1 Załącznik nr 1a Wzór szczegółowej informacji dotyczącej

Załącznik nr 1a
Wzór szczegółowej informacji dotyczącej przedsięwzięć priorytetowych określonych w art. 6.
1. Nazwa przedsięwzięcia priorytetowego
„Renowacja Kościoła Pokoju w Jaworze i w Świdnicy wraz z otaczającą go infrastrukturą
przykładem ratowania świetności należnej zabytkom z listy Światowego Dziedzictwa
UNESCO”
2. Podmiot odpowiedzialny za realizację przedsięwzięcia
W celu sprawnego wdrażania i zarządzania projektem zostanie nawiązane partnerstwo
pomiędzy Parafią Ewangelicko - Augsburską w Jaworze i Gminą Jawor oraz Parafią
Ewangelicko - Augsburską w Świdnicy i Gminą Miejską w Świdnicy.
3. Opis przedsięwzięcia w kontekście proponowanych celów
Pomysł na wspólny projekt powstał pod wpływem obserwowanego stale pogarszającego się
stanu technicznego Ewangelickich Kościołów Pokoju w Jaworze, i w Świdnicy zmierzającego
do stopniowego niszczenia unikatowych w skali kraju i wpisanych na listę Światowego
Dziedzictwa UNESCO obiektów. Uzasadnieniem dla objęcia wsparciem tych unikatowych
obiektów jest fakt, że stanowią one jedną newralgiczną całość, co zostało zauważone przez
Komisję UNESCO, tworząc dla obu tych świątyń jeden zapis. Nie bez znaczenia jest fakt, iż
Zarządcy obu Kościołów deklarują chęć aplikowania o środki na realizację wspólnego
projektu.
Głównym celem projektu jest przywrócenie dawnej świetności zabytkowym kościołom, co
przyczyni się do zwiększenia zainteresowania wśród turystów, przy jednoczesnym
uatrakcyjnieniu i wprowadzeniu bogatej oferty kulturalnej skierowanej do odwiedzających i
społeczności lokalnej. Ponadto poszerzenie i wzbogacenie oferty turystyczno kulturalnej
proponowanej przez oba obiekty przyczyni się do zwiększenia zainteresowania historią
budowli oraz stymulowania rozwoju społeczno - gospodarczego obu Miast na których
położone są Kościoły UNESCO. Potrzeba stworzenia szlaku obiektów UNESCO nie tylko dla
turystów - obcokrajowców, lecz także dla mieszkańców Dolnego Śląska. Obiekty znajdują się
na uboczu zabytkowych starówek Jawora i Świdnicy. Należałoby poprawić elementy
infrastruktury kierującej przyjezdnych do zabytkowych świątyń nie tylko z centralnych arterii,
lecz przede wszystkim z dworców autobusowych i kolejowych.
Celem projektu powinno być również uchronienie śląskich obiektów UNESCO przed
czynnikami z zewnątrz, jak np. aktami wandalizmu (odczuwalny w Jaworze brak monitoringu
wokół terenu KP czego efektem była próba podpalenia Kościoła Pokoju w Jaworze i
dewastacja stolarki drzwiowej elewacji południowej kościoła w 2012 roku).
Należy poczynić zabiegi wspierające ochronę ekspozycji obiektów UNESCO, bowiem na listę
Światowego Dziedzictwa wpisano nie tylko samą architekturę, lecz także otulinę, którą
współtworzy krajobraz miejski Jawora i Świdnicy. Restauracja (przywrócenie do stanu
pierwotnego) powinna objąć ruchome wyposażenie obiektów, znajdują się pośród nich
bezcenne paramenta liturgiczne oraz księgozbiory parafii ewangelickich. Istotne jest
przekraczanie barier osobom niepełnosprawnym w dotarciu do obiektów. Istnieje potrzeba
przygotowania informacji wizualnej o obiektach i ich lokalizacji dla osób niedowidzących oraz
w podeszłym wieku, bowiem walory tych obiektów sprawiają, iż wzbudzają one żywe
zainteresowanie pośród turystów we wszystkich kategoriach wiekowych.
1
Jako równorzędny cel projektu zakładamy wzrost rozpoznawalności obiektu jako wspólnego
dziedzictwa kulturowego ludzkości, zwiększenie świadomości historycznej i wiedzy na temat
obiektów wpisanych na listę UNESCO ze szczególnym uwzględnieniem dolnośląskich.
