kpusta egzamin - Biologia grupa 5 @ Lamarr.pl

3 konwencje dotyczące ochrony powietrza.




1972 – Konferencja ONZ Sztokholm (raport Szwecji o transgranicznym transporcie
zanieczyszczeń)
13.11.1979 Konferencja Genewska CLRTAP – Convention od Long-Range Transboundary Air
Pollution (34 państwa podpisały)
1983 ratyfikowano (w Polsce od 13.12.1988 roku)
* 1985 – Konferencja Wiedeńska o Ochronie Warstwy Ozonowej, Wiedeń 22.03.1985
Konwencja klimatyczna – II etap „Szczyt Ziemi” (13 – 14 czerwca) z udziałem głów państw,
szefów rządów i przywódców delegacji
3 najważniejsze konferencje dotyczące ochrony środowiska
I Konferencja „środowisko człowieka”, Sztokholm 5-14 czerwca 1972, poruszano temat transgranicznego
przenoszenia zanieczyszczeń
II Konferencja ONZ „Środowisko i Rozwój” (UNCED – United Nations Conference on Enviroment and
Development), Rio de Janeiro 3-14 czerwca 1992, 30 tysięcy delegatów, 183 szefów państw
Konferencja ONZ „Światowy Szczyt zrównoważonego rozwoju”, Johannesburg 26 sierpień –
4 wrzesień 2002, 60 tysięcy uczestników, 100 delegacji narodowych
Zrównoważony rozwój, konferencje + 5 zasad z Rio
Konferencje ONZ „Światowy Szczyt Zrównoważonego rozwoju” – Johannesburg 26 sierpień –
4 wrzesień 2002, 60 tys. uczestników, 100 delegacji rządowych
I konferencja – „Środowisko człowieka” – Sztokholm 5 – 14 czerwca 1972
III konferencja – „Szczyt Ziemi” – czerwiec 2012
II konferencja ONZ „Środowisko i Rozwój” (UNCED) – Rio de Janeiro
Zasada 1 – istoty ludzkie są w centrum zainteresowania w procesie zrównoważonego rozwoju, mają
prawo do życia w harmonii z przyrodą
Zasada 20 – kobiety odgrywają istotną role w zarządzaniu środowiskiem i ich udział jest ważny dla
osiągnięcia zrównoważonego rozwoju
Zasada 21 – twórczość, ideały i odwaga młodych świata powinny zostać zmobilizowane, co pomoże
osiągnąć zrównoważony rozwój i zapewni lepszą przyszłość dla wszystkich
Zasada 22 – ludność tubylcza i jej wspólnoty a także i inne wspólnoty lokalne odgrywają znaczną rolę w
zarządzaniu środowiskiem ze względu a ich wiedzę i tradycję. Państwa powinny rozpoznawać właściwie i
podtrzymywać ich tożsamość, kulturę i zainteresowania
Zasada 24 – działania wojenne są nieodłącznie związane z niszczeniem zrównoważonego rozwoju. W
związku z tym państwa powinny respektować międzynarodowe prawo, które zapewnia ochronę
środowiska w czasie zbrojnego konfliktu
1
Aktualna klasyfikacja wód, stan zanieczyszczenia wód w Polsce
§ 2.1. wprowadza się klasyfikację dla prezentowania stanu wód powierzchniowych obejmującą 5 klas
jakości tych wód z uwzględnieniem kategorii jakości wody A1, A2 i A3, określonych w przepisach w
sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrywania
ludności w wodę przeznaczoną do spożycia.
I – klasa wody o bardzo dobrej jakości:


Spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym
dla kategorii A1
Wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na działania antropogeniczne
II – klasa wody dobrej jakości:


Spełniają w odniesieniu do większości składników, jakości wody wymagania do spożycia,
uzdatniania A2
Wartość wskaźników biologicznych – niewielki wpływ oddziaływań
III – klasa wody zadowalającej jakości:


Spełniają wymagania określane dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdaniania sposobem właściwym
dla kategorii A2
Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują umiarkowany wpływ na wodę
oddziaływań antropogenicznych
IV – klasa wody niezadowalającej jakości


Uzdatnianie A3 – ozonowanie, dekantacja
Wartości wykazują na zmiany na skutek oddziaływań antropogenicznych
V – klasa wody złej jakości


Nie spełniają wymagań dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrywania
ludności w wodę przeznaczoną do spożycia
Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują na skutek oddziaływań
antropogenicznych zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części populacji
biologicznych
Grupy wskaźników: fizyczne, tlenowe, biogenne, zasolenia, metale w tym metale ciężkie, zanieczyszczeń
przemysłowych, biologiczne, mikrobiologiczne.
Ocena jakości jezior (liczba jezior):





