WOJEWÓDZKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA W OPOLU W WIECIE

WOJEWÓDZKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA W OPOLU
W ĝWIECIE TECHNOLOGII CYFROWYCH
Mgr. Krzysztof Kutyla
WstĊp
Rozpowszechnienie dostĊpu do Internetu, postawiło przed bibliotekami nowe wymagania,
a takĪe otworzyło szersze moĪliwoĞci działania. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie
w jaki sposób, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Opolu wykorzystuje w swoich
działaniach nowoczesne technologie informatyczne.
Strona WWW
Jednym ze sposobów przekazywania informacji oraz kontaktu z czytelnikami
i bibliotekarzami, jest strona WWW Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu, znajdująca
siĊ pod adresem www.wbp.opole.pl. Umieszczone są na niej podstawowe informacje
dotyczące biblioteki, jak równieĪ informacje o róĪnego rodzaju wydarzeniach ( promocjach
ksiąĪek, spotkaniach autorskich, wernisaĪach wystaw, czatach z pisarzami, konferencjach
itp.) organizowanych przez bibliotekĊ. Znajdują siĊ równieĪ galerie zdjĊü z imprez.
Katalogi
Poprzez stronĊ WWW, czytelnik moĪe korzystaü miĊdzy innymi z nastĊpujących katalogów
on-line:
Katalogu komputerowego WBP w Opolu, który obejmuje ksiąĪki polskie i zagraniczne
wydane po 1800 roku, ksiĊgozbiór podrĊczny CzytelĔ, dokumenty dĨwiĊkowe i
elektroniczne, ksiĊgozbiór muzyczny, nuty, kartografiĊ współczesną a takĪe zbiory sztuki.
Katalogu czasopism zawierający opisy wszystkich czasopism i wydawnictw ciągłych
znajdujących siĊ w zbiorach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i jej oddziałach: Bibliotece
Austriackiej, Oddziale Muzycznym i Oddziale Zbiorów ObcojĊzycznym.
Katalogu zbiorów Biblioteki Muzycznej, który obejmuje wszystkie płyty CD (łącznie z ich
szczegółową zawartoĞcią) oraz kasety magnetofonowe (od 1998 r.).
Oferujemy takĪe dostĊp do katalogów online bibliotek publicznych z terenu województwa
opolskiego.
Z katalogu on-line WBP w Opolu, czytelnicy mają moĪliwoĞü podejrzenia w formacie PDF,
spisów treĞci zbiorów. Jest to duĪe ułatwienie, pozwalające na przeszukiwanie spisu treĞci, w
celu znalezienia poszukiwanych informacji. W katalogu moĪna znaleĨü informacje o
dostĊpnoĞci publikacji. W przypadku, gdy ksiąĪka nie jest w danej chwili dostĊpna, moĪna
zapisaü siĊ w kolejce do wypoĪyczenia. Gdy zostanie zwrócona, czytelnik zostaje
powiadomiony drogą elektroniczną o moĪliwoĞci jej odbioru w wypoĪyczalni. Natomiast jeĞli
wybrana pozycja dostĊpna jest w bibliotece cyfrowej to z poziomu katalogu moĪna za
pomocą hiperłącza otworzyü jej elektroniczną wersjĊ w przeglądarce.
Bazy danych
W kategorii Bazy zapewniamy dostĊp do 48 baz danych z czego 41 dostĊpnych jest bez
ograniczeĔ przez Internet a 7 z terenu biblioteki.
Bazy katalogowe
NUKAT to katalog centralny polskich bibliotek naukowych i akademickich tworzony metodą
współkatalogowania. Opis dokumentu tworzony jest w bazie NUKAT tylko raz i kopiowany
do katalogów lokalnych bibliotek. We współkatalogowaniu w NUKAT uczestniczy ponad
1100 bibliotekarzy z 81 bibliotek.
KaRo jest wyszukiwarką pozwalającą na dostĊp do informacji o zasobach wielu polskich
bibliotek i ułatwia wyszukanie interesujących pozycji ksiĊgarskich, czasopism lub opisów
bibliograficznych.
