Kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz opcję

Recenzja opublikowana w serwisie StacjaKultura.pl
Faktotum – Charles Bukowski
„Faktotum” jest drugąą powieścią
powie
Bukowskiego i skupia się
na ukazaniu życia Henry’ego Chinaskiego, uważanego
uwa
za alter ego
Bukowskiego. Akcja powieści
ści toczy się
si w okresie II Wojny
Światowej, a głównego bohatera
ohatera poznajemy w momencie gdy ten
przybywa do Nowego Orleanu, uciekając od tłamszącej atmosfery
miasta rodzinnego – Los Angeles i od konserwatywnego ojca.
„Kiedy pijesz, to świat nadal gdzieś tam jest, ale chociaż przez chwilę nie trzyma cię za gardło”
Egzystencja Chinaskiego to niekończący
nieko
się ciąg alkoholowy, hazard, ustawiczne zmienianie
z
pracy i kontakty z kobietami, głównie alkoholiczkami i dziwkami. Bohater jest typowym outsiderem
stroniącym od ludzi, z rzadka tylko wchodzącym
wchodz
z nimi w jakąkolwiek
kolwiek relację
relację, najczęściej robi to
wtedy, gdy może przynieść
ść mu to jakie
jakieś korzyści. Henry nie przywiązuje
ązuje też wagi do pieni
pieniędzy,
wystarcza mu, że ma na czynsz, alkohol i dwa batoniki za pięć centów dziennie. Spełnienie tych
potrzeb jest dla bohatera jedynąą motywacją
motywacj do pracy, choć żadnej
adnej posady nie udaje mu si
się utrzymać
na długo. Chinaski ima sięę niemal wyłącznie
wył
prostych, nisko płatnych, nie wymagających
wymagaj
żadnych
kwalifikacji prac i podczas gdy jego przełożeni
przeło
próbują przymusić go do jak najrzetelniejszego
wykonywania powierzonych mu obowiązków,
obowi
Hank robi wszystko aby pracować
pracowa jak najmniej i
nieustannie
nnie szuka okazji, aby wyskoczyć
wyskoczy na drinka do pobliskiego baru lub zdrzemnąć
zdrzemn się w jakimś
ustronnym miejscu. Wszystkie te wybiegi kończą się zawsze tak samo, wręczeniem
ęczeniem wypowiedzenia,
które Chinaski za każdym
dym razem przyjmuje ze stoickim spokojem.
spokojem Zmieniając
ąc kolejne posady,
posady bohater
zmienia też miejsca zamieszkania.
zamieszkania Wynajmuje kolejne obskurne pokoje, które w krótkim czasie
cza
wypełnione zostają dziesiątkami
kami pustych butelek, walającymi
walaj
się po podłodze.
„Jestem geniuszem, mała, ale tylko ja o tym wiem”
Chinaski uważa sięę za pisarza i rzeczywiście, krótkie okresy w swoim życiu
ż
kiedy nie jest
bardzo pijany albo na ciężkim
ężkim kacu,
kacu poświęca na pisanie opowiadań, które regularnie wysyła do
wydawców. W swoim dążeniu
ążeniu do osi
osiągnięcia sukcesu jako pisarz, bohater miota się
si pomiędzy
przytłaczającą rozpaczą, a nadzieją
nadziej na karierę jako profesjonalny twórca. Przekonaniem, że jest
geniuszem, a poczuciem, że wiedzie żywot nieudacznika. Gdy jedno z jego opowiadań
opowiada zostaje
opublikowane, Hank pozostaje w łóżku
łó
przez trzy lub cztery dni, pijąc
ą i będą
ędąc świadomym swej
niemożności dopasowania sięę do społecze
społeczeństwa. Odrzuca go nieustanne dążenie
ążenie klasy średniej
(reprezentowanej także przez jego ojca) do osiągnięcia sukcesu i jej wyobrażenie o tym, jak wygląda
„amerykańskie marzenie”. Pracując jako taksówkarz i jeżdżąc po Los Angeles, Chinaski widzi pod
mostami i wiaduktami wielu bezdomnych i dostrzega wiele korzyści płynących z prowadzonego przez
nich niezależnego trybu życia. Z drugiej strony, podczas pracy jako ekspedient w sklepie z damską
odzieżą w Saint Louis, wyobraża sobie siebie jako bogatego, palącego cygara, dobrze ubranego szefa,
z eleganckim domem i piękną kobietą u boku. Jego ocena tych wartości jest pogardliwie ironiczna, a
system społeczny, w istocie oparty na wyzysku i chciwości, postrzegany jako mistyfikacja.
„Miłość jest dla prawdziwych ludzi”
Związki Chinaskiego z kobietami są krótkie i powierzchowne. Zazwyczaj ograniczają się do
przygodnego seksu, czy to w miejscu pracy czy na tyłach baru. Kobiety postrzegane są przez Hanka
jako obiekty seksualne, a sam seks jako chwilowe oderwanie od trudów życia. Na dłużej wiąże się
tylko z Jane (postacią inspirowaną pierwszą żoną Bukowskiego – Lindą King), z którą większość
czasu spędza w łóżku, pijąc i od czasu do czasu zabierając na wyścigi konne. Ich relacja, mająca dość
burzliwy charakter, pełna pijackich kłótni i zdrad, kończy się gdy Jane zostawia Chinaskiego dla
grubego agenta nieruchomości.
„Jeśli chcesz spróbować, idź na całość. W przeciwnym razie nawet nie zaczynaj.”*
Siłą tej książki nie jest opowiedziana w niej historia. Tym co przykuwa uwagę czytelnika, jest
sposób ukazania bohatera i styl narracji, bardzo bezpośredni, bogaty w szczegóły, często wulgarny.
Żywe opisy świata i środowiska otaczającego bohatera sprawiają, że przedstawione otoczenie nie jest
odrealnione. Nie ma tu lirycznych opisów czy metafor, wszystko jest powiedziane dosadnie i wprost,
co kontrastuje z konserwatywnym charakterem literatury okresu Zimnej Wojny i pokazuje
determinację autora w ukazaniu swojej wizji świata. Nie jest to powieść dla wszystkich. Wielu
odpychał będzie ordynarny język, czy sposób obrazowania kobiet, jednak będą i tacy, którzy spojrzą
ponad to i wówczas dostrzegą mroczną satyrę na stosunki społeczne Ameryki lat czterdziestych. To
powieść dla tych, którzy choć raz chcieli uwolnić się od narzuconych norm, zostawić znienawidzoną
pracę i mówić ludziom co tak naprawdę myślą. A przede wszystkim, to powieść przemawiająca do
samotniczej strony naszej osobowości, do każdego, kto ma niezaspokojoną chęć wędrowania i
podryfowania tam, gdzie życie poniesie.
P.S.
A ile samego Bukowskiego jest w Chinaskim? W wydanej w 1998 roku biografii Bukowskiego
„Locked in the Arms of a Crazy Life”, jej autor Howard Sounes twierdzi, że Bukowski utrzymywał, iż
około 93% jego pisarstwa było szczerym odzwierciedleniem jego samego i jego doświadczeń.
* Wszystkie cytaty pochodzą z niniejszej książki, tłum. własne.