Plan Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015

Transkrypt

Załącznik
do Uchwały nr XXVII/212/2008
Rady Miejskiej w Tuchowie
z dnia 30 grudnia 2008 roku
Plan
Odnowy
Miejscowości
Burzyn
na lata
2009-2015
SPIS TREŚCI
A Przesłanki opracowania Planu Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015 ............. 4
B Charakterystyka miejscowości, w której będzie realizowana operacja ................................ 6
I Położenie ........................................................................................................................................... 6
I.1 Położenie gminy........................................................................................................................... 6
I.2 Położenie sołectwa....................................................................................................................... 6
I.3 Powierzchnia gminy.................................................................................................................... 7
I.4 Powierzchnia sołectwa................................................................................................................ 8
I.5 Mikroklimat .................................................................................................................................. 8
I.6 Uwarunkowania hydrologiczne sołectwa................................................................................ 8
I.6.1 Czystość wód............................................................................................................................ 8
I.6.2 Wody podziemne..................................................................................................................... 9
II Liczba ludności .............................................................................................................................. 10
II.1 Liczba ludności w gminie....................................................................................................... 10
II.2 Liczba ludności w sołectwie .................................................................................................. 10
III Historia .......................................................................................................................................... 11
III.1 Historia gminy........................................................................................................................ 11
III.2 Historia sołectwa.................................................................................................................... 13
III.2.1 Nazwa sołectwa................................................................................................................... 14
C Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości ................................................. 15
IV Walory przyrodnicze ................................................................................................................... 15
IV.1 Walory przyrodnicze gminy ................................................................................................ 15
IV.1.1 Flora w gminie ................................................................................................................ 15
IV.1.1.1 Park krajobrazowy Pasma Brzanki....................................................................... 15
IV.1.1.2 Pomniki przyrody żywej w gminie ...................................................................... 16
IV.1. 2 Flora w sołectwie ........................................................................................................... 16
IV.2 Fauna w gminie...................................................................................................................... 16
V Dziedzictwo kulturowe ................................................................................................................ 18
V.1 Zabytki w gminie .................................................................................................................... 18
V.2 Zabytki w sołectwie ................................................................................................................ 19
VI Sfera kulturalna ............................................................................................................................ 20
VI.1 Uwarunkowania kulturalne................................................................................................. 20
VI.2 Dobra materialne ................................................................................................................... 20
VI.3 Strój Pogórzan ........................................................................................................................ 21
VI.4 Rzemiosło................................................................................................................................ 22
VI.5 Produkty tradycyjne.............................................................................................................. 23
VI.6 Instytucje kulturalne w gminie ............................................................................................ 24
VI.6.1 Dom Kultury ................................................................................................................... 24
VI.6.2 Biblioteka publiczna....................................................................................................... 27
VI.6.3 Tuchowskie Wieści......................................................................................................... 27
VI.7 Kalendarz imprez kulturalnych i sportowych................................................................... 28
VI.8 Instytucje kulturalne w sołectwie........................................................................................ 28
VI.9 Sport w gminie ....................................................................................................................... 29
VI.10 Sport w sołectwie ................................................................................................................. 29
VI.10.1 Klub Sportowy „Burzyn” ............................................................................................ 30
VI.11 Rekreacja w sołectwie.......................................................................................................... 30
VII Edukacja ....................................................................................................................................... 31
VII.1 Edukacja w gminie ............................................................................................................... 31
VII.2 Edukacja w sołectwie ........................................................................................................... 31
Copyright by FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji
2
VII.2.1 Historia szkoły w Burzynie.............................................................................................. 31
VIII Opieka zdrowotna..................................................................................................................... 32
VIII.1 Opieka zdrowotna w gminie............................................................................................. 32
VIII.2 Opieka zdrowotna w sołectwie......................................................................................... 33
IX Bezpieczeństwo mieszkańców w sołectwie.............................................................................. 34
IX.1 Ochotnicza Straż Pożarna w Burzynie................................................................................ 34
X Rynek pracy.................................................................................................................................... 35
X.1 Gospodarka w gminie............................................................................................................. 35
X.2 Bezrobocie w gminie............................................................................................................... 35
XI Rolnictwo....................................................................................................................................... 39
XI.1 Rolnictwo w gminie............................................................................................................... 39
XII Infrastruktura techniczna........................................................................................................... 40
XII.1 Infrastruktura drogowa w sołectwie.................................................................................. 40
XII.2 Infrastruktura telekomunikacyjna w sołectwie................................................................ 40
XII.3 Infrastruktura gazociągowa w sołectwie .......................................................................... 40
XII.4 Infrastruktura wodociągowo-kanalizacyjna..................................................................... 40
XII.5 System gospodarki odpadami w sołectwie....................................................................... 41
D Ocena mocnych i słabych stron miejscowości......................................................................... 42
Wizja..................................................................................................................................................... 42
Wizja miejscowości Burzyn............................................................................................................... 42
Analiza SWOT ................................................................................................................................... 43
E Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność
lokalną ................................................................................................................................................. 46
Opis planowanych zadań Planu Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015 .............. 46
I.1.
Zadania przewidziane do współfinansowania w ramach Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 na terenie sołectwa Burzyn:...................................... 46
Harmonogram realizacji Planu Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015 ................ 55
Inne zadania istotne ze względu na rozwój miejscowości, przewidziane do realizacji
w ramach projektów ogólnogminnych (poza PROW 2007-2013)................................................ 57
Monitoring, aktualizacja i upowszechnianie Planu Odnowy Miejscowości ........................... 58
3
A Przesłanki opracowania Planu Odnowy Miejscowości
Burzyn na lata 2009-2015
Plan Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015 określa działania natury społecznej,
gospodarczej i przestrzennej, zmierzające do aktywizacji obszarów wiejskich na terenie
gminy Tuchów. Cele i zadania zawarte w dokumencie wpisują się w założenia Programu
Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Oś Priorytetowa 3: „Jakość życia na
obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej” – Działanie: „Odnowa i rozwój wsi”
(Kod Działania 313, 322, 323).
Celem głównym Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 jest wsparcie
rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów
Wiejskich (EFRROW), zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1698/2005
z dnia 20 września 2005 r. (Dz. Urz. UE L 277/1 z 21.10.2005 r.) oraz Rozporządzeniem
Komisji (WE) nr 1974/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady
stosowania rozporządzenia Rady (WE) - (Dz. Urz. UE L 368/15 z 23.12.2006 r.).
Działanie „Odnowa i rozwój wsi” zawarte w Osi 3 PROW 2007-2013 realizuje cel polegający
na poprawie jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych
i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Umożliwi to rozwój
tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów
wiejskich oraz wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszarów
wiejskich.
Realizacja działania tworzy warunki dla rozwoju społeczno-ekonomicznego obszarów
wiejskich i aktywizacji ludności wiejskiej przez wsparcie inwestycyjne przyznawane na
realizację projektów związanych z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, w tym
utrzymaniem, odbudową i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz
podniesienie atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich.
Plan Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015 spełnia kryteria dostępu wyznaczone w
Działaniu „Odnowa i rozwój wsi” i będzie stanowił obligatoryjny załącznik wniosków
aplikacyjnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Plan Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015 jest ponadto dokumentem
pomocniczym (nie obligatoryjnym) w procesie planowania działań kierowanych do
współfinansowania w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata
2007-2013 – Działanie 6.2 „Rozwój obszarów wiejskich” – Schemat A: „Odnowa centrów
wsi”.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Plan Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015 składa się z ośmiu głównych części:
Charakterystyki miejscowości;
Inwentaryzacji zasobów służącej odnowie miejscowości;
Wizji miejscowości;
Analizy SWOT (oceny mocnych i słabych stron miejscowości, szans i zagrożeń
w otoczeniu;
Opisu planowanych zadań Planu Odnowy Miejscowości w perspektywie 7 lat;
Harmonogramu realizacji Planu Odnowy Miejscowości;
Innych zadań istotnych ze względu na rozwój miejscowości, przewidzianych do realizacji
w ramach projektów ogólnogminnych;
Procedur monitoringu, aktualizacji i upowszechniania Planu Odnowy Miejscowości.
4
Plan Odnowy Miejscowości Burzyn stanowi także podstawę działań zmierzających do
wprowadzenia w życie 4 celów strategicznych Strategii Rozwoju Gminy Tuchów na lata 20072015:
1. Tworzenie nowych miejsc pracy;
2. Oświata, rekreacja, sport;
3. Infrastruktura;
4. Ochrona środowiska.
Realizacja wymienionych celów przyczyni się do modernizacji infrastruktury technicznej
i społecznej miejscowości.
Wszystkie inwestycje związane z rozwojem infrastruktury technicznej i społecznej będą
znacząco wpływały na poprawę warunków życia i pracy mieszkańców Burzyn i całej gminy.
Plan Odnowy Miejscowości przygotowany został wspólnie z mieszkańcami sołectwa Burzyn,
tak by realizowane zadania odpowiadały rzeczywistym potrzebom mieszkańców i mogły
w pełni wykorzystać istniejący potencjał i szanse rozwoju miejscowości.
5
B Charakterystyka miejscowości, w której będzie
realizowana operacja
I
Położenie
I.1 Położenie gminy
Gmina Tuchów leży w powiecie tarnowskim, w województwie małopolskim. Graniczy ona:
od wschodu z gminami Ryglice i Szerzyny;
od południa z gminami Rzepiennik Strzyżewski i Gromnik;
od zachodu z gminą Pleśna;
od północy z gminami Tarnów i Skrzyszów.
Administracyjnie gmina Tuchów dzieli się na: miasto Tuchów oraz 12 miejscowości:
Buchcice, Burzyn, Dąbrówka Tuchowska, Jodłówka Tuchowska, Karwodrza, Lubaszowa,
Łowczów, Meszna Opacka, Piotrkowice, Siedliska, Trzemesna oraz Zabłędza.
Gmina Tuchów położona jest w Ciężkowicko-Rożnowskiej części Pogórza Karpackiego. Jej
usytuowanie jest bardzo korzystne, zaledwie 100 km do Krakowa, około 80 km do Wieliczki
i 80 km do granicy Słowackiej (przejście graniczne w miejscowości Konieczna).
I.2 Położenie sołectwa
Sołectwo Burzyn od południa sąsiaduje z sołectwem Jodłówka Tuchowska, od
zachodu z Lubaszową oraz Dąbrówką Tuchowską, od północy zaś z miastem Tuchów.
6
I.3 Powierzchnia gminy
Gmina leży na typowym terenie pagórkowatym. Najwyższe wzniesienia znajdują się na
Pogórzu Ciężkowickim w Paśmie Brzanki. Pasmo ciągnie się od przysiółka Siedlisk – Zabiele
poprzez Nosal (365 m), skąd schodzi i przecina drogę Lubaszowa – Olszyny – Siepietnica,
aby wspiąć się na polanę Morgi (453 m), Brzankę (536 m), Ostry Kamień (530 m) - aż do
Liwocza
(563
m)
nad
Czermną,
który
jest
najwyższym
wzniesieniem
Pogórza
Ciężkowickiego. W części gminy leżącej na Pogórzu Rożnowskim wzniesienia są niższe,
przekraczające niewiele 300 m. Na uwagę zasługują również tzw. Garby Meszniańsko–
-Ryglickie, biegnące od Wału (526 m) i rozdzielające dwie doliny: w jednej leżą Buchcice,
w drugiej zaś Burzyn i Dąbrówka Tuchowska. Od północy otacza Tuchów ramię Słonej Góry
(403 m), biegnące w kierunku Trzemeskiej Góry (402 m).
Tuchów leży w malowniczej dolinie Białej, która od Burzyna po Łowczów tworzy wielkie
zakole, zwężające się w okolicach tzw. Skałki i wyżej wspomnianego nadrzecznego urwiska
piaskowcowego w Kielanowicach. Rzeźbę terenu urozmaicają pocięte głębokimi jarami
7
stoki, zwane przez miejscowych paryjami, występujące w okolicy Brzanki, w Lubaszowej
i Jodłówce.
I.4 Powierzchnia sołectwa
Powierzchnia sołectwa wynosi 755 hektarów.
I.5 Mikroklimat
Z badań prowadzonych na terenie Pogórzy: Ciężkowickiego i Rożnowskiego wynika, że
najczęściej napływają tu polarno-morskie masy powietrza, głównie z północnego zachodu
i zachodu, występują często fronty chłodne. Temperatura wykazuje dość znaczne
zróżnicowanie. Warto przypomnieć, że w Tarnowie – Gumniskach w parku Sanguszków
znajduje się polski biegun ciepła (średnia temperatura roku wynosi 8,7oC), toteż rejon od
Tarnowa po Ciężkowice cechuje się małą zmiennością termiczną w okresie lata.
Stacjonarne wyże rosyjskie przynoszą w zimie znaczne spadki temperatury, zaś w lecie
upały. Najpogodniejsze miesiące to wrzesień i październik. Średnia temperatura stycznia
-3oC, lipca 18oC; opady ok. 800 mm rocznie. Okres wegetacji wynosi 200 dni w roku. Są
jednak
znaczne
różnice
w
stopniu
wegetacji
między
stokami
południowymi
a północnymi, co najwyraźniej widać na wiosnę i w okresie dojrzewania zbóż.
