czyli kszta³cenie umiejętnoœci praktycznych studentów jako

Zarz¹dzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 13, No. 4/1/2015
Robert Bêben*
Wioleta Dryl**
Tomasz Dryl***
Robert Bêben, Wioleta Dryl, Tomasz Dryl
„Mened¿er Jutra”, czyli kszta³cenie umiejêtnoœci
praktycznych studentów jako element tworzenia
przedsiêbiorczoœci akademickiej
„Mened¿er Jutra”, czyli kszta³cenie umiejêtnoœci praktycznych studentów…
Wstêp
Wspó³czesny rynek pracy jest bardzo wymagaj¹cy i dynamiczny.
Przedsiêbiorstwa walcz¹ ze sob¹ na coraz wy¿szych poziomach konkurencyjnoœci. ród³em przewagi konkurencyjnej czêsto jest pracownik –
dobrze wykszta³cony, odpowiednio wyszkolony, zmotywowany na osi¹gniêcie sukcesu. Dostêp do wysoko cenionych zasobów si³y roboczej w wielu przypadkach jest warunkiem osi¹gniêcia sukcesu.
Rynek pracy potrzebuje sta³ego dop³ywu nowych zasobów wysoko
wykwalifikowanej kadry pracowników. Jednym ze sposobów na osi¹gniêcie sukcesu w poszukiwaniu cenionych pracowników jest zatrudnianie najlepszych absolwentów uczelni wy¿szych.
Jednak¿e absolwenci, poza oczywistym wysokim poziomem wiedzy
teoretycznej uzyskanej w toku studiów, musz¹ dziœ posiadaæ wiele konkretnych umiejêtnoœci praktycznych. Niezbêdne okazuje siê w tym przypadku wsparcie uczelni w postaci realizacji projektów podnosz¹cych
konkurencyjnoœæ absolwentów na rynku pracy. Przyk³adem tego typu
dzia³añ by³ projekt „Mened¿er Jutra – wzrost kompetencji studentów
Wydzia³u Zarz¹dzania UG kierunków Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ”. Projekt by³ autorskim pomys³em pracowników Wydzia³u
Zarz¹dzania Uniwersytetu Gdañskiego1. Projekt zosta³ wy³oniony do
realizacji w drodze konkursu Narodowego Centrum Badañ i Rozwoju.
* Dr hab., Katedra Marketingu, Wydzia³ Zarz¹dzania, Uniwersytet Gdañski, ul. Armii
Krajowej 101, 81-824 Sopot, [email protected]
** Dr, Katedra Marketingu, Wydzia³ Zarz¹dzania, Uniwersytet Gdañski, ul. Armii Kra-
jowej 101, 81-824 Sopot, [email protected]
*** Dr, Katedra Marketingu, Wydzia³ Zarz¹dzania, Uniwersytet Gdañski, ul. Armii Krajowej 101, 81-824 Sopot, [email protected]
1
Projekt „Mened¿er Jutra – wzrost kompetencji studentów Wydzia³u Zarz¹dzania UG
kierunków Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ” zosta³ zrealizowany przez zespó³:
Wioleta Dryl, Aleksandra Wierciñska, Robert Bêben, Tomasz Dryl.
48
Robert Bêben, Wioleta Dryl, Tomasz Dryl
Finansowanie pochodzi³o ze œrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo³ecznego. Za³o¿enia projektu przewidywa³y podjêcie przez Wydzia³ Zarz¹dzania UG dzia³añ zmierzaj¹cych do zwiêkszenia konkurencyjnoœci studentów studiów stacjonarnych kierunków
Finanse i Rachunkowoœæ oraz Zarz¹dzanie.
Celem artyku³u jest okreœlenie dzia³añ podejmowanych przez
uczelnie wy¿sze w procesie oddzia³ywania przedsiêbiorczoœci akademickiej na zwiêkszanie konkurencyjnoœci swoich studentów na wspó³czesnym rynku pracy. W artykule autorzy przedstawili syntetyczn¹ charakterystykê wybranego obszaru zadañ realizowanych w projekcie.
Szczególn¹ uwagê poœwiêcono kszta³ceniu umiejêtnoœci praktycznych.
Cenn¹ wartoœci¹ wynikaj¹c¹ z rozwa¿añ podjêtych w artykule s¹ wskazania praktyczne dla pracowników uczelni, którzy w przysz³oœci realizowaæ zamierzaj¹ podobne projekty.
1. Potrzeba zwiêkszania umiejêtnoœci praktycznych studentów
Obserwuj¹c rynek uczelni wy¿szych w Polsce, mo¿na odnieœæ wra¿enie, ¿e jesteœmy œwiadkami wyœcigu w tworzeniu kierunków studiów
z obszaru zarz¹dzania, przedsiêbiorczoœci i ekonomii. Wynika to z chêci
pokazania obszaru swoich zainteresowañ naukowych w kontekœcie wiedzy mened¿erskiej. Mo¿na spotkaæ przyk³adowo wydzia³y filologiczne
realizuj¹ce z powodzeniem specjalnoœci zarz¹dzania instytucjami kultury
i sztuki.
