załącznik nr 3

Jakie kwalifikacje powinien posiadać nauczyciel do prowadzenia lekcji
pływania?
Przepisy regulujące zasady bezpieczeństwa na krytych pływalniach nie są do
końca jednoznaczne w tej kwestii. Wydaje się jednak, iż do samodzielnego
prowadzenia zajęć nauki pływania uprawniony jest nauczyciel wychowania
fizycznego legitymujący się tytułem instruktora pływania.
Kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska nauczyciela wychowania
fizycznego w danej szkole określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić
nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu
kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400). Rozporządzenie to nie
wprowadza żadnych ograniczeń w zakresie możliwości prowadzenia zajęć na
krytych pływalniach przez nauczycieli legitymujących się kwalifikacjami
dającymi możliwość nauczania wychowania fizycznego. Jednakże ograniczenia
takie wydają się wynikać z § 15 pkt 3 lit. c i d załącznika nr 4 do rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków
bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i
uprawiających sporty wodne (Dz. U. Nr 57, poz. 358). W myśl przedmiotowych
przepisów grupa pływająca na pływalni krytej nie może liczyć więcej niż 15
uczestników na jedną osobę prowadzącą zajęcia, zaś same zajęcia mogą
odbywać się tylko w obecności instruktorów pływania i ratowników. Wydaje
się, iż w świetle tych rozwiązań prawnych, nauczyciel wychowania fizycznego
do samodzielnego prowadzenia lekcji pływania na krytej pływalni powinien
legitymować się tytułem instruktora pływania (przy założeniu, iż wymagana
przepisami liczba ratowników zapewniana jest przez pływalnię, na której
organizowane są lekcje). Zasady i tryb ich uzyskiwania tytułu instruktora
pływania określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27
czerwca 2001 r. w sprawie kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w
dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegółowych zasad i trybu ich uzyskiwania
(Dz. U. Nr 71, poz. 738 z późn. zm.).
Jestem nauczycielem edukacji wczesnoszkolnej. Moja klasa ma w tym roku w ramach zajęć wf. basen.
Ma to być zabawa w wodzie (dzieci w 2 klasie uczyły się pływać). Na basenie jest tylko ratownik, nie ma instruktora
pływania. Dyrektor zarządził, że ja jako nauczyciel mam prowadzić zabawy w wodzie. Chciałabym wiedzieć, czy
normują to jakieś akty prawne? Ja nie pływam, nie mam żadnych uprawnień i mam ogromne obawy co do tego, czy
powinnam wchodzić na pływalnię z klasą i organizować dzieciom zabawy w wodzie.
ODPOWIEDŹ
Nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej nie posiada kwalifikacji do prowadzenia zajęć w ramach wychowania fizycznego
na basenie i nie ma tu znaczenia, czy chodzi o naukę pływania, czy o gry i zabawy w wodzie – są to niewątpliwie
szczególne zajęcia, z którymi związany jest wyższy stopień zagrożenia dla dzieci. W przedstawionej sprawie chodzi
przede wszystkim o bezpieczeństwo uczniów, które to powinno stanowić dobro nadrzędne i wspólny mianownik dla
jakichkolwiek rozważań w tej kwestii. Odpowiednie kwalifikacje do prowadzenia tego typu zajęć posiada, przy spełnieniu
innych uwarunkowań (o których będzie mowa poniżej), nauczyciel wychowania fizycznego. Zgodnie z określającym
standardy kształcenia dla kierunku wychowanie fizyczne załącznikiem nr 113 do Rozporządzenia Ministra Nauki i
Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz
poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia
międzykierunkowe oraz makrokierunki (DzU z 2007 r. nr 164, poz. 1166, z późn. zm.), przyszli nauczyciele wychowania
fizycznego w ramach treści i efektów kształcenia poznają takie zagadnienia, jak:
– pływanie – ćwiczenia i zabawy w wodzie jako środek wspierający rozwój psychofizyczny człowieka,
– technika wykonania oraz metodyka nauczania podstawowych stylów pływackich,
– zasady bezpieczeństwa w czasie ćwiczeń, zabaw i imprez pływackich,
– elementy ratownictwa wodnego,
– wybrane elementy współczesnych sportów pływackich.
Ustalenie kwestii stosownych kwalifikacji do prowadzenia tego typu zajęć wymaga jeszcze przyjrzenia się innym
wymogom ustalonym w zakresie bezpieczeństwa dzieci przez przepisy powszechnie obowiązujące. W dalszej kolejności
należy zatem sięgnąć do załącznika nr 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia
warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne
(DzU z 1997 r. nr 57, poz. 358), które określają szczegółowe warunki bezpieczeństwa osób korzystających z kąpielisk i
pływalni. Zgodnie z zasadami wskazanymi w § 15 pkt 3 lit c oraz d to regulamin basenu powinien w swojej treści
przesądzać m.in., o tym że:
– zajęcia na pływalni krytej mogą odbywać się tylko w obecności instruktorów pływania i ratowników,
– grupa pływająca na pływalni krytej nie może liczyć więcej niż 15 uczestników na jedną osobę prowadzącą zajęcia.