I.6 Uwarunkowania hydrologiczne sołectwa
I.6.1 Czystość wód
Biała prowadzi wody o niskiej zawartości substancji organicznych (BZT, ChZT), niedużym
zasoleniem i zawartości zawiesiny, co pozwala na zaliczenie jej do wód czystych
(I klasa czystości). Na podstawie kryterium fizyczno-chemicznego środkowy bieg rzeki
zaliczono do wód II klasy czystości (podwyższone stężenie pierwiastków biogennych tj.
związki azotu i fosforu). Kryterium hydrobiologiczne wskazuje również, że Biała Tarnowska
była rzeką średnio zanieczyszczoną (mezosaprobową II kl. cz. w.). Na podstawie oceny
ogólnej Białą zaklasyfikowano do rzek ponadnormatywnie zanieczyszczonych, z uwagi na
znaczne przekroczenia miana coli typu fekalnego.
8
I.6.2 Wody podziemne
Przez teren gminy przebiega Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP). Jest to zbiornik
nr 434 o nazwie „Dolina rzeki Biała Tarnowska” o powierzchni 3,9 km², średniej głębokości
ujęć 5-26 m oraz szacunkowych zasobach 7,0 tys. m³/d. W paśmie Brzanki znajduje się
lokalny zbiornik wód podziemnych Brzanki, szczelinowo-porowy, o przeciętnej głębokości
ujęć 45 m i zasobach 4,26 tys. m³/d. Wody podziemne degradowane są w procesie infiltracji
przez azotany i azotyny. Ponadto w zbiornikach trzeciorzędowych i czwartorzędowych
występują duże ilości żelaza i magnezu, powodujące obniżenie klasy czystości.
9
II
Liczba ludności
II.1 Liczba ludności w gminie
Gminę Tuchów w 2007 r. zamieszkiwało 17 703 ludności, tj. o 113 więcej niż w 2002. Wzrost
liczby ludności w omawianym okresie wyniósł 0,6%.
Tabela 1. Liczba ludności w gminie Tuchów w latach 2002-2007.
2002
Nazwa gminy
Tuchów
2003
17 590
17 613
2004
2005
17 608
2006
17 623
2007
17 625
wskaźnik
zmian
w latach
20022007
17 703
0,6
Źródło: Bank Danych Regionalnych
II.2 Liczba ludności w sołectwie
Sołectwo Burzyn liczy obecnie 1 318 mieszkańców. Liczba ta nie zmieniła się w porównaniu
z liczebnością sołectwa w 2002 r. Największą liczbę mieszkańców zanotowano w Burzynie
w 2004 r. – 1 324, najmniejszą zaś dwa lata później – tylko 1 305.
Tabela 2. Liczba ludności w sołectwie Burzyn w latach 2002-2008.
Miejscowość
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
wskaźnik
zmian
w latach
20022008
Burzyn
1308
1319
1324
1306
1305
1312
1308
-
Źródło: Urząd Miejski w Tuchowie
Liczba ludności sołectwa Burzyn w latach 2002-2008
1330
1325
1320
1315
1310
1305
1300
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
10
III
Historia
III.1 Historia gminy
Prawdopodobnie już w okresie rzymskim na terenie obecnie zajmowanym przez gminę
istniała osada mieszkalna. Przypadkowe wykopaliska (siekierka krzemienna, fragmenty
ceramiki cienkościennej itp.) mogą być dowodem na jeszcze starsze pochodzenie Tuchowa.
W innych publikacjach mówi się też o istniejącym uroczysku pogańskim na miejscu
dzisiejszego wzgórza, obecnie zajmowanym przez klasztor oo. redemptorystów.
Pierwsza pewna informacja historyczna o Tuchowie (Tukowie) przypada na rok 1105.
W dokumencie legata papieskiego Idziego znajduje się informacja, iż Tuchów (Tucov) został
darowany przez żonę Władystawa Hermana opactwu benedyktyńskiemu. Na przełomie XIII
i XIV wieku istniała w Tuchowie dobrze prosperująca kopalnia soli, położona po lewej
stronie Białej. Dzięki niej w roku 1340 Kazimierz Wielki nadał Tuchowowi prawa miejskie
(wzorowane na prawie magdeburskim). Wyznaczono rynek i prostopadle wychodzące ulice.
W dokumencie lokacyjnym zatwierdzono herb miasta: dwa złote skrzyżowane klucze,
z mieczem pośrodku, umieszczone na niebieskim tle heraldycznej tarczy. J. Długosz (XV
wiek) w “Kronikach” wspomina, że w Tuchowie najlepiej rozwijało się rękodzielnictwo,
młynarstwo, szewstwo, garncarstwo, piekarnictwo, sukiennictwo, tkactwo, krawiectwo,
stolarstwo, bednarstwo, warzelnictwo piwa, kowalstwo oraz kuśnierstwo. Do XVII wieku
miasto rozwijało się pomyślnie, czerpiąc dochody z różnych rzemiosł, dobywania soli oraz
z prowadzonego handlu. Już wówczas tuchowscy kupcy docierali aż do Rzymu, Lwowa,
Moskwy, Berlina i Wiednia. Następne lata stanowią zatrzymanie rozwoju miasta.
Przyczyniły się do tego najazdy obcych wojsk (węgierskich, niemieckich, szwedzkich,
rosyjskich), pożary i epidemie. Od 29 VI 1772 r., w wyniku pierwszego rozbioru Polski,
Tuchów dostał się pod rządy Austrii, co przyczyniło się do pogorszenia sytuacji
gospodarczej miasteczka.
W latach 1855 -1867 rząd austriacki uczynił z Tuchowa powiat ziemski, zwany becyrkiem.
Wówczas to na terenie miasta zorganizowano pocztę (1855), zbudowano drewniany most na
Białej (1855), pozwolono też osiedlić się Żydom (1854). W latach 1870-71 wielka garbarnia
Markusa Reintera i Michała Horna dostarczała surowca do wyrobu butów. Była to w tym
czasie licząca się gałąź rzemiosła w tej okolicy. W samym Tuchowie pracowało wówczas 60
szewców, produkujących 12 tysięcy par butów rocznie. Powolne ożywienie gospodarcze
zaznacza się dopiero pod koniec XIX wieku. Zapoczątkowało je oddanie do użytku linii
11
kolejowej Tarnów–Leluchów (1876). Dzięki kolei o Tuchowie usłyszeli mieszkańcy Wiednia,
Berlina i Moskwy. Wszystko za sprawą tuchowskiej kiełbasy o specjalnej recepturze,
przekazywanej w rodzinach masarzy z pokolenia na pokolenie. Danie to stało się
ówczesnym smakołykiem
W 1883 r., w prawie sto lat po największym pożarze Tuchowa (1789), założono oddział
Ochotniczej Straży Pożarnej, a w roku 1898 oddział Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół”.
Obie te organizacje przyczyniły się do wzrostu świadomości polityczno-gospodarczej
mieszkańców.
W czasie l wojny światowej Tuchów był miejscem krwawych bitew. Pod Łowczówkiem
walczyła między innymi l Brygada Legionów (1 600 żołnierzy), która w dniach 22-25 XII
1914 roku starała się powstrzymać ofensywę rosyjską. W efekcie zginęło 128 legionistów,
rannych było aż 342. W dniach tych Tuchów przeżył po raz pierwszy wielką bitwę armatnią,
która spowodowała duże straty materialne. Zniszczony został ratusz, uszkodzony kościół
św. Jakuba, spalony budynek Kasy Oszczędności, uszkodzone zabudowania wokół rynku.
W wyniku ofensywy na tym odcinku wojska rosyjskie zdobyły ostatecznie Tuchów
i najbliższą okolicę, biorąc te ziemie w swoją okupację. Linia frontu uformowała się na
wzgórzach Chojnika oraz Lichwina, przez co Tuchów i okolica znalazły się na tzw. terenach
frontowych. W Tuchowie, w ocalałym klasztorze redemptorystów i we dworze
Rozwadowskich urządzono szpitale wojskowe. Jednocześnie, budynek “Sokoła” zamieniono
na cerkiew dla rosyjskich żołnierzy. W okresie od listopada 1914 roku do 15 maja 1915 roku
z ponad 3 000 mieszkańców Tuchowa pozostało w miasteczku zaledwie 500, pozostali
zginęli lub uciekli. Po walkach w dniach 4 i 5 maja 1915 roku w mieście widoczne były
przerażające zniszczenia. Zburzone były zagrody, spalono most, w wielu domostwach
popękały mury, brakowało drzwi oraz okien. Wiele zabudowań gospodarskich zostało po
prostu przez wojsko rozebranych bądź dla lepszej widoczności, lub na ogniska w czasie
zimy. Ludność została obrabowana z zapasów żywności oraz zwierząt gospodarskich.
Tuchowianie do końca wojny cierpieli niedostatki.
W okresie międzywojennym Tuchów był jedynym miasteczkiem w powiecie tarnowskim,
które utrzymało swoje prawa miejskie do wybuchu drugiej wojny światowej. Do tego czasu
osłabione i częściowo zniszczone rzemiosło powoli dźwigało się z wojennej zawieruchy. Los
okazał się dla Tuchowa łaskawszy – podczas działań wojennych 1939-1945 miasto nie
poniosło aż tak wielkich strat jak podczas I wojny światowej. Najważniejszą przyczyną było
położenie z dala od linii frontu. Mimo to, panująca atmosfera strachu zmusiła tuchowskich
Żydów do przechrzczenia się, co pozwoliło im przetrwać wojnę. Okupant zmusił wszystkich
12
mieszkańców
wioski
do
pracy
przy
budowie
rowów
przeciwpancernych
i bunkrów wzdłuż drogi do Dąbrówki i Chojnika. Godnymi wymienienia członkami ruchu
oporu byli: Jan Węgrzyn ps „Ostoja”. Stanisława Szydłowska-Węgrzyn ps. „Sława”, Henryk
Łątka, Kazimierz Gacek oraz Elżbieta Bodziach ps. „Iskra”.
Po zakończeniu zmagań militarnych w mieście zorganizowano i wybudowano szkoły
ponadpodstawowe (Liceum Ogólnokształcące, Zespół Szkół Zawodowych), wybudowano
szpital, drobne zakłady pracy, osiedla mieszkaniowe, wyremontowano ratusz i rynek,
zbudowano Dom Kultury, oczyszczalnię ścieków, ujęcie wody pitnej w Lubaszowej, stację
paliw, wodociągi. Miasto zostało także zgazyfikowane.
III.2 Historia sołectwa
Najstarsza wzmianka o sołectwie pochodzi z roku 1288, druga zaś z 1351. Wieś lokowana
była na prawie polskim, później przeniesiono ją na prawo magdeburskie. W latach 1376-1595
właścicielami sołectwa są Burzyńscy, następnie Chrząstowscy, wreszcie w XIX w. - Różyccy.
Aleksander Różycki brał udział w walkach narodowowyzwoleńczych, otrzymał stopień
majora i Krzyż Virtuti Militari.
W czasie rabacji chłopskiej w Burzynie zamordowano 5 osób. Na przełomie wieków XIX
i XX następuje ożywienie ruchów niepodległościowych – część mieszkańców wsi bierze
aktywny udział w Polskiej Drużynie Strzeleckiej. W roku 1932 oddano do użytku dom
filarecki, rozpoczęto budowę kolonii (ostatecznie powstały tylko 3 domy), w 1937 ukończono
budowę murowanej kaplicy. Ten zespół obiektów nazwano Elsowo.
Podczas II wojny światowej, w bitwie pod Pszczyną zginęło 2 mieszkańców Burzyna,
w bitwie o Anglię - 1 pilot pochodzący z sołectwa. W 1943 i 1944 śmierć dotknęła
bezpośrednio zamieszkałych we wsi. Po aresztowaniach dokonanych przez gestapo,
zamordowanych zostało 8 osób. Wszystkim ofiarom II wojny światowej mieszkańcy
Burzyna wystawili okazały obelisk na rozwidleniu dróg. Jednocześnie prowadzono tajne
nauczanie w Elsowie – wykładowcami byli m.in. profesorowie Uniwersytetu A. Mickiewicza
w Poznaniu. System wykładów dla Polaków w tych czasach zorganizował prof. Jan
Dobrowolski, który aktywnie współpracował w tej materii z prof. Janem Sajdakiem
(organizatorem tajnego nauczania w powiecie tarnowskim) oraz o. Karolem Winiarskim.
W Burzynie działał ruch oporu przeciwko faszystom – wyróżniającymi się postaciami byli
Stanisław Burek ps. „Wyrwa”, Jan Siwak ps. „Świerk” i Kazimierz Usarz ps. „Brzoza”. Ruch
oporu wspomagany był przez Straż Chłopską, a następnie Bataliony Chłopskie. Z tych
13
organizacji wywodził się komendant obwodowy Alfred Orlo ps. „Zabawa” oraz jego
zastępca Stanisław Kmak ps. „Pokrzywa”.
