Mazovian local governments as the beneficiaries of European Union

Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH
Nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie
2013
dr Stanis aw Fali!ski
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny
w Siedlcach
Mazowieckie samorz"dy terytorialne
jako beneficjenci funduszy Unii Europejskiej
w latach 2007-2013
Mazovian local governments as the beneficiaries
of European Union funds in the years 2007-2013
Streszczenie: Artyku przedstawia wykorzystywanie funduszy Unii Europejskiej w latach 20072013 przez samorz!dy terytorialne Mazowsza wszystkich szczebli. Omówiono regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego oraz inne programy, z których korzystaj! mazowieckie samorz!dy terytorialne. Wskazano najwa"niejsze projekty realizowane z udzia em
#rodków Unii. Omówiono g ówne dziedziny "ycia spo eczno-ekonomicznego, które s! wspierane #rodkami Unii Europejskiej.
S owa kluczowe: samorz d terytorialny, fundusze Unii Europejskiej, województwo mazowieckie
Abstract: This article presents information on the implementation of European Union funds by
Mazovian local governments at all administrative levels in the years 2007-2013. It discusses the
Regional Operational Programme for Mazowieckie Voievodeship, as well as, other programmes
implemented by Mazovian local governments. The article details the most important projects
co-funded by the European Union. It also describes the main spheres of socio-economic life
within European Union funding.
Keywords: local government, European Union funds, Mazowieckie Voievodeship
Wst#p
W niniejszej pracy zajm! si! wykorzystywaniem przez mazowieckie
jednostki samorz du terytorialnego funduszy unijnych podczas trwaj cej
agendy, czyli w latach 2007-2013. Przedmiotem mojego zainteresowania
jest ca"y, wielopoziomowy i wielostopniowy samorz d terytorialny na Mazowszu, przy czym przez Mazowsze rozumiem terytorium okre#lone granicami aktualnie istniej cego województwa mazowieckiego. Oczywi#cie najwi!ksz jednostk samorz du terytorialnego dzia"aj c na tak okre#lonym
terytorium jest samorz dowe województwo mazowieckie. Kolejnymi s powiaty: ziemskie, których jest 37 i grodzkie, czyli miasta na prawach powiatu,
236
S. Fali!ski
których jest 5. Podstawowych jednostek samorz du terytorialnego, czyli
gmin jest 314 (35 miejskich, 50 miejsko-wiejskich i 229 wiejskich). Do tego
dochodz ju$ nie b!d ce jednostkami samorz du terytorialnego inne, mniejsze miejscowo#ci i osady, których ogó"em razem z wymienionymi wcze#niej
jest 9049, przy czym tych, które maj prawa miejskie, jest 85. Mieszka
w nich 65% ludno#ci Mazowsza.
Wykorzystywane na Mazowszu w okresie 2007-2013, mi!dzy innymi
przez jednostki samorz du terytorialnego oraz jednostki im podleg"e, fundusze unijne s wydatkowane zgodnie z ogólnokrajowymi dokumentami dotycz cymi realizowanej w Polsce polityki spójno#ci Unii Europejskiej. Najwa$niejszym z nich jest Narodowa Strategia Spójno#ci inaczej nazywana
Narodow Strategi Ram Odniesienia. Odr!bn rol! pe"ni Program Rozwoju
Obszarów Wiejskich b!d cy instrumentem realizacji wspólnej polityki rolnej.
Regionalny program operacyjny województwa mazowieckiego
Najwa$niejsz rol! w wykorzystywaniu przez mazowieckie samorz dy
terytorialne #rodków unijnych pe"ni Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego, b!d cy jednym z 16 tego typu programów wchodz cych w sk"ad Narodowej Strategii Spójno#ci. Wszystkie te programy regionalne s finansowane ze #rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego. Ogó"em w ramach RPO WM przewiduje si! wydatkowanie
1 868 602 800 euro.1 Instytucj zarz dzaj c programem jest Zarz d Województwa Mazowieckiego. To w jego imieniu i w zakresie przez niego okre#lonym, na bie$ co t! rol! wype"nia Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego Urz!du Marsza"kowskiego. Jednostk po#rednicz c jest specjalnie
w tym celu powo"ana przez Sejmik Województwa Mazowieckiego, Mazowiecka Jednostka Wdra$ania Programów Unijnych. To ta wyspecjalizowana
struktura administracyjna odpowiada za procedury konkursowe dotycz ce
wydatkowania #rodków unijnych. To ona ocenia wnioski podmiotów aplikuj cych o te #rodki. Ona zawiera umowy z beneficjentami. Weryfikuje p"atno#ci,
monitoruje i kontroluje realizowanie projektów a tak$e prowadzi dzia"alno#%
promocyjn w zakresie dost!pnych na Mazowszu #rodków unijnych i realizowanych dzi!ki nim projektów2. Konkretne projekty i przedsi!wzi!cia oraz
odpowiadaj ce im odpowiednie #rodki finansowe sk"adaj ce si! na RPO
WM, dotycz przede wszystkim mazowieckich jednostek samorz du terytorialnego. &rodki te dofinansowuj samorz dy w bardzo wielu sferach $ycia
spo"eczno-ekonomicznego, wspieraj c je w tworzeniu warunków dla rozwoju
potencja"u innowacyjnego i przedsi!biorczo#ci, upowszechnianiu i rozwijaniu
infrastruktury elektroniczno-informatycznej, doskonaleniu i uzupe"nianiu mazowieckiego systemu transportowego czy ochronie #rodowiska naturalnego.
