RapoRt - więcej

Raport
oceny śladu węglowego
powiatu STAROGARDZKIEGO
dla lat 2005 i 2010
Instytut na rzecz Ekorozwoju
ul. Nabielaka 15 lok. 1, 00-743 Warszawa
tel. 22 851-04-02, -03, -04, faks 22 851-04-00
e-mail: [email protected], http://www.ine-isd.org.pl
slad_weglowy_okladka_starogard.indd 1
2013-04-09 13:34:38
Wy­daw­ca:
Fundacja In­sty­tut na rzecz Eko­ro­zwo­ju
ul. Na­bie­la­ka 15, lok. 1, 00-743 War­sza­wa
tel. 22 851-04-02, -03, -04, faks 22 851-04-00
e-m­ail: ine@in­e­-isd.org.pl, http://www.in­e­-isd.org.pl
Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE) jest pozarządową organizacją typu think-tank
powstałą w 1990 r. z inicjatywy kilku członków Polskiego Klubu Ekologicznego. InE zajmuje się
promowaniem i wdrażaniem zasad oraz rozwiązań służących zrównoważonemu rozwojowi
Polski, dążąc do jej proekologicznej restrukturyzacji. W swojej działalności kieruje się misją:
budowania pozytywnych relacji między rozwojem społecznym i gospodarczym a ochroną
środowiska oraz występowania w interesie obecnego i przyszłych pokoleń. Fundacja Instytut
na rzecz Ekorozwoju współpracuje z krajowym i europejskim ruchem pozarządowym. Instytut
ma doświadczenie w tworzeniu strategii ekorozwoju wspólnie ze społecznościami lokalnymi
– ich samorządami i partnerami społecznymi, ekologicznymi i partnerami otoczenia biznesu.
Opracowania InE wykorzystują parlamentarzyści, administracja rządowa i samorządowa,
naukowcy, studenci i uczniowie.
In­sty­tu­cje i oso­by pra­gną­ce wes­przeć dzia­łal­ność na rzecz eko­ro­zwo­ju mogą doko­ny­wać wpłat
na konto: Bank Pe­KaO SA, II Od­dział w War­sza­wie
Wpła­ty w PLN: 92 1240 1024 1111 0000 0267 8197
Re­dak­cja ję­zy­ko­wa: Maria Prosińska-Jackl
Pro­jekt graficzny: Joanna Chatizow i Leszek Kosmalski - Wydawnictwo Wiatr s. c.
Skład kom­pu­te­ro­wy: Leszek Kosmalski
Druk i oprawa: GRAFIX Centrum Poligrafii, ul. Bora Komorowskiego 24, 80-377 Gdańsk
© Co­py­ri­ght by Fundacja In­sty­tut na rzecz Eko­ro­zwo­ju, War­sza­wa 2012
ISBN: 978-83-89495-93-8
Wy­dru­ko­wa­no na pa­pie­rze eko­lo­gicz­nym
Wykaz ważniejszych publikacji i opracowań przygotowanych przez Instytut na rzecz Ekorozwoju od 2006 r.
• Polityka energetyczna Polski. Deklaracje i rzeczywistość. Warszawa 2006.
• Biopaliwa w Polsce. Możliwości i wyzwania. Warszawa 2007.
• Funkcjonowanie systemu białych certyfikatów w Polsce jako mechanizmu stymulującego zachowania energooszczędne
– zasady i szczegółowa koncepcja działania. Wspólnie z firmą Procesy Inwestycyjne. Warszawa 2007.
• Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce do roku 2020. Wspólnie z Instytutem Energetyki Odnawialnej.
Warszawa 2007.
• Natura 2000 w edukacji szkolnej. Poradnik dla nauczycieli. Warszawa 2007.
• Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Krajowego Planu Strategicznego Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 20072013. Wspólnie z firmami Agrotec Polska Sp. zo.o. i Agrotec-Spa. Warszawa 2007.
• Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Warszawa 2007. Wspólnie
z Instytutem Ochrony Środowiska.
• Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Wspólnie
z firmami Agrotec Polska Sp. zo.o. i Agrotec-Spa. Warszawa 2007.
• Barometr zrównoważonego rozwoju. Warszawa 2008.
• Fundusze Unii Europejskiej na lata 2007-2013 a ochrona klimatu. Warszawa 2008.
• Jak chronić klimat na poziomie lokalnym. Warszawa 2008.
• Jaka energetyka w zrównoważonym rozwoju? Warszawa 2008.
• Społeczeństwo obywatelskie wobec konsekwencji zmian klimatu. Warszawa 2008.
• Twoje miasto – Twój klimat. Warszawa 2008.
• 2°C – granica nie do przekroczenia. Tłumaczenie, Warszawa 2009.
• Alternatywna Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku. Raport techniczno-metodologiczny. Warszawa 2009.
• Alternatywna Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku. Raport dla osób podejmujących decyzje. Warszawa 2009.
• Barometr zrównoważonego rozwoju 2008/2009. Warszawa 2009.
• Energetyka jądrowa – przebieg debaty w Niemczech. Warszawa 2009.
• Energia – konieczność ale i odpowiedzialność. Broszura dla społeczeństwa. Warszawa 2009.
• Jak zapewnić rozwój zrównoważony terenów otwartych? Warszawa 2009.
• Jak zapewnić rozwój zrównoważony terenów zurbanizowanych? Metropolie. Warszawa 2009.
• Jaki transport w zrównoważonym rozwoju? Warszawa 2009.
• Klimat a gospodarowanie wodami. Warszawa 2009.
• Klimat a turystyka. Warszawa 2009.
• Małe ABC… Ochrony klimatu. Warszawa, trzy wydania: 2007, 2008 i 2009.
• Polityka klimatyczna Polski – wyzwaniem XXI wieku. Wspólnie z Polskim Klubem Ekologicznym. Warszawa 2009.
• Drugie spotkanie na temat energetyki jądrowej (kraje skandynawskie). Warszawa 2010.
• Energetyka rozproszona jako odpowiedź na potrzeby rynku (prosumenta) i pakietu energetyczno-klimatycznego. Warszawa 2010.
• Kompleksowa ewaluacja programu ekokonwersji w Polsce. Wspólnie z firmą Ernst & Young. Warszawa 2010.
• Natura 2000. ABC dla turystyki. Warszawa 2010
• Prognozy oddziaływania na środowisko projektu Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Wspólnie z firma
WS Atkins. Warszawa 2010.
• Energetyka rozproszona. Od dominacji energetyki w gospodarce do zrównoważonego rozwoju, od paliw kopalnych do energetyki
odnawialnej i efektywności energetycznej. Wspólnie z Polskim Klubem Ekologicznym Okręg Mazowiecki. Warszawa 2011.
• Komplet 11 broszur dotyczących: małej biogazowni rolniczej, domu pasywnego, energetyki rozproszonej, energii
w gospodarstwie rolnym, energii w obiekcie turystycznym, energooszczędnego domu i mieszkania, inteligentnych
systemów zarządzania użytkowaniem energii, samochodu elektrycznego, urządzeń konsumujących energię, zielonej
energii i zrównoważonego miasta – zrównoważonej energii. Warszawa 2011.
• Barometr zrównoważonego rozwoju 2010-2011. Warszawa 2012.
• Instrumenty realizacji Alternatywnej polityki energetycznej Polski do roku 2030 (wybrane zagadnienia). Warszawa, 2012.
• Świadomość ekologiczna turystów. Warszawa 2012.
• Trzecie spotkanie na temat energetyki jądrowej: Francja, Niemcy, Japonia po Fukushimie. Warszawa 2012.
• Raport o stanie przygotowań lokalnych do zmian klimatu. Raport otwarcia. Warszawa. 2012.
• Węgiel brunatny – paliwo bez przyszłości. Warszawa 2012.
• Rozdroża polskiej energetyki. Poradnik dla parlamentarzystów. Warszawa 2012.
• O energetyce przyjaznej środowisku prawie wszystko. Mały leksykon dla dziennikarzy. Wersja elektroniczna. Warszawa 2012.
Projekt „Dobry Klimat dla Powiatów" jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE i Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
slad_weglowy_okladka_starogard.indd 2
2013-04-09 13:34:38
Raport
oceny śladu węglowego
powiatu STAROGARDZKIEGO
dla lat 2005 i 2010
Warszawa, 2013
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 1
2013-04-09 13:56:25
Spis treści
Streszczenie
5
Wprowadzenie
6
1. Charakterystyka powiatu starogardzkiego
7
1.1. Charakterystyka sektora mieszkaniowego
1.2. Charakterystyka sektora przemysłowego
1.3. Zaopatrzenie powiatu w energię cieplną
1.4. Zużycie energii elektrycznej
1.5. Charakterystyka odbiorców i zużycie gazu ziemnego
7
7
8
9
10
2. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych w powiecie
starogardzkim w podziale na sektory
11
2.1. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w przemyśle,
energetyce i gospodarce mieszkaniowej
11
2.1.1. Wielkość emisji CO2 w wyniku zużycia energii elektrycznej
11
2.1.2. Wielkość emisji CO2 w wyniku zużycia energii cieplnej
11
2.1.3. Wielkość emisji CO2 w wyniku zużycia gazu ziemnego
12
2.1.4. Sumaryczna wielkość emisji CO2 w wyniku zużycia energii
13
2.2. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w transporcie13
2.2.1. Podstawowe informacje wykorzystane do oceny
13
2.2.2. Emisja w roku 2005
15
2.2.3. Emisja w roku 2010
16
2.3. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w gospodarce
odpadami komunalnymi oraz w procesie oczyszczania ścieków komunalnych18
2.4. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w rolnictwie
i wynikających z użytkowania terenów
19
3. Emisja gazów cieplarnianych i ślad węglowy w powiecie
starogardzkim – podsumowanie
20
4. Rekomendacje działań mających na celu redukcję emisji
gazów cieplarnianych w powiecie starogardzkim
21
4.1. Emisja gazów cieplarnianych powstających w przemyśle, energetyce
i gospodarce mieszkaniowej
21
4.2. Emisja gazów cieplarnianych powstających w transporcie
23
4.3. Emisja gazów cieplarnianych powstających w gospodarce
odpadami komunalnymi oraz w procesie oczyszczania ścieków komunalnych24
2
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 2
2013-04-09 13:56:25
raport oceny śladu węglowego
4.4. Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych powstających w rolnictwie
i wynikających z użytkowania terenów
24
5. Zalecenia dotyczące bazy informacyjnej do przyszłych
obliczeń śladu węglowego w powiecie starogardzkim
25
5.1. Emisja gazów cieplarnianych powstających w przemyśle, energetyce
i gospodarce mieszkaniowej
5.2. Emisja gazów cieplarnianych powstających w transporcie
5.3. Emisja gazów cieplarnianych powstających w gospodarce odpadami
komunalnymi oraz w procesie oczyszczania ścieków komunalnych
5.4. Emisja gazów cieplarnianych powstających w rolnictwie
i wynikających z użytkowania terenów
25
26
26
26
Literatura i strony internetowe
28
Spis tabel
Tab. 1.
