabił!
Spojrzeli tęsknie na puste butelki.
—Na Legnickiej babcia jest, co zawsze połówki ma — powiedział Janusz Mruk.
Niedaleczko, trzydziestkę bierze.
—Mała pestka — zauważył Ronin i położył na stole dwa brązowe portrety Marii CurieSkłodowskiej. — Ta uczona też chłopów lubiła. Ale do babci nie pójdę, bo miasta nie
znam.
—Muszę ja — zgodził się Mruk. — Staruszka nie wyda obcemu. Ale teraz my
stawiamy!
—Nie chciałem przy Januszku — zabełkotał Pawik, kiedy starszy palacz wyszedł z
kotłowni i zniknął w śnieżnej kurzawie. — Bo by mu się zgadzało z tą Żabuszką i on
trzyma sztamę z adiunktami śledziowymi. Ale dałbym łeb, że dawno temu, trzy lata
będzie albo i dłużej, jeden uczony wygadał się, że załatwiał babkę na kanapie
Barwnika, kiedy już te zamki tam były i blacha na drzwiach. Kazali rnu zamknąć
mordę.
—Który uczony?
—Od tych śledzików.
—Pamiętasz który plótł?
—Cholera ich wie. Adiunkty podobne do siebie jak karaluchy. Dawno było.
—Ale tylko trzech śledzikuje tutaj?
—Trzech. A coś ty taki ciekawy?
VII
—Nie, pani Eienkof —powiedziała Paula Barwena. — Mój mąż uważa, że wyniki jego
badań są tak cenne, iż należy ich dobrze strzec! Dlatego w drzwiach do gabinetu,
obitych zresztą gruba blachą, sam zainstalował dwa specjalne zamki. Do każdego
jest tylko para kluczy. Jedną mąż nosi przy sobie, drugą ja przechowuję w dosyć
sprytnym schowku.
Elenka chrupała, czerpiąc z obficie wypełnionego półmiska, kawały mazurka
ormiańskiego z serem i była zdania, iż jest bardzo sensowną rzeczą wpadanie do
żony docenta dla dobra prawdziwego śledztwa.
—Chytry schowek —powtórzyła. — Czy pani wie, że wszystkie przebiegłe kobiety
chowają pieniądze w bieliźniarkach, na ogół pod ręcznikami, lub w kuchniach, w
pojemnikach na produkty sypkie.
—Taka przebiegła nie jestem, więc klucze nie leżą w tych miejscach. Ręczę jednak
pani, że nie mogły być przez nikogo odnalezione, by móc je podrobić. Ani przez
nielicznych gości, ani przez córki.
—No cóż — westchnęła Elenka. — W takim razie muszę spytać, uwzględniając pani
rozsądne uczucia jakie żywi pani do męża, czy ma pani, lub miała, choćby
przelotnego, kochanka.
Paula uśmiechnęła się lekko.
—Uważa pani, że niekoniecznie to, co daje satysfakcję erotyczną mężowi,
i mnie przynosi odprężenie. Otóż przynosi. I nie mam dodatkowych potrzeb.
Owszem, zdarzają mi się propozycje, szczególnie na przyjęciach wódczanych, ale nie
mam powodu korzystać. Nie wygadałam się więc kochankowi, gdyż go nie mam!
Nagle zaróżowiła się lekko i dodała:
—Wprawdzie jest ten chłopiec i mógłby niewątpliwie nazwać mnie swoją kochanką,
ale ja czuję inaczej! Po prostu czuję wówczas swojego męża! Poza tym chłopiec nie
jest w nic wtajemniczony. Pani z pewnością nie zrozumie!
—Chciałabym tak kochać — powiedziała Elenka. —Więc teraz z innej beczki, choć
jakby z tej samej: więc zabiła pani tę dziewczynę z miłości do męża!?
Docentowej krew odpłynęła z twarzy.
—I to pani mnie oskarża! —- wykrzyknęła zdławionym głosem.
—Zdarza się — spokojnie wyjaśniła Elenka — że właśnie sprawca nakłania psy
gończe do ścigania, by mieć nad nimi kontrolę i móc skierować na błędny trop. Od
policji nie dowie się pani nic, a ode mnie ma prawo usłyszeć wszystko. W każdym
razie miałaby pani powód zabić, jeśli przypuścimy, że docent Barwena jednak
interesował się seksownymi studentkami. Aby usunąć taką, lub żeby za coś ukarać
męża.
—Przecież umożliwiłam pani rozmowę z chłopcem!
—Ten bardzo młody człowiek jest panią zafascynowany. Mogła go pani nagrać jak
posłuszną taśmę. Związek was trojga tak dalece odbiega od tak zwanej normy, że
wszystko wydaje się zbyt przebiegłe. Choć diabli wiedzą, czym jest norma seksualna.
Paula Barwena zdążyła się już opanować.
—Rzeczywiście, wszystko jest możliwe —zgodziła się. —Jak pani sobie wyobraża
przebieg zdarzenia?
—Niesłychanie prosto. Żabnica została zamordowana na kwadrans przed siódmą lub
trochę wcześniej, tak stanowczo twierdzi medycyna. Otóż wystarczyłoby, aby pani
znalazła się na uczelni nie o ósmej, jak pani twierdzi, lecz zaraz po wyjściu męża.
Jest zresztą możliwe, ze działaliście wspólnie. Potem popędziła pani do domu i
reszta się zgadza. Bo stwierdzono, że docent Barwena dzwonił z lotniska i że pani
zjawiła się na uczelni, być może powtórnie. Wnioskowaniu temu przeczy tylko jeden
ważny fakt: postępowanie policji. Policja z pewnością pomyślała o takiej możliwości,
a pani jednak nie zapudłowano. Więc wniosek jest trochę inny: policja wie więcej niż
ja.
-- Doprawdy nie żałuję, że zatrudniłam panią — powiedziała docentowa. — A jeśli
idzie o policję, to osobiście mogę mówić o niesamowitym szczęściu. Nie muszę
bowiem przedstawiać świadków, że nie opuściłam domu przed siódmą dwadzieścia.
Mam ich… na policji. Bo policjanci w cywilu przez całą noc inwigilowali ludzi z
sąsiedztwa podejrzanych o permanentne kradzieże kół samochodowych. Widzieli
więc jak za piętnaście siódma wychodziłam do pobliskiego sklepu po nabiał i
pieczywo, a także, że rzeczywiście byłam w tym sklepie i wracałam z niego.
Obserwowali mnie też, kiedy odgarniałam potem śnieg sprzed wejścia do domu.
Wiedzą, że nie mogłam opuścić niepostrzeżenie mieszkania.
—W porządku — powiedziała Elenka. — A nawet cieszę się.
—Chciałabym jednak, by mi pani wierzyła bez zastrzeżeń — powiedziała żarliwie
Paula. — I żeby uczyniła wszystko w sprawie męża. Bo jeśli zajdzie potrzeba, oddam
za to ten dom nawet, gdyby nie starczyło, środków innych. Przypuszczalnie, iż jest
pani wolna od pruderii, ale nawet jeśli nie jest, musi pani coś obejrzeć, by wiedzieć,
że nie kłamię. Nie sprawi mi to przyjemności, ale wyjaśni sprawę do końca. Otóż,
pani Elenko, mąż mój nagrywa czasem przy pomocy kamery telewizyjnej fragmenty
naszego istnienia. Na wspominanie kiedyś.
Powiedziała: istnienia, by podkreślić ważność tego wszystkiego, pomyślała Elenka.
—Niektóre taśmy są dobrze chronione — dorzuciła Paula. — Nawet przed bardzo
dokładną rewizją.
Zaprowadziła ją do pokoju, gdzie prócz foteli oraz zmyślnych materaców znajdowała
się aparatura wideo, Pokazała Elence, jak ją obsługiwać.
—Kiedy się już pani przekona — powiedziała przełykając ślinę — proszę wyłączyć. I
teraz zostawiam panią samą.
Elenka nacisnęła guzik pilota. Kiedy przed miesiącami czytała Guyona „Etudes
d'ethiques sexuelles" zgodziła się z nim, że działania zmierzające do zaspokojenia
seksualnego służą osiąganiu rozkoszy seksualnej. Nie należy się jej wstydzić. Nie ma
ona, niezależnie od preferowanego rodzaju praktyk seksualnych, nic wspólnego z
moralnością, przyzwoitością lub godnością partnerów. Teraz otrzymywała lekcję
zgodności swych przekonań z emocjami. Odebrała ją spokojnie, Wprawdzie nie
należy mieć praktyk erotycznych z młodocianymi, ale chłopiec zachowywał się
naturalnie, a kobieta była czuła. Zachwycony docent Barwena występował również
w jednym z kadrów. Film był nieprzyzwoity, przedstawiał jednak ludzi szczęśliwych,
kochających się nie tylko fizycznie.