Dzi!ki nim nast!puje wzrost przestrzenno-cywilizacyjnej roli miast w regionie
a mieszkaj cy w nim ludzie podnosz swoje kwalifikacje.
1
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007-2013, Warszawa, grudzie' 2011, s. 140.
2
Ibidem, s. 151.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Mazowieckie samorz dy terytorialne jako beneficjenci funduszy UE w latach 2007-2013
237
Jak mo$emy przeczyta% w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Mazowieckiego, jego g"ównym celem jest: „Poprawa konkurencyjno#ci regionu i zwi!kszenie spójno#ci spo"ecznej, gospodarczej i przestrzennej województwa”3.
Ten nieco ogólnikowo i nieprecyzyjnie sformu"owany cel jest rozwini!ty i doprecyzowany poprzez sformu"owanie czterech celów szczegó"owych:
1. Rozwój gospodarki regionu, w tym gospodarki opartej na wiedzy.
2. Poprawa i uzupe"nienie istniej cej infrastruktury technicznej.
3. Aktywizacja miast oraz obszarów atrakcyjnych turystycznie.
4. Poprawa infrastruktury spo"ecznej warunkuj cej rozwój kapita"u
ludzkiego w regionie.
Te cele szczegó"owe zosta"y dookre#lone i uprzedmiotowione poprzez
sformu"owanie o#miu priorytetów, na które jest podzielony RPO WM. Ostatni
z nich jest specyficzny i ma charakter „wewn!trzny” bowiem jest nastawiony
bezpo#rednio na obs"ug! techniczno - biurow samego programu. Priorytetów „merytorycznych” jest siedem. Wszystkie one dotycz samorz dów terytorialnych i instytucji im podleg"ych.
Oto jak wygl daj najwi!ksze, wybrane projekty realizowane przez
samorz dowców ze wsparciem #rodkami unijnymi w ramach omawianego
programu, w podziale na poszczególne priorytety4:
Priorytet I – Tworzenie warunków dla rozwoju potencja u
innowacyjnego i przedsi#biorczo$ci na Mazowszu
1. P"ocki Park Przemys"owo-Technologiczny. Koszt ca"kowity
187 009 200 z"otych. Realizator: P"ocki Park Przemys"owo-Technologiczny Spó"ka Akcyjna. W spó"ce tej istotne udzia"y kapita"owe
i du$y wp"yw na jej funkcjonowanie ma miasto P"ock.
2. Przyspieszenie wzrostu konkurencyjno#ci województwa mazowieckiego, przez budowanie spo"ecze'stwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych
baz wiedzy o Mazowszu. Koszt ca"kowity 180 000 000 z"otych.
Realizator: Biuro Geodety Województwa Mazowieckiego. Jednostka zale$na Województwa Samorz dowego zorganizowana w formie gospodarstwa pomocniczego przy Urz!dzie Marsza"kowskim
Województwa Mazowieckiego.
3
Ibidem, s. 63.
Zestawienie to powsta"o na podstawie: Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych dla RPO WM 2007-2013, http:
rpo.mazovia.pl/sites/default/files/files/article/files_archive/20.11.12%20r.%20%20IWIPK%20RPO%20WM,xls ,08.01.2013 i 11.01.2013. Dotyczy ono wy" cznie projektów
realizowanych przez jednostki samorz du terytorialnego lub jednostki im podleg"e. Nie
uwzgl!dni"em w nim wszystkich projektów zawartych w ww. Indykatywnym Wykazie.
