Ocena oddziaływania na środowisko

Ocena oddziaływania na środowisko
Wpisany przez Kira Radlińska
Mały przewodnik po najnowszych przepisach oraz o tym, jak się ma teoria do praktyki.
Na początek odrobinę historii i prawa. Obecnie funkcjonująca ustawa z 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko weszła w życie 15 listopada 2008
roku i jest aktualnie obowiązującym przepisem, na postawie którego można starać się o
uzyskanie tzw. decyzji środowiskowej. Ustawa ta potocznie zwana jest ustawą OOŚ.
Obecnie funkcjonujące przepisy dotyczące ocen oddziaływania na środowisko powstały na
podstawie unijnych przepisów w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, a także przepisów
dotyczących obszarów Natura 2000 oraz regulacji krajowych. Ustawa z 3 października powstała
poprzez wyjęcie części dotyczącej OOŚ z ustawy Prawo Ochrony Środowiska z 27 kwietnia
2001 roku. Pamiętać należy, że jeśli są rzeczy niedoprecyzowane w ustawie OOŚ, to należy ich
szukać w innych przepisach krajowych, czyli w ustawach powiązanych, takich jak ustawa o
ochronie przyrody, prawo budowlane, prawo wodne, prawo geologiczne i górnicze oraz ustawa
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Shadow List
Aby mieć pełen zakres wiedzy i aby nie popełnić błędów, oprócz przepisów unijnych i krajowych
wymienionych wyżej należy znać akty wykonawcze wydane głównie przez ministra środowiska
oraz przez Radę Ministrów. Warto też zapoznać się z zaleceniami ministra środowiska
dotyczącymi OOŚ oraz obszarów Natura 2000, które - to wiem z doświadczenia zdecydowanie mogą ułatwić aplikowanie o decyzję środowiskową.
1/7
Ocena oddziaływania na środowisko
Wpisany przez Kira Radlińska
Tych aktów wykonawczych oraz zaleceń jest sporo, a nie ma tutaj miejsca na omówienie ich
wszystkich, więc wymienię ten najważniejszy, o którym większość zapomina. Otóż obszary
zapisane na tzw. Shadow List należy traktować tak samo jak obszary Natura 2000, które już
zostały zgłoszone do Komisji Europejskiej. A co to jest Shadow List? - to lista obszarów
przyrodniczych, które wg organizacji pozarządowych - głównie organizacji ekologicznych,
powinny zostać objęte ochroną.
Z obowiązku poinformowałam czytelników o podstawach prawnych obecnie obowiązującej
ustawy OOŚ i na tym zakończyć mogę część oficjalną. Przejdźmy teraz do części praktycznej.
Proces pozyskania decyzji środowiskowej w swojej klasycznej formie przebiega w sposób
następujący: złożenie wniosku, podanie do publicznej wiadomości o wszczęciu postępowania, a
jednocześnie przesłanie informacji do aplikującego podmiotu o wszczęciu procedury, przesłanie
dokumentów do właściwych organów opiniujących, decyzja organów opiniujących z informacją
o konieczności sporządzenia raportu środowiskowego oraz o jego zakresie, złożenie raportu
środowiskowego, opinia organów opiniujących na temat złożonego raportu, ewentualne
uzupełnienie (uzupełnienia) raportu środowiskowego, podanie do publicznej wiadomości treści
raportu środowiskowego, konsultacje społeczne, wydanie decyzji, składanie odwołań, protestów
oraz ich rozpatrzenie, wydanie prawomocnej decyzji.
Często używamy terminu decyzja środowiskowa. Należy jednak pamiętać, że we wniosku
powinniśmy wpisać, iż staramy się o wydanie „decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
zgody na realizację przedsięwzięcia".
Kiedy potrzebna decyzja środowiskowa
2/7
Ocena oddziaływania na środowisko
Wpisany przez Kira Radlińska
Z doświadczenia wiem, że większość inwestorów będzie się starała także o unijne dotacje dla
swojego projektu. Zatem trzeba wiedzieć, żeby do wniosku o decyzję środowiskową wpisać
dokładnie taki sam tytuł, jaki będzie widniał na wniosku unijnym albo odwrotnie: na wniosku
trzeba wpisać tytuł przedsięwzięcia z decyzji środowiskowej. Ważna tutaj jest zgodność tytułów,
aby później komisja oceniająca wnioski nie miała wątpliwości, że chodzi o ten sam projekt. W
najlepszym wypadku beneficjent zostanie wezwany do złożenia wyjaśnień, co przedłuża
procedurę oceny i oddala termin przyznania unijnego wsparcia. W najgorszym - taka
rozbieżność w tytule projektu może spowodować odrzucenie wniosku.
Wróćmy do tematu decyzji środowiskowej. Kiedy - przy jakich przedsięwzięciach - musimy
aplikować o decyzję środowiskową?
