Poradnik Alimenty na dziecko

Autor: Ewa Karaś
Poradnik
Alimenty na dziecko
Rodzice mają obowiązek dostarczać środków utrzymania i wychowania dziecka. Obowiązek taki ciąży na rodzicach do momentu, kiedy nie są w stanie samodzielnie się
utrzymać. Przyznanie i wysokość alimentów zależy od uzasadnionych potrzeb dziecka
oraz możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców.
Spis treści
1. Jakie są przesłanki obowiązku alimentacyjnego na rzecz dziecka ....................................... 2
1.1. Niesamodzielność dziecka .............................................................................................. 2
1.2. Możliwości zarobkowe rodziców .................................................................................... 3
2. Jak przygotować pozew o alimenty ....................................................................................... 3
2.1. Określenie sądu ............................................................................................................... 3
2.2. Wskazanie powoda .......................................................................................................... 4
2.3. Wskazanie pozwanego .................................................................................................... 4
2.4. Wniosek ........................................................................................................................... 4
2.5. Uzasadnienie ................................................................................................................... 4
2.6. Załączniki ........................................................................................................................ 4
2.7. Podpis .............................................................................................................................. 5
2.8. Opłaty .............................................................................................................................. 5
3. Kiedy można domagać się podwyższenia alimentów na dziecko .......................................... 5
3.1. Potrzeby dziecka ............................................................................................................. 5
3.2. Alimenty dla dziecka pełnoletniego ................................................................................ 6
3.3. Wniesienie pozwu ........................................................................................................... 6
4. Jak długo rodzice muszą płacić alimenty na dziecko ............................................................. 6
4.1. Uczące się dziecko .......................................................................................................... 7
5. Kto może liczyć na pomoc z Funduszu Alimentacyjnego ..................................................... 8
5.1. Na jakie pieniądze można liczyć z Funduszu .................................................................. 8
6. Gdzie z wnioskiem o świadczenie alimentacyjne .................................................................. 9
1
1. Jakie są przesłanki obowiązku alimentacyjnego na rzecz
dziecka
W odróżnieniu od innych obowiązków alimentacyjnych, obowiązek na rzecz dziecka nie jest
uzależniony od tego, czy dziecko znajduje się w niedostatku. Dziecko ma prawo do alimentów od rodziców, kiedy nie jest zdolne samo się utrzymać. Dziecko może żądać alimentów, nawet kiedy nie jest w niedostatku. Rodzice mają obowiązek dostarczać dziecku środków utrzymania i wychowania od chwili urodzenia.
1.1. Niesamodzielność dziecka
Dziecko, które nie ma możliwości samo się utrzymać uzyska alimenty od rodziców. Oznacza
to, że jeśli dziecko nie ma własnych dochodów na utrzymanie i wychowanie może wystąpić o
alimenty. Alimenty uzyska, kiedy nie ma dochodów. W przypadku, kiedy posiada dochody i
jest w stanie się samodzielnie utrzymać rodzice nie mają obowiązku dostarczać mu środków
utrzymania i wychowania.
Dziecko może uzyskać dochody z:
odszkodowania,
dzierżawy,
najmu,
renty inwalidzkiej,
renty rodzinnej.
Jednak kiedy dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać rodzice mają obowiązek
zaspokajać potrzeby dziecka, zarówno materialne i niematerialne.
Potrzeby jakie rodzice muszą zaspokajać są różne, w zależności od:
wieku,
stanu zdrowia dziecka.
Do usprawiedliwionych potrzeb dziecka należą wydatki:
wyżywienie,
mieszkanie,
leczenie,
odzież,
środki higieny osobistej,
środki wychowania,
środki na kształcenie ogólne lub zawodowe odpowiednie do jego zdolności umożliwiające mu zdobycie odpowiedniego wykształcenia,
na zaspokojenie jego potrzeb kulturowych,
wydatki na rozrywkę i wypoczynek.
2
1.2. Możliwości zarobkowe rodziców
Możliwości zarobkowe rodziców decydują o możliwości powstania obowiązku alimentacyjnego na rzecz dzieci.
Na możliwości zarobkowe składają się:
wynagrodzenie z pracy zarobkowej,
premie, dodatki do wynagrodzenia,
renta,
emerytura,
odsetki z akcji,
akcje zgromadzone na funduszach bankowych,
wszelkie inne dochody (np. z wynajmu mieszkania).