Sukces kszta³cenia na tych kierunkach jest mocno zró¿nicowany.
W ka¿dym przypadku rynek pracy weryfikuje wiedzê teoretyczn¹ i umiejêtnoœci praktyczne studentów kierunków mened¿erskich. Uczelnie staraj¹ siê nauczaæ studentów przedsiêbiorczoœci, obok innych obszarów
kszta³cenia, takich jak na przyk³ad filologia czy historia. Chodzi tu o podejœcie reprezentowane w nauce m.in. przez P. Druckera, który ujmowa³
przedsiêbiorczoœæ jako innowacje oparte na zmianach i wychodzeniu
poza utarte schematy myœlenia, jako zdolnoœæ do ci¹g³ego poszukiwania
zmian, reagowania na nie i wykorzystania ich, jako okazji rynkowych
[Drucker, 1992].
Jednoczeœnie uczelnie same staj¹ siê przedsiêbiorcze. W literaturze
pojawi³o siê pojêcie przedsiêbiorczoœci akademickiej. Nale¿y tu podkreœliæ jednak, ¿e jest to okreœlenie odnosz¹ce siê zarówno do kadry akademickiej, gdy¿ jest to przedsiêbiorczoœæ œrodowiska akademickiego, czyli
naukowców, wyk³adowców, studentów i administracji, jak i do uczelni
„Mened¿er Jutra”, czyli kszta³cenie umiejêtnoœci praktycznych studentów…
49
jako instytucji, bez której wsparcia realizacja tego typu projektów nie
by³aby mo¿liwa. Kana³em transferu wiedzy i innowacji jest uczelnia, jej
pracownicy zak³adaj¹cy firmy na terenie uczelni i w jej otoczeniu. Przedsiêbiorczoœæ akademicka to tak¿e wsparcie dla nowych firm powstaj¹cych
na bazie wiedzy i doœwiadczenia naukowców, a tak¿e aktywnoœæ w obszarze edukacji biznesu [Nowacka, 2011, s. 173].
Pocz¹tkowo w literaturze dominowa³o w¹skie podejœcie do pojêcia
przedsiêbiorczoœci akademickiej, która najczêœciej uto¿samiana by³a z zak³adaniem firm spin-off. Wed³ug S. Shane’a spin-off s¹ to nowe firmy
tworzone przez cz³onków spo³ecznoœci akademickiej w celu komercjalizacji technologii stanowi¹cej element w³asnoœci intelektualnej wytworzonej
w macierzystej uczelni wy¿szej [Shane, 2004, s. 4] . Obecnie w literaturze
dominuje tendencja do kompleksowego ujmowania przedsiêbiorczoœci
akademickiej. Przejawami przedsiêbiorczej aktywnoœci kadry akademickiej jest wiele obszarów wspó³dzia³ania uczelni z praktyk¹ gospodarcz¹
[Cieœlik i inni, 2011, s. 26].
Zmiany na globalnym rynku pracy spowodowa³y, i¿ dotychczasowy
model uczelni wy¿szej, oparty na edukacji i badaniach naukowych, musi
zostaæ poszerzony o przygotowanie do przedsiêbiorczoœci [Cieœlik i inni,
2011], rozumianej jako kszta³towanie aktywnych zachowañ umo¿liwiaj¹cych samodzielne dzia³anie na rynku (tzw. trzecia misja) [Matusiak,
2010].
Zdaniem pracodawców obecnie oferowane przez uczelnie kierunki
studiów nie s¹ odpowiednio dopasowane do potrzeb rynku pracy, a zasada ich odgórnego definiowania przez MNiSW by³a wielokrotnie krytykowana przez zagranicznych ekspertów [Strategia Rozwoju Szkolnictwa
Wy¿szego do 2020 roku, 2010, s. 37].
Analizuj¹c sytuacjê w polskim szkolnictwie wy¿szym, nale¿y stwierdziæ, i¿ w centrum uwagi aktualnie obowi¹zuj¹cego opisu studiów w polskich uczelniach znajduje siê proces kszta³cenia. W rozporz¹dzeniu
MNiSW o standardach kszta³cenia podano treœci nauczania oraz przypisano do nich minimalne liczby godzin na realizacjê. Jednakowy proces
kszta³cenia mo¿e zakoñczyæ siê sukcesem edukacyjnym, gdy grupa osób
podejmuj¹cych studia ma zbli¿ony poziom uzdolnieñ. Lista dostêpnych
kierunków studiów powinna byæ na tyle ró¿norodna, ¿eby ich absolwenci
byli w stanie odnaleŸæ siê na konkurencyjnym rynku pracy. Obecnie ¿aden z tych warunków nie jest spe³niony [Autonomia programowa uczelni, 2010, s. 9].