FIDES – Federacja Bibliotek KoĞcielnych zrzesza obecnie 82 biblioteki członkowskie
zajmuje siĊ opracowywaniem katalogu centralnego swoich zbiorów. Na stronie działa
FIDKAR (multiwyszukiwarka) dla komputerowych baz danych, pozwala ona na prowadzenie
wyszukiwaĔ katalogowych i bibliograficznych.
Bazy pełnotekstowe
LEX i Legalis – kompleksowe bazy prawa polskiego. Zawierają akty prawne z Dzienników
Ustaw, Monitorów Polskich, projekty ustaw, wyjaĞnienia urzĊdowe, wzory pism itp.
Rzeczpospolita – archiwum ogólnopolskiego dziennika o charakterze informacyjnopublicystycznym i ekonomiczno-prawnym
Sugestie zakupu
Na stronie biblioteki znajduje siĊ formularz- sugestie zakupu, dziĊki, któremu czytelnicy
mogą zgłosiü zapotrzebowanie na ksiąĪki, których nie posiadamy w naszych zbiorach.
Podając nr karty czytelnika, lub adres e-mail uĪytkownik zostanie powiadomiony o
dokonaniu zakupu. Formularz moĪna wypełniü takĪe anonimowo, rezygnując z powyĪszej
funkcjonalnoĞci. W ciągu dwóch tą drogą wpłynĊło ponad 500 dezyderat.
Pomoce metodyczne
Po zalogowaniu siĊ na stronĊ www biblioteki, bibliotekarze z terenu województwa opolskiego
mogą korzystaü z pomocy metodycznych, przygotowanych przez instruktorów działu
Instrukcyjno-Metodycznego. Są to materiały pomocne w codziennej pracy bibliotekarza.
Czat
Biblioteka Wojewódzka, organizuje czaty z pisarzami lub innymi znanymi osobami, które
goĞci. Czat jest dostĊpny przez stronĊ www. Czytelnicy mogą zadawaü pytania, przed
rozpoczĊciem lub w trakcie jego trwania. Czat jest moderowany, a zapis udostĊpniany
czytelnikom na stronie.
Blog
Na stronie www znajduje siĊ blog. Umieszczane są tam recenzje ksiąĪek nadsyłane przez
czytelników oraz bibliotekarzy. Pozwala on zapoznaü siĊ z ksiąĪkami, które zostały ocenione
przez innych czytających. Obok nowoĞci wydawniczych, które zamieszczane są cyklicznie na
stronie domowej, blog daje czytelnikom,
moĪliwoĞü
obserwowania na bieĪąco rynku
ksiąĪki.
Plany
W 2011 roku planujemy zmianĊ strony domowej WBP w Opolu na nowoczeĞniejszą.
Facebook
Biblioteka posiada równieĪ profil instytucjonalny na Facebooku. Mamy wielu sympatyków,
którzy na bieĪąco utrzymują kontakt z instytucją, dowiadują siĊ o nowoĞciach ksiąĪkowych
oraz wszystkich przyszłych wydarzeniach mających odbyü siĊ w Bibliotece. Ze wzglĊdu na
bardzo duĪą popularnoĞü Facebooka w Polsce, ten sposób docierania do czytelników ma
coraz wiĊksze znaczenie.