Oceniając możliwości spełnienia obowiązku alimentacyjnego bierze się pod uwagę możliwości rodziców do osiągania dochodów, a nie tylko faktycznie uzyskiwane dochody. Jeśli rodzic posiada odpowiednie wykształcenie i uchyla się od podjęcia pracy, tylko aby nie płacić
alimentów, nie może powoływać się z tego powodu na brak możliwości wykonywania obowiązku alimentacyjnego.
Rodzice powinni się podzielić z dzieckiem nawet skromnymi finansami.
2. Jak przygotować pozew o alimenty
Obowiązek alimentacyjny pozwala na zapewnienie środków utrzymania członkom rodziny,
którzy nie są w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich życiowych potrzeb. Aby uzyskać
alimenty należy złożyć pozew we właściwym sądzie.
Przedstawiamy kolejne etapy uzyskania alimentów. Jednocześnie wskazujemy, na co należy
uważać wnosząc do sadu pozew o alimenty.
2.1. Określenie sądu
W pozwie o alimenty należy wskazać właściwy sąd, do którego pozew jest kierowany. Sądem
właściwym jest sąd rejonowy. Wystarczające jest podanie sądu rejonowego, jego siedziby
(czyli miasta, w którym się znajduje) oraz wydziału, w którym sprawa będzie rozpatrywana.
Pozew o alimenty można wnieść do sądu rejonowego:
w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania,
według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, czyli np. dziecka.
Wybór sądu należy do powoda. Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w kraju, powództwo należy wytoczyć wyłącznie według miejsca zamieszkania powoda. Powód może
dochodzić alimentów przed sądem polskim także wtedy, kiedy zobowiązany do alimentów
mieszka za granicą.
3
2.2. Wskazanie powoda
W pozwie należy wskazać osobę powoda, czyli tą która wnosi o zasądzenie alimentów.
Osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o alimenty dla dziecka będzie zawsze ono
samo i na jego rzecz należy je zasądzać. Natomiast reprezentować je będzie jego przedstawiciel ustawowy (jedno z rodziców, opiekun). W związku z tym ta osoba powinna być wymieniona jako działająca w imieniu dziecka.
Ważne!
Jeżeli matka dochodzi alimentów w imieniu swojego małoletniego dziecka, w pozwie musi
skazać że powodem jest dziecko, a nie ona. Gdy nie określi dziecka, jako powoda sąd może
odrzucić pozew.
2.3. Wskazanie pozwanego
W prawidłowo napisanym pozwie musi się znaleźć zapis określający pozwanego, czyli osobę, od której domaga się alimentów. Należy podać jego imię i nazwisko oraz adres zamieszkania.
2.4. Wniosek
W pozwie o alimenty musi znaleźć się żądanie, aby sąd zasądził określoną kwotę alimentów, płatnych miesięcznie. Ponadto należy wskazać dzień, od którego alimenty mają być płacone. Pozostałe wnioski mogą zostać zamieszczone według uznania. W pozwie można zawrzeć wniosek o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu lub wnioski o wezwanie konkretnych świadków. W przypadku alimentów warto wnieść o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.
2.5. Uzasadnienie
W uzasadnieniu pozwu o alimenty należy wskazać, że pozwany ma możliwości zarobkowe i
majątkowe, aby ponieść koszty obowiązku alimentacyjnego. Należy także wskazać, że osoba
wnosząca pozew nie ma żadnego majątku, z którego mogłoby czerpać dochód zapewniający
mu pokrycie kosztów jego utrzymania. Każda z okoliczności musi być poparta konkretnym
dowodem, np. zeznaniami świadków, dokumentami.
2.6. Załączniki
Wszystkie dokumenty na jakie powołamy się w pozwie muszą zostać wymienione w spisie
załączników.
Ważne!
Do pozwu koniecznie też trzeba dołączyć jego odpis dla strony pozwanej oraz kserokopie
załączników.
4
2.7. Podpis
Pozew o alimenty należy podpisać własnoręcznie. Pozew niepodpisany nie zostanie rozpoznany przez sąd.
