Formularz E (Rozliczenie środków finansowych przyznanych na

“OCHRONA PRZYRODY W POLSCE WOBEC WSPÓŁCZESNYCH WYZWAŃ CYWILIZACYJNYCH”
– KONFERENCJA NAUKOWA
KRAKÓW, INSTYTUT OCHRONY PRZYRODY POLSKIEJ AKADEMII NAUK, 24–25
PAŹDZIERNIKA 2013 R.
Konferencja „Ochrona przyrody w Polsce wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych”
zorganizowana została przez Instytut Ochrony Przyrody PAN (IOP PAN), Komitet Ochrony
Przyrody PAN (KOP PAN), oraz Państwową Radę Ochrony Przyrody (PROP). W skład
Komitetu Organizacyjnego weszli: dyrektor IOP PAN, prof. dr hab. Henryk Okarma,
przewodniczący KOP PAN, prof. dr hab. Zbigniew Mirek oraz przewodniczący PROP, prof.
dr hab. Andrzej Bereszyński. Konferencja stanowiła centralny punkt obchodów Roku
Ochrony Przyrody Ojczystej 2012/2013, nad którym to Rokiem Honorowy Patronat objął
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Bronisław Komorowski. Patronat nad samą konferencją
sprawował natomiast Prezes Polskiej Akademii Nauk, prof. dr hab. Michał Kleiber.
Konferencja odbyła się w dniach 24–25 października 2013 roku w Instytucie Ochrony
Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Zgromadziła 97 uczestników
reprezentujących 20 uczelni i placówek naukowych oraz 7 pozarządowych organizacji i firm
związanych z ochroną przyrody. Uczestniczyli w niej także: przedstawiciel Władz Polskiej
Akademii Nauk, prof. dr hab. Stefan Malepszy (reprezentujący zarówno Patrona Konferencji
jak i Władze II Wydziału Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN), przedstawiciele
Ministerstwa Środowiska, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Regionalnej Dyrekcji
Ochrony Środowiska w Krakowie oraz członkowie i pracownicy trzech instytucji
współorganizujących konferencję: Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Komitetu Ochrony
Przyrody PAN i Państwowej Rady Ochrony Przyrody (reprezentując zarówno w/w instytucje
jak i swoje macierzyste placówki: instytuty, uczelnie, parki narodowe, itp.).
Problematyka konferencji zawarta została w 19 głównych tematach:
1. Skuteczność istniejącego systemu ochrony przyrody w Polsce.
2. Zagrożenia dla realizacji ochrony obszarowej w Polsce.
3. Ochrona różnorodności biologicznej w kontekście postępu nauk przyrodniczych.
4. Potrzeba dostępu do aktualnych baz danych i wyników badań naukowych z zakresu
ochrony przyrody.
5. Ewolucja ochrony gatunkowej w Polsce - historia, stan obecny i perspektywy.
6. Stan inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej gatunków i ich siedlisk na obszarze kraju.
7. Nowe trendy w rolnictwie i leśnictwie i rybołówstwie - szansa i wyzwania dla ochrony
różnorodności biologicznej.
8. Ochrona zagrożonych ekosystemów i naturalnej różnorodności gatunkowej na terenach
leśnych – osiągnięcia i zadania na przyszłość
9. Ochrona przyrody na obszarach rolniczych wobec zmian wspólnej polityki rolnej.
10. Ochrona łączności ekologicznej - stan, potrzeby, możliwości, uwarunkowania.
11. Ochrona krajobrazu - stan, potrzeby, możliwości, uwarunkowania.
12. Monitoring ekologiczny w systemie ochrony przyrody w Polsce.
13. Energetyka a ochrona przyrody - szanse i zagrożenia.
14. Ochrona różnorodności biologicznej kraju wobec inwazji obcych gatunków roślin i
zwierząt.
15. Ochrona przyrody wobec zmian w świadomości ekologicznej i odbiorze społecznym.
16. Edukacja ekologiczna wobec wyzwań ochrony przyrody ojczystej.
17. Nowe kierunki refleksji we współczesnej ochronie przyrody jako odpowiedź na
zagrożenia cywilizacyjne.
