Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) należy do

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) należy do najczęstszych chorób układu
oddechowego. Jest jednym z nielicznych schorzeń, na które pomimo wielu prowadzonych na
świecie badań naukowych oraz ogromnych wysiłków przemysłu farmaceutycznego zapada
coraz większa liczba osób. Zajmuje obecnie czwarte miejsce wśród przyczyn zgonów, tuz po
chorobach serca, nowotworach i urazach. Według najnowszych danych statystycznych w
USA na POChP choruje 50 milionów ludzi. U chorych ze znacznie upośledzoną czynnością
płuc rozwija się niewydolność oddechowa będąca przyczyna zgonu. POChP może być
również pośrednią przyczyną śmierci pacjentów chorujących na choroby układu krążenia. W
Polsce na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc cierpi około 5% kobiet i 10% mężczyzn.
Liczbę chorych szacuje się na 2 mln, jednak faktyczna liczba cierpiących na te chorobę może
być nawet trzykrotnie wyższa. Co dziesiąty Polak powyżej trzydziestego roku życia ma
objawy POChP, a 3,6% jest hospitalizowanych każdego roku z powodu tej choroby. Rocznie
z powodu POChP umiera w Polsce ok. 15 tysięcy osób.
Choroba zaczyna się po 30 roku życia i początkowo przebiega bezobjawowo, można
ją wykryć tylko poprzez odpowiednie badanie. Później pojawiają się objawy takie jak: ciągły
kaszel i duszność wysiłkowa. Narastające trudności w oddychaniu stopniowo doprowadzają
do ciężkiej niewydolności oddechowej, niewydolności krążenia, przedwczesnego inwalidztwa
oraz śmierci. W zaawansowanym stadium choroby pacjentowi trudno się oddycha, co
powoduje łatwe męczenie, pacjent ogranicza więc wysiłek, a to sprzyja zanikowi mięśni w
tym również oddechowych. W rezultacie obniża się coraz bardziej sprawność i narasta
duszność, którą można opanować stosując farmakoterapię a w końcowym etapie tlenoterapię.
Zmniejszenie dolegliwości w przebiegu choroby można osiągnąć poprzez stosowanie
odpowiedniej farmakoterapii oraz fizjoterapii (np. poprzez stosowanie odpowiednich ćwiczeń
oddechowych). Nie można jednak zapomnieć o nieodwracalnych zmianach w płucach w
postaci rozedmy, które pomimo zastosowanego leczenia będą się pogłębiać. Choroba ta
najczęściej dotyka palaczy tytoniu, najlepiej jest więc rzucić palenie wówczas można się
spodziewać poprawy zdrowia pacjenta. Niestety pacjenci często lekceważą początkowe
objawy choroby i zgłaszają się do lekarza w momencie pogorszenia się stanu zdrowia.
Oprócz wieloletniego palenia, powstawaniu choroby sprzyjają:
- zanieczyszczenie środowiska (dym, kurz, obecność pyłów, dwutlenku siarki)
- częste infekcje dróg oddechowych,
- predyspozycje genetyczne.
Również często lekarze nie rozpoznają POChP w początkowym bezobjawowym przebiegu
choroby, co utrudnia w znacznym stopniu szybką i skuteczną interwencję. Bardzo ważne w
rozpoznaniu POChP jest przeprowadzenie właściwego wywiadu, w którym należy zwrócić
uwagę na występowanie:
-astmy,
- alergii,
- zapalenia zatok przynosowych lub polipów nosa,
- zakażeń układu oddechowego w dzieciństwie oraz innych chorób układu oddechowego.
Ważne jest również współistnienie takich chorób, jak choroby serca czy choroby
reumatyczne.
Podstawową metodą diagnostyczną jest spirometria prowadząca do oceny parametrów
dróg oddechowych
i płuc, a pozwalająca na rozpoznanie choroby nawet w stadium
bezobjawowym.
Badaniami dodatkowymi są:
- próba odwracalności obturacji z użyciem leku rozkurczającego oskrzela,
- radiogram klatki piersiowej ( wyklucza inne choroby).
U ludzi młodych (< 45 lat) wykonuje się badania w kierunku niedoboru alfa1-antytrypsyny.