Tab. 2.
Tab. 3.
Tab. 4.
Tab. 5.
Zużycie ciepła w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010
Zużycie energii elektrycznej w województwie pomorskim w 2009 r. Zużycie energii elektrycznej w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010 Zużycie gazu w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010
Emisja CO2 w wyniku zużycia energii elektrycznej w powiecie starogardzkim
w latach 2005 i 2010 Tab. 6. Emisja CO2 w wyniku zużycia ciepła w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010
Tab. 7. Emisja CO2 w wyniku zużycia gazu ziemnego przez powiat starogardzki w latach 2005 i 2010
Tab. 8. Emisje CO2 w wyniku zużycia energii ze wszystkich źródeł w powiecie
starogardzkim w latach 2005 i 2010
Tab. 9. Emisje roczne CO2eq – transport drogowy w powiecie starogardzkim w 2005 r.
Tab. 10. Emisje roczne CO2eq – transport drogowy w powiecie starogardzkim w 2010 r. Tab. 11. Zbiorcze zestawienie danych dotyczących emisji gazów cieplarnianych
powstających w gospodarce odpadami komunalnymi oraz w procesie
oczyszczania ścieków komunalnych powiatu starogardzkiego
Tab. 12. Emisja gazów cieplarnianych z rolnictwa w powiecie starogardzkim
(z podziałem na źródła emisji)
Tab. 13. Bilans emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych (netto) dla poszczególnych
kategorii użytkowania gruntów w ramach sektora „Użytkowanie gruntów,
zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo” w powiecie starogardzkim
w latach 2005 i 2010
8
9
9
10
11
12
12
13
15
17
18
19
20
3
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 3
2013-04-09 13:56:25
Tab. 14. Bilans emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych (netto) dla sektora „Użytkowanie
gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo” w powiecie starogardzkim
latach 2005 i 2010.
Tab. 15. Emisja gazów cieplarnianych i ślad węglowy dla powiatu starogardzkiego
w latach 2005 i 2010
Tab. 16. Dostępność danych pozwalających określić wpływ rolnictwa na emisję
gazów cieplarnianych
Tab. 17. Dostępność danych pozwalających określić wpływ zmiany użytkowania terenu
na emisję gazów cieplarnianych
20
21
27
27
Spis rysunków
Rys. 1. Sieć drogowa w powiecie starogardzkim w 2005 r.
Rys. 2. Sieć drogowa w powiecie starogardzkim w 2010 r.
Rys. 3. Roczne jednostkowe emisje CO2eq na jeden kilometr drogi
w powiecie starogardzkim w 2005 r. [w kg]
Rys. 4. Roczne jednostkowe emisje CO2eq na jeden kilometr drogi
w powiecie starogardzkim w 2010 r. [w kg]
14
14
16
17
Wykaz skrótów
CH4metan
CO2 dwutlenek węgla
CO2eq ekwiwalent dwutlenku węgla
DOKLIPtytuł projektu „Dobry klimat dla
powiatów”
EU ETS European Union Emissions Trading
Scheme (europejski system handlu
uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych)
GJ
gigadżul, jednostka energii
GUS
Główny Urząd Statystyczny
GW gigawat, jednostka mocy
GWh kilowatogodzina, jednostka energii
HFC fluorowęglowodory
InE Instytut na rzecz Ekorozwoju
kV kilowolt, jednostka napięcia
4
kWh kilowatogodzina, jednostka energii
m2 metr kwadratowy
m3
metr sześcienny
Mgmegagram, jednostka masy
(1 mln gramów; tona)
MJ megadżul, jednostka energii
MW
megawat, jednostka mocy
MWh megawatogodzina, jednostka energii
N2O podtlenek azotu
NOx tlenki azotu
OZE
odnawialne źródła energii
PFC perfluorowęglowodory
SF6 sześciofluorek siarki
SO2 dwutlenek siarki
UE
Unia Europejska
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 4
2013-04-09 13:56:25
raport oceny śladu węglowego
Streszczenie
Niniejsze opracowanie zostało wykonane w ramach projektu „Dobry klimat dla powiatów”
(DOKLIP) realizowanego przez Instytut na rzecz Ekorozwoju przy wsparciu Związku Powiatów
Polskich i organizacji Community Energy Plus z Wielkiej Brytanii. Zawiera ono wyniki obliczania
emisji gazów cieplarnianych ogółem i na głowę mieszkańca, czyli tzw. ślad węglowy. Metodyka
tych wyliczeń jest opisana w oddzielnym opracowaniu(1). W trakcie prac kierowano się, w takim
stopniu, w jakim było to możliwe, metodyką Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu czyli
zespołu powołanego przez ONZ, który stosuje tę metodykę do oceny postępów poszczególnych krajów w dziedzinie ochrony klimatu. Opracowaniem objęto główne obszary emisji gazów
cieplarnianych w powiecie starogardzkim, tzn. przemysł, energetykę i gospodarkę mieszkaniową, transport, gospodarkę odpadami komunalnymi oraz procesy oczyszczania ścieków komunalnych, rolnictwo, a także użytkowanie gruntów w latach 2005 i 2010.
Całkowita emisja gazów cieplarnianych powiatu starogardzkiego spadła w badanym okresie
(lata 2005-2010) z poziomu 1142,3 tys. Mg CO2eq do 1134,2 tys. Mg CO2eq, tj. o 0,7 %. W przeliczeniu na jednego mieszkańca emisja całkowita w roku 2005 wynosiła 9,4 Mg CO2eq/rok/
osobę, a w 2010 roku – 9,2 Mg CO2eq/rok/osobę, tj. o 2% mniej. Jest to nieco mniej niż średnia
krajowa, w wymienionych latach odpowiednio 7,8% i 11,5%.
Największy wzrost zanotowano w obszarze transportu; emisja wzrosła tu o ponad 34%. Wyraźny wzrost nastąpił również w sektorze gospodarki odpadami i oczyszczania ścieków, bo
o ponad 16%. Natomiast emisja z obszaru przemysłu, energetyki i gospodarki mieszkaniowej
spadła o ponad 8%. Bilans emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych poprawił się o ponad
12%, co jest związane ze zmianami w użytkowaniu terenów.
Jednocześnie warto zauważyć, że możliwości ograniczenia emisji gazów cieplarnianych wynikających z funkcjonowania powiatu są znaczne i wymagają opracowania oraz podjęcia realizacji Programu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w powiecie starogardzkim.
(1) Metodyka oceny poziomu emisji gazów cieplarnianych dla wybranych powiatów dla lat 2005 i 2010 z podziałem na sektory, Warszawa, wrzesień 2012.
5
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 5
2013-04-09 13:56:25
Wprowadzenie
Celem opracowania jest wykonanie obliczeń śladu węglowego dla lat 2005 i 2010 w następujących
zakresach tematycznych: przemysł, energetyka, gospodarka mieszkaniowa, transport, gospodarka odpadami komunalnymi oraz procesy oczyszczania ścieków komunalnych, a także rolnictwo
i użytkowanie gruntów.
Ślad węglowy rozumiany jest jako całkowita suma emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio na danym obszarze. Ślad węglowy obejmuje emisje sześciu gazów cieplarnianych wymienionych w Protokole z Kioto: dwutlenku węgla (CO2), metanu(CH4), podtlenku
azotu (N2O) oraz gazów fluorowanych: fluorowęglowodory (HFC), perfluorowęglowodory (PFC)
oraz sześciofluorek siarki (SF6). Miarą śladu węglowego jest Mg CO2eq/osobę/rok – emisja gazów
cieplarnianych na danym obszarze przypadająca na jedną osobę w ciągu roku, wyrażona jako
ekwiwalent dwutlenku węgla.
Obliczenia dotyczące powiatu starogardzkiego wykonał zespół w składzie:
•D
r inż. Arkadiusz Węglarz z Politechniki Warszawskiej – w zakresie przemysłu, energetyki i gospodarki mieszkaniowej;
• F irma „TRANSEKO Brzeziński, Dybicz, Szagała sp.j. ” – w zakresie transportu;
•D
r inż. Piotr Manczarski z Politechniki Warszawskiej – w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi oraz procesów oczyszczania ścieków komunalnych;
• A nna Dąbrowska z Instytutu na rzecz Ekorozwoju przy konsultacji Marcina Żaczka – w zakresie
rolnictwa i użytkowania gruntów;
•D
r Andrzej Kassenberg z Instytutu na rzecz Ekorozwoju, ekspert ds. klimatu w projekcie DOKLIP
– w zakresie nadzoru merytorycznego;
•D
r Wojciech Szymalski z Instytut na rzecz Ekorozwoju, koordynator projektu DOKLIP – w zakresie organizacji prac.
