SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I TOŻSAMOŚCI I NARRACJE

SPIS TREŚCI
Monika Jaworska-Witkowska
Przedmowa. Dyskurs zmącony a pasaże kultury.
Projektowanie splotów badawczych dla pedagogiki....................................................................... 11
CZĘŚĆ I
TOŻSAMOŚCI I NARRACJE
Monika Jaworska-Witkowska
Ciałopisanie, czyli o tożsamości, która uwiera w dyskursach i narracjach kultury..... Wstęp.................................................................................................................................................................. Jak się tam dostać, czyli wejść do gry od drugiej strony dyskursu.......................................... Co, jak i dlaczego zostało właściwie powiedziane?......................................................................... O graniu roli „prawdy” w masce, czyli symboliczne przyznanie głosu
(szaleniec i kobieta, która szuka wspólnika)...................................................................................... Sieci zakazu i przestrzenie (wolnej) mowy.......................................................................................... Ciałopisanie jako „praktykowanie działalności krytycznej” i materializowanie się
podmiotowości.............................................................................................................................................. O „wstępowaniu w tekst”, czyli ciałopisanie (na razie) kobiet.................................................. Twórczość, czyli „wstydliwa choroba kobiet”................................................................................... „Twój tekst szukając się pokaże więcej niż ciało i krew”,
czyli mowa wślizgująca się bezszelestnie czy/i zabieranie głosu?.............................................. Nieobecność dzieła, czyli tekst do napisania, ciało do wysłowienia,
czyli wypisan(i)e z siebie............................................................................................................................ Jak wymazać istnienie? Thomas Bernhard o pisaniu „nieuleczalnego zła”
o „morderczej bezwzględności”............................................................................................................... Obsoletki (Justyna Bargielska), czyli pisanie kobiety o „żywotnym zapotrzebowaniu
na taką publikację”........................................................................................................................................ „Histeria podrażnionego mózgu”, czyli Anna Janko o „metaforycznym
odblokowaniu ciała i uwalnianiu zasznurowanej mowy”........................................................... Uwagi końcowe.............................................................................................................................................. Bibliografia........................................................................................................................................................ Małgorzata Muszyńska
Od edukacji muzealnej do pedagogii performatywno-krtytycznej ....................................... Czym jest performans?................................................................................................................................ Źródła performatyki.................................................................................................................................... Przesłanki skłaniające współczesnych pedagogów do rozwijania teorii i praktyki
performatywności jako konsekwencji myśli różnicy..................................................................... 21
21
22
23
24
24
26
27
28
30
30
31
32
34
36
37
39
39
40
41
6
Spis treści
Czym jest nauczanie - uczenie się według teorii performatywnej?....................................... Performatywny styl muzealnego i pozamuzealnego działania edukacyjnego
według C. Garoiana..................................................................................................................................... Uwagi końcowe.............................................................................................................................................. Bibliografia........................................................................................................................................................ Julita Orzelska
W trosce o tożsamość. Między postawami ''człowieka-Ja'' oraz ''człowieka-nikt''
u Edwarda Stachury........................................................................................................................................... Wstęp.................................................................................................................................................................. W cieniu egoizmu świata ludzi - Ja....................................................................................................... Meta-pomoc w (od)zyskaniu troski za własne życie...................................................................... Świadomość własnej „nocy psychologicznej” jako warunku (od)zyskania jasności
w ocenie rzeczywistości............................................................................................................................... Wdzięczność sobie w oporze przed skazaniem na wdzięczność wobec innych................. Przebudzenie w obliczu niepełnosprawności duchowej............................................................... Wstyd – (od)zyskiwanie cnoty utraconej........................................................................................... Uwagi końcowe.............................................................................................................................................. Bibliografia........................................................................................................................................................ 43
44
45
45
47
47
48
48
50
51
52
55
56
57
CZĘŚĆ II
ARCHETYPY I PRZEZNACZENIE
Małgorzata Grygoleit-Bartkiewicz
Dowody tożsamości, czyli świadome i nieświadome aranżacje naszego wnętrza.......... Wstęp.................................................................................................................................................................. Tożsamość osobista a produkty umysłu.............................................................................................. Myśl jako spiritus movens rozwoju społecznego................................................................................ Strach, tarcza ochronna - co z tego wynika dla tożsamości?..................................................... Dzikość natury, czyli niech się stanę sobą........................................................................................... Umysł ludzki, jako odbiorca materii świata zewnętrznego na przykładzie
teorii D. Levisona i E. Eriksona............................................................................................................. Tożsamość a dusza artysty, czyli co autor miał na myśli?............................................................. Rola archetypów w budowaniu tożsamości społecznej................................................................ Archetyp – świadome odpowiedzi na nieświadome pytania?.................................................... Uwagi końcowe.............................................................................................................................................. Bibliografia........................................................................................................................................................ 61
61
62
62
64
65
66
68
70
71
72
73
7
Spis treści