Tak więc decyzję środowiskową musimy mieć przed uzyskaniem: decyzji o pozwoleniu na
budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego oraz decyzji o pozwoleniu na
wznowienie robót budowlanych, decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę obiektów jądrowych, decyzji
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, koncesji na poszukiwanie lub
rozpoznawanie złóż kopalin, na wydobywanie kopalin ze złóż, na bezzbiornikowe
magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych
wyrobiskach górniczych, decyzji określającej szczegółowe warunki wydobywania kopaliny,
pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urządzeń wodnych, decyzji ustalającej warunki
prowadzenia robót polegających na regulacji wód oraz budowie wałów przeciwpowodziowych, a
także robót melioracyjnych, odwodnień budowlanych oraz innych robót ziemnych zmieniających
stosunki wodne na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych, zwłaszcza na
terenach, na których znajdują się skupienia roślinności o szczególnej wartości z punktu
widzenia przyrodniczego, terenach o walorach krajobrazowych i ekologicznych, terenach
masowych lęgów ptactwa, występowania skupień gatunków chronionych oraz tarlisk, zimowisk,
przepławek i miejsc masowej migracji ryb i innych organizmów wodnych; decyzji o
zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów, decyzji o zmianie lasu na użytek rolny,
decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej - decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji
drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady,
decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięć Euro 2012.
3/7
Ocena oddziaływania na środowisko
Wpisany przez Kira Radlińska
Co oceniają urzędnicy
Proszę też pamiętać, aby już prawomocną decyzję środowiskową dołączyć do wniosku, o
wydanie decyzji, o których mowa powyżej. Ważne jest też to, że prawomocna decyzja
środowiskowa ważna jest przez okres 4 lat od dnia jej uprawomocnienia się.
Co urzędnicy oceniają we wniosku i w raporcie ocen oddziaływania na środowisko (tzw.
raporcie środowiskowym)? Oceniany jest bezpośredni i pośredni wpływ danego przedsięwzięcia
na: środowisko oraz zdrowie i warunki życia ludzi, dobra materialne, zabytki oraz wzajemne
oddziaływanie wymienionych elementów, a także dostępność do złóż i kopalin; możliwość oraz
sposoby zapobiegania i zmniejszania negatywnego oddziaływania na środowisko; wymagany
zakres monitoringu; oddziaływanie przedsięwzięcia na obszary Natura 2000.
Do kogo należy złożyć wniosek o decyzję środowiskową? Rozwiązań jest kilka. Najczęściej
składamy do właściwego wójta gminy, burmistrza lub prezydenta miasta. Ale jeśli
przedsięwzięcie obejmuje zmianę lasu (stanowiącego własność Skarbu Państwa) na użytek
rolny, to wniosek składamy do dyrektora regionalnej dyrekcji lasów państwowych. Do starosty
składamy wniosek, gdy projekt przewiduje wymianę lub podział gruntów. Wniosek też możemy
złożyć do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, ale w przypadku, gdy projekt jest
przedsięwzięciem zawsze mogącym znacząco oddziaływać na środowisko, w przypadku
budowy dróg, linii kolejowych, napowietrznych linii energetycznych czy też sztucznych
zbiorników wodnych oraz w przypadku budowy instalacji do przesyłu ropy naftowej, produktów
naftowych, substancji chemicznych czy gazu. Regionalny dyrektor ochrony środowiska wydaje
też decyzję, jeśli projekt jest realizowany na terenie zamkniętym.
4/7
Ocena oddziaływania na środowisko
Wpisany przez Kira Radlińska
Zdarza się jednak tak, że projekt wykracza poza obszar jednej gminy, jednego powiatu czy
województwa. Wtedy wniosek składamy do właściwego organu, na terenie którego realizowana
jest największa część projektu. Dopilnować też należy, aby w takim przypadku organ, do
którego złożyliśmy wniosek skonsultował się z organami właściwymi do rozpatrzenia takiej
decyzji na terenach, na których realizowana jest mniejsza część projektu (lub realizowane są
mniejsze części). Dzięki temu możemy w przyszłości uniknąć zarzutu, że decyzja
środowiskowa, którą mamy jest nieważna, ponieważ nie uzgodniono jej z właściwymi organami.
Jeśli już jesteśmy przy uzgadnianiu decyzji środowiskowej (przed jej wydaniem) to pamiętać
należy, że organ, do którego złożyliśmy wniosek powinien ją uzgodnić z co najmniej dwoma
innymi, niezależnymi organami, takimi jak regionalny dyrektor ochrony środowiska, wojewoda,
starosta powiatowy, sanepid, a niekiedy z jednostkami podległymi MON lub MSWiA.
Co zawiera decyzja środowiskowa
Czym się kieruje urząd wydający decyzję środowiskową? Najważniejszy jest raport
środowiskowy, a przede wszystkim jego treść. Wbrew pozorom raporty te są wnikliwie czytane.