50
Robert Bêben, Wioleta Dryl, Tomasz Dryl
Studia wy¿sze sta³y siê masowe – statystyki wskazuj¹, i¿ co drugi
m³ody cz³owiek w wieku 19 lat zostaje studentem. W ci¹gu ostatniej dekady liczba studentów wzros³a niemal piêciokrotnie. Spowodowa³o to, ¿e
uczelnie przyjê³y m³odzie¿ o bardzo zró¿nicowanych predyspozycjach
intelektualnych. „W takich warunkach jednolity, centralnie zdefiniowany
proces kszta³cenia jest adekwatny tylko dla niedu¿ej czêœci studentów;
dla pozosta³ych – zawodzi” [Autonomia programowa uczelni, 2010, s. 9].
Poziom kszta³cenia w uczelni wy¿szej powinien uwzglêdniaæ dostarczenie studentom i absolwentom takiej wiedzy, która da im mo¿liwoœci wykonywania z satysfakcj¹ wyuczonego zawodu, bezpoœrednio
po ukoñczeniu studiów, a tak¿e oferowaæ kszta³cenie ustawiczne dostosowuj¹ce ich umiejêtnoœci do zachodz¹cych zmian [Telep i inni, 2015, s. 6].
W obecnych warunkach konkurencyjnego miêdzynarodowego rynku pracy uczelnia musi byæ zdolna do dokonywania szybkich zmian,
a pracownicy (wyk³adowcy) musz¹ rozumieæ i akceptowaæ potrzebê elastycznoœci [Wawak, 2016, s. 7].
Jakoœæ kszta³cenia w literaturze definiowana jest jako taki poziom
nauczania studentów, który gwarantuje zdobycie wiedzy, umiejêtnoœci
i kompetencji zgodnie z nieustanie doskonalonymi i przyjêtymi przez
otoczenie szko³y wy¿szej, programami kszta³cenia studentów [Gos, 2015,
s. 71]. W procesie pomiaru jakoœci kszta³cenia mo¿na wskazaæ cztery wymiary:
– ekonomiczny – porównanie nak³adów na dzia³alnoœæ edukacyjn¹
z efektami (absolwentami), czyli wydajnoϾ,
– personalny – zadowolenie studentów, okreœlone przez dostêpnoœæ do
us³ug edukacyjnych i jakoœæ nauczania,
– profesjonalny – skutecznoœæ kszta³cenia studentów, mierzona powiêkszeniem wiedzy i umiejêtnoœci studenta,
– syntetyczny (spo³eczny) – przygotowanie studentów do przyjmowania postaw spo³ecznych: poszukiwanie prawdy, synteza wiedzy,
s³u¿ba innym ludziom [Biernacki, 2007; Gos, 2015].
Warto zauwa¿yæ, ¿e wspó³czesny rynek pracy domaga siê od absolwentów polskich uczelni coraz wiêkszej elastycznoœci, której nie potrafi
zapewniæ obecny system szkolnictwa wy¿szego. Studenci coraz czêœciej
aktywnie siê do tych warunków dostosowuj¹: prawie 10% studentów
próbuje ³¹czyæ studia na dwóch ró¿nych kierunkach, a wielu z nich pracuje ju¿ od pierwszego roku studiów.
„Mened¿er Jutra”, czyli kszta³cenie umiejêtnoœci praktycznych studentów…
51
Aby jednak studia mened¿erskie umo¿liwia³y znalezienie swoim
absolwentom wymarzonej pracy, a jednoczeœnie firmy mog³y korzystaæ
z zasobów wiedzy i umiejêtnoœci absolwentów, nale¿y podj¹æ wspólne
dzia³ania. Uczelnie wraz z pracodawcami powinny stan¹æ po jednej stronie, a w³aœciwie usi¹œæ przy jednym stole, i stworzyæ odpowiedni produkt
edukacyjny. Produkt o charakterze teoretycznym i praktycznym. Ze
wspólnych dzia³añ ma wynikaæ korzyœæ dla firmy, uczelni i studentów.
Ka¿dy z uczestników powinien byæ zadowolony, a na pewno musi odnieœæ wymiern¹ korzyœæ w d³ugookresowej perspektywie.
Na rynku szkolnictwa wy¿szego od wielu lat obserwuje siê projekty
próbuj¹ce skojarzyæ wiedzê teoretyczn¹ i praktyczn¹, jednak¿e na rynku
pracy nadal widoczna jest potrzeba dzia³añ w tym zakresie. Obserwuje siê
dysproporcje miêdzy wiedz¹, umiejêtnoœciami i kompetencjami oczekiwanymi przez pracodawców a tym, co oferuj¹ obecnie na rynku uczelnie
wy¿sze.
Wychodz¹c z tego za³o¿enia, autorzy stworzyli wniosek o sfinansowanie przez Narodowe Centrum Badañ i Rozwoju projektu „Mened¿er
Jutra – wzrost kompetencji studentów Wydzia³u Zarz¹dzania UG kierunków Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ”.