4
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
238
S. Fali!ski
Priorytet II – e-Rozwój województwa Mazowieckiego
1. Internet dla Mazowsza. Bogaty, realizowany przez Samorz d Województwa Mazowieckiego program rozwoju sieci internetowej na
terenie województwa, maj cy ograniczy wykluczenie internetowe
w regionie. Ca"kowity koszt projektu: 493 339 400 z"otych.
2. Rozwój elektronicznej administracji w samorz dach województwa
Mazowieckiego. Beneficjentem jest Samorz d Województwa Mazowieckiego. Koszt ca"kowity: 60 000 000 z"otych.
Priorytet III – Regionalny system transportowy
1. Uruchomienie lotniska komunikacyjnego poprzez modernizacj! istniej cej infrastruktury oraz budow! nowej zwi zanej z obs"ug samolotów i pasa$erów na terenie by"ego lotniska wojskowego
w Modlinie (Nowy Dwór Mazowiecki. Koszt ca"kowity: 454 006 476
z"otych. Realizator: Port Lotniczy Modlin Sp. z o.o. Jest to spó"ka
w której istotnymi udzia"owcami s dwa samorz dy – Województwo Mazowieckie i Gmina Nowy Dwór Mazowiecki. Obie te jednostki samorz du terytorialnego dysponuj wspólnie wi!kszo#ciowym udzia"em w tej spó"ce.
2. Zakup kolejowego taboru pasa$erskiego do obs"ugi po" cze' regionalnych na linii Warszawskiej Kolej Dojazdowej w Warszawskim
Obszarze Metropolitalnym. W"a#cicielem WKD Sp. z o.o. s samorz dy mazowieckie, spo#ród których Samorz d Województwa Mazowieckiego dysponuje w niej ponad 95% udzia"ów. Koszt ca"kowity: 284 232 900 z"otych.
3. Zakup 11 nowych, dwukabinowych lokomotyw elektrycznych przeznaczonych do prowadzenia sk"adów poci gów pasa$erskich
zmiennokierunkowych spó"ki Koleje Mazowieckie – KM Sp. z o.o.,
której wi!kszo#ciowym udzia"owcem jest Samorz d Województwa.
Koszt ca"kowity: 204 505 169 z"otych.
4. Modernizacja elektrycznych zespo"ów trakcyjnych na rzecz tej samej spó"ki. Koszt ca"kowity: 204 355 850 z"otych.
5. Poprawa regionalnego systemu transportowego przez budow!
w Ciechanowie p!tli " cz cej drogi krajowe nr 50 i 60, drogi wojewódzkie 617 i 615 oraz siedem dróg powiatowych. Beneficjent
– Samorz d Województwa Mazowieckiego. Koszt ca"kowity:
195 815 421 z"otych.
6. Budowa po"udniowej obwodnicy Radomia. Beneficjent miasto Radom. Koszt ca"kowity: 186 876 670 z"otych.
7. Rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 637 relacji Warszawa–W!grów.
Beneficjent Samorz d Województwa Mazowieckiego. Koszt ca"kowity: 180 000 000 z"otych.
8. Budowa ulicy Nowolazurowej w Warszawie. Beneficjent miasto
sto"eczne Warszawa. Kszt ca"kowity 175 027 944 z"otych.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Mazowieckie samorz dy terytorialne jako beneficjenci funduszy UE w latach 2007-2013
239
9. Budowa skrzy$owania drogi ekspresowej nr 2 Tras Siekierkowsk
w Warszawie. Beneficjent m.st. Warszawa. Koszt ca"kowity:
158 883 800 z"otych.
10.Przebudowa ulicy Modli'skiej w Warszawie. Beneficjent m.st.
Warszawa. Koszt ca"kowity: 120 413 025 z"otych.
Priorytet IV – %rodowisko, zapobieganie zagro&eniom i energetyka
1. Budowa Zintegrowanego Systemu Gospodarki Odpadami Komunalnymi regionu ciechanowskiego. Beneficjent Mi!dzygminny
Zwi zek Regionu Ciechanowskiego. Koszt ca"kowity: 94 888 729
z"otych.
2. Budowa kanalizacji sanitarnej w gminie Wiskitki oraz budowa
oczyszczalni #cieków w miejscowo#ci Guzów. Beneficjent gmina
Wiskitki. Koszt ca"kowity: 53 836 978 z"otych.
3. Stacja segregacji odpadów komunalnych miasta Ostro"!ki i gmin
powiatu ostro"!ckiego. Beneficjent miasto Ostro"!ka. Koszt ca"kowity: 44 031 162 z"ote.
