profil społeczno-gospodarczy czechowic-dziedzic

Transkrypt

Załącznik nr 1
PROFIL
SPOŁECZNO-GOSPODARCZY
CZECHOWIC-DZIEDZIC
Katowice, październik 2000 – maj 2001
SPIS TREŚCI
1
CEL I ZAKRES OPRACOWANIA
5
2
ŹRÓDŁA DANYCH WYKORZYSTANYCH W ANALIZIE
5
3
WARUNKI NATURALNE
6
3.1
Położenie geograficzne
6
3.2
Przyroda
7
3.3
Surowce mineralne
7
3.4
Gleba
7
3.5
Wody
8
4
ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
9
4.1
Powierzchnia i użytkowanie terenu
9
4.2
Powierzchnia nieruchomości niezabudowanych
przeznaczonych pod działalność gospodarczą
12
4.2.1
Przeznaczenie gruntu – PS
12
4.2.2
Przeznaczenie gruntu – UC
13
4.2.3
Przeznaczenie gruntu – RS
13
5
CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNA
14
5.1
Struktura demograficzna
14
5.2
Zgony według przyczyn
18
5.3
Struktura zatrudnienia ludności
18
5.4
Bezrobocie
20
5.5
Poziom zamożności gospodarstw domowych
22
5.6
Zasoby sieci placówek usług konsumpcyjnych.
22
5.7
Ważniejsze instytucje, stowarzyszenia i związki w gminie
22
2
6
INFRASTRUKTURA KOMUNALNA
24
6.1
Sieć wodociągowa
24
6.2
Kanalizacja i oczyszczalnie ścieków
25
6.3
Gospodarka odpadami
26
6.4
Ciepłownictwo
28
6.5
Infrastruktura energetyczna
28
6.6
Sieć gazowa
28
6.7
Telekomunikacja
29
7
TRANSPORT I KOMUNIKACJA
31
7.1
Sieć drogowa
31
7.2
Infrastruktura komunikacyjna
33
7.3
Linie kolejowe i inne środki transportu
33
8
INSTYTUCJE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ
34
8.1
Nauczanie przedszkolne
34
8.2
Szkolnictwo podstawowe
34
8.3
Szkolnictwo ponadpodstawowe
35
8.4
Ochrona zdrowia
38
8.5
Bezpieczeństwo publiczne
40
9
GOSPODARKA MIESZKANIOWA
41
9.1
Zasoby mieszkaniowe
41
9.2
Wyposażenie w instalacje
44
10 TURYSTYKA, SPORT I WYPOCZYNEK
45
10.1 Zabytki, muzea.
45
10.2 Kultura
45
10.3 Turystyka, rekreacja i sport
47
3
11 PODATKI LOKALNE
50
12 FINANSE PUBLICZNE
53
13 ROLNICZA PRODUKCJA ROŚLINNA I ZWIERZĘCA
56
14 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
57
14.1 Struktura podmiotów gospodarczych
57
14.2 Instytucje, izby, związki przedsiębiorców
60
14.3 Niezagospodarowany majątek
60
15 ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA
62
16 ANALIZA KADRY URZĘDU MIEJSKIEGO
W CZECHOWICACH – DZIEDZICACH
66
4
1
CEL I ZAKRES OPRACOWANIA
Celem niniejszego opracowania jest określenie stanu zasobów Gminy Czechowice-Dziedzice,
warunkujących jej rozwój a w szczególności rozwój gospodarczy. Przedstawienie,
scharakteryzowanie danych i zjawisk, które znalazły się w opracowaniu pozwoli na określenie
czynników mających wpływ na rozwój Gminy Czechowice-Dziedzice oraz lokalnej
przedsiębiorczości.
W analizie znajdzie się syntetyczna charakterystyka gminy dokonana na podstawie danych
porównawczych, które dotyczącą zjawisk występujących w Polsce, województwie śląskim,
powiecie bielskim, Gminie Pszczyna, Gminie Skoczów oraz Gminie Trzebinia.
Dla pierwszych dwóch wymienionych gmin porównanie przeprowadzone zostało z uwagi na
podobny charakter gmin m.in. status gmin miejsko-wiejskich, wielkość gminy, położenie przy
ważnych ciągach komunikacyjnych. W przypadku Gminy Trzebinia decydujące znaczenie
miało położenie pomiędzy dużymi ośrodkami miejskimi oraz dotychczasowy kierunek
rozwoju m.in. obecność rafinerii, rozbudowana sieć kolejowa.
2
ŹRÓDŁA DANYCH WYKORZYSTANYCH W ANALIZIE
Podstawowym źródłem informacji były w większości przypadków powszechnie dostępne
dane o charakterze urzędowym.
Prezentowane w opracowaniu porównawcze dane statystyczne, obrazują stan w dniu
31.12.1999 r. Dotyczy to w szczególności danych porównawczych dla kraju, województwa
śląskiego, powiatu bielskiego, Gminy Pszczyna, Gminy Skoczów oraz Gminy Trzebinia.
Należy nadmienić, iż dużym utrudnieniem dla tego typu analiz jest postępujące ograniczanie
zakresu ogólnodostępnych danych statystycznych na poziomie miast i gmin (m.in.
w rocznikach statystycznych). Sytuacja ta nie dotyczy powiatów i miast na prawach
powiatów, gdyż w tym wypadku istnieje możliwość zapoznania się z bardzo obszernym
zakresem danych i informacjami charakteryzujących sytuację społeczno-gospodarczą.
W celu uzyskania aktualnej wiedzy o zjawiskach mających miejsce na terenie Gminy
Czechowice-Dziedzice, przestawione zostaną również dane obrazujące stan na dzień na dzień
31.12.1998 r. oraz 01.09.2000 r.
Informacje pochodzą z następujących źródeł: UM w Czechowicach-Dziedzicach, Statystyka
Powiatów 2000 - WUS w Katowicach, „Atrakcyjność Inwestycyjna Miast 1998 – 1999 r.” Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, „Przegląd Ekologiczny Gminy CzechowiceDziedzice” – Wasko, Folder „Czechowice-Dziedzice” internet i inne.
5
3
3.1
WARUNKI NATURALNE
Położenie geograficzne
Gmina Czechowice-Dziedzice położona jest w południowej części województwa śląskiego
(powiat bielski), na południowym skraju Kotliny Oświęcimskiej, przy drodze krajowej
Gdańsk - Warszawa - Bielsko-Biała - Cieszyn (DK1) oraz przy trasie kolejowej Warszawa Kraków – Wiedeń.
Graniczy ona od wschodu z Gminą Bestwina, od południa z Miastem Bielsko-Biała
i Gminą Jasienica, od zachodu z Gminą Chybie, od północy z Gminą Goczałkowice Zdrój
oraz Gminą Pszczyna.
Najwyższy punkt na terenie miasta leży na wysokości 329 m n.p.m., a najniższy 312,2 m
n.p.m. Położenie geograficzne miasta wyznaczają współrzędne: 49 stopni 54 minuty
szerokości geograficznej północnej, 19 stopni 00 minut długości geograficznej wschodniej.
Wzdłuż linii Bestwina - Czechowice Górne - Rudzica przebiega geologiczna granica Karpat,
tzw. nasunięcie karpackie. Naturalną granicę gminy tworzy od wschodu rzeka Biała,
uchodząca do rzeki Wisły, która z kolei stanowi granicę północną. Od północnego-zachodu
granicę wyznacza Zbiornik Goczałkowicki.
6
3.2
Przyroda
Pomimo znacznych przeobrażeń, jakie dokonały się pod wpływem działalności człowieka
(regulacje rzeki, melioracje, budowa wałów przeciwpowodziowych, wycinka lasów),
krajobraz doliny Wisły na wielu odcinkach posiada wysokie walory przyrodnicze. Szata
roślinna doliny częściowo zachowała charakter naturalny i półnaturalny. Przykładem tego jest
rezerwat torfowiskowy „Rotuz”, który stanowi fragment naturalnej roślinności bagiennej,
z wieloma chronionymi gatunkami roślin i zwierząt. Rezerwat obejmuje 28,17 ha, z czego
8,46 ha znajduje się w obrębie gminy Czechowice – Dziedzice, w Zabrzegu. Gmina posiada
opracowaną
waloryzację
przyrodniczą
dla
całego
obszaru
gminy.
W waloryzacji zostały wyodrębnione tereny cenne pod względem przyrodniczym
i zasługujące na zachowanie. Do nich zaliczono m.in. stawy hodowlane „Sokoły” oraz staw
„Hałcnowiec” położone w Ligocie. Zasadniczym walorem tych terenów jest kolonia lęgowa
ślepowrona, która stanowi jedyne miejsce gniazdowania tego ptaka w Polsce. Tereny te
zostały zakwalifikowane jako obszar chronionego krajobrazu.
Natomiast tereny doliny Wisły – od jej wypływu ze Zbiornika Goczałkowickiego, z prawoi lewobrzeżnym otoczeniem, aż do wschodniej granicy gminy – zostały uznane
w waloryzacji jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy.
Swoistymi enklawami przyrodniczymi miasta są parki i stare ogrody. Godnym uwagi jest park
położony przy Pałacu Kotulińskich z unikatową aleją grabową i piękną kompozycją lip
drobnolistnych. Park przy klasztorze Ojców Jezuitów stanowi największe skupisko
starodrzewu w centrum miasta. Na terenie gminy rośnie 7 pomników przyrody, w tym
5 dębów szypułkowych. Największy posiada obwód 520 cm i rośnie w Ligocie przy ulicy
Woleńskiej. Ponadto stwierdzono występowanie stanowisk z 15 gatunkami roślin objętych
ochroną ścisłą i 4 gatunkami roślin objętych ochroną częściową oraz występowanie 145
gatunków chronionych zwierząt, z czego 105 gatunków to ptaki.
3.3
Surowce mineralne
Głównym bogactwem naturalnym gminy jest węgiel kamienny. Jego eksploatacja prowadzona
jest przez kopalnię „Silesia” w obrębie Obszaru Górniczego Czechowice II, który obejmuje
swoim zasięgiem tylko niewielką część gminy (północno-wschodnią).
3.4
Gleba
Gleby znajdujące się na terenie gminy charakteryzują się wysoką jakością co wpływa na ich
rolnicze wykorzystanie szczególnie przez mieszkańców miejscowości Ligota, Zabrzeg oraz
Bronów. Użytki rolne stanowią największy powierzchniowo obszar gminy – ok. 54%.
Według podziału na klasy gleboznawcze spośród 3617 hektarów użytków rolnych na terenie
gminy 7 ha stanowią grunty klasy R II, 123 ha to grunty o klasie R IIIa, klasa R IIIb to 753 ha,
klasa R IVa to 1315 ha, klasa R IVb to 265 ha, klasa R V to 40 ha oraz 1 ha gruntów o klasie
R VI. Gleby te to przede wszystkim grunty orne i – w niewielkiej części – sady. Wśród
użytków rolnych występują także grunty o klasach L II – L VI i w sumie wynoszą one 608 ha;
są to grunty sklasyfikowane jako łąki trwałe. Poza wymienionymi występują jeszcze grunty w
klasach Ps III – Ps VI o łącznej powierzchni 504 ha, sklasyfikowane jako pastwiska trwałe.
Użytki leśne oraz grunty zadrzewione mają 1015 ha, z czego 403 ha to grunty w klasach Ls III –
Ls VII, a 612 ha to grunty nieklasyfikowane.
7
3.5
Wody
W gminie występują liczne wody powierzchniowe w formie rzek, potoków, rowów
melioracyjnych oraz stawów.
Głównymi ciekami wodnymi przepływającym przez gminę są dwie duże rzeki: Wisła – biegnąca
wzdłuż północnej granicy gminy, Biała – biegnąca wzdłuż wschodniej granicy gminy.
Grupa cieków i zbiorników wodnych, głównie stawów hodowlanych, w istotny sposób wpływa
na krajobraz gminy i jest ważna ze względów zarówno użytkowych i gospodarczych, jak
i przyrodniczych i klimatycznych.
Ogółem stanowią one 8% powierzchni gminy.
Największym zbiornikiem wodnym nie tylko na tym obszarze, ale i w całym województwie
śląskim jest sztuczny zbiornik – Jezioro Goczałkowickie, sąsiadujący z Gminą CzechowiceDziedzice od strony północno-zachodniej. Jezioro to choć nie leży w granicach
administracyjnych gminy, ma wpływ na krajobraz i klimat przyległych terenów należących do
gminy.
8
4
ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
4.1
Powierzchnia i użytkowanie terenu
Gmina Czechowice-Dziedzice zajmuje obszar 6 656 ha, na który składa się obszar miejski
(3 294 ha) oraz obszary wiejskie (3 362 ha). W skład gminy wchodzą następujące sołectwa:
Bronów, Ligota, Zabrzeg.
Udział procentowy użytkowania gruntu na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice prezentuje
poniższe zestawienie. Dane obrazują stan w dniu 1.01.2000 r.
Tabela 1. Powierzchnia według kierunków wykorzystania gruntów w dniu 01.01.2000
Powierzchnia w ha
Udział %
użytki rolne razem
- grunty orne
- sady
- łąki trwałe
- pastwiska trwałe
użytki leśne oraz grunty
zadrzewione i zakrzewione
wody
użytki kopalne
drogi
kolejowe i inne tereny
komunikacyjne
tereny mieszkalne
tereny przemysłowe
inne tereny zabudowane
tereny rekreacyjnowypoczynkowe
nieużytki
inne
1697
tereny
wiejskie
1923
3620
51,52%
57,20%
54,39%
1366
1064
2430
41,47%
31,65%
36,51%
10
67
77
0,30%
1,99%
1,16%
166
443
609
5,04%
13,18%
9,15%
155
349
504
4,71%
10,38%
7,57%
258
760
1018
7,83%
22,61%
15,29%
279
255
534
8,47%
7,58%
8,02%
0
0
0
0,00%
0,00%
0,00%
196
105
301
5,95%
3,12%
4,52%
83
158
241
2,52%
4,70%
3,62%
269
111
380
8,17%
3,30%
5,71%
334
0
334
10,14%
0,00%
5,02%
47
8
55
1,43%
0,24%
0,83%
34
5
39
1,03%
0,15%
0,59%
21
7
28
0,64%
0,21%
0,42%
76
30
106
2,31%
0,89%
1,59%
RAZEM
3294
3362
6656
100,00%
100,00%
100,00%
Wyszczególnienie
Miasto
gmina
Miasto
tereny
wiejskie
gmina
Źródło: GEOD-02 - Urząd Miasta w Czechowicach-Dziedzicach
Użytki rolne na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice zajmują około 54% ogólnej
powierzchni gminy. Wskaźnik ten kształtuje się powyżej średniej wojewódzkiej (50,4%) oraz
powiatowej (50,4%).
Tereny wiejskie gminy zajmują 3 362 ha co stanowi 51,5 % ogólnej powierzchni gminy.
Pozostałą cześć liczącą 3 294 ha zajmują tereny zaliczone do obszaru miasta CzechowiceDziedzice. Szczegółową charakterystykę struktury powierzchni miasta oraz poszczególnych
sołectw przedstawia poniży wykres.
9
Wykres 1. Struktura powierzchni miasta oraz sołectw w ogólnej powierzchni gminy – stan w dniu
31.12.1999 r.
CzechowiceDziedzice
49%
Zabrzeg
21%
Bronów
9%
Ligota
21%
Struktura przestrzenna gminy poprzez swoje diametralne zróżnicowanie pozwala dokonać
głównego podziału na dwie skrajne inne strefy:
Strefa miejska – stanowi ją północno-wschodnia, wschodnia, południowo-wschodnia część
gminy, ze stosunkowo wysoką koncentracją przemysłu, usług i zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej i wielorodzinnej. Strefa miejska dzieli się na dziewięć osiedli
mieszkaniowych.
Strefa wiejska – stanowi ją północno-zachodnia, zachodnia, południowo-zachodnia
i centralna część obszaru gminy, z rozproszonym układem osadniczym, terenami typowo
rolniczymi i stawami hodowlanymi. Strefa wiejska dzieli się na trzy sołectwa: Zabrzeg,
Bronów, Ligota.
Przedstawione zróżnicowanie w zagospodarowaniu gminy wynika z koncentracji przemysłu,
usług, osiedli mieszkalnych przy skrzyżowaniu tras kolejowych oraz drogi krajowej DK-1.
Wspomniana droga wyznaczyła niepisaną granicę ekspansji miejskiej na tereny zachodnie
gminy. Doprowadziło to do spadku atrakcyjności inwestycyjnej terenów sołectw, osłabiło
dostępność komunikacyjną, a tym samym spowolniło ich rozwój.
Taka sytuacja wpłynęła jednakże na niewielki stopień degradacji środowiska naturalnego na
terenie sołectw, utrzymaniu rolniczego charakteru terenów zachodnich oraz przyczyniła się do
ochrony kompleksów leśnych i stawów hodowlanych.
W przypadku budownictwa mieszkaniowego, ekstensywny, rozproszony charakter nie
pozwala określić ścisłej granicy pomiędzy obszarami zabudowanymi i niezabudowanymi.
Zabudowa mieszkaniowa skoncentrowana jest we wschodniej części gminy i cechuje się
intensywnością proporcjonalną do nasilenia tkanki przemysłowej, zgodnie z zasadą im silniej
uprzemysłowiony obszar tym intensywniejsza zabudowa. Na terenie miejskim przeważają
budynki wzniesione po II wojnie światowej.
Zabudowa przemysłowa koncentruje się we wschodniej części gminy i jest wynikiem
„procesu łańcuchowego”, który polega za zajmowaniu przez kolejne podmioty gospodarcze
obszarów w pobliżu dużych zakładów produkcyjnych.
10
Na obszarze gminy występuje mozaikowy układ zieleni, o wyraźnie nieciągłych,
rozrzuconych kompleksach leśnych. Prawie wszystkie obszary leśne znajdują się
w rolniczej części gminy.
Obszar miejski gminy nie posiada wystarczającej ilości obszarów zieleni uporządkowanej.
W chwili obecnej znajduje się na jego terenie jeden park miejski (ul. Barlickiego), jednakże
jego mała powierzchnia, obecne zagospodarowanie oraz bliskie sąsiedztwo rafinerii
wykluczają go jako w pełni atrakcyjny obszar rekreacyjno-wypoczynkowy.
Drugim znaczącym terenem jest obszar Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji
(ul. Legionów), który traktowany jest jako obiekt o zasięgu ogólnogminnym.
W gminie przeważają grunty należące do osób fizycznych - 55,6% ogólnej powierzchni
gminy. Grunty Skarbu Państwa, będące w administracji lasów państwowych, stanowią
13,57%, zaś będące własnością Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa – 7,6%.
Grunty Skarbu Państwa przekazane w użytkowanie wieczyste znajdują się tylko na terenie
miasta i liczą 381 ha (5,7 % ogólnej powierzchni gminy). Gmina Czechowice-Dziedzice
posiada w swoich zasobach 301 ha gruntów komunalnych (3,5% ogólnej powierzchni gminy),
które mogą stać się w pewnej ich części ofertą inwestycyjną dla podmiotów gospodarczych.
Większość wspomnianych gruntów zlokalizowana jest na obszarze miasta - 247 ha.