Ważnym zadaniem będzie kształtowanie postaw mających na celu promowanie idei, dialogu,
tolerancji i pokoju u odwiedzających. W ramach projektu prowadzone będą prace
rewitalizacyjne i konserwatorskich mających na celu odbudowę zniszczonej infrastruktury
wewnętrznej kościoła, renowacji zabytków ruchomych
ponadto budowa centrum
edukacyjnego, Centrum Idei Pokoju, oraz budowa parku miniatur najciekawszych obiektów
charakterystycznych dla różnych religii albo wybranych obiekty architektury wpisanych na
listę UNESCO.
Ponadto zaproponowana zostanie bogata oferta edukacyjna i kulturalna. Działania te mają
na celu zintensyfikowanie udziału społeczności lokalnej w proponowanych wydarzeniach
kulturalnych oraz zachęcenie jeszcze większej grupy turystów do odwiedzenia kościołów jako
unikalnych obiektów w swojej klasie. Wdrożenie szeregu spójnych działań dotyczących
konserwacji i rewitalizacji obu obiektów zagrożonych zniszczeniem, połączonych z bogatą
propozycją kulturalno - edukacyjną przygotuje kompleksową ofertę dla szerokiego grona
odbiorców krajowych i zagranicznych, a tym samym doprowadzi do zwiększenia poziomu
inwestycji w obu Miastach.
Do najważniejszych działań projektu należy zaliczyć:
1. Do najważniejszych działań konserwatorskich Kościoła Pokoju realizowanych przez Parafię
Ewangelicko - Augsburską w Jaworze w ramach projektu należy zaliczyć:
Ratowanie, konserwacja i restauracja zabytkowego wnętrza Kościoła w tym:
kasetonowego stropu, malowideł 4 empor, stolarki klatek schodowych z XVII wieku,
konstrukcji nawy głównej i 2 naw bocznych – obecny stan zachowania polichromii na
stropach (nawy głównej I i III kondygnacja oraz empor pod organami i klatek
schodowych jest dramatyczny i wymaga natychmiastowej interwencji
konserwatorskiej. Warunki wewnątrz Kościoła - znaczne dobowe różnice temperatury
i wilgotności pogłębiają procesy destrukcyjne warstw polichromii. Te same czynniki
powodują procesy niszczące obrazów olejnych na płótnie znajdujących się w
przedpiersiach empor I i III kondygnacji. Uporządkowania również wymaga stan
techniczny zabytkowych ław na wszystkich kondygnacjach emporu tzn. wzmocnienie
konstrukcji, utrwalenie reliktów polichromii, naprawa siedzisk oraz kaset na
modlitewniki. Przewiduje się również konserwację skórzanych siedzisk oraz wyściółki
parapetów. Zaniechanie prac ratujących materię zabytkową, elementów wyposażenia
oraz polichromii Kościoła spowoduje dalsze nieodwracalne zniszczenia warstw
dekoracyjnych. Restauracją (przywrócenie do stanu pierwotnego) zostanie objęte
również wyposażenie obiektu, znajdują się pośród nich bezcenne paramenta
liturgiczne oraz księgozbiory parafii ewangelickich.
Dostosowanie obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych (toaleta, podjazd) analiza stanu przedmiotowego obiektu ukazuje wiele barier, których likwidacja
powinna być uwzględniona przy planowanych remontach. W dużej części Kościoła i
jego otoczenia brakuje podjazdów i chodników, dla osób poruszających się na
wózkach inwalidzkich lub o kulach. Z tego względu osoby z dysfunkcjami narządu
ruchu mają utrudniony dostęp do zabytku. Niektóre z dostosowań np.: pochylnie lub
drzwi wejściowe mają niewłaściwe wyposażenie lub rozmiary. Wewnątrz Kościoła
Pokoju dostosowania wymagają wielu dodatkowych prac, tak by mogłyby z nich
2
korzystać osoby z ograniczeniami w poruszaniu się, widzeniu i słyszeniu. Dostanie się
do wnętrza Kościoła dzięki chodnikowi i pochylni uniemożliwia korzystanie z niego tuż
za drzwiami wejściowymi.
