Eksploatowanie maszyn i urządzeń

Transkrypt

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Krzysztof Lenkiewicz
Eksploatowanie maszyn i urządzeń 714[03].L2.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Recenzenci:
mgr inż. Tadeusz Ługowski
mgr inż. Andrzej Sadowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Krzysztof Lenkiewicz
Konsultacja:
mgr Zenon W. Pietkiewicz
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[03].L2.05
Eksploatacja maszyn i urządzeń, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
lakiernik.
Wydawca
Instytut technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
1
SPIS TREŚCI
3
5
6
7
7
7
12
12
14
15
15
19
20
21
22
22
29
29
32
33
39
1.
2.
3.
4.
Wprowadzenie
Wymagania wstępne
Cele kształcenia
Materiał nauczania
4.1. Podstawowe elementy maszyn
4.1.1. Materiał nauczania
4.1.2. Pytania sprawdzające
4.1.3. Ćwiczenia
4.1.4. Sprawdzian postępów
4.2. Budowa maszyn
4.2.3. Ćwiczenia
4.3. Eksploatacja maszyn
4.3.3. Ćwiczenia
5. Sprawdzian osiągnięć
6. Literatura
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o podstawowych elementach
maszyn ich budowie i eksploatacji. Zawiera również treści, które pomogą Ci w wykonaniu
ćwiczeń i stosowaniu wiadomości i umiejętności w działaniu praktycznym.
Poradnik zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiadomości, które
powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianów. Jest to „pigułka” wiadomości teoretycznych niezbędnych do
opanowania treści jednostki modułowej. Rozdział zawiera także:
− pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
− ćwiczenia, opis ich wykonania wraz z wykazem materiałów, narzędzi i sprzętu,
− sprawdzian postępów pozwalający ocenić stopień opanowania materiału.
4. Sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Pozytywny wynik sprawdzianu
potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas zajęć i że nabrałeś wiedzy i umiejętności
z zakresu tej jednostki modułowej.
5. Literatura.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną
czynność. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.
Jednostka modułowa: Eksploatacja maszyn i urządzeń jest podstawą do zrozumienia
następnej jednostki modułowej. Jej opanowanie pozwoli Ci na dalszą naukę w zawodzie,
a także pomoże w zrozumieniu otaczającej techniki.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie ćwiczeń w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
3
714[03].L2
Techniczne podstawy
lakiernictwa
714[03].L2.01
Posługiwanie się
dokumentacją techniczną
714[03].L2.02
Posługiwanie się
podstawowymi pojęciami
z zakresu układów
sterowania i regulacji
714[03].L2.03
Stosowanie technologii
informacyjnej
714[03].L2.04
Wykonywanie pomiarów
warsztatowych
714[03].L2.06
Stosowanie technologii
mechanicznych
714[03].L2.05
Eksploatowanie maszyn
i urządzeń
Schemat jednostek modułowych
4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku,
znać i przestrzegać przepisy bhp,
posługiwać się podstawowymi pojęciami fizycznymi,
wykonywać pomiary laboratoryjne,
korzystać z różnych źródeł informacji,
posługiwać się dokumentacją techniczną,
rozróżniać podstawowe pojęcia z zakresu układów sterowania i regulacji,
stosować technologię informacyjną,
wykonywać pomiary warsztatowe.
5
3. CELE KSZTAŁCENIA
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
sklasyfikować maszyny i urządzenia,
rozróżnić konstrukcje połączeń, osi, wałów, łożysk, sprzęgieł, hamulców i
mechanizmów,
wskazać zastosowania: połączeń, osi, wałów, łożysk, sprzęgieł, hamulców, przekładni
mechanicznych,
wyjaśnić budowę i zasadę działania napędów hydraulicznych i pneumatycznych,
rozróżnić uszczelnienia techniczne,
określić na podstawie dokumentacji technicznej (rysunki złożeniowe) elementy składowe
maszyny lub urządzenia,
określić przyczyny powodujące zużywanie urządzeń mechanicznych,
wyjaśnić zależność między zużyciem a smarowaniem,
rozróżnić metody przeciwdziałania zużyciu elementów maszyn,
scharakteryzować system eksploatacji maszyn i urządzeń,
określić zakres prac wykonywanych podczas przeglądu technicznego, naprawy bieżącej,
średniej i głównej,
posłużyć się Dokumentacją Techniczno-Ruchową (DTR), dokumentacją technologiczną
instrukcjami obsługi oraz katalogami handlowymi producentów maszyn i urządzeń,
pozyskać informacje techniczne i handlowe dotyczące maszyn i urządzeń z internetu.
6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Podstawowe elementy maszyn
Ogólne wiadomości o maszynach
Maszyna jest to urządzenie zbudowane przez człowieka do wykorzystania zjawisk
przyrodniczych w celu ułatwienia mu pracy.
Maszyny dzielimy na maszyny:
– energetyczne (silniki, pompy, prądnice),
– transportowe (samochody, dźwigi, statki),
– technologiczne (obrabiarki, maszyny rolnicze),
– maszynkontrolne i sterujące (sortowniki, maszyny pomiarowe),
– maszyny logiczne (komputery).
Normalizacja jest to wprowadzenie jednolitych standardów w przemyśle dotyczących
części maszyn, pozwalająca uzyskać zamienność części, poprawę jakości, ograniczenie
zużycia materiałów i energii. Dzięki normalizacji np. taki sam nit pasuje do budowy okrętów
i do maszyny rolniczej. Ułatwia to naprawę i zaopatrzenie w części zamienne.
Połączenia spoczynkowe
Połączenia spoczynkowe wiążące ze sobą części maszyn dzielimy je na:
nierozłączne:
– nitowe,
– spawane,
– lutowane,
– zgrzewane,
– klejone,
i rozłączne:
– gwintowe,
– wpustowe,
– klinowe,
– kołkowe.
Rys. 2. Połączenia wpustowe i wielowypustowe: a) wpust pryzmatyczny,
b) wpust czółenkowy, c) wielowypust [6,s. 74]
7
Połączenia ruchowe są to połączenia, które umożliwiają wzajemny ruch części. Są
to łożyska, prowadnice i cylindry, śruby podnośników śrubowych itp.
Połączenia sprężyste wykorzystują podatność materiałów dzięki temu pozwalają
na tłumienie drgań i izolację części. Przykładem połączenia sprężystego jest zawieszenie kół
samochodu.
Osie i wały
Walcowe części maszyn podparte na łożyskach umożliwiające obrót nazywamy osiami
i wałami. Wały są elementami, które przenoszą moment skręcający np. wał pedałów
w rowerze. Osie są elementami, które nie przenoszą momentu skręcającego np. przednia oś
roweru.
Rys. 3. Osie, wały, czopy: a) oś wózka szynowego, b) wał przekładni zębatej [9,s.58]
Łożyska
Łożyska są to części, które umożliwiają ruch podpartego w nich elementu. Ze względu