18. Wzrost oddziaływania Polski na przyrodę światową i wynikająca stąd odpowiedzialność.
19. Ideowe podstawy oraz motywy ochrony przyrody w kontekście zmian cywilizacyjnych.
W powyższe tematy wpisały się, zaprezentowane w trakcie dwudniowej sesji,
następujące referaty (21) i postery (20):
Referaty:
1. Wprowadzenie do konferencji – ogólnokulturowe podstawy oraz motywy ochrony
przyrody w kontekście współczesnych wyzwań cywilizacyjnych (Zbigniew Mirek)
2. Naturalność i różnorodność przyrody: której wartości przysługuje pierwszeństwo
ochrony? (Romuald Olaczek)
3. Skuteczność istniejącego systemu ochrony przyrody w Polsce (Andrzej Bobiec)
4. Zagrożenia dla realizacji ochrony obszarowej w Polsce (Paweł Pawlaczyk)
5. Ochrona łączności ekologicznej - stan, potrzeby, możliwości, uwarunkowania (Anna
Liro)
6. Idea parku narodowego Pogórza Karpackiego jako kontynuacja projektu Turnickiego
Parku Narodowego w działaniach Państwowej Rady Ochrony Przyrody (Wiesław
Dembek)
7. Aktualny stan prac związanych z ochroną przyrody w aspekcie nowej edycji wspólnej
polityki rolnej 2014-2020 (Wiesław Dembek, Nina Dobrzyńska, Anna Klisowska)
8. Wzrost oddziaływania Polski na przyrodę światową i wynikająca stąd
odpowiedzialność (Andrzej Kepel)
9. Ewolucja ochrony gatunkowej w Polsce - historia, stan obecny i perspektywy (Jakub
Dziubecki, Ewa Pisarczyk)
10. Polski krajobraz edukacji dla ochrony przyrody na tle tendencji światowych (Anna
Kalinowska)
11. Ochrona zagrożonych ekosystemów i naturalnej różnorodności gatunkowej na
terenach leśnych – osiągnięcia i zadania na przyszłość (Jerzy Szwagrzyk, Andrzej
Bobiec)
12. Ocena oddziaływania polskiego rybołówstwa morskiego na różnorodność biologiczną
Bałtyku - stan i możliwości poprawy (Krzysztof E. Skóra, Wojciech Górski, Iwona
Pawliczka)
13. Wypas jako narzędzie ochrony różnorodności biologicznej we współczesnych
warunkach gospodarczych (Zbigniew Wasilewski, Longina Nadolna, Anna Dembek)
14. Ochrona bioróżnorodności, czyli nowa Arka Noego – wstęp na pokład tylko dla
gatunków pięknych, znanych i użytecznych (Bronisław Wojciech Wołoszyn)
15. Idea Czerwonej Księgi Krajobrazu w świetle implementacji Europejskiej Konwencji
Krajobrazowej w Polsce (Zbigniew Myczkowski, Maria Baranowska-Janota)
16. Potrzeba dostępu do aktualnych baz danych i wyników badań naukowych z zakresu
ochrony przyrody (Ewa Pisarczyk, Justyna Dorochowicz, Anna Zawadzka)
17. Inwentaryzacja i waloryzacja gatunków i ich siedlisk na terenie kraju – stan wiedzy i
perspektywy ochrony (Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Joanna Perzanowska)
18. Konwencja o różnorodności biologicznej jako instrument ochrony przyrody w Polsce i
na świecie (Bożena Haczek)
19. Nowa elektrownia – stare problemy: prognoza zmian warunków wodnych i szaty
roślinnej w rezerwacie Piaśnickie Łąki w efekcie zmniejszonego przepływu wody w
Piaśnicy spowodowanego uruchomieniem elektrowni jądrowej w Żarnowcu –
modelowe studium przypadku (Jacek Herbich, Piotr Herbich, Maria Herbichowa)
20. Ochrona różnorodności biologicznej kraju wobec inwazji obcych gatunków roślin i
zwierząt (Wojciech Solarz)
21. Monitoring przyrodniczy w systemie ochrony przyrody w Polsce (Grzegorz Cierlik)
Postery:
1. Charakterystyka bałtyckich populacji dorsza w oparciu o fizjologiczne markery stresu
w reakcji na zmiany zasolenia (Agnieszka Kijewska, Hanna Kalamarz-Kubiak,
Bartłomiej Arciszewski, Tatiana Guellard, Roman Wenne)
2. Ochrona przyrody poza obszarami chronionymi - rola korytarzy ekologicznych i
zielonej infrastruktury w nowym systemie ochrony przyrody (Mariusz Boćkowski,
Małgorzata Grodzińska-Jurczak, Joanna Cent, Marcin Rechciński)
3. Społeczna legitymizacja w procesach wyznaczania i zarządzania obszarami
chronionymi Natura 2000 (Joanna Cent, Małgorzata Grodzińska-Jurczak, Agata
Pietrzyk-Kaszyńska, Evangelia Apostolopoulou, Riikka Paloniemi)
4. Nowe stanowiska rzadkich storczykowatych (Cephalanthera longifolia i Epipogium
aphyllum) w Tatrzańskim Parku Narodowym oraz ich zagrożenia i problemy ochrony
(Anna Delimat)
