tabele liczności • wykresy słupkowe • histogramy • wykresy kołowe

STATYSTYKA OPISOWA (lab. 6)
opr. Marek Sobolewski
GRAFICZNA PREZENTACJA DANYCH CZASOWYCH.
OPIS SZEREGU CZASOWEGO – OPERACJE NA DATACH.
KOPIOWANIE DANYCH DO PROGRAMU EXCEL.
WYZNACZANIE INDEKSÓW DYNAMIKI O STAŁEJ I ZMIENNEJ PODSTAWIE.
WYZNACZANIE ZMIANY PROCENTOWEJ.
Przykład 1 (Ludność państwa świata)
Celem analizy będzie porównanie zmian w poziomie ludności w wybranych krajach świata, przy czym do
porównania wybrano kraje rywalizujące ze sobą na płaszczyźnie politycznej i gospodarczej. Przed rozpoczęciem
analizy, danym należy nadać układ czasowy, co należy wykonać za pomocą poleceń Dane / Transponuj / Plik.
Następnie proszę wykonać Wykres liniowy (zmiennych) w wersji wielokrotnej, który umożliwi porównanie
zmian ludności w następujących krajach:
1) Niemcy, Turcja, Egipt i Iran;
2) Indie i Chiny;
3) Polska, Ukraina i Niemcy;
4) Japonia i Meksyk.
Analizując zjawiska przedstawione na wykresach proszę zwrócić szczególną uwagę na prognozy dotyczące
zmian ludnościowych w kolejnych latach (aż do 2050 r.).
Przykład 2 (Transport w Polsce (1990-2011))
Proszę przedstawić w formie Wykresu liniowego następujące zjawiska związane z funkcjonowaniem transportu
w Polsce:
1) Poziom przewozów pasażerów kolejami w latach 1990-2011;
2) Liczbę samochodów osobowych;
3) Poziom przewozów pasażerów kolejami na tle zmian w liczbie posiadanych przez Polaków
samochodów osobowych (w tym celu proszę wykorzystać Wykres liniowy (zmiennych) w wersji
podwójnej).
Przykład 3 (Stopa bezrobocia (UE) 2000-2012 (dane miesięczne))
Plik danych zawiera informacje o stopie bezrobocia (w układzie miesięcznym) dla większości państw
europejskich w latach 2000-2012. Celem analizy będzie porównanie poziomu bezrobocia w wybranych krajach.
Przy okazji wprowadzone zostaną pewne dodatkowe elementy związane z operacjami na datach w programie
STATISTICA oraz z etykietowaniem osi na wykresach.
W pliku danych proszę (na końcu arkusza) dodać trzy nowe zmienne i nazwać je odpowiednio: ROK, MIESIĄC
oraz DATA. Wartości zmiennej MIESIĄC wyliczamy za pomocą formuły: =modulo(v0-1;12)+1; wartości
zmiennej ROK za pomocą formuły: =trunc((v0-1)/12)+20001). Następnie za pomocą polecenia Zmienne /
Operacje na datach proszę wypełnić wartościami zmienną DATA (proszę ustalić format tej zmiennej na ten
określony jako Mar-1998). W ten sposób przygotowaliśmy zmienną DATA, która posłuży do opisu osi na
wykresach liniowych.
Stosując poznane już wykresy liniowe zmiennych, należy przed sporządzeniem wykresu, ustalić teraz w
zakładce Opcje1 sposób etykietowania osi wykresu – proszę wybrać Opcje etykietowania jako Ze zmiennej a
następnie wskazać na liście zmienną DATA. Teraz proszę wykonać wykresy prezentujące następujące zjawiska:
1) Zmiany w stopie bezrobocia wśród mężczyzn w Niemczech i w Polsce;
2) Zmiany w stopie bezrobocia wśród mężczyzn w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Irlandii;
3) Zmiany w poziomie bezrobocia wśród kobiet i mężczyzn w Polsce;
4) Zmiany w poziomie bezrobocia wśród kobiet i mężczyzn na Litwie;
Przykład 4 (Ludność państw świata)
Celem analizy będzie wyznaczenie zmiany procentowej liczby mieszkańców państwa świata pomiędzy 2000 i
2010 rokiem oraz pomiędzy 2010 i prognozowaną wartością w 2050 roku. Ponieważ układ danych pozwala na
zastosowanie formuł w programie STATISTICA, wyliczenia zostaną dokonane w tym programie.
