Edudu.pl - Azja- środowisko przyrodnicze

Ściąga eksperta
Azja- środowisko przyrodnicze
Powierzchnia kontynentu wynosi ok. 44 400 km2 co stanowi w przybliżeniu 30% całej powierzchni lądów na Świecie. Azja leży prawie w
całości na półkuli północnej i wschodniej. Otoczona jest przez wody 3 oceanów. Na południu mamy Ocean Indyjski, na wschodzie Ocean
Spokojny a na północy Ocean Arktyczny. Krańce zachodnie natomiast to granica z Europą - jej przebieg można przypomnieć sobie
oglądając wykład dotyczący Europy. Azja posiada bardzo urozmaiconą linię brzegową. Szczególnie część południowo-wschodnia
kontynentu charakteryzuje się dużą ilością wysp i półwyspów. Do największego skupiska wysp na Ziemi należy z resztą położony właśnie
tam Archipelag Malajski, będący również jakby granicą Azji i Australii. Wyspy Japonii, Filipin, Malezji oraz Archipelagu Malajskiego
zostały sfałdowane i wypiętrzone podczas ruchu płyt tektonicznych pacyficznej i euroazjatyckiej, które stykają się właśnie tam. Dlatego
też rejon ten jest często nawiedzany przez trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów – mówimy wtedy o aktywności sejsmicznej.
UKSZTAŁTOWANIE TERENU
Azja jest jednym z najwyżej wyniesionych części świata a jej średnia wysokość wynosi ponad 950m n.p.m. Dla porównania Europa jako
kontynent nizinny posiada średnią wysokość nie przekraczająca 300m n.p.m. W południowej części Azji leżą młode góry Himalaje i tam
właśnie znajduje się najwyższy szczyt Ziemi – Mount Everest liczący 8848m n.p.m. Himalaje stanowią element najpotężniejszego na
świecie systemu górskiego ciągnącego się z zachodu na wschód właśnie w tej części południowej kontynentu: Kaukaz, Zagros,
Hindukusz, Karakorum i dalej Himalaje, Kunlun, Tien-szan i Ałtaj oraz wiele mniejszych gór.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/3
Ściąga eksperta
Równie charakterystyczne dla krajobrazu są wielkie przestrzenie wyżyn powplatane niejako pomiędzy pasma górskie. Wyżyny Irańska,
Wyżyna Tybetańska będąca jednocześnie największym na świecie płaskowyżem, Wyżyna Mongolska, Wielki Hingan i Wyżyna
Środkowo-Syberyjska. W północno-zachodniej części Azji dominują niziny, największy obszar zajmuje Nizina Zachodnio-syberyjska i
bardziej na południe Nizina Turańska. Pozostałych nizin będziemy szukać w większości w strefie przybrzeżnej – Nizina Indusu, Nizina
Gangesu, Nizina Chińska a na północy Nizina Północnosyberyjska i Nizina Indygirska.
WODY
Na obszarze Azji znajduje się duża ilość rzek należących do największy na świecie. Tworzą one bardzo specyficzną koncentryczną sieć,
czyli że wszystkie mają swój początek w górzystej środkowej części Azji i płynom ku obrzeżą kontynentu i wpływają do Oceanu
Arktycznego, Spokojnego, Indyjskiego i Atlantyckiego. W środkowej części kontynentu na obszarach bezodpływowych utworzyły się
jeziora, które są one jedyne w swoim rodzaju. Morze Kaspijskie, które jest największym jeziorem świata. Ma ono 374 tys. km2 a dla
porównania Morze Bałtyckie ma 415 tys. km2 – widać więc, że jego wielość jest naprawdę imponująca. Najgłębszym z kolei jeziorem jest
Bajkał, ma ono 1637 m głębokości. Nie można też zapomnieć o Morzu Martwym, jest to jezioro o najbardziej zasolonych wodach.
Stopień tego zasolenia jest tak duży, że człowiek nie umiejący pływać spokojnie utrzymuje się na jego powierzchni. Także bagna zajmują
w Azji dość znaczne powierzchnie zwłaszcza na Syberii, która jest miejscem występowania wiecznej marzłoci a więc gruntu
zamarzniętego do głębokości nawet kilkuset metrów.
KLIMAT
Warunki klimatyczne panujące na terenie Azji są bardzo zróżnicowane, wpływa na to kilka czynników, zaliczymy do nich: dużą
powierzchnię kontynentu, duże wysokości n.p.m., równoleżnikowy układ gór, cyrkulację monsunową, wpływ prądów morskich. Te
wszystkie czynniki powodują, że występują tam wszystkie strefy klimatyczne jakie istnieją na półkuli północnej. Południowy-wschód to
strefa równikowa; na południu strefa klimatu zwrotnikowego; dalej pas strefy klimatu podzwrotnikowego; część środkowa i północna
kontynentu to strefy klimatu umiarkowanego i jako ostatnia zajmująca najbardziej na północ wysunięte części Azji to strefa
okołobiegunowa. W części południowej i południowo-wschodniej wyraźnie zaznacza się obecność monsunów, lata są więc ciepłe i
deszczowe a zimy chłodne i suche. Azja środkowa to typowy klimat kontynentalny – a więc duże roczne amplitudy temperatur i niewielkie
opady. Kontynentalizm najbardziej odczuwalny jest w północno-wschodniej części Syberii, gdzie zimy są niezwykle surowe, tmp. w
styczniu spada nawet poniżej 40°C.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/3
Ściąga eksperta
ŚWIAT ROŚLIN I ZWIERZĄT
Zgodnie z przebiegiem stref klimatycznych wyodrębniają się w Azji strefy roślinne. Spójrzmy na mapę i zaczynając od północy
prześledźmy jak układają się poszczególne strefy. Skrajnie północne rejony zajmuje oczywiście tundra, dalej dominuje tajga czyli bory
iglaste i bagna. Na południe od tych obszarów występują stepy, które w zachodniej i środkowej części kontynentu przechodzą w
półpustynie i następnie w pustynie. Południe Azji porastają wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe, gdzieniegdzie spotkać można także
sawanny i oczywiście w części najbardziej wysuniętej na południe lasy równikowe. W górach występuje roślinność wysokogórska
natomiast błotniste wybrzeża mórz zajmują lasy namorzynowe. Gatunki zwierząt jakie zamieszkują Azje są także typowe dla
poszczególnych stref klimatycznych a tym samym roślinnych. Tundrę zamieszkują np. renifery i niedźwiedzie polarne a tajgę łosie,
rosomaki i głuszce. Na pustyni żyją wielbłądy dwugarbne a na stepach susły, na Wyżynie Tybetańskiej natomiast spotkać można tygrysy.
Do tego dochodzą słonie, nosorożce, bawoły, gepardy, aligatory, tapiry i bardzo wiele innych gatunków.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 3/3