2. Projekt „Mened¿er Jutra” jako dzia³anie podnosz¹ce
konkurencyjnoœæ studentów na rynku pracy
Kluczowym elementem wniosków o finansowanie projektów naukowych sk³adanych do Narodowego Centrum Badañ i Rozwoju jest uzasadnienie potrzeby realizacji projektu. W projekcie „Mened¿er Jutra –
wzrost kompetencji studentów Wydzia³u Zarz¹dzania UG kierunków
Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ” obejmowa³o ono kilka obszarów. By³y to nastêpuj¹ce problemy:
– niezadowalaj¹cy stosunek pracodawców do absolwentów Wydzia³u
Zarz¹dzania Uniwersytetu Gdañskiego,
– brak zgodnoœci praktyk/sta¿y ze specjalnoœci¹ studiów studenta,
– niska motywacja i zaanga¿owanie studentów w sta¿e/praktyki ze
wzglêdu na brak wynagrodzenia,
– ma³a i niewystarczaj¹ca wspó³praca pracodawców z uczelni¹ w kierunku wspólnych ustaleñ kszta³cenia studentów.
Pierwszym powodem podjêcia projektu przez autorów by³ niezadowalaj¹cy stosunek pracodawców do absolwentów kierunków ekonomicznych Uniwersytetu Gdañskiego. Z badania prowadzonego przez
52
Robert Bêben, Wioleta Dryl, Tomasz Dryl
autorów wywnioskowano wprost, i¿ badani pracodawcy okreœlaj¹ na niskim poziomie (ocena 2 wg skali 1–5) przydatnoœæ studentów (absolwentów) do pracy. Problemem by³y s³abe oraz przeciêtne umiejêtnoœci
praktyczne, które posiadaj¹ studenci, w ocenie organizacji przyjmuj¹cych
sta¿ystów i praktykantów. Niewielu sta¿ystów/praktykantów zostaje zatrudnionych w firmach, w których odbywali praktyki/sta¿e, a przedsiêbiorstwa nie preferuj¹ absolwentów uczelni, którzy odbywali sta¿e/praktyki w firmie w procesach rekrutacyjnych. Powy¿sze elementy wp³ywa³y
na niezbyt optymistyczny obraz studentów i absolwentów wkraczaj¹cych
na wspó³czesny rynek pracy.
Drugim wa¿nym obszarem by³ brak zgodnoœci praktyk/sta¿y ze specjalnoœci¹ studiów studenta. Problem ten by³ wynikiem ma³ej i niewystarczaj¹cej liczby podmiotów chc¹cych i mog¹cych przyj¹æ studentów.
Wymóg realizacji praktyki przez studentów nie rozwi¹zuje tego problemu. Problemem by³a ma³a aktywnoœæ pracodawców w tym zakresie,
która wynika³a z braku odpowiedniej komunikacji miêdzy studentami
poszukuj¹cymi praktyki z firmami mog¹cymi przyj¹æ sta¿ystów. Nast¹pi³o typowe niedopasowanie si³ rynkowych – popytu i poda¿y. Autorzy wniosku przed rozpoczêciem projektu odbyli konsultacje z przedstawicielami pracodawców. W wyniku tych rozwa¿añ autorzy doszli do
wniosku, i¿ na rynku istnieje grupa firm mog¹cych skorzystaæ z wiedzy
i umiejêtnoœci studentów Wydzia³u Zarz¹dzania UG, przy okazji realizuj¹c swoje cele biznesowe, a jednoczeœnie umo¿liwiaj¹c studentom nabycie praktycznych umiejêtnoœci i zdobycie pierwszego doœwiadczenia
zawodowego. Wielokrotnie pracodawcy mogli przyj¹æ sta¿ystów, lecz
mieli negatywne doœwiadczenie, a przez to nieodpowiednie nastawienie
do sta¿ystów i praktykantów. Pracodawcy wskazywali, i¿ nie dysponuj¹
pracownikami do opieki nad sta¿ystami, nie mog¹ sobie pozwoliæ na
uczenie sta¿ystów, którzy nie bêd¹ w przysz³oœci ich pracownikami. Czy
te¿ wskazywali na brak (lub niewystarczaj¹ce) zaanga¿owanie studentów.
St¹d te¿ kolejny problem, którego rozwi¹zania podjêto siê w projekcie, czyli w³aœnie niska motywacja i zaanga¿owanie studentów w sta¿e/
praktyki ze wzglêdu na brak wynagrodzenia. Firmy w Polsce wychodz¹
z b³êdnego za³o¿enia, ¿e nie staæ ich w dzisiejszych trudnych ekonomicznie czasach na p³acenie praktykantom za naukê zawodu. Student
wed³ug nich nie przedstawia ¿adnej wartoœci dla firmy, wiêc nie jest wyceniany na rynku pracy. Jest to podejœcie bazuj¹ce na b³êdnych za³o¿e-
„Mened¿er Jutra”, czyli kszta³cenie umiejêtnoœci praktycznych studentów…
53
niach, jednoczeœnie wynikaj¹ce z niskiej oceny przydatnoœci studenta,
jego motywacji i zaanga¿owania. Niski poziom motywacji i zaanga¿owania studentów w realizowane w ramach praktyk/ sta¿y dzia³ania wynika
czêsto z nieodp³atnoœci praktyk/sta¿y oraz ich niezgodnoœci z kierunkiem
studiów. Bez wsparcia z zewn¹trz nie jest mo¿liwe przerwanie impasu
wynikaj¹cego z wzajemnych negatywnych wspó³zale¿noœci miêdzy odp³atnoœci¹ praktyk, zaanga¿owaniem studenta i ocen¹ jego przydatnoœci
przez pracodawcê.