4. Ochrona Kampinoskiego Parku Narodowego poprzez rozbudow!
oczyszczalni #cieków Mokre ( ki w Truskawiu razem z budow
kanalizacji sanitarnej i sieci wodoci gowej w gminie Izabelin. Beneficjent gmina Izabeli. Koszt ca"kowity: 28 373 812 z"otych.
5. Budowa kanalizacji sanitarnej w gminie )abia Wola oraz budowa
oczyszczalni #cieków w gminie )abia Wola. Beneficjent gmina )abia Wola. Koszt ca"kowity: 24 992 121 z"otych.
6. Przebudowa wa"u przeciwpowodziowego rzeki Wis"y w gminie
Czosnów. Beneficjent Samorz d Województwa Mazowieckiego.
Koszt ca"kowity: 24 232 660 z"otych.
7. Remont zapór bocznych Jeziora Zegrzy'skiego. Beneficjent Regionalny Zarz d Gospodarki Wodnej w Warszawie. Koszt ca"kowity: 21 000 000 z"otych.
8. Przebudowa wa"u przeciwpowodziowego w gminie Maciejowice.
Beneficjent Samorz d Województwa Mazowieckiego. Koszt ca"kowity: 20 000 000 z"otych.
Priorytet V – Wzmocnienie roli miast w rozwoju regionu
1. Rewitalizacja zabytkowych budynków dawnego kolegium i dawnej
kolegiaty &w. Micha"a w P"ocku. Beneficjent miasto P"ock. Koszt
ca"kowity: 29 909 769 z"otych.
2. Odnowa zabytkowych obiektów i przestrzeni publicznej w Szyd"owcu. Beneficjent miasto Szyd"owiec. Koszt ca"kowity:
29 863 883 z"ote.
3. Rewitalizacja Rynku Mariackiego w W!growie. Beneficjent miasto
W!grów. Koszt ca"kowity: 18 568 540 z"otych.
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
240
S. Fali!ski
Priorytet VI – Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych
dla rozwoju turystyki i rekreacji
1. Budowa centrum kulturalno-rekreacyjnego w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, które jest jednostk organizacyjn Samorz du
Województwa Mazowieckiego. Beneficjentem jest to muzeum,
a koszt ca"kowity wynosi: 62 010 806.
2. Stworzenie centrum folklorystycznego „Matecznik Mazowsze”. Beneficjentem jest Pa'stwowy Zespó" Pie#ni i Ta'ca „Mazowsze” im.
Tadeusza Sygiety'skiego w Karolinie. Koszt ca"kowity: 58 790 534
z"ote.
3. Budowa zaplecza noclegowego dla projektu „Matecznik Mazowsze”. Beneficjentem jest tak$e zespó" „Mazowsze”.Koszt ca"kowity:
23 147 969 z"otych.
4. Stworzenie w skansenie radomskim trasy turystycznej. Beneficjentem jest b!d ce jednostk organizacyjn samorz du Województwa
Mazowieckiego Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu. Koszt ca"kowity: 20 215 092 z"ote.
Priorytet VII – Tworzenie i poprawa warunków
dla rozwoju kapita u ludzkiego
1. Rozbudowa Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w P"ocku dla
którego organem za"o$ycielskim jest Samorz d Województwa Mazowieckiego. Beneficjentem jest ten szpital a koszt ca"kowity wynosi: 69 983 095 z"otych.
2. Budowa Pawilonu Ginekologiczno-Po"o$niczego w Radomskim
Szpitalu Specjalistycznym im. Dr Tytusa Cha"ubi'skiego i wyposa$enie tego pawilonu. Szpital ten jest jednostk organizacyjna samorz du miasta Radom. Ca"kowity koszt: 35 068 944 z"ote.
3. Rozbudowa i zakup wyposa$enia Nauczycielskiego Kolegium J!zyków Obcych w Siedlcach. Beneficjent Samorz d Województwa
Mazowieckiego. Koszt ca"kowity 14 080 461 z"otych.
