Arteterapia. Część 1 Autor: redakcja naukowa Bartosz Łoza
Transkrypt
Arteterapia. Część 1 Autor: redakcja naukowa Bartosz Łoza
Arteterapia. Część 1 Autor: redakcja naukowa Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota Z wprowadzenia (od Redaktorów): Arteterapia to jeden z „najpiękniejszych problemów” współczesnej psychiatrii, całej medycyny, ale też szerzej – „zaangażowanych społecznie” nauk społecznych. Nie da się jej uprawiać, będąc specjalistą tylko w jednej dziedzinie. W medycynie arteterapia jest klasyfikowana jako część rehabilitacji, ale równocześnie ciągle okazuje się, że jest zbyt duża i zbyt niezależna na tego typu poddaństwo. Czerpiąc wzorce z nauk medycznych, arteterapia przenika i inspiruje takie kierunki, jak pedagogika, pedagogika specjalna i edukacja artystyczna. O arteterapii można mówić poprzez podobieństwo do psychoterapii. Psychoterapia jest częścią psychiatrii, metodą leczenia zaburzeń psychicznych za pomocą szczególnych technik – osobistych oddziaływań terapeuty. W przypadku arteterapii medycznej też mówimy o leczeniu za pomocą szczególnych technik – przy wykorzystaniu środków artystycznych. Z arteterapią jest też podobny kłopot jak z psychoterapią – wykracza poza oddziaływania medyczne. Przy wykorzystaniu jej metod możliwa jest zmiana postaw psychologicznych, socjologicznych czy kulturowych. W tym kontekście określenie „terapia” staje się mylące, a powinno wyraźnie dyscyplinować. I jeszcze jedno podobieństwo do psychoterapii – arteterapia nie posiada krytycznej sumy badań empirycznych potwierdzających „tak” lub „nie” wskazania i efektywność stosowania. To nie zarzut, lecz raczej wyzwanie dla naukowców i praktyków. Dlaczego więc arteterapia? Ani terapeuci, ani przede wszystkim pacjenci nie chcą rezygnować ze szczególnej postawy arteterapeutycznej, która pozwala przezwyciężać niemoc innych metod leczenia. Nie chcą rezygnować z postawy, która wyzwala akt twórczy – udostępnia im energię życiową i poczucie sprawstwa we własnym życiu, a zwłaszcza w chwili próby – w chorobie. Upowszechnienie i emancypacja arteterapii powodują, że nieuchronne stają się procesy standaryzacji. Ten podręcznik jest także tego wyrazem. To obrastanie przepisami budzi niechęć artystów, ale jest gwarancją bezpieczeństwa dla pacjentów. Ustalenie reguł stwarza podstawy do dalszego wzrostu wiedzy i praktyki. Przekazujemy Państwu pierwszy tom monografii poświęconej ARTETERAPII. To podróż od TEORII, przez PRAKTYKĘ KLINICZNĄ, do wielkich PROJEKTÓW AUTORSKICH. Spis treści: Wprowadzenie Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1. PODSTAWY ARTETERAPII 1.1. Definicje arteterapii Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Wita Szulc 1.2. Historia i rozwój arteterapii Wita Szulc 1.2.1. Szkic arteterapii Marta Szczukiewicz 1.3. Koncepcje arteterapii 1.3.1. Rodzaje arteterapii Maria Pałuba, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1.3.2. Modele arteterapii 1.3.2.1. Model teoretyczny – mechanizmy leczące w arteterapii Bartosz Łoza 1.3.2.2. Model teoretyczny – schemat oddziaływań terapeutycznych w arteterapii Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1.3.2.3. Model percepcji i kreacji wartości artystyczno-estetycznych w procesie leczenia sztuką Tomasz Rudowski 1.3.2.4. Model uczenia się zachowań aprobowanych społecznie w arteterapii jednostek nieprzystosowanych społecznie Tomasz Rudowski 1.3.2.5. Model zmiany zachowania przez warunkowanie klasyczne – w arteterapii osób nieprzystosowanych społecznie