docSprawozdanie ARLEM dotyczące wymiaru terytorialnego Unii dla
download 
Reklamacja Transkrypt
Sprawozdanie ARLEM dotyczące wymiaru terytorialnego Unii dla
Druga sesja plenarna Agadir, 29 stycznia 2011 r. Sprawozdanie Eurośródziemnomorskiego Zgromadzenia Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM), dotyczące wymiaru terytorialnego Unii dla Śródziemnomorza – zalecenia na przyszłość Niniejsze sprawozdanie ARLEM zostało opracowane przez José Montillę Aguilerę, prezydenta Katalonii (Hiszpania) w październiku 2010 r. Zostało ono następnie przyjęte przez nowy rząd Katalonii, utworzony po wyborach z 29 listopada 2010 r., oraz nowego prezydenta Artura Masa i Gavarró. Sprawozdanie było przedmiotem dyskusji członków prezydium ARLEM w dniu 28 października 2010 r., a następnie zostało przyjęte 29 stycznia 2011 r. podczas drugiej sesji plenarnej ARLEM w Agadirze w Maroku. CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... PL -2- WSTĘP 21 stycznia 2010 r. powstało w Barcelonie Eurośródziemnomorskie Zgromadzenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM), które ma przyczynić się do wzmocnienia wymiaru terytorialnego stosunków eurośródziemnomorskich. Budowa obszaru pokoju, stabilności, dobrobytu oraz wymiany osób i dóbr kultury na podstawie wzajemnego poszanowania wartości to wspólny cel miast, regionów i terytoriów z całego obszaru wybrzeża Morza Śródziemnego. To niełatwe zadanie. Jesteśmy w pełni świadomi istnienia kwestii, które w ciągu ostatnich dziesięcioleci stały na przeszkodzie pełnego wykorzystania potencjału, mającego kluczowe znaczenie dla naszej przyszłości projektu integracji, współpracy i dialogu. Jako władze lokalne i regionalne – świadome stojących przed nami wyzwań, a także naszej roli jako podmiotów aktywnie zmieniających codzienną rzeczywistość – uważamy, że dzięki dobrej znajomości nękających naszych obywateli trosk możemy znacząco przyczynić się do zrównoważonego i służącego włączeniu społecznemu rozwoju. Zadanie przedstawienia raportu na temat stanu wymiaru terytorialnego Unii dla Śródziemnomorza na następnym zgromadzeniu ogólnym ARLEM zostało powierzone prezydentowi katalońskiego rządu. Znajdujemy się obecnie na początku procesu. Istotne jest więc połączenie analizy obecnej sytuacji z propozycjami na przyszłość, które pozwoliłyby na trwałe określenie wymiaru terytorialnego jako priorytetu programu eurośródziemnomorskiego i uznanie ARLEM zarówno za niezbędnego uczestnika, jak i za pośrednika w nowej strukturze instytucjonalnej Unii dla Śródziemnomorza. STAN STOSUNKÓW EUROŚRÓDZIEMNOMORSKICH LOKALNYCH I REGIONALNYCH ORAZ ROLA WŁADZ Celem zapoczątkowanego w 1995 r. przez wówczas 27 państw członkowskich procesu barcelońskiego była znaczna poprawa jakości stosunków między krajami Unii Europejskiej i ich śródziemnomorskimi partnerami. Z jego początkiem związane są, między innymi, intensyfikacja dialogu politycznego, wzmocnienie kontaktów wielostronnych i spore zwiększenie budżetu. Proces barceloński musiał jednak borykać się z przeszkodami, hamującymi jego większe postępy – stąd też następujące po sobie w ostatnich latach próby ożywienia programu eurośródziemnomorskiego. Jedną z nich było powstanie w 2008 r. Unii dla Śródziemnomorza. Tekst założycielski partnerstwa eurośródziemnomorskiego z 1995 r. – deklaracja barcelońska – zawiera zobowiązanie wspierania współpracy pomiędzy władzami lokalnymi i regionalnymi. W ramach odnowionej polityki śródziemnomorskiej już wcześniej uznano aktywną rolę miast w zdecentralizowanej współpracy w regionie Morza Śródziemnego (program MED-URBS). Konsekwencją porozumienia z 1995 r. powinna była być szybka intensyfikacja działań oraz rzeczywiste uznanie aktywnej roli regionów w stosunkach eurośródziemnomorskich. Retoryczne rozważania nad wymiarem terytorialnym nie przełożyły się jednak na uznanie za priorytet współpracy znajdujących się w bliskim sąsiedztwie regionów. Z okazji dziesiątej rocznicy procesu barcelońskiego i w następstwie propozycji