Jak widzimy najwi!kszym z przedstawionych projektów, którego koszt
ca"kowity si!ga prawie 500 milionów jest ten dotycz cy rozwoju Internetu
w regionie. Drugim co do wielko#ci projektem, niewiele mniej kosztownym
by"a budowa lotniska i portu lotniczego w Modlinie, na które wydano ponad
450 milionów. Trzeci to zakup dla Warszawskiej Kolei Dojazdowej nowoczesnego taboru, na który przeznaczono prawie 300 milionów. Czwarty i pi ty
tak$e dotycz transportu kolejowego. Jeden z nich to zakup za ponad
200 milionów nowoczesnych zestawów pasa$erskich dla Kolei Mazowieckich a drugi – modernizacja linii tych kolei za zbli$on kwot!. Kolejne trzy
projekty dotycz budowy dróg i ka$dy z nich ma kosztowa% bez ma"a
200 milionów.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Mazowieckie samorz dy terytorialne jako beneficjenci funduszy UE w latach 2007-2013
241
Trzeba podkre#li%, $e najwi!kszym tak pod wzgl!dem przeznaczonych na niego #rodków jak i pod wzgl!dem ilo#ci najwi!kszych realizowanych z udzia"em tych #rodków projektów jest priorytet trzeci – „Regionalny
system transportowy”. Jest to wi!c jakby „priorytet w#ród priorytetów” – wydaje si! to bardzo istotne, poniewa$ to system transportowy jest krwioobiegiem organizmu regionalnego tak pod wzgl!dem gospodarczym jak i spo"ecznym. To w ogromnej cz!#ci dzi!ki niemu mo$e si! rozwija% gospodarka
regionalna i powi zania tej gospodarki z gospodark krajowa, europejsk
i #wiatow . Dzi!ki temu region staje si! coraz atrakcyjniejszy dla inwestorów
– i tych rodzimych i tych – zewn!trznych5.
Program operacyjny kapita ludzki
Kolejny program, na podstawie którego mazowieckie samorz dy terytorialne wykorzystuj w omawianym okresie planistycznym fundusze unijne,
jest Program Operacyjny Kapita" Ludzki. Program ten jest realizowany dzi!ki
#rodkom przekazywanym z Europejskiego Funduszu Spo"ecznego. Jego finansowanie odbywa si! w 85% z EFS a w 15% polskich #rodków publicznych. G"ównym celem postawionym do osi gni!cia poprzez realizacje tego
programu jest wzrost zatrudnienia i spójno#ci spo"ecznej.
Program dzieli si! na 10 priorytetów. PO KL ma dwa zasadnicze elementy nazywane komponentami. Jeden to komponent centralny zawieraj cy
priorytety I – V. Jest to cz!#% realizowana przez administracj! pa'stwow .
Komponent pa'stwowy jest nastawiony na wsparcie efektywno#ci struktur
i systemów instytucjonalnych. Drugi to komponent regionalny, zawieraj cy
nast!puj ce priorytety:
VI – Rynek pracy otwarty dla wszystkich;
VII – Promocja integracji spo ecznej;
VIII – Regionalne kadry gospodarki;
IX – Rozwój wykszta cenia i kompetencji w regionach.
Komponent ten jest realizowany przez administracj! samorz dow
i nastawiony jest na wsparcie osób i grup spo"ecznych. Instytucj Zarz dzaj c programu jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego a wypadku komponentu regionalnego Instytucj Zarz dzaj c pierwszego stopnia jest zarz d
województwa samorz dowego6. W interesuj cym nas przypadku Mazowsza
5
Por. Polityka budowy regionu konkurencyjnego. Strategie – modele – post$p technologiczny,
pod red. Miros awy Klamut, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we
Wroc"awiu Wroc"aw 2000, passim; Doma'ski R., Gospodarka przestrzenna, PWN, Warszawa
2002, passim; Kuci'ski K., Geografia ekonomiczna. Zarys teoretyczny, Szko"a G"owna Handlowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2002, passim; Potoczek A., Polityka regionalna i gospodarka przestrzenna, Agencja TNOIK, Toru' 2003; Szromnik A., Marketing terytorialny. Miasto i region na rynku, Wolters Kluwer Business, Kraków 2007.
6
http://www.pokl.mazowia.pl/sites/default/files/files/article/files/Program%Operacyjny%Kapita%
C5%82%202007%20%202013%20%20wersj%20obowi%C4%85zuj%C4%85ca%20od%-
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
242
S. Fali!ski
jest to Zarz d Województwa Mazowieckiego, gdzie instytucj zarz dzaj c
drugiego stopnia jest omówiona wcze#niej Mazowiecka Jednostka Wdra$ania Programów Unijnych. Z jednym wszak$e wyj tkiem - dla dzia"ania 6.1 t!
rol! pe"ni Wojewódzki Urz d Pracy w Warszawie.