Elenka nie oglądała całości. Wyłączyła aparaturę. Wróciwszy do ciastek w saloniku,
powiedziała do Pauli:
—Nie mam wątpliwości w tej sprawie.
VIII
Ronin przez dwie doby nie wychodził z kotłowni. Zmiennicy Mruka oraz Pawika, dwa
starsi ponurzy ludzie nie interesowali się nim, choć radzi przyjmowali pomoc w
szuflowaniu, kiedy detektywa znudziła bezczynność po śnie i posiłkach. Twardo
udawał, że nie zainteresuje go nic prócz widoku wściekłej kobiety z siekierą na
horyzoncie. Ostrożność okazała się uzasadniona. Trzeciego dnia, zaraz po przyjściu
do roboty na nocną zmianę, Janusz Mruk powiedział zaczepnie do Ronina:
—Mówią, żeś kapuś!
—Pewnie —potwierdził detektyw.
—A co kapujesz?
—A tego nie mówią?
—Mówią, chcesz zakapować gościa, co wynosi węgiel w kieszeni kaleson —
powiedział Mruk bez uśmiechu.
—Mnie ciekawi facet co wynosi koks w swoim męskim woreczku — sprostował Ronin,
—My tu koksem nie palimy!
—No widzisz. A mówią, że ukradkiem palimy! Ale jest wyjście. Obiję mordy tym, co
mówią i zmyję się. Trudno. A ty możesz pojechać do Słupska i popytać moją
nieślubną. Niby że mnie szukasz. Chcesz adres?
—Chcę — odpowiedział Mruk. Ale zapisany na skrawku gazety wziął bez
zainteresowania i cisnął w ogień pieca. Adres był autentyczny, a grubawa sąsiadka,
której Ronin niesłychanie się podobał, gotowa była odegrać rolę wściekle zazdrosnej
kochanki.
—W porządku — dodał stary palacz. — To dlatego, że zostawiam cię tu z Grześkiem.
Wziąłem pięć dni wolnego. Pojadę po połówkę świniaka do rodziny w białostockie.
—Cholera z tobą — rzekł Ronin. — Jedź. I przynieś kawał wędzonego ścierwa.
—Siedzi nypel —zgodził się palacz Mruk.
Podczas trzeciej doby okazja powęszenia przyszła do Ronina sama.
Wyglądający na takiego, co niedawno zaliczył obowiązkową służbę wojskową
chłopak stanął nad wyrkiem detektywa z kluczem do rur w ręku. Powiedział
zadziornie:
—Te, palant, masz mi pomóc!
—A ładna ta babka, której sam nie dajesz rady? — spytał Ronin przeciągle.
—Chcesz oberwać? W grzejnikach masz mi pomagać! Dyrektor kazał, że zreperować
po nocy, a moi schlali się jak bąki i śpiewają. Trzeba to zrobić. A sam kalafiora nie
zdejmę!
—Jasne —zgodził się Ronin. Ubrał kufajkę i wyszli z kotłowni. Trzymał spory mróz i
było tak wokół czysto, jakby świat zbudowano z kryształów.
Prowadził chłopak. Zatrzymali się przed płaskim budynkiem z oknami jak w
fabrycznej hali. W kilku płonęło światło. Przed wejściem także paliła się żarówka, a
do muru przytwierdzono tabliczkę z napisem: Wydział Maszyn i Urządzeń, Zakład
Konstrukcji, Zespół Laboratoriów Nr 3. Zaraz za drzwiami w małym pokoiku królował
portier. Popatrzył wyczekująco.
—Brygada ceo —powiedział młody człowiek. — Kalafior wam gdzieś sika!
—We frezarkach numerycznych —rzekł portier. Machnął ręką, co oznaczało
zezwolenie. Mężczyźni poszli naprzód korytarzem rozdzielającym budynek na dwie
części. W dwóch rozświetlonych salach pracowały obrabiarki i krzątali się ludzie.
—Niech mnie —westchnął Ronin. — Nawet w nocy wytwarzają naukę oraz oświatę!
—Fuchy wykonują, palancie! — zganił go nowy przełożony. W małej pakamerze z
otworzonymi szeroko drzwiami dwóch robotników pracowicie gięło arkusz blachy.
—Co robita, chłopaki? — spytał przewodnik Ronina.
Pracujący zamierzali wyprodukować skrzynkę na listy, ale wyraźnie im nie szło.
Obydwaj byli tokarzami precyzyjnymi bez pojęcia o blacharstwie.
—Toż taniej byłoby kupić barachło — powiedział towarzysz Ronina. Ale okazało się,
że skrzynka miała być specjalna, by wchodziły do niej przesyłki dużego formatu, bo
to prezent dla profesora Teofila Karasia-Rekinka.
—Acha —zgodził się chłopak. — Jak ten Nobel przyśle Karasiowi nagrodę za
poszerzanie nauki, żeby listonosz mógł całą gotówkę wepchnąć do skrzynki!
Kiedy poszli dalej, wyjaśnił zaciekawionemu Roninowi, że profesor doktor
niehabilitowany lecz wierny partii Teofil Karaś-Rekinek jest nie tylko kierownikiem
Zakładu Konstrukcji oraz prodziekanem Wydziału Maszyn i Urządzeń od spraw
współpracy z przemysłem, ale także tutejszym genialnym wynalazcą.
—A cóż takiego profesor wynalazł?
—Sposób.
—Sposób na co?
—Prosty wiejski sposób na cyckanie dużych pieniędzy. Uczciwy sposób, palancie!
Ronin zatrzymał się nagle, uchwycił chłopaka za kombinezon pod szyją, podniósł go
w górę odrywając od ziemi i poprosił:
—Zwracaj się do mnie trochę ładniej, palancie!
Potem postawił go na posadzce. Kiedy chłopak zaczerpnął oddechu, rzekł
pojednawczo:
—Silniejszy zwycięża!
Pęknięty kaloryfer w hali frezarek ciekł paskudnie, a brudna woda przelewała się z
podstawionej plastykowej miski. Chłopak wybiegł, by zakręcić zawory i spuścić wodę
z pionu. Tak bardzo zmienił stosunek do Ronina, że sam odkręcił grzejnik,
a o pomoc prosi jedynie przy zdjęciu kaloryfera z haków. Potem wyjął z kieszeni
kombinezonu dwa długie bukowe kołki i wbił je kluczem w końcówki rur
doprowadzających oraz odprowadzających z grzejnika ciecz. Rury stały zagwożdżone
jak kolumbryny pod Jasną Górą przez Kmicica. I po robótce! —stwierdził.
—Przecież — rzekł Ronin —mogliśmy wykręcić pęknięte żeberko, złożyć grzejnik z
powrotem i włączyć w obieg.
—Pewnie —zgodził się chłopak. — Tylko dlaczego akurat my? W nocy. Dla kogo? Nikt
nie miałby z tego korzyści. A tak kalafiora się zezłomuje i sprzeda po odrzuceniu
tego żeberka ludziom budującym domki. Mnóstwo porządnych ludzi zarobi na tym, a
kto wie, czy i ty nie oberwiesz ćwiartuchny. Poza tym, kolego, zmniejszyliśmy
wydatkowanie energii cieplnej z korzyścią dla uczelni, górnictwa węglowego i całego
kraju.
—Wiesz —rzekł pojednawczo detektyw —ja też bym chętnie sposób na forsę chciał
mieć, jak ten profesor Karaś-Ludojadek.
—Toś się za późno obudził! Trzeba się było zapisać do przewodniej siły narodu, na
polecenie komitetu ukończyć taką wiejską wyższą szkółkę oraz wynaleźć maszynę
do ostrzenia widelców. Żeby naostrzyła dziesięć milionów widelców dziennie!
—Maszyna taka nikomu potrzebna nie jest!
—Ważne, że zostałbym doktorem. I jeszcze za zasługi dla połączonych proletariuszy
wszystkich krajów docentem. A za twa rde popieranie jedynie słusznych idei
nagrodziliby się posadą funkcyjnego od współpracy z przemysłem, to znaczy od prac
zleconych. I otworzyłby się dla ciebie kurek, którym leje się forsa. A gdyby ci
zamknęli ten kurek, rzuciłbyś legitymację partyjną w słusznym oburzeniu na
nieprawidłowości. A jakby cię znów do kurka podłączyli, wziąłbyś legitymację. A jak
by nadeszły czasy końca siły przewodniej, rzuciłbyś legitymację ostatecznie, żeby cię
nowe siły nie odstawiły od kurka!
