ściągnij pdf, 350KB - Ekonomiaspoleczna.pl

PANEL E
Czy i jak regulować przedsiębiorczość społeczną?
Rozwój przedsiębiorczości społecznej w Polsce wymaga zmian w świadomości społecznej i zmian
instytucjonalnych. Świadomość znaczenia tego nowego w Polsce zjawiska rośnie dzięki działaniom
podejmowanym przez różne środowiska, przede wszystkim organizacje pozarządowe, a także dzięki
wsparciu tych działań ze strony Europejskiego funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy
Wspólnotowej EQUAL.
Coraz więcej osób w Polsce zaczyna rozumieć istotę przedsiębiorczości
społecznej i włącza się w działania na rzecz jej rozwoju. W ostatnich 2-3 latach powstało dzięki tym
ludziom oraz wsparciu UE, rządu i samorządów lokalnych kilkaset przedsiębiorstw społecznych oraz
instytucji i organizacji wspierających przedsiębiorczość społeczną.
Te doświadczenia praktyczne w budowaniu przedsiębiorczości społecznej w Polsce pokazały, że dla
jej rozwoju niezbędne są także zmiany środowiska prawnego. Po pierwsze polskie prawo nie
uwzględnia specyfiki przedsiębiorstw społecznych polegającej na wykorzystaniu działalności
gospodarczej do realizacji celów społecznych. Więcej, w wielu aspektach działalności prawo wyklucza
takie połączenie.
Po drugie istniejące instrumenty wparcia osób wykluczonych społecznie, a do nich przede wszystkim
kierują swoją ofertę przedsiębiorstwa społeczne, są niedostosowane do zróżnicowanych potrzeb i
możliwości osób, których stan psycho-fizyczny, wiedza, doświadczenia, kwalifikacje, sytuacja
materialna i życiowa są także różnorodne. Istniejące instrumenty pomocy tym osobom z jednej strony
nie dają elastyczności w działaniu, z drugiej nie tworzą spójnego systemu wsparcia. To także
niezbędne są poważne zmiany legislacyjne. Podobnie jak w przypadku konieczności poszerzenia
możliwych do stosowania, elastycznych form zatrudniania osób wykluczonych społecznie.
Po trzecie wspomniana specyfika przedsiębiorstw społecznych nie jest także uwzględniona w
relacjach z sektorem publicznym, który zgodnie z prawem w obszarze pomocy publicznej czy
zamówień publicznych dostrzega w przedsiębiorstwie społecznym jedynie podmiot gospodarczy.
Najważniejsze rekomendacje dotyczące wymaganych zmian prawa określone zostały w „Białej
Księdze Prawa Przedsiębiorczości Społecznej w Polsce” przygotowanej przez Grupę prawno rzeczniczą Krajowej Sieci Tematycznej Ekonomia Społeczna IW EQUAL. Najkrócej można streścić je
w kilku istotnych punktach:
Aby przedsiębiorstwa społeczne mogły skutecznie aktywizować zawodowo i społecznie różne
grupy wykluczonych niezbędne jest wprowadzenie prawnych możliwości stosowania różnych
form i metod działania, dostosowanych do potrzeb i specyfiki poszczególnych grup
beneficjentów np. określonych grup osób niepełnosprawnych, osób bezdomnych, długotrwale
bezrobotnych po 50 roku życia czy młodych bezrobotnych. Aktywizacja każdej z tych
przykładowo wymienionych grup będzie wymagała innych środków i działań. Postulujemy
zatem, aby projektowane przepisy dotyczące zarówno form prawnych jak i ich finansowania
pozwalały na niezbędna elastyczność w tym zakresie.
Wymaga to także wprowadzenia nowych, elastycznych form zatrudnienia dla osób, których
zmienny stan szeroko rozumianego zdrowia nie pozwala na podjęcie stałego zatrudnienia na
podstawie umowy o pracę.
Niezbędne jest także szersze niż dotychczas wsparcie dla osób tworzących przedsiębiorstwa
społeczne polegające na powierzeniu istniejącym instytucjom np. centrom integracji
społecznej roli inkubatora tworzonych przedsiębiorstw społecznych.
Konieczna jest również nowelizacja ustawy o spółdzielniach socjalnych, tak, aby ułatwić ich
funkcjonowanie, w szczególności w sferze prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.
Należałoby także szerzej udostępnić instrumenty, które obecnie są jedynie w dyspozycji
centrów integracji społecznej. Chodzi w szczególności o udostępnienie formuły zatrudnienia
wspieranego pracodawcom prywatnym zainteresowanym zatrudnieniem osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym oraz o udostępnienie świadczeń integracyjnych dla organizacji
pozarządowych prowadzących działalność polegającą na reintegracji zawodowej w formie
innej niż centra integracji społecznej, w szczególności dla organizacji pracujących z osobami
bezdomnymi.