1) Na końcu arkusza danych proszę dodać dwie nowe zmienne i nazwać je odpowiednio: Zmiana ludności
w % w latach 2000-2010, Prognozowana zmiana ludności w % w latach 2010-2050;
2) Zmianę procentową oblicza się odejmując od wartości późniejszej wartość wcześniejszą (zmiana
wartości) i odnosząc ją do wartości wyjściowej. Korzystając z faktu, iż do zmiennych w programie
1)
Funkcja modulo(x; y) pozwala na wyliczenie reszty z dzielenia liczby x przez y, zaś funkcja trunc(x) pozwala
na wyliczenie części całkowitej liczby x.
1
STATYSTYKA OPISOWA (lab. 6)
opr. Marek Sobolewski
STATISTICA można się odwoływać także przez ich nazwy (podając je w formułach w cudzysłowach),
aby wyliczyć procentową zmianę w latach 2000-2010 wykorzystamy formułę: =("2010""2000")/"2000". Należy ustalić format wartości na procentowy z jednym miejsce po przecinku. Na
podstawie wyliczonych wartości, proszę odpowiedzieć na następujące pytania:
 w którym kraju w latach 2000-2010 nastąpiła największa depopulacja, a w którym największy
przyrost liczby mieszkańców (i ile wynosiły odpowiednie zmiany procentowe):
…………………………………………………………;
 na którym miejscu, w rankingu państw według dynamiki zmian ludności w latach 2000-2010
znajdowała się Polska …………?
 proszę sporządzić wykres słupkowy, który będzie obrazował zmianę procentową ludności w 15
państwach o największym przyroście liczby mieszkańców i w 15 o największym spadku –
wartości zmiany procentowej proszę przedstawić w postaci „wiszących słupków” –
obrazujących odchylenia procentowych zmian od wartości 0.
3) W analogiczny jak w p. 2 sposób proszę wyznaczyć i przedstawić w formie graficznej, prognozowaną
procentową zmianę liczby mieszkańców pomiędzy 2010 i 2050 rokiem. Proszę podać wartości zmian
procentowych liczby mieszkańców dla Bułgarii, Niemiec, Polski, Rosji i Turcji:
……………………………………………………………………………………….
Przykład 5 (Wypadki drogowe w UE)
Kiedy chcemy wyznaczyć zmiany pomiędzy większą liczbą okresów (na przykład porównując każdy rok z
poprzednim), zwłaszcza gdy układ danych jest właściwy dla szeregu czasowego (czyli okresy czasowe są
umieszczone w wierszach arkusza), wygodniej posłużyć się możliwościami arkusza kalkulacyjnego Excel.
Celem analizy będzie porównanie zmian w liczbie ofiar wypadków drogowych w latach 1991-2009 w Polsce, w
Niemczech, we Francji, na Słowacji i w Czechach. Wyznaczone zostaną indeksy dynamiki o stałej i o zmiennej
podstawie.
1) Za pomocą polecenia Dane / Podzbiór proszę utworzyć arkusz danych, który będzie zawierał
informacje o ww. pięciu państwach.
2) Po zaznaczeniu całego arkusza (CTRL + A), kopiujemy dane za pomocą polecenia Edycja / Kopiuj z
nagłówkami i wklejamy do arkusza programu Excel.
3) Proszę wyznaczyć indeksy dynamiki o stałej a następnie zmiennej podstawie (w ujęciu rok do roku) i
odpowiedzieć na poniższe pytania:
 w którym państwie nastąpił największy spadek liczby osób zabitych w wypadkach drogowych
w całym okresie: 1991-2009;
 o ile procent zmieniła się liczba ofiar wypadków w Polsce w latach 1991-2007;
 w którym roku, nastąpił w Polsce (w stosunku do roku poprzedniego) największy spadek
liczby osób zabitych w wypadkach drogowych?
Wskazówka do rozwiązania zadania znajduje się na poniższym rysunku:
Formułę wystarczy wpisać w
jednej komórce, a następnie
„poprzeciągać” ją
w odpowiednich kierunkach.
Na przykład w komórce F2
należy odwołać się do wartości
z kolumny B: = B2/B$2*100
Wskaźniki dynamiki o stałej
podstawie (1991 = 100)
Oryginalne dane
Fragment arkusza w programie EXCEL
Przykładowa interpretacja
wskaźników dynamiki:
W całym rozważanym okresie liczba
ofiar wypadków drogowych w
Niemczech spadła o prawie 64%, we
Francji o prawie 60% a w Polsce o
nieco ponad 40%.
2