Przewlekła
obturacyjna
choroba
płuc
charakteryzuje
się
nieodwracalnym
ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe w następstwie przewlekłego
zapalenia oskrzeli lub rozedmy. W obrazie spirometrycznym widoczne jest to jako
zmniejszony stosunek natężonej pierwszosekundowej objętości wydechowej do nasilonej
pojemności życiowej (FEV1/FVC < 70%). Przebieg choroby może powodować występowanie
nagłych zaostrzeń, widocznych w spirometrogramie jako gwałtowny spadek FEV1. W obrazie
klinicznym często jest to nasilenie duszności oraz zwiększona ilość odksztuszanej wydzieliny,
często ropnej.
Jednym z pierwszych niepokojących sygnałów POChP jest przewlekły kaszel. W
zaawansowanym stadium choroby pojawiają się: duszność podczas wysiłku, w trakcie
wykonywania codziennych czynności, a w końcu trudności z oddychaniem nawet podczas
snu. Podstawowa czynność życiowa, jaką jest oddychanie, zostaje nieodwracalnie zakłócona.
Duszność ta może tak ograniczyć aktywność pacjenta, że nie jest on w stanie samodzielnie
wykonywać takich czynności dnia codziennego, jak: wchodzenie po schodach, zabiegi
higieniczne czy przygotowanie posiłku. Może to poważnie wpłynąć na jakość życia
prowadząc w niektórych przypadkach do izolacji społecznej i depresji.
Szansa na uniknięcie poważnych skutków choroby jest jej wczesne wykrycie
oraz
natychmiastowe rozpoczęcie leczenia. Podjęcie tych działań spowolni dalszy rozwój choroby
oraz da szansę choremu na w miarę normalne życie. Osoby chorujące na POChP są leczone
głównie ambulatoryjnie, a w przypadku zaostrzeń objawów hospitalizowane. Leczenie
szpitalne jest długotrwałe i związane z przyjmowaniem odpowiednich leków i tlenoterapią.
Przez wiele lat leczenie chorych na POChP polegało na podawaniu pacjentom leków
przeznaczonych do leczenia astmy, obecnie dostępne są długo działające leki przeznaczone
dla pacjentów z tą jednostką chorobową. Stosowane leki pomagają poprawić jakość życia
osób dotkniętych tą chorobą. Obok farmakoterapii lekarze również zalecają stosowanie
szczepionki przeciw grypie jako rodzaj leczenia uzupełniającego i uodpornienia dla osób
zagrożonych POChP.
Istotną rolę odgrywa edukacja zdrowotna, zwłaszcza w radzeniu sobie z tą chorobą.
Jej celem jest poprawę jakości życia pacjenta. Realizując program edukacji ważne jest aby
uświadomić pacjentowi konieczność rzucenia palenia tytoniu, dostarczyć mu podstawowych
wiadomości o POChP, patofizjologii choroby, włączyć chorego w proces leczenia, a w
przypadku zaostrzeń choroby przedstawić sposoby szukania pomocy jak również radzenia
sobie. Ważnym elementem terapii jest zwiększenie ruchomości pacjenta przez wprowadzenie
ćwiczeń fizycznych dostosowanych do możliwości pacjenta, gdyż w ten sposób zwiększa się
tolerancja wysiłku, a zmniejsza duszność i zmęczenie. Istotne jest zwrócenie uwagi na
ewentualne zagrożenia zawodowe np. pyły i gazy, jak również zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia. Osoby potencjalnie narażone na
POChP powinny unikać intensywnych wysiłków na wolnym powietrzu
w okresach
zwiększonego narażenia. Zwiększenie świadomości POChP w Polsce mają na celu także
Szkoły Leczenia
POChP działające w Warszawie, Katowicach, Łodzi, Bydgoszczy i
Gdańsku. Placówki te pomagają lekarzom w lepszym zrozumieniu potrzeb osób chorych i
zwiększeniu efektywności leczenia, chorym zaś ułatwiają zrozumienie przyczyn POChP i
dają wsparcie w walce z chorobą. Zastosowanie szerokiej edukacji zdrowotnej pacjentów z
POChP oraz ich opiekunów zapobiegnie postępom choroby, załagodzi jej objawy,
zapobiegnie zaostrzeniom i w rezultacie zmniejszy śmiertelność.
mgr farm. Magdalena Babuśka-Roczniak