Polskie firmy mogą swobodnie rozliczać się ze sobą w walutach

Polskie firmy mogą swobodnie rozliczać się ze sobą w walutach obcych
Gazeta Podatkowa nr 7 (526) z dnia 22.01.2009 r.
Andrzej Janowski
Od soboty 24 stycznia 2009 r. polskie firmy będą mogły rozliczać się między sobą
w walutach obcych. Nie będzie trzeba w tym celu uzyskiwać indywidualnego zezwolenia
dewizowego w Narodowym Banku Polskim. Obowiązek spełnienia świadczenia
w walucie obcej będzie moŜna wyraźnie zapisać w umowie bez obawy, Ŝe z tego powodu
zostanie ona uznana za niewaŜną.
Dotychczas polskie firmy mogły w walutach obcych rozliczać się z zagranicznymi
kontrahentami. Dopuszczalne było teŜ dokonywanie rozliczeń w euro z konsumentami.
Natomiast poza nielicznymi wyjątkami nasze firmy nie mogły swobodnie rozliczać się ze
sobą w walutach obcych - potrzebowały na to indywidualnego zezwolenia dewizowego
udzielanego w formie decyzji administracyjnej przez Prezesa NBP. To ograniczenie,
niekorzystnie wpływające na konkurencyjność naszych przedsiębiorstw, szczególnie
eksporterów, zostało zniesione. Pozwoli to ograniczyć, choć nie wyeliminować ryzyko
kursowe. Przedstawione w artykule uwagi dotyczące zapisywania cen w walutach obcych
i dokonywania rozliczeń wchodzą w Ŝycie 24 stycznia 2008 r. Do umów zawartych przed tym
dniem naleŜy więc stosować stare zasady.
Jak zapisać cenę w walucie obcej?
Wariant I: cena w walucie obcej, brak zapisu o sposobie zapłaty
Strony mogą w umowie wyrazić wartość świadczenia (np. cenę za towar, wynagrodzenie za
wykonane prace) w walucie obcej. NaleŜy jednak rozróŜnić „wyraŜenie w umowie ceny
w walucie obcej” od „zobowiązania do faktycznej zapłaty w walucie obcej”. Według nowych
zasad, jeŜeli przedmiotem zobowiązania jest suma pienięŜna wyraŜona w walucie obcej,
dłuŜnik moŜe spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba Ŝe ustawa, orzeczenie sądowe
będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia
w walucie obcej. Oznacza to, Ŝe jeśli strony nie umówiły się, Ŝe takŜe zapłata nastąpi w obcej
walucie, to dłuŜnik moŜe spełnić świadczenie w złotych. W tym wariancie kwota do zapłaty
w złotych uzaleŜniona jest od wartości waluty obcej.
Wariant II: cena w walucie obcej, zapłata w walucie obcej
Jeśli zamierzamy osiągnąć cel w postaci faktycznej zapłaty w walucie obcej, to samo
zapisanie w umowie ceny w walucie obcej nie będzie wystarczające (bo dłuŜnik moŜe wtedy
zapłacić w złotych). Konieczne będzie dodatkowo określenie sposobu zapłaty takŜe
w walucie obcej. Dopiero wtedy takŜe zapłata nastąpi w walucie obcej.
Przykład zapisu w umowie:
1. Strony ustalają cenę sprzedaŜy na kwotę 20.000 euro.
2. Zapłata ceny, o której mowa w ust. 1 nastąpi w euro.
Sposoby ustalenia kursu waluty
Jeśli w umowie cenę określono w walucie obcej, ale nie przewidziano, Ŝe takŜe sama zapłata
ma być zrealizowana w obcej walucie, to dłuŜnik będzie mógł zapłacić w złotych. Jaki kurs
wymiany waluty obcej na złote naleŜy w takim przypadku zastosować?
24 stycznia 2009 r. - od tego dnia polskie firmy mogą swobodnie
rozliczać się ze sobą w walutach obcych
JeŜeli w umowie nie wskazano metody przeliczenia walut, to naleŜy sięgnąć do sposobu
wskazanego w art. 358 § 2 K.c. (w brzmieniu od 24 stycznia 2009 r.). Stanowi on, Ŝe wartość
waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski
z dnia wymagalności roszczenia, chyba Ŝe ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna
stanowi inaczej. Informację o średnich kursach walut na konkretny dzień moŜna znaleźć na
stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego (www.nbp.pl).
Strony mogą w umowie wskazać inną metodę przeliczenia waluty obcej na złote.
Przewidziano teŜ mechanizm zabezpieczenia interesów wierzyciela przed celowym
opóźnianiem zapłaty przez dłuŜnika z powodu wahań kursów walut. W razie zwłoki dłuŜnika
wierzyciel moŜe skorzystać z uprawnienia polegającego na Ŝądaniu spełnienia świadczenia
w walucie polskiej według kursu średniego NBP z dnia, w którym zapłata jest faktycznie
dokonana.
Przykład
Strony ustaliły cenę na 10.000 euro. Nie przewidziano, Ŝe zapłata takŜe ma nastąpić
w euro, więc dłuŜnik mógł uregulować cenę w złotych według kursu z dnia
wymagalności świadczenia. W dniu wymagalności średni kurs NBP wynosił
4,00 zł/euro. DłuŜnik nie płaci pomimo upływu terminu i popada w zwłokę. W kolejnych
tygodniach euro umacnia się do poziomu 4,20 zł/euro. Gdyby w tym momencie dłuŜnik
zapłacił przy zastosowaniu kursu z dnia wymagalności (4,00 zł/euro), to wierzyciel
otrzymałby 40.000 zł, czyli według aktualnego w dniu zapłaty kursu NBP nie
równowartość 10.000 euro, lecz równowartość 9.523,80 euro. W tej sytuacji wierzyciel
moŜe Ŝądać przeliczenia według korzystniejszego dla niego kursu z dnia zapłaty.
Pozostałe obowiązki bez zmian
Nie zmieniają się pozostałe obowiązki i ograniczenia wynikające z Prawa dewizowego.
Dotyczy to m.in.:
•
obowiązku składania przez niektóre firmy sprawozdań do NBP (m.in. o stanie
zaliczek, naleŜności i zobowiązań, uzyskanych i udzielonych kredytach i poŜyczkach,
zagranicznym kapitale w polskiej spółce, polskim kapitale w zagranicznej spółce),
•
obowiązku dokonywania przekazów pienięŜnych za granicę oraz rozliczeń w kraju
związanych z obrotem dewizowym za pośrednictwem uprawnionych banków, jeŜeli
kwota przekazu lub rozliczenia przekracza równowartość 15.000 euro,
•
zgłaszania przy przekraczaniu granicy przywozu oraz wywozu środków płatniczych,
jeŜeli ich wartość przekracza łącznie równowartość 10.000 euro.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 23.10.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz
ustawy - Prawo dewizowe (Dz. U. nr 228, poz. 1506).