Wykonanie obliczeń nie byłoby możliwe bez współpracy z władzami powiatu, które przygotowały
informacje wyjściowe do przeprowadzania analizy.
6
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 6
2013-04-09 13:56:25
raport oceny śladu węglowego
1. Charakterystyka powiatu starogardzkiego
Powiat starogardzki leży na południowych obrzeżach województwa pomorskiego. Według danych GUS stan ludności tego powiatu na dzień 31 grudnia 2005 roku wynosił 122 116 mieszkańców, a na koniec 2010 roku – 124 013 mieszkańców. W skład powiatu starogardzkiego wchodzi
13 gmin (3 miejskie, 1 miejsko-wiejska i 9 wiejskich). Są to:
• B obowo – gmina wiejska, 3072 mieszkańców;
• C zarna Woda – gmina miejska, 3444 mieszkańców,
• K aliska – gmina wiejska, 5236 mieszkańców;
• L ubichowo – gmina wiejska, 6142 mieszkańców;
•O
sieczna – gmina wiejska, 2936 mieszkańców;
•O
siek – gmina wiejska, 2474 mieszkańców;
• S karszewy – gmina miejsko-wiejska, 14 182 mieszkańców;
• S kórcz – gmina miejska, 3686 mieszkańców;
• S kórcz – gmina wiejska, 4679 mieszkańców;
• S mętowo Graniczne – gmina wiejska, 5355 mieszkańców;
• S tarogard Gdański – gmina miejska, 47 187 mieszkańców;
• S tarogard Gdański – gmina wiejska, 14 577 mieszkańców;
• Z blewo – gmina wiejska, 11 043 mieszkańców.
1.1. Charakterystyka sektora mieszkaniowego
Według danych GUS powierzchnia użytkowa mieszkań w 2005 roku w powiecie starogardzkim
wynosiła 2 740 000 m2. W 2009 roku w powiecie starogardzkim oddano do użytku 464 mieszkania, a zasoby mieszkaniowe w przeliczeniu na 1000 ludności wynosiły 304 mieszkania. Większość
powiatu ma dość dobrze rozwiniętą sieć kanalizacyjną i wodociągową. Z instalacji wodociągowej
korzysta 86,6% ogółu ludności powiatu, a z sieci kanalizacyjnej odpowiednio – 52,5%.
1.2. Charakterystyka sektora przemysłowego
Główne zakłady przemysłowe w powiecie starogardzkim to:
• Z akłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A. – produkcja farmaceutyczna;
liczba zatrudnionych – 1483;
• F abryka Mebli Okrętowych FAMOS Sp. z o.o. – produkcja drzewna i metalowa; liczba zatrudnionych – 498;
•D
estylarnia Sobieski S.A. – produkcja wyrobów spirytusowych; liczba zatrudnionych – 385;
• S TEICO S.A. Zakład w Czarnej Wodzie – produkcja płyt twardych i porowatych, liczba zatrudnionych – 185;
• Z akład Energetyki Cieplnej STAR-PEC Sp. z o.o., Starogard Gdański – wytwarzanie i przesyłanie
pary wodnej, gorącej wody i powietrza do układów klimatyzacyjnych; liczba zatrudnionych – 62;
• IGLOTEX S.A. w Skórczu – branża spożywcza: produkcja mrożonych wyrobów garmażeryjnych,
7
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 7
2013-04-09 13:56:26
•
•
•
•
takich jak pizza, zapiekanki, pierogi, knedle, kluski, kopytka, pyzy, uszka itp.;
S W-SOLAR Czarna Woda Sp. z o.o. :
E lektrociepłownia Starogard Sp. z o.o. w Starogardzie Gdańskim,
Z
akłady Wielobranżowe FAST Sp. z o.o. w Gdańsku Zakład Produkcyjny Nr 3 w Skórczu,
G
minna Energetyka Cieplna Sp. z o.o. w Skarszewach.
1.3. Zaopatrzenie powiatu w energię cieplną
Według deklaracji gmin powiatu starogardzkiego głównym sposobem ogrzewania są indywidualne piece węglowe. Gminy posiadające sieć ciepłowniczą jako kolejny sposób ogrzewania
wskazują gaz z sieci (miasto i gmina Starogard Gdański) lub ogrzewanie typu miejskiego (Skarszewy, Smętowo Graniczne, miasto Starogard Gdański). Sposobem ogrzewania pozostałych
gmin jest też ogrzewanie olejem opałowym lub biomasą (głównie drewnem). Najmniej istotnym źródłem ogrzewania są odnawialne źródła energii oraz kolektory słoneczne.
Największy udział w ogólnym zapotrzebowaniu na ciepło ma budownictwo mieszkaniowe – ok.
66%, a dalej: przemysł – 18%, obiekty użyteczności publicznej – 11% oraz usługi i rzemiosło – ok. 5%.
Na terenie powiatu starogardzkiego sieć ciepłownicza jest rozwinięta w niewielkim stopniu
wyłącznie na terenach zwartej zabudowy. Na koniec 2009 roku całkowita długość sieci ciepłowniczej przesyłowej wynosiła 42,8 km, a sieci doprowadzającej do budynków i innych
obiektów – 28 km. Łącznie sieć ciepłowniczą zasilają 41 kotłownie(2).
Na podstawie danych z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego i wyżej podanych informacji dokonano oszacowań zużycia ciepła w podziale na nośniki energii oraz
w podziale na sektory gospodarki powiatu. Wyniki oszacowań zestawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Zużycie ciepła w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010
Paliwa
Drewno (biomasa) [Mg]
Zużycie w jedn. naturalnych
2005 r.
2010 r.
8 110
Zużycie w MWh
2005 r.
2010 r.
Gaz płynny [Mg]
115
1 580
1 511
Gaz ziemny [tys. m3]
9 754
9 331
94 814
90 695
Olej opałowy [Mg]
3 151
36 894
35 291
Węgiel [Mg]
93 649
518 881
496 340
Razem
652 169
623 837
Razem bez gazu ziemnego
557 355
533 143
Razem bez gazu ziemnego w podziale na:
Sektor mieszkaniowy
367 854
351 874
Sektor przemysłowy
100 324
95 966
Pozostałe sektory
89 177
85 303
(2) Raport z realizacji programu ochrony środowiska dla powiatu starogardzkiego w latach 2009–2010, czerwiec 2011, Starostwo Powiatowe w Stargardzie Gdańskim.
8
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 8
2013-04-09 13:56:26
raport oceny śladu węglowego
1.4. Zużycie energii elektrycznej
Zużycie energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe według GUS w 2010 roku w powiecie
starogrodzkim wyniosło 96,6 GWh, czyli 777 kWh/mieszkańca. Na koniec 2009 roku było w powiecie
ogółem 42 027 odbiorców energii elektrycznej. Liczba odbiorców energii elektrycznej w miastach,
która wynosiła 21 793, jest zbliżona do liczby odbiorców energii na wsi, która wynosiła 20 234.
Zużycie energii przez gospodarstwa domowe w 2005 roku przyjęto na poziomie roku 2006,
kiedy zużycie to wynosiło 93,3 GWh.
Według danych GUS zużycie energii elektrycznej w województwie pomorskim w 2009 roku, w poszczególnych działach gospodarki, przedstawiało się tak, jak jest to zaprezentowane w tabeli 2.
Tabela 2. Zużycie energii elektrycznej w województwie pomorskim w 2009 r.
Sektory gospodarki województwa
GWh
Procent zużycia
Energetyka
262
4
Przemysł
2 312
33
Gospodarstwa domowe
1 707
24
Pozostali drobni odbiorcy
2 239
31
Inni (transport, wodociągi)
547
8
Zużycie ogółem 7 067
100
Przyjęto, że proporcje w zużyciu energii elektrycznej przez poszczególne działy gospodarki w powiecie starogardzkim są takie same jak w całym województwie pomorskim. Mając dane GUS o zużyciu energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe w 2005 i w 2010 roku w powiecie starogardzkim, wyliczono zużycie energii elektrycznej przez pozostałe sektory. Wyniki tych oszacowań
przedstawiono w tabeli 3.
Tabela 3. Zużycie energii elektrycznej w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010
Zużycie energii elektrycznej [w MWh]
Sektory gospodarki powiatu
2005 r.
2010 r.
Sektor gospodarstw domowych*
93 305
96 600
Przemysł
128 294
132 825
Pozostałe sektory
167 171
173 075
Razem
388 770
402 500
*Dane GUS.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS (www.stat.gov.pl/bdl).
9
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 9
2013-04-09 13:56:26
1.5. Charakterystyka odbiorców i zużycie gazu ziemnego
Zużycie gazu ziemnego przez gospodarstwa domowe według GUS w 2010 r. w powiecie starogardzkim wyniosło 6 500 000 m3, czyli 52,1 m3 /mieszkańca.
W powiecie starogardzkim z sieci gazowej na koniec 2010 roku korzystało 39 912 osób, co
stanowi 32,2% mieszkańców powiatu. Należy podkreślić, że w dostępie do sieci gazowej istnieją duże dysproporcje pomiędzy mieszkańcami miast i wsi. W miastach dostęp do sieci ma
62,1% mieszkańców, podczas gdy na wsi jedynie 1,6%. Zdecydowanie więcej gazu zużywają
mieszkańcy miast, średnio 93,6 m3 gazu /mieszkańca/rok, w porównaniu z mieszkańcami wsi
zużywającymi średnio 7,5 m3 gazu /mieszkańca/rok. Całkowita długość czynnej sieci gazowej
wynosiła na koniec 2010 roku 160,434 km.
Zużycie gazu w roku 2005 przyjęto na poziomie danych GUS z 2006 roku, czyli 6 795 000 m3 .
