Warszawski kierunek operacyjny, stan sił Armii Czerwonej na

Gen. Wojciech Bewziuk i marsz. Konstanty Rokossowski w czasie walk o Pragę
Marsz. Konstanty Rokossowski
Wanda Wasilewska i płk Zygmunt Berling
Warszawski kierunek operacyjny, stan sił Armii
Czerwonej na przełomie lipca i sierpnia 1944 r.:
Lewe skrzydło 1. Frontu Białoruskiego, dowódca – marsz. Konstanty Rokossowski
(2. Armia Pancerna Gwardii, 47. Armia Ogólnowojskowa, 70. Armia Ogólnowojskowa,
8. Armia Gwardii, 69. Armia, 6. Armia Lotnicza, 11. Korpus Pancerny, 2. Korpus Kawalerii
Gwardii, 7. Korpus Kawalerii Gwardii) – 416 tys. ludzi, 1748 czołgów i dział pancernych,
7625 dział i moździerzy, 710 wyrzutni rakietowych, 1465 samolotów bojowych.
Operacja praska,
stan sił Armii Czerwonej w połowie września 1944 r.:
47. Armia Ogólnowojskowa (77. Korpus Armijny, 125. Korpus Armijny – m.in. 1. Dywizja
Piechoty im. Tadeusza Kościuszki i 1. Brygada Pancerna ludowego Wojska Polskiego
– 397. Dywizja Piechoty),
70. Armia Ogólnowojskowa (3. Korpus Armijny Gwardii, 20. Korpus Armijny, 128. Korpus
Armijny).
Wojska użyte w warszawskich operacjach desantowych, 16–23 IX 1944 r.:
1. i 3. batalion 9. pułku piechoty oraz pododdziały rozpoznawcze 3. Dywizji Piechoty –
ok. 870 ludzi,
– przyczółek żoliborski, 17–23 IX 1944 r.
części 2. i 3. batalionu oraz niektóre pododdziały 6. pułku piechoty – ok. 370 ludzi,
– przyczółek po północnej stronie mostu Poniatowskiego, 19–20 IX 1944 r.
części 1. i 2. batalionu 8. pułku piechoty – ok. 100 ludzi,
– próby forsowania Wisły na wysokości Siekierek, 17–19 IX 1944 r.
pododdziały 2. pułku piechoty,
– próby forsowania Wisły na wysokości mostu Kierbedzia, 17–19 IX 1944 r.
pododdziały 1. Brygady Kawalerii.
W czasie przepraw i walk na przyczółkach warszawskich zginęło 4892 żołnierzy ludowego
Wojska Polskiego.
Walki o Pragę
Kalendarium działań Armii Czerwonej i ludowego Wojska
Polskiego w rejonie Warszawy latem 1944 r.
27 VII 1944 r. (czwartek): podejście Armii Czerwonej pod Warszawę.
28 VII 1944 r. (piątek): 2. Armia Pancerna osiągnęła rubież Kołbiel–Cegłów.
Moskwa – decyzja sztabu generalnego Armii Czerwonej (zadanie dla 1. Frontu
Białoruskiego):
„[…] prawym skrzydłem frontu rozwijać natarcie w ogólnym kierunku na Warszawę,
by nie później niż 5–8 sierpnia zająć Pragę”.
29 VII 1944 r. (sobota): główne siły 2. Armii Pancernej wyszły na rubież Siennica–Kołbiel–Pogorzel–Otwock, 3. Korpus Pancerny opanował rejon Stanisławowa,
16. Korpus Pancerny osiągnął rejon Rudka–Mlądz (szpica pancerna dotarła aż do linii kolejowej Białystok–Warszawa na Targówku).
Moskwa – decyzja sztabu generalnego Armii Czerwonej (zadanie dla 1. Frontu
Białoruskiego):
„[…] forsować Wisłę na możliwie jak najszerszym froncie, tak aby uniemożliwić przeciwnikowi koncentrację wszystkich sił przeciwko pojedynczemu przyczółkowi”.
30 VII 1944 r. (niedziela): nieudany szturm Armii Czerwonej na Pragę: 16. Korpus
Pancerny zdobył Wiązownę, Zakręt, Otwock i Miedzeszyn.