Po wyzwoleniu w 1945 r. wieś weszła w skład gromady Dąbrówka Tuchowska. Wówczas
swą działalność rozpoczęła spółdzielnia produkcyjna „Zorza”. Elektryfikacja wsi następuje
w 1956 r. Sześć lat później, w 1962 r., Elsowo zostaje przekazane Zgromadzeniu Sióstr Sług
Jezusa w Tarnowie z przeznaczeniem na dom wakacyjny dla młodzieży niepełnosprawnej.
W r. 1964 oddano do użytku Dom Ludowy wybudowany na miejscu dawnych czworaków
dworskich, następnie nazwę jego zmieniono na Wiejski Dom Kultury.
Parafia Burzyn pod wezwaniem św. Józefa powstaje w r. 1980, następnie zbudowany jest
cmentarz. W 1996 r. oddano nowy kościół p. w. Miłosierdzia Bożego.
III.2.1 Nazwa sołectwa
Nazwa miejscowości może być wyjaśniana na trzy sposoby:
a) od zjawisk przyrodniczych – tj. burzy (podobnie jak nazwa miejscowości Gromnik
pochodzi od gromu);
b) od nazwiska właściciela – w 1307 r. książę Władysław Łokietek nadał wieś dwóm
szlachcicom: Mikołajowi Burzy i Wawrzyńcowi Kielanowskiemu;
c) od nazwiska Burzyńskich, które Herbarz polski Kaspra Niesielskiego wymienia
pięciokrotnie m.in. Burzyńscy h. Pobóg z Burzyna w powiecie bieckim.
Dwa ostatnie źródła zdają się świadczyć, że nazwa sołectwa ma charakter patronimiczny.
Wraz z upływem czasu ulegała ona przekształceniom, nierzadko pod wpływem słownictwa
z języków obcych, przenikających do polszczyzny. W latach 1340-41, kiedy to Tuchów
otrzymał prawa miejskie i przeszedł na prawo niemieckie, rozpowszechniła się nazwa
„Burzino”.
14
C Inwentaryzacja zasobów służących odnowie
miejscowości
IV
Walory przyrodnicze
IV.1 Walory przyrodnicze gminy
W południowej części gminy, na obszarze 2 682 ha istnieje Park Krajobrazowy Pasma
Brzanki, do którego od zachodu przylega Ciężkowicko-Rożnowski Park Krajobrazowy. Na
terenie Parku najwyższym wzniesieniem jest wzgórze Brzanka (536 m n.p.m.). Miasto
Tuchów i pozostały teren gminy stanowią Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza
Ciężkowickiego.
IV.1.1 Flora w gminie
W wyższych partiach lasów, głównie w Paśmie Brzanki, choć także i w lasach położonych
niżej, występuje jodła. W lasach Brzanki występuje powszechnie buk (buczyna karpacka),
rzadziej wiąz, grab i dąb. Z krzewów występuje tarnina, bez czarny, jeżyna, malina,
a w wyższych partiach pod Brzanką, niegdyś popularny na każdej miedzy, dziś bardzo
rzadki – jałowiec. Z roślin objętych ochroną występuje w Paśmie Brzanki m.in. wawrzyn,
wilcze łyko, przebiśnieg, sasanka i widłaki.
IV.1.1.1 Park krajobrazowy Pasma Brzanki
W 1995 roku rozporządzeniem wojewody tarnowskiego utworzono Park Krajobrazowy
Pasma Brzanki. Swoim zasięgiem obejmuje całe Pasmo od Nosalowej przez
Brzankę aż po Liwocz. Jego powierzchnia wynosi około 18 tys. ha. Na tym
terenie projektuje się utworzenie czterech rezerwatów, ale wszystkie poza
terenem gminy Tuchów. Granica (oznaczona tablicami) przebiega wzdłuż
Białej i Szwedki. Park został utworzony przede wszystkim w celu ochrony lasów bukowo–jodłowych.
Szata roślinna Parku wyróżnia się wysokim stopniem naturalności zbiorowisk leśnych
i obecnością wielu cennych elementów florystycznych. Wśród zbiorowisk leśnych dominuje
zespół żyznej buczyny karpackiej w formie podgórskiej, porastający wyższe partie piętra
pogórza. W przyszczytowych partiach pasma Brzanki wykształca się kwaśna buczyna
górska (Luzulo-Fagetum). W niższych położeniach rozwijają się żyzne jedliny Galio Abietion
15
oraz grądy (Tilio-Carpinetum), a wzdłuż dolin rzecznych spotykany jest łęg podgórski
(Carici remotae-Fraxinetum). Na uwagę zasługuje rosnące we wschodniej części Parku płaty
ciepłolubnego grądu (Tilio-Carpinetum melittetosum) oraz muraw kserotermicznych z klasy
Festuco-Brometea. W zatorfionych dolinach w okolicach Swoszowej spotykane są płaty
torfowisk niskich i przejściowych z niezmiernie rzadką w tym rejonie rosiczką okrągłolistną
(Drosera rotundifolia). Wśród innych osobliwości florystycznych Parku należy wymienić
kłokoczkę południową (Staphylea pinnata) i języcznik zwyczajny (Phyllitys scolopendrium).
Na omawianym terenie projektuje się utworzenie rezerwatu przyrody, obejmującego
4 najwartościowsze przyrodniczo obiekty (z tego 1 znajduje się w granicach woj.
krośnieńskiego). Ochronie podlegać będą głównie najlepiej wykształcone i zachowane
zbiorowiska leśne z ich przestrzennym zróżnicowaniem oraz cenne elementy przyrody
nieożywionej.
IV.1.1.2 Pomniki przyrody żywej w gminie
Najokazalszym pomnikiem przyrody ożywionej jest aleja lipowa w Burzynie, ciągnąca się
wzdłuż drogi z Tuchowa i obejmująca 177 lip, 106 akacji w wieku około 100-120 lat. Jej
obecny stan budzi zastrzeżenia i wymaga staranniejszej niż dotąd opieki konserwatorskiej.
Innymi, godnymi wspomnienia uwagi, obiektami są:
a) aleja w Karwodrzy o długości 200m, złożona z 8 grabów, 5 dębów, 19 lip,
7 wiązów i 2 jaworów;
b) park podworski w Tuchowie (obecnie własność ZSZ), gdzie rosną 3 dęby
szypułkowe;
c) w Buchcicach znajduje się 9 dębów o obwodach od 500 do 722 cm oraz 1 lipa
mierząca w obwodzie 330 cm;
d) w Piotrkowicach oglądać można 2 lipy o obwodach 318 i 408 cm;
e) lipy w okolicach klasztoru redemptorystów.
IV.1.2 Flora w sołectwie
W Burzynie najważniejszymi obiektami przyrodniczymi są aleje lipowe, będące
pomnikami przyrody żywej, liczące 177 lip i 106 akacji w wieku od 100 do 120 lat.
IV.2 Fauna w gminie
Spośród płazów w Paśmie Brzanki spotyka się dość często chronioną salamandrę plamistą,
zaś spośród gadów – zaskrońca i jaszczurkę zwinkę, rzadziej żmiję i padalca. Wśród ptaków
16
osobliwością jest bocian czarny, mający gniazda w okolicy Jodłówki. Spośród ptaków
popularne są jastrzębie, na terenie znajduje się również wiele gniazd bażantów. Kompleksy
leśne są miejscem występowania sarny, dzika, lisa oraz zająca. W trzech rzekach gminy
(Biała, Szwedka, Rosówka) spotkać można brzanę, klenia, świnkę, ukleję. Do niedawna
w Szwedce Rosówce łowić można było pstrągi.
17
V
Dziedzictwo kulturowe
V.1 Zabytki w gminie
Gmina Tuchów posiada szereg zabytków kultury materialnej, których walory są dodatkowo
podkreślone pomnikową roślinnością oraz pięknem otaczającego krajobrazu. Wśród
tuchowskich
zabytków
nieruchomych
znajdujących
się w
rejestrze
województwa
małopolskiego przeważają obiekty sakralne (kościół par. p.w. św. Jakuba, kościół klasztorny
redemptorystów
p.w.
Nawiedzenia
NMP
–
oba
w mieście Tuchów, kościół par. p.w. św. Michała
Archanioła w Jodłówce Tuchowskiej, kościół par. p.w.
św.
Michała
Archanioła
w
Piotrkowicach)
oraz
cmentarze wojenne (w mieście Tuchów, w Dąbrówce
Tuchowskiej, Lubaszowej, Burzynie oraz Zabłędzy).
Dodatkowo, na terenie miasta Tuchów znajduje się
dziewiętnastowieczny
Zdjęcie 1. Dawna siedziba
Towarzystwa "Sokół" w Tuchowie
ratusz,
wybudowany
z inicjatywy ówczesnego burmistrza Tuchowa –
Franciszka
Frydmana,
a
zaprojektowany
według
pomysły Franciszka Hackbeila. Jest to w całości murowany klasycystyczny budynek
piętrowy na planie w kształcie litery C. Składa się z siedmioosiowego korpusu
o dwutraktowym układzie wnętrz i dwóch krótkich skrzydeł obejmujących niewielki
wewnętrzny dziedzińczyk. Główną jego oś zwróconej ku wschodowi fasady podkreśla
dwukolumnowy portyk zwieńczony kutą balustradą balkonową i niewysoką wieżyczką
zegarową, zwieńczoną ośmiobocznym pawilonem nakrytym spłaszczoną kopułą. Te
zaczerpnięte niewątpliwie z katalogu form architektury klasycystycznej końca XVIII
i początków XIX wieku elementy ratusza dopełnia plastyczny wystrój jego fasady i bocznych
elewacji, na który składają się poziome pasy tynkowych pseudoboni, podziały ramowe,
gzymsowania oraz pod- i nadokienniki. Budynkiem, na który warto zwrócić uwagę jest
siedziba Towarzystwa „Sokół”, zbudowana w latach 1910-1911. Jest to obiekt o cechach
architektury eklektycznej i o elewacjach, w których dominują elementy zaczerpnięte
z katalogu form neogotyckich: cegła na fakturę lica ścian uzupełnionej kamiennymi
wstawkami, nadwieszone strzeliste wieżyczki i ozdobione krenelażami szczyty. Ma on
dwukondygnacyjny korpus mieszczący obszerną salę, służącą niegdyś do ćwiczeń
gimnastycznych,
parterowe
przybudówki
i
południowy
razalit
bocznego
wejścia
18
urozmaicające jego bryłę. Zaraz po zakończeniu budowy, „Sokolnica” wyposażona została
w przyrządy gimnastyczne oraz w regały biblioteczne i księgozbiór, a tuż przy nim
zbudowano kręgielnię i stojąca do dziś drewnianą altanę parkową. Podczas pierwszej wojny
światowej, gdy Rosjanie zajęli Tuchów na kilka miesięcy (od 11 listopada 1914 do 5 maja
1915 roku) urządzili w niej polową cerkiew. W dziesięcioleciu międzywojennym altana
służyła ponownie do organizowania imprez sportowych, spektakli teatralnych, akademii
okolicznościowych i zabaw. Po 1945 roku w budynku „Sokoła” mieściła się biblioteka,
ośrodek kultury i kino.
V.2 Zabytki w sołectwie
W
Burzynie godnym uwagi
obiektem jest
XIX-wieczny,
klasycystyczny dworek
z charakterystycznym portykiem opartym na czterech kolumnach i z czterospadowym
dachem. Interesująca jest również osada Elsowo – wybudowana w okresie dwudziestolecia
międzywojennego przez członków Filareckiego Związku Elsów. Dodatkowo, znajdują się
w Burzynie 4 kapliczki przydrożne, stanowiące ciekawy przykład sztuki sakralnej.
19
VI
Sfera kulturalna
VI.1 Uwarunkowania kulturalne
Obszar sołectwa Burzyn zamieszkiwany jest przez grupę etniczną zwaną Pogórzanami. Jest
to ludność, która kiedyś w wyniku osadnictwa średniowiecznego przyszła z północy,
a ściślej biorąc z krakowskiego i sandomierskiego. Tak więc dzisiejsi Pogórzanie należą do
wielkiej grupy Małopolan. Warto wspomnieć, iż większość Pogórza była terenem
osadnictwa na prawie niemieckim. Niemcy ulegali jednak szybkiej asymilacji z ludnością
polską, nie pozostawiając w kulturze ludowej praktycznie żadnych śladów.
Obszar zamieszkiwany przez Pogórzan położony jest na pograniczu górskich obszarów
beskidzkich zasiedlonych przez ludność łemkowską na południu i południowym-wschodzie
(Łemkowie Zachodni), górali sądeckich na południowym-zachodzie (Lachy Sądeckie), oraz
ludność nizin prawobrzeżnych obszarów nadwiślańskich (rejon Brzeska i Tarnowa, tzw.
Krakowiacy Wschodni) na północy. Każda z wymienionych grup kulturowych w pewnym
stopniu wpływała na kształtowanie się zwyczajów i obyczajów na analizowanym terenie.
Jednak badany obszar nie podporządkował się jednej z tych kultur, lecz zrodziła się na nim
świadomość własnej odrębności. Ludność mieszkająca na granicy kilku kultur ukształtowała
na analizowanym obszarze wspólnotę, która jest łącznikiem różnych tradycji przy
zachowaniu swojej tożsamości.