Kolejnym wa¿nym obszarem by³a ma³a i niewystarczaj¹ca wspó³praca pracodawców z uczelni¹ w kierunku wspólnych ustaleñ kszta³cenia
studentów. Istniej¹ co prawda liczne cia³a doradcze oraz opiniuj¹ce kierunek rozwoju uczelni oraz œrodowiska integruj¹ce pracodawców i uczelnie wy¿sze, lecz ich dzia³ania czêsto sprowadzaj¹ siê do pobo¿nych ¿yczeñ. ród³o problemu tkwi w:
– braku dwustronnej komunikacji miêdzy pracodawcami a uczelni¹
w kwestii wymagañ stawianych absolwentom przez rynek pracy,
– braku wystarczaj¹cych œrodków finansowych, które umo¿liwi³yby
uczelni przeprowadzenie zmian w programach studiów oczekiwanych przez pracodawców,
– du¿ej rozbie¿noœci oczekiwañ poszczególnych grup pracodawców,
– zbyt póŸnej weryfikacji zgodnoœci oferty kszta³cenia uczelni z wymaganiami stawianymi przez rynek pracy, a mianowicie dopiero w momencie próby znalezienia i podjêcia pracy w wyuczonym zawodzie.
Pracodawcy nie maj¹ wp³ywu na jakoœæ absolwentów uczelni, w kontekœcie umiejêtnoœci praktycznych, a ostatecznie przydatnoœci absolwenta
jako potencjalnego pracownika. Jednoczeœnie student zostaje pozbawiony mo¿liwoœci uzupe³nienia niezbêdnej wiedzy, np. poprzez uczestnictwo w zajêciach zgodnych z jego potrzebami. Czego mo¿na by³oby
unikn¹æ w sytuacji, gdyby weryfikacja ta nastêpowa³a jeszcze w czasie
trwania studiów.
3. Charakterystyka realizacji wybranych obszarów projektu
Projekt obejmowa³ kilka obszarów. Mogli w nim wzi¹æ udzia³ studenci ostatnich semestrów studiów licencjackich kierunków Zarz¹dzanie
oraz Finanse i RachunkowoϾ. Byli oni beneficjentami projektu. Zadania
w projekcie by³y nastêpuj¹ce:
– spotkania studentów objêtych projektem z przedsiêbiorcami (seminaria specjalistyczne, warsztaty i zajêcia typu case study),
54
–
Robert Bêben, Wioleta Dryl, Tomasz Dryl
certyfikowane szkolenia (kszta³c¹ce kompetencje interpersonalne
i komunikacyjne),
– p³atne 160-godzinne sta¿e,
– modyfikacja programu studiów o treœci praktyczne przydatne z punktu widzenia pracodawców,
– podpisanie 20 umów o nawi¹zaniu sta³ej wspó³pracy Wydzia³u Zarz¹dzania UG z pracodawcami.
Obszar zadaniowy projektu „Mened¿er Jutra” by³ rozleg³y. Realizowano jednoczeœnie zadania na kilku poziomach. W ramach niniejszego
artyku³u autorzy skupi¹ siê na wybranych obszarach zwi¹zanych ze sta¿ami i spotkaniami z pracodawcami.
Liczba miejsc na sta¿ach by³a ograniczona i wynosi³a 47 miejsc. Sta¿
w atrakcyjnych trójmiejskich firmach obejmowa³ 160 godzin, realizowanych wed³ug wymagañ i potrzeb pracodawcy w okresie od 1 marca do
31 wrzeœnia 2015 roku. Studenci za odbyte sta¿e otrzymali atrakcyjne wynagrodzenie. Ka¿dy student zrealizowa³ sta¿ pod nadzorem opiekuna
sta¿ystów wy³onionego z grona pracowników wybranego przedsiêbiorstwa. Ka¿dy opiekun sta¿ysty tak¿e otrzyma³ wynagrodzenie. Sta¿ odbywa³ siê zgodnie z programem sta¿u opracowanym przez opiekuna sta¿ystów w porozumieniu z kierownikiem zadania w projekcie. Ka¿dy
student podlega³ ocenie po zakoñczeniu sta¿u.
