pobierz - PUP Radziejów
Transkrypt
pobierz - PUP Radziejów
BADANIE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH POWSTAŁYCH DZIĘKI DOTACJOM OTRZYMANYM W PUP W RADZIEJOWIE W LATACH 2010-2013. ANALIZA W prezentowanej publikacji przedstawiono wyniki badania ilościowego i jakościowego wśród beneficjentów Powiatowego Urzędu Pracy w Radziejowie, którzy w latach 2010 – 2013 otrzymali jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. W omawianym okresie dotacje takie otrzymało 331 osób bezrobotnych, natomiast w badaniu wzięło udział 299 beneficjentów1. Badanie przeprowadzono techniką wywiadu przy wykorzystaniu danych z CEIDG, SI SYRIUSZ oraz klasycznego kwestionariusza – ankiety. W raporcie omówiono trendy i kierunki rozwoju firm powstałych dzięki dotacji PUP, plany inwestycyjne i kadrowe przedsiębiorstw oraz bariery utrudniające funkcjonowanie na rynku i korzystanie z różnorodnych form wsparcia. Przeanalizowano również motywacje przedsiębiorców, które skłoniły ich do podjęcia działalności gospodarczej, oraz zidentyfikowano powody ewentualnej likwidacji prowadzonej działalności gospodarczej. Niniejsza publikacja przedstawia w sposób szczegółowy wyniki badań, a także wnioski i rekomendacje, których wdrożenie pozwoli na jeszcze skuteczniejsze wspieranie lokalnego rynku pracy. CHARAKTERYSTYKA BADANYCH PODMIOTÓW Fundusze Analizowane podmioty powstały na przestrzeni lat 2010 – 2013, przy czym największy odsetek firm założono w 2010 roku (40%). Ankietowani deklarowali powszechnie, iż byli dobrze i bardzo dobrze przygotowani do prowadzenia własnego biznesu oraz byli rozeznani w branżach, którymi chcieli się zajmować. 1 Różnica liczby osób bezrobotnych, które otrzymały dotację w stosunku do zbadanych podmiotów, wynika z braku możliwości przeprowadzenia wywiadu, z powodu braku informacji o podmiotach prowadzących działalność w CEIDG , bowiem zakończyły one swoje funkcjonowanie przed stworzeniem tej bazy przez Ministra Gospodarki, i nie są uwzględnione w tym rejestrze. 1 W momencie przeprowadzania badania przedsiębiorstwa miały formę działalności gospodarczej – osoby fizycznej. Udział środków finansowanych z Funduszu Pracy i Europejskiego Funduszu Społecznego był zróżnicowany w poszczególnych latach: Tabela 1. Źródło finansowania dotacji w badanym okresie. ROK / FUNDUSZE FUNDUSZ PRACY EUROPEJSKI RAZEM FUNDUSZ SPOŁECZNY 2010 83 51 134 2011 30 34 64 2012 41 21 62 2013 5 66 71 RAZEM 159 172 331 Źródło: opracowanie własne na podst. danych PUP w Radziejowie. Fundusze Fundusz Pracy 48% 52% Europejski Fundusz Społeczny Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. 2 Wiek Wsparcie w postaci jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej otrzymali respondenci w różnym wieku, chodź wyraźna jest przewaga osób młodych i w średnim wieku. Decyzję o założeniu własnego biznesu nieco chętniej podejmują osoby młode, do 30 roku życia (26%) i w średnim wieku – od 31 do 40 lat (41%), a około jednej czwartej osoby powyżej 40 roku życia (24%). Wiek respondentów 24% 26% Do 30 roku życia 31 - 40 41% 41 - 67 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. Płeć Wyzwanie jaki niesie za sobą praca „na swoim”, zdecydowanie chętniej podejmują mężczyźni (57%) niż kobiety (35%). Tabela 2. Płeć badanych respondentów. ROK / PŁEĆ KOBIETY MĘŻCZYŹNI RAZEM 2010 40 68 108 2011 24 35 59 2012 27 35 62 2013 23 47 70 RAZEM 114 185 299 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. 3 Płeć 34% Kobiety Mężczyźni 56% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. Wykształcenie Przedsiębiorcy to na ogół osoby dobrze wykształcone, na poziomie co najmniej średnim: Wykształcenie 17% podstawowe / gimnazjalne 8% 23% 44% zawodowe średnie wyższe Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. 