Opolska Biblioteka Cyfrowa
Utworzenie Opolskiej Biblioteki Cyfrowej jest inicjatywą podjĊtą przez Wojewódzką
BibliotekĊ Publiczną w Opolu zmierzającą do zachowania i popularyzacji bogatych zasobów
dziedzictwa kulturowego zawartego w jej zbiorach. UmoĪliwia ona dostĊp do cyfrowych
kopii najcenniejszych zabytków kultury piĞmienniczej, kolekcji dzieł sztuki oraz materiałów
regionalnych. OBC popularyzuje dostĊp do zabytkowych zasobów bibliotecznych, stanowiących narodowe dziedzictwo kulturowe, w skali ponadregionalnej, likwiduje bariery
przestrzenne i czasowe w korzystaniu z zasobów biblioteki, zabezpiecza dorobek kulturowy
dla jego utrwalenia na potrzeby przyszłych pokoleĔ, bierze udział w rozwój społeczeĔstwa
informacyjnego poprzez zwiĊkszony poziom wiedzy i informacji dystrybuowanej drogą elektroniczną. Zasób Opolskiej Biblioteki Cyfrowej tworzą kolekcje:
- dziedzictwo kulturowe zawierające starodruki dotyczące historii Polski i ĝląska, w tym
dzieła Długosza, Stryjkowskiego, Kromera, Hankiusa, Dewerdecka, Aeluriusa, rĊkopisy
dotyczące głównie ĝląska, w tym opisujące edukacjĊ na wsi opolskiej w XIX wieku (na
przykładzie Īyciorysów dzieci z ĩelaznej), czy organizacjĊ Īycia w 24 miastach (Statuty
miast Ğląskich z lat 1592-1746)
- regionalia składają siĊ z czasopism - w jĊzyku polskim, niemieckim, wydawane na ĝląsku
od początku XIX do XX wieku, druków ulotnych - dotyczących powstaĔ Ğląskich i okresu
plebiscytu, ksiąĪek - głównie z XIX i początku XX wieku, dotyczących ĝląska lub na ĝląsku
wydawanych w oficynach: Kornów, Grassa i Bartha, G.P. Aderholza, J. Maxa. Są wĞród nich
bibliografie, ksiąĪki o treĞci religijnej i historycznej. Te ostatnie to opracowania ogólne
dziejów ĝląska a takĪe kroniki poszczególnych miejscowoĞci, regesty Ğląskich dokumentów
niegdyĞ przechowywanych w archiwach a obecnie czĊsto zaginione oraz relacje z wizytacji
poszczególnych diecezji Ğląskich. W bibliotece cyfrowej znajdują siĊ równieĪ pocztówki z
widokami Ğląskich miast i wsi.
- zbiory współczesne zawieraü bĊdą materiały współczesne objĊte prawem autorskim np.:
gazety. Jednak tego typu publikacjĊ bĊdą dostĊpne jedynie z terenu WBP w Opolu.
Dodatkowo znajdą siĊ tu wydawnictwa do których autorzy zezwolą na nieodpłatne i
powszechne udostĊpnianie. RównieĪ w tej kategorii znajdą siĊ bibliografie.
Proces digitalizacji zbiorów odbywa siĊ dwutorowo. CzĊĞü zbiorów skanowana jest w naszej
pracowni digitalizacji a druga czĊĞü przez firmy zewnĊtrzne.
Opolska Biblioteka Cyfrowa jest zrzeszona w Federacji Bibliotek Cyfrowych skupiającej
ponad 60 polskich bibliotek cyfrowych. DziĊki temu nasze zbiory są czĊĞcią ogólnopolskiego
zasobu publikacji cyfrowych liczących w tej chwili ponad 500.000 obiektów. Federacja
współpracuje z kolei z Europeaną, która skupia instytucje kultury, muzea, archiwa
audiowizualne i biblioteki cyfrowe na poziomie ogólnoeuropejskim.
Plany:
Utworzenie konsorcjum bibliotek i innych instytucji województwa opolskiego. Celem tego
przedsiĊwziĊcia
bĊdzie
cyfryzacja
materiałów
regionalnych,
którymi
dysponują
zainteresowane instytucje oraz udostĊpnienie ich w OBC.
Wydawnictwa elektroniczne
Pomagamy sobie w pracy
Czasopismo „Pomagamy sobie w pracy” wydawane od 1956 roku przez Wojewódzką
BibliotekĊ Publiczną w Opolu trwale wpisało siĊ w opolskie bibliotekarstwo publiczne. Przez
lata ukazywania siĊ periodyku na jego łamach omawiano problemy związane z warsztatem
bibliotekarza.
Poruszano
równieĪ
waĪne
aspekty
kultury
literackiej
w
Polsce,
z szczególnym naciskiem na Īycie literackie ĝląska. Publikowano materiały metodyczne,
omówienia i interpretacje przepisów prawnych. Przedstawiano sylwetki laureatów Literackiej
Nagrody Nobla, waĪne postacie polskiego Īycia literackiego, szczególnie skupiając siĊ na
twórcach Ğląskich (cykl Przedstawiamy pisarzy Opolszczyzny). W poszczególnych numerach
pisma umieszczano zestawienia bibliograficzne oraz kalendarze wydarzeĔ kulturalnych.
