3. Czy członek Komisji Rewizyjnej stowarzyszenia może zbierać

CZY CZŁONEK KOMISJI REWIZYJNEJ W STOWARZYSZENIU
MOŻE POBIERAĆ ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE NA NP. ORGANIZACJĘ WYCIECZKI?
Powyższe pytanie zadała nam jedna z organizacji, jaka brała udział w naszym szkoleniu poświęconym
aspektom prawno-finansowym działania organizacji pozarządowych, w tym Uniwersytetom Trzeciego
Wieku.
Posłużmy się w odpowiedzi konstrukcją właściwą dla zbudowania prawidłowo wydanej decyzji
administracyjnej, czy też orzeczenia.
Otóż w tym przypadku sentencja brzmi: „Członek Komisji Rewizyjnej w Stowarzyszeniu nie może
dokonywać poboru świadczeń pieniężnych od pozostałych członków Stowarzyszenia, a także osób trzecich
korzystających z działalności Stowarzyszenia”.
Skoro już znamy pierwszy element pora na drugi – bez którego każdy indywidualny akt określający prawa i
obowiązki stron postepowania jest wadliwy formalnie - czyli uzasadnienie.
Po pierwsze należy się odnieść do merytorycznego zakresu działania poszczególnych organów
Stowarzyszenia. Zgodnie z Ustawą – Prawo o Stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2015 r., Poz. 1393) każde
Stowarzyszenie w swoim statucie powinno określić organy statutowe, przy czym ustawa wskazuje ich trzy
typy: Walne Zgromadzenie, organ kontroli wewnętrznej i Zarząd. Komisja Rewizyjna jest organem kontroli
wewnętrznej w Stowarzyszeniu. Na podstawie art.10 ust.1 pkt 5 ustawy statut ma określać między innymi
skład i kompetencje przynależne poszczególnym organom , w tym organowi kontroli. Zatem zawsze należy
sprawdzić, jakie konkretne zadania przed Komisją Rewizyjną postawił statut. W swej praktyce nie
spotkałem statutu, który określałby to zadanie podstawowe inaczej niż pełnienie stałego nadzoru nad
wykonywaniem czynności zarządczych przez organ do tego powołany, czyli właśnie Zarząd. To on kieruje
bieżącą działalnością Stowarzyszenia i zarządza jego majątkiem. Bardzo często statuty jako członka Zarządu
traktują również osobę skarbnika, który odpowiada za całokształt prowadzonej gospodarki finansowej
podmiotu. Skoro Zarząd kieruje, a Walne Zgromadzenie podejmuje strategiczne decyzje co do kierunków
działalności Stowarzyszenia, to Komisja pełniąc funkcje kontrolno-nadzorcze z ramienia Walnego
Zgromadzenia, nie może brać udziału – a w zasadzie jej członkowie - ze swej natury w wykonywaniu
czynności pozostających w zakresie tak zwanego zwykłego zarządu – a za taką należy uznać zbieranie
świadczeń pieniężnych na zorganizowanie wyjazdu grupy osób. Tym bardziej, że statut zgodnie z art.10
ust.1 pkt 7 ma również określić sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek
członkowskich.
Po drugie nasuwa się konieczność analizy systemowej, jaką przewidział ustawodawca - Walne
Zgromadzenie w Stowarzyszeniu wybierając skład pozostałych obowiązkowych organów statutowych,
dokonuje tego wyboru spośród różnych osób, właśnie po to aby zabezpieczyć właściwy tok postępowania
w sprawach Stowarzyszenia począwszy od codziennych obowiązków zarządczych, poprzez kontrolę nad ich
wykonywaniem, a ostatecznym zaakceptowaniem sprawozdania z całości działalności przez samo Walne
Zgromadzenie. Zwróćmy również uwagę na zapisy Ustawy o działalności pożytku publicznego i
wolontariacie, gdzie w art.20 ust.1 pkt 4 ustawodawca posługuje się zwrotem: „ (…) organ kontroli lub
nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli
wewnętrznej lub nadzoru, przy czym członkowie organu kontroli lub nadzoru: a) nie mogą być członkami
organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w (…) podległości służbowej”. Z przepisu o charakterze
systemowym ze względu na zakres regulacji materii ustawowej, pomimo że odnosi się
do organizacji typu OPP, wynika jasna dyrektywa ogólna o rozdziale zakresu funkcji
poszczególnych organów w działalności podmiotu, jakim jest organizacja pozarządowa.
Po trzecie, jeżeli członkowie Komisji Rewizyjnej mają kontrolować poczynania członków Zarządu dla
zabezpieczenia Stowarzyszenia przed odpowiedzialnością lub ponoszeniem określonych ciężarów
finansowych z tytułu nieprawidłowości z ramienia Zarządu, to wykonywanie czynności przypisanych do
Zarządu przez jednego z członków Komisji Rewizyjnej prowadzi wprost do konfliktu interesów. Tym samym
tego typu zachowanie ze strony członka organu kontroli może uniemożliwić w przyszłości wykonanie w
prawidłowy, przewidziany prawem i statutem sposób funkcji przynależnej organowi kontrolnemu, a już na
pewno powoduje sytuację, w której dany członek Komisji Rewizyjnej dopuszczający się takiego działania
musi się wyłączyć z podjęcia decyzji przez Komisję. Należy zauważyć, iż nie raz skład Komisji Rewizyjnej w
wyniku wyłączenia jednego z jego członków może spowodować paraliż instytucjonalny takiego organu.
Stąd wniosek – skoro nie ma sytuacji idealnych, warto dbać o przejrzystość działania poszczególnych
organów Stowarzyszenia i pozwolić by każda osoba pełniąca określone z góry funkcję w tych organach
brała odpowiedzialność za swój konkretnie oznaczony statutem wycinek działań.
Opracowanie: Jerzy Kraus
Fundacja Alternatywnych Inicjatyw Edukacyjnych
Bielsko-Biała, 2015