str.140-142 Rezygnacja Pilsudskiego i Prywatna wizyta

oKRESPARLAMENTARNEJ
DEMOK1UCJIW POt:;Cli 19181926
35.
REZYGNACJAPII,SUDSKIEGO
IJnid 10lub 11sierynia1920r. - piszewsnychparnietnikachVincenty\rrtos- na hilha dni
przed rozpoczgciem
pneciwho bolszewihoa Pi.tsud,shi
Ddofensyary
zaprosittmie, @;ce?rem;etu
szyiskiegoi ministra Shuhhiegona osobn4,a jah m:ouil, bardzo oain4 i poufn4 konferenqg.
Odbyta sfuona u prezyd,iutnRady Minitniar, Naczelnl W6d.zbyl nnmo shupionyi poua2ny,
a jak mi sigzdawatopnybity, niepewny,wahaj4c! stci moctu zdenen!)o1!an!.
W rozttmwie,ht6r4 samrozpocz4l,b1l nieslycbanieostrozqr, a dotthaj4c Araw biel4cych,
sta!;al raczeibdrdzo smutnehorcskoP!.Twied,zil 2esawia u osutlzi4hdrte,nie tq4c zddnejpewnofciwygraxej.Pozasprdudm;o&6lnwi ni@il tdhie dolt dt goo s1lojejosobie.
\Y ffakcierozmav4 ayj4t z kieszeniniezapieczgtouanyl,,l,ti od,czytalgoglosemogromni.e
ni.evryrainym
i zmienionym.Na czterecbha,rtkachndtegoforrnatu mielcik sigd,oii obszemieumo4tuowana
dymisjaze stanouishaNaczelnikaPah.snaa
1148t ll, Pauy| 1964s, 289-2911.
Oo rekstdyrnisjiPilsudskiego:
WielceSzanoamyPaniePrezydencie!
Pned sorymuyjazdem nd ftont, rozw4trysz! ws4tth;e oholicznolcindszeueltn?trzne
i zeangtnne, ptzyszedtemdoptzekonani4 2e oboui4zkiem moim wobecOjczyzny jestzosauii u rghuPana,PaniePrezydencie,
noj4 dymisjeze ttanoltishd N zelhika Pailtua i NatzelnegoWodzaWojskPohkicb.
Poaody i pnycz2ny, kt6rc mnie do tegohroku sklonity,s4nastgpuj4ce:
- pr4p. aut,l mialem zaszczytwy1) Jui najednym z posiedzenROP lRady Obrony Pariscwa
jeden
poaiedziei
z najbardziej zasadniczychpowo&ho, Syuacja, w bt6rej Pohka nE znalazh, wymagattzmocaieniapoczuciaod,pouied,zialnolci"
a pnecigtna opin;a tlusznie 24dai musi i cotaz ndtarczy@iejt4dai bedzie, aby u odpowiedzialnoli nie byla czczym
ftazesem tflho, lecz zupetnierealn4 rzecz4,S4d,zg,2ejestemod,pouiedzialnyzarowno za
slaug i sitgPokki w dobiepoprzedniej,jak i za bezsilgoraz upokonexie terainiejsze,Przynajmniej do tej odpowiedzialnolcisigpoczwam zawszei dlategonaturaln4 konsehuencj4
dh mniejestpodanie sigdo dymkji. I cbociz2ROP,gdy t9 Erawg podnioslem,wyrazila mi
pelne zaufanie i upowatnila zoten spos6bdo pozostaniaprzy wlad,zy,nie ttngg ukryi, 2e
pozostaj4ue mnie i d.zialaj4z uielh4 sil4 te moraltuenotllty, ht6re ayluszczyten przed
ROPpdre 4)god.bitemu,
2\ Bylemi jestetnstronnihiemutojnT,a outrance"z bolszeuihamid,latego,ie nie utidzgnajzupetniejgwarancji,aby te cz1inne amowyczytakuty b/y Fuez nich dotzlmane. Stap wigc