Pismo prezentowało równieĪ reprodukcje zdjĊü, materiał ilustracyjny dotyczący zabytków
kultury i historii ĝląska – PieczĊci Piastów ĝląskich, herby opolskie, ekslibrisy pochodzące ze
zbiorów WBP w Opolu. Ponadto publikowane były wywiady z pisarzami, eseje
literaturoznawcze popularyzujące wiedzĊ z zakresu teorii i historii literatury, felietony,
prezentacje literatury regionalnej w stałym bloku tematycznym NowoĞci o ĝląsku Opolskim, a
takĪe recenzje nowoĞci wydawniczych KsiąĪki na biblioteczną półkĊ. Pismo tworzyli
pracownicy Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu, jak równieĪ bibliotekarze
województwa opolskiego. Publikowane były równieĪ teksty goĞci WBP w Opolu, materiały
pokonferencyjne, szkoleniowe. Od 2011 roku pismo zostało zastąpione nowym czasopismem
"Bibliotekarz Opolski". Periodyk bĊdzie ukazywał siĊ w formie elektronicznej.
Kurier WBP
Wojewódzka Biblioteka Publiczna wydaje od 2007 roku elektroniczny newsletter "Kurier
WBP w Opolu" , skierowany do bibliotek publicznych województwa opolskiego.
W Kurierze zamieszczane są informacje przydatne w pracy bibliotekarskiej. Drogą mailową
bibliotekarze otrzymują wiadomoĞci
o spotkaniach autorskich, jakie odbywają siĊ w
województwie, o szkoleniach, naradach w WBP w Opolu. Prezentowana jest informacja o
wystawach, wydawnictwach, materiałach metodycznych przygotowanych przez WBP w
Opolu. Polecane są równieĪ ciekawe strony internetowe, artykuły, pomoce metodyczne, nowe
propozycje dla bibliotek skierowane przez inne instytucje – fundacje, stowarzyszenia,
wydawnictwa. Kurier opracowywany jest przez pracowników Działu InstrukcyjnoMetodycznego WBP w Opolu i wysyłany jest do bibliotek publicznych stopnia
podstawowego i filii bibliotecznych.
Inne plany:
Telewizja biblioteczna
W najbliĪszej przyszłoĞci planujemy załoĪenie kanału w serwisie youtube. Znalazłyby siĊ tam
filmy z wydarzeĔ organizowanych przez bibliotekĊ np.: spotkaĔ autorskich, promocji ksiąĪek,
wernisaĪy wystaw itp.
Baza danych dokumentów regionalnych
Utworzenie centralnej bazy danych druków (dokumentów) dotyczących regionu oraz katalogu
rozproszonego zbiorów bibliotek publicznych województwa opolskiego.
Resumé
CieĐom príspevku je predstaviĢ odbornej verejnosti spôsoby využívania digitálnych
technológií vo Vojvodskej verejnej knižnici (Wojewódzka Biblioteca Publiczna) v Opole,
prezentovaĢ domovskú stránku knižnice a jej funkcionality, digitálnu knižnicu, profil na
spoloþenskovednom portáli, databázy vytvárané elektronickým vydatvateĐstvom knižnice.
Predovšetkým chce poukázaĢ na spôsob, akým knižnica za pomoci elektronických technológií
vychádza v ústrety požiadavkám používateĐov, využívajúc interaktívne prvky. Na záver autor
predstavil plány rozvoja v najbližšom období.
Summary
Aim of this paper is to introduce ways of using digital technologies in Voivodship Public
Library (Wojewódzka Biblioteca Publiczna) in Opole to professionals; to present library’s
home web page and its functionality, digital library, its profile on social network and
databases created by library e-publishing. In particular, it seeks to demonstrate how library
uses electronic technologies to meet patrons’ requirements, using interactive features.
Development plans for the near future are presented in conclusion.