4 Gminy Najwięcej działalności zostało rozpoczętych w gminach: Tabela 3. Gminy w jakich ankietowanie otwierali działalności. GMINA / 2010 2011 2012 2013 RAZEM 37 18 14 17 86 Osięciny 12 13 15 15 55 Bytoń 4 5 6 5 20 Radziejów 18 8 13 15 54 Gmina 9 3 4 2 18 Dobre 13 3 5 10 31 Topólka 15 9 5 6 35 RAZEM 108 59 62 70 299 ROK Piotrków Kujawski Radziejów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. Gminy Piotrków Kujawski 11% 9% 26% Osięciny Bytoń 5% 16% 17% 6% Radziejów Gmina Radziejów Dobre Topólka Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. 5 Branża Przeanalizowano także, jakie dziedziny prowadzenia biznesu są najpopularniejsze wśród ankietowanych: Tabela 4. Branże. ROK / BRANŻA HANDEL USŁUGI PRODUKCJA RAZEM 2010 45 51 9 105 2011 26 24 5 55 2012 29 31 2 62 2013 27 40 10 77 RAZEM 127 146 26 299 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. Przedsiębiorcy najczęściej podejmowali działalność w sferze usług (39%), a także handlu (38%), natomiast najmniejszą grupę stanowią producenci wyrobów gotowych (8%). Branża 8% 39% Handel 38% Usługi Produkcja Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. 6 Dane dotyczące branży PKD zweryfikowano, czym dokładnie zajmuje się badana firma. Głównymi dziedzinami działalności przedsiębiorstw wg sekcji PKD 2007 są: 1. Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle: a) Dział 47 – Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi: - sklepy spożywcze, - sklepy odzieżowe, meblowe, kosmetyczne, a także sprzedaż: urządzeń gospodarstwa domowego, artykułów metalowych, kosmetyków, biżuterii itp., - sprzedaż przez Internet, - sprzedaż odzieży używanej, - sprzedaż artykułów oświetleniowych, - sprzedaż prowadzona na straganach i targowiskach. b) Dział 45 – Handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi; naprawa pojazdów samochodowych: - sprzedaż hurtową i detaliczną pojazdów samochodowych, nowych i używanych, - sprzedaż hurtowa i detaliczna motocykli, ich naprawa i konserwacja oraz sprzedaż hurtowa i detaliczna części i akcesoriów do nich. 2. Sekcja S – Pozostała działalność usługowa: a) Dział 96 – Pozostała indywidualna działalność usługowa: - zakłady fryzjerskie, - zakłady kosmetyczne, - firmy sprzątające, - zagospodarowanie terenów zieleni: wykaszanie traw, pielęgnacja krzewów. b) Dział 43 – Roboty budowlane specjalistyczne: - firmy budowlane: wznoszenie budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, burzenie i rozbiórka obiektów budowlanych, - firmy wykończeniowe: tynkowanie, malowanie, szklenie, oblicowywanie ścian, pozostałe specjalistyczne roboty budowlane wykończeniowe. c) Dział 71 - Działalność w zakresie architektury i inżynierii oraz związane z nią doradztwo techniczne: - usługi geodezyjne, 7 - działalność w zakresie architektury. d) Dział 74 – Pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna: - fotografowanie. Dział 59 – Działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo, programów e) telewizyjnych, nagrań dźwiękowych i muzycznych: - videofilmowanie. Dział 86 – Pozostała działalność w zakresie opieki zdrowotnej: f) - fizjoterapia. g) Dział 85 – Edukacja: - korepetycje. 