Jakość wód powierzchniowych w województwie
małopolskim (2007 rok):
20,4 % - I klasa
18,4 % - V klasa
30,6 % - II klasa
14,3 % - III klasa
16,3 % - IV klasa





2
I – 0%
II – 5%
III – 45%
IV – 35%
V – 15%
Czarny trójkąt
Czarny trójkąt: północne Czechy, południowo – zachodnia Polska, południowo – wschodnie Niemcy.
Elektrownie na bazie węgla brunatnego – duża zawartość siarki. Lata 90te – drzewa liściaste narażone na
zanieczyszczenia.
Kwaśne deszcze powodują utratę liści na drzewach – uszkodzenie lasów.
Czarny trójkąt



Północne Czechy
Południowo-zachodnia Polska – najmniejsza koncentracja
Południowo-wschodnie Niemcy – największa koncentracja
Stopień defoliacji (zniszczenia liści) – skala co 5%
Wymień województwa - pyły
Pyły w 2008 roku
Śląskie 14 tys. ton
Mazowieckie, Łódzkie, Wielkopolskie 7 tys. ton
Największa emisja pyłów
Mała emisja pyłów
Śląskie
Mazowieckie
Łódzkie
Wielkopolskie
Lubuskie
Podlaskie
Warmińsko-Mazurskie
Kraków, Wielkopolskie – gorzej w strefach niż na Śląsku – znacznie wyższe PM10, benzo(α)piren
(rakotwórczy).
Wymień województwa – tlenki azotu i siarki
Największa emisja tlenków azotu
Mała emisja tlenków azotu
Śląskie
Łódzkie
Mazowieckie
Wielkopolskie
Lubelskie
Warmińsko-Mazurskie
Podlaskie
3
Dopuszczalne normy zanieczyszczeń


SO2 3 kg/ha, 5 kg/ha
NOx 3 - 15 kg/ha
Substancja
Okres
Dopuszczalny poziom [μg/m3]
Dopuszczalna częstość przekraczania
Benzen
Rok kalendarzowy
5
-
NO2
Godzina
200
18
NO2
Rok
40
-
NOx
Rok kalendarzowy
30
-
SO2
Godzina
350
-
SO2
Doba
125
-
SO2
Rok kalendarzowy
i pora zimowa 01.10 – 31.03
20*
-
Ołów
Rok kalendarzowy
0,5**
-
PM10
Rok kalendarzowy
40
-
CO
8h
10 000
-
Produkcja odpadów – województwa
Odpady wytwarzane w województwach – 2008 rok (!)
1.
2.
3.
4.
5.
Śląskie 35 mln ton
Dolnośląskie 33 mln ton
Małopolskie 8,5 mln ton
Mazowieckie
Zachodniopomorskie
Odpady niebezpieczne w 2006 roku
1.
2.
3.
4.
5.
Małopolskie
Dolnośląskie
Śląskie
Zachodniopomorskie
Mazowieckie
Wytwarzane i zebrane odpady komunalne według województw w 2008 roku
1.
2.
3.
4.
5.
Mazowieckie
Śląskie
Wielkopolskie
Dolnośląskie
Małopolskie i Łódzkie
4
Cele II Polityki Ekologicznej Państwa Polskiego do 2010 roku.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Zrównoważone wykorzystanie surowców
 Zmniejszenie energochłonności gospodarki
 Zmniejszenie materiałochłonności gospodarki
 Osiągnięcie 7,5 % udziału energii odnawialnej w bilansie zużycia energii pierwotnej
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
 Wzrost lesistości z 28,4 % (2001 rok) do 30 % (do roku 2010); w dalszej perspektywie
do 32/33 %
 Kontynuowanie programu przebudowy drzewostanów leśnych
 Zwiększenie powierzchni obszarów chronionych, w tym utworzenie europejskiej sieci
ekologicznej NATURA 2000
 Ochrona terenów wodno-błotnych
 Rekultywacja terenów zdegradowanych
 Użytkowanie gleb zgodne z zasobami trwałego i zróżnicowanego rozwoju
Wody
 Kontynuowanie polityki działań w zakresie racjonalizacji zużycia wody
 Eliminowanie wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe
 Osiągniecie przez wszystkie wody dobrego stanu do (2015 roku)
 Zapewnienie co najmniej 75%usuwanie biogenów w dorzeczach Odry i Wisły
 Modernizacja, rozbudowa i budowa komunalnych oczyszczalni ścieków
 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych
Powietrze
 Wdrożenie jednolitego krajowego systemu bilansowania i weryfikacji ładunków
zanieczyszczeń
 Identyfikacja obszarów z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów stężeń
zanieczyszczeń i przygotowanie działań naprawczych
Odpady
 Zwiększenie poziomu odzysku odpadów (w tym recyklingu) przemysłowych poprzez
odpowiednią politykę podatkową i system opłat za korzystanie ze środowiska
 Tworzenie podstaw dla nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi,
zapewniającego wzrosty odzysku zmniejszającego ich masę unieszkodliwianą przez
składanie, co najmniej o 30 % do 2006 roku i o 75% do 2010 roku (w stosunku do roku
2000)
 Zbudowanie – w perspektywie 2010 r. – krajowego systemu unieszkodliwiania odpadów
niebezpiecznych
Hałas
 Ograniczenie hałasu na obszarach miejskich, wokół lotnisk, terenów przemysłowych oraz
głównych dróg i szlaków kolejowych do poziomu zrównoważonego, nieprzekraczającego
55dB w skali roku
 Pełna harmonizacja polskich przepisów ochrony środowiska przed hałasem
z
odpowiadającymi
przepisami
Unii
Europejskiej,
a
w
szczególności
z uregulowaniami wprowadzonymi dyrektywą w sprawie oceny i zarządzania hałasem w
środowisku (2001 rok)
Klimat
 Wypełnienie przez zobowiązań o redukcji emisji gazów cieplarnianych o 6%
5
KONFERENCJA ONZ „ŚWIATOWY SZCZYT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU”
26 sierpień – 4 wrzesień 2002; 60 tys. uczestników, 100 delegacji rządowych