na rodzaj tarcia łożyska dzielimy na ślizgowe i toczne. Łożyska toczne charakteryzują się
tym, że między przemieszczające się części celowo wprowadzono elementy toczne takie jak
kulki, wałki, stożki i baryłki. Łożyska toczne są stosowane w elementach maszyn gdzie
nie ma dużych uderzeń i nie można zapewnić obfitego smarowania. Łożyska ślizgowe
są stosowane w wolnobieżnych elementach maszyn np. śruba imadła lub w elementach gdzie
można zapewnić dobre smarowanie np. wał korbowy silnika samochodu.
8
Rys. 4. Łożyska toczne: a) budowa łożyska tocznego kulkowego jednorzędowego zwykłego,
b) główne wymiary, c) łożysko kulkowe zwykłe z uszczelką gumową, d) łożysko kulkowe wahliwe,
e) łożysko kulkowe skośne, f) łożysko kulkowe skośne dwurzędowe, g) łożysko walcowe,
h) łożysko igiełkowe, i) łożysko stożkowe, j) łożysko baryłkowe dwurzędowe,
k) łożysko kulkowe wzdłużne jednokierunkowe, l) łożysko kulkowe wzdłużne dwukierunkowe,
ł) łożysko baryłkowe wzdłużne [2,s.132]
Smarowanie łożysk
Łożyska toczne średnio obciążone są smarowane w czasie montażu przez nakładanie
smaru w przestrzenie między pierścieniami tak, aby smar zajmował około 2/3 przestrzeni
lub są smarowane w fabryce. Natomiast łożyska mocno obciążone są smarowane przez
rozbryzg oleju np. w obrabiarkach i skrzyniach biegów lub smarowane przez smarownice
sprężynowe. Łożyska ślizgowe mocno obciążone są smarowane olejem pod ciśnieniem
podawanym przez pompę olejową.
Sprzęgła i hamulce
Sprzęgła służą do połączenia dwóch wałów w sposób trwały lub rozłączny. Sprzęgła
służą do łagodzenia drgań, niwelacji niedokładności ustawienia wałów oraz w przypadku
sprzęgieł odchylanych umożliwiają wzajemny ruch elementów w czasie pracy.
Hamulce służą do zatrzymania maszyny. Najczęściej przez zamianę energii kinetycznej
na energię cieplną. W ostatnim czasie pojawiły się hamulce odzyskowe, które zamieniają
energię kinetyczną na energię elektryczną, która jest magazynowana w akumulatorach np.
w samochodzie Toyota Prius.
Przekładnie mechaniczne
Przekładnie mechaniczne służą do zmiany parametrów prędkości i momentu
obrotowego. Dzielimy je na:
– zębate stosowane przy dokładnych i mocno obciążonych maszynach np. skrzynie biegów,
– łańcuchowe stosowane przy wzajemnie ruchowych wałach np. motocykl, rower,
– pasowe stosowane w maszynach szybkobieżnych np. szlifierki, napęd oprzętu
w silnikach samochodowych,
– cierne stosowane tam gdzie trzeba płynnie zmieniać przełożenia, np. wiertarka
kadłubowa.
9
Przekładnie cechuje tzw. przełożenie [i], które jest stosunkiem obrotów wałka
napędzającego do obrotów wałka napędzanego:
i=
n1
n2
 obr 
liczba obrotów wału napędzającego 
,
 min 
 obr 
.
n 2 − liczba obrotów wału napędzanego 
 min 
n1 −
i = d2/d1
d1 – średnica koła napędzającego
d2 – średnica koła napędzanego
Rys. 5 Przekładnie cięgnowe: a) pasowa otwarta z napinaczem, b) koło pasowe z pasem płaskim,
c) koło pasowe z pasem klinowym, d) łańcuch drabinkowy, e) fragment koła zębatego do łańcucha
drabinkowego [9,s. 140]
Mechanizmy krzywkowe
Mechanizmy te zapewniają cykliczne, ściśle określone ruchy części maszyn,
np. otwieranie zaworów w silniku spalinowym.
Mechanizmy te dzielimy na krzywki:
– płaskie, np. wał rozrządu w silniku,
– czołowe, np. pompa wtryskowa rozdzielaczowa w silniku o zapłonie samoczynnym,
– walcowe, np. układ sterowania tokarki.
10
Rys. 6. Mechanizm krzywkowy [1,s. 221]
11
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Jak dzielimy maszyny?
Co jest celem normalizacji?
Jakie znasz połączenia nierozłączne?
Jakie znasz połączenia rozłączne?
Czym różni się wał od osi?
Jakie znasz łożyska?
Jak smarowane są łożyska?
Jak działają hamulce?
Jak obliczamy przełożenie?
Jakie są rodzaje przekładni?
Do czego służą mechanizmy krzywkowe?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj części maszyn i mechanizmy w modelu silnika spalinowego 4-suwowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
zapoznać się z literaturą techniczną,
obejrzeć model silnika spalinowego,
wynotować części maszyn występujące w modelu,
wynotować połączenia w modelu,
rozróżnić połączenia spoczynkowe i ruchowe,
wynotować mechanizmy występujące w modelu,
wykonać szkic mechanizmu krzywkowego,
zaprezentować efekty swojej pracy,
dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
−
−
−
−
−
Wyposażenie stanowiska pracy:
model silnika 4-suwowego,
przybory kreślarskie,
przybory do pisania,
arkusz papieru,
literatura techniczna.
Ćwiczenie 2
Dobierz łożyska do wału wiertarki stołowej.
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z rysunkiem wału i obudowy,
12
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
obejrzeć wrzeciono wiertarki stołowej,
zapoznać się z charakterem pracy wrzeciona,
naszkicować jakie siły działają na wrzeciono,
dobrać z katalogów łożyska,
naszkicować wrzeciono z dobranymi łożyskami,
sprawdzić swoją koncepcję i porównać z rozwiązaniem rzeczywistym na schemacie
wiertarki,
wynotować błędy popełnione w twoim doborze łożysk,
wskazać swoje mocne i słabe strony,
dokonać oceny poprawności wykonania swojej pracy.
−
−
−
−
−
−
−
−
wiertarka stołowa,
szkic wałka i obudowy wrzeciona wiertarki,
katalogi łożysk,
dokumentacja wiertarki stołowej,
arkusz papieru,
Ćwiczenie 3
Dobierz koła napędowe i przełożenie w wiertarce stołowej do wiercenia stali węglowej
konstrukcyjnej zwykłej jakości wiertłem ø10 mm.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
−
−
−
−
−
−
zapoznać się z budową przekładni w wiertarce,
znaleźć w literaturze prędkość obrotową dla wiercenia stali wiertłem ø10 mm,
odczytać na tabliczce znamionowej silnika prędkość obrotową,
podstawić do wzoru i obliczyć przełożenie,
dobrać średnice kół, na które założymy pasek,
założyć pasek na odpowiednie koła,
prawidłowo napiąć pasek,
wykonać szkic obliczonej przekładni,
obliczyć dokładnie przełożenie,
zaprezentować efekty swojej pracy.
wiertarka stołowa,
suwmiarka do pomiaru kół pasowych,
arkusz papieru,
13
Czy potrafisz:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia?
zdefiniować pojęcie maszyny?
wskazać zalety normalizacji?
klasyfikować połączenia?
rozpoznawać mechanizmy?
dobierać łożyska do maszyn?
rysować części maszyn?
obliczać przełożenie przekładni?
wymienić zastosowanie mechanizmów?
zastosować zdobytą wiedzę w działaniu praktycznym?
wyciągać wnioski i poprawiać swoje błędy?
14
Tak
Nie






