Dok³adnie okreœlono warunki udzia³u w projekcie. Najwa¿niejszym
formalnym warunkiem by³o przyst¹pienie studenta do procesu rekrutacji, co wi¹za³o siê z zapoznaniem i zaakceptowaniem regulaminu sta¿u.
Odpowiedni regulamin zosta³ stworzony przez pracowników zespo³u
zarz¹dzaj¹cego projektem. Kolejnym warunkiem by³o terminowe wype³nienie i dostarczenie dokumentów aplikacyjnych. By³ to kwestionariusz osobowy zawieraj¹cy informacje mog¹ce ustaliæ hierarchiê studentów aplikuj¹cych na sta¿. Wszystkie dokumenty zosta³y przeanalizowane
przez komisjê rekrutuj¹c¹ uczestników do projektu. Ka¿dy student zosta³
oceniony pod k¹tem nastêpuj¹cych kryteriów:
– œrednia ocen ze studiów,
– potwierdzona certyfikatem znajomoœæ jêzyków obcych, a tak¿e
– dodatkowe osi¹gniêcia, takie jak: udzia³ w konferencjach naukowych,
udzia³ w konkursach dotycz¹cych wiedzy i umiejêtnoœci zwi¹zanych
z kierunkiem studiów,
– wyniki testów kompetencji,
– rozmowa kwalifikacyjna.
„Mened¿er Jutra”, czyli kszta³cenie umiejêtnoœci praktycznych studentów…
55
Ka¿demu ze wskazanych elementów zosta³a przypisana odpowiednia waga, co umo¿liwi³o w koñcowym efekcie stworzyæ obiektywny ranking studentów. Proces rekrutacyjny zosta³ zaplanowany i przeprowadzony tak, aby w odpowiednio krótkim czasie uzyskaæ optymaln¹ grupê
studentów zainteresowanych zwiêkszeniem swojej konkurencyjnoœci na
rynku pracy.
Studentom Wydzia³u Zarz¹dzania UG studiuj¹cym na kierunku Zarz¹dzanie zaoferowano sta¿e w wiod¹cych przedsiêbiorstwach prowadz¹cych dzia³alnoœæ na terenie Trójmiasta, w dzia³ach marketingu, zarz¹dzania projektami, logistyki itp. Studentom Wydzia³u Zarz¹dzania
UG studiuj¹cym na kierunku Finanse i Rachunkowoœæ zaoferowano sta¿e
w du¿ych miêdzynarodowych instytucjach finansowych, bankach, biurach doradztwa finansowego i rachunkowych.
W ramach projektu „Mened¿er Jutra” oprócz sta¿y studenckich zorganizowano spotkania z przedstawicielami pracodawców. Spotkania te
mia³y charakter warsztatów, case study i seminariów specjalistycznych.
Do udzia³u w spotkaniach z pracodawcami zaproszono studentów ostatnich semestrów kierunków Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ.
Celem spotkañ by³o kszta³towanie i wzmocnienie kompetencji analitycznych i przedsiêbiorczoœci studentów. Spotkania realizowane zosta³y na
Wydziale Zarz¹dzania UG i obejmowa³y docelowo 151 studentów studiów licencjackich i magisterskich kierunków Zarz¹dzanie (88 osób)
i Finanse i RachunkowoϾ (63 osoby).
Zakres spotkañ obejmowa³ dwugodzinne seminarium. Prowadz¹cymi seminaria byli przedstawiciele pracodawców z bogatym doœwiadczeniem praktycznym, autorytety z zakresu zarz¹dzania oraz finansów
i rachunkowoœci. Celem tego modu³u projektu by³a prezentacja specjalistycznej wiedzy teoretycznej i praktycznej wykraczaj¹cej poza program
studiów, podnosz¹cej kompetencje z zakresu przedsiêbiorczoœci. W ramach projektu dla studentów kierunku Finanse i Rachunkowoœæ zrealizowano dwa tematy seminariów specjalistycznych:
– funkcjonowanie biura rachunkowego w kontekœcie prowadzenia
dzia³alnoœci gospodarczej,
– œcie¿ka zawodowa audytora.
Natomiast dla studentów kierunku Zarz¹dzanie zrealizowano seminaria z zakresu:
– praktycznych uwarunkowañ kariery zawodowej w korporacji,
– roli mened¿era w zarz¹dzaniu zespo³ami ludzkimi w strukturach korporacyjnych – aspekty praktyczne.
56
Robert Bêben, Wioleta Dryl, Tomasz Dryl
Po ukoñczeniu seminarium studenci otrzymali zaœwiadczenie o uczestnictwie w zajêciach podnosz¹cych kompetencje analityczne i z zakresu
przedsiêbiorczoœci. Ankieta ewaluacyjna zrealizowana po seminarium
specjalistycznym pokaza³a wysok¹ przydatnoœæ praktyczn¹ prezentowanych informacji, atrakcyjnoœæ przekazywanych treœci i wysokie zdolnoœci
komunikacyjne prowadz¹cych spotkania.
