Budowa drogi ekspresowej S7 na odcinku Koszwały

Sprawozdanie z inwentaryzacji entomologicznej
wykonanej dla zadania pt.
„Budowa drogi ekspresowej S7 na odcinku
Koszwały - Kazimierzowo"
Autorzy:
mgr Piotr Zięcik
mgr Magdalena Hadwiczak
mgr inż. Piotr Nagórski
Gdańsk, 8 listopada 2013 r.
1
SPIS TREŚCI
1.Wstęp……………………………………………………………………………………..3
2. Ogólna charakterystyka terenu badań………………………………………...............3
3. Metodyka prac terenowych………………………………………………….................4
4. Wyniki…………………………………………………………………………………...8
5. Podsumowanie i wnioski.................................................................................................11
6. Literatura………………………………………………………..….…………………..12

Wstęp
Niniejsze opracowanie powstało na potrzeby raportu oddziaływania na środowisko inwestycji w
postaci budowy drogi ekspresowej S7 na odcinku Koszwały – Kazimierzowo.
Zebrane dane stanowią materiał naukowy, niezbędny do:
1. Określenia wpływu planowanej inwestycji na populacje entomofauny tego obszaru,
2. Określenia wniosków i zaleceń dotyczących działań minimalizujących potencjalny negatywny wpływ na
entomofaunę, uwzględniając specyfikę przedsięwzięcia.

Ogólna charakterystyka terenu badań
Planowana do budowy droga ekspresowa będzie przebiegać przez teren dwóch województw:
pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Obszar ten należy do mezoregionu Żuławy Wiślane makroregionu
Pobrzeża Gdańskiego prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego (Kondracki 2002). Krajobraz Żuław
Wiślanych, od wieków poddawany jest silnej antropopresji (Herbich, Markowski 2005). Żuławy Wiślane
charakteryzuje silnie rozbudowana sieć hydrologiczna, szczególnie dotyczy to sieci rowów odwadniających.
Dominującym elementem krajobrazu są tu pola uprawne, występujące w mozaice z użytkami zielonymi oraz
wilgotnymi pastwiskami. Nieduże zakrzewienia i zadrzewienia związane są najczęściej z osadami ludzkimi
lub z przydrożami, brzegami rowów i zbiorników wodnych. Zgodnie z podziałem przyrodniczo leśnym
obszar ten wchodzi w skład I. Krainy Bałtyckiej, Dzielnicy Żuław Wiślanych. Klimat tej krainy kształtowany
jest głównie pod wpływem morza. Charakteryzują go najłagodniejsze w kraju zimy, chłodne okresy letnie
oraz stosunkowo wysoka suma opadów atmosferycznych. Średnia roczna temperatura powietrza w krainie
wynosi 8.5oC – 9.2oC. W okresie zimowym i letnim średnie temperatury powietrza kształtują się między
1.3oC – 1.7oC (styczeń) i 18.2oC – 19.8oC (lipiec). Roczna suma opadów wynosi 555-734 mm
(http://www.bdl.info.pl).

Metodyka prac terenowych entomologicznych
Inwentaryzacji poddano wybrane grupy entomofauny, tj. motyle dzienne Rhopalocera,
ważki Odonata, trzmiele Bombus, biegaczowate Carabidae, w tym pachnicę dębową Osmoderma
spp.
Prace terenowe przeprowadzono w okresie od maja do sierpnia 2013 r. w trakcie siedmiu
wizyt terenowych. Badania prowadzono z podobną intensywnością wzdłuż całego przebiegu drogi.
Zanim przystąpiono do właściwych badań terenowych, spenetrowano równomiernie cały obszar
objęty inwentaryzacją w celu wytypowania i naniesienia na mapę wszystkich miejsc potencjalnie
interesujących ze względu na motyle dzienne, ważki i chrząszcze (np. najlepiej zachowane
zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe, zbiorniki wodne, skupiska starych dziuplastych drzew). W
trakcie następnych wizyt miejscom tym poświęcono szczególną uwagę. W przypadku motyli
dziennych poszukiwano postaci dorosłych i stadiów preimaginalnych motyli. Motyle, ważki i
trzmiele wyszukiwano aktywnie, oznaczając w terenie napotkane osobniki. Postaci dorosłych i
wylinek ważek poszukiwano nad brzegami cieków i rowów. Gatunki trudniejsze motyli i ważek
chwytano w czerpak entomologiczny, a następnie wypuszczano, bądź fotografowano i na tej
podstawie oznaczano przynależność gatunkową.