—Kurek kurka kurkiem szturka —zrymował Ronin. — Jeszcze nie widzę piniądzów w
tym kurkowym interesie!
Wyprężył się leniwie i oparł o nowoczesną frezarkę sprzed trzydziestu lat. Jego
rozmówca zapalił papierosa i strząsnął popiół w łoże maszyny.
—Ciemna masa jesteś, kolego —rzekł. — Uczelnia przyjmuje prace zlecone.
Powiedzmy tutejszej fabryce ogórków kiszonych potrzebna jest maszyna, na
przykład do wytaczania z ogórków pokojowych pocisków artyleryjskich dla
pokojowego wojska w pokojowym Zimbabwe. Automat obrabiarka sterowana z
komitetu. Nasz Zakład Konstrukcji może maszynę taką wymyślić, narysować i
zbudować prototyp. Ale ten kto zleca, chce dostać dolę. Za to nie patrzy
konstruktorowi w zęby. Profesor Teofil kombinuje maszynę do ogórków pokojowych
na bazie swojej ostrzarki do widelców. Wszystkie zresztą urządzenia zawsze robi na
tej bazie. Co jest duży pieniądz za sam pomysł. Niespotykany w świecie i w
województwie tutejszym. Potem buduje się prototyp ustrojstwa, co ma trwać dla
przykładu dwa lata. Ale co chwila trzeba w takiej nowości coś zmienić, ulepszyć,
popieprzyć i posolić. Za to płaci zleceniodawca jeżeli komuś z tego kapie.
l tak wszyscy bardzo są zainteresowani, żeby dzieło to robić kilkanaście lat. Wszyscy:
i Teofil Karaś-Rekinek, i kierownik Laboratoriów numer trzy,
i czarnoroaboczy od toczenia, wiercenia i frezowania. Tym bardziej, że za pośpiech i
nadliczbówki płaci im się podwójnie, a w ramach każdy wykonuje swoje fuchy. Tak
robota się przeciąga do lat pięciu, ośmiu, i kiedy już prototyp zostanie złożony, to
okazuje się, że nie działa, bo zamiast do strugania ogórków kiszonych urobiła się
maszyna ćwiekująca do pomidorów mrożonych i w dodatku robiąca do tyłu. Co było
wiadome od początku. Obrabiarka zostaje więc protokolarnie i oficjalnie złomowana
czyli pocięta palnikami na części. Bo nauka ma prawo do pomyłek. Nikt nie rozpacza,
bo wszyscy zarobili. Konstruktorowi natomiast liczy się ustrojstwo w dorobek
naukowo-badawczy, dzięki czemu zostaje najpierw docentem, a następnie po kilku
nowych złomowaniach, z uwagi na znaczny dorobek, profesorem!
—Wychodzi na to —rzekł Ronin — że warto się uczyć i zostać naukowcem, chociaż
mówią, że nam, klasie hydraulicznej powodzi się lepiej niż inteligentom!
—Zmyślnemu nawet uczoność nie przeszkadza — zgodził się chłopak.
—Nie każdy jednak uczony ciągnie szmal z nauki! — wykrzyknął Ronin, by
podkreślić, jak cenna jest trwała ciemnota.
—Każdy nie. Ale poniektóry korzysta. W obrabiarce jest napęd, potrzebne
chłodzenie, smarowanie. Trzeba dopuścić do spóły uczonych od elektryki,
wentylatorów i towotu. A jednemu specjaliście od smarowania kurde urwało się
niedawno. Dziewczynę, studentkę pieprznął francuzem w czaszkę i przeniósł do raju.
—Coś słyszałem — przyznał Ronin. — Ale ja ze Słupska.
—Z księstwa słupskiego. Tam też macie uczonych. Ciekawe z czego oni ciągną
szmal?
—Będzie okazja, to się dowiem — powiedział Ronin. — A co z tym profesorem od
kluczy francuskich?
—Jeszcze nie profesor, za mało złomował. To kierownik Zakładu Tarcia i Smarowania.
Nazywa się Barwena. Docent, ale habilitowany, bidula musiał się dużo uczyć, bo nie
miał ciotki w wojewódzkim zjednoczeniu partyjnym.
—Tarł dziewuchę bez smarowania? — spytał detektyw.
—Kto go wie? Studenci mówią, że ten nie dmuchał. Pinda była z tej lali. Zaczepiłem
ją kiedyś ładnie, fachowo, a ona do mnie przez „wy". Odczepcie się, robolu,
powiedziała, wydęła płuca i poszła nastroszona jak indyczka. Może to i dobrze. Jeden
z kierowców złapał ją kiedyś za cyc, to mu jej kolesie rękę złamali.
—Niby klasa robotnicza rządziła, a do niczego nie miała prawa! — skomentował
detektyw. — Nieużyta siksa?
—E —skrzywił się chłopak. — Używali jej tu uczeni. Ale nawet gliny niewiele
wyniuchały. Zresztą dla glin sprawa jasna: pieprznął ją docent Barwena i tyle.
—A nie on?
—Nie widziałem — powiedział chłopak.
—A gdzie ta nora, gdzie babkę załatwił?
—W sąsiednim bunkrze — wyjaśnił hydraulik. — Chcesz zobaczyć?
Zakład Tarcia i Smarowania znajdował się w budynku piętrowym dzielonym między
inne zakłady oraz małe laboratoria. Tam również warował portier, choć nigdzie już
nie pracowano, gdyż nie paliło się światło.
—Skarżyli się na zimne kalafiory na korytarzu — powiedział chłopak do portiera. —
Obadamy je.
—Że też chce się wam po nocy — zdziwił się mężczyzna ziewając.
—A ten nic nie wie o morderstwie? —spytał Ronin kolegę.
—Spał skurwiel, nic nie widział, A docent miał także klucze do głównych drzwi. Wielu
zresztą tutaj ma.
Poszli schodami w górę.
—Tu —powiedział chłopak, kiedy znaleźli się na pierwszym piętrze. Nie musiał
wskazywać. Na obitych blachą drzwiach widniała tabliczka z godnościami Barweny.
Pod nią duży napis kredą po angielsku: The murder!
Futryna tych drzwi zrobiona była z szerokiego ceownika siłowego, a nawet pobieżne
spojrzenie na lica dwu zamków wystarczało, by pojąć, że są niezwykłe i trudne do
sforsowania.
—Okna są okratowane. nie? — spytał Ronin.
—Jakbyś zgadł.
—Dziwne te zamki.
—U nas robione, w Zakładzie Konstrukcji.
IX
Na drugim roku budowy maszyn studiowało czterdzieścioro sześcioro młodych ludzi
podzielonych na cztery grupy. W tym jedynie dwójka dziewczyn. Śmierć Anny
Żabnicy bardzo zubożyła tę płeć na typowo męskiej inżynierii.
Wyposażona w urzędowe moce Elenka zgromadziła rok w audytorium fizyki. Zebrało
się czterdzieścioro troje studentów. Poprosiła ich o uwagę, wyjaśniła krótko, jakie
badania naukowe z socjologii prowadzi i poprosiła o współpracę.
—Ale wymyślili —skomentował jej przemówienie szczupły szatyn nazwiskiem Tomasz
Karmazyn. —Przysłali w sprawie Żaby poczwarną glinówę i ona udaje doktorantkę. A
jakie masz studia za sobą, babciu? —zwrócił się do Elenki.
—Filozoficzne, syneczku.
—Niech Tadek przepyta babcię blachówę! —krzyknął ktoś.
Otyły student z okrągłą twarzą i bezczelnym wzrokiem powiedział nie podnosząc się
z krzesła:
—Święty Augustyn twierdzi w „wyznaniach", że anioły są czystą formą. A kim według
niego są istoty ludzkie?
—Coś ci się, dziecko, popieprzyło — stwierdziła Elenka. — Tym duperelnym
problemem zajmował się nie Augustyn lecz święty Tomasz z Akwinu. Według niego
my, ludzie, stanowimy mieszaninę formy i materii.
Gruby student skinął głowę i Elenka otrzymała pierwsze zaliczenie.
—Żeby wszystko było jasne — powiedziała. — Przyznaję, że nie tylko wiem o śmierci
waszej koleżanki, ale że jest to okoliczność, choć straszna, bardzo ważna w moich
badaniach, gdyż wyzwala różne reakcje. Chciałabym je poznać.
—Samica szakala! — krzyknął jakiś student. —Chce się żywić zwłokami!