Tabela 2. Struktura własnościowa gruntów – stan w dniu 01.01.2000 r.
tereny miejskie
Wyszczególnienie
Grunty wchodzące w skład Zasobu Własności
Rolnej Skarbu Państwa
Grunty Państwowego Gospodarstwa Leśnego
Grunty w trwałym zarządzie państw. jedn.
organizacyjnych z wyłączeniem gruntów PGL
Pozostałe grunty Skarbu Państwa
Grunty SP przekazane w użytkowanie wieczyste
Grunty gmin i związków międzygminnych z
wyłączeniem gruntów przekazanych w
użytkowanie wieczyste
Grunty gmin i związków międzygminnych
przekazane w użytkowanie wieczyste
Grunty osób fizycznych wchodzące w skład
gospodarstw rolnych
Grunty osób fizycznych nie wchodzące w skład
gospodarstw rolnych
Grunty spółdzielni
Grunty kościołów i związków wyznaniowych
Grunty osób prawnych wcześniej nie
wymienionych
Razem
Pow. w ha
Udział
%
tereny wiejskie
Pow. w ha
Udział
%
gmina
Pow. w ha
Udział %
w pow.
ogółem
279
55,14
227
44,86
506
7,60
145
16,06
758
83,94
903
13,57
233
49,05
242
50,95
475
7,14
134
381
66,34
100,00
68
0
33,66
0,00
202
381
3,03
5,72
249
81,11
58
18,89
307
4,61
35
100,00
0
0,00
35
0,53
851
38,86
1339
61,14
2190
32,90
907
59,95
606
40,05
1513
22,73
24
15
36,36
46,88
42
17
63,64
53,13
66
32
0,99
0,48
41
89,13
5
10,87
46
0,69
3 294
49,49
3 362
50,51
6 656
100,00
Źródło: GEOD-02 - Urząd Miasta w Czechowicach-Dziedzicach
11
4.2
Powierzchnia nieruchomości niezabudowanych przeznaczonych pod działalność
gospodarczą
Możliwości i kierunki rozwoju miasta lub gminy uzależnione są w znacznym stopniu od
obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego. Jego zapisy decydują
o możliwości oraz skali realizacji przedsięwzięć na terenie gminy. W szczególności ma to
znaczenie dla podmiotów gospodarczych, osób fizycznych zainteresowanych rozpoczęciem
lub rozszerzeniem działalności gospodarczej. Dla określenia potencjalnych możliwości
rozwoju gminy, wynikających z przeznaczenia gruntu w planie zagospodarowania
przestrzennego, przeprowadzona została w tej części opracowania analiza wielkości
powierzchni terenów niezabudowanych o następującym przeznaczeniu:
- Pod obiekty przemysłowe, produkcyjne, magazynowe, składowe – (PS)
- Pod obiekty komercyjne, handlowo-usługowe, biurowe, i inne, – (UC)
- Pod obiekty sportowo-rekreacyjne i turystyczne – (RS)
Analiza przeprowadzona została w oparciu o udostępnione przez Urząd Miejski
w Czechowicach-Dziedzicach informacje o szacunkowej powierzchni terenów
niezabudowanych według planu zagospodarowania przestrzennego (według stanu w dniu
01.09.2000 r.) oraz danych porównawczych z innych gmin, gdzie zastosowany został ten sam
sposób badań (Gmina Skoczów, Gmina Skawina, Gmina Chrzanów).
Dla zobiektyzowania wyników analizy podstawowym sposobem porównywania gminy jest
udział procentowy terenów niezabudowanych w ogólnej powierzchni gminy. Poniżej zostaną
omówione i scharakteryzowane dane dotyczące miejsca występowania i dostępnych
powierzchni nieruchomości o przeznaczeniu PS, UC i RS. Dane dotyczą wszystkich gruntów
niezabudowanych o wspomnianym przeznaczeniu bez względu na ich obecny stan prawny.
4.2.1
Przeznaczenie gruntu – PS
Wyniki przeprowadzonych porównań tworzą czytelny obraz możliwości dalszego rozwoju
przedsięwzięć o charakterze produkcyjnym lub magazynowym na terenie gminy.
W przypadku gruntów niezabudowanych o przeznaczeniu PS, udział procentowy w ogólnej
powierzchni gminy kształtuje się na średnim poziomie i wynosi około 0,43% (dla obszaru
miasta – 0,87). Na terenie gmin porównywanych w tej części opracowania, wskaźniki
kształtowały się następująco: Gmina Skoczów 0,57%, Gmina Skawina – 0,76%, Gmina
Chrzanów – 0,28%.
Na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice łączna powierzchnia nieruchomości
niezabudowanych przeznaczonych pod omawianą działalność wynosi około 28,8 ha. W skład
wymienionej powierzchni wchodzą tereny położone w północnej części miasta (około 9 ha),
w środkowej części miasta (około 11,5 ha) oraz południowej części miasta (8,5 ha). Ich
rozmieszczenie jest stosunkowo równomierne i nie ogranicza się tylko do jednej części
miasta. W większości przypadków są to duże obszary, które stwarzają potencjalnie większe
możliwości dla realizacji inwestycji niż w innych gminach nie posiadających takich terenów.
Ma to w szczególności znaczenie dla inwestycji realizowanych na powierzchni kilku lub
kilkunastu hektarów.
Plan zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje na terenach wiejskich gminy realizacji
nowych przedsięwzięć o charakterze produkcyjnym.
12
4.2.2
Przeznaczenie gruntu – UC
W chwili obecnej największe możliwości realizacji inwestycji o charakterze handlowousługowym występują w północnej (około 18 ha terenów niezabudowanych) oraz
południowej (12,5 ha) części miasta. W śródmieściu miasta, znajduje się tylko 1 ha
zakwalifikowany do tego przeznaczenia.
Omawiane przeznaczenie występuje również we wszystkich sołectwach gminy: Bronów –
około 1 ha, Ligota – około 1 ha, Zabrzeg – poniżej 0,5 ha.
Na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice łączna powierzchnia terenów niezabudowanych
wynosi około 34 ha co stanowi 0,51% ogólnej powierzchni gminy. Jest to stosunkowo niski
wskaźnik dla gminy o tej liczbie mieszkańców oraz lokalnej specyfice (położenie przy bardzo
ważnych ciągach komunikacyjnych oraz w bezpośrednim sąsiedztwie Bielska-Białej).
Porównywane gminy posiadają następujące wskaźniki: Gmina Skoczów -1,49 %, Gmina
Skawina - 0,97%, Gmina Chrzanów – 0,72%.
Tabela 3. Szacunkowa powierzchnia terenów niezabudowanych o przeznaczeniu PS, UC, RS.
Powierzchnia terenów
niezabudowanych o przeznaczeniu
Procent terenów
niezabudowanych w stosunku do
powierzchni gminy o
przeznaczeniu
PS (ha)
PS (%)
UC (%)
RS (%)
0,43%
0,51%
0,47%
Wyszczególnienie
Gmina CzechowiceDziedzice
UC (ha)
28,8
33,75
RS (ha)
31
Źródło: Urząd Miasta Czechowice-Dziedzice
4.2.3
Przeznaczenie gruntu – RS
Kolejnym prezentowanym w tym punkcie rodzajem przeznaczenia są obszary, na których
można wznosić budynki i obiekty o charakterze turystycznym. Jest to trzeci w kolejności
rodzaj przeznaczenia terenu obejmujący również przedsięwzięcia o charakterze komercyjnym
(ośrodki wypoczynkowe, pola do gry w golfa itp.).
Gmina Czechowice-Dziedzice posiada około 0,5% udziału terenów niezabudowanych, które
zakwalifikowane zostały do tego przeznaczenia. Ogólna powierzchnia terenów
o przeznaczeniu RS wynosi około 31 ha, z czego prawie wszystkie grunty znajdują się
w mieście.
Wspomniany udział procentowy jest stosunkowo wysoki. Uwzględniając planowany kierunek
rozwoju turystyki w Gminie Czechowice-Dziedzice, który ma dotyczyć rozbudowy i poprawy
lokalnej bazy rekreacyjno-sportowej, można uznać powyższą powierzchnię gruntów o tym
przeznaczeniu za wystarczającą.
Porównywane gminy posiadają następujące wskaźniki: Gmina Skoczów –0,25 %, Gmina
Skawina - 0,04%, Gmina Chrzanów – 0,4 %.
13
5
5.1
CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNA
Struktura demograficzna
Ludność Gminy Czechowice-Dziedzice (wg stanu na 31.12.1999r.) liczyła 43 939
mieszkańców co stanowiło 30% ogólnej liczby mieszkańców powiatu bielskiego oraz 0,9%
ogólnej liczby mieszkańców województwa śląskiego. Według danych uzyskanych z Urzędu
Miasta, liczba mieszkańców gminy w podziale na miejscowości przedstawia się następująco
(stan w dniu 2001.03.12).
Tabela 4. Struktura mieszkańców gminy w podziale na miejscowości – stan w dniu
12.03.2001.
Miejscowość
Razem
959
35 257
4 161
2 835
43 212
Bronów
Czechowice-Dziedzice
Ligota
Zabrzeg
Razem
Ludność
mężczyźni
479
18 338
2 102
1 410
22 329
kobiety
480
16 919
2 059
1 425
20 883
Źródło: UM Czechowice-Dziedzice
Wykres 2. Gęstość zaludnienia na km2 - stan w dniu 31.12.1999.
700
600
500
400
662,93
300
200
100
395,76
413,12
319,97
282,24
333,53
123,62
Gmina
Trzebinia
Gmina
Skoczów
Gmina
Pszczyna
Gmina
CzechowiceDziedzice
powiat
województwo
Polska
0
14
Wykres 3. Prognoza ludności Powiatu Bielskiego wg wieku1
100000
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
0-17 lat
18-59/64
60/65 lat i więcej
2001 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020
Wskaźnik gęstości zaludnienia dla gminy (663 osoby na 1 km2) jest znacznie wyższy od
średniej krajowej (123,6 osoby 1 km2), wojewódzkiej (395,8 osoby 1 km2) oraz powiatowej
(320 osoby 1 km2). Jest on również wyższy od średniej dla Gminy Pszczyna (282,2 osób
1 km2) oraz Gminy Trzebinia (333,5 osoby 1 km2).
Tabela 5. Charakterystyka ludności - stan w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Ludność ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ludność w wieku
produkcyjnym na
1000 mieszkańców
Gęstość
zaludnienia na
km2
38 653 559
18 783 424
19 870 135
605,99
123,62
4 865 512
2 362 831
2 502 681
629,43
395,76
146 299
71 447
74 852
601,86
319,97
43 939
21 352
22 587
619,79
662,93
Gmina Pszczyna
49 113
24 283
24 830
606,11
282,24
Gmina Skoczów
26 138
12 571
13 567
625,26
413,12
Gmina Trzebinia
35 094
17 092
18 002
597,68
333,53
Polska
Województwo Śląskie
Powiat Bielski
Gmina
Źródło: GUS - Internet
Struktura ludności według podziału na podstawowe grupy wiekowe pokazuje 25,56% udział
ludności w wieku przedprodukcyjnym. Udział ten jest wyższy do średniej krajowej
wynoszącej 24,87% oraz od średniej wojewódzkiej (23,32%).
1
Prognoza ludności i gospodarstw domowych województwa śląskiego do 2030r., Urząd Statystyczny
w Katowicach, Katowice 2001.
15
Tabela 6. Charakterystyka ludności według grup wiekowych - stan w dniu 31.XII.99r.
Wyszczególnienie
Ludność w wieku
przedprodukcyjnym
ogółem, stan na
31.12.1999
Ludność w wieku
produkcyjnym
ogółem, stan na
31.12.1999
Ludność w wieku
poprodukcyjnym
ogółem, stan na
31.12.1999
w%
Polska
24,87
60,60
14,53
23,32
62,94
13,74
Powiat Bielski
Gmina
25,87
60,19
13,94
25,56
61,98
12,46
Gmina Pszczyna
27,71
60,61
11,68
Gmina Skoczów
25,18
62,53
12,30
Gmina Trzebinia
22,90
59,77
17,34
Udział ludności w wieku produkcyjnym wynoszący blisko 62% jest wyższy od średniej
krajowej (60,60%) oraz od średniej dla powiatu bielskiego (60,19%).
Udział ludności w wieku poprodukcyjnym wynoszący na terenie gminy 12,46 % jest niższy
od średniej krajowej (14,53%) oraz wojewódzkiej (13,74%) i taką strukturę należy ocenić
pozytywnie.
Wykres 4. Zmiany w strukturze ludności Powiatu Bielskiego wg płci i wieku w wybranych latach
prognozy. 2
Ludność w wieku przedprodukcyjnym [w %].
30
25
20
Ogółem
15
Mężczyźni
10
Kobiety
5
0
2000*)
2015
2030
2
Prognoza ludności i gospodarstw domowych województwa śląskiego do 2030r., Urząd Statystyczny w
Katowicach, Katowice 2001.
*) Dane rzeczywiste.
16
Ludność w wieku produkcyjnym [w %].
70
60
50
40
Ogółem
30
Mężczyźni
20
Kobiety
10
0
2000*)
2015
2030
Ludność w wieku poprodukcyjnym [w %].
30
25
20
Ogółem
15
Mężczyźni
10
Kobiety
5
0
2000*)
2015
2030
Tabela 7. Małżeństwa, urodzenia żywe, przyrost naturalny
– na 1000 w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Małżeństwa
Urodzenia
żywe
Przyrost
naturalny
Na 1000 mieszkańców
Polska
5,68
9,88
0,02
5,34
8,62
-1,22
Powiat Bielski
Gmina
5,83
9,94
0,71
5,60
10,63
1,14
Gmina Pszczyna
5,86
11,48
2,97
Gmina Skoczów
6,39
11,06
1,22
Gmina Trzebinia
5,13
8,41
-1,97
Ważnym miernikiem charakteryzujących przebieg procesów demograficznych jest saldo
migracji stałej. Dla Gminy Czechowice-Dziedzice saldo to w 1999 roku wykazywało wartości
dodatnie (1,54 osoby na 1000 mieszkańców) świadczące o napływowym charakterze tego
obszaru. Przyrost naturalny liczony na 1 000 mieszkańców był dodatni (1,14) i był
jednocześnie wyższy od średniej krajowej (0,02). W 1999 r. odnotowano 467 urodzeń oraz
417 zgonów (w tym 11 niemowląt).
Równie ważnym wskaźnikiem ukazującym bieżące tendencje mieszkańców jest ilość
zawieranych małżeństw. W roku 1999 zawarto 246 nowych małżeństw (5,60 na 1 000
mieszkańców) i jest to ilość bardzo zbliżona do średniej krajowej (5,7) i wojewódzkiej (5,35).
17
Dominującą grupę mieszkańców gminy, którzy ukończyli 15 lat życia stanowiły osoby
z wykształceniem podstawowym lub nie pełnym średnim (33,7% w mieście i 36,9
w gminie). Osoby z wykształceniem średnim, niepełnym wyższym lub policealnym stanowiły
27% w mieście i 21,4% w gminie. Ilość osób z wykształceniem wyższym stanowiła
odpowiednio 5,1% w mieście i 3,3% w gminie.3
5.2
Zgony według przyczyn
Według danych Wydziału Zdrowia i Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w BielskuBiałej, głównymi przyczynami zgonów w powiecie w 1999 roku były:
• choroby układu krążenia – 55,0% zgonów,
• nowotwory złośliwe – 18,4% zgonów,
• zachorowania i zgony – 1,8% zgonów,
• pozostałe przyczyny – 24,8% zgonów.
5.3
Struktura zatrudnienia ludności
Na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice w gospodarce narodowej (pracujący poza
rolnictwem indywidualnym, według miejsca pracy, bez jednostek osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą, spółek cywilnych, w których liczba pracujących nie
przekracza 5 osób) zatrudnione były 17 045 osoby (w dniu 30.IX.1999 roku) z czego kobiety
stanowiły około 39,25 %.
Tabela 8. Pracujący w gospodarce narodowej1 – stan w dniu 30.09.1999r.
Wyszczególnienie
Polska
Prac. w gosp.
Prac. w gosp.
Udział % kobiet
narodowej ogółem
narodowej ogółem
w prac. w gosp.
narodowej
kobiety
ogółem
na 1000 mieszkańców w wieku
produkcyjnym
47,98
379,49
182,07
43,85
423,67
185,79
Powiat Bielski
Gmina
44,74
333,22
149,09
39,25
625,90
245,66
Gmina Pszczyna
51,38
378,19
194,30
Gmina Skoczów
47,74
402,19
192,01
Gmina Trzebinia
36,62
544,84
199,52
Źródło: Statystyka Powiatów 2000 – WUS Katowice.
1 – poza rolnictwem indywidualnym, według miejsca pracy, bez jednostek osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą,
spółek cywilnych, w których liczba pracujących nie przekracza 5 osób;
W stosunku do roku 1998 liczba osób zatrudnionych w gospodarce narodowej zmniejszyła się
aż o 763 osoby (spadek o 4,5%).
3
W celu przedstawienia struktury wykształcenia mieszkańców, w niniejszym opracowaniu zostaną wykorzystane
wyniki NSP 1988 (uwaga: prezentowane dane są już w znacznym stopniu nieaktualne).
18
Na podstawie danych o zatrudnieniu można określić charakter i wielkość podmiotów
gospodarczych znajdujących się na terenie gminy lub powiatu. W tym celu Gmina
Czechowice-Dziedzice i inne wytypowane gminy, zostały ze sobą porównane wskaźnikiem
liczby pracujących w gospodarce narodowej na 1 000 mieszkańców wieku produkcyjnym.
W przypadku analizowanych gmin najwyższy wskaźnik posiadała Gmina CzechowiceDziedzice (625,9) oraz Gmina Trzebinia (544,84). Najniższy wskaźnik dotyczy Gminy
Pszczyna (378,2) oraz powiatu bielskiego (333,22).
Wykres 5 Pracujący w gospodarce narodowej1 na 1000 mieszkańców
– stan w dniu 30.09.1999 r.
700,00
600,00
500,00
400,00
625,90
300,00
423,67
333,22
378,19
402,19
Gmina
Skoczów
379,49
Gmina
Pszczyna
200,00
544,84
100,00
Gmina
Trzebinia
Gmina
CzechowiceDziedzice
powiat
województwo
Polska
0,00
Z powyższych danych wynika, iż znacząca część mieszkańców zatrudniona jest w dużych
podmiotach gospodarczych, instytucjach i urzędach znajdujących się w mieście.
Gmina Czechowice-Dziedzice charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem osób zatrudnionych
w podmiotach gospodarczych zakwalifikowanych do sekcji transport, składowanie i łączność
(najwyższy wskaźnik spośród porównywanych gmin). Wynosi on 19,9% i jest on również
zdecydowanie wyższy od średniej dla powiatu bielskiego (12,6%).
19
Tabela 9. Pracujący w gospodarce narodowej1– stan w dniu 30.09.1999 r.
Pracujący w gospodarce narodowej1
Wyszczególnienie
Ogółem
Przemysł
Budownictwo
Transport,
składowanie i
łączność
Handel i
naprawy
udział %
Powiat Bielski
Gmina
100
48,38
5,09
7,49
12,62
100
51,48
5,38
5,95
19,92
Gmina Pszczyna
100
31,72
12,26
10,87
4,30
Gmina Skoczów
100
50,04
5,58
11,20
8,37
Źródło: Statystyka Powiatów 2000 – WUS Katowice.
1 – poza rolnictwem indywidualnym, według miejsca pracy, bez jednostek osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek
cywilnych, w których liczba pracujących nie przekracza 5 osób;
Udział osób zatrudnionych zakładach zakwalifikowanych do sekcji budownictwo oraz handel
i usługi jest wyraźnie niższy co potwierdzają dane porównawcze dla Gminy Pszczyna oraz
Gminy Skoczów (z wyłączeniem danych z sekcji budownictwo).
5.4
Bezrobocie
Restrukturyzacja górnictwa oraz Polskich Kolei Państwowych spowodowały gwałtowne
pogorszenie sytuacji na lokalnym rynku pracy. W dniu 31.12.2000r. w Gminie CzechowiceDziedzice zarejestrowanych było 2 192 bezrobotnych w tym 357 kobiet powyżej 34 roku
życia. W omawianym okresie zarejestrowanych było również 211 absolwentów (w tym 115
kobiet).
Wykres 6 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Gminie Czechowice-Dziedzice
w latach 1994 – 2000 r.
2400
2200
liczba bezrobotnych
2192
2000
1857
1800
1704
1625
1600
1500
1400
1274
1200
1114
1000
1994 r.
1995 r.
1996 r.
1997 r. 1998 r.
1999 r.
31.12.
2000 r.
W przypadku poziomu wykształcenia wśród zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów,
najliczniejszą grupą bezrobotnych są osoby z wykształceniem zawodowym - 97 osób
20
(w tym 37 kobiet) oraz policealnym i średnim zawodowym – 76 osób (w tym 47 kobiet).