z sob4teraz zoci4gtejspnecznoici"gdy zmuszonyjestemdo stalycht4stgpstu,totej dzieclzinie,prowad.z4qcbw niniejszejsytuacji"maim zdaniem,do czgstycbupokorzehzariwno dla
Polsh\ a Eecjalniedla mnie osobiicie,
3) Popuwdopodobnymzenoaniurokoutai pohojowlcb w Miishu pozostdjenarnatut @rezer@ie- att t Entent!. lvarunki postataione
pnez ni4 s4skierowaneptzeciwbofunhcji paistnto
praztie
wej, bt6r4 od
duu ht uypelniam.Ja i ROP,rz4d czySejm,wszyscymieliby do ayborualbozosutpit mxiepny jednejfunhQi,albousun4tzupelnie.Co donnie, uybieram d,rug4
euentualnolt Jestona bardziej zgodnaz godnolcb osobist4;jestpukryczniejsza Pozosta
aicnie mnie nz jednym z arzgdiu zmniejszam6j dutorytet,; uh s;ln;epoderutanl, i d,opro
readzaz honiecznoicidapovtolnegozniszeenk tej sity moralnej,ht6r4 dot4djeszczerepre
zentajg d,h ualhi i dh hraju. Biore nastcpniepod.uwaggnnj charahterbard,zoniezale2ny
i przyzwyczajeniedopostgpottaniztoedlugtilasnegozdania,a z utarunhamipostmltoqmi
Prze Entent€nie zgldza ig. Wreszcieprzeczy to systemowi.ht6remusluiylern w Polsceod
Pocz4thus@ojej?raqr Poliyenej i Eotecznej,bairej podsaa4 zawszebyta mo2liutiesamo140
dzielnapracanad odbudnwaniemOjczyzny,ta bowi.emwydaula mi sigjedlmie wanoiciozo4i trant4. Oba@iamsi,gttipc, te ptzy pozostaniuprzy funkcjath przoduj4cychorazpny
/noim cbarabterze; przlzrryczajeniachrrynibn4t mog4ze szkod4dh kraj& tarci4 rnruejsze,
aighsze,kt6re nie bgd4rprzjemne dh iadnej ze stron,@szlstbojedno skoiczyt by n9 musaly moim usunigciemsft.
nie nale2ydo mnie,
Wreszcieostatnie.Rozum*, 2e ta @artoii, bt6r4 v) Pohcereprezetutttje,
leczdo Ojczyzny calej.Dot4d rozpon4dzalemni4 jah umialemsamodzielnie.
Z cbtyil4napisaniategolbtu &ltd.2an,2e&statto mus;i rozPotz4d.zdlnoltttnj4 osob4przejli
musido rz4d4 ht6ry szczgiliwieshlecilemz rErezentdnt6u cdlejPolski.
Dhtego tezpozostalt;dmPanu,PaniePrczydmcie,rozstnygnigcicco do czasuopubhhowania aku nojej dymisji.PoniewatPanlv,raz zJegoKolegdmiz Rzal pozorta@i4ms?os6bv)prowadzeniavt |yciz mojej dymkji. i urcszcieoczekiwaiu6waas bgdgrczhazu Rz4da a do zu2ythouania moichsit w tej cz, ;nnejPrac!. Co do ostatniego,ptoszetllho fiie brcPouai te ak;
wysok4szar24,bt6r4 piasujg, anl vrysokimsta/to1!)isk;em,
letire ?osiadan, Nic chciatbyn bowiem mno2yt srtoj4 osob4licznejrzeszyladzi nie uhladaj4cychsigw tnAenrysten, a, to z powodu kaprys6a i ambicji osobistej,czyto z poaodu slaboicicharahterupokhiego,sklonnegodo
uytwanania najniepottzebniejszych
funhcji dh uzglg&6u osobitych,
ProszgPanaPrezydentaprzyj4i zapeanieniettrysoleiego
szaamkt i powaiania z jahim pozortalel,Niepodlglo6i", Lond],n 1962r, t. UI;\l.W'ros Moje wEomn;eniat ll s.,290-2921.