VI.2 Dobra materialne
Wiele dóbr kultury materialnej analizowanego obszaru wiąże się z wyposażeniem wnętrza
mieszkalnego. O jednorodności obszaru świadczą eksponaty zachowane w muzeach i izbach
pamięci zgromadzonych na tym terenie. Wśród nich szczególną uwagę warto zwrócić na:
a) „luskopy” – nosidła do wiader;
b) „ciosek” służący do wygarniania żaru z pieca chlebowego;
c) „szlufanki” – rozkładane sofy;
d) „szafarnię” – dużą drewnianą skrzynię do przechowywania zboża, podzieloną na kilka
części, z których każda przeznaczona była na inny gatunek zboża i posiadała osobne
wieko;
20
e) „sąsieki” również służące do przechowywania zboża;
f) „faski”, „ćwiercie” – beczki przeznaczone na kapustę;
g) „żydki” – blaszane kaganki na naftę;
h) „ślubanek” – ława do spania z wysuwaną skrzynią ze słomą. W ciągu dnia po
przykryciu skrzynia służyła do siedzenia, a w nocy po jej wysunięciu do spania;
i)
„opołki” – koszyczki uplecione ze słomy.
Inne charakterystyczne dla tego obszaru urządzenia to masielnica, cedzaki, serownica, dziad
do drzewa, przetaki, czy kołyski.
VI.3 Strój Pogórzan
Strój Pogórzan ma charakter przejściowy, łącząc elementy ubiorów góralskich (wełniane
białe spodnie, kierpce) z ubiorem typowo nizinnym (biała męska płótnianka, czapka
„magierka”). Jako element wspólny wykształciła się biała sukmana tzw. „cuwa”.
Mężczyźni nosili długie, wypuszczane na wierzch koszule spięte rzemiennym paskiem, białe
spodnie i sukienne kamizele zapinane na dwa rzędy blaszanych guzików. Ulubionym
ubiorem był błękitny spencer - bluzka nieco dłuższa od kamizelki z czerwonymi wyłogami
na kołnierzu. Letnie nakrycie głowy stanowił słomiany kapelusz o szerokim rondzie,
opasany czerwoną wstążką. W zimie noszono długie kożuchy, czapki baranie (wścieklice)
i buty z cholewami. Oryginalnym nakryciem głowy była biała włóczkowa czapka, zwana
magierką. Od święta zakładano czarny filcowy kapelusz, zwany tylickim.
W stroju kobiet również przeważało białe samodziałowe płótno lniane powszechnie
wytwarzane na Pogórzu. Białe koszule, silnie przymarszczane przy szyi uzupełniały
spódnice z siedmiu półek lnianego płótna, ozdobione dołem ząbkami i bogatym białym
haftem (tzw. fartuchy). Kompletowały je zawsze białe zapaski, również bogato haftowane
lub zdobione koronką. Na przełomie XIX i XX wieku upowszechniły się spódnice z
materiałów fabrycznych zwane farbówkami, z płótna drukowanego w kwiatowe lub
geometryczne wzory. Z czasem farbówki zostały wyparte przez tybetówki - spódnice
wełniane, przeważnie w kolorach białym, niebieskim lub zielonym z kolorowymi kwiatami.
Strój uzupełniały silnie wycięte gorsety. Na głowie kobiety nosiły lniane chusty, tzw.
łoktusy, mężatki upinały białe chusty czepcowe. Okryciem zimowym był wcięty w pasie,
mocno fałdowany płaszcz z sukna niebieskiego lub granatowego (zwany przyjaciółka lub
21
melizonka). Ubranie zimowe uzupełniały grube wełniane chusty i węgierskie, wysoko
sznurowane buty z cholewami.
VI.4 Rzemiosło
Jednym z najważniejszych źródeł dochodów mieszkańców tuchowskich sołectw było
i w dalszym ciągu pozostaje rolnictwo. Rozwinęła się także wytwórczość rzemieślnicza na
skalę przekraczającą potrzeby własnej społeczności, przez co ukształtowały się tradycyjne
formy zbytu tych wyrobów. Sprzedawano je głównie na targach i jarmarkach, lecz znane też
były formy handlu obwoźnego lub skupowania wyrobów przez pośredników.
Głównym surowcem miejscowego rzemiosła było drewno. Było ono wykorzystywane na
wszelkie możliwe sposoby – od materiału budowlanego, aż po drobną galanterię. Do
produkcji używano także wikliny, kory drzewnej, twardego sitowia, leszczyny, korzeni
świerkowych, sosnowych, czy jałowca. Z surowców tych wyplatano przeróżne kosze,
których trwałość (zwłaszcza z korzeni) była zaskakująco duża. Użytkowano je niekiedy
przez kilkadziesiąt lat, nie powodując ich zniszczenia.
Na bazie drewna istniało także bednarstwo, kołodziejstwo i stolarstwo. Beczki, skopce,
miski, maselnice, konewki, dzieże na mąkę, łyżki i inne naczynia były powszechnym
przedmiotem
handlu
na
miejscowych
targach.
Przedmioty
te
były
często
w charakterystyczny dla tego regionu sposób ozdabiane ornamentami wypalanymi przy
pomocy żelaznych stempli.
Produkowano także proste sprzęty domowe: skrzynie, stoły, ławy, półki, oraz służące do
prac gospodarskich: grabie, styliska do kos, wideł, łopat, młotków i siekier. Część z tych
wyrobów, w odpowiednio zmodyfikowanej formie, produkuje się do dziś. Istnieje wiele
prywatnych producentów tego rodzaju wyrobów, rozsianych po wsiach Pogórza.
Osobną, ważną gałęzią rzemiosła było kowalstwo. Do końca XIX w. nie reprezentowało ono
zbyt wysokiego poziomu technicznego i artystycznego, ograniczając się głównie do
produkcji podków i prostych narzędzi żelaznych. Na przełomie XIX i XX w. zaczęli się
jednak wybijać specjaliści w tej branży, zyskując szeroką sławę jakością i urodą swych
wyrobów. Poza nimi produkowali także siekiery i lemiesze do pługów, a także liczne,
pięknie zdobione elementy żelazne związane z budownictwem wiejskim (kraty, zawiasy,
zamki). Inną formą sztuki kowalskiej były przepięknie zdobione krzyże wieńczące szczyty
kapliczek przydrożnych, a także niektórych kościołów i kaplic.
22
Z istotnych dziedzin ludowego rzemiosła Pogórza należy też wymienić garncarstwo.
Wyrabiano naczynia czerwone biskwitowe lub glazurowane, czasem zdobione malaturami,
wykonanymi pobiałką. Podobne naczynia wyrabiały nieliczne warsztaty garncarskie
pracujące jeszcze w drugiej połowie XX w. Produkowano garnki, donice, dzbanki, miski,
durszlaki, podkurzacze dla pszczelarzy, drobne przedmioty ozdobne, kropielniczki na wodę
święconą, skarbonki, zabawki dla dzieci (koniki, gwizdki, naczynka).
VI.5 Produkty tradycyjne
Bogata tradycja rzemiosła wiejskiego na Pogórzu, podobnie jak większość dawnej kultury
ludowej, w szybkim tempie ulega nieodwracalnym przemianom cywilizacyjnym i zanika
w dotychczasowych formach swego istnienia. Pozostają jednak te produkty, które nie zostały
wyparte przez coraz nowocześniejszą technikę. Należy jednocześnie pamiętać, że nawet jeśli
wytwarza się odpowiedniki produktów wykonywanych przez rzemieślników, to w wielu
przypadkach nie są one w stanie konkurować walorami artystycznymi, czy też
charakterystycznym stylem z tradycyjnym rzemiosłem. Dlatego też wytwory rzemieślnicze
należą do kluczowych produktów lokalnych obszaru. Znaczące miejsce obok nich zajmują
także owoce pracy rolników i przetwórców rolno-spożywczych. Do najważniejszych
produktów tradycyjnych analizowanego obszaru zaliczyć należy:
a) użytkowe wyroby z drewna – różne rodzaje łyżek, desek, wałków, łopatek, szczypce do
grilla i do ogórków, nożyki do smarowania, czerpaki do soli, szatkownice, tace,
podstawki pod garnki i na sztućce, dziadki do orzechów, chlebaki, solniczki, półki na
przyprawy, wieszaki na ręczniki, kwietniki, wieszaki, stojaki, klamerki do bielizny,
młotki do mięsa, stolnice, styliska do łopat, itd.;
b) kiełbasa tuchowska – kiełbasa średniorozdrobniona, wieprzowo-wołowa, pieczona,
podsuszana, z naturalnymi przyprawami. Jej produkcja oparta jest na ponad stuletniej
tradycji, wykonywana prawie wyłącznie z mięsa z miejscowych hodowli, bez
chemicznych dodatków, wędzona drewnem z drzew liściastych. Została nagrodzona
mianem „Najlepszy produkt ziemi tarnowskiej 2004”;
c) miód tuchowski – pszczeli, spożywczy i leczniczy produkt powstały z nektaru kwiatów
i spadzi. Dostępny jest w wielu gatunkach (m.in. rzepakowy, malinowy, akacjowy,
lipowy);
23
d) owoce miękkie – maliny, truskawki, które na analizowanym obszarze mają dogodne
warunki do wzrostu;
e) wyroby garncarskie.
Wyżej wymienione produkty już w chwili obecnej są wizytówką obszaru. Jednak, aby
w pełni wykorzystywać istniejącą tradycję do zwiększania dochodów mieszkańców
konieczne jest prowadzenie kompleksowej polityki promocyjnej, a także oferowanie pomocy
dla producentów z zakresu rejestracji produktu lokalnego.
VI.6 Instytucje kulturalne w gminie
VI.6.1 Dom Kultury
Działający w Tuchowie Dom Kultury za najważniejsze cele stawia sobie rozpoznawanie oraz
pobudzanie zainteresowań i potrzeb kulturalnych mieszkańców gminy, kształtowanie
aktywnego uczestnictwa w kulturze, tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu
artystycznego i folkloru, edukację kulturalną oraz popularyzację wiedzy i sztuki. Dlatego też
główną
działalność
Domu
Kultury
stanowi
organizowanie
imprez
artystycznych
i rozrywkowych, inicjowanie i pomoc zespołowym formom twórczości, organizowanie
wystaw, przeglądów, a także inspirowanie oraz promowanie działalności literackiej,
artystycznej i innych form twórczości mieszkańców gminy.
Dom Kultury animuje życie kulturalne w gminie poprzez:
a) amatorski ruch artystyczny (prowadzenie dziecięcej oraz młodzieżowej grupy
plastycznej, dziecięcego zespołu teatralnego, tanecznego i wokalnego, młodzieżowego
zespołu wokalno-instrumentalnego „Tuchowianie” oraz zespołu „No name”);
b) współpracę z instytucjami kulturalnymi z gminy (m.in. z Sanktuaryjną Orkiestrą Dętą,
Sanktuaryjnym Chórem Mieszanym, Chórem Męskim z parafii św. Jakuba Apostoła,
zespołem Pokolenia z parafii św. Jakuba Apostoła);
c) organizowanie ruchu twórczego w szkołach i stowarzyszeniach (prowadzenie zespołów
teatralnych w szkołach podstawowych w Tuchowie, Karwodrzy, Burzynie, Jodłówce
Tuchowskiej, Dąbrówce Tuchowskiej, Lubaszowej, Siedliskach oraz Piotrkowicach – w
Liceum Ogólnokształcącym oraz Gimnazjum nr 2 pod patronatem Domu Kultury
działały także zespoły teatralne).
24
Tabela 3. Formy amatorskiego ruchu artystycznego prowadzone przez Dom Kultury w Tuchowie w
latach 2007-2008.
Formy amatorskiego ruchu artystycznego
liczba uczestników
Społeczne Ognisko Muzyczne
60 uczniów
młodzieżowy zespół teatralny
24 osoby
dziecięcy zespół teatralny
14 osób
dwa zespoły wokalne
21 osób
cztery zespoły wokalno-instrumentalne
34 osoby
zespół recytatorów
8 osób
dwa zespoły taneczne
32 osoby
dwie dziecięce grupy plastyczne
28 osób
dwie młodzieżowe grupy plastyczne
18 osób
Sanktuaryjna Orkiestra Dęta
56 osób
Sanktuaryjny Chór Mieszany
40 osób
chór męski
22 osoby
Tuchowska Grupa Twórców Amatorów
14 osób
Źródło: Dom Kultury w Tuchowie
Dom Kultury współpracował z instytucjami i zakładami pracy na terenie miasta i gminy
przy organizacji spotkań, imprez i wydarzeń. Współpraca Domu Kultury z zespołami,
twórcami, grupami, ma na celu pokazanie ich pracy twórczej (koncerty, pokazy tańca,
śpiewu, prezentowanie twórczości literackiej, wystawy malarstwa) przy równoczesnym
aktywizowaniu kulturalnego życia lokalnego oraz jego promowaniu. Ponadto, celem
współpracy i działania jest łączenie potencjału kulturowego, drzemiącego w innych
instytucjach.