Zarejestrowanych jest również 25 absolwentów z wykształceniem średnim ogólnym
(w tym 22 kobiety) oraz 13 absolwentów z wykształceniem wyższym (w tym 3 kobiety).
Wśród zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów brak jest osób z wykształceniem
podstawowym.
Tabela 10. Poziom i dynamika bezrobocia w okresie od 31.12.1996 do 30.11.2000 roku.
Wyszczególnienie
Ogółem
1996
96/95
Gmina Czechowice1 500
Dziedzice
Źródło: PUP w Bielsku-Białej
Ogółem
1997
92,3%
1 114
97/96
74,3%
Ogółem
1998
98/97
1 274
114,4%
Ogółem
1999
1 704
99/98
Ogółem
2000-11-30
2000-11-30
/99
133,8%
2 181
128,0%
W przeciągu ostatnich 7 lat w Gminie Czechowice-Dziedzice wystąpiły dwa znaczące trendy
związane z poziomem bezrobocia. Pierwszy okres obejmujący lata 94-97 charakteryzował się
stosunkowo dużym spadkiem liczby bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie
Pracy. W tym okresie liczba osób pozostających bez pracy spadła z 1 857 w roku 1994 do
1 114 w roku 1997 (spadek aż o 40%).
Drugi z wyodrębnionych okresów obejmuje przedział czasowy od roku 1998 do chwili
obecnej. Charakteryzuje się on stałym wzrostem liczby bezrobotnych. W omawianym okresie
zanotowano 71,2% wzrost liczby osób zarejestrowanych w PUP.
Tabela 11. Zarejestrowani bezrobotni – według stanu
w dniu 30.10.2000 r.
Zarejestrowani bezrobotni
Wyszczególnienie
Ogółem
Polska
województwo
na 1000
mieszkańców
2 547 717
65,91
249 105
51,20
2 181*
49,64*
Źródło: PUP w Bielsku-Białej
*dane na dzień 30.11.2000 r.
Pomimo stałego przyrostu liczby bezrobotnych, dobrą sytuację na rynku pracy podkreślają
dane dotyczące kraju oraz województwa. Poziom bezrobocia liczony liczbą osób
pozostających bez pracy na 1 000 mieszkańców wynosi w gminie (dniu 30.11.2000 r.) 49,64
bezrobotnych.
W roku 2000 aktywnymi formami przeciwdziałania bezrobociu objęte zostały 102 osoby.
21
5.5
Poziom zamożności gospodarstw domowych.
Według ostatnich reprezentatywnych danych dla byłego województwa katowickiego,
pochodzących z 1995 roku, przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę
w gospodarstwie domowym wynosił 37,42% przeciętnego wynagrodzenia brutto sektora
państwowego. W 58% był to dochód pochodzący z pracy najemnej, w 31,4% ze świadczeń
społecznych (głównie rent i emerytur) oraz w niewielkim stopniu (5,4%) z pracy na własny
rachunek.
Zgodnie z danymi uzyskanymi od Urzędu Skarbowego w Czechowicach-Dziedzicach liczba
podatników płacących podatek dochodowy od osób fizycznych wynosiła w 1999 roku 28 187,
z których 26 837 mieściło się w I progu podatkowym, 1 117 w II, a 233 w III progu
podatkowym.. Oznacza to, że tylko 0,83 % podatników wkroczyło ze swoimi dochodami w III
próg podatkowy. Odsetek ten rok wcześniej wynosił 0,98%, a w roku 1997 1,54%; co gorsza,
również wśród osób płacących podatki w II progu podatkowym w latach 1997 – 1999
odnotowano spadek: w 1997 roku w II progu mieściło się ponad 10% podatników, w 1998 –
około 4,75%, a w roku 1999 już tylko niecałe 4%. Jest to wyraźny sygnał świadczący o stałym
spadku realnych dochodów i ubożeniu społeczeństwa.
5.6
Zasoby sieci placówek usług konsumpcyjnych.
W Czechowicach-Dziedzicach istnieją wieloletnie tradycje w rzemiośle i handlu, stąd też
zapewne spora liczba małych i średnich prywatnych placówek, świadczących usługi
konsumpcyjne dla mieszkańców. Ponieważ jednak przytaczane dane pochodzą z ewidencji
działalności gospodarczej, są nieprzydatne do celów analitycznych. Wynika to z faktu, że – w
przeciwieństwie do wpisu działalności – nie ma obowiązku wykreślania działalności
gospodarczej z ewidencji. Tak więc rzeczywista liczba funkcjonujących podmiotów może być
diametralnie różna od danych z ewidencji. Niemniej jednak część z tych danych należy podać
ze względów porządkowych.
Najliczniej reprezentowany jest handel obwoźny – 677 podmiotów, pozycja „import-export”
to 524 wpisy, hurtowni jest zarejestrowanych 593, usługi ogólnobudowlane to kolejne 328
jednostek, handel art. przemysłowymi prowadzi 326 podmiotów, usługi remontowobudowlane – 263, pośrednictwo handlowe – 223, gastronomia – 137, dystrybucja – 135,
ślusarstwo – 131, akwizycja – 101. Pozostałe, nie wymienione tu działalności związane są ze
świadczeniem szerokiego zakresu usług dla ludności, głownie z branżą budowlanoremontową, montażem i naprawami urządzeń elektrycznych i elektronicznych (w tym AGD),
motoryzacją, gastronomią oraz z handlem.
5.7
Wybrane instytucje, stowarzyszenia i związki w gminie
Według uzyskanego w Urzędzie Miejskim wykazu w gminie Czechowice-Dziedzice
funkcjonują następujące organizacje pozarządowe: KS „Kontakt”, „Miejski Klub Sportowy”,
KS „Górnik”, Uczniowski KS „Siódemka”, Ludowy KS „Centrum”, Robotniczy KS
„Walcownia”, Ludowy KS Zabrzeg, Liga Obrony Kraju, Beskidzkie WOPR – Drużyna
WOPR nr 2, Koło PCK Grupa Ratownictwa Drogowego przy ZO PCK w Bielsku –Białej,
Rada Klubów Honorowych Dawców Krwi PCK, Fundacja Ochrony Zdrowia „CzechowiceDziedzice dla Zdrowia”, Towarzystwo Charytatywne im. Ojca Pio, Koło Rodziców i
Przyjaciół Dzieci Niepełnosprawnych Górnośląskiego Towarzystwa Charytatywnego,
Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Stowarzyszenie Diabetyków, Polski Związek Emerytów,
Rencistów i Inwalidów, Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów
22
Politycznych, ZHP Komenda Hufca, Towarzystwo Przyjaciół Czechowic-Dziedzic, OSP
Zabrzeg, Regionalna Liga Hodowli Ptaków i Drobnego Inwentarza, Wojewódzki Związek
Pszczelarzy Koło Pszczelarzy Czechowice-Dziedzice, WZP Koło Pszczelarzy Zabrzeg, WZP
Koło Pszczelarzy Ligota, Asocjacja Absolwentów L.O. im. Marii Skłodowskiej-Curie w
Czechowicach-Dziedzicach „Polonium”, Stowarzyszenie Wspierające Rekreację i Sporty
Wodne, OSP Boronów, Miejskie Koło Związku Sybiraków, Stowarzyszenie Unia dla
Czechowic-Dziedzic, Fundacja dla Dzieci Pokrzywdzonych Losowo, Towarzystwo Przyjaciół
Dzieci, OSP Ligota, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Polski Związek Niewidomych,
Stowarzyszenie Młodzieżowe „Filar”, Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i
Techników Przemysłu Naftowego i Gazowego oddz. Czechowice-Dziedzice, PTTK oddz.
Czechowice-Dziedzice, Stowarzyszenie Rozwoju Przedsiębiorczości „Samorządność–
Gospodarność”, RIG delegatura Czechowice-Dziedzice, Związek Kobiet Katolickich,
Stowarzyszenie Handlowców i Kupców, Stowarzyszenie Taksówkarzy „Czecho-Taxi”, OSP
Czechowice, OSP Dziedzice, Górnicze Stowarzyszenie Wędkarskie, Stowarzyszenie Rozwoju
Osobistego, a także Grupy Charytatywne działające przy parafiach w CzechowicachDziedzicach.
23
6
6.1
INFRASTRUKTURA KOMUNALNA
Sieć wodociągowa
Gmina Czechowice-Dziedzice pobiera wodę pitną od Przedsiębiorstwa Komunalnego „Aqua”
S.A. - jedynego dostawcy wody do gminy. Jest to podstawowe źródło zaopatrzenia w wodę.
Dodatkowym źródłem zaopatrzenia w wodę dla niektórych zakładów przemysłowych są
głębinowe ujęcia wody, a dla gospodarstw domowych w sołectwach – studnie kopane.
Sieć wodociągowa w Gminie Czechowice-Dziedzice administrowana jest przez trzy
podmioty. Administratorem magistrali jest Przedsiębiorstwo Komunalne „Aqua” S.A.
w Bielsku Białej. Administratorem sieci rozprowadzających i rozdzielczych w mieście jest
Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Tychach, natomiast na terenie
sołectw Zakład Usług Komunalnych w Czechowicach-Dziedzicach, będący jednostką
podległą Urzędowi Miasta.
Tabela 12. Infrastruktura techniczna – stan w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Kanalizacja Wodociągi - długość
długość czynnej
czynnej sieci
sieci rozdzielczej1
rozdzielczej w km
w km
203 625,5
46 752,3
17 071,2
5 670,8
900
129,4
222,2
42,7
Gmina Pszczyna
329,1
102,2
Gmina Skoczów
116,1
42,9
Gmina Trzebinia
199
48,8
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Źródło: GUS – internet
1 – sieć ogólnospławna i na ścieki gospodarcze
Sieć wodociągowa gminy wykonana jest w większości z przewodów stalowych. W mieście
przeważają jednak rurociągi żeliwne i azbestocementowe.
Niskie ciśnienie w sieci wodociągowej lub częsty brak wody występują
w południowej części miasta, która usytuowana jest na znacznych wysokościach
(Świerkowice, Czechowice Górne). Na terenie sołectw, przy ograniczonych dostawach wody
od strony Mazańcowic, występują niedobory wody i spadki ciśnienia w Bronowie, który
położny jest wyżej niż Zabrzeg i Ligota.
Gmina charakteryzuje się niskim wskaźnikiem zużycia wody w przeliczeniu na
1 mieszkańca, na co duży wpływ ma obowiązujący system rozliczania odbiorców wody.
W roku 1999 blisko 90 % odbiorców wody z terenu Czechowic-Dziedzic posiadało
wodomierze. Jeszcze wyższy wskaźnik zanotowano na terenach wiejskich gdzie ilość
odbiorców posiadających wodomierze określono na 97%.
Straty wody w sieci wodociągowej wynoszą około 35% w mieście i 38% w sołectwach –
całkowitej ilości zakupionej wody. Straty wynikają z eksploatacji przestarzałych przewodów
wodociągowych, nieszczelności złączy oraz armatury.
24
Wskaźniki dotyczące długości sieci wodociągowej różnią się w znacznym stopniu od średniej
krajowej i wojewódzkiej. Wiąże się to z istnieniem w gminie rozbudowanej sieci
wodociągowej.
Wskaźnik długości sieci na 100 km2 wynosi aż 335 km (dane w dniu 31.12.1999 r), podczas
gdy średnia krajowa to tylko 65,12 km. Dla innych porównywanych gmin wskaźnik wynosi
około 190 km.
Długość sieci wodociągowej przypadającej na 1000 mieszkańców wynosi 5,06 km, przy
średniej krajowej 5,27 km. Przez okres od 1997 do 1999 roku wybudowano 3,5 km
rozdzielczej sieci wodociągowej (bez przyłączy).
W celu wskazania tendencji związanych z rozwojem sieci wodociągowej, poniżej
przestawione zostaną informacje o zrealizowanych inwestycjach (w ciągu roku 1999 i 2000),
realizowanych w chwili obecnej oraz planowanych.
6.2
Kanalizacja i oczyszczalnie ścieków
System odprowadzania ścieków z Gminy Czechowice-Dziedzice obejmuje sieć kanalizacji
sanitarnej, ogólnospławnej i deszczowej. Ze względu na układ wysokościowy CzechowicDziedzic wszystkie rodzaje sieci kanalizacyjnych pracują jako grawitacyjne o czym świadczy
brak przepompowni ścieków na terenie gminy.
Tabela 13. Infrastruktura techniczna w przeliczeniu na 100 km 2 oraz 1000 mieszkańców – stan w
dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Kanalizacja Wodociągi Kanalizacja Wodociągi długość czynnej
długość czynnej długość czynnej
długość czynnej
sieci
sieci rozdzielczej sieci rozdzielczej1
sieci rozdzielczej w rozdzielczej1 w
w km
w km
km
km
na 1000 mieszkańców
na 100 m2
Polska
5,27
1,21
65,12
14,95
3,51
1,17
138,86
46,13
Powiat Bielski
Gmina
6,15
0,88
196,84
28,30
5,06
0,97
335,24
64,42
Gmina Pszczyna
6,70
2,08
189,13
58,73
Gmina Skoczów
4,44
1,64
183,50
67,80
Gmina Trzebinia
5,67
1,39
189,13
46,38
1 – sieć ogólnospławna i na ścieki gospodarcze
Dla podmiotów gospodarczych możliwość korzystania z sieci kanalizacyjnej ma bardzo duże
znaczenie dla skali i rodzaju działalności, która może być prowadzona na terenie gminy.
Te uwarunkowania wpływają na konieczność przedstawienia obecnego stanu skanalizowania
gminy oraz zachodzących zmian w omawianej infrastrukturze.
W chwili obecnej gmina skanalizowana jest w 60%. Infrastruktura kanalizacyjna znajduje się
tylko północnej część miasta, która charakteryzuje się największą intensywnością zabudowy.
Pozostałe nieskanalizowane obszary gminy znajdują się w południowej części miasta oraz
w sołectwach. W gminie (według danych z roku 1999) znajduje się rozdzielcza sieć
25
kanalizacyjna (sieć ogólnospławna i na ścieki gospodarcze) o długości 42,7 km. Przez okres
od 1997 do 1999 roku wybudowano 9,4 km wspomnianej sieci (wzrost o 22%).
Jak już wcześniej wspomniano, system kanalizacyjny gminy składa się sieci kanalizacji
sanitarnej, ogólnospławnej i deszczowej.
Kanalizacja sanitarna ma za zadanie odprowadzenie z terenu miasta typowych ścieków
bytowo-gospodarczych lub jednocześnie z nimi – ścieków przemysłowych. Głównymi
kolektorami sanitarnymi w gminie są kolektor sanitarny KS I oraz kolektor sanitarny KS II.
Całkowita długość kanalizacji sanitarnej wynosiła (w roku 1999)12,5 km.
Kanalizacja deszczowa liczy łącznie 27,1 km. Zagadnienie odprowadzania wód deszczowych
w gminie zostało rozwiązane wspólnie z odprowadzaniem ścieków bytowych. Większość
obszaru miasta posiada kanalizację ogólnospławną prowadzącą ścieki bytowo-gospodarcze
i przemysłowe jak również, w czasie trwania opadów, wody deszczowe. Na terenach
posiadających rozdzielczy system kanalizacji, wody deszczowe odprowadzane są oddzielnym
systemem przewodów bezpośrednio do cieków powierzchniowych, którymi są ostatecznie
rzeki Iłownica i Biała wpadające do Wisły.
Kanalizacja ogólnospławna liczy łącznie 22,4 km. Jest to podstawowy system kanalizacyjny
miasta, który opiera się na ogólnospławnych kanałach doprowadzających ścieki z różnych
dzielnic miasta. Nowe osiedla posiadają już nowoczesną kanalizację rozdzielczą (osiedle
„Północ). Na terenie gminy znajdują się również przykanaliki o długości 9,5 km.
Prawie 85% wszystkich rodzajów sieci kanalizacyjnych wykonanych jest z betonu.
Największą awaryjność wykazują najstarsze kanały ogólnospławne wykonane z betonu.
Kolektor i kanalizacja sanitarna są nowymi urządzeniami i pracują dotąd bezawaryjnie. Ścieki
kierowane są do mechaniczno-biologicznej Oczyszczalni Ścieków Czechowice-Dziedzice
w Renardowicach. Eksploratorem oczyszczalni jest Zakład Usług Komunalnych
w Czechowicach-Dziedzicach. Maksymalna przepustowość oczyszczalni wynosi 11 500 m3/d
podczas gdy średni dopływ do oczyszczalni kształtował się (w 1999 r.) na poziomie 5 438
m3/d. Oczyszczalnia przyjmuje także ścieki z Gminy Goczałkowice, które stanowią około
26% całkowitej ilości dopływających ścieków. Do wspomnianej oczyszczalni wywożone są
również ścieki ze zbiorników bezodpływowych i niektórych przydomowych osadników
gnilnych (szamb).
Wskaźnik długości sieci kanalizacyjnej przypadającej na 100 km2 jest wysoki, tak
w porównaniu do województwa, kraju, jak i powiatu. Kolejnym wskaźnikiem
charakteryzującym poszczególne gminy jest długość sieci kanalizacyjnej przypadającej na
1000 mieszkańców. Dla Gminy Czechowice-Dziedzice wskaźnik wynosi 0,97 km i jest on
niższy od wszystkich porównywanych gmin, kraju oraz województwa. Tak niski wskaźnik
wynika z dużo większej gęstości zaludnienia gminy niż kraju, województwa lub innych
porównywanych gmin.
6.3
Gospodarka odpadami
Na
postawie
przeprowadzonych
postępowań
w
chwili
obecnej
obsługę
w zakresie zbiórki i wywozu odpadów komunalnych prowadzi firma „KOM-GAZ” Sp. z o.o.
z Czechowic-Dziedzic.
Pod koniec 1999 roku z usług wspomnianej firmy korzystało 82 % mieszkańców gminy (16
500 usługobiorców indywidualnych oraz 18 500 mieszkańców w ramach spółdzielni
26
mieszkaniowych). Dodatkowo „KOM-GAZ” Sp. z o.o. podpisał około 300 umów
z podmiotami gospodarczymi oraz instytucjami z Gminy Czechowice-Dziedzice.
Zgodnie z Uchwałą Rady Miejskiej każda nieruchomość musi być wyposażona
w znormalizowany pojemnik do gromadzenia odpadów stałych (dopuszczalne są ekologiczne
worki). Właściciele nieruchomości zobowiązani są do korzystania z usług jednostek
posiadających zezwolenie na usuwanie odpadów komunalnych i udokumentowanie tego
obowiązku poprzez okazanie umowy i dowodów płacenia za usługę (dopuszcza się wywóz
odpadów stałych na teren składowiska miejskiego we własnym zakresie).
Odpady komunalne wywożone są na komunalne wysypisko śmieci zlokalizowane przy
ul. Bestwińskiej w Czechowicach-Dziedzicach. Właścicielem wysypiska jest Urząd Miejski w
Czechowicach-Dziedzicach. Zarządzającym wysypiskiem jest Administracja Zasobów
Komunalnych, będąca jednostką budżetową.
Lokalizacja składowiska jest niekorzystna ze względu na zbyt małą odległość od zabudowy
mieszkaniowej. Dla mieszkańców składowisko stanowi znaczną uciążliwość, głównie ze
względu na emisję gazów i odorów. Składowanie odpadów w byłym wyrobisku
pocegielnianym rozpoczęto w roku 1962. Powierzchnia składowiska wynosi 5,5 ha przy jego
całkowitej pojemności liczącej 605 000 m3. Zgodnie z danymi zawartymi w „Przeglądzie
ekologicznym Gminy Czechowice-Dziedzice” pojemność składowiska zmniejszyła się na
koniec 1999 roku do około 21 000m3. Ustalono, iż eksploatacja składowiska prowadzona
będzie przez 11 miesięcy 2000 r. (z uwagi na brak pełnych danych o ilości przyjmowanych
odpadów, rzeczywisty czas eksploatacji ulegnie zwiększeniu).
