Joanna Ryńska Sterowanie oświetleniem polega na ręcznym

Sterowanie oświetleniem
lampa z czujnikiem wysokiej częstotliwości RS 16
© STEINEL
Ściemniacze ręczne
podtynkowy czujnik ruchu na podczerwień IR 180UP
36
KREATOR–PROJEKTY • 1/2008
Ściemniacze ręczne pozwalają na ręczne
regulowanie natężenia światła zależnie od
potrzeb użytkownika. Są przystosowane do
montowania w tradycyjnej puszce podtynkowej (zastępują tradycyjny włącznik światła),
a ich konstrukcja zapewnia ochronę przed
przeciążeniami. Można wyróżnić ściemniacz
dotykowy, który pozwala na regulację natężenie oświetlenia przez dotyk przeznaczonego do tego pola, oraz ściemniacz obrotowy,
który umożliwia płynną regulację natężenia
poprzez obrót potencjometra.
Osobną grupą są ściemniacze oparte
na stateczniku, przeznaczone do ściemniania świetlówek. Zastosowanie ściemniaczy
® STEINEL
pozwala na znaczną oszczędność energii zużywanej na oświetlenie.
Czujniki ruchu i obecności
Czujnik (czujka) ruchu oparty jest na systemie wykrywania promieniowania podczerwonego. Obszar, zwany polem detekcji
(pole, które czujka „widzi”), jest odpowiednio
badany. Analizowane są zmiany promieniowania w pomieszczeniu. Ponieważ człowiek
lub zwierzę (podobnie jak każdy organizm
żywy) emituje promieniowanie podczerwone,
wraz z jego pojawieniem się zmienia się pole
promieniowania podczerwonego.
Nowoczesne czujniki zaprogramowane są
tak, by rejestrować zmiany promieniowania
podczerwonego wynikające z ruchu, a nie np.
z krótkotrwałych zmian temperatury. Są też
zabezpieczone przed wpływem środowiska
i „wandaloodporne”.
Czujniki zmierzchowe — czujniki natężenia
światła
Zadaniem tych czujników jest włączanie
lub gaszenie światła zależnie od natężenia
światła panującego w środowisku. Czujnik
włącza lub gasi oświetlenie, kiedy przekroczona jest wartość progowa natężenia (może
być stała lub zaprogramowana) — czyli np.
kiedy w pokoju jest już za ciemno. Czujniki
zmierzchowe nie działają przy krótkotrwałych i przypadkowych zmianach natężenia
światła.
© STEINEL
© STEINEL
lampa z czujnikiem wysokiej częstotliwości RS 10-6
Sterowanie oświetleniem może się odbywać
na bardzo różnych poziomach — od ręcznego
ustawienia wymaganego natężenia światła za
pomocą ściemniaczy po pełną automatyzację
uwzględniającą porę dnia, natężenie światła
zewnętrznego, otwieranie i zamykanie drzwi
oraz obecność domowników. W artykule tym
przedstawimy ramowe informacje o najczęściej stosowanych rozwiązaniach.
Można stosować następujące tryby sterowania:
• Ręczny — użytkownik samodzielnie,
zależnie od bieżących potrzeb, ustawia
parametry oświetlenia. Typowym przykładem jest zastosowanie ściemniacza
naściennego.
• Automatyczny — odpowiedni system
czujników powoduje zmianę funkcji
oświetlenia zależnie od wykrytych zmian.
Ingerencja użytkownika polega tu na zaprogramowaniu parametrów pracy urządzeń (np. natężenia światła powodującego
wyłączanie urządzenia). Przykładem jest
włączanie i wyłączanie oświetlenia powodowane wykryciem ruchu.
• Półautomatyczny — połączenie powyższych trybów. Typowym przykładem jest
włączanie światła przez użytkownika,
a wyłączanie (np. po określonym czasie)
przez urządzenie sterujące).
System sterowania oświetleniem może być
rozwiązany na dwa sposoby:
• system centralny (za pomocą jednego
przycisku uruchamia się kilka obwodów);
• system lokalny (każde pomieszczenie lub
ciąg komunikacyjny ma własny obwód
sterowania oświetleniem).
powyzej:
— czujnik ruchu na podczerwień SENS IQ
— lampa z czujnikiem wysokiej częstotliwości RS 10-9
poniżej:
— czujnik ruchu na podczerwień podświetlający numer
domu IS LED
Programatory — przechytrzyć złodzieja
Dodatkowym elementem sterowania oświetleniem są programatory, które pozwalają
na ustawienie cykli włączania i wyłączania
oświetlenia pod nieobecność domowników.
Pracę tego systemu można wykorzystać, stosując krótkie cykle, które zapewniają właściwe oświetlenie dla zwierząt i roślin oraz
dłuższe cykle, które symulują obecność.
Oświetlenie może się włączać i wyłączać
w określonych godzinach, na wybrany przez
użytkownika okres czasu. Zależnie od rodzaju
programatora można uzyskać różne efekty:
• Programator dobowy włącza i wyłącza
światło codziennie o określonej godzinie
na dany odcinek czasu (minimalny czas
to kilkanaście minut). Dobowy cykl pracy
jest jednocześnie powodem niedoskonałości programatora — w przypadku przerwy
w dostawie prądu włączy się ponownie nie
po upływie rzeczywistych 24 godzin, ale
© STEINEL
Sterowanie oświetleniem polega na ręcznym, półautomatycznym lub
automatycznym ustawieniu różnych funkcji oświetlenia zależnie od
wymagań użytkownika lub warunków zewnętrznych. Można sterować
zapalaniem i gaszeniem światła oraz zmianą jego natężenia (ściemnianie
i rozjaśnianie).
