Uniwersalny wskaźnik napięcia

Transkrypt

Uniwersalny wskaźnik napięcia
Uniwersalny wskaźnik napięcia
2354
Do czego to służy?
Opisany w tym artykule wskaźnik na−
pięcia może być wykorzystany wszędzie
tam, gdzie konieczna jest kontrola napię−
cia zasilania. O uniwersalności tego
urządzenia świadczy to, że może być za−
silane zarówno prądem stałym, jak
i zmiennym. Ponadto może pracować
w szerokim zakresie napięć zasilających,
ograniczonym jedynie maksymalnym
napięciem
pracy
zastosowanych
wzmacniaczy operacyjnych oraz kon−
densatorów elektrolitycznych.
Jak to działa?
Wskaźnik napięcia składa się z pro−
stego generatora fali prostokątnej, wy−
konanego na pojedynczym wzmacnia−
czu operacyjnym 741, oraz czterech
komparatorów sterujących wyświetla−
czem, składającym się z pięciu diod LED
(schemat na rysunku 1). Środkowa, zie−
lona dioda LED wskazuje właściwe na−
pięcie zasilania. Diody żółte sygnalizują,
że poziom napięcia obniżył się lub
podwyższył w stosunku do jego pozio−
mu optymalnego, ale znajduje się je−
szcze w dopuszczalnych granicach.
Czerwone diody LED sygnalizują prze−
kroczenie dopuszczalnych granic napię−
cia zasilania. Żółte diody LED oraz zielo−
na świecą światłem ciągłym, natomiast
czerwone migają, gdyż są zasilane za
pośrednictwem generatora. Diody D7
i D8 zabezpieczają czerwone LED−
y przed zbyt dużym napięciem wstecz−
nym. Prąd zasilający całe urządzenie
przepływa najpierw przez diodę pro−
stowniczą D9, która łącznie z kondensa−
torem filtrującym C2 tworzy układ jedno−
połówkowego prostownika – zasilacza,
który umożliwia podłączenie do wska−
źnika źródła prądu zmiennego. Aby na
wyjściu jakiegokolwiek komparatora po−
jawił się stan wysoki zapewniający zapa−
lenie diod LED, potencjał na jego wej−
ściu nieodwracającym musi wzrosnąć
powyżej poziomu napięcia ustalonego
przez diodę Zenera, które podane jest
na wejście odwracające wszystkich
komparatorów. Dzięki nietypowemu
podłączeniu do komparatorów diod LED
uzyskałem efekt wyświetlania
punktowego.
Takie rozwiązanie wyświetla−
cza punktowego może być dla
wielu Czytelników nowością, dla−
tego objaśnię je w oparciu o ry −
sunek 2. Linie czerwone widocz−
ne na rysunku oznaczają obwód,
na którym jest obecny stan wy−
soki, linia fioletowa oznacza na−
pięcie mniejsze od potencjału za−
silania, natomiast linia niebieska
oznacza obwód, na którym wy−
stępuje stan niski. Jeśli na wyj−
ściach komparatorów będzie
stan niski, to wszystkie diody
LED są wygaszone (rys.2a), jedy−
nie dioda D6 świeci. Na rys.
2b widać, że napięcie na wejściu
“+” komparatora A wzrosło po−
wyżej napięcia w punkcie X,
dzięki czemu zmiana stanu wyj−
ścia zapewnia zapalenie diody
D1. Na rys. 2c stan wysoki poja−
wił się na wyjściach wszystkich
komparatorów i dlatego D3 świe−
ci a D1 i D2 są wygaszone, gdyż
różnica potencjałów między ano−
dą i katodą tych diod jest równa
zeru.