W związku ze zbliżającym się terminem zakończenia eksploatacji składowiska oraz jego
bardzo złym stanem technicznym, konieczne jest podjęcie rekultywacji omawianego terenu.
Na obszarze miasta znajdują się również dwa składowiska odpadów przemysłowych, które
należą do Rafinerii Czechowice oraz FSE Kontakt. Wg danych GUS dla powiatu bielskiego
na terenach zakładów nagromadzono na koniec 1999r. 3785,2 tys. ton odpadów uciążliwych
dla środowiska. Na koniec 1999r. 98,8% z 849 ton emisji zanieczyszczeń pyłowych
wyemitowanych przez zakłady szczególnie uciążliwe zostało zatrzymane bądź
zneutralizowane w urządzeniach oczyszczających. Gorzej przedstawia się sytuacja
zanieczyszczeń gazowych – spośród 4932 ton (bez CO2) zatrzymano lub zneutralizowano
niespełna 46%. Tak więc głównym zagrożeniem środowiskowym dla gminy są
zanieczyszczenia gazowe, w tym również pochodzące z niskiej emisji związanej z
przebiegiem w granicach gminy drogi krajowej nr 1.
Wg danych otrzymanych z Urzędu Miejskiego w Czechowicach-Dziedzicach w roku 2000 w
ramach inwestycji w zakresie ochrony środowiska w gminie oddano dwa odcinki kanalizacji
sanitarnej o łącznej długości 5 km : 2,6 km w rejonie ul. Stawowej i 2,4 km w płd. stronie ul.
Węglowej.
27
6.4
Ciepłownictwo
Podmiotami dostarczającymi energię cieplną w Czechowicach-Dziedzicach są Zespół
Elektrowni Bielsko-Biała S.A. – Elektrownia Bielsko Północ-EC2 oraz Nadwiślańska Spółka
Energetyczna Sp. z o.o. w Bieruniu – Ciepłownia „Silesia”.
W roku 2000 zakupiono 370965 GJ energii cieplnej.
Długość sieci ciepłowniczych administrowanych przez Przedsiębiorstwo Inżynierii Miejskiej
Sp. z o.o. wynosi:
- magistralna sieć ciepłownicza od EC2 do SWC Łagodna – 8950 mb,
- magistralna sieć ciepłownicza od NSE (1080) do SWC Łagodna – 4670 mb,
- przyłączowa sieć ciepłownicza – 7850 mb,
- osiedlowa sieć ciepłownicza – 6510 mb.
Liczba przyłączy wynosi 203.
6.5
Infrastruktura energetyczna
Jedynym źródłem energii elektrycznej występującym w Gminie Czechowice-Dziedzice jest
sieć energetyczna zarządzana przez Beskidzką Energetykę S.A. Bielsko-Biała. Parametry
istniejącej sieci energetycznej zapewniają wystarczający i właściwy dla mieszkańców oraz
podmiotów gospodarczych dostęp do przesyłanej energii elektrycznej.
6.6
Sieć gazowa
Wszystkie miejscowości wchodzące w skład gminy posiadają na swoim terenie sieć gazową.
Łączna długość sieci gazowej w dniu 01.11.2000 wynosiła 347,9 km z czego 202,2 km
znajdowało się w samych Czechowicach-Dziedzicach.
W chwili obecnej sieć gazowa posiada 5 410 przyłączy gazowych w tym
4 107 w Czechowicach-Dziedzicach oraz 1 303 we wszystkich sołectwach gminy. Z danych
udostępnionych przez Rozdzielnię Gazu Czechowice wynika, iż gmina jest w 100%
zgazyfikowana. Bardzo dobrą sytuację podkreśla także wysoki wskaźnik długości rozdzielczej
sieci gazowej przypadającej na 100 km2.
Tabela 14. Sieć gazowa– stan w dniu 31.12.1999
Wyszczególnienie
Sieć gazowa - czynna sieć
rozdzielcza
na 100 km2
na 1000
mieszkańców
Powiat Bielski
Gmina
300,13
9,38
482,35
7,28
Gmina Pszczyna
212,06
7,51
Gmina Skoczów
335,55
8,12
28
6.7
Telekomunikacja
Usługi telekomunikacyjne wykonywane są przez dwóch operatorów sieci, którymi są Netia
oraz Telekomunikacja Polska S.A. - Obszar Telekomunikacji w Bielsku-Białej.
Największym operatorem w gminie jest Telekomunikacja Polska S.A., która według danych
z dnia 31.10.2000 r. obsługuje 9 924 abonentów. W rozbiciu na poszczególne miejscowości
sytuacja przedstawia się następująco:
- Czechowice-Dziedzice
8 757
- Bronów 152
- Ligota 531
- Zabrzeg 484
W stosunku do roku 1999 (przez okres 10 miesięcy) liczba abonentów telefonii TP S.A.
wzrosła o około 20%. W latach poprzednich sytuacja przedstawiała się zdecydowania gorzej
gdyż w roku 1998 liczba abonentów (Telekomunikacji Polskiej S.A. oraz innych sieci)
wynosiła tylko 4 302. Należy stwierdzić, iż w ciągu ostatnich dwóch lat dostępność usług
telekomunikacyjnych poprawiała się w bardzo dużym stopniu.
Drugi z operatorów sieci telekomunikacyjnej nie udostępnił aktualnych danych o liczbie
obsługiwanych abonentów.
Wskaźnik liczby abonentów telefonii przewodowej (standartowe łącza główne, łącza
w dostępach ISDN z aparatami ogólnodostępnymi) przypadających na 1000 mieszkańców
wynosił (w dniu 31.12.1999 r.) 192,45 i był niższy od średniej dla Polski (249,48) oraz
województwa śląskiego (237,23). Dostęp do internetu pokrywa się z dostępem do telefonii
przewodowej ze względów technicznych; korzystanie z internetu za pośrednictwem telefonii
komórkowej oraz przy wykorzystaniu łączy stałych to znikomy odsetek.
Tabela 15. Abonenci telefoniczni1 według stanu na dzień 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Abonenci telefoniczni1 ogółem (standartowe łącza główne, łącza
w dostępach ISDN z aparatami
ogólnodostępnymi)
ogółem
na 1000
mieszkańców
Abonenci telefoniczni telefonii
przewodowej1 (standardowe łącza
główne)
ogółem
na 1000
mieszkańców
Polska
9 643 145
249,48
*
*
1 154 264
237,23
*
*
25 808
176,41
25 434
173,85
8 456
192,45
8 316
189,26
Gmina Pszczyna
9 981
203,23
9 797
199,48
Gmina Skoczów
6 008
229,86
5 941
227,29
Gmina Trzebinia
3 997
113,89
Powiat Bielski
Gmina
*
*
1 – Telekomunikacji Polskiej S.A.
Obecnie w gminie znajduje się 6 placówek pocztowych w tym 3 w CzechowicachDziedzicach oraz po jednej w każdym z sołectw.
Łączność użytkownikom telefonii komórkowej zapewniają przekaźniki operatorów: Plus
GSM, Era GSM, Idea Centertel.
29
Wykres 7 Abonenci telefoniczni (standartowe łącza główne, łącza
w dostępach ISDN z aparatami ogólnodostępnymi) na 1000 mieszkańców według stanu
na dzień 31.12.1999 r.
300,00
250,00
200,00
150,00
249,48
237,23
100,00
176,41
192,45
203,23
229,86
113,89
50,00
Gmina
Trzebinia
Gmina
Skoczów
Gmina
Pszczyna
Gmina
CzechowiceDziedzice
powiat
województwo
Polska
0,00
30
7
7.1
TRANSPORT I KOMUNIKACJA
Sieć drogowa
Podstawą dla prawidłowego funkcjonowania transportu jest odpowiednia sieć dróg. Na pełną
infrastrukturę drogową w gminie składają się następujące drogi:
krajowe
• Droga krajowa (K1) Gdańsk - Warszawa - Bielsko-Biała - Cieszyn o długości 8 km,
wojewódzkie – nie występują,
powiatowe
• 9 miejskich dróg przelotowych (25,73 km) oraz 15 dróg wewnątrzmiejskich (20,83)
o łącznej długości 46,56 km,
• drogi powiatowe zamiejskie,
gminne – o łącznej długości 194 km,
• drogi gminne zamiejskie o długości 65 km,
• drogi gminne w granicach administracyjnych miasta
o długości 129 km.
Tabela 16. Długości dróg gminnych w km przypadających na 100 km2 mieszkańców – stan
w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
Drogi gminne Drogi gminne
zamiejskie
w granicach w
długość
miastach
51,05
74,80
208,21
Drogi
gminne
razem
100 km2
12,07
63,11
54,61
129,41
45,27
253,48
Drogi
publiczne
gminne o
twardej
nawierzchni
*
*
247,58
98,07
194,63
292,70
286,66
69,54
246,56
52,27
40,23
56,90
61,78
109,76
303,46
114,05
93,67
270,27
*
Jednym ze wskaźników opisującym aktualną sytuację komunikacyjną jest długość dróg
gminnych w kilometrach przypadająca na 100 km2. Gmina Czechowice-Dziedzice
charakteryzuje się stosunkowo wysokim wskaźnikiem długości dróg lokalnych miejskich na
100 km2, który wynosi 292,7 km (dane na dzień 31.12.1999 r.). Za wyjątkiem Gminy
Skoczów (303,46 km), inne porównywane gminy mają zdecydowanie niższy wskaźnik.
Zaobserwowana sytuacja odnosi się również do kraju oraz województwa. Tak wysoki
wskaźnik wynika z rozbudowanej sieci dróg znajdujących się mieście.
31
Wykres 8 Długości dróg gminnych w km przypadających na 100 km2 – stan w dniu 31.12.1999 r.
350,00
300,00
250,00
200,00
150,00
303,46
292,70
253,48
100,00
129,41
50,00
114,05
109,76
63,11
Gmina
Trzebinia
Gmina
Skoczów
Gmina
Pszczyna
Gmina
CzechowiceDziedzice
powiat
województwo
Polska
0,00
W przypadku zastosowania wskaźnika długości dróg gminnych przypadających na 1 000
mieszkańców różnica pomiędzy poszczególnymi gminami zmniejsza się w znaczący sposób.
Ogólną sytuację komunikacyjną Gminy Czechowice-Dziedzice należy uznać za dobrą
(pomimo niezadowalającej jakości dróg gminnych), na co dodatkowo wpływają przebiegające
przez jej teren drogi powiatowe oraz w szczególności droga krajowa.
Tabela 17. Drogi lokalne w km na 1000 mieszkańców – stan w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
Drogi gminne Drogi gminne
zamiejskie
w granicach w
długość
miastach
4,13
1,89
6,51
Drogi
gminne
razem
1000 mieszkańców
0,98
5,11
1,38
3,27
1,41
7,92
Drogi
publiczne
gminne o
twardej
nawierzchni
*
*
7,74
1,48
2,94
4,42
4,32
2,46
5,97
1,57
1,43
1,38
1,85
3,89
7,35
3,42
3,32
6,54
*
32
7.2
Infrastruktura komunikacyjna
Obecnie w gminie zarejestrowana jest następująca ilość pojazdów:
- samochody osobowe
11 774
- samochody ciężarowe
2 360
- autobusy
58
- ciągniki rolnicze
374
- ciągniki samochodowe
88
- przyczepy i naczepy
1582
- motocykle i skutery
464
Liczba zarejestrowanych samochodów osobowych przypadających na 1 000 mieszkańców
wynosi 267. Średnia dla województwa śląskiego (w dniu 31.12.1999 r.) była niższa i wynosiła
252,8.
Gmina posiada 6 stacji benzynowych (wszystkie na terenie miasta) oraz 1 stację
diagnostyczną w Czechowicach-Dziedzicach. Wskaźnik ilości stacji benzynowych
przypadających na 1000 mieszkańców wynosi 0,14.
Liczbę miejsc parkingowych znajdujących się w gminie szacuje się na około 1 150 z czego
870 znajduje się w samych Czechowicach-Dziedzicach
7.3
Linie kolejowe i inne środki transportu
Gmina Czechowice-Dziedzice posiada na swoim terenie jeden z największych
i najważniejszych w województwie węzłów kolejowych. Rozbudowana sieć linii kolejowych
obsługuje zarówno pociągi towarowe jak i pasażerskie. Do głównych stacji kolejowych
w gminie należy zaliczyć stację rozrządową Zabrzeg Czarnolesie oraz stację CzechowiceDziedzice. Innymi stacjami kolejowymi znajdującymi się na obszarze miasta jest stacja
Zabrzeg, stacja Czechowice-Dziedzice Południowe oraz stacja Czechowice-Dziedzice
Przestanek. Dużym atutem Czechowic-Dziedzic są bezpośrednie połączenia pasażerskie
w tym między innymi z Bielsko-Białą, Bratysławą, Częstochową, Gdynią, Jelenią Górą,
Katowicami, Kołobrzegiem, Krakowem, Lublinem, Oświęcimiem, Raciborzem, Rybnikiem,
Skoczowem, Suchą Beskidzką, Szczecinem, Świnoujściem, Trzebinią, Warszawą,
Wrocławiem, Zakopanym, Zwardoniem, Żywcem.
Kolejnym elementem komunikacji zbiorowej w gminie są połączenia autobusowe, które
obsługiwane są przez Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Czechowicach-Dziedzicach
oraz PKS.
33
8
8.1
INSTYTUCJE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ
Nauczanie przedszkolne
Gmina posiada (stan w dniu 31.12.1999 r.) 14 przedszkoli, które mogą przyjąć 1 034 dzieci w
wieku przedszkolnym. Znajdują się one w Czechowicach-Dziedzicach (11 przedszkoli),
Ligocie (1 przedszkole), Bronowie (1 przedszkole) oraz w Zabrzegu (1 przedszkole).
Placówki przedszkolne powstawały w latach 1945-1988.
Tabela 18. Żłobki oraz miejsca w żłobkach przypadające na 10 000 mieszkańców, przedszkola oraz
miejsca w przedszkolach przypadające na 1000 mieszkańców - według stanu w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
miejsca
rzeczywiste
(łącznie z
oddziałami
żłobkowymi)
Żłobki
Przedszkola (bez
specjalnych)
10 000 mieszkańców
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
Miejsca w
przedszkolach
(bez specjalnych)
1000 mieszkańców
0,12
0,11
0,07
8,27
7,40
2,73
0,22
0,28
0,31
18,72
22,99
22,18
0,23
9,10
0,32
23,53
0,20
0,38
0,00
5,09
10,71
0,00
0,41
0,42
0,23
26,06
30,91
14,96
W najbliższej przyszłości nie przewiduje się budowy nowego przedszkola.
Prezentowane w tabelach dane wskazują na zadowalający rozwój bazy przedszkolnej
w Gminie Czechowice-Dziedzice; wskaźnik ilości miejsc w przedszkolach przypadających na
1000 mieszkańców jest wyższy od średniej dla województwa oraz kraju.
Tabela 19. Żłobki, przedszkola według stanu w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
miejsca
rzeczywiste
(łącznie z
oddziałami
żłobkowymi)
Żłobki
Przedszkola (bez
specjalnych)
Miejsca w
przedszkolach
(bez specjalnych)
469
55
1
31 956
3 599
40
8 668
1 341
45
723 516
111 863
3 245
1
40
14
1 034
1
1
0
25
28
0
20
11
8
1 280
808
525
8.2
Szkolnictwo podstawowe
Gmina posiada na swoim terenie 14 szkół podstawowych. Znajdują się one w CzechowicachDziedzicach (9 szkół), Ligocie (3 szkoły), Bronowie (1 szkoła) oraz w Zabrzegu (1 szkoła).
W dniu 31.12.1999 r. do wymienionych szkół uczęszczało 4 512 uczniów. Na jedną szkołę
34
podstawową przypadało średnio 322 uczniów, podczas gdy średnia dla województwa
kształtowała się na poziomie 308 uczniów. Najstarsze z istniejących budynków szkolnych
pochodzą z XIX wieku (SP 1 i SP 3 w Czechowicach-Dziedzicach). Pozostałe szkoły
wybudowano już w wieku XX – do roku 1930 wybudowano szkołę nr 2, 4 i 5
w Czechowicach-Dziedzicach oraz szkołę nr 1 w Ligocie, w latach 30-tych powstała szkoła nr
7 w Czechowicach-Dziedzicach oraz szkoły w Bronowie i Zabrzegu, w latach 50-tych
wybudowano szkołę nr 2 i 3 w Ligocie, w latach 60-tych powstała szkoła nr 6, tzw. "1000 latka", w latach 70-tych wybudowano szkołę nr 8 i jako ostatnia, bo w 1989 roku, powstała
szkoła nr 10. Większość szkół od momentu powstania była rozbudowywana lub przy
istniejących już obiektach budowano nowe.
Tabela 20. Szkoły podstawowe, gimnazja, uczniowie – według stanu w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
Szkoły
podstawowe
(bez
specjalnych)
Uczniowie w
szkołach
podstawowych
Uczniowie w
Gimnazja dla
gimnazjach dla
dzieci i młodzieży
bez specjalnych
bez specjalnych
16 942
1 465
53
3 898 589
451 735
15 841
5 412
587
25
600 380
70 349
2 316
14
4 512
5
694
19
9
14
5 491
2 425
3 390
7
3
3
897
384
472
8.3
Szkolnictwo ponadpodstawowe
Gimnazja
W wyniku wdrażanej reformy oświaty, w Gminie Czechowice-Dziedzice na bazie lokalowej
istniejących szkół powstało 5 placówek zwanych Gimnazjami Publicznymi. Gimnazja wraz
z działającymi w tych samych budynkach Szkołami Podstawowymi tworzą Zespoły Szkół.
W skład wspomnianych zespołów wchodzi:
Zespół Szkół Nr 1 w Czechowicach-Dziedzicach
- Gimnazjum Publiczne Nr 1 w Czechowicach-Dziedzicach,
- Szkoła Podstawowa Nr 10 w Czechowicach-Dziedzicach.
Zespół Szkół w Zabrzegu
- Gimnazjum Publiczne w Zabrzegu,
- Szkoła Podstawowa w Zabrzegu.
Zespół Szkół w Ligocie
- Gimnazjum Publiczne w Ligocie,
- Szkoła Podstawowa Nr 1 w Ligocie.
35
Wymienione powyżej gimnazja
w dniu 31.12.1999 r.) 694 uczniów.
kształciły
w
1999
roku
(według
stanu
Tabela 21. Szkoły podstawowe, gimnazja, uczniowie - na 1000 mieszkańców według stanu w dniu
31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Szkoły
podstawowe
(bez
specjalnych)
Uczniowie w
szkołach
podstawowych
Uczniowie w
Gimnazja dla
gimnazjach dla
bez specjalnych
bez specjalnych
1000 mieszkańców
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
0,44
0,30
0,36
100,86
92,84
108,28
0,14
0,12
0,17
15,53
14,46
15,83
0,32
102,69
0,11
15,79
0,39
0,34
0,40
111,80
92,78
96,60
0,14
0,11
0,09
18,26
14,69
13,45
Na jedno gimnazjum przypadało średnio 138 uczniów, podczas gdy średnia dla województwa
kształtowała się na poziomie 120 uczniów. Inne porównywane gminy posiadały niższy
wskaźnik – Gmina Skoczów 128 uczniów, Gmina Pszczyna 128 uczniów. Wyjątkiem jest
Gmina Trzebinia gdzie średnia wynosi 157 uczniów.
Szkoły średnie
Na terenie Czechowic-Dziedzic znajduje się 6 szkół średnich (w roku szkolnym 2000/2001):
Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej Curie: 734 uczniów, 42 nauczycieli,
absolwenci w roku szkolnym 1999/2000 – 176,
Zespół Szkół Technicznych i Licealnych im. Stanisława Staszica: 1751 uczniów, 106
nauczycieli;
w skład ZSTiL wchodzi:
- Liceum Ogólnokształcące: absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 72,
- Liceum Ekonomiczne: absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 32,
- Liceum Zawodowe: absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 85,
- Liceum Techniczne: absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 72,
- Technikum 3 i 5 letnie: absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 53,
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa: absolwenci w roku szkolnym 99/00 –117.
