zapytanie z końca 2013 r. czy aby na pewno

1
Agnieszka Niedźwiedzka
Projekt Wszystko Jasne
Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom
z Ukrytymi Niepełnosprawnościami
im. Hansa Aspergera
„NIE-GRZECZNE DZIECI”
ul. Dembego 20 lok. 2
02-796 Warszawa
[email protected]
Szanowna Pani
Joanna Kluzik-Rostkowska
Minister Edukacji Narodowej
Al. Szucha 25
00-918 Warszawa
Szanowna Pani Minister
W związku z prośbami rodziców dzieci z diagnozą “Całościowe Zaburzenia Rozwoju –
spektrum autyzmu”(kody w klasyfikacji ICD-10 F.84.8 I F84.9), zwracam się z uprzejmą
prośbą o wyjaśnienie:
Czy dzieci te mają prawo do uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego? Jeżeli
tak, to czy za powód wydania orzeczenia poradnia psychologiczno-pedagogiczna powinna
określić autyzm/ Zespół Aspergera?
Pragnę nadmienić, że 31.go sierpnia 2011 r. dr Agnieszka Dudzińska, pełniąca wtedy funkcję
Rzecznika Uczniów Niepełnosprawnych w projekcie Wszystko Jasne, zwróciła się do
Ministerstwa Edukacji Narodowej z prośbą o wiążące rozstrzygnięcie tej kwestii.
W odpowiedzi na wniosek dr Dudzińskiej otrzymaliśmy pismo o sygnaturze DZSE-2-EM045-146/2011 (zał. nr 1), podpisane przez Pana Jacka Krawczyka, Dyrektora Departamentu
Zwiększania Szans Edukacyjnych.
Cytuję:
W przypadku dzieci z diagnozą “całościowe zaburzenia rozwoju ze spektrum autyzmu”,
autyzm atypowy” lub “autyzm z wysokim poziomem funkcjonowania” należy w rubryce “z
uwagi na” używać określenia “autyzm” lub “Zespół Aspergera”.
Zawarte w w/w piśmie informacje potraktowaliśmy jako wiążącą interpretację, że dzieciom z
diagnozą całościowe zaburzenia rozwoju (CZR) ze spektrum autyzmu należą się orzeczenia o
Adres do korespondencji: Projekt Wszystko Jasne
Stow. Nie-Grzeczne Dzieci
ul. Dembego 20 lok. 2
02-796 Warszawa
1
Telefon:22/226-23-51
[email protected]
www.wszystkojasne.waw.pl
2
potrzebie kształcenia specjalnego, które powinny być wydawane z uwagi na autyzm lub
Zespół Aspergera.
Odpowiedź pana Krawczyka została przyjęta jako wiążąca również przez pracowników
poradni psychologiczo-pedagogicznych z całego kraju. Sprawa była dla nas rozwiązania i
zamknięta.
Jednak w grudniu 2013 r. zgłosiły się do nas dwie rodziny dzieci ze zdiagnozowanymi
całościowymi zaburzeniami rozwoju ze spektrum autyzmu (F84.9), którym Poradnia
Psychologiczno-Pedagogiczna w Wołominie odmówiła wydania orzeczenia o potrzebie
kształcenia specjalnego.
Do 2012 r. Poradnia ta wydawała orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dzieciom z
diagnozą F.84.8 i F.84.9, wychodząc z założenia, że stanowisko Dyrektora Departamentu
Kształcenia Specjalnego MEN, Pana Jacka Krawczyka, jest wiążącą interpretacją prawa.
Jednak w trakcie kontroli kuratorium Poradnia w Wołominie spotkała się z zarzutami, że
czyni to wbrew przepisom prawa oświatowego. Aby definitywnie wyjaśnić wątpliwości,
Dyrektor Poradni, Pani Mariola Krawczyk zwróciła się do Ministerstwa Edukacji Narodowej
z prośbą o jednoznaczną odpowiedź w tej kwestii.
Z przekazanej nam odpowiedzi Pani Joanny Wrony, obecnej Dyrektor Departamentu
Zwiększania Szans Edukacyjnych MEN (pismo sygn. DZSE – WSPE-BA-523-28/13 - zał. nr
2) nie wynika wprost, czy dzieci z diagnozą Całościowe Zaburzenia Rozwoju – spektrum
autyzmu mają prawo do orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Cytuję:
Pragnę zauważyć, że autyzm może być diagnozowany pod innymi nazwami, takimi jak m.in.
autyzm , autyzm klasyczny, autyzm atypowy, lub autyzm wysoko funkcjonujący. Diagnoza
autyzmu dokonywana jest przez zespół diagnostyczny lub lekarza psychiatrę, w oparciu o
kryteria diagnostyczne autyzmu. Poradnia psychologiczno-pedagogiczna wydaje orzeczenia o
potrzebie kształcenia specjalnego, gdy z zaświadczenia lekarskiego wynika, że u dziecka
zdiagnozowano autyzm i takie określenie winno znaleźć się w orzeczeniu.