—Jesteś gówniarz — powiedziała zimno Elenka. —Uważasz, że nie należy się
zajmować konstrukcją silnika, bo w samochodzie zabili się ludzie?
Wybuchnęła wrzawa.
—Ta baba ma racje! —krzyknął wstając student Tadek. — A poza tym, jak wiadomo,
mało kto przepadał za Żabą i nie udawajcie oburzenia. A że Płaszczka ją kochał, to
niech nie chrzani o ścierwojadach!
Następnie zwrócił się do Elenki.
—Niech im pani powie, czym jest śmierć!
—W jakiej tradycji?
—W naszej, chrześcijańskiej.
—Oddzieleniem duszy od ciała, początkiem wieczności, zrealizowaniem samego
siebie.
—No widzisz, Dominik —powiedział grubas. —To niegłupia baba i kształty ma piękne
jak ja.
Wrogość zniknęła i Elenka wiedziała, że rzeczy potoczą się dobrze. Tylko student
Dominik Płaszczka nie wydawał się przekonany. Był to starannie wygolony szatyn z
elegancko przyciętym wąsikiem Hitlera. Był rosły i trzymał się prosto z poczuciem
dumy nieprzyjemnej dla otoczenia.
—Będę gadać z każdym —powiedziała Elenka. —A teraz chciałabym z dziewczynami.
Wysypali się. Pozostały dwie studentki. Były w pewnym sensie podobne do siebie.
Suche typy pracowitych dziewczyn uzdolnionych w przedmiotach ścisłych z ambicją
bycia mężczyznami. Obydwie miały włosy ciemnych blondynek, wymizerowane
twarze i zacięte usta. Różnił je jednak kolor oczu, odcień skóry oraz kształt nosów.
Jedna nazywała się Jolanta Pirania a druga Bogdana Niszczuka.
—Jak są traktowane w tak męskim środowisku młode kobiety przez nauczycieli
akademickich? —spytała Elenka.
Odpowiedziała Pirania:
—To zależy od tego, czy studentka jest dla nich kobietą, to znaczy samicą. Mnie
jeden asystent od razu ustawił na pierwszym semestrze. Powiedział: nie ma pani ani
z przodu ani z tyłu, musi pani zdrowo pozapieprzać na naszym kierunku, aby się
utrzymać. Najczęściej chcą ode mnie więcej niż od chłopaków, bo już w założeniu
jestem głupsza jako dziewucha. Bogda posiada pewien atut,
ma taką brzoskwiniową skórę! Co wielu otumania, choć reszta taka jak u mnie.
l już jej łatwiej!
—Nie powiesz, że się podkładam! — wykrzyknęła druga.
—Nie powiem, bo tego nie robisz.
—A jaką ma pozycję dziewczyna atrakcyjna fizycznie? — zagadnęła Elenka.
—Kiedy zaczynałyśmy studia, na naszym roku były cztery dziewczyny —
powiedziała studentka Niszczuka. — Pierwsza wykruszyła się już w drugim
semestrze. Została żoną adiunkta i zdaje się studiuje na zaocznym. Drugą była
Żabnica. Patrzyli na nią łakomie i dużo jej było wolno. W każdym razie zaliczała bez
problemów. Głównie na oceny państwowe, dyskretnie, na uboczu.
—Ech — wtrąciła się druga. — Przecież nie chodziło o to, że podobała się panom
wykładowcom i asystentom. Nie była żadną Marylin Monroe ani Szapołowską. Za nią
ktoś stał. To z jego mocy studentka Żabnica prześlizgiwała się przez egzaminy. Bo
nie powiesz, że spała ze wszystkimi, którzy by chcieli!
—Tak. Był ktoś, kto wiele może i on ją chronił.
—Ten docent Barwena? —spytała Elenka niechcąco.
—Barwena to ciamajda, ciepłe kluski, bez zmysłu do niczego prócz badań nad
smarowaniem. Chyba każdy człowiek zdolny jest zabić w jakimś amoku, więc i on,
ale nie on tu po cichu rządzi.
Jolanta Pirania jest mądrą dziewczyną, pomyślała Elenka, zostanie kiedyś docentem,
a może i profesorem inżynierem i zawsze będzie samotna.
—Muszę wobec tego spytać — powiedziała — kto rządzi na uczelni?
—Pan rektor i panowie dziekani —odrzekła Bogdana Niszczuka — I jeszcze ktoś tam.
Nazywa się senat.
Wybuchnęły śmiechem.
—To przy kasie, ten pan —zauważyła Pirania.
—Jeden z waszych kolegów mocno zareagowa ł, kiedy wspomniałam o Annie Żabnicy.
Dominik Płaszczka. Drugi wspominał, że Dominik kochał Annę. Jak było? — Elenka
spojrzała wyczekująco.
—Pociąg do Żabnicy odczuwali nie tylko nauczyciele akademiccy i — powiedziała
Pirania. — Uczuciem natomiast mocnym darzył ją właśnie Dominik. Zawsze przez
Żabę odtrącany. Zawsze kazała mu się ordynarnie zmywać. I on właśnie broni jej
pamięci. A można by przysiąc, że Tadek Martin miał ją kiedyś, na pierwszym roku, a
jemu Żabnica wisi. Można znienawidzić chłopaków!
—Ten filozof?
—No. Najlepszy filozof wśród inżynierów.
—Tyle rozmawiamy o tej dziewczynie —powiedziała Elenka. — Ale właśnie ona
najlepiej uwypukla panujące tu stosunki interpersonalne. Kto należał do jej ścisłego
grona?
—Z roku nikt, a chyba nawet i z wydziału — rzekła Pirania z zadowoleniem. — Nawet
my, brzydule, mamy kolegów, choćby od pożyczania pieniędzy, a nawet swoje
paczki. A ta była osobna. Na pierwszym roku trzymała się trochę właśnie z Tadkiem,
a poza tym królowa ła. Dawniej czasem w stołówce a i w mieście widziano ją z
asystentami profesora Karasia-Rekinka, Nie wyglądało to jednak na amory. Albo
podrywali ją bez skutku, albo zwyczajnie znali się. Jeden to nawet adiunkt.
Elenka podziękowała im i została w pustej sali wykładowej pod pozorem
posprzątania naukowych notatek. Zadumała się patrząc przez okna. Ociepliło się
nieco, śnieg czerniał, rzeczywistość wydawała się rozkisła, ohydna.
Studentki pozostawiły otwarte drzwi do audytorium i dochodziły przez nie dalekie
odgłosy jakichś rozmów oraz wykładów. Przed budynkiem wyraziście pracował jakiś
silnik, krzyczały gawrony. Dlatego nie usłyszała cichutkich kroków napastnika.
Uderzenie w głowę, prawdopodobnie pięścią, obliczone było tak, by jedynie
pozbawić ją przytomności.
Jeśli prowadzący śledztwo w sprawie morderstwa siedzi w obcym miejscu plecami do
wejścia, powinien stanowczo oberwać, choćby w ramach nauki na przyszłość. Elenka
znajdowała się na uczelni, gdzie dawano zróżnicowane przygotowanie do życia.
Dlatego, kiedy wróciła jej świadomość, nie miała pretensji do sprawcy. Cios
spowodował, że przewróciła się na podłogę. Dostała w skroń, gdyż tam odczuwała
jeszcze ból. Kiedy powstała, zorientowała się, że napastnik grzebał w jej torbie.
Dokumenty leżały rozrzucone, z portfelika wyjęto ponad dwieście tysięcy złotych.
Nie przewidziała tego napadu, ale do rewizji była przygotowana. Miała ze sobą
dyplom magisterski, dowodzący, że odbyła studia filozoficzne na Uniwersytecie
Warszawskim, wystawione przez prorektora zezwolenie na prowadzenie badań
naukowych na uczelni oraz dowód osobisty z pieczątką stwierdzającą, iż właścicielka
prowadzi zakład naprawy rajstop w Zielonej Górze. Adres zamieszkania był jednak
tutejszy. Gdyby ktoś pofatygował się pod wskazane miejsce z łatwością dostrzegłby
tabliczkę z nazwiskiem Elenki oraz informacją: „Agencja dla kobiet. Wyłącznie
sprawy niekryminalne". Ale czy musiał tam pójść? Jeśli nie był analfabetą, powinny
go przekonać dwie sfatygowane książki w torbie Elenki. Jedna dotyczyła metodologii
badań naukowych w socjologii, druga zajmowała się tym samym problemem w
psychologii.
