Społeczny rodowód statystyki

Społeczny rodowód statystyki
Walenty Ostasiewicz
Katedra Statystyki
Wrocławski Uniwersytet Ekonomiczny
Zamiast przymiotnika „społeczny” użytego w tytule referatu właściwszy
byłby przymiotnik „polityczny”.
Słowo „polityka” pochodzi bowiem od słów greckich polis i polites oznaczających państwo i jego obywatela, którego Arystoteles nazywał istotą
państwową, a dosłownie, zwierzęciem politycznym (zoon politikon).
Słowo polityka, a także ludzie się nią zajmujący, mają taką niską obecnie reputację, że wszyscy rozsądni starają się ich unikać. Nawet tak nobliwa
nauka jak ekonomia polityczna woli jawić się jako ekonomia społeczna.
To, co dzisiaj nazywamy statystyką zrodziło się z potrzeb organizowania
wspólnotowego życia w obrębie państwa, czyli z potrzeb politycznych.
Wiedzę o państwie wyrażoną liczbowo, Anglicy określali mianem arytmetyki politycznej czyli liczbowością państwową. W Polsce używano określenia kałkuł polityczny.
Obecnie, powszechnie używa się słowa proweniencji włoskiej „statystyka”.
W wersji oryginalnej nazwa ta, w wyrażeniu scienza statistica, pojawiła się
w 1579 roku. W 1833 roku Quetelet przybył do Londynu z tzw. budżetem
statystycznym, i przyczynił się do powstania 15 marca 1834 roku Towarzystwa Statystycznego w Londynie. Statystyka uzyskała więc metrykę dyscypliny naukowej, choć Kendall, jako datę urodzin uznaje rok 1660. W 1922
roku sformułowane zostały matematyczne podstawy teorii statystycznej.
Referat stanowi próbę prześledzenia wybranych etapów rozwoju statystyki w ogóle, a statystyki społecznej w szczególności.
28