Wyposażenie posiadanych ruchomych zabytków w foto-kody zawierające opis
eksponatu oraz jego historię – Foto-kody to nowa generacji kodów graficznych
będących linkiem do dowolnej treści multimedialnej – tekstu, obrazu, dźwięku albo
mobilnej strony internetowej. Różnorodne aplikacje mobilne wykorzystane zostaną
do tworzenia systemów informacji miejskiej jako doskonały sposób promocji miasta i
regionu wśród turystów i mieszkańców odwiedzających Kościół Pokoju. Aplikacja
będzie dostępna na telefony komórkowe, tablety z systemem Android. Stanowić
będzie aplikację mobilną na którą składać się będzie kompleksowy przewodnik
turystyczny.
Wydzielenie w nawie bocznej, Sali multimedialnej na potrzeby zwiedzających - dzięki
zastosowaniu najnowszych technologii strefa multimedialna pozwoli doświadczyć
emocje związane z najlepszymi chwilami w historii Kościoła Pokoju. W skład strefy
wejdą: ekrany LCD, rozmieszczone w różnych miejscach, na których prezentowany
będzie zabytek. Głównym zadaniem przedmiotowego zakresu projektu jest
umożliwienie zwiedzania wnętrza Kościoła w Internecie oraz przybliżenie zbiorów
poprzez użycie najnowszych technologii, które zostaną wdrożone w nowo powstałej
Sali multimedialnej.
Doświetlenie Kościoła- rozświetlenie wnętrza Kościoła poprzez iluminacje.
Zabezpieczenie antywłamaniowe - monitorowanie obiektu wewnętrzne i zewnętrzne,
zabezpieczenie zabytku przed skutkami klęsk żywiołowych, kradzieżami i nielegalnym
wywozem za granicę oraz na wypadek sytuacji kryzysowej i konfliktu zbrojnego.
Poprawa dostępności do obiektu poprzez wykonanie ogrodzenia i nawierzchni wokół
Kościoła .
Dla niniejszego projektu opracowana została dokumentacja projektowa restauratorskokonserwatorska wraz z kosztorysem.
2.
Ponadto prace rewaloryzacyjne prowadzone przy zabytkowym Parku Pokoju
podporządkowane będą działaniom promocji, idei pokoju, tolerancji, dialogu ponieważ takie
jest główne przesłanie kościołów Pokoju oraz promocji lokalnego dziedzictwa kulturowego.
W związku z tym na terenie parku planujemy następujące działania:
a)
„VIA PAX” DROGA POKOJU - celem jest, aby poza miejscem kultu religijnego jakim
jest Kościół Pokoju powstało CENTRUM POKOJU i DIALOGU (CPID, Centrum ) pn. „VIA PAX”
DROGA POKOJU, w którym nauczano by mieszkańców ziemi, aby zmierzała w kierunku
dialogu, tolerancji i trwałego pokoju na świecie. Dlatego też historia kościołów była by
punktem wyjścia w kierunku poznawania różnic, które dzielą ludzi tj. religia, poglądy, kultura.
Aktualnie na terenie Parku znajdują się dwie zabytkowe nieruchomości, które będą
przeznaczone pod działalność CPID. Budynki należy poddać gruntownej modernizacji
(zgodnie z zaleceniami Konserwatora Zabytków), wnętrza dostosować pod nowoczesną
formę architektoniczną. W dwóch obiektach Centrum powstanie kilka powiązanych ze sobą
pomieszczeń:
Pomieszczenie historii Kościoła Pokoju - zwiedzający będą mogli poznać sytuację
protestantów w księstwie świdnicko-jaworskim w XVII w., okoliczności budowy
kościoła Pokoju.(Prezentacja przestrzenna wykorzystująca technikę hologramu czyli
obraz ruchomy, przestrzenny w technice 3 D- zwiedzający będzie miał wrażenie, że
3
wydarzenia prezentowane dzieją się naprawdę i został przeniesiony w czasie. Sala
będzie wyposażona w urządzenia odsłuchowe (muzyczne) dla melomanów i
miłośników najpiękniejszej muzyki świata w wykonaniu najznakomitszych sław
światowych estrad biorących czynny udział w Jaworskich Koncertach Pokoju
organizowanych nieprzerwanie od 1994 roku. Koncerty Pokoju choć w nazwie mają
„Jaworskie”, za sprawą artystów, muzyków i kompozytorów, mają charakter
międzynarodowy i są przyczyną zainteresowania osób z wielu krajów Europy oraz z
Azji. Utworzenie Sali odsłuchowej umożliwi obejrzenie i odsłuchanie
najznakomitszych koncertów bądź ich fragmentów na przestrzeni 21 lat.