Natomiast w 2010 roku całkowite zużycie gazu na cele grzewcze w powiecie starogardzkim,
według danych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, wyniosło 9 331 000 m3.
Mając do dyspozycji powyższe dane, oszacowano zużycie gazu w roku 2005 i 2010 w podziale
na poszczególne sektory gospodarki powiatu. Wyniki tych oszacowań zestawiono w tabeli 4.
Tabela 4. Zużycie gazu w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010
Sektory gospodarki powiatu
Zużycie gazu [tys. m3]
2005 r.
2010 r.
Sektor gospodarstw domowych
6 795
6 500
Pozostałe sektory
5 762
5 072
Ogółem
12 557
11 572
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS (www.stat.gov.pl/bdl) oraz z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.
10
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 10
2013-04-09 13:56:26
raport oceny śladu węglowego
2. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych
w powiecie starogardzkim
w podziale na sektory
2.1. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w przemyśle, energetyce i gospodarce mieszkaniowej
2.1.1. Wielkość emisji CO2 w wyniku zużycia energii elektrycznej
W tabeli 5. przedstawiono liczby obrazujące emisję CO2 w wyniku zużycia energii elektrycznej
przez powiat starogardzki, obliczone za pomocą algorytmu opisanego w opracowaniu Metodyka oceny…(3)
Tabela 5. Emisja CO2 w wyniku zużycia energii elektrycznej w powiecie starogardzkim w latach
2005 i 2010
Zużycie energii elektrycznej [w MWh]
Emisja CO2 [w Mg]
Sektory gospodarki powiatu
2005 r.
2010 r.
2005 r.
2010 r.
Sektor gospodarstw domowych
93 305
96 600
102 636
89 838
Przemysł
128 294
132 825
141 124
123 527
Pozostałe sektory
167 171
173 075
183 889
160 960
Razem
388 770
402 500
427 649
374 325
Źródło: Obliczenia własne.
2.1.2. Wielkość emisji CO2 w wyniku zużycia energii cieplnej
W tabeli 6. przedstawiono liczby obrazujące emisję CO2 w wyniku zużycia ciepła przez powiat
starogardzki, obliczone za pomocą algorytmu opisanego w opracowaniu Metodyka oceny...(4)
(3) Metodyka oceny poziomu emisji gazów cieplarnianych dla wybranych powiatów dla lat 2005 i 2010 z podziałem na sektory, Warszawa, wrzesień 2012.
(4) jw.
11
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 11
2013-04-09 13:56:26
Tabela 6. Emisja CO2 w wyniku zużycia ciepła w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010
Nośniki ciepła
Emisja CO2 [w Mg]
Zużycie [w MWh]
2005 r.
2010 r.
2005 r.
2010 r.
Gaz płynny
1 580
1 511
355
340
Gaz ziemny
94 814
90 695
19 152
18 320
Olej opałowy
36 894
35 291
10 293
9 846
Węgiel
518 881
496 340
179 533
171 734
Razem
652 169
623 837
209 333
200 240
Razem bez gazu ziemnego
557 355
533 142
190 187
182 111
Sektor mieszkaniowy
367 854
351 873
125 523
120 195
Sektor przemysłowy
100 324
95 966
34 234
32 7779
Pozostałe sektory
89 177
85 303
30 430
29 172
Razem bez gazu ziemnego w podziale na:
Źródło: Obliczenia własne.
2.1.3. Wielkość emisji CO2 w wyniku zużycia gazu ziemnego
W tabeli 7. przedstawiono liczby obrazujące emisję CO2 w wyniku zużycia gazu ziemnego
przez powiat starogardzki, obliczone za pomocą algorytmu opisanego w opracowaniu Metodyka oceny…(5)
Tabela 7. Emisja CO2 w wyniku zużycia gazu ziemnego przez powiat starogardzki w latach
2005 i 2010
Zużycie gazu [w tys. m3]
Emisja CO2 [w Mg]
Sektory gospodarki powiatu
2005 r.
2010 r.
2005 r.
2010 r.
Sektor gospodarstw domowych
6 795
6 500
13 342
12 762
Pozostałe sektory
5 762
5 072
11 314
9 959
Ogółem
12 557
11 572
24 656
22 721
Źródło: Obliczenia własne.
(5) jw.
12
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 12
2013-04-09 13:56:26
raport oceny śladu węglowego
2.1.4. Sumaryczna wielkość emisji CO2 w wyniku zużycia energii
W tabeli 8. przedstawiono liczby obrazujące emisje CO2 powstałe w wyniku zużycia energii ze
wszystkich źródeł w powiecie starogardzkim w 2005 i w 2010 roku.
Tabela 8. Emisje CO2 w wyniku zużycia energii ze wszystkich źródeł w powiecie starogardzkim
w latach 2005 i 2010
Rodzaj nośnika
Emisja CO2 [w Mg]
2005 r.
2010 r.
Energia elektryczna
427 647
374 325
Energia cieplna
190 187
182 111
Gaz ziemny
24 656
22 721
Energia zużywana przez duże zakłady przemysłowe
212 000
206 000
Razem
854 490
785 157
Źródło: Obliczenia własne.
2.2. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w transporcie
2.2.1. Podstawowe informacje wykorzystane do oceny
Do wykonania oceny posłużono się następującymi dostępnymi materiałami:
• P raca przewozowa(6) w komunikacji zbiorowej PKS za lata 2005 i 2010;
• S tan taboru komunikacji zbiorowej PKS w podziale na rok produkcji;
• Z estawienie częstotliwości kursowania autobusów PKS oraz długości linii autobusowych;
• P raca przewozowa w komunikacji zbiorowej MZK za 2005 r. i 2010 r.;
• S tan taboru komunikacji zbiorowej MZK w podziale na lata produkcji;
• P odstawowe dane dotyczące zakresu funkcjonowania komunikacji miejskiej oraz częstotliwości kursowania pojazdów MZK;
• L iczba zarejestrowanych pojazdów, stan na 31.12.2005 r. oraz na 31.12.2010 r.;
• P omiary ruchu na wybranych drogach powiatowych w latach: 2004, 2005, 2008, 2009, 2010;
•D
ane pochodzące z Generalnego Pomiaru Ruchu na drogach wojewódzkich oraz krajowych
w latach 2005 i 2010.
Analizy przeprowadzono dla lat 2005 i 2010. Zostały one oparte na istniejącej w badanych
latach sieci drogowej. W obliczeniach uwzględniono przynależność administracyjną drogi.
Obrazy sieci drogowej dla powiatu starogardzkiego zamieszczono poniżej (rys. 1 i 2).
(6) Wskaźnik produktywności linii komunikacyjnych. Pojęcie stosowane w badaniach statystycznych dotyczących transportu. [przyp. red.]
13
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 13
2013-04-09 13:56:26
Rys. 1. Sieć drogowa w powiecie starogardzkim w 2005 r.
Źródło: TRANSEKO Brzeziński, Dybicz, Szagała sp.j.
Rys. 2 Sieć drogowa w powiecie starogardzkim w 2010 r.
źródło: TRANSEKO Brzeziński, Dybicz, Szagała sp.j.
14
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 14
2013-04-09 13:56:26
raport oceny śladu węglowego
2.2.2. Emisja w roku 2005
Biorąc pod uwagę wskaźniki omówione w opracowaniu Metodyka oceny…(7), jak i obciążenie poszczególnych dróg, otrzymujemy w wyniku obliczeń obraz sieci drogowej powiatu
starogardzkiego przedstawiony na rys. 3. Rysunek pokazuje roczne jednostkowe emisje
CO2eq na jeden kilometr drogi. Tabela 9 zawiera wyniki końcowe, czyli emisje z transportu
drogowego.
Wartości przedstawione na rysunku wynikają z obliczonych emisji CO2eq, jakie następują na
jednym kilometrze analizowanej drogi. Są one odzwierciedleniem natężenia i struktury ruchu.
Emisje jednostkowe umożliwiają wykonanie analizy porównawczej ciągów drogowych pod
względem intensywności emisji. Łączny poziom emisji jest wynikiem przemnożenia wartości
jednostkowych przez długość odcinka.
Tabela 9. Emisje roczne CO2eq – transport drogowy w powiecie starogardzkim w 2005 r.
Droga
Długość
sieci dróg [w km]
Samochody osobowe
[w Mg CO2eq]
Samochody dostawcze
[w Mg CO2eq]
Samochody ciężkie
[w Mg CO2eq]
krajowa
45,5
17 593,808
2 448,546
10 776,981
wojewódzka
132,5
17 726,966
1 720,948
6 841,942
powiatowa/gminna
294,6
15 066,272
1 458,291
5 807,862
Razem
472,6
50 387,046
5 627,785
23 426,785
źródło: TRANSEKO Brzeziński, Dybicz, Szagała sp.j.
Ponadto obliczono emisję dla transportu miejskiego wynoszącą w 2005 roku 1491,254
Mg CO2eq oraz dla transportu PKS – 14046,648 MgCO2eq. Tak więc łączna emisja gazów cieplarnianych z transportu w 2005 roku dla powiatu starogardzkiego została oszacowana na
94,98 tys. Mg CO2eq.
(7) Metodyka oceny poziomu emisji gazów cieplarnianych dla wybranych powiatów dla lat 2005 i 2010 z podziałem na sektory, Warszawa, wrzesień 2012.
15
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 15
2013-04-09 13:56:26
Rys. 3. Roczne jednostkowe emisje CO2eq na jeden kilometr drogi w powiecie starogardzkim
w 2005 r. [w kg]
Liczby oznaczają roczne jednostkowe emisje CO2eq na 1 km drogi
Źródło: TRANSEKO Brzeziński, Dybicz, Szagała sp.j.