Kolejnym elementem projektu by³y warsztaty specjalistyczne. Grup¹
docelow¹ by³o 75 studentów studiów licencjackich i magisterskich kierunków Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ. Zakres spotkañ warsztatowych obejmowa³ czterogodzinne warsztaty w grupach 12-osobowych.
Prowadz¹cymi warsztaty byli trenerzy i praktycy biznesu. Warsztaty tematyk¹ obejmowa³y praktyczne zagadnienia wykraczaj¹ce poza program
studiów na Wydziale Zarz¹dzania UG. Po zakoñczeniu warsztatów studenci otrzymali zaœwiadczenie o uczestnictwie w warsztatach podnosz¹cych kompetencje analityczne i z zakresu przedsiêbiorczoœci. Prowadz¹cymi warsztaty z zakresu praktycznych dzia³añ public relations by³
znany dziennikarz jednej z wiod¹cych stacji telewizyjnych. Innym prowadz¹cym by³ w³aœciciel kancelarii doradztwa z zakresu podatków, który
wprowadza³ studentów w praktyczne aspekty rozliczania podatku VAT.
Wartoœci¹ dodan¹ warsztatów by³ kontakt studentów z wysokiej klasy
specjalistami, praktykami biznesu, odnosz¹cymi znacz¹ce sukcesy.
Kolejnym elementem podnoszenia kompetencji studentów bior¹cych udzia³ w projekcie by³y case study. Grup¹ docelow¹ by³o 75 studentów studiów licencjackich i magisterskich kierunków Zarz¹dzanie
oraz Finanse i Rachunkowoœæ. Zakres spotkañ case study obejmowa³ czterogodzinne zajêcia w formie analizy przypadków zwi¹zanych tematycznie z przedmiotami specjalnoœciowymi studentów. Prowadz¹cymi case
study byli przedstawiciele pracodawców o szerokim doœwiadczeniu zawodowym oraz wiedzy praktycznej z prezentowanej w ramach case study tematyki. Na tego typu zajêciach wiedza teoretyczna i doœwiadczenie
praktyczne prowadz¹cych wykorzystane zosta³o do rozwi¹zania przypadków biznesowych maj¹cych miejsce w prawdziwych przedsiêbiorstwach. Studenci bardzo wysoko ocenili wiedzê prowadz¹cych i przydatnoœæ zdobytych narzêdzi biznesowych.
Kolejnym modu³em projektu by³y certyfikowane szkolenia. Ka¿dy
student ostatniego roku studiów na Wydziale Zarz¹dzania mia³ mo¿liwoœæ uczestnictwa w trzech wybranych szkoleniach. Grup¹ docelow¹
by³o 31 studentów studiów licencjackich Wydzia³u Zarz¹dzania kierunku
„Mened¿er Jutra”, czyli kszta³cenie umiejêtnoœci praktycznych studentów…
57
Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ. Oferta szkoleñ w ramach projektu obejmowa³a trzy szkolenia oœmiogodzinne z zakresu:
– efektywnej komunikacji,
– umiejêtnoœci pracy w zespole,
– rozwi¹zywania konfliktów,
– autoprezentacji,
– wyst¹pieñ publicznych,
– technik negocjacyjnych,
– radzenia sobie ze stresem.
Uczestnicy szkolenia otrzymali certyfikaty uczestnictwa w szkoleniach. Szkolenia ukierunkowane zosta³y na praktyczne umiejêtnoœci
przydatne studentom na rynku pracy. Wybór tematyki podyktowany by³
wynikami badania sonda¿owego przeprowadzonego przez autorów artyku³u wœród pracodawców i studentów Uniwersytetu Gdañskiego. By³y
to zatem umiejêtnoœci studentów, które zosta³y s³abo ocenione przez pracodawców, a pozosta³e tematy zosta³y wskazane przez studentów jako
obszary, w których chcieliby siê kszta³ciæ z uwagi na swoje potrzeby zawodowe. Tematyka okaza³a siê bardzo atrakcyjna, liczba chêtnych na
szkolenia by³a zdecydowanie wiêksza ni¿ liczba dostêpnych miejsc. Wyniki ankiet ewaluacyjnych przeprowadzonych po szkoleniach wskazywa³y na bardzo wysokie oceny treœci, prowadzenia i przydatnoœci tematyki szkoleñ, a co najwa¿niejsze – na podniesienie kompetencji studentów
z zakresu tematycznego objêtego szkoleniami.
Zakoñczenie
W projekcie „Mened¿er Jutra – wzrost kompetencji studentów Wydzia³u Zarz¹dzania UG kierunków Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ” wziê³o udzia³ 133 studentów. W p³atnych sta¿ach u wiod¹cych
pracodawców Pomorza uczestniczy³o 47 studentów. Wszyscy sta¿yœci
otrzymali bardzo dobre oceny od pracodawców. W niespe³na miesi¹c po
ukoñczeniu projektu 13 osób otrzyma³o propozycje podjêcia sta³ej pracy.
Kolejne osoby nawi¹za³y kontakty z pracodawcami, które zaowocuj¹
w przysz³oœci.