Zespół Szkół „Silesia” - 730 uczniów, 40 nauczycieli;
w skład ZS „Silesia” wchodzi:
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 30,
- Technikum - absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 59,
- Liceum Ogólnokształcące
- Technikum dla Dorosłych - absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 62,
36
Zespół Szkół Zawodowych Nr 2 – 704 uczniów, 26 nauczycieli;
w skład ZSZ wchodzi:
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - absolwenci w roku szkol. 99/00 – 167,
- Liceum Zawodowe - absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 27,
- Technikum dla Dorosłych - absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 62,
Zespół Szkół Rolniczych – 194 uczniów, 14 nauczycieli;
w skład ZSR wchodzi:
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa - absolwenci w roku szkol. 99/00 – 31,
- Liceum Zawodowe - absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 32,
- Technikum dla Dorosłych,
Zespół Szkół Specjalnych: 238 - uczniów, 29 – nauczycieli;
w skład ZSS wchodzi:
- Szkoła Podstawowa Specjalna: absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 21,
- Gimnazjum Specjalne: absolwenci w roku szkolnym 99/00 – 33,
Tabela 22. Licea ogólnokształcące, licea ogólnokształcące, średnie szkoły zawodowe - według stanu w dniu
31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
Licea ogólnokształcące dla
Szkoły zasadniczych dla
młodzieży ze specjalnymi młodzieży (bez specjalnych)
Średnie szkoły zawodowe dla
młodzieży (bez specjalnych)
szkoły
2 156
233
6
uczniowie
864 091
93 488
1 622
szkoły
2 089
256
5
uczniowie
561 029
63 014
950
szkoły
5 624
668
8
uczniowie
960 367
134 313
1 657
3
1 140
5
950
8
1 657
3
1
1
974
551
545
5
2
2
1 108
879
381
10
5
7
1 446
454
1 237
Gmina Czechowice-Dziedzice charakteryzuje się wysokimi wskaźnikami liczby uczniów liceów
ogólnokształcących, szkół zasadniczych oraz średnich szkół zawodowych przypadających na
1000 mieszkańców gminy. Wpływa na to rozbudowana sieć placówek szkolnych, które
umożliwiają miejscowej młodzieży podjęcie nauki w Czechowicach-Dziedzicach. Do
wymienionych placówek szkolnych uczęszcza również młodzież z terenu pobliskich gmin.
Część miejscowej młodzieży dojeżdża do szkół średnich – przede wszystkim w Bielsku-Białej.
37
Tabela 23. Licea ogólnokształcące, licea ogólnokształcące, średnie szkoły zawodowe - na 1000 mieszkańców
według stanu w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Licea ogólnokształcące dla
Szkoły zasadnicze dla
młodzieży ze specjalnymi młodzieży (bez specjalnych)
szkoły
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
uczniowie
szkoły
uczniowie
0,05
14,51
0,05
12,95
0,03
6,49
0,06
0,05
0,04
22,35
19,21
11,09
0,07
25,95
0,11
0,06
0,04
0,03
19,83
21,08
15,53
0,10
0,08
0,06
Średnie szkoły zawodowe dla
młodzieży (bez specjalnych)
szkoły
uczniowie
0,15
0,14
0,05
24,85
27,61
11,33
21,62
0,18
37,71
22,56
33,63
10,86
0,20
0,19
0,20
29,44
17,37
35,25
Szkolnictwo wyższe
Gmina Czechowice-Dziedzice nie posiada na swoim terenie wyższej uczelni. W chwili
obecnej rozważa się jednak możliwość utworzenia w Czechowicach-Dziedzicach filii
Politechniki Krakowskiej kształcącej na studentów na trzech kierunkach studiów.
8.4
Ochrona zdrowia
Według danych uzyskanych z Urzędu Miasta w Czechowicach-Dziedzicach, opieka
medyczna w gminie zapewniana jest przez Zespół Opieki Zdrowotnej w CzechowicachDziedzicach, Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej oraz 64 podmioty prowadzące
różnorodną działalność lekarską na terenie gminy.
Tabela 24. Szpitale, przychodnie, ośrodki zdrowia, apteki według stanu w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
Szpitale ogólne bez
sanatorium leczenia
gruźlicy i chorób płuc
przychodnie
ośrodki
zdrowia
Apteki
szpitale
715
114
3
łóżka
198 688
30 188
1 020
5 425
889
13
2 802
181
17
7 875
973
27
0
0
7
1
8
1
0
0
372
0
0
5
4
5
3
0
3
6
6
7
Największą jednostką świadczącą usługi medyczne jest Zespół Opieki Zdrowotnej
w Czechowicach-Dziedzicach. W jego skład wchodzi:
- Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna Nr 1
38
-
-
Zakres świadczonych usług obejmuje podstawową opiekę zdrowotną, poradnię dla dzieci,
poradnie specjalistyczne (cukrzycowa, dermatologiczna, neurologiczna, gruźlicy
i chorób płuc, chirurgiczna, reumatologiczna, urologiczna, rehabilitacji dziecięcej,
okulistyczna,
ortopedyczna,
opieki
paliatywnej,
psychiatryczna,
odwykowa,
laryngologiczna poradnia dla kobiet oraz gabinet stomatologiczny), pracownie
diagnostyczne (RTG, USG, EKG, Holter, rektoskopowa, endoskopowa, audiomedyczna,
spirometryczna). W przychodni znajduje się również szkoła rodzenia.
Przychodnia Rejonowa Nr 2 i Nr 4
Zakres świadczonych usług obejmuje podstawową opiekę zdrowotną, poradnię dla dzieci,
poradnie specjalistyczne (tylko przychodnia Nr 2), pracownie diagnostyczne, Gabinet
Medycyny Pracy.
Przychodnia Rejonowa Nr 3
Zakres świadczonych usług obejmuje podstawową opiekę zdrowotną, poradnię dla dzieci.
Przychodnia Rejonowa Nr 5
Zakres świadczonych usług obejmuje m.in. poradnię neurologiczną.
Poradnia Neurologii Dziecięcej
Wiejski Ośrodek Zdrowia w Ligocie
Zakres świadczonych usług obejmuje podstawową opiekę zdrowotną, poradnię dla dzieci.
Centralne Laboratorium Analityczne
Centralny Zakład Rehabilitacji
Pracownia Rentgenodiagnostyki
Tabela 25. Szpitale, przychodnie, ośrodki zdrowia, apteki – na 10 000 mieszkańców według stanu
w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Szpitale ogólne bez
sanatorium leczenia
gruźlicy i chorób płuc
szpitale
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
0,18
0,23
0,21
przychodnie
ośrodki
zdrowia
łóżka
na 10 000 mieszkańców
51,40
1,40
0,72
62,04
1,83
0,37
69,72
0,89
1,16
Apteki
2,04
2,00
1,85
0,00
0,00
1,59
0,23
1,82
0,20
0,00
0,00
75,74
0,00
0,00
1,02
1,53
1,42
0,61
0,00
0,85
1,22
2,30
1,99
Wg informacji uzyskanych z ZOZ w Czechowicach-Dziedzicach na dzień 31.03.2001r. na
terenie gminy zatrudnionych było 35 lekarzy (pełne etaty). Liczba udzielonych w roku 2000
porad podstawowej opieki medycznej wyniosła 137 686, porad specjalistycznych
89 017, zaś porad w ramach medycyny pracy – 7 108.
Kolejnymi jednostkami świadczącymi opiekę medyczną są Niepubliczne Zakłady Opieki
Zdrowotnej w Czechowicach-Dziedzicach. Z danych udostępnionych przez Urząd Miasta
wynika, iż w mieście działały (w roku 2000) następujące Niepubliczne Zakłady Opieki
Zdrowotnej:
39
8.5
NZOZ Centrum Medyczne „Zdrowie”
NZOZ „Falmet”
NZOZ Centrum Medyczne „Diamed”
NZOZ „Simed”
Centrum Stomatologiczne „Dental” s.c.
Specjalistyczny NZOZ
„Max-Dent” Usługi Stomatologiczne
Prywatne Centrum Stomatologiczne „Sidental”
NZOZ – Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Osteoporozy
Bezpieczeństwo publiczne
Na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice bezpieczeństwo publiczne zapewniane jest przez
Komisariat Policji w Czechowicach-Dziedzicach. Łącznie placówka ta dysponuje 65 etatami.
Komisariat obejmuje swoim działaniem obszar Gminy Czechowice-Dziedzice oraz Gminy
Bestwina; w jego dyspozycji pozostaje 5 radiowozów osobowych.
Na obszarze objętym działaniem Komisariatu Policji w Czechowicach-Dziedzicach
odnotowanych zostało w 2000 roku 1301 zdarzeń przestępczych.
Najczęstszą kategorią dokonywanych przestępstw były kradzieże z włamaniem – 411 zdarzeń
oraz kradzieże mienia – 309 zdarzeń.
W 2000 roku wykrywalność przestępstw osiągnęła poziom 47,7 %.
40
9
9.1
GOSPODARKA MIESZKANIOWA
Zasoby mieszkaniowe
Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na terenie Gminy Czechowice-Dziedzice
przypadająca na jedną osobę wynosiła tylko 18,39m2 (według stanu na dzień 31.12.1999).
Wskaźnik dla województwa śląskiego wynosił 19,75 m2 i był on wyższy od analogicznego dla
Gminy Czechowice-Dziedzice. Najwyższym wskaźnikiem spośród analizowanych gmin
charakteryzuje się Pszczyna, na terenie której na jednego mieszkańca przypada 21,3 m2
powierzchni użytkowej
Bazę mieszkaniową gminy (w dniu 31.12.1999 r.) stanowiło 12 836 mieszkań z 45 175 izbami
o łącznej użytkowej powierzchni 807 907m2.
Średnia powierzchnia mieszkania kształtuje się na poziomie 62,9m2 i jest ona zbliżona do
średniej dla kraju 61,2m2 oraz województwa 60,5m2. Jest jednak zdecydowanie niższa od
średniej w Gminie Pszczyna 79m2 oraz Gminie Skoczów 69,5m2.
Tabela 26. Zasoby mieszkaniowe – stan w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Zasoby mieszkaniowe
ogółem
Izby
Powierzchnia w m2
11 763 345
40 840 943
720 824 061
1 589 647
5 450 967
96 112 701
Powiat Bielski
Gmina
40 638
154 616
2 966 535
12 836
45 175
807 907
Gmina Pszczyna
13 183
55 189
1 046 183
Gmina Skoczów
7 111
28 229
494 766
Gmina Trzebinia
10 851
37 927
695 011
Polska
W celu wskazania aktualnych tendencji związanych ze skalą i rodzajem realizowanych
obiektów, wszystkie dane analizowanych gmin przeliczone zostały na 1 000 mieszkańców.
Ostatnie dostępne dane charakteryzujące warunki zamieszkania pochodzą z 1995 roku i są
danymi zbiorczymi dla całego obszaru byłego województwa katowickiego4. Zgodnie
z nimi 98% mieszkań w województwie wyposażonych było w wodociąg, 85% posiadało
ustęp, tyle samo łazienkę, 65% zasilanych było w gaz sieciowy, a 70% miało centralne
ogrzewanie. Wg tych samych danych zasoby mieszkaniowe w latach 1990-1994 wzrastały
w byłym województwie katowickim tempie niemal 3 razy mniejszym niż w całym kraju.
Obecnie dane statystyczne opisujące warunki mieszkaniowe w sposób równie szczegółowy
nie są dostępne.
4
Województwo katowickie ’96. Raport o Rozwoju Społecznym, Ośrodek Badań Społeczno-Kulturowych
Towarzystwa Zachęty Kultury, Katowice 1996.
41
Tabela 27. Zasoby mieszkaniowe przypadające na 1 mieszkańca – stan
w dniu 31.12.1999 r.
Zasoby mieszkaniowe
Wyszczególnienie
ogółem
Powierzchnia w
m2
na 1 mieszkańca
Izby
Polska
0,30
1,06
18,65
0,33
1,12
19,75
Powiat Bielski
Gmina
0,28
1,06
20,28
0,29
1,03
18,39
Gmina Pszczyna
0,27
1,12
21,30
Gmina Skoczów
0,27
1,08
18,93
Gmina Trzebinia
0,31
1,08
19,80
Liczba oddanych mieszkań z Gminy Czechowice-Dziedzice, które przypadały na 1 000
mieszkańców kształtowała się na niskim poziomie (0,73) i była zdecydowanie niższa od
średniej dla kraju (2,12), województwa (1,1) oraz większości porównywanych gmin. Niski
wskaźnik może informować między innymi o braku dalszych planów inwestycyjnych osób
mieszkających na danym terenie.
Struktura wieku i własności zasobów mieszkaniowych gminy jest zróżnicowana.
Analogicznie do sytuacji w regionie także i w Czechowicach-Dziedzicach potrzeby
mieszkaniowe ludności nie są zaspokajane w zadowalającym stopniu; w szczególności
brakuje tanich mieszkań dla młodych niezamożnych ludzi.
Tabela 28. Liczba mieszkań i ich powierzchnia oddana do użytku w roku 1999 –
na 1000 mieszkańców.
Mieszkania oddane do użytku w roku 1999
Wyszczególnienie
ogółem
Powierzchnia w
m2
Izby
Polska
2,12
8,65
185,19
1,10
5,38
128,44
Powiat Bielski
Gmina
2,27
12,14
284,51
0,73
4,30
97,98
Gmina Pszczyna
2,02
11,75
266,12
Gmina Skoczów
1,80
10,18
249,29
Gmina Trzebinia
0,66
4,39
106,17
Urząd Gminy posiada w swoich zasobach 938 mieszkań komunalnych o łącznej powierzchni
użytkowej wynoszącej 40 889m2. Wspomniane mieszkania znajdują się w 101 budynkach,
w skład których wchodzą również 322 mieszkania własnościowe o łącznej powierzchni 14
939,6m2. Zasobami komunalnymi gminy (65 budynkami) zarządza Administracja Zasobów
Komunalnych (AZK) oraz wspólnoty mieszkaniowe (45 budynków).
42
Gmina posiada również 44 lokale socjalne z czego w chwili obecnej (20.11.2000 r.)
zasiedlonych jest 37 lokali. Gmina dysponuje także 149 komunalnymi lokalami użytkowymi
o powierzchni 14 123m2 - w mieście 133 lokale oraz sołectwach 16 lokali.
Tabela 29. Liczba mieszkań i ich powierzchnia oddana do użytku w roku 1999
Mieszkania oddane do użytku
w roku 1999
Powierzchnia w
ogółem
Izby
m2
Wyszczególnienie
Polska
81 979
334 475
7 158 118
5 360
26 179
624 937
332
1 776
41 624
32
189
4 305
Gmina Pszczyna
99
577
13070
Gmina Skoczów
47
266
6516
Gmina Trzebinia
23
154
3726
Powiat Bielski
Gmina
Znaczny udział mieszkań znajdujących się w gminie stanowią zasoby trzech spółdzielni
mieszkaniowych.
- Czechowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa – posiadająca w swoich zasobach 84 budynki
wraz z 3211 lokalami.
- Spółdzielnia Mieszkaniowa Hutnik – posiadająca w swoich zasobach 15 budynków wraz
z 359 lokalami.
- Administracja Mieszkań „Silesia” Sp. z o.o. – posiadająca w swoich zasobach 78
budynków wraz z 1251 lokalami.
Wykres 9 Mieszkania oddane do użytku w roku 1999 na 1000 mieszkańców.
2,50
2,00
1,50
1,00
2,27
2,12
2,02
1,80
1,10
0,50
0,73
0,66
Gmina
Trzebinia
Gmina
Skoczów
Gmina
Pszczyna
Gmina
CzechowiceDziedzice
powiat
województwo
Polska
0,00
43
9.2
Wyposażenie w instalacje
Czechowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa eksploatuje 83 budynki, razem 3 178 mieszkań.
Wszystkie mieszkania wyposażone są w instalację wodną i kanalizacyjną. W instalację
gazową wyposażone jest 95.8% mieszkań, a w instalację centralnego ogrzewania 92.4%
mieszkań.
Administracja Mieszkań „Silesia” sp. z o.o. administruje 1139 mieszkaniami. Wszystkie
z nich wyposażone są w instalację wodociągową i kanalizacyjną; 68.3% tych mieszkań
posiada instalację gazową, a 71.6% instalację c.o.
W zarządzie Spółdzielni Mieszkaniowej „Hutnik” znajduje się 299 mieszkań, z których 255
posiada kompletne wyposażenie w instalacje wodociągową, gazową, kanalizacyjną i
centralnego ogrzewania, a w 44 brak tylko instalacji c.o.
Wśród lokali mieszkalnych, którymi dysponuje Administracja Zasobów Komunalnych 1251
posiada instalację wodno-kanalizacyjną, 550 instalację centralnego ogrzewania, a 1041
instalację gazową..
44
10 TURYSTYKA, SPORT I WYPOCZYNEK
10.1 Zabytki, muzea.
Gmina Czechowice-Dziedzice pomimo typowo gospodarczego charakteru może
zaproponować odwiedzającym ją turystom zapoznanie się z historią miasta i gminy poprzez
zwiedzanie zabytków i innych lokalnych atrakcji. Do najważniejszych należy zaliczyć:
- kościół parafialny pod wezwaniem św. Katarzyny - późnobarokowy, jednonawowy,
murowany, budowany w latach 1722 - 1729. Kościół wyróżnia się bogatym wystrojem.
- rokokowy pałac - zbudowany na początku XVII wieku przez Franciszka Karola
Kotulińskiego. Wewnątrz pałacu zachowała się rokokowa sztukateria, posadzki i piękne
portale. Przy pałacu znajduje się późnobarokowy park oraz kompleks zabudowań
folwarcznych z XVII i XIX wieku.
- kaplica wraz z kościołem Wspomożenia Wiernych – obiekt jednonawowy, murowany,
wybudowany w XIX wieku. Kościół wyróżnia się ciekawym wystrojem wnętrza.
- dworzec kolejowy w Dziedzicach (plac Wolności) - zbudowany 1885 r. według typowego
wiedeńskiego projektu dla Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda.
Bronów
- kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa
- budynek byłej szkoły w Bronowie
Zabrzeg
- kościół pod wezwaniem św. Józefa – obiekt murowany, barokowo-klasycystyczny,
wybudowany w 1782 roku
Ligota
- kościół Opatrzności Bożej – obiekt murowany, barokowo-klasycystyczny, wybudowany w
początkach XIX wieku
Ponadto miasto i sołectwa posiadają szereg pięknych i zabytkowych budynków oświatowych.
10.2 Kultura
Gmina Czechowice-Dziedzice może poszczycić się nie tylko bogatą spuścizną historyczną,
ale także interesującym i różnorodnym życiem kulturalnym dnia dzisiejszego. Na uwagę
zasługują zwłaszcza popularne imprezy artystyczne o lokalnym i ponadregionalnym. Należą
do nich między innymi:
- Rodzinny Rajd Rowerowy w Czechowicach-Dziedzicach,
- Tydzień Filmu Polskiego "Filmowe Polonica" w Czechowicach-Dziedzicach – marzec,
- Czechowickie Prezentacje Filmowe - październik,
- Jesienny Festiwal Muzyczny Alkagran w Czechowicach-Dziedzicach -październik,
- Zimowe Spotkania Teatralne w Czechowicach-Dziedzicach - grudzień.
45
Tabela 30. Placówki biblioteczne, kina, muzea – stan w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
Placówki
biblioteczne
biblioteki i
filie
9 046
875
43
księgozbiór w
woluminach
Kina
stałe
miejsca na
widowni w
kinach stałych
Muzea liczba
muzeów łącznie
z oddziałami
135 378 773
15 612 768
530448
682
69
3
210 809
22 967
706
623
39
1
11
203 610
1
400
0
16
3
13
163 279
65 864
209 588
1
1
0
176
144
0
1
1
0
Źródło: GUS - internet
Jednym z najważniejszych ośrodków życia kulturalnego gminy jest Miejski Dom Kultury.