4.2. Budowa maszyn
Rodzaje maszyn
Pompy
Pompy są to maszyny, które zamieniają dostarczoną energię mechaniczną na energię
cieczy. Pompy dzielimy na:
– wyporowe, tłokowe, zębate, śrubowe, łopatkowe,
– wirowe, odśrodkowe, śmigłowe.
Pompy charakteryzują się następującymi parametrami pracy:
– wydajność [m3/h] oznacza ona ile cieczy pompa przetłacza w określonym czasie,
– ciśnienie tłoczenia [Pa] oznacza ono jakie ciśnienie jest na króćcu tłocznym,
– wysokość ssania [m] oznacza z jakiej głębokości pompa może zassać ciecz.
Zastosowanie pomp:
– zasilanie wodociągów,
– tłoczenie olejów do mechanizmów,
– tłoczenie chłodziwa na narzędzia obrabiarek,
– podawanie paliwa do silników,
– podawanie farby w malowaniu hydrodynamicznym,
– wymuszanie obiegu cieczy w instalacjach grzewczych,
– dostarczanie cieczy do silników hydraulicznych.
Rys. 7. Pompa zębata
1 – koła zębate, 2 – dławnica, 3 – dopływ, 4 – wypływ [2,s. 316]
Sprężarki
Sprężarki są to maszyny, które zamieniają dostarczoną energię mechaniczną na energię
gazu, sprężając gaz od 2 barów do 2000 barów. Sprężarki dzielimy na:
– sprężarki wyporowe, w których przemiany termodynamiczne gazów odbywają się dzięki
zmianie objętości komory roboczej,
– sprężarki wirowe, w których przyrost ciśnienia zachodzi dzięki energii kinetycznej
wirnika.
15
Rys. 8. Sprężarka tłokowa [1,s.117]
Parametry sprężarek:
– wydajność [m3/h],
– ciśnienie tłoczenia [Pa],
– spręż jest to stosunek ciśnienia tłoczenia do ciśnienia ssania wyrażony zależnością:
ε=
p2
p1
p 2 − ciśnienie tłoczenia,
p1 − ciśnienie ssania.
Dmuchawy
Dmuchawy są to maszyny, które zamieniają dostarczoną energie mechaniczną na energię
gazu i w których przyrost ciśnienia wynosi od 0,15 bar do 2 bar. Dmuchawy maja
zastosowanie w:
– chłodzeniu silników,
– paleniskach kowalskich,
– doładowaniu silników spalinowych,
– kotłach porowych,
– transporcie materiałów.
Wentylatory
Wentylatory są to maszyny, które zamieniają dostarczoną energię mechaniczną
na energię gazu i charakteryzują się przyrostem ciśnienia do 0,15 barów.
Wentylatory dzielimy na:
– odśrodkowe zwane promieniowymi,
– śmigłowe zwane osiowymi.
16
Rys. 9. Wentylator osiowy z kierownicą łopatkową [2,s. 184]
1 – kadłub, 2 – wirnik, 3 – piasta wirnika, 4 – kierownica, 5 - dyfuzor
–
–
–
Wentylatory mają zastosowanie przy:
wymianie powietrza,
odsysaniu szkodliwych gazów,
intensyfikacji wymiany ciepła.
Napędy maszyn
Napęd i sterowanie pneumatyczne
W napędzie pneumatycznym występuje sprężarka dostarczająca powietrze
pod ciśnieniem do silnika pneumatycznego, w którym energia powietrza zamieniana jest
na energię mechaniczną. Rozróżniamy silniki pneumatyczne o posuwisto zwrotnym ruchu
i silniki rotacyjne. Do pierwszej grupy zaliczamy młoty pneumatyczne, nitownic i skrobaki
do drugiej grupy należą wiertarki, szlifierki i klucze pneumatyczne.
Zalety napędu pneumatycznego:
– nie ma groźby porażenia prądem,
– duża moc,
– odporność na przeciążenia,
– mała masa,
– łatwa regulacja.
Wadami są hałaśliwość i niska sprawność.
Rys. 9. Schemat pneumatycznego, rotacyjnego silnika łopatkowego [9,s. 211]
1 – stojan, 2 – wirnik, 3 – łopatki, 4 – wlot powietrza sprężonego, 5 – wylot, 6 – kanały w wirniku
17
–
–
–
–
–
–
Urządzenia pneumatyczne
zbiornik wyrównawczy służy do gromadzenia sprężonego gazu, zmniejszania pulsacji
ciśnienia,
odwadniacz służy do usuwania wody ze sprężonego gazu,
odolejacz służy od usuwania oleju, który dostaje się ze sprężarki,
filtr służy do oddzielania zanieczyszczeń stałych takich jak pył i opiłki metalu,
zawory służą do rozdziału gazu oraz do regulacji ciśnienia gazu,
przewody służą do rozprowadzania gazu.
Sterowanie pneumatyczne
Sterowanie pneumatyczne ma miejsce wtedy, gdy parametry gazu takie jak ciśnienie
lub szybkość przepływu regulują pracę maszyny. Przykładem sterowania pneumatycznego
jest włącznik ciśnieniowy sprężarki, który za pomocą tłoczka załącza lub wyłącza silnik
sprężarki regulując ciśnienie w zbiorniku gazu. Drugim przykładem jest sterowanie
podawaniem paliwa w silniku iskrowym. Urządzeniem sterującym jest tu klapa, na którą
naciska przepływające powietrze tym mocniej im więcej go przepływa.
Napędy hydrauliczne
Napęd hydrauliczny polega na tym, że pompa nadaje energię cieczy i ta energia w silniku
hydraulicznym jest zamieniana na pracę mechaniczną. Przykładem napędu hydraulicznego
jest podnośnik samochodowy. Napęd hydrauliczny występuje w obrabiarkach skrawających
w prasach hydraulicznych jak również w pojazdach samochodowych.
Zalety napędu hydraulicznego:
– duże siły,
– prosta i trwała konstrukcja,
– bezstopniowa regulacja,
– spokojny ruch mechanizmów,
– małe siły bezwładności,
– łatwa automatyzacja,
– proste smarowanie.
Wadami napędu hydraulicznego jest mała sprawność i wysoki koszt instalacji.
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Elementy i zespoły hydrauliczne