2.8. Opłaty
Strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych jest zwolniona od kosztów sądowych i może
zgłosić wniosek o ustanowienie dla niej adwokata.
Ważne!
Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem 3 lat, można zatem dochodzić nie tylko bieżących, ale także zaległych alimentów.
3. Kiedy można domagać się podwyższenia alimentów na dziecko
Wysokość przyznanych alimentów może uleć zmianie. Potrzeby dziecka wzrastają z wiekiem i dlatego nie zawsze alimenty wystarczają w przyznaje przez sąd wysokości. Można
domagać się podwyższenia przyznanych mu wcześniej alimentów.
Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka i możliwości zarobkowych rodziców.
Rodzice mają obowiązek płacić alimenty na dziecko, które jeszcze nie jest w stanie utrzymać
się samodzielnie.
3.1. Potrzeby dziecka
Orzekając o wysokości alimentów, sąd bierze pod uwagę uzasadnione potrzeby uprawnionego oraz majątkowe i zarobkowe możliwości zobowiązanego. Z podstawę służy mu stanu
istniejący w chwili wydania przez niego wyroku. W razie zmiany tych potrzeb i możliwości
można wystąpić do sądu z pozwem o podwyższenie albo obniżenie alimentów. W wiekiem
potrzeby dziecka wzrastają, a nie maleją. Pojawiają się wydatki związane z uczęszczaniem do
szkoły, pobieraniem dodatkowych lekcji. Pociąga to za sobą konieczność zwiększenia wydatków.
Nie tylko dorastanie dziecka spowodować może wzrost wydatków. W sytuacji, gdy dziecko
zachoruje, będzie wymagało zażywania drogich leków, rehabilitacji, przestrzegania specjalnej
diety połączonej z większymi wydatkami na jedzenie. W takich przypadkach uprawnione do
alimentów dziecko może domagać się podwyższenia świadczenia.
Z uprawnienia wniesienie pozwu o podwyższenie alimentów dziecko może skorzystać, jeśli
od momentu orzekania o wysokości alimentów zwiększyły się możliwości zarobkowe osoby
zobowiązanej do płacenia.
Sąd orzekając o podwyższeniu alimentów ustala najpierw czy nastąpiła tzw. zmiana stosunków uzasadniająca takie żądanie. Porównuje uzasadnione potrzeby dziecka z zarobkowymi i
5
majątkowymi możliwościami zobowiązanego, które występowały w dniu orzeczenia alimentów ze stanem istniejącym w dniu orzekania o podwyższeniu alimentów.
Warto wiedzieć, że osoba występująca o podwyższenie alimentów musi uzasadnić, że nastąpiły zmiany stosunków majątkowych.
3.2. Alimenty dla dziecka pełnoletniego
Dziecko pełnoletnie uprawnione do alimentów może również wystąpić o ich podwyższenie.
Może wystąpić z takim pozwem jedynie, jeśli nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb. Najczęściej dotyczy to osób, które studiują lub z powodu kalectwa albo niepełnosprawności nie są w stanie podjąć pracy zarobkowej.
3.3. Wniesienie pozwu
Pozew o podwyższenie alimentów wnosi się do sądu rejonowego. Właściwym sądem rejonowym będzie sąd:
w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania,
właściwy dla miejsca zamieszkania, uprawnionego do podwyższenia alimentów.
Wybór sądu należy do osoby wnoszącej pozew.
W sytuacji, gdyby pozwany nie miał miejsca zamieszkania w kraju, to wówczas pozew należy
złożyć do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania powoda.
Nawet jeśli pozwany mieszka za granicą, to sprawę o podwyższenie alimentów może rozpoznać sąd w Polsce.
Zastrzeżenia i przestrogi:
O podwyższeniu alimentów sąd orzeka w razie wzrostu uzasadnionych potrzeb dziecka, lub możliwości majątkowych i zarobkowych rodzica zobowiązanego do płacenia.
W pozwie należy określić m.in. wartość przedmiotu sporu. Jest to łączna kwota dochodzonych świadczeń za rok.
4. Jak długo rodzice muszą płacić alimenty na dziecko
Obowiązkiem rodzica jest dostarczanie środków utrzymania i wychowania swoim dzieciom. Dziecko w porównaniu do innych uprawnionych do obowiązku alimentacyjnego nie
musi udowadniać stanu niedostatku. Jednak rodzice nie przez całe życie mają obowiązek płacić alimenty.