Niezbędne jest również wprowadzenie tak zwanych klauzul społecznych dla przedsiębiorstw
społecznych w prawie zamówień publicznych. Chodzi o ułatwienia w ubieganiu się o
zamówienia
publiczne
stosowane
wobec
przedsiębiorstw
społecznych
w
krajach
członkowskich Unii Europejskiej wynikające m.in. z dyrektyw Unii Europejskiej 2004/17/EC i
2004/18/EC określających m.in. szereg wymogów dotyczących uwzględniania kryteriów
społecznych w przetargach.
Należy rozważyć wprowadzenie możliwości realizacji działalności statutowej organizacji
pozarządowych poprzez działalność gospodarczą bez konieczności zachowania ubocznego
charakteru działalności gospodarczej, wprowadzenie możliwości inwestowania dochodów
organizacji pozarządowych w działalność gospodarczą, a także zniesienie zakazu
wykorzystywania przez organizacje pozarządowe będące przedsiębiorstwami społecznymi
majątku statutowego przy działalności gospodarczej.
Konieczne jest także uwzględnienie koszów pośrednich przy kalkulacji kosztów odpłatnej
działalności pożytku publicznego oraz zniesienie limitu wynagrodzeń pracowników organizacji
prowadzących
odpłatną
działalność
pożytku
publicznego
i
zastąpienie
go
limitem
dochodowym lub przynajmniej podniesienie limitu wynagrodzeń.
Niezbędne jest także obniżenie kapitału założycielskiego dla spółek kapitałowych tworzonych
w celu realizacji celów społecznych oraz utrzymanie możliwości uzyskiwania przez nie statusu
pożytku publicznego.
Sprawą niezwykle istotną jest również uporządkowanie systemu pomocy publicznej, tak, aby
stal się on bardziej czytelny i zrozumiały dla jego użytkowników oraz uwzględnienie w nim – w
miarę istniejących możliwości prawnych – specyfiki przedsiębiorstw społecznych.
Otwarta pozostaje odpowiedź na pytanie, jak i w jakim kształcie te zmiany wprowadzić w życie.
Jeżeli chodzi o propozycje konkretnych rozwiązań prawnych, to z pewnością pomóc mogą przykłady
innych, bardziej doświadczonych w rozwoju przedsiębiorczości społecznej krajów Unii Europejskiej. W
pierwszej części sesji zaprezentowany zostanie przegląd rozwiązań zagranicznych przez gości z
Włoch i Finlandii. W drugiej części sesji chcemy porozmawiać z zaproszonymi gośćmi: z teoretykami i
praktykami przedsiębiorczości społecznej i poszukać wspólnie odpowiedzi na następujące pytania:
1. Czy po to, aby rozwiązać problemy stojące przez przedsiębiorczością społeczną w Polsce,
należy rzeczywiście zmieniać prawo i dlaczego? Przy tym pytaniu zaprezentowany zostaną
wyniki i konkluzje dyskusji eksperckiej z dnia poprzedniego nad postulatami zmian prawa
dotyczącego przedsiębiorczości społecznej, zawartymi w tzw. Białej księdze prawa
przedsiębiorczości społecznej- dokumencie przygotowanym przez Grupę Prawno Rzeczniczą
Krajowej Sieci Tematycznej EQUAL. Przy tym problemie chcemy spróbować odpowiedzieć
także na pytanie, jakie obszary, jakie problemy wymagają zmian/uregulowań prawnych.
2. W jaki sposób te rozwiązania powinny zostać wypracowane i wdrożone? Czy pakiet zmian
istniejących regulacji prawnych, czy też może nowa ustawa? W tym roku powstały dwa
projekty ustaw dotyczących przedsiębiorczości społecznej: społeczny projekt Ustawy o
przedsiębiorczości społecznej prof. J. Hausnera i prof. H. Izdebskiego oraz projektu ustawy o
firmie społecznej wypracowanym ramach Koalicji łamania oporów społecznych KŁOS.
Chcielibyśmy, wraz z Państwem w trakcie sesji zastanowić się nad oczekiwaniami wobec
regulowania przedsiębiorczości społecznej formułowanymi przez różne środowiska ekonomii
społecznej.
3. Jakie konkretne rozwiązania prawne mogą pomóc rozwiązywać problemy przedsiębiorczości
społecznej w Polsce? Wspólnie z naszymi gośćmi oraz z udziałem publiczności chcemy
zastanowić się m.in. nad sposobami prawnego określania przedsiębiorczości społecznej, jej
cech (przedmiotowych, czy też podmiotowych), zasad działania.
Mamy głębokie przekonanie, że opinie, pomysły i ustalenia, które pojawią się w trakcie panelu posłużą
wypracowaniu spójnych i przemyślanych propozycji zmian legislacyjnych służących przedsiębiorczości
społecznej oraz drogi do ich urzeczywistnienia.
W dyskusji udział wezmą:
Piotr Frączak – Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego
prof. Jerzy Hausner – Uniwersytet Ekonomiczny
prof. Paola Iamiceli – Uniwersytet Trento (Włochy)
Cezary Miżejewski – Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Pekka Pättiniemi – Cooperation Finland, sieć badawcza EMES (Finlandia)
Jarosław Wasiak – Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych
Dyskusję prowadzić będą: Tomasz Schimanek, Anna Sienicka