zawartych w opinii Komitetu Regionów z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... -3- „Partnerstwo Europejsko- Śródziemnomorskie a władze lokalne i regionalne: potrzeba koordynacji i odrębnego instrumentu na rzecz współpracy zdecentralizowanej”, miasta i regiony obszaru eurośródziemnomorskiego połączyły siły, by wspólnie domagać się zwiększenia ich roli zarówno w projekcie politycznym, jak i w praktycznym zastosowaniu partnerstwa. Jest to przesłanie odzwierciedlone w „Deklaracji regionów i miast partnerstwa eurośródziemnomorskiego” z 26 listopada 2005 r. Obecni na szczycie w Barcelonie w 2005 r. przedstawiciele władz państwowych odnotowali zwiększoną potrzebę zaangażowania w partnerstwo podmiotów szczebla niższego niż krajowy. W związku z tym w zatwierdzonym na kolejne pięć lat planie działania znalazło się zobowiązanie wspierania udziału obywateli w procesie podejmowania decyzji na szczeblu lokalnym, wspomaganie decentralizacji zarządzania i usług publicznych oraz – z operacyjnego punktu widzenia – zainicjowanie w 2007 r. co najmniej dwóch programów pilotażowych związanych z realizacją metodologii polityki regionalnej w krajach stowarzyszonych. Po raz kolejny jednak dobre intencje nie znalazły odzwierciedlenia w konkretnych działaniach. Równocześnie Unia Europejska prowadzi od 2004 r. nową politykę sąsiedztwa, zarówno w stosunku do krajów Europy Wschodniej, jak i państw basenu Morza Śródziemnego. To polityka wprowadzana stopniowo i dostosowywana do potrzeb i rytmu każdego kraju partnerskiego. Jej głównym celem jest wspieranie szerokiego wachlarza reform, które pozwoliłyby krajom sąsiadującym dążyć do harmonizacji z przepisami i działaniami UE, co ułatwiłoby szerszą integrację w ramach europejskich obszarów polityki i agencji europejskich. Realizacji celów tej polityki służy europejski instrument sąsiedztwa i partnerstwa (ENPI), którego budżet na lata 2007–2013 wynosi 11.810 mln euro. Mimo że współpraca transgraniczna jest jednym z priorytetów europejskiej polityki sąsiedztwa, tylko niewielka część tych środków budżetowych trafiła do regionów i miast basenu Morza Śródziemnego. Celem jest wsparcie rozwoju gospodarczego i społecznego w regionie Morza Śródziemnego, zagwarantowanie bezpiecznej i skutecznej kontroli granic, wspomaganie współpracy obywatelskiej i umożliwienie zainteresowanym krajom wspólnego stawiania czoła wyzwaniom. Strategie takie są realizowane poprzez dwustronne programy stowarzyszeniowe i programy obejmujące cały basen Morza Śródziemnego. Sfinansowane zostały projekty współpracy zarządzane przez władze lokalne i regionalne oraz przez inne podmioty lokalne, takie jak uniwersytety, związki zawodowe, organizacje patronackie, organizacje pozarządowe lub izby handlowe. Ważną rolę w tym procesie odegrały sieci miast oraz władze lokalne i regionalne, które poprzez swoją pracę w basenie Morza Śródziemnego stwarzają i wspierają powstające projekty oraz ułatwiają działanie partnerstw zdecentralizowanej współpracy. Z punktu widzenia stosunków dwustronnych należy wymienić przyjęcie programów Włochy – Tunezja i Hiszpania – Maroko. W ramach tego ostatniego powstać miały dwie formy współpracy: pomiędzy Andaluzją i Marokiem północnym oraz Wyspami Kanaryjskimi i południem Maroka. Mimo oczywistych korzyści wynikających z tego rodzaju współpracy, niektóre z nich nie doszły do skutku ze względu na różnice między zainteresowanymi krajami. CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... -4- Niełatwa jest również realizacja programu „Basen Morza Śródziemnego”, skierowanego do 117 regionów z 19 krajów i dysponującego budżetem 173 mln euro, którym należy zarządzać zgodnie z modelem funduszy strukturalnych, opartym na współfinansowaniu, partnerstwie i programie wieloletnim. Pierwsze przedstawione projekty przeszły wszelkie oczekiwania. Potwierdziło to zarówno zdolność do mobilizacji, jak i doświadczenie w tworzeniu sieci kontaktów podmiotów szczebla niższego niż krajowy regionu Morza