Miała wybrudzoną spódnicę, straciła sporo pieniędzy, odczuwała pulsujący
ból w głowie, a jednak była niesłychanie zadowolona. Myślała z przyjemnością, że
ktoś elegancko przyszedł, by ją przekonać, że należy mieć wątpliwości w sprawie
Barweny. Choć oczywiście zdarzenia nie musiały być powiązane. W takim razie,
pomyślała młoda kobieta, zaszczycił mnie sam student Raskolnikow, tyle że bez
siekierki.
X
—A ten brudas, to kto? —spytał jeden z dwóch dobrze ubranych mężczyzn
wskazując na przysmolonego Ronina. Miał oczy bezwzględne i zimne, jakby zrobione
z kawałków żyletek.
—Sameś brudasl — powiedział Alan strzykając śliną przed nogi elegantów.
—On za Mruka, na zastępstwie — wyjaśnił palacz Pawik. Musiał nie lubić, kiedy
inteligencja traktowała proletariuszy z góry, gdyż dodał:
—Poronin się nazywa. Jest na zwolnieniu warunkowym, a ma odsiadkę za
wymłócenie łomem żony z jej kochankiem. Zrobił z nich mielonkę!
Detektyw
uprawdopodobnił
rekomendację,
gdyż
spojrzał
na
mężczyzn
przekrwionymi od pyłu oczyma. Cofnęli się.
Należeli do trójki właścicieli słoja ze śledziami i wpadli wypić dwie szybkie setki
żytniej. Palaczom również nalali po kieliszku.
—Nie! —powiedział Alan.
—Nie będziemy się wadzić! — rzekł ten z zimnymi oczyma. — Lubię twardych.
Ronin wypił i odgryzł głowę śledzikowi.
—Zębacz — przedstawił się wielbiciel twardzieli. — Adiunkt.
—Samogłów — rzekł drugi. — Tylko asystent.
—Mnie tam wszystko jedno —rzekł Ronin. — Taki czy owaki. Tylko żeby się nie
stawiał!
—Być może przydałby się pan — powiedział w zamyśleniu adiunkt Zębacz.
—Byle drogo —dodał detektyw.
Zaśmiali się.
—Zapraszam na moją połówkę — powiedział Alan. Kiwnęli z aprobatą głowami.
—Strasznie łaskawi panowie — zauważył Ronin, kiedy pracownicy naukowi opuścili
kotłownię.
—Nastraszylim ich troszkę — rzekł zadowolony Pawik.
—I tak was pokochali palaczy ciemnych? Zaufanie mają. Za picie może ich przecież
jego fluorescencja na mordę z roboty wyrzucić! Gdyby kto szepnął?!
—Nie opłaci się. Opłaci się tak, jak jest.
—Te śledzie niby? Palaczków na swoje słodzie nie stać?
—Ech, ciemnoto słupska. Nie takie śledzie tu odchodzą!
Ronin, któremu Elenka dostarczyła kilku butolek, by rozpijał klasę robotniczą,
wyciągnął ukrytą pod wyrkiem połówkę. Napełnił dwie szklanki i wzniósł bardzo
ładny toast:
—Za polską naukę!
Kiedy Pawik miał już w czubie, detektyw powiedział bełkocząc:
—Ja nie chytry. Ale interes jakiś to bym zrobił z tymi od śledzików.
Grzegorz Pawik, choć już nie bardzo panował nad swym umysłem, zdumiał się
wyraźnie:
—Nie da rady! —wychrypiał.
—A czemu? Ja też forsę mam!
—Żeby kupić maszynę za dwadzieścia albo i więcej milionów? I jeszcze bardziej
drogą? Do robienia agrafek. Ostatnio połknęli taką. Bo zrobią ci każdą! Prędko i po
cichu. Zostawią w nocy u nas w żużlu i dobre ludzie wywiezą z popiołami. Wie nikt!
—E tam —westchnął Ronin. — Do tego mi nic. Najwyżej bym kaganiec specjalny
stalowy u macherów zamówił.
Poza kieliszkiem od naukowców nie wypił ani kropli. Dwie szklanki wódki zlał,
korzystając z momentów nieuwagi Pawika, do plastykowej torby zawieszonej na
piersiach pod kombinezonem. Palacz spał smacznie na wyrku detektywa, więc Alan
zlał z powrotem żytniówkę do butelki, sprawdził piece oraz wskazania
ciśnieniomierzy. Cały interes mógł zostawić przynajmniej na godzinę. Wprawdzie nie
powinien tak robić, ale wiedział, że zmiennicy potrafią znikać z kotłowni na czas
jeszcze dłuższy, by potem z trudem odbudowywać potrzebną temperaturę. Była to
mądra kotłownia, nauczona dbać o samą siebie.
Kwadrans po dwudziestej trzeciej miał umówione spotkanie z Elenką. Czekała
drepcąc w śniegu pod czarnymi lipami niedaleko rzeczki. Była rozradowana.
—Już po pierwszym spotkaniu z rokiem, przyłożył mi któryś w łepetynę! —
zawiadomiła Ronina.
—To duży sukces — przyznał Alan. — Ale mógł być większy!
—Jak to większy?
—Gdyby drań rozłupał pani czaszkę!
—Niech mnie pan z tej troski nie pokocha żarliwie — rzekła cierpko. Zreferowała
krótko informacje z rozmów ze studentami.
—Jeśli forsa rządzi tym przybytkiem nauki wiejskiej, to jest jasne, kto szefuje —
powiedział i przedstawił swoje wnioski.
—Jest kierunek natarcia! —stwierdziła Elenka bojowo. — Chyba szturmujemy!
—Co za język! — obruszył się detektyw. — Pani chyba uczęszczała na wieczorowy
uniwersytet marksizmu dla podoficerów!
Ale zgodził się, że należy zbadać to i owo. Przyznał, iż to on powinien bliżej
przypatrzyć się dwom studentom o nazwiskach Płaszczak oraz Marlin.
—Jutro wybiorę się do miasta, przebiorę się w pani biurze — postanowił.
—Idźmy —powiedziała Elenka —Boję się ciemności!
—Pani, Elenko, bardzo jest lękliwa — przyznał Alan. Otrzymał za to torbę ciasteczek
helgolandzkich własnej produkcji młodej kobiety oraz pęto kiełbasy. Pocałował
Elenkę w dłoń i odszedł w noc zagryzając tłustą wędlinę ciastkami o woni araku. Uda ł
się pod budynek biurowy uczelni. Na portierni siedziała tam emerytowana sekretarka
dorabiająca sobie na chleb. Ronin poczęstował ją ciasteczkami i dowiedział się, że
adiunkt Zębacz Stanisław oraz asystent Aleksander Samogłów należą do stajni
profesora Teofila Karasia-Rekinka.
Z nieocenionego Zakładu Konstrukcji.
XI
W trzy dni później około północy Ronin z Pawikiem kończyli nocne zasypywanie
pieców, kiedy do kotłowni wszedł cicho adiunkt Stanisław Zębacz. Omiótł wzrokiem
półmrok, by stwierdzić, czy nie ma obcych i powiedział natarczywie:
—Chłopaki, trzeba pomóc, musicie iść ze mną!
—Bez dotacji nie ma mowy! —zauważył leniwie Pawik.
—Stówę na wasze dwa łby! —krzyknął nerwowo adiunkt.
—Sto tysiąców, ma się rozumieć — upewnił się Pawik. — Ale kotłownia kredytu nie
udziela!
Roztrzęsiony Zębacz wyszarpnął portfel i wręczył im po pięćdziesiątce.
—Gonimy! —ponaglił.
Styczniowa odwilż wymazała drogę błotem i ciekłą mżawką z czarnego nieba.
Adiunkt zaprowadził ich do Laboratoriów Numer Trzy. Portiera na stanowisku nie było,
drzwi otworzył adiunkt. W halach było ciemno i cicho. Palacze zostali zaprowadzeni
do małego pomieszczenia, gdzie na starym biurku leżał w eleganckim garniturze
mężczyzna około pięćdziesiątki.
—Wieczór, panie profesorze —powiedział do niego Pawik. Mężczyzna zacisnął zęby.
Ronin domyślił się, iż ma przed sobą wielkiego człowieka od prowincjonalnych
interesów, profesora Karasia-Rekina.
—Trzeba zanieść pana profesora do jego gabinetu, gdyż zwichnął sobie stopę —
zadysponował adiunkt. — Sam bym nie poradził.
W pomieszczeniu panował dziwny nieporządek. Rozsypana była zawartość
przewróconego kosza na śmieci. Dwa krzesła stały tak, jakby ktoś nimi rzucał przed
chwilą. Pod kaloryfer ktoś wcisnął zielonkawą szmatę podobną do szarfy,
a zasłona okienka była częściowo urwana z karnisza.
