pobierz - BIP MC
Transkrypt
pobierz - BIP MC
Projekt z dnia 4 lipca 2013 r. Stanowisko Rady Ministrów wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy — Kodeks wyborczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 1438) I. Przedmiot regulacji Celem projektowanej ustawy jest nowelizacja ustawy z dnia S stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21 poz. I 2, z późń. zm.). w zakresie dotyczącym bezpośredniego wyboru przewodniczącego zarządu: w powiecie (starosty) oraz w województwie (marszalka woj ew-ództwa). Poselski projekt ustawy przewiduje dodanie działu VIIIa (Wbory starosty powiatu) oraz działu VIIIb (Wybory marszałka województwa). Przedmiotowe przepisy określąją zasady i tryb zgłaszania kandydatów oraz przeprowadzania wyborów starostów powiatu oraz marszałków województw. Projekt zawiera także przepisy ustanawiające zasady flnansowania kampanii wyborczej kandydatów na marszałka województwa oraz dotyczące wygaśnięcia mandatów-: starosty oraz marszałka województwa. Zgodnie z proponowaną regulacją wybory starosty oraz wybory marszałka województwa byłyby powszechne. rów-ne. bezpośrednie oraz odbywałyby się w głosowaniu tajnym. Projekt przewiduje także zmiane ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 595 i 645) oraz ustaw-y z dnia 5 czerw-ca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2013 r. poz. 586 i 645). Nowelizacja ww. ustaw zakłada C m.in. obligatoryjny wybór przez radę powiatu wicestarosty oraz pozostałych członków zarządu spośród kandydatów wskazanych przez starostę. a także obligator}jny wybór przez sejmik województwa wicemarszałków oraz pozostałych członków- zarządu spośród kandydatów wskazanych przez marszałka województwa. II. Obecny stan prawny Organem wykonawczym w powiccic jest zarząd powiatu. w- skład którego wchodzą starosta jako przewodniczący. wicestarosta i pozostali członkowie (v/Je: art. 26 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym). Organem wykonawczym w- samorządzie województwa jest zarząd województwa, w skład którego wchodzą: marszałek w-ojew-ództw-a jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2 w-icemarszałków i pozostali członkowie (v/Je: art. 31 ust. 2 ustawy o samorządzie województwa). Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym rada powiatu wybiera zarząd w liczbie od 3 do 5 osób. w tym starostę i wicestarostę, w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy (...). Natomiast art. 32 ust. I ustawy o samorządzie województwa określą że sejmik województwa wybiera zarząd województwa, w tym marszałka województwa i nie więcej niż 2 wicemarszałków, wciągu 3 miesięcy od dnia ogloszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy C...). Podkreślenia wmaga. że ustawy ustrojowe umożliwiają także wxhór starosty/marszałka województwa. \yicestarostówiwicemarszałków oraz pozostałych czionków zarządu spoza składu rady powiatu i sejmiku województwa. III. Ocena propozycji zawartych w projekcie ustawy. Na wstępie należy zauważyć. iż jednym z podstawowych segmentów władzy publicznej w Polsce. który realizuje wiele różnorodnych zadań administracji publicznej tym najbliższą obywatelom strukturę administrac3jną — — stanowiąc przy pozostaje samorząd terytorialny. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przyslugującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność (yide: art. 16 ust. 2 Konstytucji RP). Oznacza to, że w granicach prawa jednostka samorządu teniorialnego samodzielnie realizuje poszczególne zadania w oparciu o zastrzeżone dla jej organów kompetencje. Konsekwencją przyjęcia nowoczesnego modelu funkcjonowania administracji jest także podporządkowanie jej działań oczekiwaniom i potrzebom obywateli. Sprawnie hinkcjonująca administracja publiczna szczeblu samorządu teniorialnego — — w szczególności na stanowi podstawę budowania zaufania ohyw-ateli do państwa. Z uwagi na różny zakres przypisanych zadań oraz specyfikę wynikającą z umiejscowienia danego szczebla w trójstopniowym podziale terytorialnym państwa zakres podejmowanej terytorialnego działalności — nie jest jednakowi dla wszystkich szczebli samorządu gmina, jako struktura najbliższa obyw-atelowi, realizuje zadania z zakresu użyteczności publicznej, mające na celu zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej poprzez dostarczanie usług: pozostałe szczeble samorządu terytorialnego (powiat i samorząd województwa) w rozumieniu zasady subsydiarności pełnią rolę uzupełniającą. Powiat wykonuje zadnia o charakterze ponadgminnym (funkcje powiatu uzupełniający w stosunku do gminy) — mają charakter (ricie: art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym) oraz szereg zadań publicznych z zakresu administracji rządowej (ricie: art. 5 ust. 1 ww. ustawy). Natomiast samorząd województwa określa m.in. strategię rozwoju województwa (ricie: 1 ł ust. I ustawy o samorządzie województwa) i prowadzi politykę