Badania dotyczące chrząszczy miały inny charakter, niż w przypadku dwóch pozostałych grup –
skoncentrowano się w nich na poszukiwaniu konkretnych gatunków - wymienionych w
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej
zwierząt (Dz.U. 2011 nr 237 poz. 1419), jak również wymienionych w załączniku II Dyrektywy
Siedliskowej 92/43/EWG (Tabela 3), zwłaszcza pod kątem pachnicy dębowej Osmoderma spp.
Tabela 1. Wykaz gatunków chronionych objętych inwentaryzacją.
Lp
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Zał. II Dyrektywy
Siedliskowej
Rozporządzenie
Ministra Środowiska
motyle dzienne Rhopalocera
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
szlaczkom torfowiec
szlaczkom szafraniec
czerwończyk fioletek
czerwończyk nieparek
modraszek alkon
modraszek arion
modraszek bagniaczek
modraszek eroides
modraszek gniady
modraszek nausitous
modraszek orion
modraszek Rebela
modraszek telejus
krasnopani hera
dostojna akwilonaris
dostojna eunomia
górówka sudecka
mszarnik jutta
osadnik wielkooki
pasyn lucylla
przeplata aurinia
przeplata maturna
przestrojnik titonus
skalnik alcyona
skalnik bryzeida
skalnik driada
strzępotek edypus
strzępotek hero
strzępotek soplaczek
niepylak Apollo
niepylak mnemozyna
paź żeglarz
Colias palaeno
Colias myrmidone
Lycaena helle
Lycaena dispar
Maculinea alcon
Maculinea arion
Plebeius optilete
Polyommatus eroides
Polyommatus ripartii
Maculinea nausithous
Scolitantides orion
Maculinea rebeli
Maculinea teleius
Callimorpha quadripunctaria
Boloria aquilonaris
Boloria eunomia
Erebia sudetica
Oeneis jutta
Lopinga achine
Neptis rivularis
Euphydryas aurinia
Euphydryas maturna
Pyronia tithonus
Hipparchia alcyone
Chazara briseis
Minois dryas
Coenonympha oedippus
Coenonympha hero
Coenonympha tullia
Parnassius apollo
Parnassius mnemosyne
Iphiclides podalirius
ważki Odonata
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
zalotka większa
trzepla zielona
straszka północna
łątka zielona
łątka ozdobna
iglica mała
żagnica zielona
żagnica torfowcowa
żagnica północna
zalotka spłaszczona
zalotka białoczelna
szklarnik leśny
miedziopierś północna
miedziopierś górska
gadziogłówka żółtonoga
48
pachnica dębowa
Leucorrhina pectoralis
Ophiogomphus cecilia
Sympecma paedisca
Coenagrion armatum
Coenagrion ornatum
Nehalennia speciosa
Aeshna viridis
Aeshna subarctica
Aeshna caerulea
Leucorrhinia caudalis
Leucorrhinia albifrons
Cordulegaster boltoni
Somatochlora arctica
Somatochlora alpestris
Gomphus flavipes
chrząszcze Coleoptera
Osmoderma spp.
