Załącznik 3
Transkrypt
Załącznik 3
Załącznik nr 3 INSTRUKCJA POSTĘPOWANIA PRZY OCENIE WSKAŻNIKOWEJ PROWADZONEJ W RAMACH PROCEDURY WYZNACZANIA SZCW JEZIORNYCH Niniejsza instrukcja została opracowana w celu uzupełnienia informacji dotyczących sposobu przeprowadzenia oceny wskaźnikowej w ramach procedury wyznaczania SZCW jeziornych na podstawie wskaźników zmian hydromorfologicznych, zamieszczonych w rozdz. 5 opracowania pn. OPRACOWANIE METODYKI WERYFIKACJI WYZNACZENIA SILNIE ZMIENIONYCH I SZTUCZNYCH CZĘŚCI WÓD JEZIORNYCH. Ze względów technicznych oraz z uwagi na nieliniowość postępowania przy ocenie wskaźników, Instrukcja… nie wyczerpuje wszystkich możliwych do otrzymania w rzeczywistości scenariuszy działań. Trudno bowiem jednoznacznie wskazać kierunki i potencjalny przebieg oceny eksperckiej. Jednakże powinna być pomocna przy podejmowaniu decyzji o zakwalifikowaniu lub nie danej jednolitej części wód powierzchniowych jeziornych do SZCW jeziornych. 1. Eksperci niezbędni do wykonania oceny wskaźnikowej Charakter i typ przyjętych wskaźników nie wymaga znacznej liczby ekspertów do prawidłowego przeprowadzenia oceny wskaźnikowej – niezbędne minimum to: Hydrolog lub hydrotechnik z przygotowaniem praktycznym, limnolog z przygotowaniem praktycznym limnologicznym i hydrologicznym, limnolog z wiedzą hydrobiologiczną lub hydrobiolog z doświadczeniem nad badaniem jezior. Dla ułatwienia prac minimum jeden z ekspertów powinien posiadać praktyczną umiejętność obsługi oprogramowania GIS (ze względu na sposób przechowywania danych kartograficznych wskazana jest obsługa ArcGIS lub w mniejszym stopniu MapInfo). 2. Pozyskanie i jakość danych Zasadniczym problemem przy jednoznacznej ocenie wskaźników, zwłaszcza wyrażonych wartościami liczbowymi, określonymi na podstawie wzorów matematycznych jest jednorodność, porównywalność i kompletność posiadanych danych wejściowych. Z uwagi na realia, (warunki techniczne i naturalne) prowadzenia obserwacji i pomiarów na jeziorach w Polsce, pozyskanie danych spełniających wszystkie trzy wspomniane wcześniej warunki dla kompletu jezior stanowiących JCWP jeziornych jest niemal niemożliwe (wyjątek stanowią ortofotomapy niezbędne do określenia wskaźnika Ba (przekształcenie strefy brzegowej – krok 3). Jednocześnie trudności z pozyskaniem danych nie powinny przesądzać o rezygnacji przeprowadzenia oceny któregokolwiek ze wskaźników. Ocena wiarygodności posiadanych danych powinna być informacją pomocną przy podjęciu decyzji eksperckiej o kwalifikacji do danej JCWP jeziornej do SZCW. Wiarygodność danych pochodzących z poszczególnych źródeł: a) Dane pełnowartościowe lub przyjęte za pełnowartościowe. Do tej grupy zaliczyć można ortofotomapy pochodzące z zasobów GUGiK (geoportal , serwer WMS – ortofotomapy mono i kolor), dane pomiarowe, wyniki obserwacji bezpośrednich i obliczonych wartości charakterystycznych dla stanów wód, przepływów i opadów, pochodzące z prac PSHM przy IMGWPIB, dane pochodzące z banku Hydro (PIG), dane PMŚ, pomiary stanów prowadzone przez użytkowników urządzeń piętrzących (w tym wojewódzkich ZMiUW). b) Dane względnie wiarygodne, ale niejednorodne. Dane pochodzące z pozwoleń wodno prawnych (pozostających w zasobach RZGW), a także z miejscowych i gminnych planów zagospodarowania przestrzennego, opracowań ekofizjograficznych, zasobów nadzoru budowlanego szczebla powiatowego i wojewódzkiego. Do tej grupy zaliczyć należy również obliczone (zgodnie z metodami powszechnie stosowanymi w