–
Johannesburg
Problemy zdrowotne, stan zdrowia ludności – podział żywności był niesprawiedliwy, dostęp do
wody i sanitariatu
Nadmiar i niedobór żywności, zarazy
Celem konferencji – było skupienie się na decyzjach i umowach dotyczących realizacji zadań wytyczonych
podczas szczytu Ziemi w Rio de Janeiro (po 10ciu latach). Uczestnicy zastanawiali się jak walczyć z
ubóstwem nie niszcząc zasobów naturalnych ziemi.
PMŚ
PAŃSTWOWY MONITORING ŚRODOWISKA
Państwowy Monitoring Środowiska został powołany Ustawą o Państwowej Inspekcji i Ochrony
Środowiska z dnia 20 lipca 1991 roku (Dz. U. Nr 77 poz. 355). Ustawa weszła w życie 29 października
1991 roku, jego funkcjonowanie jest zgodne z nową ustawą Prawa Ochrony Środowiska z 27 kwietnia
2001 roku. Koordynatorem PMS jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska.
Państwowy Monitoring Środowiska jest źródłem informacji o środowisku. Stanowi system pomiarów i
ocen,
prognoz
środowiskowych
oraz
gromadzenia,
przetwarzania
i rozpowszechniania informacji o środowisku.
Celem Państwowego Monitoringu Środowiska jest zwiększenie skuteczności działań na rzecz ochrony
środowiska poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczasych stanu środowiska i
zmian w nim zachodzących.
Do podstawowych zadań PMŚ należy dostarczanie informacji o:


Aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia poszczególnych komponentów środowiska
Ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska
PMŚ obejmuje uzyskiwanie na podstawie badań monitoringowych informacje w zakresie:








Jakości powietrza
Jakości wód śródlądowych, powierzchniowych i podziemnych oraz morskich wód wewnętrznych
i wód morza terytorialnego
Jakości gleby i ziemi
Hałasu
Promieniowania jonizującego i pół elektromagnetycznych
Stanu zasobów środowiska, w tym lasów
Rodzają i ilości substancji lub energii wprowadzanych do powietrza, wód, gleby i ziemi
Wytwarzania i gospodarowania odpadami
Badania monitoringowe przeprowadza się w sposób cykliczny, stosując ujednolicone metody zbierania,
gromadzenia i przetwarzania danych.
6
PMŚ zbiera dane na podstawie:





Pomiarów dokonywanych przez organy administracji, obowiązane na podstawie ustawy do
wykonywania badań monitoringowych
Danych
zbieranych
w
ramach
statystyki
publicznej,
określanych
corocznie
w programach badań statystycznych statystyki publicznej
Informacji udostępnianych przez inne organy administracyjne
Poziomów stanu środowiska, wielkości i rodzajów emisji a także ewidencji, do których
powadzenia obowiązane są podmioty z mocy prawa albo na mocy decyzji
Innych niż wymienione w poprzednim punkcie informacji uzyskiwanych odpłatnie lub
nieodpłatnie
PMŚ tworzą:



Sieć krajowa (ogólnopolska) stacji i stanowisk pomiarowych
Sieć regionalna (rejonowa) stacji i stanowisk pomiarowych
Sieć lokalna stacji i stanowisk pomiarowych
Krajowa sieć stacji i stanowisk pomiarowych obejmuje:



Stacje mierzące zanieczyszczenie środowiska w rejonach przygranicznych
Sieci wczesnego ostrzegania o skażeniach promieniotwórczych związane z przeciwdziałaniem
nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, szczególnie stacje służby pomiarów skażeń
promieniotwórczych
Stacje pracujące według programów międzynarodowych (np. EMEP, HELCOMM itd.)
Model DPSIR
D – (driving force) – siła sprawcza
I – (impact) – oddziaływanie
P – (pressure) – presja
R – (response) – przeciwdziałanie
S – (state) – stan
BLOK STANU
I podsystem – monitoring jakości powietrza. Zadania:
1.
2.
Pomiary i ocena jakości powietrza w strefach
Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dla potrzeb określenia krajowego celu
redukcji i narażenia
3. Monitoring tła miejskiego pod kątem WWA
4. Monitoring prekursorów ozonu
5. Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA oraz rtęcią
w stanie gazowym na stacjach monitoringu tła regionalnego
6. Analiza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu
chemicznego pyłu i źródeł naturalnych
7. Wspomaganie systemu ochrony jakości powietrza metodami modelowania
8. Monitoring tła zanieczyszczenia atmosfery na stacjach w Łebie, Jarczewie, Puszczy Boreckiej i na
Śnieżce wg programów EMEP, GAW/WMO i COBINE/HELCOM
9. Monitoring chemiczny opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża
10. Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B
7
IV podsystem – monitoring przyrody. Zadania:
1.
2.
3.
4.
5.
Monitoring ptaków w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000
Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych
obszarów ochrony siedlisk NATURA 2000
Wdrożenie monitoringu przyrodniczego Morza Bałtyckiego w zakresie wybranych elementów
zgodnie z wymaganiami Bałtyckiego Planu Działań i dyrektywy ramowej w sprawie strategii
morskiej
Monitoring lasów
Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego
Postępowanie z odpadami
Postępowanie z osadami z komunalnych oczyszczalni ścieków. Osady w zależności na to, co zawierają są
bardziej lub mniej kłopotliwe.







Stosowane w rolnictwie ˅
Stosowane w rekultywacji terenów w tym gruntów na cele rolne ˅
Stosowane do upraw roślin przeznaczonych do produkcji kompostów ˅
Przekształcane termicznie (nie może być składowane, ani przekształcone, ani nie nadaję się do
wykorzystania w rolnictwie)
Przeznaczone na inne cele ˅
Magazynowane czasowo
Składowane (bezpieczne, ale nie do użytku)
Produkcja ścieków – spada produkcja ścieków nieoczyszczanych (od 1995 roku) – podwyższone
oczyszczanie biogenów dawniej tylko mechaniczne.
Stopień oczyszczania ścieków przemysłowych i komunalnych w 2008 roku
0,7 km3/rok mechanicznie
2,2 km3/rok
2,2 km3/rok
Ścieki wymagające
oczyszczenia
Ścieki oczyszczone
0,1 km3/rok chemicznie
0,4 km3/rok biologicznie
0,9 km3/rok z podwyższonym
usuwaniem biogenów
0,1 km3/rok ścieki nieoczyszczone
8
Konwencja Genewska i jej protokoły
13.11.1979 Konferencja Genewska CLRTAP – Convention od Long-Range Transboundary Air Pollution
(34 państwa podpisały) 1983 ratyfikowano (w Polsce od 13.12.1988 roku)




1984 – protokół o długoterminowym finansowaniu monitoringu europejskiego 1987 ratyfikacja
1985 – Protokół o Redukcji SO2 o 30% do 1993 roku biorąc za podstawę rok 1980
(Helsinki)1987 r. ratyfikacja
1988 – Protokół o Redukcji NOx – zamrożenie emisji do roku 1994 biorąc za podstawę rok 1987
(SOFIA)1991 ratyfikacja
1991 – Protokół dotyczący kontroli i emisji lotnych związków organicznych (VOC)(13
ratyfikowało z 23 sygnatariuszy) redukcja o 30% do 1999 roku przyjmując poziom
z 1988 roku
Działania antropogeniczne:





Energetyczne spalanie paliw (śr. 60% całkowitej emisji SO2, 20% emisji NOx, ok. 40-60% pyłów,
33% całkowitej emisji CO2)
Produkcja wyrobów przemysłowych (LZO 40%, CH4 50%, a także SO2 25%, NOx 15%, pyłów 30%,
CO2 24%)
Transport (duży udział CO 70%, NOx 65%, NMHC 45%, CO2 25%)
Produkcja rolna (źródło rozproszonej emisji NH3 95%, CH4 45%, N2O 50%)
Ogrzewanie budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej (znaczne ilości gazów
szklarniowych i zakwaszających środowisko WWA i dioksyn)
Przyczyny złej sytuacji ekologicznej w Polsce:





Państwo było właścicielem przemysłu – monopol wydobywczy (eksploatacja węgla bez
zabezpieczeń i ograniczeń) i hutniczy (Kraków, Częstochowa, Katowice)
Nagromadzenie przemysłu, przeciążenie środowiska (lokalizacja przemysłu w już
uprzemysłowionych terenach)
Energochłonność i wodochłonność (!) (woda wstępnie oczyszczona)
Przemysł odpadoprodukcyjny (ceny dóbr naturalnych tańsze, więcej surowców)
Bardzo niskie ceny wody i surowców – marnotrawstwo
Skutki bomby demograficznej:
zachwianie struktury wiekowej – jest zbyt duży odsetek dzieci, co powoduje trudności z objęciem ich
nauka i stwarza zagrożenie bezrobociem.
- przedłużanie się średniego wiek życia na świecie
- odmłodzenie struktury wiekowej
- degradacja środowiska naturalnego – by dostarczyć dużo żywności zwiększa się powierzchnie upraw
( niszczenie lasów równikowych i monsunowych)
- klęski głodu
- eksplozja urbanistyczna jest wynikiem demograficznej, przeludnienie wsi prowadzi do emigracji do
miast.
- patologie społeczne
- spory o ziemie doprowadziły do wielu konfliktów, wojen
- aby ograniczyć liczbę dzieci propagowano dobrowolną sterylizację Indiach w Chinach narzucono
jednodzietny model rodziny lub przymusowe przerywanie ciąży.
9
Antropopresja:
1.
2.
3.
Odwet ekologiczny – nieprzewidziane, szkodliwe następstwa przekształcania środowiska
wynikające z jednostkowych działań. (zapory na Dunajcu – zbiornik Czorsztyński, zalanie
miejscowości Maniowy; Siemianówek na górnej Narwii – drogie uzdatnianie wody o negatywnym
wpływie na Puszczę Białowieską)
Kryzys ekologiczny – oznacza stan środowiska, w którym stopień ingerencji człowieka w
przyrodę oraz intensywność jej przekształcania przekraczają jego zdolność do samodzielnej
kompensacji zachodzących zmian.
Katastrofa ekologiczna – tak daleko posunięta degradacja środowiska, że podjęcie środków
zaradczych jest niemożliwe, lub nadzwyczaj utrudnione, środowisko przestaje pełnić swe
podstawowe funkcje – staje się nieprzydatne do zaspokajania ludzkich potrzeb i zatraca zdolność
reprodukcji zasobów odnawialnych.
Oznacza nagłe zdarzenie, które powoduje wprowadzenie do środowiska dużej ilości substancji
szkodliwych dla zdrowia lub środowiska.
Stan lasów w Polsce
W Polsce najwięcej jest drzew iglastych (sztucznie przebudowane lasy). Lasy liściaste – Bieszczady,
Beskid Niski, Puszcza Białowieska.
Lasy w Polsce są w zdecydowanej większości lasami państwowymi – mało jest lasów prywatnych. Lasy w
Polsce są bardzo dobrze zarządzane.
Bez definicji
Lekka defoliacja
Średnia defoliacja
Duża defoliacja
Drzewa martwe
Iglaste
25,78 %
58,18 %
15,09 %
0,64 %
0,31 %
Liściaste
30,09 %
54,11 %
14,58 %
0,86 %
0,36 %
Leśne kompleksy promocyjne → promowany w UE, pomysł Polski
Konwencja Bazylejska
1989 – Konwencja w sprawie kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów
niebezpiecznych – „Konwencja Bazylejska” (Bazylea 22.03.1989)
1999 – protokół do Konwencji Bazylejskiej w sprawie odpowiedzialności i rekompensat za szkody
wynikłe z transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych (10.12.1999)
10