Samorz dy terytorialne - w tym tak$e Mazowsza - i jednostki im podleg"e mog korzysta% ze wsparcia w ramach komponentu centralnego
i komponentów regionalnych. Oczywi#cie z komponentów regionalnych tylko
odpowiednio do swojego po"o$enia geograficznego. Mazowieckie z mazowieckiego komponentu regionalnego a inne z odpowiednich , innych komponentów regionalnych. Agenda 2007-2013 przewiduje na komponent regionalny województwa mazowieckiego 907 076 079 euro z tego na jedno,
prowadzone przez WUP w Warszawie dzia"anie 6.1 („Poprawa dost!pu do
zatrudnienia oraz wspieranie aktywizacji zawodowej w regionie”) przypada
ponad ¼ tych #rodków bo 233 237 935,75 euro.7
Program operacyjny infrastruktura i $rodowisko
Nast!pnym *ród"em, z którego w omawianej agendzie mazowieckie
samorz dy terytorialne pozyskuj #rodki unijne, jest podobnie jak PO KL,
realizowany w ramach Narodowej Strategii Spójno#ci Program Operacyjny
Infrastruktura i &rodowisko. Jest to najwi!kszy czyli dysponuj cy najwi!ksz
ilo#ci #rodków program, zgodnie z którym wydatkowane s w latach 2007-2013 #rodki unijne w naszym kraju. Ogó"em na program ten przeznaczono
37,6 miliardów euro z tego wk"ad unijny wynosi 27,9 miliardów (66,23% ca"o#ci #rodków) a polski 9,7 miliardów (33,77% ca"o#ci #rodków). W jego ramach jest realizowanych 15 priorytetów8, finansowanych z dwóch funduszy
unijnych: Funduszu Spójno#ci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, oraz ze #rodków krajowych. Instytucj Zarz dzaj dla tego programu
jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego za# Instytucjami Po#rednicz cymi
odpowiednie, merytoryczne ministerstwa.
W#ród najwi!kszych projektów realizowanych w ramach PO Ii& znajduje si! wiele przedsi!wzi!% prowadzonych przez jednostki samorz du terytorialnego m.in. z Mazowsza9. W ramach realizacji priorytetu pierwszego Gospodarka wodno-$ciekowa – budowana jest kanalizacja sanitarna, burzowa i wodoci gi oraz urz dzenia i zak"ady, których obs"udze s"u$ te sieci.
Inwestycje takie, których koszt jednostkowy wacha si! granicach od oko"o
6 do oko"o 40 milionów euro prowadz niewielkie gminy takie jak Radziejo205%20grudnia%202011%20r,%28po%20przegl%C4%85dzie%20%C5%9Br%C3%B3dokreso
wym%29,pdf (14.01.2013).
7
http://pokl.mazovia.eu/g2/oryginal/2011_06/2ad0d61d70091f44a2ca02f36802c22c.pdf
(14.01.2013)
8
Szczegó"owo na temat tych priorytetów i podzia"u #rodków w ramach tego programu:
http://www. funduszestrukturalne. gov. pl . /NSS/programy/krajowe/poiis/ (14.01.2013)
9
Lista projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i &rodowisko 2007
– 2013 opublikowana w Internecie:
http://www.pois.gov.pl/dokumenty/zmianywdokumentach/documents/lista_projektów_dla_pois0
60912.pdf, 14.01.2013.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Mazowieckie samorz dy terytorialne jako beneficjenci funduszy UE w latach 2007-2013
243
wice, Raszyn i Brwinów. Natomiast inwestycj! ogromn , której wysoko#%
si!ga 550 milionów, prowadzi z wykorzystaniem #rodków tego priorytetu
Warszawa.
Kolejny priorytet w którym znajdujemy mazowieckie projekty samorz dowe to priorytet VII - Transport przyjazny $rodowisku. Realizowane
z udzia"em #rodków tego priorytetu przedsi!wzi!cia s zaiste ogromne a ich
koszty jednostkowe si!gaj prawie 1,5 miliarda euro. Tak jest w przypadku
budowy II odcinka warszawskiego metra. Inne z tych inwestycji to te dotycz ce rozwoju sieci i zakupu taboru dla rozwoju transportu tramwajowego
w Warszawie. Na t! form! transportu miejskiego w stolicy Polski planuje si!
wyda% ogó"em, na ró$ne zadania inwestycyjne realizowane z udzia"em #rodków priorytetu siódmego, ponad 500 milionów euro. Do tego dochodzi kolejne ponad 90 na Szybk Kolej Miejsk . Tak$e rozwój pozawarszawskiego
transport szynowego jest w ramach tego priorytetu obficie dofinansowywany.
Wi!cej ni$ 130 milionów euro ma kosztowa% zakup taboru dla spó"ki Koleje
Mazowieckie – KM sp. z o.o., a ponad 60 budowa bocznicy i przystanku kolejowego przy lotnisku w Modlinie. Mimo tego, jak wida% to Warszawa jest
g"ównym samorz dowym beneficjentem tego priorytetu na Mazowszu, ale
i ca"ej Polsce.