Dowództwo 2. Armii Pancernej Gwardii:
„3. korpusem pancernym uderzeniem z północy, 16. korpusem pancernym uderzeniem
z południa i południowego wschodu do godz. 14.00 opanować Pragę i całkowicie zamknąć
wyjścia z Pragi na prawym brzegu Wisły”.
Rozkaz dowódcy 2. Armii Pancernej:
„[…] 16. korpusowi pancernemu [rozkazuję] wyjść na rubież Elsnerów, Witolin, Kępa
Gocławska. Podjąć kroki w celu uchwycenia mostów prowadzących z Pragi na zachodni
brzeg Wisły”.
31 VII 1944 r. (poniedziałek): 16. Korpus Pancerny zajął Świder i Radość.
1 VIII 1944 r. (wtorek): rozkaz dowódcy 2. Armii Pancernej w sprawie przejścia do obrony
na osiągniętej rubieży.
2 VIII 1944 r. (środa): Miejsce postoju dowództwa 1. Frontu Białoruskiego – fragment
rozkazu dowódcy Frontu:
„Uzbrojone oddziały wchodzące w skład Armii Krajowej albo innych podobnych organizacji, na pewno mające w swym składzie niemieckich agentów, w razie odnalezienia podlegają natychmiastowemu rozbrojeniu. Oficerów tych oddziałów należy internować, szeregowych i podoficerów kierować do osobnego zapasowego batalionu 1. Armii Wojska
Polskiego generała Berlinga”.
4–5 VIII 1944 r. (piątek–sobota): Sowieci zatrzymali dalsze przeciwuderzenie
Wehrmachtu.
5 VIII 1944 r. (sobota): Józef Stalin do Winstona Churchilla – fragment depeszy:
„Pańskie pismo w sprawie Warszawy otrzymałem. Myślę, że zakomunikowane Panu
przez Polaków informacje są bardzo przesadzone i nie budzą zaufania. […] Armia Krajowa
Polaków składa się z kilku oddziałów, które niesłusznie nazywają siebie dywizjami. Nie
mają one ani artylerii, ani lotnictwa, ani czołgów. Nie wyobrażam sobie, jak takie oddziały
mogą zdobyć Warszawę”.
6 VIII 1944 r. (niedziela): wstrzymanie ofensywy sowieckiej na warszawskim kierunku
operacyjnym.
8 VIII 1944 r. (wtorek): wycofanie 2. Armii Pancernej i zastąpienie jej 47. Armią
Ogólnowojskową.
Do 10 IX 1944 r. Warszawa stała się strefą zakazaną dla sowieckiego lotnictwa.
16 VIII 1944 r. (środa): Józef Stalin do Stanisława Mikołajczyka – fragment depeszy:
„[…] akcja warszawska, która została podjęta bez wiedzy i łączności z dowództwem
radzieckim, stanowi lekkomyślną awanturę, która spowodowała pozbawione sensu straty
wśród ludności”.
22 VIII 1944 r. (wtorek): Moskwa – fragment depeszy Józefa Stalina do Winstona
Churchilla i Franklina D. Roosevelta:
„Nie ma wątpliwości, że Armia Czerwona nie będzie szczędzić wysiłków, aby rozbić
Niemców pod Warszawą i wyzwolić ją dla Polaków. Będzie to najlepsza i skuteczna pomoc
dla Polaków – antyfaszystów”.
10 IX 1944 r. (niedziela): początek operacji praskiej, prowadzonej przez Armię Czerwoną
i ludowe Wojsko Polskie.
15 IX 1944 r. (piątek): Armia Czerwona zajęła całą Pragę.
Defilada po zajęciu Pragi przez Armię Czerwoną i ludowe WP (czołg 1. Brygady
Pancernej ludowego WP na tle cerkwi pw. Św. Marii Magdaleny)
Walki przy wysadzonym przez Niemców kościele pw. św. Michała Archanioła
i św. Floriana Męczennika(widok transeptu z figurą św. Floriana od strony
ul. Sierakowskiego)
Walki o Pragę
Mjr Witold Sztampka „Kmita” (łącznik ppłk. Jana Mazurkiewicza „Radosława”)
i strzelec Święcicki (zwiadowca 1. Dywizji Piechoty ludowego WP) na Pradze
Żołnierze ludowego WP na Powiślu (w pobliżu ul. Solec)