Montaż i uruchomienie
Elementy wskaźnika napięcia
montuje się na płytce w sposób
przedstawiony na schemacie
montażowym (rrysunek 3 ). Diody
LED mogą być zmontowane
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/99
Rys. 1. Schemat ideowy
61
Wykaz elementów
Rys. 3. Schemat montażowy
Rys. 2. Schemat ideowy
w pozycji prostopadłej lub równoległej
do laminatu. Do wyregulowania urzą−
dzenia potrzebny jest woltomierz i zasi−
lacz laboratoryjny z płynną regulacją na−
pięcia. Przed przystąpieniem do regula−
cji, suwaki potencjometrów PR1−PR4
należy ustawić w pozycji prawie zwar−
tej w stosunku do masy tak, by na wyj−
ściach komparatorów był stan niski. Po−
tencjometry te nie tworzą typowej
“szeregowej drabinki” lecz są połączo−
ne równolegle, co ułatwia indywidualne
ustawienie napięcia dla każdego kom−
paratora. Po podłączeniu do zasilania
wskaźnika napięcia należy przy użyciu
woltomierza ustawić w zasilaczu napię−
cie przy jakim ma zapalić się dioda żół−
ta D5. Następnie obracając oś PR1 na−
leży podnieść napięcie na wejściu “+”
komparatora A powyżej napięcia odnie−
sienia ustalonego przez diodę Zenera.
62
Rezystory
R1:
R2,R6:
R3:
R4:
R5:
R7:
R8:
R9,R10:
R11:
PR1−PR4:
1,1kΩ
1kΩ
910Ω
820Ω
750Ω
2,2kΩ
68kΩ
100kΩ
1,2MΩ
10kΩ
Kondensatory
C1:
C2:
C3:
4,7µF/25V
100µF/16V
220nF
Półprzewodniki
D1:
D2,D6:
D3 D5:
D4:
D7,D8:
D9:
U1:
U2:
dioda Zenera C3V0
LED R
LED Y
LED G
1N4148
1N4001
LM324
741
Wtedy zapali się dioda D5, a D6 zga−
śnie. Po podwyższeniu napięcia z zasi−
lacza do poziomu przy jakim ma
na−
stąpić zapalenie się diody D4 oraz wy−
gaszenie D5, należy obracać powoli oś
PR2 aż do uzyskania właściwej reakcji
Komplet podzespołów z płytką
wyświetlacza. Podobnie należy postę−
j
e
s
t dostępny w sieci handlowej
pować w czasie regulacji pozostałej
AVT jako kit AVT−2
2354
części urządzenia. Rezystory R1−R5
mogą mieć jed−
nakową wartość,
Ciąg dalszy ze strony 55.
np. 1kΩ.
Zbudowany
przeze mnie mo−
Montaż i uruchomienie.
del przystosowa−
Na rysunku 2 została pokazana mozaika ścieżek płytki obwo−
łem do pracy
du drukowanego oraz rozmieszczenie na niej elementów. Mon−
w zakresie na−
taż układu wykonujemy w typowy sposób, rozpoczynając od
pięć
10−15V.
wlutowania rezystorów, a kończąc na zamontowaniu konden−
Nieco większym
satora elektrolitycznego i diody LED. Pod układ scalony IC1 ra−
problemem
dzę zastosować podstawkę.
będzie urucha−
Układ zmontowany ze sprawnych elementów nie wymaga
mianie urządze−
jakichkolwiek
nia przy zasilaniu
czynności regula−
Wykaz elementów
go
prądem
cyjnych ani uru−
Kondensatory
zmiennym. Regu−
chomieniowych.
lację
napięcia
Natychmiast po
C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470nF
C4, C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF
zmiennego moż−
dołączeniu źródła
C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220µF/16
na przeprowadzić
zasilania, którym
przez obciążanie
może być bateria
Rezystory
transformatora
9V powinien pra−
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .560Ω
R2, R5, R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100kΩ
opornikami o róż−
cować poprawnie,
R3, R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10kΩ
nej rezystancji.
czego oznaką jest
Opisane urządze−
migotanie diody
Półprzewodniki
nie jest konstruk−
LED. Po dołącze−
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dioda Zenera 15V
D6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dioda LED
cją modelową,
niu urządzenia do
D2 ...D5 . . . . . . . . . .1N4148 lub odpowiednik
nie przeznaczoną
linii telefonicznej
IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NE555 CMOS
dla konkretnego
dioda LED powin−
T1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC548 lub odpowiednik
zastosowania
na natychmiast
Pozostałe
i dlatego w razie
zgasnąć, a po pod−
CON2, CON1 . . . . . . . . . .ARK2 (3,5mm)
potrzeby można
niesieniu słuchaw−
dokonać korekcji
ki zacząć ponow−
wartości
nie−
nie migotać.
Komplet podzespołów z płytką
których elemen−
j
e
s
t dostępny w sieci handlowej
Zbigniew Raabe
tów.
AVT jako kit AVT−2
2363
Adam Sieńko
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 6/99