Detektyw oraz Pawik przenieśli profesora do bardzo eleganckiego pokoju, który
okazał się gabinetem uczonego.
—I przesuniemy jeszcze pewną maszynkę — powiedział adiunkt. Zaprowadził ich do
niewielkiej hali i wskazał elektryczną szlifierkę na stalowej podstawie. Maszyna była
stara, zakurzona, dawno nie używana. Stała w takim miejscu, iż ruszanie jej nie
miało żadnego sensu. Ronin pomyślał też, iż sto tysięcy złotych to kwota duża nawet
przy galopującej inflacji, przypomniał mu się kawał zielonego materiału pod
grzejnikiem w pomieszczeniu, gdzie leżał uszkodzony profesor.
—Pawik! —powiedział ostro. — Nie byliśmy tu potrzebni! Te sukinsyny wywołały nas
z kotłowni, bo coś tam robią!
Adiunkt Zębacz zesztywniał, rozejrzał się szybko i uchwycił w dłonie długi szwedzki
klucz. Nie wyglądało to na ruch naturalny czy przypadkowy.
—Lecimy!—krzyknął detektyw.
—Nigdzie nie pójdziecie, chłopaki — powiedział adiunkt groźnie. — Zapłacono wam
za robotę, to wykonujcie!
Podniósł klucz w górę.
—Zabijają kluczami! — zawołał Ronin. Pawik odskoczył, a detektyw spiął się. Młody
uczony daremnie zamierzył się nań stalowym przedmiotem. Alan nagle znalazł się w
powietrzu jakby był zwariowanym konikiem polnym i stamtąd jednym ciosem dłoni
w szyję pozbawił Zębacza przytomności.
—Rany! —powiedział Pawik z podziwem. Popędzili przez korytarz do wyjścia z
budynku, a potem ku kotłowni.
XII
Tej nocy, z uwagi na dość wysoką temperaturę powietrza, duży ogień płonął tylko w
jednym z pieców. Urządzenia posiadały prócz popielników po dwa otwory. Środkowy,
dosyć mały, oraz górny dostosowany jakby do kulistych kształtów Elenki. Miał jednak
zdezelowaną klapę, której zawias należało najpierw polać zimną wodą, aby się
skurczył i otwierać dopiero potem. Tajemnicę znali jedynie palacze. Nie naprawiony
zawias ocalił Elence życie.
Obiecano jej spalenie żywcem. Nie dla okrucieństwa jednak, tylko w bardzo
praktycznym celu inżynierskim: by nie pozostał żaden ślad jej istnienia. Kto bowiem
nie istnieje, przeciwko nikomu nie zaświadczy. Fachowcy od metali wiedzieli, za
panująca w piecu temperatura powinna stopić na żużel wszystko,
w cokolwiek młoda kobieta była wyposażona.
Asystent Aleksander Samogłów w towarzystwie magistra inżyniera Szczeciozęba,
szefa Laboratoriów Numer Trzy, próbowali na zmianę podważyć stalowym łomem
klapę otworu w piecu. Jak na pracowników, w tym naukowych, Zakładu Konstrukcji,
posiadali słabe przygotowanie techniczne w dziedzinie otwierania rozpalonych
urządzeń c.o.
Elenka prawdopodobnie by im coś poradziła, gdyż była filozofem a nauka ta
jednoczy wszystkie dyscypliny wiedzy. Nic nie mogła jednak uczynić, gdyż leżała w
miale węglowym związana oraz zakneblowana z workiem na głowie.
—Utrącić zawias młotem! — powiedział asystent Szczecioząb. — Gdzieś tu widziałem
młot!
Począł biegać po kotłowni. Gdyby wpadł na pomysł odrobinę wcześniej, agencja
detektywistyczna Elenki (wyłącznie niekryminalne sprawy kobiece) przestałaby
istnieć w sposób naturalny. Ale inżynierowie odbili zawias w momencie, kiedy Ronin
i Pawik skradając się weszli już do kotłowni.
—Teraz babę do pieca! — powiedział z zadowoleniem asystent Samogłów.
—I koniec zamieszania!
Podbiegli ku Elence, podjęli z trudem ponad pięć pudów jej ciała i pociągnęli ku
płonącemu z hukiem piecu. Właśnie stanęli przed rozpalonym urządzeniem i
przemyśliwali nad chwytem, który ułatwiłby im niecodzienny zasyp, kiedy Ronin w
niesamowitym pędzie znalazł się przy nich, drapieżnie uchwycił za ubrania i odrzucił
obu jak leciutkie śmiecie. Równie szybko objął Elenkę i szarpnął ku sobie. Gdyby nie
ten nagły ruch, zostałaby poparzona przywierając do gorącej niższej pokrywy.
—Poronin! —krzyknął rozpaczliwie palacz Pawik.
Detektyw rzucił okiem. Asystent oraz kierownik szli ku niemu. Jeden dzierżył w
dłoniach potężną szuflę stalową, a drugi podjął odrzucony niedawno łom.
—Rozwiąż ją! — krzyknął Alan do Pawika i pchnął tłumok z kobietą za siebie. Potem
się wyprostował, zrobił znacznie wyższy, stwardniał w sobie i czekał na morderców.
Samogłów szedł na Ronina jak żołnierz do ataku na bagnety. Szufla stanowiła broń
niebezpieczną, jej wyślizganym ostrzem można było zdjąć przeciwnikowi głowę jak
gilotyną, Szczecioząb, chwyciwszy łom oburącz, podniósł żelazo wysoko z zamiarem
rzucenia nim w stosownym momencie. Gruby stalowy pręt był w stanie rozciąć
detektywa na dwie połowy. Alan uskoczył w chwili, kiedy kierownik Laboratoriów
wypuścił swoją broń w jego kierunku, a jego towarzysz był bliski ucięcia Roninowi
pojemnika zawierającego mózg. Detektyw skoczył jak kot w lewo, natomiast
atakujący zgodnie ze swoimi zamierzeniami, całą siłą rozpędu pobiegli naprzód. Łom
z hukiem upadł na betonową posadzkę. Samogłów ledwo zachował równowagę nie
napotkawszy spodziewanego oparcia szuflą w ciele detektywa.
Nastąpiło kilka błyskawicznych zdarzeń. Ronin nagle wrócił i podstawił nogę
asystentowi i ten jak długi razem z szuflą padł w brud posadzki. Szczecioząb,
dowodząc inteligencji oraz refleksu, nie pobiegł w kierunku Ronina lecz po swoją
stalową broń. Alan pochylił się, zgarnął garść węglowego miału i sypnął nim w oczy
asystenta
Samogłowa,
który
właśnie
próbował
się
podnieść
trzymając nadal w dłoniach trzonek groźnej szufli. Prawie w tej samej chwili długim
kangurzym skokiem znalazł się na plecach sięgającego po łom Szczecizęba i
przywalił go twarzą do podłoża. Zgrabne uderzenie dłonią w szyję spowodowało, że
inżynier natychmiast sflaczał.
Detektyw powstał i skierował się szybko ku Samogłowowi, który choć rozpaczliwie
tarł oczy, mógł nadal okazać się niebezpieczny.
Tymczasem palacz Pawik, który nie zamierzał wdawać się w bijatykę, by móc potem
bezwzględnie stanąć po stronie zwycięzców, zdjął Elence z głowy zaimprowizowany
kaptur, wyjął knebel z jej usteczek i wyplątał nogi oraz dłonie kobiety ze zwojów
elektrycznego kabla. Dzięki odzyskaniu swobody ruchów Elenka mogła, mimo
pewnego odrętwienia w członkach, zrewanżować się Roninowi za uratowanie życia.
Tylko bowiem ona dostrzegła, dzięki przyzwyczajeniu oczu do ciemności,
skradającego się ostrożnie oraz umiejętnie wykorzystującego półmrok panujący w
kątach kotłowni adiunkta Stanisława Zębacza. Kandydat na uczonego trzymał w
rękach stalowe pióro resoru samochodowego, które zabrał ze sobą z Laboratoriów,
gdzie wytwarzano je w ramach fuch. Rzecz podobna była do wielkiego okropnego
miecza japońskich samurajów i tak właśnie trzymał ją doktor Zębacz. Człowiek ten
spokojnie śledził poruszenia Ronina i sprytnie do niego zbliżał. Miał już tylko około
trzech kroków, by zamierzyć się przeciąć detektywa na pół podniesionym nad głową
sprężystym płaskownikiem, kiedy Elenka, choć krew jeszcze nie ożywiła należycie jej
dłoni, oparła się nimi o beton. Stanąwszy na czworakach, podobna do nazbyt
odżywionej córeczki hipopotama, pobiegła jak zwierzę prosto pod nogi napastnika.