36.
PRYIVATNA \?IZYTA PILSUDSKIEC,O
r$(/BoBoME 13-15.08.1920
K
I-,rnia Il sierpnia
1920r. czlonkowie
(z ryi4tkiemnuncjusza
papie.
kolpusudlplomarycznego
skiego)
zosuliewakuowani
zrVxszwry,z,gdniezraA4
polskiego
Ministerstwa
SprawZagranicznlch.
Pikadshiopulcil\Yarszawg
24godzin!waelniej,d midnoloicie
Zgoloieczorcn12sierpniadniez polskimphnemz 6 sierpniav.ryjecbal
autemdrcg4id4c4po leoej stronieWisfi,abysun4i na czelepigciui p6l dyuizji. [. F. C. Frller, 182,s.%5).
Pihud;hi opr.ricilWarszawg
wieczorem12sierphiai stdn4lna.czeleatmii ud,erzeniowej
...
2otnierzetej armii, z @)r4tham;tflko, byli bardzotle wyehuipozoani;uiela bez outow,
i oddzia$ aspieruj4ce,ht6redol4czylydo tej grup1,abyj4,ntzmocnit,uzbrcjoneae francusbiebarabiny,zostalyprzydzielonedo batalion6utz nwuseramii na odwrr5t.Trzebaby
g/icehrabiad'Aberlo dwu dni, abywprouadziijaho tahiporz4dehwlr6d tychod.d,zial6w.
non,172,
s.82].
przybfi doPutawi niezutlocznie
13.08J92A
r. Pilsudshi
rozpocz4lobjazdoddzialdtt,maj4qtcbwzi4i ad,zialu ghiunymud,erzeniu.
Viedzial dobrze,jak wielhi arylya mial na iolnierzl przy bezpolrednim
z nimi zethnigcia.Teraz,u przededniadecydaj4cej
biwy, cbciat
to wykorzystaii pobudzil moralnieuojshodo dziahi, od,ht6rycbzale2atlosPolshi.$'r. J9drzejewicz,
189,s.518].
GenVeigad ujalto w swychwspomnieniachje;
Wci4gatnecbdni,ktdrcnarszalebPibudshiEgdziluh6d,wojsh4.armi, zelehtryzowat
przelalz uLtsnejduszynt daszeualcz4gchufnoit i utolgpohonaxizutszelkicb
przeszh6d,.
Nikt
pozanim niem6glbytegodohonac.
Pod2ad,nym
pokhienied,ohorulo
innymdnto6dazoojsho
je
by z tym aniesicniem
zaiarqm tej ofensyq, ht6ramialzdoprou.udzii u ci4guhilha dni a2
141
OKRISPARUMENTARNE]DEMOKMCT WPOISCE1918'1926
ht6re
armii soteiechich,
graniqt,pnedzi.eraj4c
z bokui rczuakj4cnly czterech
do niemiechiej
dopizroa rnfulysigzazwyctezsjtoNl.Idn$ewrcz 189,s,5191.
zejakwieluinnychhisoryk6w,bezzbada
D'Abemoni Fullermylilisi9.alemoinazroanmie6,
imw bardzoatrakryiniaprawdziwoSci
darychir6dlowycb,naiwnieuznaliwersjgprzedstawion4
Polskiw jego
i
1926
r.
dyktatora
formie
przez
zwycigzc4
Bitwylfarszawskiej
od
nej
samozwaica"
'
lsi4ice Rok1920 zaprawdq,
'if.
ce'
fak6w historyczry.ch,
h6ry qdal sw4Kronikgpo dokJadnymujawnieniu
Jgdrzejewica
s4dzqc,
2e przytaczaj4c
*owa\treygardt bgdziem6g1
lowo falszufehistorig,prawdopodobnie
zaprawdgst6wlVEganda.