W ramach swojej działalności Miejski Dom Kultury organizuje szereg stałych form edukacji
artystycznej i kulturalnej: lekcje gry na instrumentach, lekcje śpiewu, zajęcia filmowe,
plastyczne, taneczne, aerobiku. Działają przy nim stałe zespoły i grupy - Dziecięca Grupa
Baletowa „Gest” oraz Chór „Moniuszko”. W pomieszczeniach MDK organizują swoje
spotkania: Towarzystwo Przyjaciół Czechowic-Dziedzic, Koło Pszczelarzy, Grupa AA i inne.
Od wielu lat MDK jest organizatorem okolicznościowych i cyklicznych imprez kulturalnych
o zasięgu ogólnomiejskim i regionalnym: Karnawałowy Ogródek Teatralny - KOT
(karnawał), Tydzień Filmu Polskiego - Filmowe Polonica, Wiosenne Parady Taneczne,
imprezy Dni Czechowic-Dziedzic, Zimowe Spotkania Teatralne.
Ponadto w gminie działa Kino „ŚWIT”, które należy do jednych z najlepszych tego typu
placówek w województwie. Kino wyposażone jest w system nagłaśniający (Dolby Stereo SR),
wysokiej klasy aparaturę kinotechniczną i klimatyzację. Dwukrotnie ( W 1995 i 1996 r. )
nagrodzone zostało "Złotym Progiem" - nagrodą dla najlepiej działającego kina
w kategorii mniejszych miast (do 150 tys. mieszkańców). Bardzo dobrą sytuację związaną z
istniejącą bazą kinową podkreśla wskaźnik ilości miejsc kinowych przypadających na 1000
mieszkańców, który w dniu 31.12.1999 r. wynosił 9,10. Był on prawie dwukrotnie większy od
średniej wojewódzkiej (4,72 miejsca kinowego) oraz powiatowej (4,83 miejsca kinowego).
Tabela 31. Placówki biblioteczne, kina, muzea – stan w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Powiat Bielski
Gmina
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
Placówki
biblioteczne
biblioteki i
filie
księgozbiór w
woluminach
Kina
stałe
miejsca na
widowni w
kinach stałych
Muzea liczba
muzeów łącznie
z oddziałami
0,23
0,18
0,29
3 502,36
0,02
3 208,86
0,01
3 625,78
0,02
5,45
4,72
4,83
0,02
0,01
0,01
0,25
4 633,92
0,02
9,10
0,00
0,33
0,11
0,37
3 324,56
2 519,86
5 972,19
0,02
0,04
0,00
3,58
5,51
0,00
0,02
0,04
0,00
46
Kolejnym ośrodkiem życia kulturalnego w gminie jest Miejska Biblioteka Publiczna w
Czechowicach Dziedzicach, w skład której wchodzi Wypożyczalnia Główna, Oddział dla
Dzieci, Czytelnia Ogólna, Dział Kserograficzno-Poligraficzny, Dział Audio-Wizualny.
Ponadto Miejska Biblioteka Publiczna to: 5 filii miejskich i 5 filii wiejskich. Dobrą sytuację
związaną z istniejącą bazą biblioteczną podkreśla wskaźnik ilości woluminów
w bibliotekach przypadających na 1000 mieszkańców, który w dniu 31.12.1999 r. wynosił
4633,92. Był on wyższy od średniej wojewódzkiej (3208 woluminów) oraz powiatowej
(3625,78 woluminów).
10.3 Turystyka, rekreacja i sport
Podstawowym obiektem rekreacji fizycznej mieszkańców gminy jest Miejski Ośrodek Sportu
i Rekreacji. Na jego terenie znajduje się między innymi stadion, sztuczne lodowisko,
kąpielisko miejskie i hotel. Poza tym na terenie gminy istnieją stanowiska wędkarskie, boiska
sportowe oraz Hippoland oferujący usługi rekreacji jeździeckiej. Szczegółowa
charakterystyka obiektów znajduje się dalszej części opracowania.
Działalność rekreacyjno-sportową prowadzą również istniejące w gminie kluby sportowe, do
których należy zaliczyć:
-
Klub Sportowy "GÓRNIK" - największymi osiągnięciami może poszczycić się sekcja
kajakowa.
Robotniczy Klub Sportowy "WALCOWNIA"
Klub Sportowy "KONTAKT"
Ludowy Klub Sportowy "Sokół" Zabrzeg
Ludowy Klub Sportowy "Centrum" Ligota
Miejski Klub Sportowy
Automobilklub Śląski. Koło przy Rafinerii Czechowice S.A. - Koło Automobilklubu
Śląskiego w Katowicach.
Na bazę sportowo-rekreacyjną gminy składają się następujące obiekty:
Otwarte kąpielisko
•
Otwarte kąpielisko o wymiarach 25 m x 40 m wraz z zapleczem - MOSiR ul. Legionów.
Na obszarze kąpieliska zlokalizowane są również dwie zjeżdżalnie wodne oraz brodzik dla
dzieci.
Lodowisko
•
Sztuczne lodowisko o wymiarach 30 m x 60 m znajdujące się na terenie MOSiR przy ul.
Legionów,
Sale gimnastyczne i stadiony
• Stadion sportowy MOSiR z krytą trybuną oraz bieżnią okólną,
• Sala gimnastyczna „Sokół” wraz z zapleczem – w użytkowaniu LO,
• 21 sal gimnastycznych (o zróżnicowanej wielkości) w szkołach podstawowych i średnich,
Basen
•
Obiekt znajduje się w Zespole Szkół Zawodowych przy ul. Traugutta - główna niecka
o wymiarach 12,5 m x 25 m,
47
Do pozostałych obiektów bazy sportowej należą:
• Kajakownia wraz z hangarem i zapleczem – obiekty KS „Górnik”,
• Trzy korty ceglane do gry w tenisa ziemnego – dwa w KS „Kontakt” oraz jeden przy
Szkole Podstawowej nr 2,
• 16 boisk trawiastych do gry w piłkę nożną – 8 na terenie klubów sportowych, pozostałe na
terenie szkół podstawowych oraz średnich,
• 3 boiska do gry w koszykówkę – na terenie szkół podstawowych oraz średnich,
• 2 boiska żwirowe do gry w piłkę nożną,
• 8 asfaltowych boisk wielofunkcyjnych - na terenie szkół podstawowych oraz średnich,
• strzelnica sportowa 50 m – Zespół Szkół Technicznych,
• 2 korty asfaltowe do gry w tenisa ziemnego – MOSiR Zabrzeg,
• Siłownia – Zespół Szkół Zawodowych nr 1,
• Hippoland - usługi rekreacji jeździeckiej,
Tabela 32. Obiekty noclegowe, miejsca noclegowe na 10 000 mieszkańców
– w 1999 r.
Wyszczególnienie
Obiekty
noclegowe
ogółem
Miejsca
noclegowe
Całoroczne
miejsca
noclegowe
W okresie I – IX 1999 r.
Polska
13 546
770 351
341 376
718
43 023
32 411
Powiat Bielski
Gmina
80
4331
4 031
2
208
208
Gmina Pszczyna
3
116
116
Gmina Skoczów
1
83
83
Gmina Trzebinia
2
76
76
Gmina Czechowice-Dziedzice w stosunku do innych porównywanych gmin o podobnym
charakterze, posiada bardziej rozbudowaną bazę noclegową, o czym świadczą dane
znajdujące się w poniższej tabeli. W roku 1998 liczba całorocznych miejsc noclegowych
zwiększyła się w porównaniu do roku poprzedniego o 166 miejsc noclegowych (wzrost
o blisko 500%). Obecnie (31.12.1999 r.) w dwóch obiektach noclegowych znajduje się 208
całorocznych miejsc noclegowych z czego 42 stanowią miejsca w hotelu. Wszystkie obiekty
noclegowe zlokalizowane są w Czechowicach-Dziedzicach.
48
Tabela 33. Obiekty noclegowe, miejsca noclegowe na 10 000 mieszkańców
– w 1999 r.
Wyszczególnienie
Polska
Obiekty
noclegowe
ogółem w
okresie I-IX
3,50
Całoroczne
miejsca
noclegowe w
okresie I-IX
na 10 000 mieszkańców
Miejsca
noclegowe w
okresie I-IX
199,30
88,32
1,48
88,42
66,61
Powiat Bielski
Gmina
5,47
296,04
275,53
0,46
47,34
47,34
Gmina Pszczyna
0,61
23,62
23,62
Gmina Skoczów
0,38
31,75
31,75
Gmina Trzebinia
0,57
21,66
21,66
49
11 PODATKI LOKALNE
Podatki lokalne są jednym z elementów polityki gminy w stosunku do podmiotów
gospodarczych działających na jej terenie lub planujących realizację swoich inwestycji.
Wysokość podatków lokalnych, ulgi i zwolnienia podatkowe mogą w istotny sposób
oddziaływać na rozwój przedsiębiorczości wśród mieszkańców gminy lub na przyciąganie
zewnętrznych inwestorów.
Zróżnicowanie stawek podatków od nieruchomości w Gminie Czechowice-Dziedzice oraz
porównywanych gminach przedstawia poniższa tabela.
Tabela 34. Stawki podatku od nieruchomości w roku 2000
od budynków
mieszkalnych lub
Stawki podatku od
ich części od 1 m2
nieruchomości na rok 2000
powierzchni
użytkowej
Gmina Pszczyna
Gmina Skoczów
Gmina Trzebinia
od 1 m2 pow. użyt. bud. lub ich
części związanych z dział. gosp.
inną niż rolnicza lub leśna z
od 1 m2 powierzchni gruntów
wyjątkiem bud. lub ich części
związanych z działalnością
przydzielonych na potrzeby gospodarczą inną niż rolnicza lub
osób zajmujących lokale
leśna, z wyjątkiem związanych z
mieszk., oraz części bud.
budynkami mieszkalnymi
zajętych na prowadzenie dział.
gosp.
0,38 zł
13,47 zł
0,46 zł
0,30 zł
11,90 zł
0,35 zł
0,28 zł
12,70 zł
0,43 zł
0,40 zł
12,80 zł
0,50 zł
Źródło: Urzędy Gmin
Gmina Czechowice-Dziedzice charakteryzuje się wysokimi stawkami podatkowymi w tym
w szczególności od budynków związanych z działalnością gospodarczą. Najniższe stawki
podatku od nieruchomości obowiązują w sąsiadującej z Czechowicami–Dziedzicami Gminie
Pszczyna.
Spośród analizowanych gmin, ulgi i zwolnienia podatkowe mające swoją podstawę
w obowiązujących uchwałach Rady Miasta, występują tylko w Gminie CzechowiceDziedzice.
Zwolnienie z podatku od nieruchomości następuje na wniosek podatnika i obejmuje ono nowo
wybudowane pomieszczenia lub ich części zajęte na potrzeby rozszerzenia już istniejącej
działalności gospodarczej, które w wyniku wykonanych inwestycji powodują wzrost
zatrudnienia o co najmniej:
• jednego pracownika w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 1 do 10
pracowników,
• dwóch pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 11 do 20
pracowników,
• trzech pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 21 do 30
pracowników,
• czterech pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 31 do 50
pracowników,
• pięciu pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 51 do 60
pracowników,
• sześciu pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 61 do 70
pracowników,
50
•
•
•
•
•
•
siedmiu pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 71 do 80
pracowników,
ośmiu pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 81 do 90
pracowników,
dziewięciu pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 91 do 100
pracowników,
powyżej dziesięciu pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 100 do
500 pracowników,
powyżej dwudziestu pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających od 500
do 1000 pracowników,
powyżej trzydziestu pracowników w jednostkach gospodarczych zatrudniających powyżej
1000 pracowników, do zatrudnienia istniejącego.
Zwolnienie z podatku od nieruchomości stosuje się:
1) w wysokości 50 % stawki określonej na dany rok podatkowy przez kolejne dwa lata
w przypadku utrzymania zatrudnienia na poziomie określonym powyżej,
2) w wysokości 20 % stawki określonej na dany rok podatkowy o dalsze dwa lata
w przypadku utrzymania zatrudnienia na poziomie określonym powyżej,
Postawą do zwolnienia z podatku od nieruchomości jest konieczność przedłożenia przez
podatnika dokumentów potwierdzających zasadność przyznania zwolnienia.
Zróżnicowanie stawek podatków od środków transportu w Gminie Czechowice-Dziedzice
przedstawia poniższa tabela.
Tabela 35. Stawki podatków od środków transportu lokalnych w roku 2000
Wyszczególnienie
Od samochodów ciężarowych o ładowności
powyżej 2 t do 6 t włącznie
726 zł
968 zł
1 562 zł
powyżej 12 t
2 046 zł
Od ciągnika siodłowego
do 8 ton nacisku na siodło
968 zł
powyżej 8 ton nacisku na siodło
1 562 zł
Od ciągnika balastowego
od ciągników balastowych
2 046 zł
Od przyczep i naczep
o ładowności powyżej 5 t do 8 t włącznie
495 zł
660 zł
770 zł
o ładowności powyżej 20 t
1 210 zł
Od autobusów
do 15 miejsc
605 zł
powyżej 15 do 30 miejsc
902 zł
powyżej 30 miejsc
1 441 zł
Źródło: Urząd Miejski w Czechowicach-Dziedzicach
51
Stawki podatku od środków transportu nie odbiegają w znaczącym stopniu od stawek
stosowanych w innych gminach o zbliżonym charakterze. Można jednak zauważyć, iż stawki
podatkowe obowiązujące w gminie należą do jednych z wyższych.
Stosunkowo wysokie stawki dotyczą podatku od przyczep i naczep - w Gminie Skoczów dla
przyczep i naczep o ładowności powyżej 20 t stosowana jest stawka w wysokości 400 zł.
52
12 FINANSE PUBLICZNE
Finanse publiczne Gminy Czechowice-Dziedzice zostały porównane z finansami publicznymi
gmin o podobnej specyfice. W niektórych przypadkach wyniki zostaną porównane ze
średnimi dla Polski oraz województwa śląskiego. W analizie oparto się na danych za lata 1997
– 2000 (dane za 2000 rok dotyczą planowanych dochodów i wydatków).
Wykres10. Wydatki budżetów gmin na jednego mieszkańca w 1999 roku.
1600
1400
1200
1000
Gmina
Trzebinia
Gmina
Skoczów
Gmina
Pszczyna
Gmina
CzechowiceDziedzice
powiat
1225,2
1078,5 1182,7
1076,7 1189,0
województwo
1365,9 1384,1
Polska
800
600
400
200
0
Średnia wielkość dochodów budżetowych przypadająca na jednego mieszkańca dla
wszystkich gmin z terenu Polski wyniosła 1 338,6 zł i była wyższa o 140 zł od średniej dla
Gminy Czechowice-Dziedzice (1 198 zł).
Tabela 36. Dochody i wydatki budżetów gmin w roku 1999.
Wyszczególnienie
Dochody budżetów
gmin ogółem 1999
(w zł)
Dochody budżetów Wydatki budżetów
Wydatki budżetów gmin
gmin na 1
gmin na 1
ogółem 1999
mieszkańca 1999 r mieszkańca w 1999
(w zł)
(w zł)
r (w zł)
51 741 684 532
52 796 395 328
1 338,60
1 365,89
6 714 119 143
6 734 228 518
1 379,94
1 384,07
158 071 217
157 778 540
1 080,47
1 078,47
52 650 253
51 965 487
1 198,26
1 182,67
Gmina Pszczyna
57 486 418
60 174 832
1 170,49
1 225,23
Gmina Skoczów
26 655 827
28 142 233
1 019,81
1 076,68
Gmina Trzebinia
41 515 931
41 725 717
1 182,99
1 188,97
Polska
Powiat Bielski
Gmina
53
Dynamikę dochodów i wydatków budżetowych przypadających na 1 mieszkańca prezentuje
poniższe zestawienie.
Tabela 37. Dochody oraz wydatki budżetowe przypadające na 1 mieszkańca w latach 1997 - 2001
Wyszczególnienie
1997 r.
1998 r.
98/97
1999 r.
99/98
2000* r.
00/99
dochody przypadające na 1
mieszkańca
935,9 zł
1 053,4 zł
112,6%
1 198,3 zł
113,8%
1 366,0 zł
114,0%
wydatki przypadające na 1
mieszkańca
889,2 zł
1 048,7 zł
117,9%
1 182,7 zł
112,8%
1 395,0 zł
118,0%
Źródło: GUS – internet, Uchwała budżetowa na rok 2000
*planowane dochody i wydatki budżetowe wraz z poprawkami (włącznie do dnia 7 listopada 2000 r.)
Dokonując analizy poszczególnych budżetów należy zwrócić uwagę na udział dochodów
własnych w dochodach ogółem gminy. Najwyższe wskaźniki występują zawsze w ośrodkach
miejskich co wynika z większego udziału podatków lokalnych w ich dochodach (np. podatki
od nieruchomości). Udział dochodów własnych w dochodach ogółem w roku 1998 wyniósł
około 39,4 % i był wyższy od średniej dla kraju (33,9 %). W kolejnym roku wskaźnik
zwiększył się o 3,6% do poziomu 43% wszystkich dochodów budżetowych. Jeszcze wyższy
udział dochodów własnych założono w roku 2000. Zgodnie z danymi zawartymi w uchwale
budżetowej na rok 2000, dochody własne miałyby osiągnąć poziom 43,6% wszystkich
dochodów budżetowych.
W 1999 roku podatki od nieruchomości stanowiły 23% wszystkich dochodów z czego
przeważającą większością były wpływy od osób prawnych (87% dochodów z podatków od
nieruchomości). Innymi znaczącymi wpływami z tytułu podatków lokalnych i opłat był
podatek od środków transportu (1,13 % dochodów budżetowych), opłata skarbowa (2,57%
dochodów budżetowych), wpływy z opłat (0,68% dochodów budżetowych), odsetki od
nieterminowych wpłat podatków (1,32% dochodów budżetowych).
Poza dochodami własnymi gmina uzyskiwała wpływy z podatków stanowiących dochód
budżetu państwa (26,89 % dochodów budżetowych), sprzedaży, dzierżawy (3,40%), usług
(7,74%), subwencji (24,62%), dotacji na zadania własne (1,04%) oraz dotacje na celowe
zadania zlecone (3,64%).
Wydatki budżetu Gminy Czechowice-Dziedzice w przeliczeniu na jednego mieszkańca
wynosiły (w 1999 roku) 1 182,67 zł i były niższe od dochodów budżetowych przypadających
na jednego mieszkańca.
W 1999 roku wydatki zakwalifikowane do działu „Oświata i wychowanie” stanowiły 38,59%
wszystkich wydatków budżetowych. Innymi znaczącymi wydatkami budżetowymi były
wydatki zakwalifikowane do działu „Kultura fizyczna i sport” – 12,59%, „Gospodarka
komunalna” – 10,29%, „Gospodarka mieszkaniowa” oraz „Niematerialne usługi komunalne”
– 10,14%, „Opieka społeczna” – 7,84%, „Administracja państwowa i samorządowa” – 7,55%
oraz „Transport” – 6,06%.
54
Wykres 11. Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem i wydatków inwestycyjnych
w wydatkach ogółem w latach 1997-1999.
50
45
40
35
%
30
25
20
15
10
5
45,5
43,0
39,4
15,4
19,8
20,1
udział %
dochodów
własnych
udział %
wydatków
inwestycyjnych
0
1997 r.
1998 r.
1999 r.
Jeśli chodzi o wydatki budżetów gmin, to najwyższe wydatki inwestycyjne (na przestrzeni lat
1997 – 1999) wystąpiły w roku 1999 i wyniosły 20,1 % ogólnych wydatków budżetowych.
W roku 1998 omawiany udział kształtował się na poziomie 19,8 % podczas gdy średnia dla
Polski wynosiła 22,4 %. Należy zwrócić również uwagę na pozytywną tendencję związaną
z systematycznym wzrostem udziału wydatków inwestycyjnych.