W skład instalacji hydraulicznej wchodzą następujące elementy:
pompy zasilające,
zawory bezpieczeństwa i przelewowe; zadaniem ich jest zabezpieczanie układu przed
nadmiernym wzrostem ciśnienia,
zawory redukcyjne – do ustalania ciśnienia za zaworem nie zależnie od ciśnienia przed
zaworem,
zawory zwrotne – do przepuszczania cieczy tylko w jednym kierunku,
zawory dławiące – do regulacji natężenia przepływu cieczy,
rozdzielacze – do sterowania kierunkiem przepływu cieczy,
filtry – do oczyszczania cieczy,
zbiorniki – do przechowywania odpowiedniej ilości cieczy,
rury, węże i złącza – do przesyłania cieczy na odległość.
18
Napędy elektryczne
Napęd elektryczny polega na zamianie energii elektrycznej na pracę mechaniczną.
Do tego celu służą silniki elektryczne. Rozróżniamy silniki elektryczne prądu stałego
i zmiennego. W lakiernictwie silniki elektryczne są stosowane do napędu sprężarek, pomp
i narzędzi ręcznych. Wielką wada napędu elektrycznego jest iskrzenie, które może
spowodować wybuch i dlatego napęd ten jest bardzo rzadko stosowany.
Uszczelnienia techniczne
Uszczelnienie służą do zapobiegania wypływowi czynnika z organów roboczych maszyn,
niwelują one niedokładność wykonania oraz wpływy drgań i efektów cieplnych.
Uszczelnienia dzielimy na:
– spoczynkowe zapewniające szczelność w częściach nieruchomych np. uszczelka
pod głowicą sprężarki,
– ruchowe zapewniające szczelność w częściach ruchomych np. pierścienie tłokowe
w sprężarce tłokowej.
Rodzaje uszczelnień ruchowych:
– labiryntowe; składają się z rowków, na których występuje zawirowanie
samodoszczelniające np. w pompach wtryskowych,
– za pomocą pierścieni rozprężonych np. w silnikach spalinowych,
– za pomocą pierścieni gumowych o różnych kształtach np. oringi w siłowniku
hydraulicznym,
– za pomocą pierścieni gumowych ze sprężyną tzw. Simeringi np. wały silników
i sprężarek,
– za pomocą dławnic ze sznurami np. pompy wodne.
1. Jakie znasz rodzaje pomp?
2. Gdzie stosujemy pompy?
3. Jakie są parametry pomp?
4. Jak dzielimy sprężarki?
5. Jakie są parametry sprężarek?
6. Gdzie stosujemy dmuchawy i wentylatory?
7. Na jakiej zasadzie działa napęd pneumatyczny?
8. Jakie są zalety napędu pneumatycznego?
9. Jakie znasz elementy napędu pneumatycznego?
10. Jakie są zalety napędu hydraulicznego?
11. Jakie znasz uszczelnienia techniczne?
12. Jaki są wady napędu elektrycznego?
19
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj badanie parametrów pompy podającej chłodziwo w tokarce uniwersalnej.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
zapoznać się z procedurą badania pomp,
zapoznać się z dokumentacją pompy tokarki,
zmierzyć wydajność pompy za pomocą naczynia pomiarowego i stopera,
zamontować trójnik z manometrem na przewód tłoczny,
zmierzyć ciśnienie tłoczenia pompy,
sprawdzić przebieg ciśnienia przy dławieniu wypływu cieczy,
zapisać wyniki w zeszycie,
−
−
−
−
−
−
−
−
tokarka uniwersalna,
narzędzia monterskie,
naczynie pomiarowe 10 l,
stoper,
trójnik z manometrem,
arkusz papieru,
Ćwiczenie 2
Wykonaj ocenę stopnia zużycia sprężarki jednotłokowej do powietrza.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
zapoznać się z dokumentacją sprężarki,
wynotować luzy dopuszczalne i momenty dokręcania śrub,
zdemontować głowicę wraz z cylindrem,
zdemontować pierścienie tłokowe,
zmierzyć mikrometrem średnicę tłoka,
sprawdzić luz tłoka w sworzniu,
zmierzyć luz w zamku pierścieni szczelinomierzem,
zmierzyć luz w rowkach pierścieni szczelinomierzem,
zmierzyć średnicę cylindra w 6 miejscach za pomocą średnicówki czujnikowej,
zanotować wyniki i porównać z dokumentacją,
20
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
sprężarka jednocylindrowa,
dokumentacja techniczna sprężarki,
klucz dynamometryczny,
szczelinomierz,
mikrometr,
średnicówka czujnikowa,
olej sprężarkowy,
czyściwo,
arkusz papieru,
Ćwiczenie 3
Narysuj schemat instalacji sprężonego powietrza w warsztatach szkolnych.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
zapoznać się z urządzeniami instalacji,
zanotować z tabliczek znamionowych typy maszyn i urządzeń,
narysować schemat instalacji,
zapisać czynności nadzorcze przy sprawdzaniu instalacji,
−
−
−
−
−
instalacja pneumatyczna warsztatów,
ołówek i przybory kreślarskie,
dokumentacja instalacji pneumatycznej,
instrukcje obsługi poszczególnych elementów instalacji,
Czy potrafisz:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
identyfikować pompy?
badać parametry pomp?
dobrać sprężarkę do instalacji?
wykonać montaż i demontaż sprężarki?
oceny stanu technicznego sprężarki?
narysować schemat instalacji pneumatycznej?
zidentyfikować elementy instalacji pneumatycznej?
określić czynności obsługowe instalacji pneumatycznej?
dobrać uszczelnienia do maszyn?
stosować zdobytą wiedzę w działaniu praktycznym?
21
Tak
Nie






















