Jęczmień ozimy

Jęczmień ozimy
Wymagania klimatyczno-glebowe
■
Temperatura
Ze wszystkich ozimin jęczmień ozimy jest najmniej odporny na niską temperaturę. Bez
okrywy śnieżnej wymarza już przy -15°C. Jest szczególnie wrażliwy na duże wahania
temperatury w czasie przymrozków jesienią i wczesną wiosną. Z tego względu zalecany jest
do uprawy w południowo-zachodniej i zachodniej części kraju. Nie zaleca się jego uprawy
od linii Wisły na wschód.
■
Opady
Jęczmień ozimy dobrze wykorzystuje zapasy wody zimowej i dlatego opady deszczu w
okresie wegetacji mają mniejsze znaczenie. Niepożądane są nadmierne opady, gdyż
zwiększają ryzyko wylegania.
■
Gleba
Jęczmień ozimy ma nieco mniejsze wymagania niż jary, dlatego może być również
uprawiany na glebach kompleksu żytniego dobrego, a nawet słabego, lecz w wysokiej
kulturze i o odczynie zbliżonym do obojętnego. Całkowicie nieprzydatne do uprawy
jęczmienia są kwaśne gleby lekkie (piaszczyste), suche lub podmokłe.
Dobór odmiany
Obecnie w krajowym rejestrze zarejestrowanych jest obecnie 22 odmian (styczeń 2015).
Zdecydowaną większość stanowi grupa odmian wielorzędowych (czterorzędowych),
natomiast trzy odmiany mają kłosy dwurzędowe (w tym dwie są typu browarnego).
Jęczmień ozimy sześciorzędowy
W tabeli zamieszczono wybrane wyniki z doświadczeń PDO, które charakteryzują plon
odmian obu grup oraz wartość technologiczną odmian browarnych. Wielkość plonu
uzyskano przy tzw. wysokim poziomie agrotechniki, tzn.: nawożeniu azotem w dawce
średnio 125 kg N/ha, stosowaniu dolistnych preparatów wieloskładnikowych (łącznie z
fungicydami), ochronie przed wylęganiem (1 zabieg) i chorobami (2 zabiegi). W
uzasadnionych przypadkach (w razie konieczności) stosuje się dodatkowo regulator
wzrostu i fungicyd.
Tabela. Przykłady odmian jęczmienia ozimego, wg COBORU 2007 r.
Odmiana
Grupa
Nickela
Tiffany
Bażant
Bombay
Karakan
Lomerit
Maybrit
Merlot
odmiany
browarne
odmiany
pastewne
Przeciętny
plon [t/ha]
9,3
8,4
9,1
8,7
9,6
9,6
9,8
9,6
Wartość
browarna
Skala 1-9
4,5
3,90
4,5
3,80
6,0
4,5
5,5
nie określa się
5,5
5,0
5,0
Mrozoodporność
Agrotechnika
■
Stanowisko w zmianowaniu
Ze względu na bardzo wczesny termin siewu jęczmienia ozimego, czynnikiem
decydującym o wyborze przedplonu jest przede wszystkim czas jego zbioru. Przedplon
powinien schodzić z pola już pod koniec lipca lub na początku sierpnia. Dlatego dobrymi
przedplonami są: rzepak, groch, mieszanki strączkowe, a także ziemniak odmian wczesnych
uprawiany na oborniku. Spośród zbóż, ze względu na termin zbioru, najlepszym
przedplonem jest żyto.
■
Uprawa roli
Uprawa roli pod jęczmień ozimy jest taka sama jak pod pozostałe zboża ozime (m.in.
pszenica ozima).
■
Nawożenie

Nawożenie fosforem i potasem
W uprawie jęczmienia ozimego nawozy fosforowe i potasowe stosuje się przedsiewnie pod
orkę lub bronowanie. Dawkę ustala się w zależności od zasobności gleby. Najczęściej jest
to 70-80 kg P205/ha i 80-110 kg K20/ha.

Nawożenie azotem
Jęczmień ozimy bardzo dobrze reaguje na nawożenie azotem. Jednakże zbyt wysokie dawki
mogą powodować wylęganie. Ze względu na słabą zimotrwałość, nawożenie tym
składnikiem lepiej rozpocząć wiosną po ruszeniu wegetacji.
W stanowiskach dobrych (po okopowych) wystarczająca jest dawka do 70 kg N/ ha,
natomiast w słabszych (po zbożach) do 120 kg N/ha. W celu jak najlepszego wykorzystania
azotu, całą dawkę należy podzielić i stosować w 2-3 terminach.
W przypadku uprawy odmian browarnych dawkę azotu, podobnie jak dla jęczmienia
jarego, trzeba zmniejszyć i w całości zastosować wiosną, po ruszeniu wegetacji.
■
Siew
Termin siewu (rys.). Jęczmień ozimy wysiewa się najwcześniej ze wszystkich zbóż
ozimych. W zależności od regionu kraju siew powinno się przeprowadzić w okresie od 1 do
10 lub 15 września.
Terminy siewu jęczmienia ozimego w poszczególnych regionach Polski
Ilość wysiewu jęczmienia ozimego zależy od masy 1000 ziaren i stanowiska. Optymalna
ilość wynosi od 130 kg/ha w stanowiskach bardzo dobrych do 180 kg/ha w stanowisku
słabym iw opóźnionym terminie wysiewu. Jest to 300-400 ziaren/m2.
■
Zabiegi pielęgnacyjne
W zasiewach jęczmienia ozimego, jeśli nie uległ on uszkodzeniu w czasie zimy, poza
nawożeniem azotem praktycznie nie ma potrzeby wykonywania żadnych zabiegów. Jeśli
jednak rośliny są porażone chorobami (pleśnią śniegową, mączniakiem), to konieczne jest
bronowanie jeszcze przed ruszeniem wegetacji, w celu usunięcia martwych liści. Następnie
rośliny trzeba jak najszybciej zacząć dokarmiać azotem. Ponadto na plantacjach
przerzedzonych w czasie zimy konieczne może okazać się wiosenne zwalczanie chwastów.
W warunkach sprzyjających wylęganiu należy stosować w okresie strzelania w źdźbło (KD
31-49) jeden z zalecanych antywylegaczy.