2.2.3. Emisja w roku 2010
Biorąc pod uwagę wskaźniki omówione w opracowaniu Metodyka oceny…(8), jak i obciążenie
poszczególnych dróg, otrzymujemy w wyniku obliczeń obraz sieci drogowej powiatu starogardzkiego przedstawiony na rys. 4. Rysunek pokazuje roczne jednostkowe emisje CO2eq na
jeden kilometr drogi. Tabela 10 zawiera wyniki końcowe, czyli emisje z transportu drogowego.
Wartości przedstawione na rysunku wynikają z obliczonych emisji CO2eq jakie następują na
jednym kilometrze analizowanej drogi. Są one odzwierciedleniem natężenia i struktury ruchu. Emisje jednostkowe umożliwiają wykonanie analizy porównawczej ciągów drogowych
pod względem intensywności emisji. Łączny poziom emisji jest wynikiem przemnożenia wartości jednostkowych przez długość odcinka.
(8) jw.
16
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 16
2013-04-09 13:56:27
raport oceny śladu węglowego
Rys. 4. Roczne jednostkowe emisje CO2eq na jeden kilometr drogi w powiecie starogardzkim
w 2010 r. [w kg]
Liczby oznaczają roczne jednostkowe emisje CO2eq na 1 km drogi
Źródło: TRANSEKO Brzeziński, Dybicz, Szagała sp.j.
Tabela 10. Emisje roczne CO2eq – transport drogowy w powiecie starogardzkim w 2010 r.
Droga
Długość
sieci dróg [km]
Samochody osobowe
[Mg CO2eq]
Samochody dostawcze
[Mg CO2eq]
Samochody ciężkie
[Mg CO2eq]
krajowa
63,6
31 218,215
3 870,980
26 034,195
wojewódzka
132,5
21 627,794
1 996,937
7 462,088
powiatowa/gminna
294,6
18 385,150
1 696,327
6 383,162
Razem
490,7
71 231,159
7 564,244
39 879,445
Źródło: TRANSEKO Brzeziński, Dybicz, Szagała sp.j. .
17
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 17
2013-04-09 13:56:27
Ponadto obliczono emisję dla transportu miejskiego wynoszącą w 2010 roku 1416,137 Mg CO2eq
oraz dla transportu PKS – 7330,092 Mg CO2eq. Tak więc łączna emisja gazów cieplarnianych z transportu w 2010 roku dla powiatu starogardzkiego została oszacowana na 127,42 tys. Mg CO2eq.
2.3. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w gospodarce odpadami komunalnymi oraz w procesie oczyszczania ścieków komunalnych
Biorąc pod uwagę dostępne informacje i przyjęte założenia metodologiczne, w wyniku obliczeń
dochodzimy do wniosku, że emisja gazów cieplarnianych powstających w gospodarce odpadami
i w procesie oczyszczania ścieków w powiecie starogardzkim wzrosła w okresie 2005-2010 o ponad
16%. Szczegółowe dane zawiera tabela 11.
Tabela 11. Zbiorcze zestawienie danych dotyczących emisji gazów cieplarnianych powstających w gospodarce odpadami komunalnymi oraz w procesie oczyszczania ścieków
komunalnych powiatu starogardzkiego
Lp.
1.
Źródło emisji
N2O
składowanie
CH4
b
kompostowanie (MBP)(10)
c
przekształcanie termiczne
Oczyszczanie ścieków
komunalnych(11), w tym:
a
zrzut ścieków nieoczyszczonych
b
zrzut ścieków oczyszczonych
c
fermentacja osadów ściekowych
d
termiczne przekształcanie osadów
3.
CH4
Gospodarka odpadami
komunalnymi, w tym:
a
2.
Rodzaj
emisji
Łącznie
CO2
CH4
N2O
CO2
N2O
CH4
N2O
CO2
CH4
N2O
CH4
N2O
CH4
CO2
CO2
N2O
CO2
Wielkość emisji
[w tys. Mg/rok]
2005 r.
14,62
14,62
-
2010 r.
17,08
17,08
-
Wielkość emisji CO2
(ekwiwalent)(9)
[w tys. Mg/rok]
2005 r.
2010 r.
307,02
358,68
307,02
358,68
-
-
7,68
8,97
314,70
367,65
Źródło: Obliczenia własne
(9) W celu wyliczenia emisji ekwiwalentnej wyrażonej w CO2eq przyjęto, że 1 Mg CH4 odpowiada 21 Mg CO2, a 1 Mg N2O odpowiada 310 Mg CO2.
(10) Mechaniczno-biologiczne przetwarzanie.
(11) W związku z brakiem informacji szczegółowych nie można było policzyć emisji ze ścieków komunalnych. Wobec tego przyjęto, że emisja ta stanowi 2,5% emisji z gospodarki odpadami.
18
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 18
2013-04-09 13:56:28
raport oceny śladu węglowego
2.4. Ocena poziomu emisji gazów cieplarnianych powstających w rolnictwie i wynikających z użytkowania terenów
Całkowita emisja metanu i podtlenku azotu w rolnictwie przedstawiona jako ekwiwalent
dwutlenku węgla wyniosła w powiecie starogardzkim w 2005 roku 120 348 Mg, a w 2010 roku
wzrosła o 3643 Mg do poziomu 123991 Mg (tab. 12).
W przypadku powiatu starogardzkiego większość emisji pochodzi ze źródeł związanych z hodowlą zwierząt gospodarskich – procesów fermentacji jelitowej oraz odchodów zwierzęcych,
które w 2005 i 2010 roku odpowiadały łącznie za pond 59% całkowitej emisji z rolnictwa. Istotnym źródłem emisji w powiecie są także gleby rolne, w tym szczególnie nawożenie gleb.
Tabela 12. Emisja gazów cieplarnianych z rolnictwa w powiecie starogardzkim (z podziałem
na źródła emisji)
w Mg CO2eq
w Mg CO2eq
2005 r.
2010 r.
Źródła emisji
Fermentacja jelitowa
23 511,10
22 958,09
Odchody zwierzęce
47 691,43
50 379,52
Gleby rolne
49 131,45
50 637,29
14,50
15,75
120 348,48
123 990,65
Spalanie resztek roślinnych
Rolnictwo ogółem
Źródło: Obliczenia własne.
Zróżnicowanie bilansów emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych dla poszczególnych kategorii gruntów w powiecie starogardzkim obrazuje tabela 13. Natomiast bilans emisji i pochłaniania
wynikający ze zmian w użytkowaniu gruntów na terenie powiatu oraz zdolności poszczególnych
gruntów do pochłaniania CO2 prezentuje tabela 14. Korzystny bilans emisji i pochłaniania dla
sektora „Użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo”, wyrażony w ekwiwalencie dwutlenku węgla, jest głównym czynnikiem zmniejszającym wielkość antropogenicznej
emisji z pozostałych sektorów. Wielkość pochłaniania netto dla tego sektora w roku 2010 wzrosła
o blisko 12,5% w porównaniu z rokiem 2005. Zostało to spowodowane w głównej mierze zwiększeniem powierzchni gruntów leśnych stanowiących główny rezerwuar węgla dla sektora „Użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo”.
19
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 19
2013-04-09 13:56:28
Tabela 13. Bilans emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych (netto) dla poszczególnych kategorii użytkowania gruntów(12) w ramach sektora „Użytkowanie gruntów, zmiany
użytkowania gruntów i leśnictwo” w powiecie starogardzkim w latach 2005 i 2010
Kategorie gruntów
2005 r.
[w Mg CO2eq/rok]
2010 r.
[w Mg CO2eq/rok]
grunty leśne
-275 743,1
-304 317,9
grunty uprawne
1 330,6
306,6
grunty trawiaste
1 530,6
1 192,1
grunty podmokłe
32 072,8
32 109,9
604,3
604,3
NO
NO
grunty zabudowane
pozostałe grunty
Źródło: Obliczenia własne.
Tabela 14. Bilans emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych (netto) dla sektora „Użytkowanie
gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo” w powiecie starogardzkim latach
2005 i 2010
2005 r.
[tys. Mg CO2eq/rok]
2010 r.
[tys. Mg CO2eq/rok]
-240,20
-270,11
Źródło: Obliczenia własne.
3. Emisja gazów cieplarnianych i ślad
węglowy w powiecie starogardzkim
– podsumowanie
Całkowita emisja gazów cieplarnianych powiatu starogardzkiego spadła w badanym okresie
z poziomu 1142,3 tys. Mg CO2eq w roku 2005 do 1134,2 tys. Mg CO2eq w roku 2010, tj. o 0,7%.
Obrazuje to tabela 15. W przeliczeniu na jednego mieszkańca emisja całkowita w roku 2005
wynosiła 9,4 Mg CO2eq/rok/osobę, a w 2010 roku 9,2 Mg CO2eq/rok/osobę, tj. o 2% mniej. Jest
to niewiele mniej niż średnia krajowa, odpowiednio 7,8% i 11,5%.
Największy wzrost zanotowano w obszarze transportu; emisja wzrosła tu o ponad 34%. Wyraźny wzrost nastąpił również w sektorze gospodarki odpadami i oczyszczania ścieków, bo
o ponad 16%. Natomiast emisja z obszaru przemysł, energetyka i gospodarka mieszkaniowa
(12) Poszczególne definicje kategorii użytkowania gruntów w ramach sektora „Użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo” są zgodne z definicjami użytków
gruntowych wykazywanymi w ewidencji gruntów [§ 67; Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów
i budynków, Dz. U. z dnia 2 maja 2001 r.].
20
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 20
2013-04-09 13:56:28
raport oceny śladu węglowego
zmniejszyła się o ponad 8%. Jednocześnie poprawił się o ponad 12% bilans emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych, co związane ze zmianami w użytkowaniu terenów.
Tabela 15. Emisja gazów cieplarnianych i ślad węglowy dla powiatu starogardzkiego w latach
2005 i 2010
Całkowita emisja [w tysiącach Mg CO2eq/rok]
2005 r.