Ważne są też wyniki konsultacji społecznych, które najczęściej przeprowadzane są po złożeniu
raportu środowiskowego. Ważne jest, aby pamiętać, co powinna zawierać, a raczej określać
prawidłowo wydana decyzja środowiskowa:
- rodzaj i miejsce realizacji przedsięwzięcia,
- warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji lub użytkowania
przedsięwzięcia, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności ochrony cennych wartości
przyrodniczych, zasobów naturalnych i zabytków oraz ograniczenia uciążliwości dla terenów
sąsiednich,
- wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w dokumentacji
wymaganej do wydania decyzji,
- wymogi w zakresie przeciwdziałania skutkom awarii przemysłowych, w odniesieniu do
przedsięwzięć zaliczanych do zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnych
awarii,
- wymogi w zakresie ograniczania transgranicznego oddziaływania na środowisko w
5/7
Ocena oddziaływania na środowisko
Wpisany przez Kira Radlińska
odniesieniu do przedsięwzięć, dla których przeprowadzono postępowanie w sprawie
transgranicznego oddziaływania na środowisko;
- stwierdza konieczność utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania (jeśli to dotyczy
projektu i jeśli jest o tym mowa w raporcie OOŚ),
- przedstawia stanowisko w sprawie konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji.
W takiej decyzji wydający ją urząd może nałożyć na wnioskodawcę obowiązki: dotyczące
zapobiegania, ograniczania oraz monitorowania oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko,
a także wykonania kompensacji przyrodniczej; obowiązek przedstawienia analizy
porealizacyjnej.
Procedura od nowa
Jeśli już uzyskamy decyzję środowiskową, to nie musimy jej zmieniać, jeżeli zmienią się dane
wnioskodawcy, czyli jeśli firma zmieni nazwę lub siedzibę, a nawet jeśli decyzja zostanie
scedowana na inny podmiot. Ważne jest, aby zachować zakres przedsięwzięcia. Tutaj warto
mieć na uwadze, że zmniejszenie rozmiarów przedsięwzięcia też nie wymaga zmiany decyzji.
Na czym taka zmiana miałaby polegać? Podam może przykład ze swojej praktyki zawodowej.
Jeśli inwestor planuje budowę farmy wiatrowej na 30 działkach, ale okaże się, że ostatecznie
dana farma wiatrowa może powstać na 27 działkach, to nie musimy zmieniać decyzji. Tak samo
6/7
Ocena oddziaływania na środowisko
Wpisany przez Kira Radlińska
postępujemy, jeśli inwestycja przewiduje budowę farmy wiatrowej składającej się z 30 turbin, a
ostatecznie zostanie podjęta decyzja o budowie np. 25 wiatraków. Ta sama prawidłowość tyczy
się zmniejszenia mocy farmy. Ale jeśli inwestycja miałaby powstać na chociażby jednej działce
więcej lub miałaby o jeden wiatrak czy kW więcej mocy, to niestety proces pozyskania decyzji
środowiskowej należy rozpocząć od nowa.
Według mnie w porównaniu do przepisów, na postawie których składano wnioski o decyzję
środowiskową wcześniej, z przepisami obecnie obowiązującymi najistotniejszą zmianą jest rola
organizacji ekologicznych. W poprzednio obowiązujących przepisach organizacja ekologiczna
tylko we właściwym czasie mogła zgłosić uwagi czy protest. Musiała też wykazać, że ma w tym
interes, czyli że np. zajmuje się ochroną gatunku flory czy fauny, który jest zagrożony przez
inwestycję albo działa na terenie województwa (powiatu lub gminy) w którym realizowany jest
projekt.
Natomiast obecne przepisy nie stawiają takich wymagań przed organizacjami ekologicznymi.
Mało tego! Każda organizacja ekologiczna bez względu na to, ochroną kogo lub czego się
zajmuje i bez względu na teren, na którym działa, może przystąpić do procesu wydawania
decyzji środowiskowej. A w dodatku przystępuje na zasadach strony w postępowaniu.
Rewolucyjną zmianą ma być to, że proces pozyskania decyzji środowiskowej skrócony zostanie
z 300 do 100 dni. Z doświadczenia wiem, że bardzo trudno było utrzymać termin 300 dni i
śmiem wątpić, czy przy obecnych przepisach realne będzie dotrzymanie terminu 100 dni.
Przynajmniej w projektach, dla których aplikowałam o decyzję środowiskową termin owych 100
dni do złożenia wniosku do wydania decyzji został już dawno przekroczony. Nie traćmy jednak
optymizmu. Miejmy nadzieję, że im dłużej nowe przepisy będą obowiązywały, tym sprawniej
będzie przebiegał proces wydawania decyzji środowiskowej.
7/7