Śródziemnego. Różnice polityczne i administracyjne sprawiły jednak, że niektóre kraje zdecydowały się nie przystąpić do programu. Znacznie ograniczyło to cele tego instrumentu, którego zadaniem było dostarczenie władzom lokalnym i regionalnym nowych sposobów uczestnictwa w projektach współpracy, a także docenienie ich doświadczenia z zakresu potrzeb terytorialnych i kompetencji służących do skuteczniejszego zarządzania. Na szczeblu lokalnym istnieje także program CIUDAD, dotowany w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa budżetem w wysokości 8 mln euro na lata 2009–2011, przeznaczonym dla regionu Morza Śródziemnego. Założeniem programu jest pomoc władzom lokalnym w zagwarantowaniu zrównoważonego rozwoju miejskiego w ramach dobrego sprawowania rządów. Ma on wzmocnić i zmodernizować samorządy lokalne i regionalne krajów partnerskich poprzez zwiększenie ich możliwości i ustalenie następujących priorytetów: miejskiego planowania przestrzennego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego i ekologicznego. Program dzieli się na kilka projektów, które muszą obejmować podmioty z co najmniej dwóch krajów położonych na południu regionu Morza Śródziemnego. Równolegle z rozwojem europejskiej polityki sąsiedztwa zainicjowano Unię dla Śródziemnomorza. Obejmująca 43 państwa regionu eurośródziemnomorskiego i uznająca dorobek procesu barcelońskiego Unia jest jednocześnie obszarem dialogu politycznego i rozwoju projektów współpracy wielostronnej. W porównaniu do wcześniejszych etapów stosunków eurośródziemnomorskich, nowymi elementami są intensyfikacja dialogu politycznego, nowa struktura instytucjonalna – która dzięki mechanizmowi współprzewodnictwa i sekretariatowi powinna umożliwić większe zaangażowanie krajów partnerskich w prowadzenie i zarządzanie procesem – oraz nowa metodologia pracy oparta na projektach zarazem konkretnych i elastycznych, które mają wspierać synergie pomiędzy różnymi podmiotami, włącznie z sektorem prywatnym. Władze lokalne i regionalne z bliska śledziły rozwój Unii dla Śródziemnomorza od jej powstania 13 lipca w Paryżu. Tuż przed zebraniem, na którym została ona powołana do życia, spotkaliśmy się w czerwcu w Marsylii w ramach forum władz lokalnych i regionalnych regionu Morza Śródziemnego. Przyjęliśmy wtedy deklarację, w której wyrażaliśmy nadzieje wiązane z planowanym ożywieniem stosunków eurośródziemnomorskich oraz ponownie podkreślaliśmy wolę współpracy, która zwiększyłaby skuteczność na poziomie lokalnym i zbliżyłaby nas do obywateli. Zwróciliśmy się również o system formalnego przedstawicielstwa. Ponadto KR przyjął opinię w sprawie Unii dla Śródziemnomorza, w trosce o zapewnienie wymiaru terytorialnego nowej strategii eurośródziemnomorskiej. Usatysfakcjonowało nas wspomnienie w deklaracji szefów państw i rządów roli, jaką mogą odegrać w realizacji Unii dla Śródziemnorza społeczeństwo obywatelskie, władze lokalne i regionalne oraz sektor prywatny. CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... -5- W maju 2010 r. odbyło się w Barcelonie drugie forum władz lokalnych i regionalnych. W obecności sekretarza generalnego Unii dla Śródziemnomorza przyjęto na nim deklarację mającą być pozytywnym wkładem do zaplanowanego na 7 czerwca szczytu UdŚ; szczyt został jednak odroczony. W deklaracji tej, jako przedstawiciele miast i regionów, gratulowaliśmy sobie rozpoczęcia działalności ARLEM oraz wyrażaliśmy poparcie dla udanej realizacji priorytetowych projektów UdŚ i stworzenia projektu związanego ze zrównoważonym rozwojem miejskim. Ten ostatni jest jednym z priorytetów współpracy, wspomnianym we wcześniejszej deklaracji ministrów spraw zagranicznych Unii dla Śródziemnomorza w dniu 4 listopada 2008 r. Z troską obserwowaliśmy od tego czasu trudności, jakim musiała stawić czoło Unia dla Śródziemnomorza i które opóźniły zapoczątkowanie jej działalności. Wierzymy, że stosunki eurośródziemnomorskie mają ogromny potencjał i wzywamy szefów państw i rządów do przygotowania solidnych