hydrologii) wartości przepływów charakterystycznych (SNQ, SSQ) dla profili niekontrolowanych zlokalizowanych na wypływach z jezior, dane z badań epizodycznych (prace badawcze – dotyczy szczególnie wskaźnik dodatkowefo FA). c) Dane pomocnicze – niejednorodne wymagające oceny indywidualnej i wiedzy eksperckiej. W tej grupie znajdą się m.in. dane oparte na archiwalnych materiałach kartograficznych, pochodzące z operatów rybackich i od użytkowników rybackich oraz zasobów Urzędów Żeglugi Śródlądowych, itp. 3. Kolejność wykonywania działań i wytyczne do interpretacji wyników 3.1. Krok 1 – działanie i interpretacja wskaźników Obliczenie wskaźników podstawowych z grupy A (hydrologia). W zależności od dostępności i wiarygodności danych należy obliczyć wszystkie trzy lub tylko wybrane wskaźniki przy założeniu, że dążyć należy do uwzględnienia wszystkich, co jest jednocześnie warunkiem ewentualnej, bezpośredniej kwalifikacji JCWP jeziornej do SZCW. W tym kroku niedopuszczalne jest uzasadnienie jego pominięcia na podstawie braku danych. W skrajnym przypadku należy ustalić średnie wysokie stany ekspercko na podstawie zmian obserwowanych na roślinności brzegowej i odnieść do archiwalnych materiałów kartograficznych (w takim przypadku poziom wiarygodności c – ustęp 2 Instrukcji). Gradacja wskaźników – Aa – wskaźnik najważniejszy, następnie odpowiednio Ab i Ac. Potencjalne wyniki: Wariant I – obliczone wszystkie wskaźniki - wszystkie wskaźniki wskazują na istotność zmian z punktu widzenia oceny hydromorfologicznej – bezpośrednia kwalifikacja do SZCW jez. Wariant II – obliczone wszystkie wskaźniki – część wskaźników wskazuje na zmiany istotne z punktu widzenia oceny hydromorfologicznej – przejście do kroku 2. Wariant III – obliczone wszystkie wskaźniki – wskaźnik lub wskaźniki wskazują jedynie na możliwość wystąpienia istotnych zmian z punktu widzenia oceny hydromorfologicznej (np. wartość wskaźnika Aa ze środkowego przedziału, Ab zmiana istotna, Ac naturalny charakter) – przejście do kroku 2. Wariant IV – obliczone wybrane wskaźniki (Aa i Ab), wskazują na istotność zmian z punktu widzenia oceny hydromorfologicznej (przy założeniu, że dane posiadają wiarygodność „a” lub „b”– patrz ustęp 2) – bezpośrednia kwalifikacja do SZCW jez. Wariant V – obliczone wybrane wskaźniki lub wskaźnik w innej konfiguracji niż Aa i Ab lub Aa i Ab na poziomie wiarygodności „c” wskazują możliwość istotnych zmian lub występowanie istotnych zmian (min. jeden wskaźnik wskazuje na zmianę istotną) – przejście do kroku 2. Wariant VI – obliczone wszystkie wskaźniki (wiarygodność a lub b) wskazują na charakter naturalny – przejście bezpośrednio do kroku 3. Wariant VII - obliczone wszystkie wskaźniki (poziom wiarygodności c) lub wybrane na każdym wybranym poziomie wiarygodności oraz każda inna niewymieniona konfiguracja wyników – przejście do wskaźnika dodatkowego Fa, a przy braku danych do kroku 3. 3.2. Krok 2 – działanie i interpretacja wskaźników Obliczenie wskaźników Ca, Cb oraz wskaźnika dodatkowego Fa (tylko w przypadku posiadania względnie wiarygodnych danych – poziom wiarygodność a lub b – w każdym innym przypadku wyniki oceny z Kroku 1 do wykorzystania w końcowej ocenie eksperckiej). Wynik wskaźnika Ca przy wariantach II, III i V (krok 1) wskazuje na wystąpienie istotnych zmian hydromorfologicznych - bezpośrednia kwalifikacja do SZCW jez. Wyniki wskaźnika Cb i Fa przy wariantach II, III i V (krok 1) wskazuje na wystąpienie istotnych zmian hydromorfologicznych - bezpośrednia kwalifikacja do SZCW jez. W każdym innym przypadku przejście do kroku 3 i wykorzystanie wyników w końcowej ocenie eksperckiej. 