49
trzmiel ciemnopasy
trzmiele Bombus
Bombus ruderatus
+
50
trzmiel czarnopaskowy
Bombus schrencki
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
51
trzmiel drzewny
Bombus hypnorum
+
52
trzmiel gajowy
Bombus lucorum
53
trzmiel grzbietoplam
Bombus maculidorsis
54
trzmiel kamiennik
Bombus lapidarius
55
trzmiel kołnierzykowy
Bombus magnus
+
56
trzmiel leśny
Bombus pratorum
+
57
trzmiel ogrodowy
Bombus hortorum
+
58
trzmiel ozdobny
Bombus distinguendus
+
59
trzmiel paskowany
Bombus subterraneus
+
60
Bombus pomorum
+
61
trzmiel
rdzawoodwłokowy
trzmiel różnobarwny
Bombus soroeensis
+
62
trzmiel rudonogi
Bombus ruderarius
+
63
trzmiel rudoszary
Bombus sylvarum
+
64
trzmiel rudy
Bombus pascuorum
+
65
trzmiel stepowy
Bombus laesus
+
66
trzmiel szary
Bombus veteranus
+
67
trzmiel sześciozębny
Bombus wurfleini
+
68
trzmiel wąskopaskowy
Bombus cryptarum
+
69
trzmiel wielkooki
Bombus confusus
+
70
trzmiel wrzosowiskowy
Bombus jonellus
+
71
trzmiel wschodni
Bombus semenoviellus
+
72
trzmiel wysokogórski
Bombus pyrenaeus
+
73
trzmiel wyżynny
Bombus mesomelas
+
74
trzmiel zachodni
Bombus cullumanus
+
75
trzmiel ziemny
Bombus terrestris
+
76
trzmiel zmienny
Bombus humilis
+
77
trzmiel żółty
Bombus muscorum
+
+
Ocenę poziomu zasiedlenia zadrzewień przez pachnicę dębową oparto na:
1) kontroli zawartości dziupli i ich otoczenia przy temperaturze powietrza powyżej 10° C,
2) obserwacjach postaci dorosłych prowadzonych w lipcu i sierpniu.
Kontrole dziupli (zgodnie z wytycznymi GDOŚ) polegały na pobraniu z dziupli dużej ilości
murszu i przesiewaniu go w celu odnalezienia żywych owadów, ich larw oraz śladów (odchody
larw, fragmenty osłonek poczwarkowych) i szczątków (zwłaszcza odnóża, pokrywy skrzydłowe i
przedplecza postaci dorosłych). Do przesiewania wykorzystano sito entomologiczne o rozmiarze
oczek ok. 4 mm. Mursz do przesiewek pobierano do pojemnika (wiaderko) i przesiewano na
rozłożony jasny materiał lub do innego pojemnika. Badania prowadzono przy temperaturze
powietrza powyżej 10° C, aby nie spowodować śmiertelności owadów. Podstawowym
ograniczeniem podczas kontrolowania dziupli w żywych i stojących drzewach była ich duża
głębokość (często na całą wysokość pnia) oraz występowanie osobników w dużej odległości od
otworu. Można przyjąć, że obecność odchodów dowodzi jeśli nie aktualnego, to przynajmniej
niedawnego zasiedlenia dziupli, gdyż ich trwałość jest ograniczona. W typowych warunkach
wilgotnościowych w ciągu najwyżej kilku lat następuje ich rozdrobnienie przez organizmy
zamieszkujące dziuplę. Pawłowski (1961) określa czas do zatracenia kształtu przez odchody na 3 do
5 lat. Co najwyżej w wybitnie suchych dziuplach mogą przetrwać dłużej.
W związku z powyższym przeprowadzono obserwacje postaci dorosłych. Badania prowadzono w
okresie ich aktywności, tj. w lipcu i sierpniu. Obserwacje postaci dorosłych prowadzono przy
najwyższej aktywność postaci dorosłych, w czasie słonecznej i ciepłej pogody. Nie chwytano
owadów podczas badań.
W trakcie prac terenowych gromadzono dane dotyczące wszystkich drzew, uwzględniając:
• gatunek drzewa,
• obecność dziupli lub martwic (0 lub 1),
• dostępność dziupli (możliwość zbadania – 1, brak możliwości – 0),
• objętość próchnowisk (mała, tj. poniżej 10 l, względnie duża – 0 lub 1),
• zacienienie drzewa (1 – otwarta przestrzeń, w promieniu 10 metrów co najwyżej 2
lub 3 inne drzewa, tak jak w alejach; 2 – półotwarcie, np. skraj lasu, 3 – zwarte korony
drzew dookoła, np. wewnątrz lasu),
• średnica drzewa na wysokości 130 cm nad ziemią,
• brak/obecność pachnicy dębowej oraz kryterium, wg jakiego zostało to ustalone (odchody,
szczątki, larwy, kokolity, imagines),
• współrzędne geograficzne drzewa (pozycja GPS).