Stolica bogato korzysta równie$ ze #rodków zaplanowanych ramach
priorytetu XI – Kultura i dziedzictwo kulturowe. Poprzez ten priorytet ma
by% realizowane przedsi!wzi!cie o znaczeniu zdecydowanie ponad lokalnym czy regionalnym a wr!cz ogólnonarodowym. Mam na my#li budow!
Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Ma ona kosztowa% bez ma"a 70 milionów euro. Innym, znajduj cym oparcie w omawianym priorytecie, warszawskim projektem kulturowym, maj cym porównywalne znaczenie spo"eczne jest budowa Centrum Nauki „Kopernik”, którego koszt ca"kowity przekracza
90 milionów.
Program rozwoju obszarów wiejskich
Zupe"nie inny charakter w stosunku do dotychczas omówionych programów ma Program Rozwoju Obszarów Wiejskich10. Nie jest on, w przeciwie'stwie do wcze#niej omówionych programów, elementem Narodowej
Strategii Spójno#ci, czyli Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia. Nie
jest te$ jego Jednostk Zarz dzaj c Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
a Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jest on finansowany w cz!#ci unijnej z Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich, z którego pochodzi 13 230 038 156 euro za# ca"o#% zaplanowanych w Programie
#rodków publicznych to 17 420 139 662 euro. Ró$nic! stanowi
polskie
#rodki publiczne. Do tego dochodz #rodki prywatne w wysoko#ci
7 490 998 622 euro. Ogó"em na realizacj! PROW przewidziano do wydat-
10
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013), Warszawa,
lipiec 2011, passim - http: www. minrol. gov. pl//pol/Wsparcie-rolnictwa-i-rybolowstwa/PROW2007-2013/Dokumenty-analizy-raporty, 14.01.2013.
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
244
S. Fali!ski
kowania w latach 2007-2013, 24 911 138 284 euro11. Jednostk po#rednicz c tego programu jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Zgodnie z PROW za obszary wiejskie uznaje si! gminy wiejskie, gminy miejsko-wiejskie z wy" czeniem miast powy$ej 20 tysi!cy mieszka'ców oraz
gminy miejskie, ale licz ce do 5 tysi!cy mieszka'ców. To one tylko spo#ród
gmin polskich mog korzysta% ze #rodków tego programu, podobnie jak mog z niego korzysta% powiaty ziemskie i województwa samorz dowe. Dzieli
si! on na osie, tak jak inne wcze#niej omawiane programy dziel si! na priorytety. Osie s cztery:
1. Poprawa konkurencyjno$ci sektora rolnego i le$nego.
2. Poprawa $rodowiska naturalnego i obszarów wiejskich.
3. Jako$' &ycia na obszarach wiejskich i ró&nicowanie gospodarki wiejskiej.
4. Leader.
Osie te dziel si! na dzia"ania. Pogram Rozwoju Obszarów Wiejskich
jest nastawiony na wspieranie przede wszystkim indywidualnych ludzi i gospodarstw rolnych oraz ma"ych przedsi!biorstw na obszarach wiejskich,
a tak$e ró$nych grup spo"ecznych. Jednostki samorz du terytorialnego nie
s g"ównymi beneficjentami tego programu, cho% wsparcie dla nich jest jego
istotn cz!#ci . Równie$ tych mazowieckich. W PROW mo$na znale*%
dzia"ania zorientowane samorz dowo. Pierwsze z nich nosi nazw! „Popieranie i rozwijanie infrastruktury zwi"zanej z rozwojem i dostosowaniem
rolnictwa i le$nictwa”. Jego samorz dowymi beneficjentami s powiaty
w zakresie scalania gruntów i gospodarowania nimi oraz samorz dowe województwa za po#rednictwem Wojewódzkich Zarz dów Melioracji i Urz dze'
Wodnych w zakresie melioracji i regulacji stosunków wodnych.
Inne dzia"anie tego programu, z którego korzystaj samorz dy terytorialne nosi nazw! „Odnowa i rozwój wsi”. W jego ramach samorz dy wiejskie
mog liczy% na wsparcie w takich dziedzinach jak budowa i remontowanie
obiektów u$yteczno#ci publicznej na wsi, kszta"towanie przestrzeni publicznej,
budowa i remontowanie obiektów infrastruktury technicznej zwi zanej z wype"nianiem przez samorz d terytorialny funkcji turystycznych, spo"ecznych i spo"eczno-kulturalnych, zakup i ochrona zabytkowych obiektów charakterystycznych dla lokalnej kultury materialnej i architektonicznej, odnowa pomników
historycznych oraz kultywowanie tradycji i starych zwyczajów.