3.3. Krok 3 i 4 – działanie i interpretacja wskaźników Obliczenie wskaźnika Ba i zaliczenie go w kroku 4 do odpowiedniej grupy wyników Wariant I – wyniki wskazują na istotne zmiany - bezpośrednia kwalifikacja do SZCW jez. Wariant II – wyniki wskazują na możliwość występowania istotnych zmian - przejście do kroku 5. Wariant III – wynik wskazujący na charakter naturalny - przejście do kroku 6. 3.4. Krok 5 – działanie i interpretacja wskaźników Obliczenie wskaźnika Da. Wyniki wskazują na istotną zmianę - bezpośrednia kwalifikacja do SZCW jez. Wyniki wskazują na naturalny charakter - przejście do kroku 6. 3.5. Krok 6 – działanie i interpretacja wskaźników Ustalenie wskaźnika Dc. Wynik wskazuje na istotną zmianę (np. podpiętrzenie cieku połączyło kilka odrębnych wcześniej jezior dla celów rybackich) - bezpośrednia kwalifikacja do SZCW jez. Wynik wskazuje na brak istotnych zmian – przejście do kroku 7. 3.6. Krok 7 – działanie i interpretacja wskaźników Ocena ekspercka na podstawie danych o wiarygodności na poziomie a lub b wskazuje na istotną zmianę – możliwość kwalifikacji do SZCW jez. Pozostałe wyniki oceny (interpretacja ekspercka) do wykorzystania w końcowej ocenie eksperckiej. 3.7. Krok 8 – działanie i interpretacja wskaźników Wskaźniki pomocnicze grupy F z wyłączeniem wskaźnika Fa (biologicznego) przeznaczone do indywidualnej oceny eksperckiej. Wskaźnik Fg – Inne zmiany morfologiczne zaistniałe i zidentyfikowane po zakończeniu I cyklu planistycznego – obejmuje indywidualne przypadki zaburzeń hydromorfologicznych. 3.8. Krok 9 – działanie i interpretacja wskaźników Wyniki oceny dokonanej w kroku 8 należy połączyć z wynikami oceny eksperckiej z kroku 7 i wynikami kroku 2 (opcja ostatnia ust. 3.2) oraz dokonać ostatecznej kwalifikacji JCWP jeziornych do SZCW jez. lub NCW jez. 4. Prezentacja wyników Wyniki oceny wskaźnikowej oprócz formy opisowej należy umieścić w postaci cyfrowej w atrybutach warstwy GIS zgodnie z wytycznymi zamieszczonymi w rozdziale 7 opracowania. 5. Schemat postępowania IDENTYFIKACJA ZMIAN HYDROMORFOLOGICZNYCH Schemat postępowania przy wyznaczaniu SZCW jeziornych na podstawie wskaźników zmian hydromorfologicznych – kolejność działao BRAK MOŻLIWE ISTOTNE Aa Retencja Ac Zaburzenie reżimu Ab Zaburzenie Qnn Ca Powiązanie z wodami podziemnymi Cb Pobory bezzwrotne do SNQ Wskaźnik dodatkowy Ba Przekształcenie strefy brzegowej Fa Makrofitowy indeks stanu ekologicznego ESMI Ocena nie wskazująca na istotne zmiany hydromorfologiczne Ocena wskazująca na możliwość wystąpienia istotnych zmian hydromorfologicznych Dc Zmiany w użytkowaniu JCWP jeziornych skutkujące zmianą warunków morfologicznych lub/i hydrologicznych Ocena wskazująca na istotne zmiany hydromorfologiczne Da Obwałowania Db Piętrzenie Grupa E Wskaźniki pomocnicze – ocena ekspercka Fa Bagrowanie dna Fb Izolacja naturalnych osadów dennych Fc Charakter budowli piętrzących Fd Obecnośd zabudowy trwałej w pasie 100 m od linii brzegowej Fe Presja turystyczna – żegluga śródlądowa Ff Zaburzenia reżimu wodnego związane z utrzymaniem szlaku wodnego Fg Inne zmiany morfologiczne zaistniałe i zidentyfikowane po zakooczeniu I cyklu planistycznego Ostateczna ocena ekspercka Kwalifikacja do SZCW Kwalifikacja do NCW UWAGA; Wskaźniki oznaczone czerwonym kolorem mogą bezwzględnie decydować o bezpośredniej kwalifikacji do SZCW