© STEINEL
© BERKER
Joanna Ryńska
KREATOR–PROJEKTY • 1/2008
37
Jeżeli system sterowania oświetleniem jest
półautomatyczny, ważnym jego elementem
są włączniki, wyłączniki i panele sterownicze,
które pozwalają na regulację pracy systemu
i ustawianie funkcji pracy.
Ważnym składnikiem tych elementów są
diody elektroluminescencyjne*. Użytkownik
widzi je na włączniku w postaci światełek,
które zmieniają barwę zależnie od funkcji.
Dioda może sygnalizować zmianę trybu pracy, uruchomienie jednej z funkcji lub zbliżający się moment włączenia czy wyłączenia
systemu.
Wyłącznik schodowy z wyłącznikiem
© STEINEL
zmierzchowym i wskaźnikiem upływu czasu
seria lamp z czujnikiem wysokiej częstotliwości TS
Wyłącznik stosowany jest tam, gdzie nie jest
wymagane ciągłe oświetlenie, np. na klatkach schodowych, w korytarzach, garażach.
Oświetlenie uruchamia się po naciśnięciu
włącznika i jest włączone przez zaprogramowany wcześniej czas (np. 2 minuty). Wskaźnik LED pozwala stwierdzić, że za krótki czas
* Dioda elektroluminescencyjna, dioda świecąca, LED
(Light Emitting Diode) — element półprzewodnikowy
przetwarzający energię elektryczną na energię
promieniowania świetlnego.
38
KREATOR–PROJEKTY • 1/2008
© OSPEL
© OSPEL
Tradycyjne łączniki ewoluowały wraz z rosnącymi
potrzebami użytkowników w funkcjonalne ściemniacze
światła, sterowane ręcznie, automatycznie lub
półautomatycznie.
© OSPEL
Przykładowe rozwiązania
© OSPEL
© OSPEL
© OSPEL
© OSPEL
po czasie większym o przerwę w dostawie
energii.
• Programator tygodniowy powtarza cykl
siedmiodniowy. Każdego dnia można
ustawić inne godziny włączania i wyłączania światła. Programator taki uruchamia
światło co najmniej na godzinę.
• Programator uniwersalny (elektroniczny)
zasilany prądem z baterii, wobec czego
odporny na przerwy w dostawie prądu.
Urządzenie to może uruchamiać światło
na bardzo krótko, może też przesuwać
zaprogramowany cykl pracy (o losowo
wybrany kilkunastominutowy odcinek
czasu — np. jednego dnia zapala światło
o 7.03, a następnego — o 6.47).
• Funkcja ściemniania. Zapala i gasi światło
górne zgodnie ze zwyczajami domowników.
Uwaga! Wszelkie elementy sterowania oświetleniem mogą być stosowane tylko w pełni sprawnej
instalacji. W innym przypadku mogą stanowić
zagrożenie pożarowe (szczególnie programatory).
(np. 30 s) oświetlenie zostanie wyłączone (zaczyna migać). Ponowne naciśnięcie włącznika
powoduje nowe odliczanie czasu pracy.
Włącznik z czujnikiem ruchu i czujnikiem
zmierzchowym
Włącznik przeznaczony jest do stosowania
w pomieszczeniach, które nie wymagają ciągłego oświetlenia, a intensywność oświetlenia
jest zależna od pory dnia, czyli od natężenia
światła naturalnego (np. w przejściach, łazienkach, toaletach).
Światło jest włączane, kiedy następują
jednocześnie dwa zdarzenia: czujka podczerwieni rejestruje ruch, a czujnik zmierzchowy
wykryje, że poziom światła zewnętrznego
jest niższy od zaprogramowanego. Włącznik może być zaprogramowany na różne
wykorzystanie światła pełnego. Przykładowo w biurach można ustawić dwa poziomy oświetlenia — podczas weekendu niska
wartość (np. 25% pełnego światła), w dni
powszednie — wyższa (np. 80% pełnego
światła)
Włączniki mogą być połączone z czujnikami
zmierzchowymi — światło będzie włączane
dopiero wtedy, kiedy natężenie światła naturalnego (zewnętrznego) spadnie poniżej
zaprogramowanego poziomu.
Włącznik sterowany przez czujki ruchu
Wyłączniki takie sprawdzają się w miejscach,
gdzie konieczne jest wyłączenie światła po
opuszczeniu pomieszczenia (np. klasy szkolne).
Światło jest włączane ręcznie (odpowiednim przyciskiem), natomiast wyłącza się, jeśli
przez zaprogramowany czas (np. 10 minut)
nie zostanie zarejestrowany żaden ruch.
Joanna Ryńska
Artykuł pochodzi z serwisu e-instalacje.pl
(podczerwieni)
Włączniki z czujkami pasywnymi przeznaczone są do automatycznego sterowania oświetleniem w korytarzach, pomieszczeniach gospodarczych, kuchniach, łazienkach, biurach
itp. Włączniki te uruchamiają światło, kiedy
czujka wykryje jakikolwiek ruch. Światło jest
automatycznie wyłączane po określonym
czasie od ostatnio wykrytego ruchu — czas
ten można zaprogramować (np. 2 minuty).
Wyłącznik sterowany przez czujki ruchu
KREATOR–PROJEKTY • 1/2008
39