Innymi wydatkami budżetowymi były wydatki bieżące - 79,6% oraz odsetki od kredytów
długoterminowych – 0,3% wszystkich wydatków budżetowych.
Łączny dług gminy na koniec roku 2000 r. prognozuje się na poziomie
1 009 092 zł. Stanowi to tylko 1,7% wszystkich dochodów budżetowych.
Źródłami pokrycia deficytu budżetowego gminy w roku 2000 miały być pożyczki
w kwocie 900 000 zł oraz nadwyżka z lat ubiegłych w wysokości 1 038 822 zł
Dodatkowo budżet gminy przewidywał rezerwę ogólną w wysokości 550 000 zł oraz rezerwę
celową w wysokości 1 920 970 zł.
55
13 ROLNICZA PRODUKCJA ROŚLINNA I ZWIERZĘCA
Wysoka jakość gleb w gminie sprawia, że nie obserwuje się zjawisk zaprzestawania
rolniczego wykorzystania terenów. Zdecydowana przewaga terenów rolniczych leży
w zachodniej części gminy, w sołectwach Ligota, Zabrzeg, Bronów określając charakter tych
miejscowości jako rolniczy.
W roku 1996 łączna powierzchnia zasiewów w Gminie Czechowice-Dziedzice liczyła 2000
ha. Zasiewy stanowiły więc ponad 80% wszystkich gruntów ornych. Przeważającą częścią
zasiewów była pszenica (35,5% zasiewów), jęczmień (14,6% zasiewów) oraz ziemniaki (13,5
% zasiewów). Dodatkowo w gospodarstwach rolnych uprawiano owies (2,8 % zasiewów),
rzepak i rzepik (2,7 % zasiewów), żyto (0,7 % zasiewów) oraz buraki cukrowe (0,4 %
zasiewów).
W celu scharakteryzowania rodzaju gospodarstw rolnych znajdujących się na obszarze gminy,
przedstawiona została struktura gospodarstw ze względu na ich wielkość. Struktura
powierzchniowa gospodarstw przedstawiała się do tej pory następująco:
Wielkość gospodarstwa
Liczba gospodarstw
od 1 do 2 ha
od 2-5 ha
od 5 - 7 ha
od 7 - 10 ha
od 10 - 15 ha
pow. 15 ha
466
217
41
38
26
19
Razem:
807
Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi około 3,46 ha.
Jeśli chodzi o zwierzęta gospodarskie w gospodarstwach rolnych, to w omawianym okresie na
100 ha użytków rolnych przypadało 48 sztuk bydła oraz 100 sztuk trzody chlewnej.
Na obszarach wiejskich dużą rolę spełnia także gospodarka rybna.
56
14 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
14.1 Struktura podmiotów gospodarczych
Działalność
gospodarcza
w
Gminie
jest
różnorodna
i obejmuje między innymi wydobycie węgla kamiennego przemysł rafineryjny,
elektroenergetyczny, metalurgii miedzi, samochodowy, kabli i przewodów, wyrobów
elektrotechnicznych, organiczny, ceramiki budowlanej, betonów, tartaczny, zapałczany,
celulozowo-papierniczy, wełniany, filcowy i tkanin technicznych, odzieży i bielizny osobistej,
mięsny i piekarniczy.
Część firm działających w wymienionych wyżej gałęziach przemysłu, należy do grupy
dużych podmiotów gospodarczych biorąc pod uwagę wielkość zatrudnienia. Do takich
podmiotów należy zaliczyć przede wszystkim Kopalnię Węgla Kamiennego „Silesia”,
Rafinerię „Czechowice” S.A. (producent paliw, olejów i smarów), Walcownię Metali
„Dziedzice” S.A. (przetwórstwo miedzi, aluminium i stopów). Innymi podmiotami
gospodarczymi zatrudniającymi znaczącą liczbę mieszkańców gminy jest Śląska Fabryka
Kabli S.A., Fabryka Sprzętu Elektrotechnicznego "Kontakt" S.A. (producent wysokiej klasy
sprzętu instalacyjnego i oświetleniowego), Czechowickie Zakłady Przemysłu Zapałczanego,
Elektrociepłownia „Bielsko-Północ”, Czechowickie Zakłady Materiałów Opatrunkowych
S.A., Tartak „Silesia”, HB "Unibud" S.A.
Tabela 38. Podmioty gospodarki narodowej1 zarejestrowane w systemie REGON – stan w dniu
31.12.1999r.
Podmioty
gospodarki
narodowej zarejestrowane w
systemie REGON
Przeds.
państwowe
spółki prawa
handlowego
spółdzielnie
spółki
cywilne
Osoby
fizyczne
3041403
*
*
*
*
*
371359
*
*
*
*
*
Powiat Bielski
Gmina
11432
5
290
42
1124
9324
3227
4
118
12
369
2407
Gmina Pszczyna
4702
2
168
17
563
3765
Gmina Skoczów
2241
2
67
12
191
1878
Gmina Trzebinia
2359
2
91
Wyszczególnienie
Polska
*
*
1713
1 – dane dotyczą osób prawnych, samodzielnych jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą.
Źródło: Statystyka Powiatów 2000 r., internet GUS
* brak danych
W dniu 31.12.1999 r. w systemie REGON zarejestrowane były 3227 podmioty gospodarcze
z Gminy Czechowice-Dziedzice.
Wskaźnik ilości podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON
przypadających na 1000 mieszkańców osiąga dla Gminy Czechowice-Dziedzice niższe
wartości, tak w porównaniu do kraju, województwa, powiatu, Gminy Pszczyny oraz Gminy
Skoczów. Decydujące znaczenie ma obecna struktura zatrudnienia, która charakteryzuje się
bardzo dużym odsetkiem pracujących w dużych podmiotach gospodarczych. Wynikiem tego
57
jest mniejsza liczba małych podmiotów gospodarczych (w szczególności osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą) działających w gminie.
Jeśli chodzi o formy prawne podmiotów działających na terenie gminy, to działalność osób
fizycznych (na własny rachunek) i w formie spółek cywilnych stanowi dominującą formę
prawną podmiotów (około 86% wszystkich podmiotów gospodarczych). Większość stanowią
więc małe i średnie podmioty gospodarcze. Jednak w porównaniu do powiatu bielskiego,
Gminy Pszczyna oraz Gminy Skoczów jest to dość niski udział małych firm
w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych. Dla lokalnej gospodarki taka struktura
podmiotów gospodarczych jest właściwa, jednakże pod warunkiem zachowania dobrej
kondycji ekonomicznej dużych firm. Przykładem może być Gmina Trzebinia, która od
pewnego czasu boryka się z problem osób zwolnionych z kopalni „Siersza”. Kopalnia była
jednym z największych podmiotów gospodarczych gminy, a jej likwidacja wpłynęła
negatywnie na stan lokalnej gospodarki.
Tabela 39. Podmioty gospodarki narodowej1 zarejestrowane w systemie REGON – stan w dniu 31.12.1999
r.
Wyszczególnienie
Podmioty
gospodarki
systemie REGON
Przeds.
państwowe
spółki prawa
handlowego
spółdzielnie
spółki
cywilne
Osoby
fizyczne
Udział %
Powiat Bielski
Gmina
100
0,04
2,54
0,37
9,83
81,56
100
0,12
3,66
0,37
11,43
74,59
Gmina Pszczyna
100
0,04
3,57
0,36
11,97
80,07
Gmina Skoczów
100
0,09
2,99
0,54
8,52
83,80
Gmina Trzebinia
100
0,08
3,86
*
*
72,62
* brak danych
Również napływ kapitału zagranicznego wywarł wpływ na sytuację gospodarczą gminy.
Inwestorami, którzy wyraźnie zaznaczyli swoją obecność w Czechowicach-Dziedzicach są
m.in. takie firmy jak Valeo, TRW Steering Systems Poland, Shell, a także McDonald’s i KFC.
58
Z danych statystycznych wynika, iż roku 1999 (31.12) ilość podmiotów gospodarczych
zarejestrowanych w systemie REGON zwiększyła się w porównaniu z rokiem 1997
o około 21%.
Tabela 40. Liczba podmiotów gospodarczych1 oraz zmiany w ich strukturze w latach 1997-1999
Wyszczególnienie
1997 r.
Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w systemie
REGON
Przedsiębiorstwa państwowe
spółki prawa handlowego
spółdzielnie
Osoby fizyczne
1998 r.
98/97
1999 r.
99/98
2667
3024
113,39%
3227
106,71%
4
4
100,00%
4
100,00%
105
13
114
12
108,57%
92,31%
118
12
103,51%
100,00%
2118
2251
106,28%
2407
106,93%
Źródło: Statystyka Powiatów 2000 r., Rocznik Statystyczny Województwa Śląskiego 1999 r.
Największy wzrost ogólnej liczby podmiotów gospodarczych w stosunku do roku
poprzedniego nastąpił w 1998 roku i wyniósł aż 13,4 %. W okresie od 1997 r. do 1999 r. nie
zmieniła się liczba przedsiębiorstw państwowych w przeciwieństwie do stale wzrastającej
liczby osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz spółek prawa
handlowego. Nieznacznie spadła tylko liczba działających w gminie spółdzielni.
Tabela 41. Podmioty gospodarki narodowej1 zarejestrowane w systemie REGON na 1000 mieszkańców –
stan w dniu 31.12.1999 r.
Wyszczególnienie
Podmioty
gospodarki
systemie REGON
Przeds.
państwowe
spółki prawa
handlowego
spółdzielnie
spółki
cywilne
Osoby
fizyczne
Polska
78,68
*
*
*
*
*
76,32
*
*
*
*
*
Powiat Bielski
Gmina
78,14
0,03
1,98
0,29
7,68
63,73
73,44
0,09
2,69
0,27
8,40
54,78
Gmina Pszczyna
95,74
0,04
3,42
0,35
11,46
76,66
Gmina Skoczów
85,74
0,08
2,56
Gmina Trzebinia
67,22
0,06
2,59
0,46
*
7,31
*
71,85
48,81
* brak danych
59
Wykres 12. Podmioty gospodarki narodowej1 z Gminy Czechowice-Dziedzice zarejestrowane
w systemie REGON w latach 1997 – 1999.
3500
3000
2500
2000
1500
2667
3024
3227
1998 r.
1999 r.
1000
500
0
1997 r.
14.2 Instytucje, izby, związki przedsiębiorców
Prezentowane poniżej informacje o działających instytucjach gospodarczych, izbach
i związkach przedsiębiorców przedstawiają stan w oparciu o dane będące w posiadaniu
Urzędu Miasta.
Na terenie gminy działają 4 instytucje zrzeszających podmioty gospodarcze tj. Stowarzyszenie
Przedsiębiorców Czechowic-Dziedzic, Regionalna Izba Gospodarcza Delegatura CzechowiceDziedzice, Stowarzyszenie Handlowców i Kupców oraz Stowarzyszenie Taksówkarzy
„CZECHO-TAXI”.
14.3 Niezagospodarowany majątek
Dla określenia potencjalnych możliwości inwestycyjnych, wyszczególnione zostały
nieruchomości, które są lub mogą być ofertą dla podmiotów gospodarczych.
Urząd Miejski w Czechowicach-Dziedzicach dysponuje następującymi nieruchomościami,
które stanowią ofertę dla potencjalnych inwestorów.
−
−
−
nieruchomość zabudowana – o powierzchni 0,9932 ha, położona przy ulicy Junackiej,
zabudowana czterokondygnacyjnym budynkiem o powierzchni użytkowej 2 700m2 oraz
jednokondygnacyjnym budynkiem o powierzchni użytkowej 450m2. Nieruchomość może
być przeznaczona do zagospodarowania na cele mieszkaniowe i usługowo-handlowe.
nieruchomość niezabudowana (dwie działki) – o łącznej powierzchni 0,21 ha, położona
przy ulicy Ślepej. Nieruchomość przeznaczona jest do zabudowy mieszkaniowejindywidualnej.
nieruchomość niezabudowana (cztery działki) – o łącznej powierzchni 0,46 ha, położona
przy ulicy Nowej. Nieruchomość przeznaczona jest do zabudowy mieszkaniowejindywidualnej.
60
−
nieruchomość niezabudowana – o powierzchni 1,42 ha, położona przy ulicy Stawowej.
Nieruchomość przeznaczona jest do zabudowy mieszkaniowej-wielorodzinnej.
Potencjalni inwestorzy mogą zapoznać się również z ofertami nie będącymi własnością
gminną. Należą do nich:
−
−
−
Ośrodek „Nad Stawem” (Kopalniok) – położony obok KWK „Silesia”, częściowo już
zagospodarowany (boiska, zaplecze gastronomiczne), będący własnością Skarbu Państwa
w użytkowaniu wieczystym Nadwiślańskiej Spółki Węglowej.
tereny
niezabudowane
–
położone
przy
skrzyżowaniu
ul.
Kopernika
i Zamkowej w sąsiedztwie drogi szybkiego ruchu K1. Teren przeznaczony jest do
zagospodarowania na cele rekreacyjno-wypoczynkowe (obsługa lokalna oraz
użytkowników drogi przelotowej K-1 Katowice - Bielsko-Biała). Nieruchomość jest
własnością AWRSP oraz Gminy.
teren niezabudowany – położony przy ul Mazańcowickiej. Teren użytkowany dla sportu
wędkarskiego będący własnością Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym
Czechowickich Zakładów Przemysłu Zapałczanego.
61
15 ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA
Dla określenia atrakcyjności inwestycyjnej Czechowic-Dziedzic posłużono się
w niniejszym opracowaniu badaniami przeprowadzonymi przez Instytut Badań nad
Gospodarką Rynkową (druga część rankingu „Atrakcyjność Inwestycyjna Miast 1998 – 1999
r.”). Badania te określają atrakcyjność inwestycyjną m.in. małych miast.
Z rankingu obejmującego 508 małych miast w niniejszym opracowaniu przedstawiono dane
dotyczące miast znajdujących się na terenie województwa śląskiego, 10 miast zajmujących
najwyższą lokatę oraz dane dla miasta Trzebini.
Podstawowym źródłem informacji o miastach były dane urzędowe pochodzące z wielu
instytucji, min. GUS, NBP, PAIZ oraz Urzędów Gmin.
Ogółem zgromadzono ponad 70 wskaźników pogrupowanych w 9 „czynników atrakcyjności
inwestycyjnej”:
−
Chłonność rynku lokalnego;
−
Jakość rynku pracy (przede wszystkim poziom wykształcenia, struktura szkolnictwa,
obecność instytucji naukowych i badawczych);
−
Klimat społeczny (stabilność lokalnej sceny politycznej i rozwój instytucji społeczeństwa
obywatelskiego);
−
Infrastruktura techniczna;
−
Infrastruktura otoczenia biznesu;
−
Dostępność komunikacyjna;
−
Skuteczność dotychczasowej transformacji ustrojowej (dotychczasowe inwestycje
zagraniczne, postępy w prywatyzacji);
−
Możliwości wypoczynkowe;
−
Aktywność marketingowa władz samorządowych;
W oparciu o wskaźniki cząstkowe dotyczące poszczególnych czynników sporządzono
wskaźnik syntetyczny atrakcyjności inwestycyjnej. Porównywane w rankingu miasta
zakwalifikowano do klas atrakcyjności inwestycyjnej oznaczonych od A, B (klasa
najatrakcyjniejsza), poprzez C, D (atrakcyjność przeciętna) do E, F, G (najmniejsza
atrakcyjność inwestycyjna).
W rankingu opracowanym przez IBnGR Czechowice-Dziedzice zakwalifikowane zostały do
klasy A (atrakcyjność najwyższa) i znalazły się na 10 miejscu spośród 508 objętych badaniem
małych miast.
Do klasy A (o najwyższej atrakcyjności) zaliczonych zostało 38 miast,
a najwyżej oceniony został Karpacz - 1 pozycja. W klasie A znalazły się również
Czechowice-Dziedzice (10 pozycja) oraz Ustroń (27 pozycja).
W klasie B znalazło się 61 miast w tym między innymi Siewierz – 45 pozycja, Łaziska Górne
– 47 pozycja, Skoczów – 49 pozycja, Wisła – 75 pozycja, Bieruń – 81 pozycja, Czeladź – 88
pozycja, Czerwionka-Leszczyny – 98 pozycja.
W wyszczególnionych wyżej czynnikach atrakcyjności inwestycyjnej Czechowice-Dziedzice
zostały ocenione następująco: Czynnikiem sprzyjającym inwestowaniu w CzechowicachDziedzicach jest klimat społeczny związany ze stabilnością lokalnej sceny politycznej
i rozwojem instytucji społeczeństwa obywatelskiego (15 pozycja), bardzo duża chłonność
lokalnego rynku (23 pozycja) oraz skuteczność dotychczasowej transformacji ustrojowej dotychczasowe inwestycje zagraniczne, postępy w prywatyzacji (23 pozycja).
62
Równie dobrze oceniono możliwości wypoczynkowe (75 pozycja) oraz aktywność
marketingową (89 lokata).
Do czynników kształtujących się na przeciętnym poziomie można zaliczyć dostępność
komunikacyjną (138 pozycja), jakość rynku pracy (142 pozycja), dotychczasowy rozwój
infrastruktury technicznej (159 pozycja) oraz infrastrukturę otoczenia biznesu (170 pozycja).
Szczegółowe informacje o omawianych miastach i ich ocenie w rankingu przedstawia
załączona tabela.
63
mazowieckie
mazowieckie
pomorskie
dolnośląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
małopolskie
śląskie
śląskie
śląskie
Milanówek
Brwinów
Żukowo
Brzeg Dolny
CzechowiceDziedzice
Ustroń
Siewierz
Łaziska Górne
Skoczów
Wisła
Bieruń
Czeladź
CzerwionkaLeszczyny
Trzebinia
Pyskowice
Szczyrk
Rydułtowy
Łomianki
Międzyzdroje
A
mazowieckie
C
C
C
C
B
B
B
B
B
B
B
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
155
137
122
105
98
88
81
75
49
47
45
27
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
B
B
B
A
A
A
A
B
A
A
B
A
A
A
B
A
A
A
C
B
A
D
60
84
72
21
40
30
25
78
43
15
51
32
23
35
76
17
5
1
102
57
4
134
lokata
klasa
klasa
lokata
chłonność rynku
wskaźnik
syntetyczny
dolnośląskie
Woj.
wielkopolskie
zachodniopomor
skie
mazowieckie
Kórnik
Karpacz
KonstancinJeziorna
Miasto
Tabela 42. Atrakcyjność inwestycyjna małych miast
D
D
C
D
C
C
A
A
C
B
D
A
A
A
D
A
A
B
klasa
192
191
157
199
127
144
39
4
142
97
206
22
10
5
194
3
2
57
lokata
jakość rynku
pracy
B
C
C
D
D
B
B
D
C
A
A
A
C
A
C
B
B
A
A
klasa
55
133
169
179
301
81
47
281
127
15
3
27
105
12
128
68
48
23
4
lokata
klimat społeczny
D
B
D
C
D
B
B
A
B
C
D
A
C
A
A
A
A
A
A
B
A
A
klasa
220
56
218
125
225
39
51
36
66
133
194
19
159
14
32
6
15
3
10
81
4
13
lokata
infrastruktura
techniczna
D
A
B
D
C
C
C
A
C
A
C
D
C
B
D
D
klasa
181
13
47
282
155
146
173
33
170
40
167
242
166
82
193
268
lokata
otoczenie
biznesu
D
B
A
C
B
D
C
D
C
C
B
B
C
D
A
A
D
D
klasa
253
90
21
119
79
179
139
284
138
118
70
64
98
162
19
24
224
305
lokata
dostępność
C
D
C
D
D
C
D
B
B
A
A
B
C
B
A
A
A
A
A
klasa
6
132
188
115
274
238
114
209
58
88
23
30
55
136
82
2
5
22
32
lokata
transformacja
gospodarcza
A
D
D
C
A
D
C
D
A
B
C
B
C
C
A
A
B
A
A
klasa
18
206
235
141
29
158
120
167
24
75
138
47
118
114
9
5
61
36
1
lokata
możliwości
wypoczyn-kowe
C
D
D
C
A
B
B
B
D
C
C
A
A
D
D
D
C
C
D
B
klasa
64
135
228
272
133
15
44
58
60
150
87
89
36
31
148
247
225
127
88
168
48
lokata
aktywność
marketingowa
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
śląskie
Orzesze
Łazy
Koziegłowy
Szczekociny
Ogrodzieniec
Blachownia
Woźniki
Poręba
Koniecpol
Kalety
Knurów
Krzepice
Kuźnia
Raciborska
Strumień
Toszek
Wilamowice
Wojkowice
Żarki
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
276
255
245
214
203
193
185
175
170
169
C
B
C
D
B
D
D
A
C
D
C
D
C
C
C
C
A
A
110
56
100
233
86
148
161
46
113
193
119
169
107
106
118
92
31
34
lokata
klasa
klasa
lokata
chłonność rynku
wskaźnik
syntetyczny
Puste miejsca oznaczają klasę: E, F lub G
śląskie
Woj.