Drzewa, na których prowadzono badania, sklasyfikowane zostały do trzech kategorii
prawdopodobieństwa występowania gatunku:
kategoria 1 (brak) - drzewa o małej pierśnicy z gatunków potencjalnych (wierzba, lipa, jesion,
kasztanowiec, dąb) bez dziupli i próchnowisk - wszystkie drzewa innych gatunków
kategoria 2 (niskie prawdopodobieństwo) - drzewa starsze z gatunków potencjalnych (wierzba, lipa,
jesion, kasztanowiec, dąb)
- bez lub z małymi dziuplami ale bez próchnowisk,
- ze znacznymi ubytkami (np. 1/2 pnia) ale bez próchnowisk lub próchnowiska stale zalewane wodą
i wilgotne,
kategoria 3 (możliwe występowanie) - drzewa stare z gatunków potencjalnych (wierzba, lipa,
jesion, kasztanowiec, dąb) z rozległymi dziuplami i suchymi próchnowiskami o znacznej objętości

Wyniki inwentaryzacji entomologicznej
W wyniku przeprowadzonych badań terenowych w obrębie bufora wzdłuż planowanej drogi
S7 stwierdzono występowanie 26 gatunków motyli dziennych, co stanowi około 16% fauny motyli
dziennych Polski. Odnotowane gatunki należały do 5 rodzin. Wśród wykazanych motyli
stwierdzono jeden gatunek - czerwończyk nieparek Lycaena dispar, który podlega ochronie ścisłej,
jest umieszczony w II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej i wymieniony w Polskiej Czerwonej
Księdze Zwierząt (kategoria zagrożenia LR – gatunek niższego ryzyka). Ponadto, jeden gatunek paź królowej Papilio machaon jest umieszczony na Czerwonej liście zwierząt ginących i
zagrożonych w Polsce (kategoria zagrożenia LC – gatunek najmniejszej troski). Pozostałe gatunki
motyli to gatunki pospolite w Polsce, typowe i liczne w ekosystemach polnych i łąkowych.
Wykaz stwierdzonych gatunków motyli dziennych przedstawiono w poniższej tabeli.
Tab. 2. Lista gatunków motyli dziennych (Rhopalocera)* stwierdzonych wzdłuż planowanej drogi S7.
Lp.
Gatunek
Status ochrony
Hesperiidae - Powszelatkowate
1
Thymelicus lineola (Ochsenheimer, 1808) – karłątek ryska
2
Thymelicus sylvestris (Poda, 1761) – karłątek leśny
3
Ochlodes faunus (Turati, 1905) – karłątek kniejnik
Papilionidae – Paziowate
4
Papilio machaon Linnaeus, 1758 - paź królowej
CzL
Pieridae – Bielinkowate
5
Leptidea sinapis (Linnaeus, 1758) – wietek gorczycznik
6
Pieris brassicae (Linnaeus, 1758) – bielinek kapustnik
7
Pieris rapae (Linnaeus, 1758) – bielinek rzepnik
8
Pieris napi (Linnaeus, 1758) – bielinek bytomkowiec
9
Colias hyale (Linnaeus, 1758) – szlaczkoń siarecznik
10
Gonepteryx rhamni (Linnaeus, 1758) – latolistek cytrynek
Lycaenidae – Modraszkowate
11
Lycaena phlaeas (Linnaeus, 1761) – czerwończyk żarek
12
Lycaena dispar (Haworth, 1802) – czerwończyk nieparek
OŚ, PCK, DSII, CzL
13
Lycaena tityrus (Poda, 1761) – czerwończyk uroczek
14
Celastrina argiolus (Linnaeus, 1758) – modraszek wieszczek
15
Polyommatus icarus (Rottemburg, 1775) – modraszek ikar
Nymphalidae – Rusałkowate
16
Issoria lathonia (Linnaeus, 1758) – dostojka latonia
17
Vanessa atalanta (Linnaeus, 1758) – rusałka admirał
18
Vanessa cardui (Linnaeus, 1758) – rusałka osetnik
19
Inachis io (Linnaeus, 1758) – rusałka pawik
20
Aglais urticae (Linnaeus, 1758) – rusałka pokrzywnik
21
22
23
24
25
26
Polygonia c-album (Linnaeus, 1758) – rusałka ceik
Araschnia levana (Linnaeus, 1758) – rusałka kratkowiec
Pararge aegeria (Linnaeus, 1758) – osadnik egeria
Coenonympha pamphilus (Linnaeus, 1758) – strzępotek ruczajnik
Aphantopus hyperantus (Linnaeus, 1758) – przestrojnik trawnik
Maniola jurtina (Linnaeus, 1758) – przestrojnik jurtina
Oznaczenia:
OŚ – gatunek objęty ochroną ścisłą,
PCK – gatunek umieszczony w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt”,
CzL – gatunek umieszczony na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce”,
DSII – gatunek wymieniony w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej,
* Nazewnictwo łacińskie oraz układ systematyczny oparto na opracowaniu The Lepidoptera of
Poland. A distributional checklist (Buszko & Nowacki 2000).