skutecznie
oszuka6
s*ychczytelnik6w;
przeci€inieonodpowiada
jak prawiewszy'scy
przl'puszczal,
inni wedn ie Pihudskiw tej deA \Vqgandrzeczywi.icie
qdujacejdlaPolskii polskiego
narodugodzinieipiesznie
w ci4gunocypod4il do Pulaw.Daj4c
w
Pilsudskiego
rz-ekomo
zdolno36
dowSdswejbujnejwyobalni,$reygand
opisal!9niezwylda
"zew Polsce,
a zslasz+zab1,I
leknyzowaniu"s*ych iolnierzy.G$ty \0eygandznallepiejsytuacjg
oddzial6w
zgromadzonych
w Pulawac[niemialbyiefutychdtdzzit
Swiadom
opiniipoznariskich
Pilsudskisuacilwiargw mo2liwoi6uratowaoia
Polskii byhistorianiejegowiVl rzeczr"n'isto6ci
- jak mu si9wydawalo- katastrofg,
pozbl signietylko rytuluVodzaNanila zanieuniknion4
znaczePrztstatymiedonedlaniegojakielrolwrek
czelnegqaletakie tpufu NaczelnikPanstwa.
niei warto66.
Mialzupdnie
inneplany,
I ;r
odkrywarqbektychajernnic
:
Jegokronikuz!f. Jgdrzejewicz
Pulaw,nalo4lEorodtrogi,byodwie- 1, ,
Pilsudsbi,jad4t
samochodcmrazemz
Prystoremnoc4.do
pod.Krakoll)etuU89,t ll, s 59l Jakdalekood " . "'
dzii pani4 Olg i c6rki,zrajduj4cesigto6wczas
Pulawpani
olaic6rkis(znajdowaly?
Mejscemg,rn
bflaBobowa"
l4Tkmnapofudniowywschod
""'
jednak
jecha6
od IGakowa,tu2nadgranic4czesk4.
Pihudski
musial
do Bobowejniez IGakowa,
alezVarszawy,pr:cszlo300kmodleglejodIGakowa.Na calej&odzeVlarszawa-Bobowa-Pulapo zaborze
roq'1Polsce(spadek
wy nieblo anijednego
kilometraasfaltowej
szosy.
V centralnej
pasmami
ziemrymi,staleu2lvanymiprzzzwozychlop'
skirn)drogibitebyt poprostuszerokimi
skie.Stantychdrogpopigciulatachwojnybf katastrofalny.
Traktyw Galicjibyly jeszrzrgorszn
ni2w Polsce
irodkowei.
jadacsamoV 1920r. w zawodach
samochodowych
,TargaFlorioGrandPrix" T Meregalli.
je
niebl
chodemNazzarqqgral z przecigar4
s46ko6ci431,74km.Ale samochod
Pilsudskiego
Florio
nowoczesnFn
Nazzaro,a drogiw Polsce
niebly podobne
do drogtrasyzawod6w
"Targa
GrandPrix".
Ja zosalamx.leuakuowanaw okoliceKrakozoz- piszew swychpam(tnikachpaniOla - rf.1
\X/and4
byJinie{ubz
i nasz4drug4c6rhaJagoda!'lsrdsl<ripaniOla"tj. Aleksan&a
Sztrbinska
nlmi rodzicami
obudziewczqt prz\n,a$.f.
Pilsudskidojechaldo swychc6rek"Vandy i Jagody,kt6reprzeby*alywtedyzesw4matL.4
w Bobowej,prawdopodobnie
niewczeiniejnD14.08i prawdopodobnie'
Aleksandre
Szczerbbska
takzesp9&i1znimitylkokilkagodzin.
Po2egnal
sigz dzieimii ze
Gdyiegnalsft z nami- piszepaniO1a byl zmpczony
i posgpxy.
jdk
peumo!1
gd,yhr
tta
lniei,
Niecieryliwita
go
absohtna
te birua shoinn4 tah,
szedl
moja
czyrig naszymzarycigsnoer4
ajemunit signiesuniel2l7, s.250-2511,
142