5. Problemy ochrony geostanowisk na obszarze gór średnich w kontekście modelujących
je procesów morfologicznych (Paweł Franczak)
6. Występowanie pstrąga potokowego (Salmo trutta m. fario L.) i głowacza
białopłetwego (Cottus gobio L.) w rzekach Wielkopolski na tle warunków
środowiskowych (Janusz Golski, Wojciech Andrzejewski, Jan Mazurkiewicz, Antoni
Przybył, Dawid Grupa, Michał Kucharczyk, Katarzyna Przybylska, Katarzyna
Żołnierowicz)
7. Propozycja wyznaczenia centrów różnorodności gatunkowej czyli „gorących plam”
dla koprofagicznych Scarabaeoidea w Karpatach Polskich (Andrzej Górz)
8. Aktualne problemy ochrony przyrody Ojcowskiego Parku Narodowego (Anna Klasa,
Anna Sołtys-Lelek)
9. Stan i liczebność populacji Stipa pennata L. w południowej Polsce (Ewelina Klichowska,
Marcin Nobis)
10. Uwarunkowania uprawy wieloletnich roślin energetycznych z punktu widzenia
ochrony przyrody (Marek Kucharczyk, Tomasz Furtak, Witold Wołoszyn)
11. Amerykańskie nawłocie kontra polskie motyle (Dawid Masło, Kamil Najberek)
12. Różnorodność biologiczna projektowanego Turnickiego Parku Narodowego ze
szczególnym uwzględnieniem gatunków wskaźnikowych dla lasów pierwotnych
(Andrzej Melke, Łukasz Kuberski, Radosław Michalski)
13. Zagrożenie naturalnych populacji chronionych roślin naczyniowych przez
krzyżowanie się z ich odmianami hodowlanymi (Artur Obidziński, Olga Betańska)
14. Występowanie Solidago ×niederederi w Polsce jako przejaw inwazyjności Solidago
canadensis (Artur Pliszko)
15. Czynna ochrona populacji Primula farinosa L. na stanowisku w Beskidzie Sądeckim
(Barbara Nowak, Ewa Sitek, Zbigniew Gajewski, Piotr Stolarczyk, Krzysztof Kapała)
16. Wpływ hałasu drogowego na zgrupowania lęgowe ptaków leśnych (Jarosław Wiącek,
Marek Kucharczyk, Marcin Polak, Maciej Hałucha)
17. Edukacja ekologiczna w zakresie chiropterologii na podstawie działalności Centrum
Informacji Chiropterologicznej ISEZ PAN w Krakowie (Katarzyna Miłek, Bronisław
Wojciech Wołoszyn)
18. Występowanie chronionych gatunków ichtiofauny w wodach wybranych kanałów
uchodzących do jeziora Dąbie i Zalewu Szczecińskiego (Marcin Biernaczyk, Konrad
Wrzecionkowski, Katarzyna Stepanowska)
19. Wstępna inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza gatunków występujących na
obszarze „Starej Kredowni” (Woliński Park Narodowy) (Konrad Wrzecionkowski,
Marcin Biernaczyk, Agnieszka Pociecha, Katarzyna Stepanowska, Elżbieta Wilk Woźniak, Edward Walusiak)
20. Chronione gatunki ryb bytujące w wybranych miejscach strefy przybrzeżnej Zatoki
Pomorskiej (Konrad Wrzecionkowski, Marcin Biernaczyk, Katarzyna Stepanowska)
Ważnym osiągnięciem konferencji było umożliwienie spotkania przedstawicieli instytucji
naukowych z instytucjami związanymi z ochroną przyrody od strony naukowej, prawnej czy
praktycznej, w tym z przedstawicielami władz państwa. Spotkanie to zaowocowało wymianą
dotychczasowych doświadczeń i uwag w zakresie problemów, na jakie napotyka realizacja
ochrony przyrody na różnych polach, a także problemów ochrony przyrody dotyczących
szczegółowych obiektów czy zagadnień. W trakcie konferencji podjęto także pewne działania
na rzecz: (a) projektowanego Turnickiego Parku Narodowego i (b) Programu ochrony i
zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z planem działań na lata
2014-2020. Ponadto konferencja umożliwiła poszerzanie kontaktów do współpracy między
różnymi placówkami związanymi z ochroną przyrody, przyczyniając się do integracji różnych
środowisk troszczących się o stan ochrony przyrody w Polsce, a także, dzięki prezentacji jego
wyników na szerszym forum, będzie mogło służyć propagowaniu idei ochrony przyrody.
Informacja o konferencji, oraz streszczenia referatów i posterów, jest prezentowana na
stronach internetowych Komitetu Ochrony Przyrody PAN i Instytutu Ochrony Przyrody PAN.
Planowane jest szersze upowszechnienie problematyki poruszonej na konferencji w postaci
publikacji pokonferencyjnej, dzięki czemu rezultaty konferencji będą stale dostępne dla
zainteresowanych osób i instytucji.
Agnieszka Nikel