4.3. Eksploatacja maszyn
Zużycie maszyn i urządzeń
Naturalna lub losowa utrata właściwości użytkowej maszyny nazywana jest zużyciem.
Proces zużycia jest nieunikniony, ale eksploatując maszynę prawidłowo można ten proces
znacznie spowolnić.
Zużycie maszyn:
– przez tarcie – polega na ubytku materiału z części ruchomych i w konsekwencji
do nadmiernego luzu uniemożliwiającego pracę np. nadmierne wytarcie pierścieni
tłokowych sprężarki,
– przez zmęczenie materiału – polega na stopniowej utracie wytrzymałości materiału
w rezultacie pojawia się pęknięcie i powiększa się aż do pęknięcia części, np. pęknięcie
sprężyny zawieszenia samochodu,
– przez nadmierne nagrzewanie się części – polega na utracie własności materiału
pod wpływem nadmiernej temperatury w rezultacie materiał traci twardość np. wiercenie
tępym wiertłem powoduje, że się ono nadmiernie nagrzewa i spada jego twardość
z 65HRC do 30HRC,
– przez korozję – polega na tym, że metal reagując z czynnikami chemicznymi zamienia
się na tlenki i wodorotlenki w rezultacie maleje przekrój metalu np. korozja płyty
podłogowej samochodu,
– przez dyfuzję – polega to na wnikaniu jednego materiału w drugi w rezultacie utratę
własności np. komutator wiertarki psuje się przez dyfuzję węgla ze szczotek,
– przez erozję – polega na niszczeniu materiału przez ścierniwo zawarte w czynniku
roboczym np. zużycie wirnika pompy wody przez zapiaszczoną wodę,
– przez łuszczenie – polega na zmęczeniu powierzchniowym materiału w rezultacie
powstają niewielkie ubytki materiału w postaci jamek np. łożysko obrabiarki nadmiernie
obciążonej.
Tarcie a smarowanie
W celu zmniejszeniu zużycia w maszynach i urządzeniach stosujemy smarowanie.
W wyniku tego warstwa środka smarnego oddziela trące elementy tworząc klin smarny.
Smarowanie spełnia również inne funkcje takie jak:
– łagodzi uderzenia i drgania,
– odbiera energię cieplną od części,
– chroni przed korozją,
– zwiększa szczelność.
Tarcie w maszynach dzielimy na:
– płynne wtedy, gdy części ruchome są całkowicie oddzielone od siebie przez smar;
jest to najbardziej korzystne tarcie,
– półpłynne zwane także granicznym wtedy, gdy smar znajduje się między trącymi
elementami jednak stykają się one ze sobą wystającymi nierównościami,
– suche wtedy, gdy brak jest smaru jest to tarcie.
22
Środki smarne:
− stałe,
− plastyczne,
− ciekłe,
− gazowe.
Rys. 11. Tarcie płynne (a), tarcie półpłynne (b) [20,s.18]
Metody zapobiegania nadmiernemu zużyciu maszyn:
– prawidłowe użytkowanie; nie przeciążanie maszyny,
– stosowanie zalecanych olejów i smarów,
– wymiana filtrów i olejów w odpowiednim czasie,
– utrzymywanie maszyny w czystości,
– usuwanie na czas wszelkich usterek,
– stosowanie diagnostyki do oceny stanu maszyny,
– wymiana części w odpowiednim czasie,
– stosowanie prawidłowych metod demontażu i montażu,
– stosowanie prawidłowych technologii wytwarzania części,
– stosowanie prawidłowych materiałów do produkcji części.
23
System eksploatacji
Eksploatacją nazywamy zespół czynności umożliwiających właściwą pracę maszyn.
Czynności związane z eksploatacją dzielimy na:
– czynności techniczne: nadzorowanie pracy maszyn, sterowanie ich pracą, zabiegi
konserwacyjne, przeglądy i naprawy,
– czynności administracyjne; zarządzanie, ewidencja czasu pracy, sprawozdawczość.
Zadania systemów eksploatacji:
– eliminowanie czynników powodujących nadmierne zużycie,
– opracowanie planów obsługi,
– dbanie o jakość prac obsługowo-naprawczych,
– kontrola stanu technicznego maszyn po obsłudze,
– wykonywanie napraw,
– właściwe prowadzenie dokumentacji,
– zaopatrzenie stanowisk naprawczych w narzędzia i części zamienne,
– stałe podnoszenie kwalifikacji personelu obsługowego.
Rys. 12. Urządzenia do smarowania ręcznego: a) smarownica kapturowa na smar stały,
b) smarowniczka kulkowa ciśnieniowa na smar stały, c) smarowniczka kulkowa na smar ciekły,
d) smarownica z odchyloną pokrywą na smar ciekły, e) wytłaczarka ręczna smaru stałego [20,s.27]
Rodzaje obsług
Właściwe i w odpowiednim czasie wykonana obsługa techniczna jest podstawowym
warunkiem prawidłowej eksploatacji maszyn i urządzeń. Obsługę techniczną dzielimy na:
– planowo-zapobiegawczą; polega ona na tym, że każda maszyna niezależnie od jej stanu
technicznego podlega obsłudze technicznej w określonym zakresie po przepracowaniu
określonego czasu; wadą tej metody jest to, że stan techniczny każdej maszyny jest różny
i nie zależy ściśle od czasu przepracowanego, prowadzi to do niepotrzebnego demontażu
i wymiany części, które mogłyby jeszcze pracować,
– podiagnostyczną; polega ona na ocenie stanu technicznego maszyny za pomocą