Gatunkiem zasługującym na określenie go jako gatunek „specjalnej troski” jest czerwończyk
nieparek Lycaena dispar (Haworth, 1802). W Polsce jest to gatunek stosunkowo pospolity,
występuje na całym obszarze oprócz wysokich gór. Związany jest z wilgotnymi łąkami i
torfowiskami niskimi w dolinach rzek i w otoczeniu jezior. W ostatniej dekadzie widoczna była
jego ekspansja i wzrost liczebności polskich populacji. Coraz częściej obserwowany bywa w
środowiskach bardziej suchych, w tym także ruderalnych. Natomiast w zachodniej Europie gatunek
jest poważnie zagrożony wymieraniem. Gąsienica żyje głównie na szczawiu lancetowatym Rumex
hydrolapathum, ostatnio coraz częściej spotykana też na innych gatunkach szczawiu. Gatunek ma
jedno, a w sprzyjających sezonach dwa pokolenia w roku. Pojaw motyla przy jednym pokoleniu w
roku trwa od końca czerwca do końca lipca. Przy dwóch pokoleniach pierwsze pojawia się od
początku czerwca do początku lipca, a drugie od końca lipca do końca sierpnia. Na trasie drogi
stwierdzono występowanie tego gatunku na 2 stanowiskach w km 26+000 i 48+865. W obu
przypadkach obserwowano pojedyncze osobniki.
Z rodzaju trzmieli Bombus w obrębie bufora wzdłuż planowanej drogi S7 stwierdzono
występowanie 3 gatunków: trzmiel kamiennika, trzmiela ziemnego i trzmiel ogrodowego. Spośród
wymienionych tylko ostatni objęty jest ochroną gatunkową. Wszystkie należą do gatunków szeroko
w Polsce rozsiedlonych i pospolitych.
Z rzędu ważek w obrębie bufora wzdłuż planowanej drogi S7 stwierdzono występowanie 13
gatunków (18% fauny ważek Polski) z 5 rodzin. Wszystkie należą do gatunków szeroko w Polsce
rozsiedlonych i pospolitych, których larwy wykazują stosunkowo dużą walencję ekologiczną i
zasiedlają różnego typu zbiorniki wodne i cieki. Wykaz stwierdzonych gatunków ważek
przedstawiono w poniższej tabeli.
Tab. 3. Lista gatunków ważek (Odonata)* stwierdzonych wzdłuż planowanej drogi S7.
Lp.
Gatunek
Status ochrony
Lestidae - pałątkowate
1
Lestes sponsa (Hansemann, 1823) - pałątka pospolita
2
Lestes dryas Kirby, 1890 – pałątka podobna
Coenagrionidae - łątkowate
3
Ischnura elegans (Vander Linden, 1820) - tężnica wytworna
4
Coenagrion pulchellum (Vander Linden, 1825) - łątka wczesna
5
Coenagrion puella (Linnaeus, 1758) - łątka dzieweczka
Platycnemididae - pióronogowate
6
Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) - pióronóg zwykły
Aeshnidae - żagnicowate
7
Aeshna mixta Latreille, 1805 - żagnica jesienna
8
Aeshna cyanea (Müller, 1764) - żagnica sina
9
Anax imperator Leach, 1815 - husarz władca
Libellulidae - ważkowate
10
Libellula quadrimaculata Linnaeus, 1758 - ważka czteroplama
11
Libellula depressa Linnaeus, 1758 - ważka płaskobrzucha
12
Sympetrum sanguineum (Müller, 1764) - szablak krwisty
13
Sympetrum flaveolum (Linnaeus, 1758) - szablak żółty
Objaśnienia:
* Nazewnictwo łacińskie oraz układ systematyczny oparto na opracowaniu Field guide to the dragonflies of Britain and
Europe (Dijkstra K.-D.B. (red.) 2006).