2010 r.
Zmiany
w latach
2005–2010
[w %]
Przemysł, energetyka
i gospodarka mieszkaniowa
854,49
785,16
↓8,1
Transport
94,98
127,40
­↑34,1
Gospodarka odpadami
i proces oczyszczania ścieków
314,88
367,75
­↑16,8
Rolnictwo
120,35
124,00
↑3,0
Zmiany w użytkowaniu terenów
- 240,20
- 270,11
↓12,4
Razem
1 142,45
1 134,20
↓0,7
9,15
↓2,2
Źródło emisji
Mg CO2eq/rok
Na osobę
9,36
Źródło: Obliczenia własne.
4. Rekomendacje działań mających na
celu redukcję emisji gazów cieplarnianych
w powiecie starogardzkim
4.1. Emisja gazów cieplarnianych powstających w przemyśle, energetyce i gospodarce
mieszkaniowej
W celu zmniejszenia wielkości śladu węglowego generowanego w powiacie starogardzkim proponuje się przeprowadzenie następujących działań:
•W
prowadzenie w gminach systemu zarządzania energią i powołanie osoby odpowiedzialnej za
energetykę i za promocję energetyki przyjaznej środowisku.
•W
prowadzenie w gminach systemu monitoringu oraz przeprowadzenie identyfikacji potencjału
oszczędności energii.
21
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 21
2013-04-09 13:56:28
• P rzeprowadzenie termomodernizacji obiektów komunalnych i użyteczności publicznej, która ma
przyczynić się do polepszenia ich efektywności energetycznej, a co za tym idzie, do obniżenia
zużycia energii i kosztów jej zakupu.
• Z miana źródeł ogrzewania w budynkach jednorodzinnych oraz wielorodzinnych z ogrzewaniem
piecowym na zasilanie z sieci miejskiej lub wytwarzanie ciepła z OZE i gazu ziemnego na podstawie planu ograniczenia tzw. niskiej emisji(13).
• P rzeprowadzenie, m.in. w ramach realizacji gminnych i powiatowego programu ochrony środowiska i analogicznych programów gminnych, kampanii informacyjnych i edukacyjnych promujących racjonalne wykorzystanie energii; zadbanie o stałą edukację ekologiczną mieszkańców
dotyczącą oszczędnego zużycia energii cieplnej i elektrycznej oraz korzystania z proekologicznych nośników energii.
•O
dtworzenie i modernizacja źródeł ciepła lub wykorzystanie innych źródeł wytwarzania energii
elektrycznej i ciepła w układzie skojarzonym oraz obniżenie wskaźników zanieczyszczeń.
• P opieranie przedsięwzięć prowadzących do wykorzystywania energii odpadowej oraz skojarzonego wytwarzania energii.
•W
ykonywanie wstępnych analiz techniczno-ekonomicznych dotyczących możliwości wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej (energia słoneczna, wiatrowa, ze spalania biomasy,
tzw. płytka geotermia) na potrzeby powiatu.
• R ozbudowa sieci cieplnej tam, gdzie jest to uzasadnione.
•W
ydawanie dla nowo projektowanych obiektów decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu ze wskazaniem obowiązku podłączenia się do sieci ciepłowniczej uwzględniających proekologiczną i energooszczędną politykę gmin w zakresie zaopatrzenia w ciepło (np.
wykorzystywanie źródeł energii przyjaznych środowisku, stosowanie energooszczędnych technologii w budownictwie i przemyśle, uzasadniony wysoki stopień wykorzystywania energii odpadowej, wytwarzanie energii w skojarzeniu i in.).
• P opieranie i promowanie indywidualnych działań właścicieli lokali polegających na przechodzeniu (w użytkowaniu energii na cele grzewcze i sanitarne m.in. poprzez dofinansowanie z budżetów gmin i powiatu w zakresie ochrony środowiska) na czystsze rodzaje paliwa, energię elektryczną, energię ze źródeł odnawialnych itp.
• S tosowanie przez gminy i powiat przy zakupach energii cieplnej i elektrycznej na potrzeby komunalne preferencji dla producentów wytwarzających tanią energię w skojarzeniu lub z OZE.
•W
prowadzenie w urzędach gmin i starostwie systemu zielonych zamówień publicznych.
• P rzechodzenie na stosowanie energooszczędnych źródeł światła w obiektach użyteczności publicznej oraz do oświetlenia ulic, placów itp.; przeprowadzanie regularnych prac konserwacyjno-naprawczych i czyszczenia oświetlenia.
•O
graniczanie zanieczyszczeń z sektora komunalnego.
• L ikwidacja w miastach źródeł tzw. niskiej emisji poprzez rezygnacje z indywidualnych pieców na
paliwo stałe Należy skorzystać z systemów wsparcia oferowanych przez fundusze ekologiczne.
• R ozbudowa sieci gazowej.
(13) Emisja gazów cieplarnianych pochodząca z indywidualnych urządzeń grzewczych na paliwo stale (jak np. piece).[przyp. red.]
22
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 22
2013-04-09 13:56:28
raport oceny śladu węglowego
• T ermomodernizacja budynków indywidualnych, zamieszkania zbiorowego oraz budynków użyteczności publicznej.
• B udowa modelowych obiektów użyteczności publicznej prawie niezużywających energii (zeroenergetycznych).
• P romocja przez gminy upraw energetycznych na nieużytkach oraz słabych pod względem rolniczym gruntach. Uprawy roślin energetycznych to możliwość zagospodarowania gruntów nie
wykorzystywanych do produkcji żywności.
• B udowa gminnych biogazowni produkujących paliwo dla generatorów energii elektrycznej.
Instalacje takie mogą być zasilane różnymi rodzajami biomasy stanowiącej często problem
ekologiczny, czy stanowiącej odpad przy uprawie i przetwarzaniu produktów żywnościowych. Pracując w sieciach z farmami wiatrowymi mogą niwelować nierównomierności produkcji energii elektrycznej przez wiatraki.
Przedsiębiorstwa energetyczne powinny zacząć oferować usługi obejmujące efektywne wykorzystanie energii w takich obszarach, jak: zapewnienie komfortu termicznego w pomieszczeniach, ciepła woda do użytku domowego, chłodzenie, produkcja towarów, oświetlenie oraz
moc napędowa.
4.2. Emisja gazów cieplarnianych powstających w transporcie
Zgodnie z Białą Księgą(14) podstawowym założeniem programu poprawy klimatu jest redukcja
emisji gazów cieplarnianych z transportu o 60%. W odniesieniu do obszarów miejskich wyszczególniono cel polegający na zmniejszeniu o połowę liczby samochodów o napędzie konwencjonalnym do roku 2030, oraz całkowitą ich eliminację z miast do roku 2050. Realizacja tak
postawionych celów będzie wymagała zrewidowania polityki transportowej na terenie powiatu (w przypadku jej braku – stworzenia jej od podstaw), w której określone zostaną środki i narzędzia, niezbędne do zastosowania. Zadanie to może być przedmiotem prac zlecanych przez
starostwo powiatowe w ramach postępowań przetargowych.
Polityki transportowe, które będą dobrze służyć realizacji celu głównego, powinny uwzględniać
konieczność ograniczania liczby emisyjnych środków transportu poprzez:
• p lanowanie przestrzenne,
• r ozwój transportu publicznego,
• r ozwój infrastruktury środków transportu dla niezmotoryzowanych oraz zwiększenie możliwości ładowania (uzupełniania paliwa) ekologicznych pojazdów,
• t worzenie planów mobilności miejskiej.
Należy podkreślić, że największe korzyści przyniesie realizacja następującego zapisu Białej
Księgi: „Tworzenie lepszych warunków do chodzenia pieszo i jazdy na rowerze powinno stanowić integralną część projektowania miejskiej mobilności i infrastruktury”.
(14) Biała Księga. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu. Komisja
Europejska. KOM(2011) 144 wersja ostateczna. Bruksela, dnia 28.3.2011
23
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 23
2013-04-09 13:56:28
Pozostałe działania rekomendowane przez UE to:
• S tosowanie kalkulatorów śladu węglowego;
• P romowanie ekologicznego stylu jazdy i wprowadzanie ograniczeń prędkości.
4.3. Emisja gazów cieplarnianych powstających w gospodarce odpadami komunalnymi
oraz w procesie oczyszczania ścieków komunalnych
W myśl wspomnianych wyżej założeń programu poprawy klimatu należy rozpocząć bądź kontynuować działania zmierzające do wdrażania zintegrowanego systemu gospodarki odpadami
komunalnymi. Chodzi głownie o minimalizację składowania odpadów, stosowaniu metod biologicznych i/lub termicznych przetwarzania oraz maksymalizacji odzysku w tym recyklingu użytecznych frakcji materiałowych wydzielonych z odpadów. Ponadto należy systematycznie zwiększać
ilość oczyszczanych ścieków komunalnych i zaprzestać składowania osadów ściekowych.