Kolejne samorz dowe dzia"anie nazywa si! „Podstawowe us ugi dla
gospodarki i ludno$ci wiejskiej”. Dzi!ki #rodkom z tego dzia"ania mo$na
bardzo znacz co dofinansowywa% inwestycje i remonty w ramach wiejskiej
gospodarki wodo#ciekowej, oraz gospodarowanie odpadkami komunalnymi,
a tak$e wytwarzanie i dystrybucj! energii ze *róde" odnawialnych.
11
Ibidem, s. 343.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Mazowieckie samorz dy terytorialne jako beneficjenci funduszy UE w latach 2007-2013
245
Podsumowanie
Reasumuj c i syntetycznie porz dkuj c przedstawione tre#ci, mo$na
sformu"owa% kilka wniosków generalnych niniejszej pracy:
1. Samorz dy terytorialne Mazowsza maj szerokie mo$liwo#ci korzystania
z funduszy unijnych i szeroko z nich korzystaj , dla realizowania swoich
lokalnych i regionalnych koncepcji dotycz cych informatyki i przep"ywu
informacji, gospodarki wodno-#ciekowej, transportu, infrastruktury drogowo-transportowej, doskonalenia i rozwoju kadr, polityki spo"ecznej i wyrównywania szans, interwencji na rynku pracy, oraz kultury, nauki
i o#wiaty.
2. Spo#ród wskazanych sfer aktywno#ci spo"eczno-ekonomicznej samorz dów terytorialnych Mazowsza jako priorytet lokuje si! rozbudowa sieci
transportowo-drogowej oraz transport publiczny.
3. Wysoki stopie' wykorzystywania tych funduszy unijnych #wiadczy
o umiej!tno#ci ich pozyskiwania, albo poprzez przygotowywanie stosownych wniosków przez pracowników samorz dowych, albo poprzez korzystanie z us"ug wyspecjalizowanych firm zewn!trznych zajmuj cych si!
tego typu dzia"alno#ci . Wysoki udzia" samorz dów terytorialnych w wykorzystywaniu #rodków unijnych dowodzi wysokiego stopnia zdolno#ci
adaptacyjnych mazowieckich jednostek samorz du terytorialnego, polegaj cych na umiej!tno#ci dostosowania si! do warunków umo$liwiaj cych pozyskiwanie #rodków zewn!trznych na rozwój w"asnych spo"eczno#ci i wspólnot.
4. Stopie' wsparcia realizowanych przez gminy, powiaty i województwo
samorz dowe lub jednostki z nimi zwi zane jest zró$nicowany i si!ga
85% w inwestycjach drogowych.
5. Mazowieckie samorz dy terytorialne wykorzystuj fundusze unijne zarz dzane przez samorz d wojewódzki (RPO WM), wspó"zarz dzane
przez ten samorz d (komponent regionalny PO KL), oraz zarz dzane
przez administracj! pa'stwow (POIi& , PROW).
6. Najwi!kszym samorz dowym beneficjentem na Mazowszu jest Warszawa, korzystaj ca w ogromnej cz!#ci z ró$nych sk"adaj cych si! na Narodow Strategi! Spójno#ci programów operacyjnych.
Bibliografia
Doma'ski R., Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, PWN, Warszawa 2002.
http://www. funduszestrukturalne. gov. pl . /NSS/programy/krajowe/poiis.
http://www.pois.gov.pl.
http://www.pokl.mazowia.pl/.
Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektów Kluczowych dla RPO WM
2007-2013,
http:rpo.mazovia.pl/sites/default/files/files/article/files_archive/20.11.12
%20r.%20-%20IWIPK%20RPO%20WM,xls.
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
246
S. Fali!ski
Klamut M. (red.), Polityka budowy regionu konkurencyjnego. Strategie –
modele – post$p technologiczny, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wroc"awiu, Wroc"aw 2000.
Kuci'ski K., Geografia ekonomiczna. Zarys teoretyczny, Szko"a G"owna
Handlowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2002.
Potoczek A., Polityka regionalna i gospodarka przestrzenna, Agencja TNOIK, Toru' 2003.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013), Warszawa, lipiec 2011.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007-2013,
Warszawa, grudzie' 2011.
Szromnik A., Marketing terytorialny. Miasto i region na rynku, Wolters Kluwer
Business, Kraków 2007.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98