Joanna Szefer
Opór przed przeznaczeniem kobiety - między dziką płodnością a macierzyństwem ..... Wstęp.................................................................................................................................................................. Opór przed dziką płodnością.................................................................................................................. Siła kobiecej płodności jako boskość - kult Wielkiej Bogini..................................................... Monogamia jako konsekwencja oporu................................................................................................ Opór przed siłami Tanatosa..................................................................................................................... Charakter dzikiej płodności z perspektywy racjonalnego rozumu.......................................... Rodzina jako instytucja społeczna wzmagająca siły zjednoczenia i życia (Erosa)............. Prześwitywanie dzikiej płodności w kulturze...................................................................................... Opór przed Figurą Matki.......................................................................................................................... Figura Matki w polskim krajobrazie kulturowym......................................................................... Wyzwania wczesnego okresu macierzyństwa.................................................................................... Opór przed projektem macierzyństwa................................................................................................. Uwagi końcowe.............................................................................................................................................. Bibliografia........................................................................................................................................................ 75
75
77
78
79
80
81
82
84
86
86
89
91
92
93
CZĘŚĆ III
KREACJE KULTURY
MIĘDZY OPOREM A ANIMACJĄ
Daria Twaróg
Opór w kulturze czy kultura oporu?....................................................................................................... 99
Wstęp.................................................................................................................................................................. 99
OPÓR czy opór. Próba zarysowania obszerności i wagi pojęcia w odniesieniu
do dyskursu humanistyki........................................................................................................................ 100
Opór versus protest i bunt....................................................................................................................... 101
Kultura oporu, czyli sprzeciw względem kapitalizmu................................................................ 102
O zagrożeniach konsumpcjonizmu, czyli dlaczego opór jest wskazany............................ 106
Krótko o „Ideologii nadmiaru”, czy raczej o nowym trendzie minimalizmu?................ 108
Opór jako katalizator więzi społecznej............................................................................................... 110
Opór czy OPÓR - próba rekapitulacji pojęcia.............................................................................. 111
Bibliografia..................................................................................................................................................... 112
Karolina Wozińska
Stereotypy płci w edukacji i kulturze..................................................................................................... 115
Wstęp................................................................................................................................................................ 115
Reprodukcja kulturowa Pierre’a Bourdieu i Jeana-Claude’a Passeron’a,
czyli co redukuje kultura?......................................................................................................................... 115
8
Spis treści
Rola rodziny w wytwarzaniu habitusu............................................................................................... Znaczenie kapitałów w grze o miejsce w strukturze społecznej.............................................. Szkoła jako „pole” realizowania przemocy symbolicznej........................................................... Transmisja wartości kulturowych – międzypokoleniowa nauka stereotypów................ Porządek mityczno-rytualny jako płaszczyzna symbolicznych doświadczeń................... Dawno, dawno temu... czyli o micie (dla) dziecka..................................................................... Religia jako pas transmisyjny współczesnych wzorów kulturowych.................................... Język jako narzędzie kodowania i dekodowania treści kultury.............................................. Uwagi końcowe........................................................................................................................................... Bibliografia..................................................................................................................................................... Joanna Szefer
Samomarginalizacja zakonnic jako nisza rozwojowa - budowanie tożsamości
opartej na oporze wobec illusio pozycji kobiety............................................................................ Wstęp............................................................................................................................................................... Opór przed illusio - przesłanki oporu i samomarginalizacji.................................................... Dystynkcja sióstr zakonnych a opór/samomarginalizacja........................................................ Zakonnica – opór przed byciem kobietą
czy opór przed byciem (własnością) mężczyzny?.......................................................................... Budowanie tożsamości w unikalnej niszy rozwojowej przez siostry zakonne................. Uwagi końcowe - samomarginalizacja kobiet jako szansa na znaczącą obecność
w historii?....................................................................................................................................................... Bibliografia..................................................................................................................................................... 116
118
119
123
124
128
130
132
135
135
137
137
139
140
142
146
148
149
Marta Małecka
Ciało jako element refleksyjnego projektu jednostki - próby budowy tożsamości..... Ciało w dyskursie współczesnej humanistyki – określenie celu badania............................ Podstawowe kategorie – tożsamość/ciało......................................................................................... Ja cielesne jako element struktury Ja.................................................................................................. Uwagi końcowe............................................................................................................................................ Bibliografia..................................................................................................................................................... 153
153
154
156
161
162
Aldona Pawluszak