Przesłanką obowiązku alimentacyjnego na rzecz dziecka, jest niemożliwość samodzielnego
utrzymania się. Natomiast po stronie zobowiązanych rodziców ich możliwości finansowo –
zarobkowe. Rodzice mają obowiązek płacić alimenty na dziecko, dopóki nie jest w stanie
utrzymać się samodzielnie. Muszą dostarczać swojemu dziecku środki utrzymania i wychowania. Taki obowiązek istnieje nawet, jeśli dziecko ukończyło 18 lat, ale uczy się nadal i nie
ma żadnych własnych źródeł dochodu.
6
Pełnoletniość nie jest granicą, która pozwala rodzicom na uwolnienie się od obowiązku alimentacji na rzecz dzieci. Dzieje się tak, bowiem dziecko, które nie jest w stanie utrzymać się
samo, ma prawo do alimentów od rodziców. Alimenty dziecku przysługują bez względu na
wiek. Jednak należy pamiętać, że dziecko, które uzyskało już pełnoletniość powinno wykazać, że nie z własnej winy nie potrafi się jeszcze utrzymać bez pomocy rodziców.
Ważne!
Moment ukończenia przez dziecko 18 lat nie powoduje, że automatycznie ważny wyrok zasądzający alimenty na jego rzecz przestaje obowiązywać. Rodzice płacą alimenty na pełnoletnie
dziecko kiedy:
uczy się, aby zdobyć zawód,
jest chore co uniemożliwia mu samodzielne utrzymanie się.
Rodzice często mylnie twierdzą, że skoro dziecko jest już pełnoletnie nie trzeba płacić na nie
alimentów. Nic bardziej mylnego. Dziecko należy utrzymywać, aż będzie się w stanie samo
utrzymać. Samodzielne utrzymanie się to nie tylko podjęcie pracy przez dziecko. Rodzice
mogą zostać zwolnieni od obowiązku alimentacyjnego bez względu na wiek dziecka wówczas, gdy ma ono własny majątek, z którego dochody mogą pokryć koszty jego utrzymania
oraz wychowania.
Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie
utrzymać się samodzielnie, może polegać również w całości lub w części na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie.
4.1. Uczące się dziecko
Często rodzice domagają się zaprzestania płacenia alimentów na dziecko pełnoletnie, które
się uczy Rodzice nie mogą domagać się, aby dziecko rozpoczęło pracę, zamiast studiować. W
przypadku, kiedy dziecko przed rozpoczęciem studiów już pracowało przez pewien czas, nie
zwalnia to rodziców od obowiązku płacenia alimentów na jego utrzymanie. Orzekając o
obowiązku alimentacyjnym na pełnoletnie dziecko, sąd najczęściej bierze pod uwagę, czy
wykazuje chęć do dalszej nauki i czy jego zdolności osobiste oraz cechy charakteru pozwalają
kontynuować ją.
Sąd może zwolnić rodziców pełnoletniego studiującego dziecka z płacenia alimentów wówczas, gdy nie będzie osiągało pozytywnych wyników podczas studiów. Rodzice muszą pamiętać, że jeśli uznają, że nie mają już obowiązku płacić alimentów, to nie mogą zaprzestać płacenia samowolnie. Muszą wystąpić do sądu o zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego.
7
5. Kto może liczyć na pomoc z Funduszu Alimentacyjnego
Świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego przysługuje na:
dziecko do ukończenia przez nie 18 lat,
dziecko starsze do ukończenia 25 lat, pod warunkiem, że uczy się w szkole lub szkole
wyższej,
dziecko z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności, bez ograniczenia co
do jego wieku.
Świadczenia z Funduszu otrzymają dzieci wychowywane przez samotnych rodziców, jak
również dzieci z rodzin pełnych.
Świadczenia z Funduszu, przysługują nie tylko obywatelom polskim, ale także cudzoziemcom. Jednak nie każdy cudzoziemiec, będzie mógł liczyć na alimenty, tylko taki, który:
przebywa na podstawie zezwolenia na osiedlenie się,
ma statut uchodźcy,
zamieszkuje na terytorium Polski przez tzw. okres świadczeniowy, w którym będą
otrzymywali świadczenia z Funduszu.