3. Sekcja C – Produkcja: a) Dział 25 – Produkcja metalowych wyrobów gotowych: - usługi ślusarskie: toczenie, frezowanie wyrobów metalowych, - produkcja konstrukcji metalowych, bram, ogrodzeń, balustrad, - płatnerstwo: produkcja zbroi rycerskich, mieczy. b) Dział 14 – Produkcja odzieży, z wyłączeniem wyrobów futrzarskich: - szycie odzieży damskiej, męskiej, młodzieżowej, dziecięcej, - produkcja biżuterii, wyrobów rękodzieła artystycznego. Sytuacja badanych przedsiębiorstw W momencie przeprowadzania badania działalność gospodarczą prowadziło 130 beneficjentów, a prawie połowa - 166 beneficjentów zrezygnowała z bycia przedsiębiorcą, natomiast 35 zawiesiło swoje działalności. Tabela 4. Sytuacja badanych przedsiębiorstw. ROK / SYTUACJA AKTYWNI ZAWIESZENI WYKREŚLENI 2010 42 3 95 2011 22 9 28 2012 25 13 24 2013 41 10 19 RAZEM 130 35 166 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. 8 Sytuacja badanych przedsiębiorstw 39% Aktywni Zawieszeni 50% Wykreśleni 11% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. Użyteczność dotacji Wpływ dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Czy gdyby nie otrzymano dotacji z Powiatowego Urzędu Pracy w Radziejowie, rozpoczęto by działalność gospodarczą, ankietowani odpowiadali: Użyteczność dotacji 13% Tak 16% Trudno powiedzieć Nie 63% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. 9 Przedsiębiorców poproszono o określenie, jak bardzo uzależniali oni swoją decyzję o podjęciu działalności gospodarczej od przyznania przez urząd pracy dotacji. Ponad połowa (ok. 63%) badanych nie rozpoczęłaby prowadzenia własnego biznesu, gdyby nie otrzymali kwoty dofinansowania. Według odpowiedzi ankietowanych, tylko 13% byłoby gotowe podjąć się tego wyzwania bez przyznania środków finansowych, natomiast 16% nie potrafiło udzielić odpowiedzi na to pytanie. Oznacza to, iż wsparcie finansowe urzędu odegrało silną rolę motywującą wśród osób rozważających rozpoczęcie działalności gospodarczej. W niniejszej analizie szczególnie ważnym zagadnieniem jest ocena pomocy doradczej i finansowej udzielanej przedsiębiorcom przez Powiatowy Urząd Pracy w Radziejowie. Ponieważ wszyscy respondenci otrzymali środki finansowe na założenie własnej działalności gospodarczej, zapytano ich, czy wysokość tej dotacji była dla nich satysfakcjonująca. Wysokość dotacji 15% Tak 13% Trudno powiedzieć Nie 65% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. Poglądy badanych na ten temat były dosyć zróżnicowane, opinie pozytywne wyraziła ponad połowa ankietowanych (65%), 13% respondentów nie potrafiło odpowiedzieć na to pytanie, natomiast 15% było niezadowolonych z kwoty otrzymanych środków finansowych. 10 Przedsiębiorcy uzyskane środki przeznaczali głownie na zakup niezbędnych narzędzi, urządzeń, sprzętów, surowców i produktów. Wielu także na zakup środka transportu. Ponadto inwestowali w lokale: wynajem, dostosowanie lokalu, aby odpowiadał potrzebom firmy oraz reklamę. Likwidacja i zawieszenie firmy Głównymi przyczynami, które wpłynęły na respondentów i spowodowały zawieszenie bądź zamknięcie działalności były: 1. Niemożność realizowania zobowiązań finansowych (składki ZUS i podatki) w ogóle lub terminowo. 2. Kondycja gospodarki w kraju, kryzys gospodarczy. Przyczyny likwidacji / zawieszenia ZUS 20% KRYZYS 50% inne przyczyny 30% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. Pojedyncze jednostki wskazywały jako przyczynę również sytuację osobista, np. chorobę, znalezienie innego zatrudnienia, zakończenie umowy dotacji, bądź brak predyspozycji do prowadzenia firmy, nieumiejętność przewidywania rozwiązań i palące potrzeby finansowe. Niektórzy wskazali, że po prostu nie chcieli już prowadzić działalności. Kondycja finansowa firmy w momencie jej zawieszenia / zamknięcia Jak odpowiadali ankietowania, gdy zadano im pytanie o kondycję finansową firmy w momencie jej zamknięcia, zawieszenia: 11 Kondycja finansowa 8% Dobra Nie wiem, nie pamiętam 28% Zła 20% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Radziejowie. Przeprowadzone badanie wskazało na występowanie pewnych barier, które utrudniają rozwój przedsiębiorstw. W tym kontekście istotne jest określenie, jakie działania podejmują firmy, aby przezwyciężyć te problemy, a więc z jakich form pomocy korzystają. Ankietowani wskazali oprócz dotacji, kredyty oraz wszelaką pomoc z Urzędu Marszałkowskiego, Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz Fundacji wspomagania wsi. Wskazane przez przedsiębiorców bariery mają dwojaki charakter finansowy, gdyż ankietowani nie dysponują wystarczającym kapitałem do starania się o środki pomocowe, bądź też mają trudności ze zdobyciem informacji na ten temat i poradzeniem sobie z wypełnieniem wniosków aplikacyjnych. WNIOSKI Badanie pozwoliło zidentyfikować grupy docelowe, które były objęte wsparciem w postaci jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Bezrobotnymi, którzy rzadziej wyrażają zainteresowanie dotacjami, są osoby starsze, po 50 roku życia, a także młodzież w wieku do 25 lat oraz kobiety. Promowanie wsparcia wśród kobiet jest szczególnie ważne w kontekście dotacji przyznawanych w ramach projektów finansowanych ze środków UE, które muszą być zgodne z polityką równości szans ze względu na płeć. Wskaźnik „przetrwania” analizowanych podmiotów gospodarczych kształtuje się na wysokim poziomie (prawie 40%). Najczęściej utrzymywały się na rynku firmy działające 12 w sektorze usług, handlu, a najrzadziej – produkcji. Dokonując oceny wniosków osób aplikujących o dotację, należałoby zwrócić szczególną uwagę na szanse biznesowe firm, które planują działać w branży handlowej i promować działalność w sferze usług, który to sektor ma nowoczesny charakter i największe perspektywy rozwojowe. Beneficjenci dosyć dobrze oceniają swoje przygotowanie do prowadzenia działalności gospodarczej, na poziomie dobrym lub bardzo dobrym. Likwidacje firm założonych dzięki dotacjom związane były zazwyczaj z problemami finansowymi, opłatami - głównie ZUS, trudną sytuacją gospodarczą kraju – kryzysem, bądź też trudną sytuacją osobistą beneficjentów, przy czym częściej likwidowano firmy, niż je zawieszano. Przyczynami złej kondycji ekonomicznej likwidowanych podmiotów były głównie problemy w postaci wysokiej konkurencji i niskiego popytu, a także zła sytuacja branży i problemy z płynnością finansową. Podmioty gospodarcze powstające dzięki dotacjom wywierają korzystny wpływ na lokalny rynek pracy poprzez tworzenie nowych możliwości zatrudnienia. Zazwyczaj zatrudnienia mają miejsce w kolejnych latach działalności firmy, kiedy zbuduje już ona swoją pozycję na rynku. Co więcej, analizowane podmioty mają dalsze plany zatrudnieniowe, zwolnienia będą miały miejsce jedynie incydentalnie. Aby zmniejszyć liczbę barier dla przedsiębiorców najbardziej korzystne byłoby obniżenie składek ZUS oraz uproszczenie prawa gospodarczego i systemu podatkowego, choć niewątpliwie działania te nie są możliwe w ramach lokalnej perspektywy działania. Przedsiębiorcy zapytani o najbardziej preferowane przez nich formy wsparcia najczęściej wyrażali zainteresowanie dotacjami na inwestycje, bezpłatnymi szkoleniami, a także bezpłatnym doradztwem i dotacją na uzyskanie certyfikatów. Korzystając do tej pory z pomocy różnych instytucji, przedsiębiorcy najsilniej odczuwali brak informacji o dostępnych środkach, a także fakt, iż wnioski o pomoc są zbyt skomplikowane. Ograniczeniem jest również brak wolnych środków na realizację projektów i problemy z zapewnieniem wkładu własnego i jego zabezpieczeniem. Badanie wykonała: Sylwia Jędruszczak 13