Taniec cielesnym surfaktantem tożsamości - czyli co z tym dyskursem ?........................ Wstęp............................................................................................................................................................... Wizerunek ciała w przekrojach humanistyki................................................................................. Ciało a (ś)wiadomość................................................................................................................................ Język ciała w dyskursie antropologicznym...................................................................................... Cielesność i doświadczanie ciała w tańcu........................................................................................ 165
165
166
168
169
171
9
Spis treści
Incepcyjny Performer Grotowskiego, czyli człowiek wewnętrzny (nie)będący
zewnętrznym.................................................................................................................................................. Kobiecość w tańcu orientalnym jako wynurzenie....................................................................... Uwagi końcowe........................................................................................................................................... Bibliografia..................................................................................................................................................... 174
176
178
179
CZĘŚĆ IV
KRYZYSY I ROLE UWRAŻLIWIAJĄCE
Anita Wiśniewska
Ambiwalencja uczuć, czyli tożsamość po stracie w narracjach kobiet............................... Wstęp............................................................................................................................................................... Duchowe samozatrucie versus wysiłek intencjonalności........................................................... Ambiwalencja i deficyty egzystencjalne............................................................................................ Pomoc (opieka psychologiczna) po poronieniu w opinii badanych kobiet...................... Wnioski z wywiadów................................................................................................................................ Oblicza „straty dziecka nienarodzonego” w książce Justyny Bargielskiej Obsoletki...... Próbki konfrontacji (z tragedią) i wiązki uwrażliwiające,
czyli diagnoz i postulatów ciąg dalszy................................................................................................ Psychoterapia elementarna i logoterapia.......................................................................................... Uwagi końcowe............................................................................................................................................ Bibliografia..................................................................................................................................................... Przemysław Gorzelak
Resocjalizacyjne bonsai - od dyskursu regulaminowego do dyskursu
motywującego..................................................................................................................................................... Wstęp................................................................................................................................................................ Dyskurs kategorią opisu rzeczywistości więziennej...................................................................... Strategie radzenia sobie ze stresem w izolacji więziennej jako wyraz oporu..................... Anomia - skutek oporu w sytuacji izolacji...................................................................................... Dyskurs motywujący zmianę dyspozycji osobowościowych................................................... Możliwości przezwyciężania anomii i niedostosowania społecznego więźniów
- kryzys i samoaktualizacja...................................................................................................................... Uwagi końcowe........................................................................................................................................... Bibliografia..................................................................................................................................................... 183
183
184
188
191
197
201
204
208
211
212
215
215
215
217
220
220
223
225
225
Maciej Jabłoński
(Nie)pełnosprawność a uzależnienia. Dwoistość trajektorii uwikłania............................ Wstęp............................................................................................................................................................... Wykluczeni z terapii.................................................................................................................................. (Nie)pełnosprawni - (U)zależni(eni).................................................................................................. Wokół działań społecznych.................................................................................................................... Preanimacja-animacja-ewaluacja. Badanie w działaniu............................................................. W przestrzeni dwoistości. (Nie)pełnosprawność a uzależnienia........................................... Wokół strategii terapii.............................................................................................................................. Uwagi końcowe........................................................................................................................................... Bibliografia..................................................................................................................................................... Monika Jaworska-Witkowska
Dyskurs, opór, tożsamość i kultura pedagogiczna.
Postscriptum na marginesach różnych tekstów Lecha Witkowskiego
na Jego Jubileusz 40-lecia pracy naukowej........................................................................................ Wstęp............................................................................................................................................................... Wiarowiedza Lecha Witkowskiego, czyli fragmenty obsesyjnie
oglądane (pod) Lupą (wybór kanoniczny i możliwie chronologiczny)............................. Rekapitulacje i puenty wyjęte z tekstów L. Witkowskiego...................................................... Oksymorony i inne ulubione zszywki w zestawieniu przygotowanym
do dalszego przewodzenia i przenoszenia
(wybór synchroniczny i zmącony od precepcji do recepcji)..................................................... I jeszcze inne Lecha Witkowskiego uwagi uwrażliwiające....................................................... Historie do poprucia, czyli rwanie transparentów teoretycznych,
metodologicznych i kulturowych na strzępy
(wybór postulatów poza opresyjnym uporządkowaniem)....................................................... Interfejsy, czyli autorefleksyjne poczucia, prześwity i wyznania Lecha W.
(wybór osobisty).......................................................................................................................................... Kolekcje, Galerie, Spektrum i Clustery pojęć i kategorii z tekstów
L. Witkowskiego do podkreślania, zaznaczania, wykreślania, uzupełniania,
odszukania i zaplanowania we własnym procesie badawczym (odcinek pierwszy)...... Trou-matyzowany dyskurs, czyli L. Witkowskiego miejsca krwawiące
(wybór idiosynkratyczny)........................................................................................................................ Dyskurs i cisza, czyli na jaki temat nie może milczeć człowiek?............................................ 227
227
228
229
232
232
234
235
236
237
239
239
240
244
244
245
246
247
247
248
248