Tomasz Rudowski 1.3.2.6. Model resocjalizacyjnej zmiany w działaniu arteterapeutycznym Janina Florczykiewicz 1.3.2.7. W stronę modelu narodowego arteterapii w Australii Sheridan Linnell, Jill Westwood 1.4. Arteterapia jako szczególna forma leczenia 1.4.1. Uwarunkowania prawno-medyczne zawodu arteterapeuty Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1.4.2. Zasady doboru technik arteterapii Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1.4.3. Mechanizmy leczące: poznawcze, emocjonalne i behawioralne Anna Mosiołek 1.4.4. Dialog arteterapeutyczny z pacjentem Iwona Patejuk-Mazurek 1.4.5. Arteterapia w kompleksowym procesie leczenia Paweł Bednarski 1.4.6. Arteterapia w rehabilitacji Maria Pałuba 1.4.7. Bezpieczeństwo i etyka w arteterapii Maja Polikowska 1.5. Edukacja w arteterapii 1.5.1. Szkoły i programy kształcenia arteterapeutów Wita Szulc 1.5.2. USA: standardy nauczania arteterapii – program studiów magisterskich AATA Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1.5.3. Wielka Brytania: standardy zawodu arteterapeuty Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1.5.4. Wielka Brytania: rejestracja w zawodzie arteterapeuty Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1.5.5. Proponowane polskie standardy – studia magisterskie Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 1.5.6. Proponowane polskie standardy – certyfikat arteterapeuty Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Tomasz Rudowski 1.6. Społeczny wymiar arteterapii. Eseje o arteterapii 1.6.1. Arteterapia jako działanie przeciw wykluczeniu Magdalena Tyszkiewicz 1.6.2. Światy Równoległe – Wyobraźnia i Czyn w Terapiach Kreatywnych Magdalena Tyszkiewicz, Wanda Żuchowicz 2. TECHNIKI I PROGRAMY ARTETERAPII 2.1. Techniki arteterapii 2.1.1. Rysunek Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Anna Zielińska 2.1.2. Malarstwo Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Anna Zielińska, Bartosz Łoza 2.1.3. Grafika Szymon Damian, Anna Stołowska, Anna Grzelak-Teśniarz 2.1.4. Rzeźba Anna Zielińska, Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 2.1.5. Ceramika Renata Kochan 2.1.6. Tkanina Anna Grzelak-Teśniarz, Anna Stołowska 2.1.7. Collage Wiesław Karolak 2.1.8.1. Drama Adrian Łania 2.1.8.2. Drama Magdalena Ostolska 2.1.9. Terapia dźwiękiem i muzyką Mateusz Wiszniewski 2.1.10. Taniec w terapii, profilaktyce i edukacji Mateusz Wiszniewski 2.1.11. Taniec i ruch Aleksandra Rayska, Katarzyna Dańska, Izabela Guzek, Marta Kawczyńska, Anna Olejnik, Anna Serafin, Agnieszka Sokołowska 2.1.12. Literatura Paulina Wnukiewicz 2.1.13. Film i multimedia Bartosz Łoza 2.1.14. Sztuka sakralna Anna Mosiołek 2.2. Kompleksowe programy arteterapeutyczne Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota 2.2.1. Razem w życiu, razem w sztuce Maria Pałuba 2.2.2. Arteterapia w psychiatrii Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Paweł Bednarski, Anna Zielińska 2.2.3. Land art Wiesław Karolak 2.2.4. Upcykling Wiesław Karolak 2.2.5. luzje wieloznaczne i mindfulness w arteterapii Robert Bartel 2.2.6. Koło i spiralny labirynt w arteterapii i twórczym rozwoju Robert Bartel 2.2.7. Oddziaływania środowiskowe w arteterapii Andrzej Kowal 2.2.8. Arteterapeutyczny program dla skazanych Janina Florczykiewicz 3. DODATKI 3.1. WHO IS WHO w polskiej arteterapii? 3.2. Załączniki edukacyjne 3.2.1. Pytania dla studentów 3.2.2. Zadania ćwiczeniowe 3.2.3. Przykłady projektów i dokumentacja audio-wizualna (patrz www.ksiegarnia.difin.pl)