Spis treści

SPIS TREŚCI
Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Wykaz skrótów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
ROZDZIAŁ PIERWSZY
POLSKA FRAZEOLOGIA BIBLIJNA – STAN BADAŃ
1. Zbiory leksykograficzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2. Opracowania filologiczne. . . . . . . . . . . . . . . . .
23
ROZDZIAŁ DRUGI
ZAGADNIENIA TEORETYCZNE, ŹRÓDŁOWE, METODOLOGICZNE
I. Biblizm i terminy pokrewne. . . . . . . . . . .
II. Wielkość korpusu i próby jego klasyfikacji . . . . . .
III. Podstawa materiałowa opracowania. Charakterystyka źródeł
IV. Kryteria doboru i metoda opracowania materiału .. . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . .
29
30
32
39
A. Wyrażenia
arka przymierza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
bramy piekielne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
chleb powszedni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dar Boży. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dziecko / dzieci Boże . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
fałszywy prorok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gałązka oliwna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
głos wołającego na puszczy / pustyni. . . . . . . . . . . . . . .
groby pobielane. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
grzechy młodości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gwiazda zaranna / poranna . . . . . . . . . . . . . . . . . .
jaskinia zbójców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kamienne tablice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kamień młyński u szyi. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kamień obrazy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kamień węgielny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
korona cierniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
liść / listek figowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
łono Abrahama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
52
55
57
58
61
63
66
70
71
73
75
77
79
82
85
88
89
91
ROZDZIAŁ TRZECI
PREZENTACJA I ANALIZA MATERIAŁU
342
Spis treści
łoże boleści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mądrość salomonowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
miecz obosieczny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
miedziane czoło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
moce niebieskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
niebieski ptak / ptaszek . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
od stóp do głów / głowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
padół łez / płaczu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
palec Boży. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
płacz i zgrzytanie zębów . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
pokarm duchowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sądny dzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
serce kamienne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sługa wierny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sól ziemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
stworzenie Boże / Boskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
szata godowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ubogi duchem / w duchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
uczony w piśmie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
uczta weselna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ziarno / ziarnko gorczycy. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ziemia / kraj / kraina mlekiem i miodem płynąca . . . . . . . . . . .
ziemia obiecana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
złoty cielec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
znak / znaki czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
95
96
99
101
102
108
111
113
115
117
119
122
123
125
127
129
131
134
138
140
142
145
146
149
B. Zwroty
bić / uderzać się w piersi. . . . . . . . . . . . . . . . . .
(być) cichy(m) i pokornego serca . . . . . . . . . . . . . . .
być dobrej myśli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
dać / dawać świadectwo . . . . . . . . . . . . . . . . . .
gorzko płakać / zapłakać . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nie mieć gdzie głowy skłonić. . . . . . . . . . . . . . . . .
(nie) rzucać perły przed / między wieprze / świnie . . . . . . . . . .
nie znać dnia ani godziny. . . . . . . . . . . . . . . . . .
paść / upaść do / u nóg / stóp. . . . . . . . . . . . . . . . .
płakać rzewnymi łzami . . . . . . . . . . . . . . . . . .
poruszyć niebo i ziemię . . . . . . . . . . . . . . . . . .
posypać / posypywać (sobie) głowę popiołem. . . . . . . . . . . .
przejść / przecisnąć się przez ucho igielne. . . . . . . . . . . . .
przekuć / przekuwać miecze na lemiesze . . . . . . . . . . . . .
rozdzierać / rozrywać szaty (nad kimś / nad czymś). . . . . . . . . .
rwać włosy na głowie / z głowy. . . . . . . . . . . . . . . .
spać / zasnąć snem wiecznym . . . . . . . . . . . . . . . .
strząsnąć / strzepnąć proch / pył z sandałów / nóg / ze stóp. . . . . . .
strzec (kogoś / czegoś) jak źrenicy oka. . . . . . . . . . . . . .
umyć / umywać ręce . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
151
154
155
157
160
162
165
167
169
171
173
176
179
183
185
189
191
193
195
198
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
343
Spis treści widzieć źdźbło w cudzym oku, a w swoim belki nie widzieć. . . . . . .
wierzgać przeciw ościeniowi. . . . . . . . . . . . . . . . .
wybrać / obrać lepszą / najlepszą cząstkę . . . . . . . . . . . . .
wyzionąć ducha. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
zamienić / obrócić się w słup soli. . . . . . . . . . . . . . .
zetrzeć (coś) na / w proch / pył . . . . . . . . . . . . . . . .
zrównać (coś) z ziemią . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
201
206
209
210
213
215
217
C. Frazy
(A) Słowo stało się ciałem. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bóg (jest) mi świadkiem . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bóg dał, Bóg wziął. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Duch (wprawdzie) ochoczy, ale ciało mdłe. . . . . . . . . . . .
Jaką miarą / miarką mierzysz / mierzycie, taką i tobie / wam odmierzą. . . .
Kamienie wołać będą . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kamień na kamieniu (nie zostanie). . . . . . . . . . . . . . .
Kto mieczem wojuje, (ten) od miecza ginie. . . . . . . . . . . .
Kto nie (jest) z nami, ten (jest) przeciw nam. . . . . . . . . . . .
Kto sieje wiatr, zbiera burzę . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kur zapiał . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lekarzu, ulecz / uzdrów samego siebie. . . . . . . . . . . . . .
Nic nowego pod słońcem. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nie samym chlebem żyje człowiek . . . . . . . . . . . . . . .
Nie sądź / sądźcie, a nie będziesz / będziecie sądzony / sądzeni . . . . . .
(Niech / niechaj) nie wie lewica, co czyni / daje prawica . . . . . . . .
Nieobecny ciałem, ale obecny duchem. . . . . . . . . . . . . .
(Oddajcie) co (jest) cesarskie – cesarzowi, a co Boskie – Bogu . . . . . .
Oko za oko, ząb za ząb. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Oto człowiek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Padł strach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przemija postać (tego) świata . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozeszła się wieść . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Szukajcie, a znajdziecie . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(Trudno / nie można) dwom panom służyć . . . . . . . . . . . .
Włos (komuś) z głowy nie spadnie . . . . . . . . . . . . . . .
Żniwo (wprawdzie) wielkie, ale robotników mało . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
219
221
224
226
229
232
234
237
239
241
243
245
247
249
251
253
256
257
260
262
263
266
268
271
273
275
277
PODSUMOWANIE I KONKLUZJE . . . . . . . . . . . . . .
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Indeks omówionych frazeologizmów . . . . . . . . . . . . . .
Indeks przytoczonych frazeologizmów.. . . . . . . . . . . . .
Indeks utrwalonych frazeologizmów. . . . . . . . . . . . . .
Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Summary. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Резюме . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
282
303
321
324
331
334
339
340