podstaw dialogu, pokoju, rozwoju i interakcji w regionie Morza Śródziemnego. Utworzenie ARLEM i jego aktywne uczestnictwo w Unii dla Śródziemnomorza gwarantuje udział władz lokalnych i regionalnych w politycznej debacie eurośródziemnomorskiej oraz zapewnia uwzględnienie wymiaru terytorialnego wybranych przez sekretariat generalny UdŚ projektów, a także wymianę najlepszych praktyk. WIELKIE WYZWANIA O WYMIARZE TERYTORIALNYM Wymiar terytorialny ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia procesu transformacji, przez jaką przechodzi obecnie region Morza Śródziemnego, w szczególności jego wschodnia i południowa część. Jest także ważny dla określenia najważniejszych wyzwań na najbliższe lata, związanych z zapewnieniem zrównoważonego, spójnego i wystarczająco dynamicznego rozwoju społeczeństw doświadczających głębokich przemian gospodarczych i demograficznych. Zjawiska wewnętrzne, takie jak zmiany demograficzne czy zmiany w produkcji przemysłowej zachodzą równocześnie ze zmianami zewnętrznymi, np. przyrodniczymi – związanymi z klimatem, ukształtowaniem terenu i zasobami naturalnymi. Choć w większości przypadków w całym basenie Morza Śródziemnego mamy do czynienia z tymi samymi wyzwaniami, należy uwzględniać specyfikę każdego terytorium. Wierzymy w to, że należy stawiać czoła wyzwaniom o oczywistym wymiarze terytorialnym w kontekście trwałości, spójności i dobrego sprawowania rządów. Dlatego prezentacja tych wyzwań jest podzielona na trzy różne części. Trwałość Obszar Morza Środziemnomorskiego jest z punktu widzenia środowiska naturalnego regionem delikatnym, więc rządy i podmioty prywatne muszą poprzez swoje działania dbać o zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionu. W ramach UdŚ poświęca się tym problemom sporo uwagi, zarówno w dialogu politycznym, jak i w przypadku konkretnych projektów. Ze względu na prowadzoną politykę wspierania zrównoważonego rozwoju, regiony i władze lokalne ponoszą za nie szczególną odpowiedzialność; mogą one odegrać ważną rolę w szczególności w następujących obszarach: CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... -6- − Woda Region Morza Śródziemnego odznacza się ubogimi i nierówno rozłożonymi zasobami wodnymi. To zjawisko nasila się ze względu na silny wzrost demograficzny oraz rozwój gospodarczy i urbanistyczny – zwłaszcza w sektorze turystycznym – jak również przenoszenie się ludności do dużych miast nadmorskich. W połączeniu z problemem oczyszczania ścieków powoduje to przeciążenie sieci dystrybucji i dostępu do wody pitnej. Sytuację pogarsza także działalność rolnicza, która powinno opracować nowe metody wydajnej i racjonalnej konsumpcji. W niektórych przypadkach negatywny wpływ na stan rzeczy ma także kontekst geopolityczny, który utrudnia współpracę sąsiedzką na terytorium, gdzie dostawa wody jest kwestią kluczową, przez co może stać się źródłem konfliktu. − Zmiana klimatu Region Morza Śródziemnego jest jednym z obszarów najbardziej narażonych na globalne ocieplenie. Przeciwdziałanie efektom zmiany klimatu na stałe weszło do programu politycznego na wszystkich poziomach administracyjnych. W ramach ogólnej strategii zrównoważonego rozwoju na szczeblu lokalnym należy wyznaczyć ambitne cele zmniejszenia zanieczyszczenia oraz ochrony terytorium i różnorodności biologicznej. − Model energetyczny Jednym ze sposobów łagodzenia skutków zmiany klimatu jest propagowanie czystych źródeł energii. Unia dla Śródziemnomorza jasno opowiedziała się za odnawialnymi źródłami energii, co oznacza, że będzie liczyć w tej kwestii na władze lokalne i regionalne, które – jako zarządca danego terytorium – odgrywają kluczową rolę w racjonalnym i zrównoważonym wykorzystaniu zasobów energetycznych. Celem jest propagowanie rozwoju alternatywnych źródeł energii, powstanie nowego rynku energetycznego, transfer technologii i ulepszenie dostępu do usług elektrycznych dla wszystkich obywateli. Należy równocześnie badać wykonalność i realizację śródziemnomorskiego planu