Dom Kultury współpracował między innymi z:
a) Sanktuaryjną Orkiestrą Dęta, uczestniczącą we wszystkich wydarzeniach patriotycznych,
okolicznościowych oraz religijnych, orkiestra reprezentuje również Dom Kultury oraz
gminę Tuchów na krajowych i zagranicznych konkursach, festiwalach, koncertach;
b) Sanktuaryjnym Chórem Mieszanym, reprezentującym Dom Kultury i całą gminę,
pracownicy Domu Kultury oferują ponadto członkom chóru pomoc merytoryczną;
c) zespołem parafialnym Pokolenia;
d) Społecznym Ogniskiem Muzycznym, którego głównym celem jest nauka gry na
instrumentach (fortepian, pianino, gitara, flet, skrzypce, trąbka), cykl nauczania trwa
cztery lata, kończy się otrzymaniem świadectwem. Ognisko przygotowuje dzieci do
uczestnictwa w orkiestrze oraz chórach. Dom Kultury wspiera Ognisko finansowo,
25
zaopatrując je w instrumenty muzyczne, ponadto te dwie instytucje wspólnie organizują
małopolski konkurs pianistyczny im. J. I. Paderewskiego, koncerty kolęd oraz imprezy
okolicznościowe;
e) szkołami podstawowymi, organizując wspólnie turnieje, festiwale i konkursy dla dzieci w ciągu roku organizowanych jest 12 konkursów w takich dziedzinach jak: teatr
i obyczaje regionu, poezji śpiewanej, plastyka, w konkursach tych uczestniczyło 10 szkół
z terenu gminy.
f) Gimnazjum, przeprowadzając wspólne przedsięwzięcia kulturalne w zakresie edukacji
patriotycznej;
g) Towarzystwem Miłośników Tuchowa, organizując wspólnie spotkania dyskusyjne,
wystawy, malarstwa, imprezy charytatywne (np. Tuchowska Majówka dla Matki);
h) Stowarzyszeniem Nadzieja, współpracując przy organizacji imprez charytatywnych (np.
Koncerty dla Nadziei), równocześnie Dom Kultury wspólnie z Domem Pomocy
Społecznej w Karwodrzy wspiera Stowarzyszenie w organizacji Małopolskiego
Przeglądu Kolędniczego Osób Niepełnosprawnych;
i)
Kołem Pszczelarzy w Tuchowie, przy organizacji kiermaszów, wystaw oraz imprez
związanych z rolnictwem np. dożynki i festyny wiejskie;
j)
Światowym Związkiem Armii Krajowej, koło w Tuchowie oraz Związkiem Emerytów
i Rencistów, organizując obchody wydarzeń historycznych (np. rocznica wybuchu II
wojny światowej) czy obchody jubileuszu pożycia małżeńskiego;
k) Pogórzańskim Stowarzyszeniem Rozwoju, realizując projekt „ Korzenie przyszłości
Pogórza w ramach unijnego Pilotażowego programu Leader + ”;
l)
stowarzyszeniami sportowymi (Tuchovia, Huragan Buchcice, Biała Lubaszowa, LKS
Burzyn, Fan Sokół Tuchów, Alfa Siedliska), współpracując przy przygotowaniu i
organizacji przedsięwzięć rozrywkowo–sportowych np. turniejów szachowych, tenisa
stołowego, festynów sportowych, międzynarodowego turnieju piłki nożnej.
W roku 2006 oraz w roku 2007 Dom Kultury zorganizował; 30 spektakli teatralnych, 38
występów zespołów muzycznych, 12 koncertów orkiestr dętych, 7 koncertów chórów, 24
koncerty pianistyczne, 25 występów zespołów tanecznych, 27 konkursów muzycznych,
teatralnych i recytatorskich, 35 występów zespołów folklorystycznych, 18 wystaw
plastycznych, 11 wystaw malarstwa i rzeźby, 21 lekcji i spotkań edukacyjnych, 4 szkolenia, 2
konferencje. W występach, koncertach, spektaklach, konkursach w latach 2006 i 2007
uczestniczyło ok. 250 tys. widzów.
26
VI.6.2 Biblioteka publiczna
Biblioteka publiczna w Tuchowie swą historię wywodzi od biblioteki Towarzystwa Szkoły
Ludowej. Najbardziej prawdopodobną datą powstania jest rok 1911, kiedy to w budynku
Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” urządzono bibliotekę. Szacuje się, że zbiory
biblioteki tuż przed pierwszą wojnę światową liczyły około 300 egzemplarzy. Część
ówczesnego księgozbioru do dzisiaj stanowi cenną kolekcję. Po drugiej wojnie światowej, jak
podają kroniki, zbiory liczyły już 1450 woluminów. W okresie powojennym na terenie
Tuchowa działały dwie biblioteki, które w 1955 roku połączone zostały w jedną placówkę,
posiadającą do dnia dzisiejszego dwie filie: w Jodłówce Tuchowskiej (założoną w 1947 r.)
oraz w Burzynch (działającą od 1963 r.). Obecny stan zbiorów wynosi 50 509 pozycji
inwentarzowych. Odpowiednio wysokie są też wyniki czytelnicze. W roku 1999 biblioteka
otrzymała zestaw komputerowy oraz - dzięki Fundacji Batorego - szybki dostęp do
Internetu. Z usług biblioteki korzystało w 2007 r. 3421 osób, realizując ponad 7500
wypożyczeń.
VI.6.3 Tuchowskie Wieści
Od 1990 r. w gminie ukazuje się kwartalnik Tuchowskie Wieści – Pismo Towarzystwa
Miłośników
Tuchowa.
Czasopismo
dostępne jest w formie papierowej oraz
elektronicznej, dzięki czemu łatwo trafić
do archiwalnych numerów, znajdujących
się w Internecie. Powstające artykuły
dotyczą
publikacji
piszą
o
wydarzeniach
aktualnych,
życia
jak
lokalnego,
i
pielęgnują
autorzy
wiedzę
o dziedzictwie historycznym całej gminy. Przybliżane są postacie, które stanowiły lub wciąż
stanowią ważną rolę w dziejach gminy.
27
VI.7 Kalendarz imprez kulturalnych i sportowych
Tabela 4. Kalendarz gminnych imprez kulturalnych i sportowych odbywających w 2007 r.
Nazwa imprezy
Małopolski Przegląd Zespołów Kolędniczych Mieszkańców Domów
Pomocy Społecznej
Dni Tuchowa
Międzynarodowe Spotkania Miast Bliźniaczych Europy
Termin imprezy
styczeń
maj i czerwiec
czerwiec
Małopolski Konkurs Pianistyczny dla Słuchaczy Społecznych Ognisk
Muzycznych im. I.J. Paderewskiego
Wielki Odpust Tuchowski
sierpień
Ogólnopolski Plener Malarski "SACRUM"
sierpień
Dożynki Gminne w Tuchowie
wrzesień
Międzynarodowy Konkurs Poetycki "Bliżej ziemi bliżej nieba"
wrzesień
Festyn Grzybiarski w Jodłówce Tuchowskiej
wrzesień
Mistrzostwa Makroregionu Małopolska Młodzików i Młodziczek w Judo
wrzesień
Małopolska Wystawa i Konkurs Modeli Kartonowych "O armatę gen.
Józefa Bema"
Przyznanie i wręczenie nagród "Melaniusz"
lipiec
październik
październik
Ogólnopolski Zlot Niepodległościowy w Łowczówku
listopad
Eliminacje do Ogólnopolskiego Festiwalu Kolęd i Pastorałek
grudzień
Koncerty, występy, wystawy, pokazy, turnieje, konkursy
cały rok
VI.8 Instytucje kulturalne w sołectwie
Najważniejszymi podmiotami ze sfery społecznej, działającymi na terenie Burzyna są:
oddział Caritas, dom zgromadzenia sióstr zakonnych z oddziałem domu dziecka
i opieką nad dziećmi niepełnosprawnymi, Akcja Katolicka, Rada Duszpasterska, Rada
Sołecka, Koło Pszczelarzy, Koło Kierowców, Koło Gospodyń Wiejskich, Polskie Stronnictwo
Ludowe, Kółko Rolnicze, Związek Hodowców Gołębi oraz Wiejski Dom Kultury.
28
VI.9 Sport w gminie
Na terenie gminy funkcjonuje osiem klubów sportowych. W najwyższej klasie rozgrywek
tzn. IV liga Małopolska będzie po raz kolejny występować MKS Tuchovia Tuchów.
W klasie A występują 2 drużyny: LKS Burzyn i Alfa Siedliska. W klasie B występują 3
drużyny: Biała Lubaszowa, Huragan Buchcice i LKKS Karwodrza.
Ponadto w gminie Tuchów bardzo szybko rozwija się piłka siatkowa. Istnieją 3 drużyny:
Belferek Tuchów, Sokół Tuchów oraz Alfa Siedliska. Wszystkie te zespoły biorą udział
w rozgrywkach Ligi Pasma Brzanki w Piłce Siatkowej. Od roku istnieje drużyna Fan-Sokół
Tuchów, która występuje w IV lidze. Bez wątpienia jednak największe sukcesy w skali kraju
odnosi sekcja judo, kierowana przez pana Marka Srebro. W gminie znajduje się wiele
obiektów sportowych między innymi 3 hale sportowe na terenie Tuchowa i 1 sala
gimnastyczna w Siedliskach oraz stadiony sportowe w Tuchowie, Burzynie, Lubaszowej,
Burzynie, Siedliskach, Karwodrzy, Łowczowie.
Tabela 5. Stowarzyszenia sportowe.
Jednostka terytorialna
Stowarzyszenie
Tuchów
MKS Tuchovia Tuchów
Tuchów
Fan Sokół Tuchów
Burzyn
LKS Burzyn
Siedliska
Alfa Siedliska
Lubaszowa
Biała Lubaszowa
Buchcice
Huragan Buchcice
Karwodrza
LKKS Karwodrza
VI.10 Sport w sołectwie
Nad rozwojem fizycznym dzieci i młodzieży czuwają także nauczyciele ze szkoły
podstawowej i gimnazjum. Utalentowane dzieci i młodzież biorą udział w międzyszkolnych
turniejach zarówno na poziomie gminnym, powiatowym jak i wojewódzkim.
29
W sołectwie dużą popularnością cieszą się – organizowane w okresie wakacyjnym - mecze
oldbojów
czy
tzw.
spotkania
„żonaci-kawalerowie”
połączone z festynami.
VI.10.1 Ludowy Klub Sportowy „Burzyn”
LKS „Burzyn” powstał w 1954 r. Jego obecne barwy to dwa
kolory: czerwony oraz biały. Klub rozgrywa swe mecze na
stadionie posiadającym miejsca siedzące, lecz pozbawionym
Zdjęcie 2. Logo LKS Burzyn
oświetlenia. W sezonie 2008/2009 piłkarze LKS „Burzyna”
występowali w A klasie.
VI.11 Rekreacja w sołectwie
Przez teren sołectwa przebiegają dwie trasy rowerowe, tj. „Klasztorna” oraz „Krajobrazowapasma Brzanki”. Pierwsza z nich oznaczona jest kolorem niebieskim, liczy 16 kilometrów,
z czego znaczna część prowadzi drogami gruntowymi, charakteryzującymi się małym
natężeniem ruchu. Charakteryzuje się średnim stopniem trudności. Bardziej wymagająca jest
trasa „Krajobrazowa – pasma Brzanki”, oznaczona kolorem czerwonym. Na całej swej
długości, tj. 27 kilometrach, odznacza się dużym pofałdowaniem terenu, gwarantującym
interesujące krajobrazy. Najwyższy szczyt widokowy znajduje się na wysokości 543 m
n.p.m. Zamiast na rowerze, dzień w Burzynie i okolicach można spędzić spacerując – służyć
ma temu żółty szlak pieszy. Charakteryzuje się on urozmaiconym terenowo podejściem z
doliny Białej na Brzankę. Na stoku Morgów (453 m) znajduje się klasztor o.o.
Redemptorystów. Podczas wędrówki należy podziwiać rozległe panoramy podszczytowe na
Beskid Niski, Beskid Wyspowy i Pogórze Rożnowskie.
30
VII
Edukacja
VII.1 Edukacja w gminie
Na terenie gminy funkcjonuje 5 zespołów szkół (w Burzynie, Karwodrzy, Tuchowie,
Jodłówce Tuchowskiej oraz w Burzynch), 8 szkół podstawowych (w Dąbrówce Tuchowskiej,
Lubaszowej, Łowczowie, Piotrkowicach, Zabłędzy, Trzemesnej, Buchcicach oraz w Mesznej
Opackiej), a także jedno przedszkole w Tuchowie.
VII.2 Edukacja w sołectwie
W sołectwie działa Zespół Szkół, na który składa się szkoła podstawowa oraz publiczne
gimnazjum. W pierwszej z wymienionych placówek 106 uczniów wychowanych jest przez
19 nauczycieli. W gimnazjum zaś uczy się 88 młodych ludzi, za których postępy w nauce
odpowiada 15 nauczycieli.
VII.2.1 Historia szkoły w Burzynie
Szkoła na terenie sołectwa powstała w 1856 r., jako druga po szkole tuchowskiej.