Reasumując, nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej nie ma uprawnień do prowadzenia zajęć na basenie w
ramach zajęć z wychowania fizycznego. Niezbędne kwalifikacje w tym zakresie wydaje się posiadać nauczyciel
wychowania fizycznego, z tym że muszą być przy tym spełnione inne wymogi określone w przepisach powszechnie
obowiązujących – obecność instruktorów pływania i ratowników. Innymi słowy, nawet nauczyciel wychowania fizycznego
legitymujący się tytułem instruktora pływania nie może samodzielnie prowadzić zajęć na basenie z dziećmi (np. pod
nieobecność ratowników).
Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie
terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w zaocznej szkole policealnej.
Opieka Nauczyciela nad grupą uczniów w czasie zajęć na
basenie
basenie
Jakie kwalifikacje powinien posiadać Nauczyciel, który pełni opiekę na basenie nad grupą liczącą
powyżej 15 Uczniów?
W art. 8 ust. 2 załącznika nr 4 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r . w sprawie
określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i
uprawiających sporty wodne (Dz. U. z 1997 r., Nr 57, poz. 358 z późn. zm.) postanowiono, że:
w zajęciach prowadzonych między innymi na pływalniach w zorganizowanych grupach na jedną osobę
prowadzącą
uczestników. Z chwilą wejścia na halę basenową, a
prowadząc
ą nie może przypadać więcej niż 15 uczestników
zatem w momencie rozpoczęcia zajęć z małoletnimi na pływalni, opiekunowie winni dokonać jasnego i
precyzyjnego (imiennego) podziału na tych, którzy od tej chwili mają pozostawać pod ścisłą opieką i
stałym nadzorem każdego z opiekunów z osobna.
Podkreślić należy, że system zabezpieczenia ratowniczego nie zwalnia Opiekunów wycieczek szkolnych
od sprawowania ustawicznego nadzoru nad powierzonymi im w opiekę małoletnimi Uczestnikami. Z
przepisu art. 34 ust. 4 rozporządzenia MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i
higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r., Nr 6, poz. 69 z późn.
zm.) wynika wprost, że kąpiącym się Uczestnikom wycieczki powinno się zapewnić nie tylko stały
nadzór Ratownika lub Ratowników, ale równocześnie ustawiczny nadzór Opiekuna lub Opiekunów ze
strony szkoły (interpretacja KO).
Zatem Opiekunem grupy Uczniów na basenie może być każdy Nauczyciel,
Nauczyciel który ma kwalifikacje
wymagane do zajmowania stanowiska Nauczyciela w danym typie szkoły. Grupa, która liczy na basenie
więcej niż 15 Uczniów, musi mieć odpowiednio większą liczbę Opiekunów.
Przykład:
Grupa liczy 20 Uczniów, z czego 12 będzie wchodziło do niecki basenowej. Ta grupa (12 Uczniów)
musi mieć jednego Opiekuna. Może to być Nauczyciel zajęć wychowania fizycznego, który poprowadzi
lekcję w-f. Druga grupa – 8 niećwiczących Uczniów – musi mieć kolejnego Opiekuna i będzie z nim
przebywała np. na galerii widokowej, w szatni czy w poczekalni. Niećwiczący na basenie Uczniowie
mogą również pozostać w szkole.
Niezależnie od wielkości grupy Uczniów na basenie, standard liczby Opiekunów na liczbę Uczniów jest
jasno określony: 1 opiekun na max. 15 Uczniów.
Uczniów
Pozostaje jeszcze inna kwestia organizacyjna do rozwiązania dla Dyrektora szkoły, którego Uczniowie
biorą udział w zajęciach na basenie. Kto z Nauczycieli ćwiczy z Uczniami w wodzie?
wodzie
Jeśli zajęcia dotyczą umiejętności koniecznych do realizacji podstawy programowej w ramach
ramach zajęć
obowiązkowych, powinien to być Nauczyciel wychowania fizycznego,
fizycznego który „wchodzi” lub nie „wchodzi”
z Uczniami do wody.
Jeśli są to zajęcia pozalekcyjne organizowane przez szkołę: zabawy, ćwiczenia w wodzie czy
doskonalenie własnych umiejętności pływania, Uczniowie mogą przebywać pod nadzorem Opiekuna ze
strony szkoły, który nie jest Nauczycielem wychowania fizycznego, ale przebywa nad brzegiem niecki
basenowej (w klapkach, w koszulce i np. z szarfą, na której są dane szkoły czytelne i widoczne dla
kąpiących się Uczniów).
Oczywiście Dyrektor ma dążyć do przyjęcia takich rozwiązań organizacyjnych, aby jakość
organizowanych i prowadzonych zajęć przez szkołę była jak najwyższa. Rozporządzenie o
kwalifikacjach Nauczycieli nie odnosi się wprost do kwalifikacji Opiekunów, którzy stanowią opiekę nad
Uczniami w czasie zajęć na basenie.
Na podstawie:
•
Ustawa z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach
wodnych (Dz. U. Nr 208, poz. 1240);
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków
bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających
sporty wodne (Dz. U. z 1997 r., Nr 57, poz.358 ze zm.) – uznane za uchylone, ale standardy,
które określa stosuje się w praktyce;
•
Rozporządzenie MENiS z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w
publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 6 poz. 69 ze zm.);
•
Rozporządzenie MEN z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji
wymaganych od nauczycieli (Dz. U. Nr 50, poz. 400 ze zm.).