słonecznego. − Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Wspólnoty rolnicze z regionu Morza Śródziemnego borykają się z podobnymi problemami: niedostatek zasobów wodnych oraz wyludnienie i co za tym idzie, utrata ziem uprawnych. Sytuacja ludności wiejskiej w krajach UE diametralnie różni się jednak od sytuacji ich śródziemnomorskich sąsiadów pod takimi względami jak wsparcie gospodarcze i społeczne ludności wiejskiej ze strony administracji publicznej oraz dostęp ich produktów do sieci handlowych. Rozwój i spójność Region Morza Śródziemnego jest obszarem o bardzo widocznych nierównościach – nie tylko pomiędzy krajami, ale także społecznych. Wyzwaniem stojącym przed polityką publiczną i sektorem CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... -7- produkcyjnym jest zmniejszenie różnic gospodarczych i społecznych, zaostrzonych w niektórych przypadkach z powodu obecnego globalnego kryzysu gospodarczego. Władze lokalne i regionalne mają więc w swojej codziennej pracy do czynienia z następującymi wyzwaniami: − Modernizacja struktury przemysłowej Kryzys uwidocznił słabości niektórych systemów produkcyjnych krajów położonych na północy regionu Morza Śródziemnego oraz podkreślił potrzebę poprawy warunków rozwoju gospodarczego i przedsiębiorstw na południu i wschodzie tego obszaru. Mimo że w wielu krajach rozpoczął się już proces zmian demograficznych, region nadal stoi w obliczu pilnej potrzeby stworzenia nowych miejsc pracy i wchłonięcia nowych pracowników. Ustanowione przez strategię „Europa 2020” UE kryteria prowadzące do inteligentnego, trwałego i sprzyjającego włączeniu społecznemu rozwoju, mogą stać się w tym kontekście użyteczną mapą drogową nie tylko dla krajów północy obszaru śródziemnomorskiego, lecz i dla całego regionu. Kwestią o kluczowym znaczeniu jest także pogłębianie stosunków handlowych w rejonie eurośródziemnomorskim, tak by zacieśnianie naszych więzi gospodarczych przyniosło korzyści naszym obywatelom. − Rozwój obszarów miejskich, spójność i równowaga terytorialna Region basenu Morza Śródziemnego musi stawić czoło nierównościom powstałym w wyniku przyspieszonego wzrostu dużych aglomeracji miejskich – szczególnie na terenach nadmorskich – którego konsekwencją jest wyludnienie obszarów wiejskich. W tej sytuacji pojawiła się potrzeba nowych y usług dla ludności i wzrostu gospodarczego; a zarazem zmniejszyła się równość szans. Władze lokalne i regionalne muszą być w stanie opracować przekrojowe strategie dotyczące miast, transportu, usług i obiektów publicznych, zachowania krajobrazu i działalności gospodarczej regionów. − Włączenie społeczne i polityka równości szans Nie udało się istotnie zmniejszyć nierówności gospodarczych i społecznych w krajach basenu Morza Śródziemnego. Różnice między północą a południem, nierówne rozłożenie zasobów naturalnych, migracje i obszary ubóstwa zmuszają do większej współpracy podmioty z całego regionu. Jako administracja najbliższa obywatelom, władze lokalne i regionalne mają bezpośredni dostęp do informacji o grupach społecznych wymagających pomocy, co sprawia, że odgrywają one kluczową rolę w propagowaniu polityki włączenia społecznego oraz równości i walki z dyskryminacją, zwłaszcza w odniesieniu do grup najbardziej narażonych, takich jak kobiety, dzieci lub ludzie starsi. − Migracje Ludność w regionie Morza Śródziemnego od zawsze się przemieszczała, zarówno wewnątrz danego obszaru (wyludnianie się obszarów wiejskich), jak i pomiędzy krajami – w szczególności z południa na północ. Obecnie mają jednak miejsce stosunkowo nowe zjawiska, takie jak imigracja z Afryki subsaharyjskiej i krajów południowoazjatyckich, kierująca się – przejazdem lub docelowo – do CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... -8- państw położonych na południu i wschodzie regionu. Władze lokalne i regionalne stają się po raz kolejny najbliższą imigrantom administracją publiczną – naszym zadaniem i obowiązkiem jest wobec tego udzielenie schronienia nowym obywatelom