Lędziny
Miasto
C
C
C
C
D
D
D
B
B
C
klasa
108
184
135
111
227
224
285
62
89
134
lokata
jakość rynku
pracy
C
D
B
B
D
D
C
C
C
D
B
klasa
144
308
103
73
285
251
99
120
132
270
54
lokata
klimat społeczny
C
D
D
B
C
D
D
D
klasa
151
240
189
92
107
277
258
273
lokata
infrastruktura
techniczna
D
C
A
C
C
D
C
C
D
D
klasa
199
125
12
132
123
285
164
175
211
277
lokata
otoczenie
biznesu
D
D
C
C
D
D
D
B
C
D
C
klasa
195
298
135
123
220
274
251
49
153
278
100
lokata
dostępność
D
D
C
D
D
C
D
klasa
277
193
166
243
208
151
205
lokata
transformacja
gospodarcza
B
D
C
C
klasa
105
236
130
150
lokata
możliwości
wypoczyn-kowe
D
D
D
B
D
C
C
C
klasa
65
216
209
191
62
203
96
113
98
lokata
aktywność
marketingowa
16. ANALIZA KADRY URZĘDU MIEJSKIEGO W CZECHOWICACH DZIEDZICACH
Pracą Urzędu Miasta Czechowice Dziedzice kieruje pięcioosobowy Zarząd złożony
z Burmistrza, trzech Zastępców Burmistrza oraz Członka Zarządu. W strukturze
organizacyjnej urzędu występuje 16 jednostek organizacyjnych oraz 9 jednostek i zakładów
budżetowych.
Burmistrzowi podlegają:
1. Urząd Stanu Cywilnego,
2. Biuro Rady Miejskiej,
3. Referat Obrony Cywilnej,
4. Radca Prawny,
5. Straż Miejska,
6. Pełnomocnik Zarządu Miasta ds. Strategii Rozwoju Gminy.
Burmistrz kieruje też pracą Zarządu.
Jeden z Zastępców Burmistrza nadzoruje pracę:
1. Referatu Utrzymania Zasobów Komunalnych i Inwestycji,
2. Referatu Zamówień Publicznych oraz
3. Administracji Zasobów Komunalnych.
Innemu Zastępcy Burmistrza podlegają:
1. Referat Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami,
2. Referat Architektury i Ekologii,
3. Referat Komunikacji oraz Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej.
Trzeci z Zastępców Burmistrza czuwa nad pracą:
1. Referatu Spraw Obywatelskich,
2. Pełnomocnika Zarządu Miasta ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
3. Pełnomocnika Zarządu Miasta ds. Organizacji Pozarządowych oraz
4. Ośrodka Pomocy Społecznej,
5. Miejskiej Biblioteki Publicznej,
6. Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji,
7. Miejskiego Domu Kultury,
8. Przedszkoli Publicznych oraz
9. Zakładu Obsługi Placówek Oświatowych.
Sekretarzowi Miasta podlega Referat Organizacyjny, Kadr i Promocji Miasta a Skarbnik
Miasta czuwa nad pracą Referatu Finansowo-Budżetowego i Referatu Księgowości.
Do podstawowego zakresu działania poszczególnych referatów Urzędu Miejskiego należy:
1.
a)
b)
c)
Referat Organizacyjny, Kadr i Promocji Miasta
zapewnienie sprawnej organizacji i prawidłowego funkcjonowania Zarządu i Urzędu,
obsługa Sekretariatu i Biura Podawczego,
prowadzenie spraw osobowych pracowników Urzędu oraz kierowników jednostek
organizacyjnych Gminy z wyjątkiem przedszkoli publicznych,
d) racjonalne gospodarowanie funduszem płac w Urzędzie,
66
e) prowadzenie spraw z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w Urzędzie i jednostkach
organizacyjnych Gminy,
f) podejmowanie przedsięwzięć promujących miasto, we współpracy z Referatami:
Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami, Architektury i Ekologii, Utrzymania Zasobów
Komunalnych i Inwestycji,
g) koordynowanie działalności związanej ze współpracą z zagranicą.
2.
a)
b)
c)
d)
e)
Referat Finansowo – Księgowy
planowanie budżetowe,
prowadzenie rachunkowości organu finansowego Gminy,
sporządzanie zbiorczej sprawozdawczości finansowej Gminy,
dokonywanie wymiaru podatków i opłat,
przeprowadzanie kontroli finansowej w jednostkach organizacyjnych Gminy.
3. Referat Księgowości
a) prowadzenie rachunkowości jednostki budżetowej Urzędu,
b) prowadzenie rachunkowości zakładów budżetowych – przedszkoli publicznych,
Miejskiej Biblioteki Publicznej,
c) prowadzenie księgowości podatkowej,
d) prowadzenie rachunkowości działalności pozabudżetowej Gminy,
e) obsługa kasowa.
4. Referat Obrony Cywilnej
a) prowadzenie spraw z zakresu obrony cywilnej i innych spraw obronnych i wojskowych
określonych stosownymi przepisami,
b) koordynacja i nadzór zagadnień ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej,
c) prowadzenie Kancelarii Tajnej,
d) prowadzenie spraw z zakresu porządku publicznego wynikających z przepisów prawa.
5. Urząd Stanu Cywilnego
a) rejestracja akt stanu cywilnego oraz prowadzenie ksiąg stanu cywilnego,
b) przyjmowanie oświadczeń o uznaniu dziecka, o nadaniu nazwiska, o wstąpieniu
w związek małżeński itp.,
c) załatwianie innych spraw wynikających z ustawy o aktach stanu cywilnego.
6. Referat Spraw Obywatelskich
a) realizacja zadań wynikających z przepisów prawnych w zakresie ewidencji ludności
i dokumentów stwierdzających tożsamość,
b) ewidencja wniosków paszportowych i wydawanie paszportów,
c) prowadzenie rejestru zgłoszeń działalności gospodarczej,
d) prowadzenie spraw wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
e) koordynacja zagadnień z zakresu zdrowia i rolnictwa,
f) prowadzenie spraw związanych z dodatkami mieszkaniowymi,
g) współpraca z Ośrodkiem Pomocy Społecznej,
h) koordynacja działalności i obsługa merytoryczna przedszkoli publicznych,
i) prowadzenie spraw kadrowych dyrektorów przedszkoli publicznych,
j) realizacja zadań w zakresie kultury i sztuki, kultury fizycznej, sportu i turystyki,
k) współpraca z Miejskim Domem Kultury, Miejską Biblioteką publiczną, Miejskim
Ośrodkiem Sportu i Rekreacji.
67
7.
a)
b)
c)
d)
Referat Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami
realizacja zadań w zakresie geodezji i gospodarki gruntami,
koordynacja gospodarki majątkiem Gminy,
gromadzenie oraz prowadzenie zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
koordynowanie i przygotowywanie we współpracy z Referatem Architektury i Ekologii
materiałów dotyczących planowania gospodarczego.
8. Referat Architektury i Ekologii
a) realizacja zadań z zakresu zagospodarowania przestrzennego, ekologii i prawa
budowlanego,
b) sprawowanie nadzoru urbanistyczno-architektonicznego,
c) prowadzenie zagadnień związanych z ochroną środowiska naturalnego,
d) koordynowanie i przygotowywanie we współpracy z Referatem Geodezji i Gospodarki
Nieruchomościami materiałów dotyczących planowania gospodarczego.
9.
a)
b)
c)
d)
Referat Komunikacji
wydawanie uprawnień do kierowania pojazdami,
ewidencja i rejestracja pojazdów,
nadzór nad bezpieczeństwem ruchu na drogach,
współpraca z Przedsiębiorstwem Komunikacji Miejskiej.
10. Referat Utrzymania Zasobów Komunalnych i Inwestycji
a) realizacja inwestycji własnych i zleconych,
b) nadzorowanie realizacji inicjatyw społecznych,
c) remonty gminnych obiektów kubaturowych i niekubaturowych,
d) realizacja zadań dotyczących lokali mieszkalnych i użytkowych,
e) przygotowywanie list rocznych osób uprawnionych do otrzymania lokalu,
f) współpraca z Administracją Zasobów Komunalnych.
11. Biuro Rady Miejskiej
a) obsługa Rady Miejskiej w zakresie organizacyjnym i kancelaryjno-technicznym,
b) obsługa kancelaryjno-techniczna posiedzeń komisji Rady Miejskiej,
c) wydawanie Biuletynu Samorządowego.
Do wspólnych zadań referatów należy w szczególności:
a) przygotowywanie dokumentów zgodnie z przepisami prawa, a szczególnie Kodeksem
Postępowania Administracyjnego oraz zgodnie z interesem gminy,
b) przygotowywanie materiałów i projektów uchwał Zarządu i uchwał Rady Miejskiej pod
obrady Zarządu oraz sprawozdań z ich wykonania, przedstawianych do akceptacji
Zarządu,
c) podejmowanie inicjatyw w zakresie rozwiązywania problemów społecznogospodarczych Gminy,
d) przestrzeganie zasad oszczędności, gospodarności i dyscypliny budżetowej,
e) przygotowywanie projektów zarządzeń porządkowych i innych aktów oraz decyzji
i postanowień w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej,
f) realizacja zadań z zakresu obronności kraju i obrony cywilnej w zakresie ustalonym
odrębnymi przepisami,
g) opracowywanie projektów do budżetu i założeń do programu gospodarczego,
h) właściwa i terminowa realizacja zadań określonych w budżecie i programie
gospodarczym,
68
i) współdziałanie między sobą oraz współpraca z jednostkami organizacyjnymi Gminy,
jednostkami pomocniczymi Gminy, związkami i porozumieniami komunalnymi,
j) współpraca z jednostkami gospodarczymi, organizacjami społecznymi, związkami
zawodowymi, kościołem katolickim i innymi wspólnotami wyznaniowymi,
k) współdziałanie z uczelniami, instytutami naukowo-badawczymi oraz innymi placówkami
w zakresie stosowania nauki i techniki,
l) przygotowywanie projektów umów z instytucjami i jednostkami gospodarczymi,
m) przygotowywanie opinii do założeń techniczno-ekonomicznych w odniesieniu do
inwestycji komunalnych,
n) reagowanie na krytykę i wykorzystywanie jej do doskonalenia pracy referatu,
o) wykonywanie innych niezbędnych czynności warunkujących prawidłową pracę referatu
oraz Urzędu.
W Urzędzie Miejskim w Czechowicach – Dziedzicach zatrudnionych jest 101 osób, przy
czym dwie osoby sprawują podwójną funkcję – oprócz stanowiska inspektorów, pełnią
jednocześnie funkcje Pełnomocników Zarządu.
Pod względem wykształcenia struktura pracowników kształtuje się następująco:
Struktura wykształcenia w UM
3%
37%
wyższe
wyższe zawodowe
średnie
56%
zawodowe
4%
Na poszczególnych stanowiskach struktura zatrudnienia kształtuje się w sposób, który
prezentuje poniższa tabelka:
Wykształcenie
Stanowisko
wyższe
5
Członek Zarządu
Pełnomocnik Zarządu
Kierownik6
Inspektor
Podinspektor
Referent7
Obsługa
w%
88
100
58
48
19
-
wyższe
zawodowe
w%
12
8,5
7
0
-
średnie (w tym
policealne)
w%
33,5
45
81
100
57
zawodowe
w%
43
5
W tym: Radca Prawny, Skarbnik i Sekretarz
W tym: p.o. Kierownika i Zastępca Kierownika
7
W tym: Młodszy Referent
6
69
Współpraca z innymi miastami – Miasta partnerskie
Czechowice Dziedzice w ostatnich latach nawiązały współpracę z kilkoma miastami
w Polsce i krajach sąsiedzkich. Najdłużej utrzymywane są kontakty z Hiddenhausen
w Nadrenii Północnej Westfalii, zapoczątkowane jeszcze w latach osiemdziesiątych
a przypieczętowane w 1991 roku podpisaniem Umowy o partnerstwie. Współpraca ta
obejmuje głównie wymianę dzieci i młodzieży w celach wypoczynkowych i rekreacyjnych
(grupy kolonijne i sportowe) oraz wymianę kulturalną poprzez wystawy i wizyty artystów.
W 1992 roku zapoczątkowano współpracę Czechowic Dziedzic z Łomżą. Po okresie bardziej
intensywnej współpracy w zakresie oświaty, kultury, sportu i turystyki, potwierdzonej
zawartym w marcu 1994 „Porozumieniem o współpracy” kontakty pomiędzy obydwoma
miastami uległy wyraźnemu osłabieniu. W chwili obecnej nie podejmowane są żadne
wspólne inicjatywy. W ostatnim okresie nawiązano również kontakty z miastem Słonim na
Białorusi, głównie poprzez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Porozumienie o współpracy
zawarto w 1996 roku a kontakty są na etapie rozwoju. Na uwagę zasługuje kilkuletnia
współpraca z Orlovą w Czechach. Pomimo braku oficjalnej umowy o współpracy,
prowadzona jest wymiana kulturalna (orkiestry, wystawy, mecze) o znaczącym zasięgu
i intensywności. Miasto utrzymuje też kontakty z Krakowem i Oświęcimiem, nie mają one
jednak charakteru trwałej współpracy.
Korzystanie z zewnętrznych źródeł finansowania
Gmina Czechowice – Dziedzice kilkakrotnie korzystała z zewnętrznych źródeł finansowania,
przy czym były to środki zarówno krajowe, jak i zagraniczne.
W ramach programu Jugendwerk otrzymano wsparcie na wymianę młodzieżową z miastem
Hiddenausen z Niemiec.
Gmina otrzymała też wsparcie finansowe ze środków Programu PHARE INICJATYWA II
PL9903.01 w wysokości równowartości 500 tys. Euro na dofinansowanie zadania
inwestycyjnego pod nazwą „Przebudowa układu komunikacyjnego w rejonie ‘Starej Gminy’
w Czechowicach-Dziedzicach”. Wiąże się to z otrzymaniem dodatkowej dotacji z budżetu
państwa w wysokości 250 tys. Euro.
Ponadto gmina wspólnie z 11 innymi gminami wystąpiła do programu ISPA z wnioskiem
o dofinansowanie realizacji programu ochrony zlewni Jeziora Goczałkowickiego – ujęcia
wody pitnej dla Aglomeracji Śląskiej na łączną kwotę blisko 79,6 mln Euro. W ramach
programu planuje się kanalizację gminy.
W ciągu ostatnich lat gmina otrzymywała również dotacje z Wojewódzkiego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na wymianę pieców węglowych na gazowe
w dwóch szkołach podstawowych (1998r.), na opracowanie programu ochrony zlewni
Jeziora Goczałkowickiego (1999r.) oraz na dofinansowanie organizacji wypoczynku dzieci
i młodzieży w ramach tzw. zielonych szkół (co roku).
Poziom kompetencji
Określenie poziomu kompetencji urzędu w sposób wymierny jest niezwykle trudne. Dla
potrzeb naszej analizy przyjęto dwa kryteria pomiaru tego poziomu: staż pracy pracowników
oraz szkolenia jakie odbyli pracownicy w celu podniesienia lub poszerzenia swoich
kwalifikacji.
70
W analizie stażu pracy uwzględniono wszystkich pracowników urzędu z wyłączeniem
obsługi. Wyniki prezentuje poniższy wykres.
Struktura kadr UM Czechowice Dziedzice wg stażu pracy
48%
7%
13%
10%
do 1 roku
2-3 lata
4-5 lat
6-10 lat
powyżej 10 lat
22%
Wśród kadr UM Czechowice – Dziedzice dominują osoby ze stażem powyżej 10 lat pracy,
stanowiąc 48% wszystkich zatrudnionych. Drugą znaczącą grupę tworzą pracownicy ze
stażem powyżej 5 lat pracy. Razem z poprzednią grupą stanowią 70% zatrudnionych. Można
zatem stwierdzić, że wśród kadr UM Czechowice Dziedzice dominują pracownicy ze
znaczącym doświadczeniem zawodowym. Mogą oni być dobrym źródłem praktycznej
wiedzy dla nowozatrudnionych pracowników dysponujących często dobrym wykształceniem
i nowatorskim podejściem lecz nie popartym praktyką w administracji.
Doświadczenie zawodowe powinno iść w parze ze stałym podnoszeniem kwalifikacji
zawodowych, poprzez uczestnictwo w szkoleniach i kursach związanych z wykonywaną
pracą. Nie mniej ważne jest nabywanie nowych umiejętności podnoszących efektywność
wykonywanych zadań. Tutaj sytuacja przedstawia się nieco mniej korzystnie. Wprawdzie
zdecydowana większość pracowników Urzędu odbyła kursy BHP oraz KPA, ale często są to
jedyne szkolenia, w których uczestniczyli. Można też zaobserwować pewną prawidłowość,
im wyższe stanowisko w hierarchii zajmuje dany pracownik, tym częściej uczestniczy
w szkoleniach i kursach zawodowych. Z drugiej jednak strony władze Czechowic Dziedzic
świadome nowych wyzwań związanych z konkurencją pomiędzy gminami, z przyszłą
integracją ze strukturami europejskimi i jej konsekwencjami dla samorządów lokalnych,
starają się przygotować swoje kadry do sprostania tym wyzwaniom.
Innowacyjność działań
Od początku funkcjonowania UM Czechowice Dziedzice pod rządami nowej ustawy
z 8 marca 1990 r o samorządzie gminnym przeprowadzono dwie reorganizacje: pierwszą
w 1991 r. a drugą cztery lata później. Organizację pracy urzędu reguluje regulamin urzędu
obowiązujący od 1995 roku. Istniejące wcześniej wydziały zostały zastąpione referatami, na
czele których stoją kierownicy. Kierownicy posiadają kompetencje natury organizacyjnej, do
wydawania decyzji administracyjnych otrzymują upoważnienia imienne. Odpowiadają też za
realizację zadań budżetowych.
71
Od 1999 roku w UM Czechowice – Dziedzice wdrażany jest zintegrowany system
oprogramowania. Obejmuje on moduły ewidencji ludności, podatków, księgowości, koncesji
na alkohol, kadr, płac, podatku vat. Przewidywane są nowe moduły, niektóre z nich, np.
metrykalizacja ulic, nie będą zintegrowane z systemem. Budynki urzędu są w całości
okablowane, w każdym pomieszczeniu znajdują się 2-3 zintegrowane gniazda komputerowe,
istnieje sieć zasilająca do sprzętu elektronicznego oraz serwer. Urząd posiada dostęp do
internetu, własną stronę www oraz adres poczty elektronicznej.
72

profil społeczno-gospodarczy czechowic-dziedzic

Transkrypt

Podobne dokumenty

Skype w Urzędzie - dzwoń bezpłatnie

Oferty pracy w Ośrodku Pomocy Społecznej

gospodarka - Urząd Miejski w Czechowicach

Konkurs fotograficzny "Czechowice-Dziedzice

Ośrodek Pomocy Społecznej - Urząd Miejski w Czechowicach

Zał. 1 do Instukcji wypełniania wniosku

Przedsiębiorstwo Inżynierii Miejskiej Sp. z o.o. w Czechowicach