Znajdowała się na pograniczu Burzyna, Bistuszowej i Kielanowic. W budowę placówki
zaangażowana była ludność z tych trzech wsi, dzięki czemu korzystać ze szkoły mogły
dzieci z wymienionych terenów. W sporządzonej przez nauczyciela Stefana Wolińskiego
Historii Szkoły Trywialnej w Burzynie (1964 r.) można dowiedzieć się, że dużą rolę
w organizacji oświaty odegrał ówczesny prepozyt kościoła NNMP w Tuchowie, ks. Antoni
Siemieński. W 1874 r. Rada Szkolna Krajowa we Lwowie uznała ją za etatową o jednym
nauczycielu. W 1924 r. szkołę przeniesiono do tzw. „Janklówki”, dawnej karczmy. Po 1945 r.
część klas przeniesiono do dworku.
31
VIII
Opieka zdrowotna
VIII.1 Opieka zdrowotna w gminie
Na terenie gminy działa 7 Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej.
Tabela 6. Placówki opieki zdrowotnej w 2007 r.
Nazwa placówki
NZOZ Centrum Zdrowia Tuchów
Adres placówki
ul. Szpitalna 1, 33-170
Tuchów
NZOZ Szpital Położniczo-Operacyjny im.
ul. Szpitalna 1, 33-170
św. Elżbiety
Tuchów
NZOZ Eskulap Spółka Partnerska Lekarzy w ul. Kazimierza Wielkiego 12,
Tuchowie
33-170 Tuchów
NZOZ Salubris sp. z o.o. w Rzepienniku
Strzyżewskim, filia w Tuchowie
Rzepiennik Strzyżewski 396,
33-163 Rzepiennik
Strzyżewski
Centrum Medyczne KOL-MED, sp. z o.o. w
Tarnowie, przychodnia w Tuchowie
NZOZ INMED w Siedliskach
Siedliska 231A
NZOZ Mident w Siedliskach
Siedliska 231A
NZOZ Centrum Oka
Centrum Oka – Optyka w Tuchowie
STINO-OPTYK Atelier Optyczne,
Specjalistyczny Gabinet Okulistyczny
Komputerowe Badanie Wzroku
Powiatowa Poradnia Psychologiczno-
os. Centrum 6/10, 33-170
Tuchów
os. Centrum 6/10, 33-170
Tuchów
ul. Reymonta 1, 33-170
Tuchów
ul. Wróblewskiego 1, 33-
Pedagogiczna w Tarnowie, filia w Tuchowie 170 Tuchów
Pracownia Protetyczna w Tuchowie,
ul. Mickiewicza 3, 33-170
Magdalena Mirek
Tuchów
32
VIII.2 Opieka zdrowotna w sołectwie
Mieszkańcy sołectwa korzystają przede wszystkim z opieki NZOZ Centrum Zdrowia
Tuchów oraz innych placówek opieki zdrowotnej zlokalizowanych w Tuchowie (Tabela 6).
33
IX
Bezpieczeństwo mieszkańców w sołectwie
IX.1 Ochotnicza Straż Pożarna w Burzynie
Teren sołectwa chroniony jest przed pożarami przez Ochotniczą Straż Pożarną, liczącą 29
członków, a także 5 w drużynie młodzieżowej żeńskiej i 5 w drużynie młodzieżowej męskiej.
OSP posiada w swym wyposażeniu:
a) wóz bojowy z autopompą;
b) motopompę;
c) pompę szlamową;
d) piłę spalinową;
e) dwie prądownice;
f) 10 odcinków węży strażackich o średnicy 50 oraz 10 odcinków o średnicy 75;
g) syrenę alarmową ręczną i elektryczną na maszcie.
Dodatkowo, w skład wyposażenia wchodzi 5 kompletów bojowych i 14 koszarowych
mundurów, 4 pary bojowych i 2 pary gumowych butów, 15 par gumofilców, 10 par butów
koszarowych, 8 sztuk hełmów bojowych, po pięć kompletów mundurków młodzieżowych,
żeńskich i męskich.
Lokalne zabawy i uroczystości mogą odbywać się na podłodze tanecznej o powierzchni
100 m².
34
X
Rynek pracy
X.1 Gospodarka w gminie
Gmina Tuchów leży w powiecie tarnowskim, którego gospodarka oparta jest w dużej mierze
na rolnictwie. Potwierdzeniem tego faktu jest brak na terenie Tuchowa dużych
przedsiębiorstw. Niestety, niedoinwestowanie oraz słabe wyposażenie infrastruktury
technicznej, a także duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych i najniższa w powiecie średnia
wielkość gospodarstwa rolnego (3,1 ha) uniemożliwiają miejscowej ludności na czerpanie
poważnych zysków z uprawy ziemi. Gospodarstwa mają w przeważającej mierze charakter
socjalny, produkując głównie lub wyłącznie na własne potrzeby, uzyskując przy tym
dochody z innych źródeł zarobkowych. W strukturze gospodarki gminnej wyróżniają się
małe i średnie przedsiębiorstwa. Ważne podmioty gospodarcze to: firma WIMED (zajmująca
się produkcją odblasków i odzieży ostrzegawczej oraz montażem Miejskich Systemów
Informacji Wizualnej), firma BET-POL (sprzedaż farb, lakierów, akcesoriów malarskich,
piany oraz silikonów), Karmot (stacja kontroli pojazdów) oraz hurtownia płyt meblowych
„Korex”.
X.2 Gospodarka w sołectwie
W miejscowości działalność gospodarczą prowadzą następujące zakłady: handlowe,
drzewiarskie, mechaniki pojazdowej, masarski, kamieniarskie, usług gazowniczych,
wodociągowych, remontowo-budowlane, ochrony mienia, transportowe, chałupnicze.
Przeważają małe zakłady z przy zatrudnieniu maksymalnie kilku osób.
X.3 Bezrobocie w gminie
We wrześniu 2008 r. liczba osób bezrobotnych wyniosła 709, tj. 7,4% wszystkich
bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tarnowie. Jest to wysoki
wynik – tylko w mieście Tarnów oraz w gminie Żabno liczba osób nie mogących znaleźć
pracy była wyższa. 31% ogółu bezrobotnych w gminie stanowią osoby w wieku do 25. lat.
Jest to o dwa punkty procentowe więcej niż w powiecie. Gmina Tuchów prowadzi skuteczną
35
pomoc skierowaną dla osób bezrobotnych powyżej 50. roku życia – stanowią oni 13,8%
ogółu bezrobotnych. W powiecie zaś odsetek ten wynosi 15,6%.
Tabela 7. Podstawowe dane o poziomie bezrobocia w gminie Tuchów we wrześniu 2008 r.
Osoby w
Liczba
okresie do 12
Bezrobotni
Bezrobotni
Liczba
bezrobotnych
do 25. roku
powyżej 50.
Jednostka
m-cy od
bezrobotnych
kobiet
życia
roku życia
ukończenia
szkoły
Tuchów
709
419
48
220
98/13,8
Powiat
9 512
6 212
891
2 773
1 490
tarnowski
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Tarnowie
X.4 Bezrobocie w sołectwie
W sołectwie pracy znaleźć nie mogą 42 osoby, z czego 24 to kobiety (57% ogółu
bezrobotnych) i 18 mężczyzn (43%).
Tabela 8. Podstawowe dane o poziomie bezrobocia w miejscowości Burzyn w 2008 r.
Liczba
Liczba
Przedział
bezrobotnych bezrobotnych Ogółem
wiekowy
kobiet
mężczyzn
18 – 24
10
6
16
25 – 34
7
5
12
35 – 44
4
2
6
45 – 54
3
2
5
55 – 59
0
1
1
Powyżej 60
0
2
2
Razem
24
18
42
Najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią młodzi mieszkańcy sołectwa, liczący 18-24 lata.
Jest ich ogółem 16 (10 kobiet, 6 mężczyzn), co stanowi 38% ogółu bezrobotnych. Znaczący,
bo 28%, odsetek stanowią również mieszkańcy Burzyna w wieku 25-34 lat – pracy znaleźć
nie może 12 przedstawicieli tej grupy. Problem bezrobocia najrzadziej dotyka mieszkańców
w wieku niemobilnym: pracy poszukuje 3 mieszkańców liczących więcej niż 55 lat (7%
ogółu).
Niepokoi wysoki odsetek bezrobotnych kobiet w ogóle bezrobotnych, wynoszący 57%.
W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się młode kobiety (18-24 lata) – spośród
bezrobotnych w tej kategorii wiekowej stanowią one 62%. O aktywności na rynku pracy
w dużym stopniu decyduje pozycja osoby w gospodarstwie domowym. Największą
aktywnością na rynku pracy cechują się mężczyźni i kobiety w pełnych rodzinach z dziećmi.
Może to częściowo wynikać z faktu, iż osoby te są zwykle w wieku największej aktywności
36
zawodowej (30-44 lata)1, ale to może być także efekt selekcji polegającej na podejmowaniu
decyzji o posiadaniu dzieci przez osoby względnie bezpieczne finansowo. Jeśli
gospodarstwo domowe tworzą kobiety bez partnera i bez dzieci, to w większości są to
gospodarstwa kobiet starszych, stąd tak niskie wskaźniki aktywności zawodowej. Można
zatem uznać, że wzrastający odsetek bezrobotnych kobiet spowodowany jest starzeniem się
tuchowskiego społeczeństwa (w 2002 r. ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła
27,7% ogółu mieszkańców – w 2007 r. już tylko 24,3%, jednocześnie zwiększył się odsetek
ludności w wieku poprodukcyjnym – z 14,7% w 2002 r. do 15,3% w 2007 r.). Warto wskazać
także na drugą możliwą przyczynę. Aktywność zawodowa kobiet pozostających w parach z
dziećmi jest niższa od aktywności mężczyzn o tej samej pozycji w gospodarstwie.
Obowiązek opieki nad dziećmi spada bowiem w głównej mierze na matkę, stąd niemożność
znalezienia pracy przez kobiety w wieku produkcyjnym zamieszkujące obszary wiejskie.
W kręgach specjalistów od polityki społecznej postulowane jest następujące rozwiązanie –
w związku ze zmniejszającą się liczbą uczniów, konieczne może okazać się redukcja
zatrudnienia wśród nauczycieli. Aby nie zwiększać bezrobocia, postuluje się przesunięcie
części kadry wychowawczej do przedszkoli lub rozwój alternatywnych form edukacji
przedszkolnej, mogący wchłonąć nadwyżkę nauczycieli. Tym samym pojawiłaby się szansa
na zwiększenie procentowej liczby dzieci spędzających czas w przedszkolu, ułatwiając tym
samym
matkom
poszukiwanie
pracy.
Powyższe
wnioski
znajdują
potwierdzenie
w odpowiedziach bezrobotnych kobiet, udzielonych ankieterom gromadzącym materiał do
Diagnozy społecznej 2007. 96% niepracujących kobiet stwierdziło, że zajmowanie się domem i
opieka nad dziećmi uniemożliwiają aktywność zawodową. Kolejną wskazaną przyczyną był
nieodpowiedni wiek (67%) oraz brak chęci do pracy (63%). Często skarżono się na zły stan
zdrowia, trudności ze znalezieniem pracy oraz otrzymywanie świadczeń społecznych (5758%). Co druga kobieta podała naukę jako jeden z powodów, a 38% - emeryturę. 2
1
2
Diagnoza społeczna 2007…
ibidem
37
Struktura płci bezrobotnych w poszczególnych kategoriach
wiekowych w sołectwie Burzyn w 2008 r.
18
liczba bezrobotnych
16
14
12
10
8
6
4
2
0
18-24
25-34
35-44
kobiety
45-54
55-59
pow. 60
mężczyźni
38
XI
Rolnictwo
XI.1 Rolnictwo w gminie
Gmina Tuchów jest gminą o charakterze rolniczym, jednak gospodarstwa są w dużym
stopniu rozdrobnione. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 3,1 ha, przy czym 2/3
(77%) stanowią gospodarstwa o obszarze do 3 ha. Podstawowymi produktami gospodarstw
rolnych w gminie są zboża, ziemniaki, kukurydza i buraki pastewne. Rozwija się również
uprawa warzyw w gruncie i pod szkłem lub folią, sadownictwo oraz uprawa krzewów
ogrodowych. Głównymi kierunkami produkcji zwierzęcej w gminie, jest bydło mleczne
i trzoda chlewna. W strukturze użytków rolnych 28% stanowią łąki i pastwiska.
Powierzchnia użytków rolnych wynosi 6 000 ha i stanowi 60% obszaru gminy.
Z samych dochodów z gospodarstw rolnych utrzymuje się 3-5% mieszkańców. Dla
pozostałych głównym źródłem dochodu jest praca poza rolnictwem.
39
XII
Infrastruktura techniczna
XII.1 Infrastruktura drogowa w sołectwie
Z sołectwa dzięki sieci dróg można dostać się do Tuchowa, Lubaszowej, Kielanowic,
Jodłówki Tuchowskiej, Bistuszowej oraz Rygli. Transport zapewniony jest dzięki kursującym
autobusom PKS oraz prywatnym busom. Mieszkańcy Burzyna nie posiadają bezpośredniego
dostępu do komunikacji kolejowej – najbliższa stacja znajduje się w Tuchowie.