i wyjście naprzeciw ich potrzebom społecznym. − Bezpieczeństwo ludzi Zorganizowane sieci przestępcze, zjawiska związane z nowym ubóstwem i wyłączeniem społecznym oraz osłabienie tradycyjnych więzi solidarności zmniejszyło bezpieczeństwo w dużych aglomeracjach miejskich regionu Morza Śródziemnego. Jako administracja najbliższa obywatelom potrzebujemy narzędzi pozwalających na dogłębne zajęcie się tymi problemami i zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim obywatelom. Sprawowanie rządów Reprezentacja regionów w basenie Morza Śródziemnomorskiego jest zróżnicowana. W wyniku uwarunkowań historycznych i cech szczególnych naszych krajów, mamy do czynienia z różnymi poziomami decentralizacji i samorządności. Władze lokalne i regionalne mają więc nierówny dostęp do zasobów służących rozwojowi polityki publicznej na rzecz obywateli. Dużo pozostaje wciąż do zrobienia w następujące trzech obszarach: − Decentralizacja i wielopoziomowe sprawowanie rządów Niedawny proces decentralizacji krajów położonych na południu i wschodzie Morza Śródziemnego nie szedł w parze z niezbędnym przekazaniem zasobów finansowych lub kompetencji związanych ze sprawowaniem rządów. Zwiększenie zdolności administracyjnych i instytucjonalnych władz lokalnych i regionalnych ułatwia współpracę na szczeblu niższym niż krajowy. Poprawia także skuteczność i dobre sprawowanie rządów oraz ma kluczowe znaczenie w procesie demokratyzacji. Wielopoziomowa współpraca wszystkich zarządzających obszarem administracji ma kluczowe znaczenie dla stawienia czoła wielkim wyzwaniom, takim jak mieszkalnictwo, edukacja, świadczenie podstawowych usług, środowisko naturalne, służba zdrowia, wzrost gospodarczy, itp. − Administracja publiczna i planowanie przestrzenne Gwałtowny przyrost ludności miast, masowy napływ ludności z obszarów wiejskich i powstawanie nowych skupisk biznesu spowodowały szybki i chaotyczny rozwój miast, szczególnie nadmorskich. Tego rodzaju zdezorganizowany rozwój bardziej naraża niektóre obszary i zmusza do lepszego planowania na szczeblu lokalnych i regionalnym w celu zagwarantowania niezbędnych mieszkań, usług i infrastruktury oraz zapobiegania zagrożeniom ekologicznym. − Udział w życiu obywatelskim i demokracja lokalna Podejmowane na szczeblu lokalnym i regionalnym decyzje mają bezpośredni wpływ na obywateli. Jesteśmy coraz bardziej świadomi korzyści, jakie przyniosłoby wdrożenie systemów uczestnictwa CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... -9- pozwalających obywatelom zasięgnięcie informacji i wyrażenie opinii na temat problemów, które ich dotykają. Należy zaangażować społeczeństwo obywatelskie w eurośródziemnomorską współpracę terytorialną. ARLEM I STOSUNKI EUROŚRÓDZIEMNOMORSKIE Już od lat władze lokalne i regionalne obszaru eurośródziemnomorskiego wykazują wolę współpracy na rzecz urzeczywistnienia tej tego projektu. Kierujemy się przy tym wolą współpracy ponad podziałami i konfliktami – historycznymi i obecnymi – które wciąż mogą utrudniać stosunki między naszymi państwami. W tym kontekście Eurośródziemnomorskie Zgromadzenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM) powstało jako stała struktura reprezentująca nasze regiony. Oficjalna propozycja została wyrażona w opinii Komitetu Regionów z 9 października 2008 r. i spotkała się z życzliwym przyjęciem ministrów spraw zagranicznych na posiedzeniu w Marsylii w listopadzie 2008 r. Doprowadziło to, 21 stycznia 2010 r. w Barcelonie, do powstania Zgromadzenia. ARLEM to stałe, wspólne zgromadzenie reprezentujące władze lokalne i regionalne oraz sieci obszaru eurośródziemnomorskiego. Należący do niego członkowie działają w ramach mechanizmu współprzewodnictwa, prezydium i komisji, które od czasu utworzenia zgromadzenia w Barcelonie odbyły kilka posiedzeń i które przedstawiły dwa sprawozdania dotyczące rozwoju miejskiego i lokalnej gospodarki wodnej podczas Zgromadzenia Ogólnego w Agadirze. Powstanie ARLEM jest ukoronowaniem długiego procesu starań