Sala warsztatów – podczas warsztatów będzie można bezpośrednio wziąć udział we
wznoszeniu konstrukcji szachulcowo- ryglowej Kościoła Pokoju (np. składając model
konstrukcji w skali 1:25 w na zasadzie budowania klockami lego, biorąc udział w grach
multimedialnych, prezentacjach multimedialnych. Dostosowane do różnych
możliwości i dostosowane do wieku ze szczególnym uwzględnieniem osób z różnym
rodzajem niepełnosprawności.
Sala konferencyjna - byłaby salą gdzie odbywać się będą mogły konferencje, sesje
naukowe, debaty, spotkania młodzieży np. w ramach warsztatów Klubu Amnesty
Internazionale działającego prężnie w Jaworze. Wystawy prezentujące współczesną
sztukę zaangażowaną np. w ramach Bienale plastyki niepełnosprawnych umysłowo. Z
Centrum na stałe współpracowała by grupa ,ekspertów, naukowców badających
źródła, materiały, poszerzające wiedzę związaną z kościołami Pokoju. Wiedza ta
wykorzystana byłaby do wydawania publikacji w formie naukowej i
popularyzatorskiej (wydanie najstarszej kroniki Kościoła Pokoju) z uwzględnieniem
najmłodszych czytelników odkryte np. niedawno źródła dotyczące muzyki i muzyków
grających w XVII w. w kościele pokoju. Działania te umożliwiły by wykorzystanie tej
wiedzy w układaniu repertuaru koncertów Pokoju ,które od XXI lat odbywają się w
kościele Pokoju.
Sala „smaki regionu” pełniąca funkcję bistro baru z zapleczem socjalnym w którym
serwowano by najbardziej typowe dania, przysmaki charakterystyczne dla regionu
jaworskiego np. pierniki, kiełbaski, chleb, jednoczące wszystkie kulty sakralne
działające na terenie miasta Jawora i dawnego księstwa świdnicko-jaworskiego.
W budynku znajdować się będzie również Centrum Informacji Turystycznej .
Podstawowym zadaniem CPID jest promocja obiektu zabytkowego UNESCO Kościoła
Pokoju, miasta Jawor i regionu oraz świadczenie usługi informacji turystycznej w tym
informowanie o życiu kulturalno-sportowym miasta. W CPID będzie można także
uzyskać materiały dotyczące celów i kierunków rozwoju miasta, tras turystycznych,
zabytków, ekspozycji muzealnych oraz ważnych wydarzeń społecznych mających
miejsce w Jaworze i Świdnicy. Dla realizacji tak zarysowanych zadań w CPID
udostępniane będą wydawnictwa i publikacje w formie folderów, albumów,
katalogów, przewodników i programów oraz wąsko tematycznych ulotek, planów
miasta i regionu itp. W celu umożliwienia odwiedzającym korzystania z informacji
zawartej w sieci internetowej, w CPID zainstalowane będzie kilka ogólnodostępnych
stanowisk komputerowych.
Centrum monitoringu - system monitoringu zabezpieczający obiekt zabytkowy:
Kościoła Pokoju i Parku Pokoju przed zagrożeniami.