Skupiony wyłącznie na obserwowaniu Ronina adiunkt Zębacz nawet nie zauważył na
czarnej posadzce dziwnego kulistego zwierzęcia, które wyruszyło mu naprzeciw.
Kiedy już je zobaczył, było za późno, by przeciąć stwora resorem.
Elenka walnęła pochyloną jak u byczka głową pod kolana Zębacza. Jej determinacja
była tak wielka, że uzyskała moc szarżującego dzika boleśnie zranionego w udziec.
Cios oderwał Zębacza od podłoża, a trzymany w rękach ciężar przeważył jego ciało
do przodu. Młody naukowiec nie wypuścił zaimprowizowanego miecza i on właśnie
przyczynił się do całkowitej klęski doktora nauk technicznych. Pociągnął go bowiem
do przodu i adiunkt padł na twarz w bolesne grudki węgla oraz żużlu. W chwilę
potem Elenka siedziała już na nim jak na żałosnym ścierwie i uchwyciwszy za włosy
uderzyła głową mężczyzny w beton. Adiunkt doktor inżynier Stanisław Zębacz został
wyeliminowany z rozgrywek.
—Pani nie jest żonata! — powiedział z przekonaniem palacz Pawik zbliżywszy się do
niej z szacunkiem. — Każdy chłop żyłby z panią w ciągłym strachu!
Sprawnie powiązali pracowników Zakładu Konstrukcji tym samym przewodem
elektrycznym, który unieruchamiał niedawno Elenkę.
—Teraz z panem Pawikiem przyprowadzimy tu profesora doktora herszta KarasiaRekinka —rzekł Ronin. — Mam nadzieję, że czeka na nas niecierpliwie.
—Czeka —potwierdziła Elenka. — W czasie dyskusji spuściłam mu na stopę
parokilogramowy odcinek grubej stalowej blachy. Na pewno nie poszedł do domu!
XIII
Było około drugiej po północy, kiedy profesor Karaś-Rekinek z trudem zwalczając ból
zmiażdżonej stopy, którą Elenka opatrzyła przy pomocy środków z apteczki
podręcznej, powiedział sycząc:
—Postaram się, byście z całą surowością prawa odpowiedzieli za wszystko! Pani oraz
ten smoluch!
Alan Ronin wyglądał rzeczywiście jak brudny diabeł.
—Przede wszystkim omówmy współpracę z przemysłem, oraz z nabywcami
indywidualnymi — zaproponował Ronin.
—Niech pan słucha, panie Pawik — warknął adiunkt Zębacz. — Bo będzie pan
świadkiem!
—Ja tam się nie znam na takich uczonych sprawach — powiedział palacz.
—A głównie to mnie tu nie było i nie ma. A ty Poronin pieców doglądaj.
To powiedziawszy powoli oddalił się do pakamery z wyrkiem.
—Jeżeli chodzi o sugestie dotyczące nienależnych wypłat wynagrodzeń naszym
pracownikom z tytułu realizacji prac zleconych w uczelni — rzekł profesor — to
sprawa ta była badana przez odpowiednie organa i wobec braku dostatecznych
dowodów przestępstwa otrzymaliśmy postanowienie o umorzeniu śledztwa!
—Badając te interesy tendencyjnie wyrywkowo — sprostował Ronin — i mając na
względzie ochronę, nieistniejącego zresztą, autorytetu nomenklaturowych władz
zaniżono kwotę nadużyć do pół miliona przez odjęcie dwóch nędznych zer. Co nas
zresztą nie interesuje, gdyż nie mamy zlecenia w tej sprawie.
Mówiąc o dokonaniach prowadzonego przez pana profesora Zakładu Konstrukcji
mamy na myśli te jego działania oraz prace, które doprowadziły do zamordowania
studentki Anny Żabnicy.
Profesor Rekinek-Karaś drgnął tak gwałtownie, że aż zdziwił swoich powiązanych
współpracowników. Potem stał się nagle z buńczucznego siwowłosego naukowca
starym zniszczonym człowiekiem.
—Mój Zakład nie ma z tą ohydną zbrodnią nic wspólnego! — wykrztusił. — Mnie
również dotknęła ona boleśnie!
—To pan był kochankiem tej dziewczyny — stwierdził obojętnie Alan.
—Kto tak twierdzi!? —krzyknął profesor.
—Odwoził ją pan swoim polonezem oraz raz datsunem pożyczonym od Barweny do
Szczecinka. Są świadkowie. Rozpoznali pana na zdjęciu.
—Każdego można podwieźć po drodze, a już swoją uczennicę!
—Regularnie? —spytał Ronin.
—Co za dureń stary! — mruknął adiunkt Zębacz. —- Przecież mówiłem.
—Pan jest z policji —spytał nagle Alana asystent Samogłów.
—Nie —zaprzeczył Ronin — ale na tym polega moja przewaga. Mogę zrobić
wszystko!
—Więc każdy, kto wozi kobietę, jest jej kochankiem? — spytał zgryźliwie profesor
siedzący pod ścianą na kupie miału.
—Przycisnąłem — powiedział Ronin — studenta Tadeusza Marlina. Przyjemnego,
dobrze ułożonego, wykształconego młodego człowieka, który najpierw podrywał
panu dziewczynę, a potem wziął od pana sześćset tysięcy złotych, to jest zaledwie
sześćdziesiąt dolarów za milczenie. To naprawdę inteligentny młodzieniec. Najpierw
pokojarzył pewne spostrzeżenia, a potem stwierdził naocznie komu i co daje Anna
Żabnica za powodzenie materialne oraz na studiach. Ale ów Tadeusz Marlin nie chce
odpowiadać za współudział w morderstwie! Dlaczego zamordował pan kochankę,
panie profesorze?
—Ja? Annę? — profesor Karaś-Rekinek zdumiał się tak bardzo oraz naturalnie, że
Ronin natychmiast zwątpił w swoje oskarżenie.
—Ten stary złodziej kochał ją — wtrąciła Elenka odzywając się po raz pierwszy.
Ronin uświadomił sobie, że nie wie w jaki sposób gruba detektywica wpadła w opały,
które miały się przykro skończyć jej osobistym udziałem w nocnym ogrzewaniu
uczelni.
XIV
Nad uczelnią więc także nad kotłownią trwała cicha zimowa noc pełna praw
moralnych, choć brakowało gwiaździstego nieba. Nie wszyscy obecni w kotłowni
słuchali Elenki z dobrej woli. Zaczęła niespiesznie:
—Kiedy pan, panie Alanie, przekazał mi informację, że student Marlin ma matkę z
domu Zębacz i że natychmiast powiadomił swego kuzyna adiunkta o podejrzeniach
względem filozofki prowadzącej na roku badania socjologiczne, pojęłam dwie rzeczy.
Po pierwsze, że w głowę stuknął mnie osobiście pan adiunkt lub ewentualnie jego,
obecni tutaj, naukowi pomagierzy. Żeby sprawdzić, kim jestem. Po drugie, że
zostałam zdekonspirowana. Musiałby być głupcem ten, kto mając mój adres
domowy, nie zrobiłby o mnie wywiadu. W sumie więc nie miałam co na uczelni dalej
robić. Ale postanowiłam jeszcze zajrzeć do gniazda os. Konkretnie do Zakładu
Konstrukcji, który tak bardzo łączył się z Anną Żabnicą. Zrobiłam również krótki rajd
do Szczecinka, gdzie rozpoznano pana profesora Rekina Karaska na amatorskim
zdjęciu, które pan zrobił, panie Alanie.
Ubrana w kombinezon sprzątaczki, wyposażona w wiadro, szmatę i szczotkę, bardzo
podobna do kobiet zarabiających więcej od profesorów, stanęła przed halami
Laboratoriów Numer Trzy. Wznieciła mały ogień na parapecie okienka portierni, więc
portier wypadł, by sprawdzić, co się dzieje, a Elenka spokojnie wsunęła się do
wnętrza.
Nie miała gotowej koncepcji prócz zamiaru, by obejrzeć, poszperać, zdać się na
intuicję oraz przypadek. Nie sądziła, że jeśli uda się jej podsłuchać jakąś rozmowę, to
akurat wtedy ktoś zwierzy się na temat zbrodni.
Przypadek zdawał się jej sprzyjać. Na zewnątrz właśnie zapadał zmrok,
a w halach Laboratoriów Numer Trzy pracowali ludzie. Robotników nie obawiała się,
ryzykowała jedynie klepnięciem lub uszczypnięciem w nadmiernie wypukły zadek.