Komu nie przysługują świadczenia z Funduszu:
osobie samotnie wychowującej dzieci, jeśli nie mają zasądzonych alimentów z powodu:
o śmierci drugiego z rodziców,
o gdy ojciec dziecka jest nieznany (nie otrzymają świadczenia z Funduszu, ponieważ nie posiadają tytułu wykonawczego, tj. wyroku sądowego zasądzającego alimenty, a ustawa nie przewiduje świadczenia dla osób samotnie wychowujących dzieci),
osobie, która została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
osobie wychowującej się w rodzinie zastępczej,
osoba pełnoletniej i posiadającej własne dziecko,
osobie, która zawarła związek małżeński.
5.1. Na jakie pieniądze można liczyć z Funduszu
Alimenty z Funduszu Alimentacyjnego przysługują w kwocie bieżącej zasądzonych alimentów. Nie mogą jednak wynieść więcej niż 500 zł na dziecko.
Przykład
Jeśli dziecko ma zasądzone alimenty 300 zł z Funduszu Alimentacyjnego otrzyma 300 zł W
przypadku, kiedy ma zasądzoną kwotę 600 zł dziecko otrzyma maksymalnie 500 zł.
Świadczenie przysługuje, jeśli miesięczny dochód netto na osobę nie przekroczy 725 zł. Bierze się pod uwagę rok poprzedzający rok świadczeniowy.
Przy ustalaniu dochodu na osobę w rodzinie do składu rodziny będzie się wliczać:
8
rodziców uprawnionego do alimentów,
małżonka rodzica osoby uprawnionej,
osobę, z którą rodzic osoby uprawnionej wychowuje wspólne dziecko (np. konkubenta).
Gdy członek rodziny przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, nie wlicza
się go do ustalania dochodu rodziny.
W przypadku, kiedy rodzina uzyskuje dochody z gospodarstwa rolnego, będą one sumowane
z dochodami pozarolniczymi.
6. Gdzie z wnioskiem o świadczenie alimentacyjne
Podmiotem wypłacającym świadczenie będzie gmina. Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego ustala się i wypłaca na podstawie wniosku osoby uprawnionej do alimentów lub jej
przedstawiciela ustawowego.
Wniosek należy złożyć do:
urzędu gminy (wójt, burmistrz, prezydent, wyjątkowo marszałek województwa),
urzędu miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do
alimentów.
Wniosek powinien zawierać:
dane dotyczące członków rodziny, imię, nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL,
numer NIP;
oświadczenie wnioskodawcy o przekazaniu organowi egzekucyjnemu wszelkich
znanych mu informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego
przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu;
oświadczenia wnioskodawcy o miejscu zamieszkania, wieku, zatrudnieniu sytuacji
ekonomicznej osób zobowiązanych do opłacania alimentów względem osoby uprawnionej do alimentacji.
Dodatkowo do wniosku należy dołączyć dokumenty i zaświadczenia pozwalające na
stwierdzenie prawa do świadczenia alimentacyjnego. Mogą do nich należeć następujące dokumenty:
zaświadczenia o dochodach z urzędu skarbowego;
dokument stwierdzający wiek osoby uprawnionej;
zaświadczenie organu prowadzącego egzekucję stwierdzające bezskuteczność egzekucji i wysokości wyegzekwowanych świadczeń alimentacyjnych;
orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności;
odpis prawomocnego orzeczenia sądu zasądzającego alimenty, odpis protokołu
zawierającego treść ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem oraz postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty;
orzeczenia sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dla osoby uprawnionej;
zaświadczenia o uczęszczaniu osoby uprawnionej do szkoły lub szkoły wyższej;
9
oświadczenie wnioskodawcy o tym, że osoba uprawniona nie przebywa w instytucji
zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w rodzinie zastępczej, nie zawarła związku
małżeńskiego i nie jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko;
informacje właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę
uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą
albo o niepodjęciu tych czynności w szczególności w związku z brakiem podstawy
prawnej do ich podjęcia lub brakiem możliwości wskazania przez osobę uprawnioną
miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą. Jeśli chodzi o alimenty z
zagranicy.
10