4.4. Emisja gazów cieplarnianych powstających w rolnictwie i wynikających z użytkowania terenów
Wybrane zalecenia:
• z większanie dopływu masy organicznej do gleb (m.in. stosowanie nawozów organicznych,
•
•
•
•
uprawa międzyplonów, uprawa roślin o dodatnim wskaźniku reprodukcji glebowej materii
organicznej, uprawa wieloletnich zielnych lub drzewiastych roślin energetycznych, stosowanie metod użytkowania gleb zgodnych z zasadami rolnictwa ekologicznego, renaturyzacja siedlisk hydrogenicznych użytkowanych rolniczo);
z mniejszanie strat węgla z gleb (m.in. stosowanie systemów zredukowanej i konserwującej
uprawy roli, ochrona gleb przed erozja, utrzymywanie możliwie wysokiego poziomu wody
gruntowej na obszarach gleb organicznych użytkowanych rolniczo w celu zmniejszenia tempa mineralizacji masy organicznej i przeciwdziałania degradacji tych gleb);
z mniejszenie zużycia nawozów azotowych (m.in. wdrożenie ulepszonej technologii stosowania azotu, dopasowanie zaopatrzenia w azot do zapotrzebowania roślin, dostosowanie zaopatrzenia w azot do zapotrzebowania roślin, dostosowanie systemów produkcji do
maksymalnego wykorzystania odchodów zwierzęcych w uprawie roślin, pozostawianie
resztek roślinnych zawierających azot na polu, optymalizacja uprawy ziemi, nawadniania
i drenowania),
z mniejszenie zużycia nawozów wapniowych (m.in. stosowanie nawozów organicznych,
uprawa międzyplonów, ograniczenie stosowania nawozów mineralnych);
p
oprawa technik karmienia zwierząt (m.in. lepsze zbilansowanie dawek pokarmowych zapewniające lepsze wykorzystanie pasz, dozwolone dodatki naturalnie zwiększające strawność paszy, wyeliminowanie z dawek pokarmowych zwierząt zbędnych ilości aminokwasów,
dodawanie do paszy preparatów wiążących związki azotowe, wprowadzenie roślin motylkowych lub dodatków śruty roślin oleistych),
24
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 24
2013-04-09 13:56:28
raport oceny śladu węglowego
• o ptymalizacja systemów przechowywania, transportu i rozprowadzania na polu odchodów
•
•
•
•
zwierzęcych (m.in. powszechne stosowanie płyt obornikowych i zbiorników na gnojowice,
kompostowanie obornika i gnojowicy i nawożenie wysokowartościowym kompostem, dodawanie do odchodów i ściółek preparatów biotechnologicznych ograniczających emisje
N2O, zmniejszenie powierzchni parowania odchodów z legowisk i ściółek, obniżanie temperatury składowanych odchodów poprzez odzysk i kumulacje energii cieplnej);
z większenie lesistości (m.in. zalesienia i ponowne zalesienia, ochrona lasów);
o
graniczenie pożarów i wypaleń (m.in. podniesienie świadomości mieszkańców w zakresie zapobiegania pożarom lasów, egzekwowanie zakazów wypalania ściernisk, łąk i resztek
pożniwnych);
z agospodarowanie odchodów zwierzęcych i innych odpadów rolniczych (m.in. utylizacja
odchodów zwierzęcych w biogazowaniach);
o
graniczenie zużycia paliw i energii oraz upowszechnianie stosowania odnawialnych źródeł
energii w rolnictwie i na obszarach wiejskich (m.in. stosowania energooszczędnych technologii w produkcji rolniczej, wykorzystanie terenów rolniczych (odłogów i ugorów) pod
uprawę roślin energetycznych).
5. Zalecenia dotyczące bazy informacyjnej
do przyszłych obliczeń śladu węglowego
w powiecie starogardzkim
5.1. Emisja gazów cieplarnianych powstających w przemyśle, energetyce i gospodarce
mieszkaniowej
Aby w przyszłości przeprowadzić prawidłowo analizę i ocenę śladu węglowego w przemyśle, energetyce i gospodarce mieszkaniowej, należy:
• o d przedsiębiorstw dystrybuujących energię elektryczną uzyskać dane na temat zużycia energii
elektrycznej w rozbiciu na poszczególne grupy odbiorców, tj. gospodarstwa domowe, przemysł,
usługi, pozostałych odbiorców;
• o d przedsiębiorstw dystrybuujących gaz ziemny uzyskać dane na temat zużycia tego paliwa
w rozbiciu na odbiorców, tj. gospodarstwa domowe, przemysł, usługi, pozostałych odbiorców;
• z Banku Danych Lokalnych GUS lub z innych publikacji GUS uzyskać informacje o sposobach wytwarzania ciepła (rozkład procentowy w podziale na nośniki energii) na cele grzewcze i przygotowanie ciepłej wody użytkowej w powiecie w rozbiciu na następujące nośniki: ciepło sieciowe,
węgiel, gaz ziemny i płynny, olej opałowy, biomasa, pozostałe nośniki (bez energii elektrycznej);
• u zyskać informacje o sprzedaży nośników energii cieplnej, takich jak: ciepło sieciowe, węgiel, gaz
ziemny i płynny, olej opałowy, biomasa;
• u zyskać informacje o emisji CO2 z dużych źródeł spalania – (chodzi o instalacje objęte opłatami
za korzystanie ze środowiska).
25
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 25
2013-04-09 13:56:28
5.2. Emisja gazów cieplarnianych powstających w transporcie
W celu monitorowania śladu węglowego konieczne jest prowadzenie systematycznych badań
i pomiarów ruchu. Pomiary oraz badania powinny być prowadzone na wszystkich lub wybranych odcinkach dróg powiatowych i gminnych w cyklach przynajmniej co 5 lat jako uzupełnienie wykonywanego przez Główną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad generalnego pomiaru
ruchu, który jest wykonywany na wszystkich drogach krajowych i wojewódzkich.
Konieczne jest również zbieranie danych statystycznych dotyczących pracy taboru wykorzystywanego przez poszczególnych przewoźników, w tym długości tras, częstotliwości kursowania, wykonywanych przewozów oraz typów pojazdów, w celu umożliwienia obliczeń i monitoringu wielkości emisji gazów cieplarnianych w powiecie.
5.3. Emisja gazów cieplarnianych powstających w gospodarce odpadami komunalnymi
oraz w procesie oczyszczania ścieków komunalnych
Aby prawidłowo w przyszłości przeprowadzić analizę i ocenę śladu ekologicznego, niezbędne jest:
• u zyskanie danych demograficznych od roku 1950;
•w
zakresie gospodarki odpadami komunalnymi:
• zebranie albo oszacowanie danych historycznych o odpadach,
• uzyskanie albo oszacowanie charakterystyki jakościowej odpadów,
• uzyskanie precyzyjnych i aktualnych informacji charakteryzujących ilościowo strumień
wytwarzanych odpadów komunalnych oraz sposób postępowania z nimi (podział strumienia odpadów na na części poddawane poszczególnym metodom zagospodarowania: składowanie, kompostowanie, sortowanie, metody termiczne);
•w
zakresie gospodarki ściekowej:
• posiadanie danych o charakterystyce ilościowej i jakościowej nieoczyszczonych ścieków odprowadzonych do odbiornika,
• posiadanie precyzyjnych informacji charakteryzujących sposób zagospodarowania
osadów ściekowych.
misja gazów cieplarnianych powstających w rolnictwie i wynikających z użytko5.4. E
wania terenów
W prezentowanym dalej zestawieniu (tab. 16) znajduje się ocena dostępności danych, które pozwoliłyby lepiej ocenić wpływ rolnictwa na wielkości emisji gazów cieplarnianych. W kolejnym zestawieniu (tab. 17) znajduje się ocena dostępności danych, których uwzględnienie pozwoliłoby lepiej ocenić wpływ zmiany użytkowania terenu na wielkości emisji gazów cieplarnianych i ich pochłanianie.
26
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 26
2013-04-09 13:56:28
raport oceny śladu węglowego
Tabela 16. Dostępność danych pozwalających określić wpływ rolnictwa na emisję gazów cieplarnianych
Dane
Dostępność
Pogłowie zwierząt gospodarskich [szt.]
Dane dostępne dla 2010 r., problem z dostępem do danych
dla 2005 r. (konieczność interpolacji danych z wykorzystaniem
informacji z Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.)
Roczne zużycie nawozów azotowych [kg]
Dane niedostępne, konieczność wykorzystania danych dla
poszczególnych województw
Powierzchnia gruntów rolnych [ha]
W większości przypadków dostępne
Roczna wielkość zbiorów danej rośliny motylkowej [kg]
Dane niedostępne, konieczność wykorzystania danych
krajowych
Roczna wielkość zbiorów danej uprawy [kg]
Dane niedostępne, konieczność wykorzystania danych
krajowych
Roczne wykorzystanie osadów ściekowych [kg]
Dane niedostępne, konieczność wykorzystania danych
krajowych
Powierzchnia gleb organicznych [ha]
Dane niedostępne, konieczność wykorzystania danych
krajowych
Tabela 17. Dostępność danych pozwalających określić wpływ zmiany użytkowania terenu na
emisję gazów cieplarnianych
Dane
Dostępność
Powierzchnia gruntów leśnych, gruntów rolnych, łąk i pastwisk,
sadów, gruntów podmokłych, zieleni miejskiej, pozostałych
gruntów [ha]
Dane w większości przypadków dostępne (są zbierane w ramach
ewidencji gruntów)
Powierzchnia gruntów leśnych wyłączonych na cele nieleśne [ha]
Dane w większości przypadków dostępne
(są zbierane w ramach ewidencji gruntów)
Powierzchnia użytków rolnych wyłączonych na cele nierolnicze
i nieleśne [ha]
Dane w większości przypadków dostępne
(są zbierane w ramach ewidencji gruntów)
Wielkość pozyskania drewna z gruntów leśnych
[tys. m3 grubizny netto]
Dane niedostępne, konieczność wykorzystania danych krajowych
Wielkość pozyskania drewna z zadrzewień
[tys. m3 grubizny netto]
Dane niedostępne, konieczność wykorzystania danych krajowych
Powierzchnia pożarów lasów oraz łąk i pastwisk [ha]
Dane w większości przypadków dostępne (sumaryczne dane
posiadają Komendy Powiatowe Państwowej Straży Pożarnej)
Roczne zużycie nawozów wapniowych [kg]
Dane niedostępne, konieczność wykorzystania danych dla
poszczególnych województw
27
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 27
2013-04-09 13:56:28
Literatura i strony internetowe
• A nnual European Union Greenhouse Gas Inventory 1990–2010 and Inventory Report 2012, European Environment Agency 2012.