władz lokalnych i regionalnych o uznanie ich roli w stosunkach eurośródziemnomorskich. Decydujące znaczenie w tym procesie miała rola sieci już istniejących, stąd ich wysoki poziom reprezentacji w Zgromadzeniu. Osiągnięcie uznania musi ze sobą nieść umacnianie naszej roli jako organu doradczego i reprezentacyjnego o wymiarze lokalnym i regionalnym w obszarze eurośródziemnomorskim oraz mobilizowanie do konkretnych działań, wykorzystując przy tym wymiar terytorialny w polityce eurośródziemnomorskiej. Osiągniemy to poprzez naszą codzienną pracę, połączenie wysiłków, jakość naszych sprawozdań, opracowywanie strategicznych projektów na przyszłość, kontakt ze wszystkimi zaangażowanymi podmiotami i instytucjami oraz – przede wszystkim – wspieranie władz lokalnych i regionalnych obszaru eurośródziemnomorskiego, reprezentujących obywateli 43 państw należących obecnie do Unii Śródziemnomorskiej, mimo niesprzyjającej sytuacji w regionie. PROPOZYCJE I ZALECENIA W świetle obecnego stanu stosunków eurośródziemnomorskich oraz roli, jaką odegrały i wciąż odgrywają władze lokalne i regionalne, a także ważnych, bezpośrednio dotyczących nas wyzwań o znaczącym charakterze terytorialnym i faktu, że ustanowienie ARLEM jest punktem zwrotnym w decentralizacji stosunków eurośródziemnomorskich, uważamy za niezbędne zdefiniowanie naszych problemów, ich miejsca na szczeblu instytucjonalnym i praktycznych rozwiązań. CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... - 10 - Problemy i priorytety: 1. Zachodzące na całym świecie zmiany gospodarcze i polityczne w sposób szczególny uwypuklają pilną potrzebę ożywienia stosunków eurośródziemnomorskich w celu zagwarantowania centralnej pozycji regionu Morza Śródziemnego i uniknięcia sytuacji, w której położone w tym obszarze miasta i regiony stracą szansę wykorzystania okazji powstających w świecie z wieloma biegunami rozwoju. 2. Wyrażamy zaniepokojenie wolnym tempem realizacji UdŚ. Należy nadrobić stracony czas wykorzystując do tego proces barceloński i związane z powstaniem UdŚ nadzieje, jako że okoliczności jej utworzenia są nadal aktualne, a problemy, którymi należy się zająć jeszcze pilniejsze. 3. Pragniemy przypomnieć, że miasta i regiony mogą znacznie przyczynić się do stworzenia atmosfery wzajemnego zaufania, by przezwyciężyć historyczne i obecne konflikty oraz stworzyć podstawy bliższej współpracy naszych krajów w poszanowaniu wartości i wrażliwości każdej ze stron. 4. Stwierdzamy, że kryzys gospodarczy wywarł ogromny wpływ na obywateli, podmioty gospodarcze oraz władze lokalne i regionalne wszystkich krajów. Dlatego też wzrost gospodarczy, pogłębianie eurośródziemnomorskich stosunków handlowych, innowacyjność i spójność społeczna muszą stać się naszymi priorytetami. Podkreślamy, że są one w dużym stopniu związane z rynkami lokalnymi i potencjałem regionów w obszarze Morza Śródziemnego. 5. Wzywamy do nadania silnego charakteru terytorialnego UdŚ i polityce UE, zwłaszcza europejskiej polityce sąsiedztwa (EPS). Powinna ona być opracowana i realizowana z uwzględnieniem władz lokalnych i regionalnych jako stron dialogu, współpracy i rozwoju, przy równoczesnym wzmacnianiu spójności terytorialnej. 6. Z troską obserwujemy problemy polityczne i biurokratyczne stojące na przeszkodzie lepszego wykorzystania przez władze lokalne i regionalne funduszy europejskiej polityki sąsiedztwa. Odpowiednie wykorzystanie tych instrumentów ma kluczowe znaczenie dla uzyskania większych środków przeznaczonych dla krajów sąsiadujących w ramach realizacji wymiaru terytorialnego polityki europejskiej. Uważamy więc, że by ułatwić dostęp do finansowania należy określić rodzaj napotkanych dotychczas trudności. 