diagnostyki, czyli bez jej demontażu co zmniejsza koszty, niestety wymaga bardzo
drogich narzędzi diagnostycznych i wysoce kwalifikowanej kadry technicznej,
– diagnozowania ciągłego; polega ona na tym, że w danym mechanizmie jest zamontowany
czujnik, który na bieżąco kontroluje stopień zużycia i informuje użytkowania o tym kiedy
24
–
–
–
–
należy naprawić ten element, informuje także o resursie czyli czasie jaki możemy jeszcze
bezpiecznie użytkować maszynę.
Ze względu na zakres obsługę dzielimy na:
obsługę codzienną OC polegającą na codziennym sprawdzaniu stanu technicznego
np. kontrola poziomu oleju,
obsługę okresową OT-1; jest to obsługa, którą wykonujemy po określonym czasie pracy
maszyny jej zakres jest określony w instrukcji napraw,
obsługę okresową OT-2; są to kolejne obsługi wykonywane z określoną częstotliwością
według instrukcji,
obsługa sezonowa OZ zimowa i OL letnia, są to czynności związane z przygotowaniem
maszyny do warunków zależnych od pory roku np. zmiana oleju z letniego na zimowy.
Przeglądy techniczne
Przegląd techniczny jest to szereg czynności, które mają na celu ustalenie stanu
technicznego maszyny. Przegląd techniczny wchodzi w skład obsługi technicznej
lub też może być przeprowadzony poza obsługą techniczną, w celu sporządzenia wniosku
na naprawę maszyny.
Przykładowe czynności przeglądu technicznego szlifierki kątowej sprawdzić:
– stan instalacji elektrycznej,
– dokręcenie połączeń gwintowych,
– luz osiowy i promieniowy wrzeciona,
– stan gwintu wrzeciona,
– luz nakrętki wrzeciona,
– stan tarcz dociskowych,
– stan osłony tarczy,
– długość szczotek,
– współpracę szczotek ze szczotkotrzymaczami,
– siłę docisku sprężyn szczotek,
– stan komutatora,
– luz osiowy i promieniowy wirnika.
Naprawy
Naprawa jest to zbiór czynności, których celem jest przywrócenie sprawności technicznej
maszyny, przez usunięcie niesprawności. Naprawy w zależności od technologii dzielimy na
naprawy:
– za pomocą obróbki mechanicznej np. wykonanie szlifu cylindra sprężarki na wymiar
naprawczy,
– za pomocą spajania materiałów np. klejenie pękniętego korpusu, napawanie wytartego
czopa wałku,
– za pomocą pokrywania galwanicznego np. chromowanie tłoczyska cylindra
hydraulicznego,
– za pomocą obróbki plastycznej np. prostowanie ramy, klepanie karoserii samochodu.
Naprawa grupy tłokowo-cylindrowej sprężarki powietrza:
– przyjęcie do naprawy, sprawdzenie kompletności i numerów fabrycznych,
– mycie cylindra i głowicy,
– demontaż części,
– weryfikacja części; czyli pomiary i sprawdzanie pęknięć,
– szlifowanie cylindra na pierwszy wymiar naprawczy,
25
–
–
–
–
–
wymiana tłoka i pierścieni na nad wymiarowe,
montaż maszyny,
sprawdzanie parametrów pracy,
docieranie sprężarki,
odbiór sprężarki.
Dokumentacja napraw
Głównym dokumentem w procesie naprawy jest proces technologiczny naprawy, składa
się on z następujących elementów:
– wstępny podział naprawy na operacje,
– dobór środków technicznych do poszczególnych operacji,
– określenie naddatków na obróbkę lub grubości warstw nakładanych,
– dobór parametrów obróbki,
– normowania czasu poszczególnych operacji,
– ostateczne opracowanie planu operacyjnego,
– opracowanie dokumentacji technologicznej.
Nazwa
zakładu
Plan operacyjny naprawy
Mycie, demontaż, naprawa, regeneracja, montaż, itp.
Nazwa zespołu, podzespołu, części
Człony wału korbowego
Sztuk na 1 komplet
6
Lp.
Nazwa operacji
Opera
cji
010
Prostować człony
wały korbowego
020
Poprawić nakiełki
Odział Stanow Typ obrabiarki
. pracy lub urządzenia
030
mech.
040
050
060
070
080
090
Oczyścić
powierzchnię pod
naprawianie
Przygotować człony
do naprawiania
wibrostykowego
Naprawiać
wibrostykowo czopy
pod łożyska
Naprawiać
wibrostykowo czopy
korbowe
Szlifować czopy pod
łożyska
Szlifować czopy
korbowe
Polerować czopy
korbowe
Arkusz
5
Nazwa
wyrobu
Silnik
Arkuszy
30
wysokoprężny
Skoda 706
Ne katalogowy
41-014-1020: 41-012-1020: 41013-1020
Czas
Grupa
Uwagi
zaszereg.
tf
tpe
pracy szkod
ślus.
mech.
Wiertarka
W- II- 25
Tokarka TUC40
ślus.
spaw.
spaw.
mech.
mech.
mech.
Spawarka
wibrostykowa
MARP- VSE4
Spawarka
wibrostykowa
MARP- VSE4
Szlifierka HC62
Szlifierka HC62
polerka
26
100
110
120
130
Rozwiercać otwory mech.
pod śruby mocujące
człony na
nadwymiar
mech.
Roztaczać Ø
wewnętrzne na
nadwymiar
Rozwalcować rurkę ślus.
smarującą
Konserwować
powierzchnie
szlifowane
Opracował
Sprawdził
Wiertarka
W- II- 25
Tokarka TUC40
Zatwierdził
Kalkulował
Rys. 13. Plan operacyjny naprawy [20,s. 113]
27
Wykonano
Nazwa zakładu
Wydział
Nazwa i typ wyrobu
Silnik wysokoprężny Skoda 706 RT
Arkusz I
Arkuszy
30
Nr oper. Zmiany
Rodzaj
Zmiany
KARTA TECHNOLOGICZNA NR......
Zespół nr......
Nr
Zmiany
Data