XII.2 Infrastruktura telekomunikacyjna w sołectwie
Każdy mieszkaniec sołectwa posiada możliwość przyłączenia do telefonii stacjonarnej.
Obecnie, w sołectwie zarejestrowanych jest ok. 200 abonentów. Dostęp do Internetu
zapewniony jest dzięki Neostradzie.
XII.3 Infrastruktura gazociągowa w sołectwie
Długość gazociągu biegnącego przez teren Burzyna wynosi 21 km (6,4% długości gazociągu
w gminie), a odchodzi od niego 170 połączeń do budynków (7,7% liczby wszystkich
połączeń w gminie).
Tabela 9. Sieć gazowa w miejscowości Burzyn w 2007 r.
Miejscowość
Długość w km
Ilość połączeń do budynków
Burzyn
21
170
Gmina Tuchów
326
2202
XII.4 Infrastruktura wodociągowo-kanalizacyjna
W sołectwie znajduje się sieć wodociągowo-rozdzielcza o długości 14,6 km, z której do
budynków mieszkalnych odchodzą połączenia liczące łącznie 9,4 km. Obszar Burzyna jest
także skanalizowany siecią o długości 5,6 km. Długość połączeń kanalizacyjnych wynosi 0,6
km.
40
Tabela 10. Gospodarka wodociągowo-ściekowa w miejscowości Burzyn w 2008 r.
Połączenia prowadzące do budynków
Sieć w km
mieszkalnych (km)
Miejscowość
wodociągowa
kanalizacyjna
wodociągowe
kanalizacyjne
rozdzielcza
rozdzielcza
Burzyn
14,6
5,6
9,4
0,6
Gmina Tuchów
120,1
55,0
19,8
0,6
Od 2004 r. sieć wodociągowa została rozbudowana jedynie 0,4 km, zaś długość sieci
kanalizacyjnej nie uległa zmianie.
Tabela 11. Struktura przestrzenna sieci wodociągowych oraz kanalizacyjnych w miejscowości Burzyn
– za 5 ostatnich dostępnych lat (2004-2007).
Miejscowość
Długość sieci w km
2004
2005
2006
2007
Wskaźnik
zmian
(%)
Burzyn
wodociągowej rozdzielczej
14,2
14,6
14,6
14,6
2,8
kanalizacyjnej
5,6
5,6
5,6
5,6
0
110,0
113,6
118,5
120,1
9,1
40,1
44,0
54,4
55,0
37,1
Gmina Tuchów
wodociągowej rozdzielczej
kanalizacyjnej
XII.5 System gospodarki odpadami w sołectwie
Z usług Zakładu Usług Komunalnych w Tuchowie i firmy Trans-Formers korzysta
większość mieszkańców Burzyna.
41
D Ocena mocnych i słabych stron miejscowości
Wizja
Wizja miejscowości Burzyn
Burzyn w 2015 roku to miejscowość:
•
zamożna;
•
bezpieczna, przyjazna dla mieszkańców
i przyjezdnych;
•
atrakcyjna turystycznie i kultywująca lokalne
tradycje,
•
posiadająca obiekty sportowo-rekreacyjne.
42
Analiza
SWOT
SWOT (Siły, Słabości, Szanse, Zagrożenia):
SIŁY (STRENGHTS) – wewnętrzne czynniki mające lub mogące mieć pozytywny wpływ na
rozwój miejscowości, wyróżniające miejscowość w sposób korzystny w otoczeniu, tworzące
podstawy dla rozwoju, podnoszące atrakcyjność i konkurencyjność w oczach mieszkańców,
inwestorów, osób odwiedzających.
SŁABOŚCI (WEAKNESSES) – wewnętrzne czynniki mające lub mogące mieć negatywny wpływ na
rozwój miejscowości, utrudniające rozwój i realizację zamierzeń, braki w potencjałach,
obniżające pozycję miejscowości zarówno w oczach mieszkańców jak i podmiotów
zewnętrznych.
SZANSE (OPPORTUNITIES) – czynniki w otoczeniu sprzyjające lub mogące sprzyjać rozwojowi
miejscowości, umożliwiające eliminowanie słabości, wzmacnianie sił, uruchamianie nowych
kierunków rozwoju.
ZAGROŻENIA (THREATS) – czynniki w otoczeniu utrudniające lub mogące utrudniać rozwój
miejscowości, stanowiące bariery w przełamywaniu dzisiejszych trudności i blokujące
możliwości podejmowania działań w różnych, istotnych z punktu widzenia rozwoju
miejscowości dziedzinach.
43
SILNE I SŁABE STRONY MIEJSCOWOŚCI BURZYN
Silne strony
Słabe strony
1. Dobrze rozwinięta infrastruktura
oświatowa (szkoła podstawowa,
gimnazjum);
1. Migracja młodych osób (dobrze
wykształconych) do dużych miast lub
zagranicę;
2. Dobrze rozwinięta infrastruktura
techniczna (wodociąg, gazociąg, telefon,
Internet, wywóz odpadów
komunalnych);
2. Mała liczba podmiotów gospodarczych;
3. Walory krajobrazowo-turystyczne – Park
Krajobrazowy Pasma Brzanki;
4. Opieka medyczna;
3. Słabe zainteresowanie rozwojem
agroturystyki;
5. Mało dogodna komunikacja;
4. Potencjał ludzki (aktywność i otwartość
mieszkańców);
6. Duże rozdrobnienie gospodarstw i ich
słaba wydajność;
5. Potencjalne tereny pod inwestycje;
7. Brak sieci kanalizacyjnej;
6. Dobrze funkcjonujące organizacje
pozarządowe - klub sportowy, koło
gospodyń wiejskich i ochotnicza straż
pożarna (organizowanie i
współorganizowanie imprez);
7. Obiekty zabytkowe (osiedle Elsów,
zabytkowy dwór);
8. Bardzo dobrze zlokalizowane
i ukształtowane centrum wsi;
8. Brak zakładów przemysłowych,
produkcyjnych;
9. Brak form i inicjatywy w organizacji
czasu wolnego młodzieży;
10. Niewystarczająco rozwinięta oferta
kulturalna, niewystarczająco
rozbudowana oferta rekreacyjna (np.
o ścieżki rowerowe), dostępna dla
mieszkańców.
9. Dążenie do zdobycia wykształcenia przez
młodych mieszkańców wsi;
10. Korzystne warunki mikroklimatyczne do
rozwoju produkcji sadowniczej
i warzywniczej;
11. Dorobek kulturalny, kultywowanie
miejscowych tradycji i obrzędów.
12. Bliskie sąsiedztwo z miastem Tuchów –
siedzibą gminy.
44
OTOCZENIE MIEJSCOWOŚCI BURZYN
Okazje, szanse
Trudności, zagrożenia
1. Rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego
(zmiana kierunków produkcji rolnej);
1. Starzenie się rolników - brak następców
(niechęć do pozostawania na wsi);
2. Rozwój rolniczej produkcji ekologicznej;
2. Brak zainteresowania młodych rolników
powiększaniem i rozwojem
gospodarstwa;
3. Tworzenie różnych form samoorganizacji
mieszkańców, w tym grup producentów;
4. Rozwój turystyki i agroturystyki (baza);
3. Zróżnicowane poglądy społeczności
lokalnej na temat potrzeb wsi;
6. Tworzenie nowych miejsc pracy;
4. Niewystarczająca ilość środków na
budowę i modernizację infrastruktury
technicznej, w tym dróg gminnych,
kanalizacji;
7. Przyciągnięcie kapitału zewnętrznego;
5. Częste zmiany przepisów prawnych;
8. Pełne wykorzystanie oczyszczalni
ścieków;
6. Emigracja mieszkańców regionu,
w tym specjalistów;
9. Wzrost znaczenia organizacji
pozarządowych.
7. Zagrożenie powodziowe;
5. Wykorzystanie posiadanych dużych
zasobów siły roboczej;
10. Dostępność funduszy UE na rozwój
turystyki i kultury.
45
E Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących
społeczność lokalną
Opis planowanych zadań Planu Odnowy
Miejscowości Burzyn
na lata 2009-2015
I.1. Zadania przewidziane do współfinansowania w ramach Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007-2013 na terenie sołectwa Burzyn:
Miejsce
rankingowe
zadania
1.
Cel projektu
zgodny
z działaniem
„Odnowa
i rozwój wsi”
PROW 2007-2013
Budowa, remont lub
przebudowa
infrastruktury
związanej z rozwojem
funkcji turystycznych,
sportowych lub
społecznokulturalnych.
Budowa, przebudowa,
remont lub
Nazwa projektu / zakres
Instytucja
koordynująca
realizację
Modernizacja domu
kultury w Burzynie.
Gmina Tuchów
Partnerzy
•
•
Zakres:
• Opracowanie
dokumentacji
technicznej,
• Remont sali
widowiskowej
z wyposażeniem;
Rada
Sołecka,
Dom
Kultury w
Tuchowie
Okres
realizacji
Możliwe
źródła
finansowania
20092010
•
•
Budżet
Gminy
Tuchów,
PROW
2007-2013
wyposażenie
obiektów:
a) pełniących
funkcje publiczne,
społecznokulturalne,
rekreacyjne
i sportowe,
b) służących
promocji obszarów
wiejskich, w tym
propagowaniu i
zachowaniu
dziedzictwa
historycznego,
tradycji, sztuki oraz
kultury.
•
•
•
•
•
Wyposażenie sali
szkoleniowej i zebrań
wiejskich;
Budowa drewnianej
altany letniej do
celów
widowiskowych;
Zakup sprzętu do
rehabilitacji
i dostosowanie
pomieszczenia –
nowa funkcja
obiektu;
Podłączenie do
Internetu wraz
z wyposażeniem
w sprzęt
komputerowy –
publiczny dostęp do
Internetu – nowa
funkcja obiektu;
Zagospodarowanie
otoczenia, plac
zabaw, zieleń.
Szacunkowy koszt:
750 000 zł
Uzasadnienie
Zadanie ma na celu zwiększenie oferty kulturalnej dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Dom
kultury w Burzynie wymaga kapitalnego remontu. Jest to obiekt kulturotwórczy, zapewniający
integrację społeczną mieszkańców sołectwa. Jego wykorzystanie byłoby wszechstronne:
47
o zajęcia dla dzieci i młodzieży,
o dostęp do Internetu,
o miejsce spotkań i zebrań wiejskich – siedziba Rady Sołeckiej, Koła Gospodyń Wiejskich,
o organizowanie kół zainteresowań,
o realizowanie własnych aspiracji przez mieszkańców,
o organizowanie kursów i szkoleń,
o wydarzenia kulturalne i rozrywkowe;
o rehabilitacja.
Modernizacja Domu Kultury wpłynie na atrakcyjność i liczbę organizowanych wydarzeń
o charakterze integracyjnym, kulturalnym i rozrywkowym, w których będą uczestniczyli
mieszkańcy Burzyna, gminy Tuchów oraz turyści. Realizacja projektu stworzy alternatywną
możliwość spędzania wolnego czasu dla dzieci i młodzieży oraz przyczyni się do kultywowania
lokalnych tradycji i obrzędów.
Miejsce
rankingowe
zadania
2.
Cel projektu
zgodny
z działaniem
„Odnowa
i rozwój wsi”
PROW 2007-2013
Budowa, remont lub
przebudowa
infrastruktury
związanej z rozwojem
funkcji turystycznych,
sportowych lub
społecznokulturalnych.
Instytucja
koordynująca
realizację
Zagospodarowanie
kompleksu sportowego
w Burzynie.
Gmina Tuchów
Zakres:
• Opracowanie
dokumentacji
technicznej,
• Modernizacja boisk
piłkarskiego (drenaż),
do siatkówki -
Partnerzy
•
•
Rada
Sołecka,
klub
sportowy
Burzyn
Okres
realizacji
Możliwe
źródła
finansowania
20102011
• Budżet
Gminy
Tuchów,
• PROW 20072013,
• sponsorzy
48
•
•
•
•
•
•
asfaltowe;
Modernizacja trybun;
Budowa placu zabaw,
małej architektury,
urządzenie parkuzieleńca,
Ogrodzenie terenu
sportowego,
Podziemne ułożenie
linii wysokiego
napięcia
przechodzącej nad
boiskiem,
Modernizacja szatni
Wykonanie miejsc
parkingowych.
Szacunkowy koszt:
7 000 000 zł
Uzasadnienie
Obecny stan techniczny kompleksu sportowego w Burzynie nie spełnia wymogów
nowoczesnego obiektu sportowego. Niezbędny jest remont poprawiający stan bezpieczeństwa
oraz komfort oglądania wydarzeń sportowych, kulturalnych i rozrywkowych organizowanych
na stadionie. Zwiększy to zainteresowanie mieszkańców tymi wydarzeniami i przyczyni się do
ich aktywizacji. Ponadto obiekt może być wykorzystywany przez pobliską szkołę, zwiększając
jej możliwości dydaktyczne w zakresie krzewienia kultury fizycznej.
49
Miejsce
rankingowe
zadania
3.
Cel projektu
zgodny
z działaniem
„Odnowa
i rozwój wsi”
PROW 2007-2013
Kształtowanie obszaru
przestrzeni publicznej.
Instytucja
koordynująca
realizację
Regulacja rzeki
Burzynianki na odcinku
1 km.
Gmina Tuchów
Partnerzy
•
Rada
Sołecka
Zakres:
• Opracowanie
dokumentacji
technicznej,
• Wykonanie koszy
kamiennych i progów,
• Uporządkowanie
zieleni,
• Wykonanie odcinka
krytego – ława,
• Umocnienie skarp
płytami ażurowymi.
Okres
realizacji
Możliwe
źródła
finansowania
20112013
• Budżet
Gminy
Tuchów,
• PROW 20072013
Szacunkowy koszt:
5 000 000 zł
Uzasadnienie
Projekt zmieni estetykę Burzyna i wpłynie na poprawę bezpieczeństwa powodziowego.
Przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców oraz pozytywnie zmieni wizerunek
miejscowości wśród turystów i przejeżdżających gości. W przyszłości przyczynić się może do
zwiększonego ruchu osadniczego na terenie sołectwa.
50
Miejsce
rankingowe
zadania
4.
Cel projektu
zgodny
z działaniem
„Odnowa
i rozwój wsi”
PROW 2007-2013
Instytucja
koordynująca
realizację
Modernizacja sieci
ciągów pieszych
i drogowych w Burzynie.
Gmina Tuchów
Partnerzy
•
Rada
Sołecka
Zakres:
• Opracowanie
dokumentacji
technicznej,
• Budowa ciągu
pieszego od domu
kultury do Zespołu
Szkół,
• Budowa drogi (ok. 1
km) dojazdowej do
przysiółka Nadzieja
wraz z nasypem
przeciwpowodziowym
na rzece Białej;
• Wykonanie
oświetlenia ulicznego
na odcinku od starej
szkoły na prawym
brzegu rzeki
Burzynianki.
Okres
realizacji
Możliwe
źródła
finansowania
20112015
• Budżet
Gminy
Tuchów,
• PROW 20072013
51
Szacunkowy koszt:
2 735 000 zł
Uzasadnienie
Projekt zmieni estetykę Burzyna i wpłynie na poprawę bezpieczeństwa publicznego. Przyczyni
się do poprawy jakości życia mieszkańców oraz pozytywnie zmieni wizerunek miejscowości
wśród turystów i przejeżdżających gości. W przyszłości przyczynić się może do zwiększonego
ruchu osadniczego na terenie sołectwa.
Miejsce
rankingowe
zadania
5.
Cel projektu
zgodny
z działaniem
„Odnowa
i rozwój wsi”
PROW 2007-2013
Odnawianie,
eksponowanie lub
konserwacja lokalnych
pomników
historycznych,
budynków będących
zabytkami lub miejsc
pamięci.
Instytucja
koordynująca
realizację
Modernizacja
zabytkowego dworu
w Burzynie.
Gmina Tuchów
Partnerzy
•
Rada
Sołecka
Zakres:
• Opracowanie projektu
technicznego,
• Modernizacja obiektu
wraz z otoczeniem.
Okres
realizacji
Możliwe
źródła
finansowania
20122015
• Budżet
Gminy
Tuchów,
• PROW 20072013
Szacunkowy koszt:
950 000 zł
Uzasadnienie
Jednym z najciekawszych obiektów w Burzynie jest XIX-wieczny, klasycystyczny dworek
z charakterystycznym portykiem opartym na czterech kolumnach i z czterospadowym
dachem. Obiekt wymaga modernizacji i włączenia w ofertę kulturalno-turystyczną
miejscowości. Działanie to poszerzy ofertę turystycznej i kulturalnej całej gminy Tuchów.
52
Miejsce
rankingowe
zadania
6.
Cel projektu
zgodny
z działaniem
„Odnowa
i rozwój wsi”
PROW 2007-2013
Odnawianie,
eksponowanie lub
konserwacja lokalnych
pomników
historycznych,
budynków będących
zabytkami lub miejsc
pamięci.
Instytucja
koordynująca
realizację
Modernizacja kaplicy św.
Józefa oraz otoczenia
nowego kościoła
parafialnego.
Gmina Tuchów
Partnerzy
•
•
Rada
Sołecka;
Rada
parafialna
Okres
realizacji
Możliwe
źródła
finansowania
20112012
• Budżet Gminy
Tuchów,
• PROW 20072013
Zakres:
• Opracowanie
dokumentacji
technicznej,
• Modernizacja kaplicy,
• Wykonanie miejsc
parkingowych,
• Modernizacja ciągów
pieszych;
• Modernizacja drogi
dojazdowej.
Szacunkowy koszt:
650 000 zł
Uzasadnienie
Projekt zmieni estetykę Burzyna i przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców oraz
pozytywnie zmieni wizerunek miejscowości wśród turystów i przejeżdżających gości.
Miejsce
Cel projektu
Nazwa projektu /
Instytucja
Partnerzy
Okres
Możliwe
53
rankingowe
zadania
7.
zgodny
z działaniem
„Odnowa
i rozwój wsi”
PROW 2007-2013
zakres
Zwiększenie poziomu
estetyki miejscowości
Burzyn poprzez
urządzanie
i porządkowanie
terenów zielonych.
koordynująca
realizację
Gmina Tuchów
realizacji
•
Rada
Sołecka
źródła
finansowania
cyklicznie - • Budżet
corocznie
Gminy
Tuchów,
• PROW 20072013.
Zakres:
• Opracowanie
projektów terenów
zielonych;
• Zakup materiału
nasadzeniowego,
• Urządzenie terenów
zielonych wg
projektów.
Szacunkowy koszt:
200 000 zł
Uzasadnienie
Projekt zmieni estetykę Burzyna. Przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców oraz
pozytywnie zmieni wizerunek miejscowości wśród turystów i przejeżdżających gości.
W przyszłości przyczynić się może do zwiększonego ruchu osadniczego na terenie sołectwa.
54
Harmonogram realizacji Planu Odnowy
Miejscowości Burzyn
na lata 2009-2015
Rodzaj zadania
Modernizacja domu kultury w Burzynie.
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Zagospodarowanie kompleksu
sportowego w Burzynie.
Regulacja rzeki Burzynianki na odcinku
1 km.
Modernizacja sieci ciągów pieszych
i drogowych w Burzynie.
Modernizacja zabytkowego dworu
w Burzynie.
Modernizacja kaplicy św. Józefa oraz
otoczenia nowego kościoła parafialnego.
55
Zwiększenie poziomu estetyki
miejscowości Burzyn poprzez urządzanie
i porządkowanie terenów zielonych.
56
Inne zadania istotne ze względu na
rozwój miejscowości, przewidziane
do realizacji w ramach projektów
ogólnogminnych (poza PROW 2007-2013).
L.p.
Nazwa projektu
1.
Budowa kanalizacji
sanitarnej na terenie
miejscowości Burzyn.
2.
Budowa Sali gimnastycznej
przy Zespole Szkół w
Burzynie
Instytucja
koordynująca
realizację
Spółka Komunalna
„Dorzecze Białej”
Sp. z o.o. w
Tuchowie
Urząd Miejski w
Tuchowie
Partnerzy
Urząd Miejski w
Tuchowie
Okres
realizacji
Możliwe źródła
finansowania
2009 - 2011
- Fundusz Spójności
2009 - 2011
- Europejski Fundusz
Rozwoju Regionalnego w
ramach MRPO.
57
Monitoring, aktualizacja
i upowszechnianie
Planu Odnowy Miejscowości
Monitoring i ewaluacja Planu Odnowy Miejscowości odbywać się będzie na koniec każdego
roku. Ewaluacja i pomiar efektywności Planu Odnowy Miejscowości odbywać się będzie co
dwa lata.
Uaktualnianie Planu Odnowy Miejscowości o nowe zadania zgłaszane przez instytucje,
organizacje i firmy działające na obszarze objętym POM będzie odbywało się corocznie.
Koordynacją realizacji Planu Odnowy Miejscowości Burzyn powinien zajmować się powołany
przez Burmistrza Tuchowa zespół, w skład którego mogą wchodzić:
•
•
•
•
•
Burmistrz lub przedstawiciel Burmistrza Tuchowa;
Radni Rady Miejskiej w Tuchowie reprezentujący Burzyn;
Rada Sołecka;
Przewodniczący Rady Miejskiej;
Liderzy społeczności lokalnej.
Zakres zadań zespołu obejmuje:
•
•
•
•
monitorowanie przebiegu realizacji projektów w ramach Planu;
działania informacyjne i promocyjne Planu;
przygotowanie rocznych raportów na temat wdrażania Planu;
dokonanie oceny po zakończeniu realizacji Planu.
Do właściwej oceny Planu, zespół może tworzyć grupy robocze, korzystać z opinii
niezależnych ekspertów lub usług innych instytucji.
Gmina Tuchów jako instytucja wdrażająca Plan Odnowy Miejscowości jest odpowiedzialna za:
•
•
•
•
składanie wniosków aplikacyjnych do instytucji grantodawczych;
kontrolę formalną składanych wniosków, ich zgodności z procedurami
i z zapisami w Planie Odnowy Miejscowości;
monitorowanie wdrażania poszczególnych projektów;
upowszechnienie
informacji
o
współfinansowaniu
realizowanych
projektów przez UE.
Kluczowe znaczenie w monitorowaniu realizacji Planu Odnowy Miejscowości Burzyn posiada
Rada Miejska w Tuchowie. Rada współpracuje z radą sołecką Burzyna. Jej głównym
zadaniem będzie monitorowanie przebiegu realizacji zadań zawartych w Planie oraz
ewentualne interweniowanie w przypadku stwierdzenia opóźnień lub realizacji nie
zaakceptowanych zadań.
Realizacja Planu będzie poddawana bieżącej ocenie i aktualizacji. Podczas oceny
przedstawione zostaną efekty z realizacji poszczególnych projektów ujętych do realizacji
w POM oraz możliwa będzie jego weryfikacja w odniesieniu do wypracowanej wizji i zadań
strategicznych. Analiza realizacji Planu pozwoli na weryfikację i wprowadzanie niezbędnych
zmian w zakresie przyjętych priorytetów rozwojowych i działań określonych w Planie Odnowy
Miejscowości.
Proponowane zmiany wynikające ze zmieniającej się rzeczywistości i pojawiających się
możliwości będą mogły być zgłaszane przez Radę Miejską, radę sołecką, Burmistrza.
Dokonane zmiany będą zatwierdzane przez Radę Miejską w Tuchowie w konsultacji z radą
sołecką Burzyna.
Proponuje się przeprowadzanie monitoringu na koniec każdego roku i jego aktualizację raz
w roku przed uchwaleniem uchwały budżetowej na następny rok. Ocena będzie dokonywana
pod względem finansowym i rzeczowym poszczególnych zadań inwestycyjnych i społecznych.
Realizacja zadań zawartych w „Planie Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015”
wymaga do swej realizacji akceptacji społecznej. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że
również skuteczność działań zapisanych w tym dokumencie zależy w dużym stopniu od
reakcji społeczności lokalnej na proponowane działania.
W związku z tym upowszechnianie Planu Odnowy Miejscowości powinno polegać na
informowaniu w sposób przystępny o:
• przyczynach podjęcia działań;
• spodziewanych wskaźnikach osiągnięć: produkty i rezultaty;
• zaletach wybranych wariantów działania.
Istotną cechą realizacji kampanii promocyjnej jest jej spójność. Wszystkie metody oraz
wykorzystane narzędzia powinny tworzyć jeden harmonijny przekaz.
Narzędzia kampanii promocyjnej:
• media - radio, prasa lokalna i regionalna - pozwolą na efektywną reklamę i dotarcie do
szerokiej grupy odbiorców; to kluczowe źródła prezentacji podjętych działań;
• konsultacje społeczne – zebrania wiejskie;
• strona internetowa Urzędu Gminy Tuchów.
Należy zaznaczyć, że public relations to nie są jedynie kontakty z prasą i mediami. W grę
wchodzą również sposoby wprowadzania projektów, spotkania z grupami, których działania
projektu dotyczą, minimalizacja ewentualnych negatywnych efektów planowanych działań.
W rezultacie powinno zostać utrzymane zainteresowanie realizacją działań objętych POM
(kontrola społeczna), a w jego konsekwencji - ustanowienie i utrzymanie wzajemnego
zrozumienia między beneficjentami POM-u, a odbiorcami poszczególnych projektów oraz
polepszenie społecznego stosunku do działań i ukształtowanie mechanizmów poparcia
społecznego dla realizacji Planu Odnowy Miejscowości.
Public relations to także ważny instrument informacji o sukcesach realizacji Planu Odnowy
Miejscowości i jego wpływie na podniesienie standardów życia mieszkańców Burzyna oraz
rozwoju całej gminy Tuchów.
59

Plan Odnowy Miejscowości Burzyn na lata 2009-2015

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zachęcamy do zapoznania się z informacją prezesa

II tura rekrutacji do projektu „Reintegracja zawodowa

Zobacz sprawozdanie z działalności MRGT w latach 2011

Regulamin-MKP-SM-2016 - Szkoła Muzyczna I st. w Tuchowie

XVIII MKP w Tuchowie

pobierz regulamin