• B iała Księga. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnię•
•
•
•
•
•
•
•
cia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu. Komisja Europejska. KOM(2011)
144 wersja ostateczna. Bruksela, dnia 28.3.2011
G
ood Practice Guidance and Uncertainty Management in National GHG Inventories. Intergovernmental Panel for Climate Change, 2000.
G
ood Practice Guidance for Land Use, Land Use Change and Forestry, Intergovernmental Panel
for Climate Change, 2003.
K
rajowa inwentaryzacja emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych za rok 2007. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami, Warszawa 2009.
K
rajowy Raport Inwentaryzacyjny 2011. Inwentaryzacja gazów cieplarnianych dla lat 1988‐2009,
Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami, Warszawa 2011.
K
rajowy Raport Inwentaryzacyjny 2012. Inwentaryzacja gazów cieplarnianych dla lat 1988‐2010,
Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami, Warszawa, 2012.
R
acjonalizacja przetwarzania i użytkowania energii, Wskaźniki techniczno–ekonomiczne i środowiskowe. Poradnik dla użytkowników energii. Holendersko-polski program współpracy poszanowania energii SCORE, BAPE S.A., Gdańsk, 1999.
R
evised 1996 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories, Reference Manual, Intergovernmental Panel for Climate Change, 1997.
Z
użycie energii w gospodarstwach domowych w 2009 roku, GUS, 2012.
•w
ww.ine-isd.org.pl
•w
ww.kobize.pl
•w
ww.stat.gov.pl
28
powiat STAROGARDZKI lata 2005 i 2010
starograd_slad_weglowy_srodek.indd 28
2013-04-09 13:56:28
Wy­daw­ca:
Fundacja In­sty­tut na rzecz Eko­ro­zwo­ju
ul. Na­bie­la­ka 15, lok. 1, 00-743 War­sza­wa
tel. 22 851-04-02, -03, -04, faks 22 851-04-00
e-m­ail: ine@in­e­-isd.org.pl, http://www.in­e­-isd.org.pl
Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE) jest pozarządową organizacją typu think-tank
powstałą w 1990 r. z inicjatywy kilku członków Polskiego Klubu Ekologicznego. InE zajmuje się
promowaniem i wdrażaniem zasad oraz rozwiązań służących zrównoważonemu rozwojowi
Polski, dążąc do jej proekologicznej restrukturyzacji. W swojej działalności kieruje się misją:
budowania pozytywnych relacji między rozwojem społecznym i gospodarczym a ochroną
środowiska oraz występowania w interesie obecnego i przyszłych pokoleń. Fundacja Instytut
na rzecz Ekorozwoju współpracuje z krajowym i europejskim ruchem pozarządowym. Instytut
ma doświadczenie w tworzeniu strategii ekorozwoju wspólnie ze społecznościami lokalnymi
– ich samorządami i partnerami społecznymi, ekologicznymi i partnerami otoczenia biznesu.
Opracowania InE wykorzystują parlamentarzyści, administracja rządowa i samorządowa,
naukowcy, studenci i uczniowie.
In­sty­tu­cje i oso­by pra­gną­ce wes­przeć dzia­łal­ność na rzecz eko­ro­zwo­ju mogą doko­ny­wać wpłat
na konto: Bank Pe­KaO SA, II Od­dział w War­sza­wie
Wpła­ty w PLN: 92 1240 1024 1111 0000 0267 8197
Re­dak­cja ję­zy­ko­wa: Maria Prosińska-Jackl
Pro­jekt graficzny: Joanna Chatizow i Leszek Kosmalski - Wydawnictwo Wiatr s. c.
Skład kom­pu­te­ro­wy: Leszek Kosmalski
Druk i oprawa: GRAFIX Centrum Poligrafii, ul. Bora Komorowskiego 24, 80-377 Gdańsk
© Co­py­ri­ght by Fundacja In­sty­tut na rzecz Eko­ro­zwo­ju, War­sza­wa 2012
ISBN: 978-83-89495-93-8
Wy­dru­ko­wa­no na pa­pie­rze eko­lo­gicz­nym
Wykaz ważniejszych publikacji i opracowań przygotowanych przez Instytut na rzecz Ekorozwoju od 2006 r.
• Polityka energetyczna Polski. Deklaracje i rzeczywistość. Warszawa 2006.
• Biopaliwa w Polsce. Możliwości i wyzwania. Warszawa 2007.
• Funkcjonowanie systemu białych certyfikatów w Polsce jako mechanizmu stymulującego zachowania energooszczędne
– zasady i szczegółowa koncepcja działania. Wspólnie z firmą Procesy Inwestycyjne. Warszawa 2007.
• Możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce do roku 2020. Wspólnie z Instytutem Energetyki Odnawialnej.
Warszawa 2007.
• Natura 2000 w edukacji szkolnej. Poradnik dla nauczycieli. Warszawa 2007.
• Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Krajowego Planu Strategicznego Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 20072013. Wspólnie z firmami Agrotec Polska Sp. zo.o. i Agrotec-Spa. Warszawa 2007.
• Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Warszawa 2007. Wspólnie
z Instytutem Ochrony Środowiska.
• Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Wspólnie
z firmami Agrotec Polska Sp. zo.o. i Agrotec-Spa. Warszawa 2007.
• Barometr zrównoważonego rozwoju. Warszawa 2008.
• Fundusze Unii Europejskiej na lata 2007-2013 a ochrona klimatu. Warszawa 2008.
• Jak chronić klimat na poziomie lokalnym. Warszawa 2008.
• Jaka energetyka w zrównoważonym rozwoju? Warszawa 2008.
• Społeczeństwo obywatelskie wobec konsekwencji zmian klimatu. Warszawa 2008.
• Twoje miasto – Twój klimat. Warszawa 2008.
• 2°C – granica nie do przekroczenia. Tłumaczenie, Warszawa 2009.
• Alternatywna Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku. Raport techniczno-metodologiczny. Warszawa 2009.
• Alternatywna Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku. Raport dla osób podejmujących decyzje. Warszawa 2009.
• Barometr zrównoważonego rozwoju 2008/2009. Warszawa 2009.
• Energetyka jądrowa – przebieg debaty w Niemczech. Warszawa 2009.
• Energia – konieczność ale i odpowiedzialność. Broszura dla społeczeństwa. Warszawa 2009.
• Jak zapewnić rozwój zrównoważony terenów otwartych? Warszawa 2009.
• Jak zapewnić rozwój zrównoważony terenów zurbanizowanych? Metropolie. Warszawa 2009.
• Jaki transport w zrównoważonym rozwoju? Warszawa 2009.
• Klimat a gospodarowanie wodami. Warszawa 2009.
• Klimat a turystyka. Warszawa 2009.
• Małe ABC… Ochrony klimatu. Warszawa, trzy wydania: 2007, 2008 i 2009.
• Polityka klimatyczna Polski – wyzwaniem XXI wieku. Wspólnie z Polskim Klubem Ekologicznym. Warszawa 2009.
• Drugie spotkanie na temat energetyki jądrowej (kraje skandynawskie). Warszawa 2010.
• Energetyka rozproszona jako odpowiedź na potrzeby rynku (prosumenta) i pakietu energetyczno-klimatycznego. Warszawa 2010.
• Kompleksowa ewaluacja programu ekokonwersji w Polsce. Wspólnie z firmą Ernst & Young. Warszawa 2010.
• Natura 2000. ABC dla turystyki. Warszawa 2010
• Prognozy oddziaływania na środowisko projektu Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Wspólnie z firma
WS Atkins. Warszawa 2010.
• Energetyka rozproszona. Od dominacji energetyki w gospodarce do zrównoważonego rozwoju, od paliw kopalnych do energetyki
odnawialnej i efektywności energetycznej. Wspólnie z Polskim Klubem Ekologicznym Okręg Mazowiecki. Warszawa 2011.
• Komplet 11 broszur dotyczących: małej biogazowni rolniczej, domu pasywnego, energetyki rozproszonej, energii
w gospodarstwie rolnym, energii w obiekcie turystycznym, energooszczędnego domu i mieszkania, inteligentnych
systemów zarządzania użytkowaniem energii, samochodu elektrycznego, urządzeń konsumujących energię, zielonej
energii i zrównoważonego miasta – zrównoważonej energii. Warszawa 2011.
• Barometr zrównoważonego rozwoju 2010-2011. Warszawa 2012.
• Instrumenty realizacji Alternatywnej polityki energetycznej Polski do roku 2030 (wybrane zagadnienia). Warszawa, 2012.
• Świadomość ekologiczna turystów. Warszawa 2012.
• Trzecie spotkanie na temat energetyki jądrowej: Francja, Niemcy, Japonia po Fukushimie. Warszawa 2012.
• Raport o stanie przygotowań lokalnych do zmian klimatu. Raport otwarcia. Warszawa. 2012.
• Węgiel brunatny – paliwo bez przyszłości. Warszawa 2012.
• Rozdroża polskiej energetyki. Poradnik dla parlamentarzystów. Warszawa 2012.
• O energetyce przyjaznej środowisku prawie wszystko. Mały leksykon dla dziennikarzy. Wersja elektroniczna. Warszawa 2012.
Projekt „Dobry Klimat dla Powiatów" jest realizowany przy udziale środków instrumentu finansowego LIFE i Komisji Europejskiej oraz dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
slad_weglowy_okladka_starogard.indd 2
2013-04-09 13:34:38
Raport
oceny śladu węglowego
powiatu STAROGARDZKIEGO
dla lat 2005 i 2010
Instytut na rzecz Ekorozwoju
ul. Nabielaka 15 lok. 1, 00-743 Warszawa
tel. 22 851-04-02, -03, -04, faks 22 851-04-00
e-mail: [email protected], http://www.ine-isd.org.pl
slad_weglowy_okladka_starogard.indd 1
2013-04-09 13:34:38