Nazwa części – zespół: człony wału korbowego
Technologia na ...... ark. Dla wydz. Regeneracja
Zatwierdzam:
Opracował
Data i podpis
Technolog
Sprawdził
Data i podpis
Kierownik
sekcji
Gł. Techn.
Data i podpis
Wykonano w:
Rys. 14. Karta technologiczna [20,s. 114]
Przepisy bhp przy naprawie i użytkowaniu maszyn
– stosować prawidłowa odzież, obuwie i nakrycie głowy,
– chronić oczy przez stosowanie okularów przy pracach na szlifierkach i spawalniach,
– chronić skórę przed substancjami chemicznymi przez stosowanie rękawic i kremów
ochronnych,
– chronić drogi oddechowe za pomocą masek,
– zachować ostrożność przy substancjach łatwopalnych,
– stosować bezpieczne napięcie prądu,
– utrzymywać czystość w miejscu pracy,
– zapewnić odpowiednią wentylację,
– zapewnić odpowiednie oświetlenie,
– stosować odpowiednie i sprawne narzędzia.
28
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Jakie znasz rodzaje zużycia?
Jakie znasz przykłady zużycia części maszyn?
Jakie są zadania smaru?
Czym charakteryzuje się tarcie płynne?
W jaki sposób można zmniejszyć zużycie?
Czym charakteryzuje się obsługa planowo-zapobiegawcza?
Na czym polega obsługa podiagnostyczna?
Czym charakteryzuje się diagnozowanie ciągłe?
Jak dzielimy obsługi maszyn?
Co to jest przegląd techniczny?
Jakie czynności wykonuje się w przeglądzie technicznym?
Jak dzielimy naprawy maszyn?
Z jakich elementów składa się dokumentacja napraw?
Jakich przepisów bhp należy przestrzegać przy obsłudze maszyn?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj rodzaje zużycia części maszyn i ustalić ich przyczyny.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
obejrzeć przykłady zużytych części,
przyporządkować części do maszyn,
ustalić warunki pracy tych części,
nazwać rodzaj zużycia danej części,
określić prawdopodobne przyczyny zużycia,
podać sposoby zapobiegania tym zużyciom,
−
−
−
−
−
części maszyn zużyte,
lupa powiększająca 7x,
arkusz papieru,
Ćwiczenie 2
Dokonaj przeglądu technicznego wiertarki elektrycznej.
29
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
−
−
−
−
−
−
−
−
sprawdzić stan instalacji elektrycznej,
sprawdzić dokręcenie śrub,
sprawdzić luzy łożysk,
sprawdzić stan komutatora,
sprawdzić szczotki,
sprawdzić stan uchwytu trójszczękowego,
ocenić stan ogólny wiertarki,
zaproponować niezbędne naprawy i ich zakres,
określić przybliżony czas dalszej pracy wiertarki,
wiertarka elektryczna ręczna,
dokumentacja techniczna wiertarki,
dynamometr 0÷50 N,
czujnik zegarowy o dokładności 0,01 mm,
arkusz papieru,
Ćwiczenie 3
Wykonaj obsługę techniczną (OT) przecinarki spalinowej.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
zapoznać się z dokumentacją techniczną przecinarki,
oczyścić maszynę,
sprawdzić dokręcenie połączeń śrubowych,
sprawdzić szczelinę przerywacza,
nasmarować przerywacz olejem silnikowym,
wykręcić i skontrolować świecę zapłonową,
sprawdzić stan łożysk,
oczyścić i ewentualnie wymienić filtr powietrza,
oczyścić odstojnik paliwa,
sprawdzić i ewentualnie wymienić poduszki gumowe,
sprawdzić stan linki rozruchowej,
nasmarować sprzęgło rozruchowe,
sprawdzić stan sprzęgła jednokierunkowego,
określić swoje mocne i słabe strony.
30
−
−
−
−
−
−
−
−
−
przecinarka spalinowa,
dokumentacja techniczna przecinarki,
zestaw narzędzi monterskich,
szczelinomierz,
szczotki i sprężone powietrze,
smarownica,
smar stały Łt-4,
rękawice gumowe,
okulary ochronne.
Ćwiczenie 4
Opracuj proces technologiczny naprawy wózka podwieszanego
wewnętrznego.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
oczyścić i obejrzeć wózek,
zdemontować wózek,
zweryfikować części wózka,
dobrać technologię wypełnienia ubytków na osiach,
dobrać technologię obróbki na wymiar czopów osi,
dobrać metodę usunięcia zużycia korozyjnego,
dobrać materiały i technologię zabezpieczenia przed korozją,
dobrać technologię wymiany uszkodzonej smarowniczki,
określić swoje mocne i słabe strony,
dokonać oceny poprawności wykonania pracy.
−
−
−
−
−
−
−
wózek podwieszany do naprawy,
zestaw narzędzi monterskich,
zestaw narzędzi pomiarowych,
wykaz sprzętów do napawania w warsztatach szkolnych,
wykaz obrabiarek skrawających w warsztatach szkolnych,
31
do transportu
Czy potrafisz:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
rozpoznawać rodzaje zużyć maszyn?
zapobiegać nadmiernemu zużyciu maszyn?
wykonać przegląd techniczny maszyny?
weryfikować części maszyny?
stosować narzędzia do weryfikacji?
wykonać obsługę techniczną maszyny?
posługiwać się dokumentacją maszyny?
opracować proces technologiczny naprawy maszyny?
przestrzegać przepisów bhp w czasie pracy?
zastosować zdobytą wiedzę w praktycznym działaniu?
32
Tak
Nie






















5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Przeczytaj uważnie instrukcję.
Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
Test zawiera 20 zadań dotyczących techniki wytwarzania, obróbki, ręcznej, mechanicznej
i spajania metali oraz montażu. Pytania: 1, 2, 3, 5, 6, 8, 9, 10, 13, 16 są to pytania
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa; pytania: 7 i 11
to zadania z luką, w zadaniach: 4, 12, 19 i 20 należy udzielić krótkiej odpowiedzi,
zadania 14, 15, 17, 18 to zadania rysunkowe.
Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
– w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź znakiem X
(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),
– w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,
– w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,
– w zadaniu dotyczącym budowy maszyn, narysuj rysunek wyznaczonym polu.
Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 15-20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Na rozwiązanie testu masz 90 minut.
Powodzenia
33
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1
1.
Do połączeń nierozłącznych zaliczamy:
a) wpustowe,
b) klinowe,
c) nitowe,
d) kołkowe.
2.
Wydajność pompy wyrażamy w:
a) [m3/h],
b) [Pa],
c) [m],
d) [kW].
3.
Przyrost ciśnienia w dmuchawach wynosi:
a) 0÷0,15 bar,
b) 0,15÷2 bar,
c) 2÷5 bar,
d) 5÷200 bar.
4.
Nazwij pompy:
a) ………………………………………………………………………….……………..
b) …………………………………………………………………………………….…..
c) ………………………………………………………………………………………...
5.
Zaletą napędu hydraulicznego jest:
a) sprawność,
b) bezstopniowa regulacja,
c) koszty instalacji,
d) niewrażliwość na temperaturę.
6.
Zużycie przez łuszczenie występuje w:
a) komutatorach,
b) łożyskach tocznych,
c) wirnikach pomp,
d) karoserii samochodów.
7.
Głównym dokumentem w procesie naprawy jest ……………………………….…..
i składa się on z …………………………………………………………………………….
34
8.
Pokrywanie tłoczyska pompy chromem jest naprawą przez:
a) obróbkę mechaniczną,
b) obróbkę plastyczną,
c) przez spajanie materiałów,
d) galwanizację.
9.
Dominującym zużyciem sprężyn jest:
a) korozja,
b) łuszczenie,
c) zmęczenie,
d) dyfuzja.
10. Do płynnej zmiany przełożenia stosujemy przekładnie:
a) zębate,
b) cierne,
c) łańcuchowe,
d) z pasem zębatym.
11. Łożyska ślizgowe mocno obciążone są smarowane olejem pod …………………………
podawanym przez ………………………………….. .
12. Podaj rodzaje mechanizmów krzywkowych:
– ………………………………………………………………………………………...
– ………………………………………………………………………………………...
– ………………………………………………………………………………………...
13. Naprawa cylindra sprężarki polega na:
a) szlifowaniu,
b) napawaniu,
c) spęczaniu,
d) klejeniu.
14. Narysuj schemat rotacyjnego silnika pneumatycznego i opisz jego elementy.
15. Narysuj pompę zębatą.
16. Tłoki sprężarek wtryskowych uszczelniamy za pomocą:
a) oringów,
b) dławnic,
c) labiryntowo,
d) pierścieni.
35
17. Narysuj mechanizm krzywkowy.
18. Opisz różnicę między osią i wałem.
19. Wymień zalety napędu pneumatycznego.
………………………………………………………………………………………….……
….……………………………………………………………………………………………
…….…………………………………………………………………………………………
……….………………………………………………………………………………………
………….……………………………………………………………………………………
…………….…………………………………………………………………………………
20. Porównaj sprężarkę tłokową i śrubową, opisz różnice w ich budowie i zastosowaniu.
……………………………………………………………………………………….………
….……………………………………………………………………………………………
…….…………………………………………………………………………………………
……….………………………………………………………………………………………
………….……………………………………………………………………………………
…………….…………………………………………………………………………………
36
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………...
Stosowanie technologii mechanicznych.
Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.
Nr
zadania
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Odpowiedź
a
a
a
b
b
b
Punkty
c
c
c
d
d
d
a) ……………………………………………………………….
b) ……………………………………………………………….
c) ……………………………………………………………….
a
a
b
b
c
c
d
d
a
a
a
b
b
b
c
c
c
d
d
d
a
b
c
d
7.
8
9
10.
11.
12.
13.
14.
37
15.
16.
a
b
c
d
17.
18.
19.
20.
Razem:
38
6. LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Bożenko L.: Maszynoznawstwo, WSiP, Warszawa 1994
Brodowicz W., Grzegórski: Technologia budowy maszyn. WSiP, Warszawa 1998
Buczyński L.: Komputerowe nośniki informacji. Wydawnictwo Techniczne, Przasnysz
1999
Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1996
Dobrzyński L.A.: Metaloznawstwo z podstawami nauki o materiałach. WNT, Warszawa
1999
Domke W.: Vademecum materiałoznawstwa. Stal. Metale niezależne.
Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. WSiP,
Warszawa 1996
Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP,
Warszawa 1998
Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn i urządzeń
przemysłowych. WSiP, Warszawa 1998
Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. WSiP, Warszawa 1998
Gutowski A.: Zadania z rysunku technicznego. WSiP, Warszawa 1992
Holtz I.: Technika doskonalenia jakości. WSiP, Warszawa 1999
Jabłoński W., Płoszajski G.: Elektrotechnika z automatyką. WSiP, Warszawa 1999
Kojtych A., Szawłowski M., Szymczyk W.: Pomiary wielkości fizycznych. WSiP,
Warszawa 1998
Kolan Z.: Urządzenia techniki komputerowej. CWK Screen, Wrocław 1999
Kolado A., Skotnicki S., Wróbel J.: Komputerowe wspomaganie projektowania. WSiP,
Warszawa 1996
Kostro J.: Elementy, urządzenia i układy automatyki. WSiP, Warszawa 1998
Kostro J.: Podstawy automatyki. WSiP, Warszawa 1990
Kurdziel Kurdzie.: Elektrotechnika dla ZSZ. Część 2. WSiP, Warszawa 1998
Kwiatkowski M.: Wprowadzenie do eksploatacji urządzeń technicznych. WSiP,
Warszawa 1990
39

Eksploatowanie maszyn i urządzeń

Transkrypt

Podobne dokumenty

zał.13-rys.nr.19-przykład oprawy lampy

dziecka - Przedszkole

zał.13-rys.nr.20-przykład oprawy lampy

Portal A Sp. z oo „Interaktywna platforma kompleksowego

PRODUKT – PROPOZYCJE MOBILNOŚCI ZAGRANICZNYCH

pobierz pdf

R A D OS N A K I N E Z J O L O G I A.

staże i szkolenia praktyczne pracowników/nic naukowych jednostek

Załącznik 2c do tematu Kulinarna podróż po wybranych