4
b)
W bezpośrednim otoczeniu Kościoła Pokoju znajduje się Park Pokoju, obszar po
byłym cmentarzu ewangelickim. Decyzją Nr WRD-ES-6000-9/10 z dnia 29.06.2010 r. pod nr
rejestru zabytków A/2433 Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków we Wrocławiu
wpisał dawny cmentarz ewangelicki, obecnie Park Pokoju do rejestru zabytków
województwa dolnośląskiego. Dawny cmentarz ewangelicki w Jaworze jest dziełem
człowieka i stanowi świadectwo minionej epoki, gdyż jego początki sięgają II połowy XVII
wieku. Posiada historyczne wartości jako materialne świadectwo funkcjonowania jaworskiej
gminy ewangelickiej, która obok świdnickiej i głogowskiej należała do trzech gmin
utworzonych na mocy ustaleń westfalskich traktatu pokojowego. Pochodzące z XVII wieku, a
ostatecznie ukształtowane w XIX wieku bezpośrednie otoczenie Kościoła Pokoju jest jednym
z nielicznych tego typu na całym historycznym Śląsku. Zachowany układ kompozycyjny
dawnego cmentarza i cenny starodrzew stanowią o wartościach naukowych i
dendrologicznych Parku Pokoju. Biorąc pod uwagę istotne walory historyczne i zabytkowe
celem realizacji projektu jest również przywrócenie i podniesienie atrakcyjności
turystycznej Jawora. Przywrócenie dawnej świetności XIX wiecznego Parku Pokoju w
Jaworze z nutką nowoczesnych elementów architektonicznych pozwoli na efektywne
wykorzystanie potencjału kulturowego dziedzictwa przeszłości stanowiący obok
atrakcyjności Kościoła Pokoju istotny czynnik rozszerzenia oferty turystycznej i kulturowej
Gminy Jawor. Realizacja projektu w znacznej mierze przyczyni się do poprawy stanu
technicznego, estetyki i funkcjonalności Parku Pokoju w Jaworze, którego wartość podkreśla
fakt, iż jest on wpisany do Rejestru Zabytków. Zaplanowane i przeprowadzone prace
inwestycyjne pozwolą na zachowanie zabytkowego Parku dla przyszłych pokoleń i będą
stanowiły dla niego aktywną ochronę przed jego dalszą degradacją. W ramach odnowienia
zabytkowego Parku Pokoju, Gmina Jawor będzie prowadzić następujące prace :
Aranżacje parku miniatur będą przedstawiały zabytki architektury najbardziej
ciekawych i charakterystycznych dla różnych religii świata albo obiektów architektury
wpisanych na listę UNESCO bądź też wybrane obiekty architektury jaworskiej. To
pozwoli na poszerzanie wiedzy w zakresie świadomości znaczenia dziedzictwa
kulturowego i jego ochrony. Modele będą zrealizowane w różnych skalach w
zależności od uwidocznienia detali poszczególnych budowli. Przy każdym eksponacie
umieszczona będzie informacja zawierająca opis danego obiektu i jego krótka
historia. Miniatury będą rozmieszczone wokół ścieżek otaczających Kościół Pokoju z
elementami iluminacji świetlnych oraz infrastrukturą turystyczną w postaci systemu
tablic informacyjnych oraz infokiosków. Elektroniczne punkty informacyjne będą
zawierały zespół gier edukacyjnych w tym Quizy, rebusy, zagadki i pytania mające na
celu przybliżenie najważniejszych informacji o zabytkach Jawora oraz edukację
poprzez zabawę skierowana do najmłodszych.
Zegar tolerancji wykonany ze stałych kwiatów, którego czas zaczęto odmierzać w
roku budowy Kościoła Pokoju. Co roku dosadzano by kwiaty wg określonej podziałki
zegara, będące miernikiem rosnącej w świadomości jaworzan kierunku tolerancji.
Roboty budowlane i renowacyjne na terenie Parku Pokoju w tym: wytyczenie alejek
dotychczas niezagospodarowanych wraz z poprawą nawierzchni, udrożnienie drogi
dojazdowej wraz z poprawą estetyki podwórek będących w bliskim sąsiedztwie z
Kościołem Pokoju, zagospodarowanie części gospodarczej dawnej plebanii
ewangelickiej na potrzeby sanitariatów wraz z udostępnieniem bramy wejściowej od
strony ul. Limanowskiego, niwelowanie barier architektonicznych na obszarze Parku
5
Pokoju pod potrzeby osób niepełnosprawnych, zagospodarowanie zielenią Parku
Pokoju w tym: karczowanie i ścinanie drzew i krzewów, karczowanie i frezowanie pni,
cięcia konserwacyjne, leczenie i uzupełnianie ubytków poprzez sadzenie drzew,
krzewów i roślin. Wyposażenie Parku w elementy małej architektury – place zabaw,
miejsca piknikowe.
Dla niniejszego projektu opracowana zostanie dokumentacja techniczna w postaci m.in.:
projektów wykonawczych, specyfikacji technicznych, przedmiarów i kosztorysów
inwestorskich. Przygotowana będzie także szczegółowa inwentaryzacja dendrologiczna. Do
planowanej inwestycji wydane zostaną również stosowne decyzje i pozwolenia.
6