W związku z niejednoznaczną odpowiedzią Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz
wcześniejszymi uwagami pokontrolnymi Kuratorium, Poradnia w Wołominie przyjęła
stanowisko, że nie może wydać dziecku z diagnozą całościowe zaburzenia rozwoju spektrum autyzmu orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
W tym miejscu chcielibyśmy dodać, że w opinii rodziców Poradnia w Wołominie proponuje
dzieciom ze spektrum autyzmu i ich rodzicom szerokie wsparcie. Orzeczenia wydawane
przez poradnię zawierają rzetelne diagnozy, szczegółowe zalecenia odnośnie pomocy
psychologiczno-pedagogicznej, metod i form pracy z dzieckiem, a nie są tworzone metodą
“kopiuj-wklej” jak to bywa w innych placówkach. Poradnia prowadzi też grupę wsparcia dla
rodziców dzieci z CZR.
Adres do korespondencji: Projekt Wszystko Jasne
Stow. Nie-Grzeczne Dzieci
ul. Dembego 20 lok. 2
02-796 Warszawa
2
Telefon:22/226-23-51
[email protected]
www.wszystkojasne.waw.pl
3
Opisana sytuacja w naszym odczuciu jest krzywdząca dla dzieci z diagnozą CZR,
mieszkających lub uczęszczających do placówek edukacyjnych podległych Poradni w
Wołominie. Warszawskie poradnie psychologiczno-pedagogiczne wydają orzeczenia o
potrzebie kształcenia specjalnego przy diagnozie CZR – spektrum autyzmu. Mamy więc do
czynienia z absurdalną sytuacją – o uzyskaniu orzeczenia, a co za tym idzie płynącego za nim
wsparcia decyduje nie stan dziecka, ale miejsce zamieszkania.
W naszej opinii dzieci z Całościowymi Zaburzeniami Rozwoju ze spektrum autyzmu
powinny mieć prawo do orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego. Zgodnie z klasyfikacją
chorób ICD-10 diagnoza Całościowe Zaburzenia Rozwoju ze spektrum autyzmu jest
stawiana, kiedy dziecko ma deficyty we wszystkich trzech sferach, będących kryterium
diagnostycznym autyzmu, (relacje społeczne, komunikacja, zachowania stereotypowe),
ale obraz zaburzeń nie pozwala jednoznacznie przypisać ich do konkretnej jednostki
z klasyfikacji ICD-10. Diagnoza CZR nie jest ostateczna - dziecko jest nadal obserwowane
przez specjalistów. Kiedy wraz z wiekiem obraz zaburzeń staje się bardziej jednoznaczny,
stawia się diagnozę autyzmu lub Zespołu Aspergera - w obu tych przypadkach
dziecku
przysługuje
orzeczenie
o
potrzebie
kształcenia
specjalnego.
Całościowe Zaburzenia Rozwoju diagnozuje się najczęściej u małych dzieci, których deficyty
świadczą o tym, że dziecko ma zaburzenia autystyczne, ale np. ze względu na wiek nie można
ocenić skali tych zaburzeń.
Obecnie mamy w niektórych poradniach do czynienia z absurdalną sytuacją. To samo
dziecko, które pojawia się w poradni jako trzylatek nie ma prawa do orzeczenia, ale uzyska
je np. za dwa lata, kiedy obraz zaburzeń pozwoli na postawienie jednoznacznej diagnozy.
Co gorsza odmawia się prawa do orzeczenia w okresie, kiedy dziecko jest najbardziej chłonne
rozwojowo, a jego rozwój nie został dodatkowo obciążony problemami wynikającymi z
braku wsparcia terapeutycznego we wczesnym etapie życia. Orzeczenie nie jest wydawane w
zasadzie tylko dlatego, że w nazwie zaburzenia nie występuje słowo autyzm, mimo iż dziecko
ma trudności we wszystkich trzech sferach tzw. triady diagnostycznej autyzmu.
W związku z powracającymi wątpliwościami, bardzo prosimy Panią Minister o zajęcie
jednoznacznego stanowiska w tej sprawie.
Z poważaniem
Agnieszka Niedźwiedzka
Załączniki:
1. Pismo MEN sygn.DZSE-2-EM-045-146/2011
2. Pismo MEN sygn. DZSE – WSPE-BA-523-28/13
Adres do korespondencji: Projekt Wszystko Jasne
Stow. Nie-Grzeczne Dzieci
ul. Dembego 20 lok. 2
02-796 Warszawa
3
Telefon:22/226-23-51
[email protected]
www.wszystkojasne.waw.pl