Strona 44-46 - Artysta światła i przestrzeni
Transkrypt
Strona 44-46 - Artysta światła i przestrzeni
44-46_Design Calatrava:Makieta 1 2010-02-25 14:26 44 DESIGN WITTCHEN/wiosna–lato 2010 Page 44 A OPERUJE TYLEŻ MATERIAŁEM, CO NIEZABUDOWANYM OBSZAREM. O JEGO REALIZACJACH MÓWI SIĘ, ŻE TO RZEŹBA ZAKLĘTA W ARCHITEKTURĘ. ZAPROJEKTOWANA PRZEZ SANTIAGO CALATRAVĘ BUDOWLA JEST NOBILITACJĄ DLA MIASTA, MIMO ŻE ARTYSTA REGULARNIE PRZEKRACZA BUDŻETY. Tekst: Małgorzata Olszewska RTYSTA ŚWIATŁA I PRZESTRZENI 44-46_Design Calatrava:Makieta 1 2010-02-25 14:26 Page 45 45 Light Rail Train Bridge w Jerozolimie Wieżowiec HSB Turning Torso w Malmö Urodził się w 1951 roku w Walencji. Oprócz architektury studiował inżynierię, wiedzę z obu tych dziedzin stosuje dziś w projektach. Jako inżynier zna cechy swoich ulubionych materiałów – betonu, szkła, stali. Jako architekt wykorzystuje te możliwości, działając niemal na pograniczu praw fizyki. INSPIRACJA W PRZYRODZIE Calatrava unika tradycyjnych form, a jego projekty przypominają rzeźby. Zakrzywione płaszczyzny, szkieletowa konstrukcja, lekkie ażurowe struktury sprawiają, że budowla robi wrażenie, jakby była w ciągłym ruchu. Architekt twierdzi, że operuje „światłem i przestrzenią”. I faktycznie, w jego wyrafinowanych konstrukcjach betonowe czy stalowe elementy mają takie samo znaczenie, jak wolne obszary. Calatrava szuka inspiracji w przyrodzie – podgląda zachowanie ciała ludzkiego, a jego ulubione motywy to fala i skrzydła ptaka zrywającego się do lotu. Zaczynał od tworzenia mostów i dworców, w tym Puente del Alamillo w Sewilli i Lyon-Saint Exupéry TGV. Zwrot nastąpił w 1991 roku, gdy Calatrava zaprojektował wieżę Montjuic Communications Tower w Barcelonie. Po tej pracy posypały się kolejne prestiżowe propozycje, w tym terminal lotniczy w Bilbao, monumentalne Auditorio de Tenerife w Santa Cruz czy stadion olimpijski w Atenach na igrzyska w 2004 roku. Przyszłe projekty drapaczy chmur zapowiadał 190-metrowy HSB Turning Torso w szwedzkim Malmö, drugi co do wielkości budynek mieszkalny w Europie (po Triumph Palace w Moskwie). Jego kształt nawiązuje do rzeźby Calatravy „Twisting Torso” i przypomina skręcającą się męską sylwetkę. W 2001 roku Calatravę dostrzegła Ameryka. Karierę na tym kontynencie rozpoczął od pawilonu Milwaukee Art Museum. Niedługo potem otrzymał prestiżowe zadanie zaprojektowania nowej stacji kolejki PATH na Manhattanie – poprzednia została zniszczona podczas ataku na World Trade Center. Budynek przypomina ptaka wzbijającego się do lotu, choć obdarzeni poczuciem humoru nowojorczycy porównują jego kształt do szkieletu stegozaura. 44-46_Design Calatrava:Makieta 1 2010-02-25 14:26 Page 46 46 DESIGN WITTCHEN/wiosna–lato 2010 ESTETYKA PONAD FUNKCJONALNOŚCIĄ Realizacje Calatravy, choć spotykają się z uznaniem krytyki (w 2005 roku artysta otrzymał nagrodę im. Eugene’a McDermotta, jedno z najbardziej prestiżowych amerykańskich wyróżnień w dziedzinie sztuki), budzą też spore kontrowersje. Najczęstsze zarzuty to niepraktyczność, powtarzalność koncepcji oraz ogromne koszty realizacji. Przykładowo, budowa stadionu olimpijskiego w Atenach kosztowała 303 mln dolarów, co trzykrotnie przerosło planowany budżet. Twórcze pomysły architekta sprawiły też kłopot władzom Wenecji. Most Konstytucji, otwarty we wrześniu 2008 roku, jest tyleż piękny, co niebezpieczny. Wykorzystane w konstrukcji schodki tworzą złudzenie optyczne, które sprawiło, że w ciągu pierwszego miesiąca funkcjonowania mostu 10 osób zwichnęło na nim kostki. Co gorsza, schody uniemożliwiają poruszanie się niepełnosprawnym. Nieukończonym projektem Calatravy pozostaje Chicago Spire, który w założeniu miał mieć 160 m wysokości, co dawałoby mu drugie miejsce na świecie, po Burj Dubai. Spiralny kształt budynku miał nawiązywać do dymu z ognisk rozpalanych w tym miejscu przed przybyciem białego człowieka (choć dowcipni mieszkańcy C alatrava unika tradycyjnych form, Fot. Palladium Photodesign/Oliver Schuh, Jeremiah Wilson. Ilustracje Santiago Calatrava a jego projekty przypominają rzeźby. Zakrzywione płaszczyzny, szkieletowa konstrukcja, lekkie ażurowe struktury sprawiają, że budowla robi wrażenie, jakby była w ciągłym ruchu. Chicago widzieli w nim raczej gigantyczne wiertło). Niestety, z powodu braku środków prace zatrzymały się na etapie gigantycznej dziury w ziemi. Wizjoner kpiący z praw fizyki i zasobów ludzkiego portfela czy niepraktyczny twórca, który w kolejnych realizacjach wykorzystuje pomysły z poprzednich projektów? Kto chce wyrobić sobie własne zdanie na temat Calatravy, może sięgnąć po albumy dzieł zebranych „Complete Works 1979–2007” i „Complete Works 1979–2009”, autorstwa Philipa Jodidio (TASCHEN). „Bez względu na to, jak wyrafinowaną matematyką i inżynierią posługuje się w pracy Santiago Calatrava, kierują nim sztuka i uczucie, dzięki którym tworzy dzieła wykraczające daleko poza trywialne obliczenia rozkładu sił i naprężeń” – napisał autor. Warto się przekonać, czy miał rację. City of Arts and Sciences w Walencji Most w Reggio Emilia Projekt dworca Lyon-Saint Exupéry