Badania nad chrząszczami skoncentrowały się na gatunkach chronionych prawem polskim lub
unijnym. Na omawiany terenie stwierdzono wystąpienie 3 gatunków z rodzaju biegacz Carabus
objętych ochroną całkowitą:
1. Carabus coriaceus – biegacz skórzasty,
2. Carabus cancellatus – biegacz wręgaty,
3. Carabus granulatus – biegacz granulowany
4. Osmoderma spp. - pachnica dębowa
Pierwsze trzy, to gatunki występujące na obszarze całej Polski, spotykane w różnego typu
środowiskach, łącznie z typowo antropogenicznymi jak pola, czy ogrody. Wymienione gatunki
znalazły się na liście gatunków chronionych (jak niemal wszystkie z rodzaju Carabus) ze względu
na swoją bardzo pozytywną rolę w przyrodzie i duże znaczenie gospodarcze (ich larwy i imagines
prowadzą drapieżny tryb życia, przez co przyczyniają się do ograniczania liczebności organizmów
szkodliwych, takich jak np. gąsienice motyli, mszyce, czy ślimaki).
W ramach prac potwierdzono występowanie dogodnych wiekowych, dziuplastych wierzb
stanowiących potencjalne siedlisko występowania pachnicy na 77 spośród 200 drzew. Drzewa o
podwyższonym prawdopodobieństwie występowania gatunku przedstawiono w tabeli na końcu
opracowania.

Podsumowanie i wnioski
Zinwentaryzowane chronione gatunki owadów występują w obrębie łąk i w pobliżu
zbiorników wodnych, za wyjątkiem pachnicy dębowej. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z
dnia 16 kwietnia 2004 r. zakazuje się niszczenia siedlisk gatunków chronionych, dlatego
niedopuszczalne jest prowadzenie prac mogących wpłynąć negatywnie na stosunki wodne
zbiorników (np. pobór wód do celów budowy, odprowadzanie zanieczyszczonych wód) oraz
usuwać drzew bez zabezpieczenia stanowisk pachnicy dębowej. Należy unikać lokalizowania baz
materiałowo - sprzętowych, tymczasowych wytwórni betonów itp. w obrębie łąk, gdzie stwierdzono
chronione gatunki.
Przy określaniu wpływu inwestycji na populację pachnicy dębowej, należy mieć na uwadze,
że inwentaryzacja wg przedstawionej powyżej metodyki pozwala na wskazanie jedynie ok. 40-70
% wszystkich zasiedlonych drzew przez pachnicę. Ze względu na wspomniane wcześniej trudności
techniczne w wykrywaniu pachnicy konieczne jest zapewnienie nadzoru entomologicznego na
etapie wycinki drzew, aby zminimalizować ewentualne straty w populacjach. Na zbiór okazów z
dziupli, chwytanie i czasowe przetrzymywanie chrząszczy należy uzyskać zezwolenie
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Wycinkę drzew będących siedliskiem pachnicy
należy przeprowadzić jesienią lub wiosną, przy temperaturze powyżej 10°C, pozwoli to
zminimalizować ewentualne straty w populacji.
Wycinka
drzew
będących
siedliskiem
występowania
gatunku
chronionego
oraz
przenoszenie okazów musi być poprzedzona uzyskaniem zgody Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska na derogację od zakazów ochrony gatunkowej. Jako miejsca zastępcze proponuje się
szpalery wierzb zlokalizowane w obrębie Żuław. Szpalery takie powinny liczyć minimum 10
wierzb w różnym wieku, zarówno starych egzemplarzy z dziuplami, jak i młodych. Pozwoli to na
zachowanie i rozwój populacji tych rzadkich chrząszczy.
6. Literatura
1.
Adamski P., Bartel R., Bereszyński A., Kepel A., Witkowski Z. (red.) 2004. Gatunki
Zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 –
podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 6, s. 500.
2. Bernard R. 2010. Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia. W: Makomaska-Juchiewicz M.
(red.).Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część I, s. 32–58. GIOŚ,
Warszawa.
3. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). 2007. Fauna Polski –
charakterystyka i wykaz gatunków. T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN.
4. Bernard, R., Buczyński, P., Tończyk, G., Wendzonka, J. 2009. Atlas rozmieszczenia ważek
(Odonata) w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe Poznań.
5. Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2009 Nr 151 poz. 1220).
6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony
gatunkowej zwierząt, Dz. U. Nr 237, Poz. 1419.
7. Głowaciński Z. (red.), 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce.
Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
8. Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.