7. Przestrzegamy zarazem, że zasoby do dyspozycji władz lokalnych i regionalnych są niewystarczające. Dlatego będziemy aktywnie i solidarnie działać na rzecz wzmocnienia instytucjonalnego władz lokalnych i regionalnych poprzez stosowanie w regionie Morza Śródziemnego zasady pomocniczości, lepsze przygotowanie administracji publicznej oraz dostateczne do realizacji właściwej polityki publicznej środki i niezależność. CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... - 11 - Ramy instytucjonalne: 8. Dążymy do pełnego uczestnictwa w strukturze instytucjonalnej UdŚ by propagować wagę aspektu regionalnego i przybliżyć obywatelom ten nowy etap stosunków eurośródziemnomorskich. Dążymy do uzyskania dla ARLEM takiego samego statusu, jaki ma zgromadzenie parlamentarne UdŚ, co oznaczałoby rolę doradczą oraz demokratyczną więź z obywatelami. 9. Jesteśmy gotowi przystąpić do sekretariatu UdŚ i wyznaczyć jednego członka ARLEM jako łącznika we wszystkich obszarach priorytetowych. 10. Będziemy razem monitorować negocjacje kolejnych perspektyw finansowych UE i wdrażanie europejskiej polityki sąsiedztwa oraz pracować nad bliskimi stosunkami z Komisją i Parlamentem Europejskim za pośrednictwem Komitetu Regionów. Propozycje praktyczne: 11. ARLEM podejmuje się opracowania w ciągu 12 miesięcy strategicznego planu określającego priorytety średnio– (4 lata) i długoterminowe (10 lat), którego celem jest wzmocnienie wymiaru regionalnego w stosunkach eurośródziemnomorskich. Plan strategiczny określi szereg wskaźników, pozwalających na sprawdzenie postępów w następnym sprawozdaniu rocznym. 12. Zdajemy sobie sprawę z faktu, że władze lokalne i regionalne często nie są w stanie samodzielnie monitorować i wpływać na ważne decyzje UE; nie mogą też odpowiednio przygotować się do ich skutków i wykorzystania stworzonych przez nie szans. ARLEM podejmuje się śledzić z bliska inicjatywy legislacyjne mające bezpośredni wpływ na lokalną i regionalną rzeczywistość w obszarze eurośródziemnomorskim oraz spełniać funkcję łącznika przekazującego priorytety i troski swoich członków. 13. W trakcie procesu selekcji konkretnych projektów Unii dla Śródziemnomorza i ich wdrażania należy uwzględniać wkład podmiotów lokalnych i regionalnych, w szczególności w przypadkach, gdy dany projekt ma oczywisty wpływ na region. 14. Zobowiązujemy się do przekazywania petycji społeczeństwa obywatelskiego i zachęcania sektora prywatnego regionu Morza Śródziemnego do większego zaangażowania w jego rozwój. Przyczyni się to do bardziej dynamicznej realizacji projektów UdŚ. 15. ARLEM będzie wspierać bardziej dynamiczną współpracę swoich członków, by ułatwić im odnalezienie pozytywnych synergii i realizację projektów, które mogłyby być finansowane za pomocą środków europejskich, eurośródziemnomorskich lub międzynarodowych. CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab .../... - 12 - 16. ARLEM przeanalizuje sposoby ułatwienia przekazywania najlepszych praktyk oraz dzielenia się doświadczeniami z zakresu administracji lokalnej i regionalnej, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania publicznego i udziału obywateli. 17. Aktywna obecność znacznej liczby władz lokalnych i regionalnych w działających w regionie Morza Śródziemnego sieciach i organizowanych okresowo forach wzbogaca debatę i umożliwia szerszy udział podmiotów lokalnych i regionalnych. ARLEM bardzo pozytywnie ocenia szerokie uczestnictwo i zobowiązuje się je wspierać oraz uwzględniać powstałe w ten sposób propozycje. 18. Przeanalizujemy wykonalność udziału krajów położonych na południu i na wschodzie regionu Morza Śródziemnego w polityce regionalnej i spójności UE. 19. ARLEM przeanalizuje wszystkie możliwości zacieśnienia współpracy w obszarze eurośródziemnomorskim i zwróci szczególną uwagę na dążenie do podejścia makroregionalnego. 20. Prace podejmowane na szczeblu eurośródziemnomorskim doskonale uzupełniają działania o bardziej ograniczonym geograficznie zakresie. Ze względu na takie czynniki jak bliskość geograficzna, pewne określone działania powinny mieć miejsce w ramach takich struktur jak Arco Latino, Maghreb, zachodnia część regionu śródziemnomorskiego, obszar adriatycki lub wschodnia część regionu śródziemnomorskiego. _____________ CdR 85/2011 EN,ES – AL(IW)/WN(*BRP)/sd/ab