rozwoju województwa (v/cle: ail. 11 ust. 2 ww. ustawy). Podkreślenia wymaga. że gmina—jako najniższy szczebel samorządu. realizuje zadania które zaspakajają bieżące potrzeby mieszkańców [v/cle: art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594 i 645)]. Dlatego też. aby zapewnić sprawne wykonywanie ww. zadań, jak argumentowano wtrakcie prac nad ustawą z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta. burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. z 2W0 r. Nr 176. poz. 1191), ważne było wzmocnienie (stabilizacja) pozycji organu wykonawczego tj. wójta. burmistrza i prezydenta miasta z jednoczesnym wprowadzeniem bezpośredniej odpowiedzialności przed mieszkańcami. O zakresie realizowanych zadań przez poszczególne szczeble samorządu świadczy poziom wydatków przez nie ponoszony. W 2011 r. samorząd terytorialny wdał ogółem 139 161 mln zł. z tego gminy i miasta na prawach powiatu 109 877 mln zł: powiaty mln zł; województwa — z tego gminy i miasta na prawach powiatu — 19 557 9 726 mln zł. Z kolei udział wydatków inwestycyjnych ponoszonych przez samorządy w 2011 r. ksztaltował się w następujący sposób: ogółem województwa — — 30 287 mln zł: powiaty — — 41 188 mln zł: 4 469 mln zł: 6 432 mln zł. Jak wynika z powyższego, zakres zadań najistotniejszych z punktu widzenia potrzeb mieszkańców. realizowanych na poziomie gminy i na pozostałych dwóch szczeblach samorządu terytorialnego znacząco się różni. O ile w przypadku gminy przemawia on za tym. aby mieszkańcy mieli bezpośredni wpływ na to kto odpowiada za zaspokojenie ich zbiorowych potrzeb, to w przypadku powiatu i samorządu województwa wniosek ten trudno tak jednoznacznie sformułować. ( O stosunku mieszkańców- do władz samorządowych w pewnym stopniu może świadczyć liczba referendów w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego. Jak pokazuje dotychczasowe doświadczenie. w- przypadku gmin tego typu inicjatwy są \ykorzystywane przez obywateli do werytikacji wybranych w- wyborach powszechnych przedstawicieli, natomiast na poziomie powiatów i województw tego typu przypadki stanow-ią wyjątek. W obecnej kadencji jednostek samorządu terytorialnego nie bylo ani jednego referendum zarządzonego w- sprawie odwolania organów pow-iatu albo samorządu województwa. co może świadczyć o braku zasadniczego sprzeciwu mieszkańców w-obce działań w-ładz na tych szczeblach samorządu. Wobec powyższego oraz braku jakiejkolwiek argumentacji ze strony projektodawców trudno uzasadnić tezę. że władza wykonawcza w powiecie i samorządzie województwa nie posiada dostatecznej legitymizacji społecznej aby spraw-nie realizować powierzone zadania. „l 3 Zaproponowane w poselskim projekcie ustawy zasady i tryb przeprowadzania wyborów starosty i marszałka województwa nawiązują do zasad i trybu przeprowadzania wyborów wójta (burmistrza. prezydenta miasta) — uregulowanego w przepisach działu VIII ustawy wyborczy. Zgodnie z art. 171 ww. ustaw) — — Kodeks wybory wójta są powszechne, równe, bezpośrednie oraz odbywają się w glosowaniu tajnym. Podkreślenia jednak wyrnaga. że wnioskodawcy nowelizacji ustawy Kodeks wyborczy proponują zachowanie województwa — organów kolegialności wykonawczych powiatu i samorządu przy wyłącznym prawie wnioskowania składu zarządu przez jego przewodniczącego tj. starostę lub marszałka województwa wybieranych w wyborach powszechnych. Trudno że jednak zgodzić się z tezą przedstawioną przez .wprowadzone przepisy ograniczają zależność zarządu powiatu projektodawców. i województwa od przychylności radnych rady powiatu i sejmiku województwa. Wybrany demokratycznie D w wyborach bezpośrednich starosta i marszałek województwa będzie posiadał większą legitymację społeczną. co pozwoli mu na formowanie zarządu jednostki, którą kieruje wedle wfasnych zamierzeń”. Zgodnie bowiem z przepisami projektu ustaw) — co prawda wprowadza się obligatoryjność wyboru pozostalych członków zarządu, spośród kandydatów” wskazanych przez starostę lub marszalka województwa — pozostawia się jednak do decyzji rad powiatów i sejmików wojew-ódzkich dccv zji o powolaniu skladu zarządów. Sytuacja taka może prowadzić do wewnętrznych sporów. konfliktów a w ostateczności do parałiżu — niemożności powołania i funkcjonow-ania organu wykonawczego powiatu i województwa. Podkreślić także należy. że bezpośredni wybór starosty i marszałka województwa. któn zgodnie z założeniami projektodawców, ma wzmocnić ich pozycję — może dc facto skutkować dysfunkcją organu wykonawczego i konfliktami zarówno wewnątrz zarządu (powoływanie ezlonków zarządu przez organy uchwałodawcze) jak i licznymi nieporozumieniami pomiędzy organami wewnątrz powiatu i województwa samorządowego. IV. Stanowisko Rady Ministrów Uwzględniając powyższe. Rada Ministrów” zajmuje negatywne stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawi niektón”ch innych ustaw (druk nr 1338). 4 — Kodeks wyborczy oraz o zmianie )