Jednym z najwa¿niejszych elementów projektu by³o nawi¹zanie sta³ej relacji uczelni z przedsiêbiorcami. Zostali oni zaanga¿owani w konsultacje programu studiów, pod ich kierunkiem tworzone s¹ programy
praktycznych przedmiotów wyk³adanych na Wydziale Zarz¹dzania UG.
Realizowane s¹ elementy przedsiêbiorczoœci akademickiej, w któr¹,
58
Robert Bêben, Wioleta Dryl, Tomasz Dryl
poprzez kadrê akademick¹, w³¹czeni zostali studenci wydzia³u. Zmiany
w podejœciu studentów do zdobywania wiedzy na uczelni zosta³y
wzmocnione, gdy¿ warto zaznaczyæ, ¿e nie s¹ to jedyne dzia³ania z tego
zakresu prowadzone na wydziale. Jednak¿e, aby mo¿na by³o mówiæ
o realizacji przedsiêbiorczoœci akademickiej, takich projektów nale¿y realizowaæ o wiele wiêcej.
Literatura
1. Autonomia programowa uczelni. Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wy¿szego (2010), MNiSW, Warszawa.
2. Biernacki M. (2007), Problemy pomiaru jakoœci kszta³cenia w szko³ach wy¿szych, Mathematical Economics, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wroc³awiu, Wroc³aw.
3. Cieœlik J., Guliñski J., Matusiak K. B., Skala-PoŸniak A. (2011), Edukacja
dla przedsiêbiorczoœci akademickiej, PARP, Warszawa.
4. Drucker P. F. (1992), Innowacja i przedsiêbiorczoœæ, Praktyka i zasady,
PWE, Warszawa.
5. Gos W. (2015), Jakoœæ kszta³cenia w szko³ach wy¿szych – g³os w dyskusji,
„Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Statinensis, Oeconomica”, nr 319 (79) 2.
6. Matusiak K. B. (2010), Budowa powi¹zañ nauki z biznesem w gospodarce
opartej na wiedzy. Rola i miejsce uniwersytetu w procesach innowacyjnych,
SGH, Warszawa.
7. Nowacka U. (2011), Perspektywy rozwoju przedsiêbiorczoœci akademickiej,
Prace Naukowe Akademii im. Jana D³ugosza w Czêstochowie, z. VI.
8. Shane S. (2004), Academic Entrepreneurship, Edward Elgar, Cheltenham.
9. Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wy¿szego do 2020 roku (2010), Ernst &
Young, IBNGR, Warszawa.
10. Telep J., Telep T., Wojciechowski Z. (2015), Jakoœæ kszta³cenia w wy¿szej
uczelni, ALMAMER, Warszawa.
11. Wawak T. (2016), Wyznaczniki jakoœci zarz¹dzania w szko³ach wy¿szych,
http://tadeusz.wawak.pl/content/wyznaczniki-jakosci-zarzadzaniaw-szkolach-wyzszych, dostêp dnia 26.01.2016.
Streszczenie
Wspó³czesne uczelnie wy¿sze zmuszone zosta³y przez warunki rynkowe
do zmiany podejœcia do procesu kszta³cenia oraz do przedefiniowania swojej roli.
„Mened¿er Jutra”, czyli kszta³cenie umiejêtnoœci praktycznych studentów…
59
Silna presja otoczenia spowodowa³a rozwój przedsiêbiorczoœci akademickiej,
ujawniaj¹cej siê koniecznoœci¹ budowania trwa³ych relacji z przedsiêbiorstwami,
budowaniem wsparcia nauki dla biznesu czy te¿ wspomagania swoich studentów w procesie aktywnoœci gospodarczej. Jednym z wymiarów aktywnoœci
kadry akademickiej aktywizuj¹cej studentów by³ projekt „Mened¿er Jutra –
wzrost kompetencji studentów Wydzia³u Zarz¹dzania UG kierunków Zarz¹dzanie oraz Finanse i Rachunkowoœæ”. Efektem tych dzia³añ by³ znacz¹cy wzrost
konkurencyjnoœci studentów i pobudzenie ich przedsiêbiorczoœci pod opiek¹
naukow¹ kadry akademickiej.
S³owa kluczowe
zarz¹dzanie projektem, przedsiêbiorczoœæ akademicka, zarz¹dzanie uczelni¹
Manager of Tomorrow, increase practical skills of students as part
of creating the pre-academic entrepreneurship (Summary)
Modern universities have been forced by market conditions to change the
approach to the learning process and to redefine its role. Strong peer pressure led
to the development of academic entrepreneurship, disclosing a necessity to build
lasting relationships with businesses, building support for business science or assist its students in the process of economic activity. One of the dimensions of academic activity in this area was the project „Manager of Tomorrow”. The effect of
these actions was a significant increase in competitiveness of students and stimulating their entrepreneurship under the supervision of academic staff.
Keywords
project management, academic entrepreneurship, university management