W Kijowie o naruszaniu na Ukrainie rozsądnych terminów

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
W Kijowie o naruszaniu na Ukrainie
rozsądnych terminów postępowania
karnego
28 lipca 2016 roku prawnicy i przedstawiciele NGO dyskutowali nad wynikami badań
przeprowadzonych przez Fundację Otwarty Dialog. Partnerem wydarzenia była Ukraińska
Rada Adwokacka. Projekt dotyczący przedłużania trwania aresztu tymczasowego na Ukrainie z
naruszeniem tzw. rozsądnych terminów postępowania karnego jest realizowany w ramach
grantu przyznanego Fundacji przez Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO).
W okrągłym stole wzięli udział: adwokaci i przedstawiciele Kancelarii ‘Alekseev, Boyarchukov
and partners’, ‘Sayenko Kharenko’, ‘Ario Capital Group’; członkowie Ukraińskiej Rady
Adwokackiej; przedstawiciele organizacji obrony praw człowieka: ‘Kharkiv Human Rights Group’,
‘Human Rights Vector’, ‘Information Centre for Human Rights’; przedstawiciele i analitycy z
organizacji ‘The Society for the Protection of the Family and the Individual", ‘Laboratory for
Legislative Initiatives’, ‘Ukrainian Team of Reformers’; przedstawiciel Ministerstwa
Sprawiedliwości Ukrainy oraz Prokurator Generalny Ukrainy. Analityk Fundacji Otwarty Dialog Katerina Savchenko zwróciła uwagę uczestników na dane
statystyczne, które nie napawają optymizmem. Liczba postępowań karnych, które są
rozpatrywane przez sądy dłużej niż 6 miesięcy, wciąż rośnie. Jednocześnie prawie 1000 więźniów
oczekujących na werdykt przebywa w areszcie przez ponad rok. Jako przykłady Savchenko
przytoczyła sprawy 18 osób, których historie są przedmiotem opracowania przygotowanego przez
Fundację. W grupie tej znajdują się osoby przebywające od 4 do 7 lat w areszcie. Jednocześnie są
oni poddawani torturom i psychicznej presji.
Obok przypadków poszczególnych więźniów, w opracowaniu wymienione zostały także błędy i
naruszenia, których dopuszczają się sądy, a które w sposób nieuzasadniony wydłużają
przebywanie więźniów w aresztach tymczasowych, takie jak: długie przerwy między
postępowaniami, niestawiennictwo osób zaangażowanych w daną sprawę, awarie transportu
oskarżonych z więzienia do sądu, brak jury, przeciążeni pracą sędziowie. Jednak, jak zwróciła uwagę Savchenko, obok wymienionych czynników, mających w większości
charakter techniczny, kluczowe znaczenie ma stronniczość pracy sędziów i prokuratorów, na
których ciąży nieoficjalny obowiązek wydania wyroku skazującego wszelkimi możliwymi
sposobami. Wymowny jest wskaźnik, który informuje o tym, że prokuratorzy wycofują oskarżenia
w mniej niż 1% spraw. Z kolei uznanych za niewinnych jest 0,32%.
Swoimi doświadczeniami podzielił się także Sergiy Kischenko z Ukraińskiej Rady Adwokackiej.
Podkreślił, że sądy przy rozpatrywaniu wniosków prokuratorów o zatrzymanie lub przedłużenie
zatrzymania podejrzanego, nie zawsze honorują zasadę, wg której wszystkie materiały dowodowe
(złożone przez obie strony) powinny być traktowane jako równie ważne. Powszechną praktyką jest
też odwoływanie się prokuratorów od wyroków uniewinniających bądź nawet wszczynanie
postępowania karnego przeciwko sędziom, którzy uznali, że osoba, przeciwko której wniesiono
akt oskarżenia, nie popełniła zarzucanego jej czynu. Zdaniem Kischenko, takie praktyki wzmagają
tylko stronniczość sędziów. Członek Ukraińskiej Rady Adwokackiej zwrócił także uwagę na jedną z rekomendacji
opracowania, tj. wprowadzenie do Kodeksu Postępowania Karnego zapisu, który zakazywałby
szefom lokalnych prokuratur pociągania prokuratorów do dyscyplinarnej odpowiedzialności za
wykorzystanie prawa do odmowy skierowania sprawy do sądu lub wycofanie postawionych
zarzutów (w razie braku dowodów winy). Jednak Prokurator Generalny Ukrainy Valentina Konnova zauważyła, że ściganie z oskarżenia
publicznego jest główną funkcją prokuratorów, w związku z czym wycofywanie zarzutów
stawiałoby pod znakiem zapytania istnienie instytucji, jaką jest Prokuratura Generalna. Przy czym wycofywanie zarzutów może rzeczywiście stwarzać możliwość nakładania kar dyscyplinarnych na
prokuratorów. Jednak, jak podkreśla Konnova, prokuratorów chroni zasada niezależności.
Odnośnie do przewlekłości postępowań i opóźnień, jej zdaniem przyczyną jest nierzadko także
zachowanie pozwanego. Prokurator skomentowała również problem z transportem podejrzanego
z więzienia do sądu. Jej zdaniem często powodem jest brak paliwa. Głos w dyskusji zabrał też wicedyrektor Charkowskiej Grupy Obrony Praw Człowieka Oleksandr
Pavlichenko, który zwrócił uwagę na to, że Ukraina nie wypełniła wielu z orzeczeń Europejskiego
Trybunału Praw Człowieka dotyczących prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie.
Prawnicy obecni na sali podkreślili także, że ważną kwestią pozostaje to, jak przekazać
ukraińskim organom rezultaty opracowania, tak by mogły one zostać zaimplementowane.
Miroslav Lavrinok, Pierwszy Zastępca Dyrektora Ośrodka Koordynacji Pomocy Prawnej
Ministerstwa Sprawiedliwości Ukrainy, zaproponował wydanie konkretnych rekomendacji w
formie nowelizacji ustawy. W odpowiedzi Jędrzej Czerep z Fundacji Otwarty Dialog podzielił się
doświadczeniami Fundacji w tym względzie, w szczególności rezultatami kampanii na rzecz
reformy Interpolu. Jego zdaniem doświadczenie zdobyte podczas pracy w Fundacji na rzecz
zmian w międzynarodowej organizacji policji i jego pozytywne skutki, mogą okazać się pomoce
przy implementacji rekomendacji dt. długoterminowego przetrzymywania więźniów, czekających
na wyrok na Ukrainie. Z kolei przedstawicielka Fundacji, Agnieszka Piasecka, opowiedziała o
swoim zaangażowaniu w proces reformy sądownictwa na Ukrainie, podkreślając przy tym fakt
braku woli zmian w prokuraturze i zamkniętość instytucji na zmiany. Opracowanie Fundacji Otwarty Dialog zostanie poszerzone o komentarze i sugestie uczestników
spotkania. Finalna wersja zostanie zaprezentowana pod koniec sierpnia 2016 roku.
Pobierz: Przedłużanie trwania aresztu tymczasowego na Ukrainie z naruszeniem tzw.
rozsądnych terminów postępowania karnego
W przypadku pytań, prosimy o kontakt z:
Igor Savchenko – [email protected]
Jędrzej Czerep – [email protected]
Fundacja Otwarty Dialog
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu