Programm, Reden und Übersetzungen

Transkrypt

Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V.
Ludowy Niemiecki Związek Opieki nad Grobami Wojennymi
Internationale Veranstaltung
zum Gedenken an Flucht und Vertreibung
Deutsche Kriegsgräberstätte Neumark (Stare Czarnowo)
Samstag, 22. Oktober 2016
Międzynarodowa uroczystość upamiętniająca
Ucieczka i wypędzenie
Niemiecki cmentarz wojenny w Glinnej, gm. Stare Czarnowo
sobota, 22 października 2016r.
Programm, Reden und
Übersetzungen,
Hintergrundinformationen
Program, przemówienia wraz z
tłumaczeniem, informacje ogólne
Es gilt das gesprochene Wort!
Obowiązuje słowo mówione !
RedenbroschüreGedenkveranstaltungStareCzarnowo
Seite2von21
Stand:17.10.2016
GB1
Internationale Veranstaltung
zum Gedenken an Flucht und Vertreibung
Deutsche Kriegsgräberstätte NEUMARK (Stare Czarnowo)
Samstag, 22. Oktober 2016
10:30 Uhr
Stille Kranzniederlegung an polnischem und russischem Kriegsgräberfeld auf dem
Zentralfriedhof in Stettin, ul. Ku Sloncu (nur Delegationen)
12:00 Uhr
Gedenkveranstaltung auf der deutschen Kriegsgräberstätte mit folgendem Ablauf:
Nationalhymne der Republik Polen
Nationalhymne der Bundesrepublik Deutschland
***
Begrüßung:
Hauke Homeier
Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge
***
Grußworte:
Wolfgang Wieland
Mitglied im Bundesvorstand des Volksbundes Deutsche Kriegsgräberfürsorge
***
Musikstück
Deutsch-Polnisches Jugendorchester
***
Marek Subocz
Stellvertretender Woiwode der Woiwodschaft Westpommern
***
Beiträge deutsch-polnischer Jugendgruppen
JBS Golm
***
Gedenkansprache:
Dr. Bernd Fabritius
Präsident Bund der Vertriebenen e.V.
***
Musikstück
Deutsch-Polnisches Jugendorchester
***
Lesung und Kurzpredigt
Pfarrer Jan Zalewski (Vertreter des Erzbischofs von Stettin)
Pfarrer Dr. Justus Werdin
***
Einbettung von deutschen Kriegstoten
Gebet und Segen der Geistlichen
***
Kranzniederlegungen
***
Trompetensignal: „Ich hatt’ einen Kameraden“
Europahymne
13:15 Uhr
Ende
ab 13:45 Uhr
Empfang mit Imbiss im Schloss, Glinna 18 a
Międzynarodowa uroczystość upamiętniająca
Ucieczka i wypędzenie
Niemiecki cmentarz wojenny w Glinnej, gm. Stare Czarnowo
sobota, 22 października 2016r.
Godz. 10:30
złożenie wieńców na kwaterze żołnierzy polskich i rosyjskich na Cmentarzu Centralnym
w Szczecinie, ul. Ku Słońcu (jedynie delegacje)
Godz. 12:00
Uroczystość upamiętniająca na niemieckim cmentarzu z II wojny św.:
Hymn polski
Hymn niemiecki
***
Powitanie:
Hauke Homeier
Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge
***
Powitanie:
Wolfgang Wieland
Członek Zarządu Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge
***
Fragment muzyczny
Polsko- niemiecka orkiestra młodzieżowa
***
Marek Subocz
Wicewojewoda zachodniopomorski
***
Występ polskiej i niemieckiej młodzieży
Ośrodek Spotkań Młodzieżowych Golm
***
Przemówienie:
dr Bernd Fabritius
Przewodniczący Związku Wypędzonych
***
Fragment muzyczny
Polsko- niemiecka orkiestra młodzieżowa
***
Czytanie i krótkie kazanie:
Ks. Jan Zalewski (przedstawiciel Arcybiskupa Szczecińskiego)
ks. Justus Werdin
***
Pochówek niemieckich ofiar wojny
Modlitwa i błogosławieństwo duchownych
***
Złożenie wieńców
***
Utwór na trąbkę „Miałem towarzysza“
Hymn Unii Europejskiej
Godz. 13:10
od godz. 13:45
Zakończenie
POCZĘSTUNEK W DWORKU, Glinna 18a
Seite4von21
Stand:17.10.2016
GB1
GrußwortdesVolksbundesDeutscheKriegsgräberfürsorgee.V.
WolfgangWieland,MitgliedimBundesvorstand
AnredeundBegrüßungderGäste
VorallemSie,liebeAngehörigedergefallenenSoldatenundderZiviltoten,derOpfervon
FluchtundVertreibung.SiehabenzumTeileinensehrweitenWegaufsichgenommen,um
nocheinmalIhrerhierzurewigenRuhegekommenenFamilienmitgliederzugedenken.Wir
vomVolksbundwissen,welcheinemotionalerMomentdiesauchnachüber70Jahrennoch
ist.UndwirkennendasGefühldesinnerenFriedens,dassichamendlichgefundenenGrab
einesschmerzlichvermisstenMenscheneinstellenkann.
DeshalbhatderVolksbundalleineinPolennachdemFalldes„EisernenVorhanges“13
SammelfriedhöfefürdieTotendes2.Weltkriegesangelegt.Zugleichverstehenwirdievon
unsgepflegtenFriedhöfealsLernorte,alsMahnungfürunsNachgeborenezumFrieden.
Einigefragen,obesnach71JahrennichtandereProblemegibt?Doch,diehabenwir.Aber
zusätzliche,denndiealtenProblemesindgeblieben,mitdenJugoslawien-Nachfolgekriegen
oderdemKonfliktumdieOst-UkraineistdiegewaltsameLösungvonKonfliktenselbstin
EuropawiederaufdieTagesordnunggesetztworden.
Anderefragen,obüberdieGeschichtenichtwieüberdieGräberirgendwanneinmalGras
wachsensoll?Nein,geradediedeutscheGeschichtelässtsichnirgendwoentsorgen,inkeiner
GrubeundinkeinemMuseum.
VondemspanischenPhilosophenSantayanastammtderSatz:WerdasVergangenevergisst,
istdazuverurteilt,esnocheinmalzuerleben.
Darumgehtes:JedesdieserKreuzehier,jederNameisteinAusrufungszeichen,damitsich
solcheinsinnlosesgroßesSterbenniemalswiederholt.
Kriegsgräbersindvorallem,abernichtnur,dieGräberdergefallenenSoldaten.Aufunseren
FriedhöfenruhenalleOpfervonKriegundGewaltherrschaft.DeshalbgedenkenwirheutebesondersderimFebruarundMärz1945inderInternierungshaftgestorbenenundhierherumgebettetenTotenausKaltwasserbeiBromberg.
InsofernistdieserFriedhofhierinStareCzarnowoauchdas,wasinBerlinerstnochimEinvernehmenentstehensoll:EinsichtbaresZeichengegenFluchtundVertreibung.
GeradedasSchicksalderFlüchtlingeausdenfrüherendeutschenOstgebietenzeigteinmal
mehrdieMenschenverachtungdesNS-Regimes,auchgegenüberdereigenenBevölkerung.
DasTrecken,dievorbereiteteplanmäßigeFlucht,wurdebeiAndrohungvonTodesstrafe
verboten.AlsdieRoteArmeedannbuchstäblichvorderHaustürstand,bliebnurdasverzweifelte,unkoordinierteEntrinnenüberverschneiteStraßenundWege,oftsogarüberdasvereisteHaff.
DiePferdefuhrwerkebrachenein,dieTreckswurdenbombardiertunddiezurückweichende
WehrmachthatteallemalVorrangvordenendlosenZügenhoffnungsloserMenschen.
Seite5von21
Stand:17.10.2016
GB1
BeiallemGedenkenandasLeiddieserFlüchtlingedürfenwireinesniemalsvergessen:
EswardervonDeutschlandausgehendeAngriffs-undVernichtungskrieg,dergrausamin
seinUrsprungsland,nachDeutschland,zurückgekehrtwar.Zuvorwarenca.6Millionen
polnischeZiviltotezubeklagen,darunter3MillionenermordeteJuden.
DiedeutschenSoldaten,auchdie,diehierliegen,warenverstricktineinenheillosenKrieg,der
allzuoftverbrecherischeZügetrug.ZugleichwarensieSöhne,Ehemänner,Väter,Onkel,Großväterdiegeliebtwurdenunddiebisheutevermisstwerden.MitdiesemZwiespaltmüssenwir
allelebenundumgehen.NichtnurdievaterlosheranwachsendeGeneration,auchdieEnkel
fragenganzintensiv:WowarOpa,washaterdortgetan,woliegterbegraben?Deswegenist
dieinternationaleJugendarbeitfürunssowichtigundisteinbewusstesArbeitengegendas
Vergessen.Deswegenhatesunssosehrgefreut,dassdieserFriedhofauchmöglichwurde
durchdenerstmaligengemeinsamenEinsatzvonpolnischenunddeutschenSoldateninPolen
umdieJahrtausendwende.
DasMottodesVolksbundeslautet:VersöhnungüberdenGräbern.Versöhnungkönnenwir
alsDeutschenichteinfordernodereinklagen.Umsowohltuenderistes,wennwirsieerfahren.
VondemPräsidentenderEU-KommissionJean-ClaudeJunckerstammtderSatz:„Weran
Europazweifelt,dersollaufSoldatenfriedhöfegehen.“
Hier,vordenGräberfeldern,beimgemeinsamenpolnisch-deutschenGedenken,erschließt
sich,dassEuropaMehrundBesseresist,alsderewigeStreitumGelderfürGriechenlandoder
umQuotenfürFlüchtlinge.
Esliegtanuns,zuverhindern,dassausdemMiteinanderwiedereinGegeneinanderwird.
AuchdazumahnenunsdiehierliegendenToten.
Seite6von21
Stand:17.10.2016
GB1
PrzemówienieVolksbundDeutscheKriegsgräberfürsorgee.V.
WolfgangWieland,CzłonekZarządu
Powitaniegości
PrzedewszystkimPaństwo,drodzykrewnipoległychżołnierzyicywilów,ofiarucieczkii
wypędzeni!NiektórzyzWasprzejechalidługądrogę,byjeszczerazuczcićpamięć
spoczywającychnawiekiczłonkówrodzin.MywLudowymZwiązkujesteśmyświadomitego,
jakdużoemocjiwiążesięztąchwiląnawetjeszczepo70latach.Iznanenamjestuczucie
wewnętrznegopokoju,któremożepojawićsięprzywreszcieodnalezionymgrobie
zaginionegobliźniego.
ZtegopowoduLudowyZwiązekOpiekinadGrobamiWojennymizałożyłpoupadku„żelaznej
kurtyny“wsamejPolsce13cmentarzyzbiorczychdlazmarłychpodczasIIwojnyświatowej.
Jednocześniecmentarze,którymisięopiekujemypostrzegamyjakomiejscenauki,jako
wezwanienasurodzonychpóźniej,dopokoju.
Niektórzypytają,czypo71latachniemamyinnychproblemów?Oczywiście,żemamy.Ale
dodatkowe,gdyżstareproblemypozostały,poprzezkolejnewojnywbyłejJugosławiiczyteż
konfliktweWschodniejUkrainierozwiązywaniekonfliktówprzyużyciuprzemocyprzeszłow
Europieponowniedoporządkudziennego.
Innizkoleipytają,czyhistoriipodobniejakgrobówteżkiedyśniepowinnaporosnąćtrawa?
Nie,towłaśnieniemieckiejhistoriiniewolnonigdziezutylizować,wżadnymdoleiwżadnym
muzeum.
HiszpańskifilozofSantayanapowiedział:Ktozapomina,otymcominęło,jestskazany,byto
ponownieprzeżyć.
Otowłaśniechodzi:Każdyztychkrzyży,każdenazwiskojestwykrzyknikiem,bytak
ogromnebezsensowneumieraniesięnigdyniepowtórzyło.
Grobywojennesąprzedewszystkim,choćnietylko,grobamipoległychżołnierzy.Nanaszych
cmentarzachspoczywająwszystkieofiarywojenidespotyzmu.Dlategodziśskładamyhołd
pamięciszczególnietych,którzyzginęliwlutymimarcu1945podczasinternowaniaoraz
zmarłychprzeniesionychtutajzZimnychWódkołoBydgoszczy.
TencmentarzwStarymCzarnowiejestrównieżczymś,comadopieropowstaćza
porozumieniemstronwBerlinie:widocznymznakiemprzeciwucieczceiwypędzeniu.
Towłaśnielosuchodźcówzwcześniejszychniemieckichterenówwschodnichpokazujeporaz
kolejnypogardęnarodowegosocjalizmudlaczłowieka,kierowanąrównieżwstosunkudo
własnejludności.Przemieszczaniesię,przygotowanazaplanowanaucieczka,byłazabroniona
podkarąśmierci.GdyArmiaCzerwonastaładosłownieprzeddrzwiamidomówpozostałajuż
tylkorozpaczliwa,niekoordynowanaucieczkazaśnieżonymidrogami,częstoteżpopokrytym
lodemZalewie.
Furmankiwpadałydowody,kolumnyuchodźcówbombardowano,acofającysięWehrmacht
miałpierwszeństwoprzedniekończącymisięciągamiludzipozbawionychnadziei.
Seite7von21
Stand:17.10.2016
GB1
Wspominająccierpienietychuchodźcówjednegoniewolnonamnigdyzapomnieć:
ByłatoniosącazagładęwojnazaczepnarozpoczętaprzezNiemcyiwokrutnysposób
wracającadoswojegorodzimegokraju,doNiemiec.Najpierwtrzebaopłakać6milionów
zmarłychwśródpolskiejludnościcywilnej,wtym3milionyzamordowanychŻydów.
Niemieccyżołnierze,równieżcileżącytutaj,byliuwikłaniwstrasznąwojnę,którazbytczęsto
miałazbrodniczecechy.Jednocześniebylisynami,mężami,ojcami,wujkami,dziadkami,
którychkochanoiktórychdodziśbrakuje.Wszyscydziśmusimyżyćiborykaćsięztymi
rozterkami.Nietylkopokoleniedorastającebezojców,lecziwnukiwnikliwiepytają:Gdziebył
dziadek,cotamzrobił,gdziezostałpochowany?Dlategotakważnajestdlanas
międzynarodowapracazmłodzieżąitakważnejest,byświadomieprzeciwdziałać
zapomnieniu.ZtegopwodutakbardzoucieszyłanasmożliwośćutworzeniawPolscetego
cmentarza,powstałegoporazpierwszynaprzełomietysiącleciawewspółpracyżołnierzy
polskichiniemieckich.
MottonaszegoZwiązkubrzmi:Pojednanieponadgrobami.JakoNiemcyniemożemy
dochodzićczyteżżądaćpojednania.Tymbardziejkojącejest,gdygodoświadczamy.
PrezydentKomisjiEuropejskiejJean-ClaudeJunckerwypowiedziałnastępującezdanie:„Kto
wątpiwEuropę,powinienudaćsięnacmentarzewojenne.“
Tu,przedpolamimogił,podczaspolsko-niemieckiegouczczeniapamięcizmarłych,stajesię
zrozumiałe,żeEuropajestczymświęcejiczymślepszym,niżwiecznyspóropieniądzedla
Grecji,czykwotyuchodźców.
Tonaszymzadaniemjestzapobieżenie,abywspółistnienienigdywięcejniedoprowadziło
dozwróceniasięprzeciwkosobie.Równieżprzedtymprzestrzegająnasspoczywającytu
zmarli.
Seite8von21
Stand:17.10.2016
GB1
GrußwortdesVertretersderWoiwodschaftWestpommern
N.N.
Seite9von21
Stand:17.10.2016
GB1
PrzemówienieprzedstawicielaZachodniopomorskiegoUrzęduWojewódzkiegowSzczecinie
N.N.
Powitaniegości
Seite10von21
Stand:17.10.2016
GB1
GedenkansprachePräsidentdesBundesderVertriebenene.V.
Dr.BerndFabritius
IchdankedemVolksbundDeutscheKriegsgräberfürsorgeauchimNamendesgesamtenBdVPräsidiumsfürdieEinladunghierhernachNeumark.EsistmireineEhre,alsPräsidentdes
BundesderVertriebenendieGedenkansprachehaltenzudürfen.Gleichzeitigbedauereiches
sehr,dasswirheuteVormittagderstillenKranzniederlegungampolnischenundrussischen
KriegsgräberfeldaufdemZentralfriedhofinStettinausreinorganisatorischenGründennicht
beiwohnenkonnten.
UnterunseremgemeinsameneuropäischenDachistesendlichmöglich,grenzüberschreitend
inGedenkenundTrauerandenGräbernderTotenzusammenzukommen.DieWürdigungder
TotendarfniewiederdurchnationaleGrenzenbehindertwerden!
„VersöhnungüberdenGräbern“istkeinehohlePhrase,sonderngelebteMenschlichkeit.Erst
mitderdemokratischenWendeunddemVerschwindendesBlockdenkenswurdeesauchin
Polenmöglich,derTotenbeiderSeitengemeinsamzugedenken.Dabeiistessicherlichauch
derlangen,vertrauensvollenundüberwiegendreibungslosenZusammenarbeitdesVolksbundesmitPartnernundstaatlichenStelleninPolenzuverdanken,dassdasvoreinstUndenkbare
möglichist–eingemeinsamesGedenken.
DerNaziterrorundder2.WeltkrieghabenunvorstellbaresGrauenüberdieMenschheitgebracht.IcherinnerenurandenHolocaustunddieVerbrechenampolnischenVolk.DiedamaligeZeitprägtdasVerhältnisunsererbeidenLänderbisheute.
DeshalbsindwirderRepublikPolenzutiefstdankbar,dasssiederVersöhnungauchhier,an
denGräberndeutscherToten,würdigenRaumgibt.PapstJohannesPaulII.schriebdemBund
derVertriebenenzumTagderHeimat2003,„(…)wiekostbarjenesGrundrechtist(…),anden
GräbernderVorfahrensichdesfamiliärenErbesvergewissernzukönnenundausderlandsmannschaftlichenVerwurzelungLebensfreudeundSelbstbewusstseinzuschöpfen.DieAchtunggeradedieserMenschenrechteleisteteinenmaßgeblichenBeitragzumAufbaueiner
gerechtenundhumanenWelt.“
ZutiefstundaufrichtigbedauernwiralleimdeutschenNamenverursachtenOpferundLeiden,
sowieauchwirumPietätbittenundsieerwartenfürdieOpferundLeiden,diewirDeutsche
unterdemDogmaderkollektivenSchuldzuweisungerlebten.
VomwohlberühmtestenUniversalgelehrtenallerZeiten,LeonardodaVinci,isteinZitatüberliefert:„WahrlichistderMenschderKönigallerTiere,dennseineGrausamkeitübertrifftdie
ihrige.WirlebenvomTodeanderer.WirsindwandelndeGrabstätten!“MussesunsMenschen
nichttraurigstimmen,dassdieseErkenntnis,diemehrals500Jahrealtist,heuteimmernoch
Realitätabbildet?
InZeitenwiediesen,indenenzuunserallerGrauenvielerortserneutMassengräberentstehen–etwainAleppooderanderenBombenkraternSyriens–,isteseinGebotderMenschlich-
Seite11von21
Stand:17.10.2016
GB1
keit,denTotenzumindestihreNamenunddamitihreIdentitätwiederzugeben.EsisteinGebot,dassichausderZivilisationsstufeergibt,diedieMenschheitim21.Jahrhunderterreicht
hat.
WirMenschenbeerdigenunsereTotenundhaltendasGedenkenanihreExistenz,ihrWirken
undihreLebensleistungaufrecht.Sosollte,somüssteessein.
MeineDamenundHerren,wasderVolksbunddiesbezüglichleistet,fülltdieseschmerzliche
LückezwischenzivilisatorischemAnspruchundschnelllebig-vergesslichemZeitgeist.DieArbeit
desVolksbundes,die–daswollenwirnichtvergessen–seitüber60JahrenimAuftragder
Bundesregierunggeschieht,erschöpftsichbeiWeitemnichtinderKriegsgräberfürsorge.Sie
umfasstebenauchakribischeBemühungen,anonymeTotederbeidenWeltkriegezuidentifizierenundendlichzurletztenRuhezubetten.
Wirsinddankbardafür,dassdieseArbeitvomVolksbundgeleistetwird.SieermöglichtAnlässewiedenheutigenhieraufderDeutschenKriegsgräberstätteinNeumark.Aufgrundder
Sterbelisten,dieinArchivenerhaltensind,wurden265NamenundDatenvonPersonenbekannt,dieimFebruarundMärz1945imLagerKaltwasserbeiBromberggestorbensind.Bei
diesenzivilendeutschenKriegstotenhandeltessichumPersonen,dievomsowjetischenGeheimdienstfestgesetztundimLagerinterniertwurden.HeutewerdenmehrereHundertzivile
deutscheKriegstoteeingebettet.WirverneigenunsinEhrfurchtvordenMenschen,dieunter
grausamstenBedingungenihrLebenlassenmussten.InGedankensindwirauchbeijenen,die
dasLagerüberlebthaben,abernochimmerunterderLastderErinnerungleiden.
HeutewerdenvieleHundertOpferdemVergessenentrissenund,wieesBundespräsident
JoachimGauckinseinerFestredezumTagderHeimatformulierthat,„dasSchicksaldieser
MenschenausdemErinnerungsschatten“geholt.Esistgut,dasswirgemeinsamundvereint,
alsFreunde,hierstehenkönnen.
AngesichtsderZehntausendevonGräbernneigtmanzuSprachlosigkeit.Alleinaufdiesem
FriedhofhierinNeumarkruhenbereitsweitüber20.000Tote.Trotzdemmussgeradehier
immerwiederdieStimmeerhobenwerdengegenGewaltundTerror,gegenVertreibungen
undgegenKrieg.DieTotenhabendasUnheildesKriegesmitdemwertvollstenGutbezahlen
müssen,dassiehatten–mitihremLeben.
DasJahr2016hatderBundderVertriebenenunterdasLeitwort„Identitätschützen–
Menschenrechteachten“gestellt.
InErweiterungdeseigentlichenLeitwortsversteheichdasIdentifizierenunsererTotensowie
derenEinbettung,aberauchdieFürsorgefürdieGräberalsArbeitfürdieMenschenrechte.
Menschenrechteverpflichtenuns,dieTotenzurewigenRuhezubettenundihneneinwürdigesAndenkenzubewahren.
VieleunsererMitglieder,dieunterdemDachdesBdVindenLandsmannschaftenundden
Landesverbändenorganisiertsind,sindaktiveFördererdesVolksbundes.Dasisthistorisch
bedingtbeinahezwangsläufig,dennesgibtkaumeineFamilievonHeimatvertriebenen,die
keineTotenausdeneigenenReihenzubeklagenhätte.
Seite12von21
Stand:17.10.2016
GB1
NichtnurdieMillionengefallenenSoldatenderbeidenWeltkriege,sondernauchdievielen
MillionenzivilenOpfervonKriegsverbrechen,Flucht,DeportationoderLagerhaft,lastenwie
einschwerer,dunklerSchattenüberuns,denÜberlebenden,denNachfahren.
MeineDamenundHerren,imJahr2005hatderBdVseinehöchsteAuszeichnung,dieEhrenplakettedesVerbands,demVolksbundinWürdigungseinerVerdiensteumdieMenschenrechteverliehen.DerVolksbundDeutscheKriegsgräberfürsorgeundderBundderVertriebenensindbeidehumanitäreOrganisationen;beidestemmensichgegendasVergessen.Diese
Arbeitverbindetuns.
Nichtsistwahrhaftiger,alseinenTotenausderAnonymitätzuholen,ihmseineIdentität
wiederzugebenundseinenNachkommeneinenOrtderTraueranseinemGrabzuschaffen.
DasistwahrhaftigeKulturdesErinnerns,diederVolksbundfürdiegesamtdeutscheGesellschaftpflegt.
WirmüssendasGedenkenandiemenschlichenSchicksalederVergangenheitbewahrenund
diebittereWahrheitdesKriegesmitallenFolge-undBegleiterscheinungenwahrheitsgetreu
fürdieNachweltdokumentieren.AlldasistTeilunsereshistorischen,gesamtdeutschenErbes.
EineangemesseneErinnerungskulturfordertderBundderVertriebenenseitjeher.DerBdV
setztsichseitJahrzehntenfürdieBelangederHeimatvertriebenenundSpätaussiedlerein,die
ausdenehemaligendeutschenOstgebietenvertriebenwurdenodervorderRotenArmeeund
späterausdenDiktaturenOst-,Mittel-undSüdosteuropasgeflohensind.
DenToten,dieFluchtundVertreibungnichtüberlebthaben,sindwiresschuldig,ansiezu
erinnern.WirsindesdiesenTotenauchschuldig,diejenigenangemessenwertzuschätzen,die
überlebthaben.Icherinneredaran,dasseinViertelderheutigenBevölkerungDeutschlands
VertriebeneoderderenNachkommensind!DieseMenschenhabennachdemKriegDeutschlandmitaufgebaut.
Zum25.Jubiläumdesdeutsch-polnischenNachbarschaftsvertragesam17.Juni2016habeich
erklärt,dassdemingroßenTeilenderdeutschenundpolnischenZivilgesellschaftschonviele
JahrezubeobachtendenEinsatzfürVerständigungundVersöhnungdurchdiesenVertragein
offiziellerRahmengegebenwurde.
DasZusammenspielallerBausteinederVerständigungsarchitekturimNachkriegseuropa,von
denennurbeispielhaftderHirtenbriefderpolnischenBischöfeanihredeutschenAmtsbrüder,
dieOstdenkschriftderEKD,aberebenauchdieChartaderdeutschenHeimatvertriebenengenanntseien,hateinenzivilgesellschaftlichenEinsatzbewirktunddazubeigetragen,dasssich
DeutscheundPolenheuteinsbesondereaufkommunalerEbeneunvoreingenommenerund
empathischerbegegnen.
ImGesprächvonMenschzuMenschkommenauchdiedunkelstenKapitelderjeweilseigenen
GeschichtewahrheitsgemäßaufdenTisch,werdenSchicksalsverwandtschaftenentdecktund
Verbindungengepflegt.Diese„Demokratievonunten“istdieBasisderVölkerverständigung.
JeweiterdieGräuelderWeltkriegezurückliegen,jewenigerMenschenderErlebnisgenerationausersterHandberichtenkönnen–umsoeindringlicherundmahnendermüssenwiralle
dieStimmegegendasVergessenerheben.DieErinnerungdarfnichtenden.
Seite13von21
Stand:17.10.2016
GB1
PrzemówieniePrzewodniczącegoZwiązkuWypędzonych
drBerndFabritius
Powitaniegości
WimieniuswoimicałegoprezydiumZwiązkuWypędzonych(BdV)pragnępodziękować
NiemieckiemuZwiązkowiOpiekinadGrobamiWojennymi(VolksbundDeutsche
Kriegsgräberfürsorge)zazaproszenienastudoGlinnej(Neumark).Todlamniezaszczyt,że
jakoprzewodniczącyniemieckiegoZwiązkuWypędzonychmammożliwośćprzemawianiado
Państwa.Jednocześniebardzożałuję,żezewzględówczystoorganizacyjnychniemogliśmy
dziśbyćobecnipodczasskładaniawieńcównagrobachwkwaterachwojennychpolskichi
rosyjskichżołnierzynaCmentarzuCentralnymwSzczecinie.
Ponadgranicami,podnaszymwspólnymeuropejskimdachem,możemyspotkaćsięwciszyi
żałobienadgrobamizmarłych.Jużnigdygranicepaństwniepowinnystanowićprzeszkodyw
uczczeniupamięcizmarłych!
„Pojednanieponadgrobami“toniepustyfrazes,leczwyrazżywegoczłowieczeństwa.Dopiero
wrazzdokonującymisięprzemianamidemokratycznymiizanikiemmyśleniaschematami,
takżeiwPolscemożliwestałosięwspólneprzeżywaniepamięcipoległychpoobustronach.Z
pewnościązasługawtymdługoletniej,pełnejwzajemnegozaufaniaiwprzeważającejmierze
dobrzeukładającejsięwspółpracyZwiązkuzpartneramiiinstytucjamipaństwowymiwPolsce.
Dziękiniejto,conajpierwwydawałosiębyćniemożliwe,stałosięfaktem–wspólnapamięćo
poległych.
NazistowskiterroriIIwojnaświatowaprzyniosłyludzkościniewyobrażalneokrucieństwai
cierpienia.Wspomnętutylkooholokauścieizbrodniachpopełnionychnanarodziepolskim.
Ówczasdodziśodciskapiętnonastosunkachpomiędzynaszymikrajami.
DlategoteżjesteśmyPolsceniezmierniewdzięczni,żetakżeitutaj,nadgrobaminiemieckich
żołnierzy,pozostawiagodnąprzestrzeńdlapojednania.PapieżJanPawełIIzokazjiDniaZiem
Ojczystychw2003r.zwróciłsiędoZwiązkuWypędzonychtymisłowami„(...)jakcennejestto
podstawoweprawo(...),bynadgrobamiswoichprzodkówmócprzywołaćswojerodzinne
dziedzictwoizkorzeniwspólnegopochodzeniaczerpaćradośćżyciaiświadomośćsamego
siebie.Przestrzeganietychwłaśnieprawczłowiekawzasadniczysposóbprzyczyniasiędo
budowaniaświatasprawiedliwegoihumanitarnego.”
Wyrażamynaszszczeryigłębokiżalwobecwszystkichtychofiaricierpień,zaistniałychwimię
naroduniemieckiego,aleteżisamiprosimyoszacunek,oczekującgodlaofiaricierpień,jakie
my,Niemcy,przeżywaliśmywobecdogmatuowiniekolektywnej.
LeonardodaVinci,jedenznajwybitniejszychuczonychwszechczasów,człowiek
wszechstronny,miałpowiedzieć:„Zaprawdę,człowiekjestkrólemzwierząt,gdyżjego
okrucieństwoprzewyższaichokrucieństwo.Żyjemykosztemśmierciinnych.Jesteśmy
cmentarzyskami!”Czyżnas,ludzi,niepowinnonapawaćsmutkiem,żetamyślsprzedponad
500lat,dziśnadaljestodbiciemrzeczywistości?
Seite14von21
Stand:17.10.2016
GB1
Wczasachtakichjakobecne,wktórychkuprzerażeniunaswszystkichwwielumiejscach
znowupowstająmasowegroby–takjakwAleppoczyinnychmiastachbombardowanejSyrii–
przykazanieczłowieczeństwanakazujenamdaćzmarłymprzynajmniejimionaatymsamym
przywrócićimichtożsamość.Przykazanietowynikachociażbyzpoziomurozwoju
cywilizacyjnego,jakiludzkośćosiągnęławXXIwieku.
My,ludzie,grzebiemynaszychzmarłychipamiętamyoichistnieniu,działaniuidokonaniach.
Takbyćpowinnoitakbyćmusi.
SzanowniPaństwo,działaniaZwiązkuwtymobszarzewypełniajątębolesnąlukępomiędzy
ambicjamicywilizacyjnymiawspółczesnymduchemczasu.Aczasysąszybkieiniesprzyjają
refleksji.Leczopiekanadgrobamipoległychżołnierzyniejestjedynymobszaremdziałań
naszegoZwiązku,który–iotymchcemypamiętać-odponad60latdziałazpoleceniarządu
RFN.Częściątychzadańsątakżewytężonestarania,byzidentyfikowaćbezimienneofiaryobu
wojenidaćimostatnispoczynek.
WdzięcznijesteśmyNiemieckiemuZwiązkowiOpiekinadGrobamiWojennymizajego
starania.Dziękinimmożliwesątakiewydarzeniajaktodzisiejszenaniemieckimcmentarzu
wojennymwGlinnej(Neumark).Napodstawielistzachowanychwarchiwach,udałosięustalić
nazwiskaidane265osób,którewlutymimarcu1945r.zmarływobozieKaltwasser–Zimne
Wody,zlokalizowanymnaobrzeżachBydgoszczy.Wprzypadkutejludnościcywilnejchodzio
osoby,którearesztowanezostałyprzezsowieckietajnesłużby,anastępniebyłyinternowane
wobozie.Dzisiajchowamykilkusetzmarłychniemieckichcywili.Wyrażamynaszszacunek
wobectych,którymprzyszłoumieraćwstrasznych,nieludzkichwarunkach.Myślamijesteśmy
takżeprzytych,którymudałosięprzeżyćobóz,leczdodziścierpiąonipodciężarem
wspomnień.
Dziśsetkiofiarwyrywasięzotchłanizapomnienia,wspominałotymprezydentRFNJoachim
GauckwprzemówieniuwygłoszonymzokazjiDniaZiemOjczystych,mówiąc,że„lostychludzi
wydobywanyjestzcieniapamięci.”Todobrze,żemożemystaćtutajjakoprzyjaciele,wspólnie
zjednoczeni.
Wobectychdziesiątektysięcygrobówtrudnoznaleźćodpowiedniesłowa.Tylkonatym
cmentarzuwGlinnejspoczywająszczątkiponad20000osób.Amimotoszczególnietutaj
wciążtrzebazabieraćgłosprzeciwkoprzemocyiterrorowi,przeciwkowypędzeniomiwojnie.
Zmarliipoleglizanieszczęściawojnyzapłacićmusielinajwyższymdobrem–własnymżyciem.
ZwiązekWypędzonychpostanowił,żemyśląprzewodniąwroku2016będziehasło„Chronić
tożsamość–przestrzegaćprawczłowieka”.
Rozwijająctęmyśl,identyfikacjęnaszychzmarłych,ichgodnepochowanie,aleteżopiekęnad
ichgrobamirozumiemjakodziałanianarzeczprawczłowieka.Prawaczłowiekazobowiązują
nasdotego,bynaszymzmarłymzapewnićpokójwiecznyigodnąpamięć.
Wieluznaszychczłonków,zrzeszonychwziomkostwachdziałającychpodegidąNiemieckiego
ZwiązkuWypędzonych,aktywniewspieraZwiązekOpiekinadGrobami.Historycznierzecz
ujmująctozrozumiałe,możnabyprawiepowiedzieć:nieuniknione,wszakwśród
wypędzonychniemaprawierodziny,wktórejniebyłobypoległychizmarłych.
Seite15von21
Stand:17.10.2016
GB1
Nietylkomilionyżołnierzypoległychwobuwojnachświatowych,aleiwielemilionów
cywilnychofiarzbrodniwojennych,zmarłychwwynikuprzymusowejucieczki,deportacjiczy
obozów,ciążąniczymciężki,ciemnycieńnanas,natych,coprzeżyli,napotomnych.
SzanowniPaństwo,wroku2005niemieckiZwiązekWypędzonychprzyznałswojenajwyższe
wyróżnienie,honorowąplakietkę(Ehrenplakette),ZwiązkowiOpiekinadGrobamiwuznaniu
jegozasługnarzeczprawczłowieka.NiemieckiZwiązekOpiekinadGrobamiWojennymii
ZwiązekWypędzonychtodwieorganizacjehumanitarne;obieprzeciwdziałajązapomnieniu.
Tapracanasłączy.
Nicbowiemniejestbardziejprawdziweniżto,byzmarłychwyrwaćzanonimowości,
przywrócićimichtożsamość,aichpotomkomdaćmiejsce,gdziebędąmogliopłakiwaćich
groby.
Tojestprawdziwakulturapamięci,kultywowanaprzezZwiązekOpiekinadGrobamiwimieniu
całegoniemieckiegospołeczeństwa.
Winniśmydlapotomnychzachowaćpamięćoprzeszłychlosachludzkichidokumentować
gorzkąprawdęowojnie,zcałymjejbagażemiskutkami.Wszystkotojestczęściąnaszego
historycznego,ogólnoniemieckiegodziedzictwa.
OddawnajużniemieckiZwiązekWypędzonychupominasięowłaściwąkulturępamięci.Od
kilkudziesięciulatangażujesięwsprawyprzymusowowysiedlonychiprzesiedleńców,
wysiedlonychzdawnychniemieckichterenówwschodnich,lubzmuszonychuciekaćprzed
ArmiąCzerwonączyteżdyktaturamiwEuropieŚrodkowo-iPołudniowo-Wschodniej.
Zmarłymipoległym,którymniedanebyłoprzeżyćucieczkiiwypędzenia,winnijesteśmy
pamięć.Wobectychzmarłychwinniśmyteżodpowiednioszanowaćtych,którzyprzeżyli.
Pragnęwtymmiejscuprzypomnieć,żejednaczwartadzisiejszejludnościNiemiectodawni
„wypędzeni”bądźichpotomkowie!CiludziepowojnieuczestniczyliwodbudowieNiemiec.
Zokazji25-leciapodpisaniapolsko-niemieckiegoTraktatuodobrymsąsiedztwie,17czerwca
2016r.,powiedziałem,żetraktattenstworzyłoficjalneramydlawidocznegojużodwielulat
zaangażowaniadużejczęścipolskiegoiniemieckiegospołeczeństwaobywatelskiegonarzecz
porozumieniaipojednania.
Współdziałaniewszystkichtychczęściskładowycharchitekturyporozumieniawpowojennej
Europie,bywspomniećtylkoorędziebiskupówpolskichdobiskupówniemieckich,
„Memorandumwkwestiiwschodniej”KościołaEwangelickiegowNiemczech,aleteżiKartę
Wypędzonych,byłykatalizatoremzaangażowanianarzeczspołeczeństwaobywatelskiegoi
przyczyniłysiędocorazbardziejempatycznychipozbawionychuprzedzeńspotkańPolakówi
Niemców,szczególnienapłaszczyźniekomunalnej.
Wbezpośrednichrozmowachodkrywasięprawdęotychnajciemniejszychkartachwłasnej
historii,opowinowactwielosów,pielęgnujesiępodobieństwa.Tademokracja„oddołu”stała
siębaządlaporozumieniapomiędzynarodami.
Imodleglejszewczasiesąokropieństwaobuwojenświatowych,immniejosóbmożeonich
opowiedziećnabazieswoichprzeżyćidoświadczeń–tymgłośniejidobitniejpowinniśmy
przeciwdziałaćzapomnieniu.Pamięćwinnatrwaćwiecznie.
Seite16von21
Stand:17.10.2016
GB1
LesungundKurzpredigt
PfarrerJanZalewskiundPfarrerDr.JustusWerdin
Seite17von21
Stand:17.10.2016
GB1
Czytanieikrótkiekazanie
Ks.JanZalewskiiks.JustusWerdin
Powitaniegości
Seite18von21
Stand:17.10.2016
GB1
100JahreErsterWeltkrieg
„Vergißmeinnicht“-SymbolblumefürdasGedenkenanKriegstote
DasVergissmeinnichtistaufgrundseinesNamenseininternationalesSymbolfürdieErinnerungsowie
für liebevollen Abschied, verbunden mit dem Wunsch nicht aus dem Gedächtnis eines geliebten
Menschenverdrängtzuwerden.EsträgtinvielenSpracheneinenNamenmitdergleichenBedeutung.
ÜberdieseBlumeexistierenzahlreicheGedichteundLieder.
Die „blaue Blume“ ist ein bekanntes Motiv in der deutschen Romantik. Sie steht für Sehnsucht und
Liebe.MitihrwirdunteranderemdasStrebennachIdealemausgedrückt,wieauchdieVergeblichkeit
menschlicherSuchenachdemvollständigenGlück.
VielejungeKriegsfreiwilligeromantisiertenundverklärten,inUnkenntnisdermodernenWaffenund
deren grausamer Folgen, zu Anfang des Ersten Weltkrieges die persönliche Aufopferung für das Vaterland. Die in der „blauen Blume“ der Romantik versinnbildlichte Selbsterkenntnis ist ein zutiefst
individualistischesMotiv.MitdemBlickvonheutewirdbeidessenVerwendungalsGedenkblumeein
KontrapunktzudemgnadenlosenMassensterbenindiesemerstengroßenKrieggesetzt.
Auch andere Nationen setzten Blumenmotive zum Gedenken an die Kriegstoten ein: So erinnert das
„Poppy“, die rote Mohnblume, an die Kriegstoten der Commonwealth Staaten und das „Bleuet de
France“, die blaue Kornblume, an die Kriegstoten Frankreichs. Interessanterweise wurde die blaue
Kornblume nach dem ersten Weltkrieg auch zum Gedenken an Kriegsopfer in Deutschland genutzt,
jedochvorallemdurchultranationalistischeKreise.
Der seit langem bei der Friedensarbeit des Volksbundes zum Gedenken an alle Opfer von Krieg und
Gewalt verwendete Schriftzug „Gegen das Vergessen“ weist neben seiner Bedeutung (auch in der
farblichenGestaltung)undvomInhaltdesletztenWortes„Vergessen“aufdieBlumeVergissmeinnicht
hin.DasLogoinderMittederBlüte,entlehnteinemFotodessogenanntenVier-Grenadier-Grabesaus
dem Ersten Weltkrieg in Grabowiec/Polen, stellt die Verbindung zur Kriegsgräberfürsorge her. Diese
fühlt sich in besonderer Weise der Bewahrung des Andenkens an die Gefallenen und verstorbenen
KriegstotenallerNationenverpflichtet.
DieVergissmeinnichtblüteinderobenabgebildetenFormdientalsAnsteckerzurIdentifikationaller
TrägermitdemWunsch,dassdieOpferderKriegeundGewalt,ohneUnterschiedederNation,nicht
vergessen werden dürfen. Sie wird hauptsächlich an den stillen Gedenktagen: Volkstrauertag,
Allerheiligen,TotensonntagundzubesonderenAnlässenwieGedenkveranstaltungenaufFriedhöfen
und dem Nationalfeiertag getragen und ist über den Volksbund unter: [email protected] zu
bestellen(solangederVorratreicht).DasLogokannnachGenehmigungeinerschriftlichenAnfrage
anvorgenannteAdressefüreigeneProjekteverwendetwerden.
www.100-Jahre-Erster-Weltkrieg.eu
Seite19von21
Stand:17.10.2016
GB1
FirstWorldWarCentenary
'Forget-Me-Not'
FloralSymbolforRememberingtheCasualtiesofWar
Duetoitsname,theforget-me-notisaninternationalsymbolofremembranceaswellasalovinglast
farewell, coupled with the expression of a desire to stay in the minds of loved ones. In many
languages,itiscalledthesamenamewiththesamemeaning.Numerouspoemsandsongshavebeen
writtenaboutthisflower.The'blueflower'isawell-knownmotifinGermanromanticism.Itstandsfor
longing and love. It is also an expression of the pursuit of perfection, as well as the futility of the
humansearchforperfecthappiness.
At the beginning of the First World War, many young war volunteers romanticised and glorified the
personalsacrificefortheirrespectivecountries,asyetunawareofmodernweaponryanditsgruesome
consequences. The self-knowledge symbolised by the 'blue flower' of romanticism is a deeply
individualisticmotif.Fromtoday'sperspective,itsuseasaflowerofremembrancecounterpointsthe
mercilessmasscarnageduringthisfirstWorldWar.
Othernationsalsousedfloralmotifstorememberthecasualtiesofwar:theredpoppy,forexample,is
used as a sign of remembrance throughout the Commonwealth states whilst the 'Bleuet de France',
the blue cornflower, is its French counterpart. Interestingly, the blue cornflower was also used to
remember the German war casualties after the First World War, although primarily by extreme
nationalists.
Besidesitsmeaningandalsoitscolours,themotto'GegendasVergessen'/'Lestweforget',whichthe
Volksbund German war graves commission uses for the peace education measures it organises in
remembranceofallvictimsofwarandviolence,theword'forget'alsoclearlyestablishesaconnection
totheflowerforget-me-not.Thelogoatthecentreoftheflower,inspiredbyaphotographofthesocalled'GraveoftheFourInfantrymen'fromtheFirstWorldWarinGrabowiec/Poland,establishesthe
connectiontothewargravescommission.TheVolksbundisparticularlycommittedtoupholdingthe
remembranceofthosewhohavediedinwarsandthewarcasualtiesofallnations.
Intheformpicturedabove,theforget-me-notbadgesignalsthatthewearerbelievesthevictims
ofwarandviolence,regardlessoftheirnationality,mustneverbeforgotten.Itiswornmainlyon
daysofsilentremembrancesuchasRemembranceDay,AllSaints,AllSoulsetc.,andonspecial
occasionssuchasmemorialservicesincemeteriesanddedicatednationalholidays,andmaybe
[email protected](subjecttoavailability).Thelogomayalsobe
used for own projects, provided permission to do so is requested in writing; please make
respectiverequeststotheaboveaddress.
www.100-Jahre-Erster-Weltkrieg.eu
Seite20von21
Stand:17.10.2016
GB1
RaumfüreigeneNotizen/Miejscenanotatki:
Volksbund Bundesgeschäftsstelle • Werner-Hilpert-Straße 2 • D - 34117 Kassel • Internet: www.volksbund.de
Referat Gedenkarbeit - Bereich Gedenkveranstaltungen
Tel.: 0561 7009 - 0 • Fax: 0561 - 7009 - 211 • E-Mail: [email protected]
Spendenkonto IBAN: DE23 5204 0021 0322 2999 00 • Commerzbank Kassel • BIC: COBADEFFXXX
Seite21von21
Stand:17.10.2016
GB1

Programm, Reden und Übersetzungen

Transkrypt

Podobne dokumenty

Legendentafel Stare Czarnow.qxd

Anzeigen 69 KB

flucht • integration• erinnerung ucieczka• integraja • pamięć 25.

ON THE RUN - Stiftung für deutsch

Jak reagować w nagłych sytuacjach?

Herrenhausmantel aus „bizarrer Seide“

Jak skutecznie uczyć się niemieckiego?

Święto św. Marcina

Übungen zur Konjugation der Verben im Präsens