Niebezpieczny był jedynie świat nauki. Idąc korytarzem trafiła pod pokój z tabliczką
informującą, że jest to pracownia naukowa. Dochodziły z niej jakieś głosy. Zaraz
obok znalazła zupełnie pusty pokoik z biurkiem i krzesłem. Weszła i nadstawiła uszy.
Lekka ścianka działowa nie tłumiła rozmowy. Niewiele jednak z niej wynikało, prócz
tego, że rozmawia dwóch mężczyzn, z których jeden jest doktorem. Nagle rozdzwonił
się telefon, odebrał doktor i podziękował za wiadomość. Stuknęły drzwi, nastała
cisza. Elenka postanowiła opuścić pokoik. Przy wyjściu została złapana cicho i
sprawnie przez dwóch mężczyzn. Domyśliła się, że ktoś, kto ją tropił, telefonicznie
zawiadomił kolegów.
Dzięki tym sprzyjającym okolicznościom poznała zespół profesora Karasia-Rekinka:
adiunkta, asystenta oraz kierownika Laboratoriów. Mężczyźni zatkali jej usta szmatą
do zmywania i związali bardzo długim dwużyłowym przewodem elektrycznym. Potem
położyli na podłodze, zgasili światło i wyszli zamykając drzwi na klucz.
W kilka godzin później zjawił się czwarty. Znała go już. Sam kierownik Zakładu
Konstrukcji, profesor niehabilitowany ale ważny. Zapalił lampę i usiadł na krześle
naprzeciw jej twarzy. Leżała grzecznie na boku.
—I cóż, dobra kobieto? — spytał życzliwie.
Elenka wydała nieartykułowany jęk.
—Wyjmę ci szmatę z pyska — powiedział profesor. — Ale nie krzycz.
W budynku nikogo już nie ma, nawet portiera. Dałem wolne biedakowi. Gdybyś
mimo to krzyczała, uderzę.
Z objawianym mimiką niesmakiem wyjął Elence knebel.
—Nie jest pani policjantką — zaczął — tym gorzej. Pracuje pani sama, długo nikt nie
będzie pani szukał. Za czym pani węszy?
—Przecież pan wie — powiedziała Elenka wypluwszy się obficie z obrzydzenia do
szmaty.
—Annę zabił Barwena — stwierdził profesor poważnie. — Nie wybaczę mu tego.
—Moim zdaniem kto inny —rzekła Elenka.
—Więc kto?
—Ten, kto ma dodatkowy klucz od gabinetu Barweny, bo na przykład konstruował
zamek jeden i drugi.
Słowa te trafiły w profesora jak groźny pocisk. Teofil Karaś-Rekinek wzdrygnął się
bowiem i pokrył bladością. W tej samej chwili wszedł do pokoju adiunkt Zębacz.
—Ta kobieta prezentuje interesującą tezę o śmierci naszej studentki — zawiadomił
go profesor.
—Wiem, kto ma klucz do gabinetu Barweny! —skłamała Elenka.
Obaj mężczyźni zamarli lecz rozmowa znów została przerwana, gdyż
w pomieszczeniu zjawiło się dwóch następnych członków zespołu profesora.
—Co za bystra dama —powiedział Karaś-Rekinek. — Choć wygląda jak ze wsi.
Rozwiążcie ją. Przecież nie pobije czterech mężczyzn.
Bardzo niechętnie spełnili prośbę przełożonego. Indagowana Elenka wyjawiła
prawdę: jej zadaniem jest dowieść, że docent Barwena nie sypiał z Anną Żabnicą.
Jednocześnie poszukiwała wzrokiem przedmiotów nadających się do ataku i obrony.
Jej uwagę zwrócił kęs wypolerowanej stali w kształcie prostokąta leżący na biurku.
W pewnym momencie rzuciła się ku niemu, pochwyciła lecz przeceniła sprawność
zdrętwiałych dłoni. Stal wyśliznęła się i upadła na lewą stopę siedzącego profesora
częściowo mu ją miażdżąc. Adiunkt Zębacz natychmiast zapolował na Elenkę kładąc
ją celnym uderzeniem w głowę.
XV
—Wie pan, Alanie, co powiedział mi pan doktor inżynier Zębacz kiedy z panami
magistrami inżynierami ustalił, że trzeba mnie spalić? Skopcie dokładnie, by nie
zostało śladu. Powiedział mi na ucho, że jeśli nawet wiem, kto ma ów nieszczęsny
klucz, to wiadomość tę zabiorę do piekła. Ja do piekła!? Przecież babcia umierając
zapewniła mnie, iż przygotuje kwaterę w raju! To nieostrożny człowiek ten adiunkt
Zębacz, można powiedzieć gaduła. Skąd on mógł wiedzieć, że ktoś w ogóle posiada
taki klucz?
—Co za bzdura! —zaśmiał się Zębacz sztucznie.
—Morderca! —szepnął profesor. — Ale dlaczego?
—Znów pan widzi, panie Alanie, ten stary złodziej nie zabił! On kochał! — rzekła
Elenka do Ronina.
—Musimy mieć ten klucz! — powiedział detektyw. — Bo nie dowiedziemy tamtego
morderstwa. Czy to adiunkt doktor inżynier Zębacz zaproponował wrzucenie pani do
pieca? — spytał, jakby nie wiedział.
—Tak —potwierdziła.
—Panie profesorze —Ronin zwrócił się do uczonego — czy chciałby pan wiedzieć,
który z nich zabił tak prymitywnie tę biało-czarną Annę?
—Tak. Strasznie za to zapłaci!
—Czyżby się pan jeszcze nie domyślał? — zawołała Elenka.
—Jeden z nich! —warknął Karaś-Rekinek.
—Niech pan nie będzie głupcem, profesorze! Niech pan nic nie mówi, bo wszyscy
znajdziemy się w mamrze! — krzyknął Zębacz.
—Ale ja nie za morderstwo!
—Kogo przypieczemy pierwej? —spytał Ronin. — Kogo pani proponuje, Elenko?
—Zębacza na końcu. Najpierw tchórzliwszego. Pana Sardynkę albo inną Rybkę.
Więźniowie wpatrzyli się w nią z przerażeniem, jakby była obdarzona proroczą
samowiedzą, a przecież określiła ich wygląd niezbyt trzeźwa Brygida Sum.
—Szczeciozęba — rzekł Ronin.
—Nie bój, Kaziu —krzyknął Zębacz. — Straszą tylko. Nie ośmielą się!
—Smażyć! — rozkazał profesor.
—Zabili dziewczynę, pani Elenko. Zamierzali zabić panią. Przypalimy ich,
a potem zaczniemy myśleć — powiedział Ronin.
Podszedł do Szczeciozęba i uchwycił go za związane ramiona. Elenka wzięła
asystenta za nogi i pomogła nieść w stronę pieca. Tam Ronin zdjął delikwentowi
adidasy, otworzył górną klapę pieca i wrzucił buty w płomienie. Zahuczało łapczywie.
—Pakujmy drania! —powiedział. — Do góry, pani Elenko!
Stopy Szczeciozęba dotknęły powierzchni pieca, buchnęło smrodem od
rozpuszczonych przez temperaturę skarpetek. Asystent zasyczał, lecz zdzierżył ból
przypuszczając, iż wszystko skończy się na straszeniu. Kiedy jednak znalazł się tuż
przy otworze zasypowym i odczuł ciepło wychodzących stamtąd płomieni, krzyknął
rozpaczliwie:
—Zębacz! Zabił Zębacz!
—Gdzie są klucze? — rzekł twardo Ronin.
—Nosi pod paskiem spodni!
—Dlaczego zabił?
—Szantażowała nas. Żądała od każdego po pięć milionów! Groziła zeznaniami!
Znała nasze interesy.
Para detektywów rzuciła Szczeciozęba w miał przed piecem. Ronin odpiął a potem
zdjął adiunktowi szeroki pas od spodni. Zębacz nadaremnie klął i ryczał jak zwierzę.
Kluczy pod paskiem nie było, ale ich kształty odcisnęły się wyraźnie w skórzanych
kieszonkach.
—Dlaczego dziewczynę zabito akurat u docenta Barweny? — spytała Elenka
Samogłowa.
—Była zbrodnia, musiał znaleźć się także morderca!
—Zabiję bydlę! — krzyknął kierownik Zakładu Konstrukcji profesor doktor inżynier
Teofil Karaś-Rekinek.
—Jakim cudem —spytał Elenkę Ronin — zdołała pani pozostawić u łobuzów ten swój
zielony szalik?
KONIEC