Załącznik
Transkrypt
Załącznik
SPIS TREŚCI Wykaz stosowanych skrótów ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7 Wstęp������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9 1. Ramy chronologiczne pracy ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9 2. Zakres terytorialny �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10 3. Brzeziny w czasach zaborów. Charakterystyka stosunków własnościowych. Kwestie demograficzne ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12 4. Źródła ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 16 5. Literatura XIX- i XX-wieczna dotycząca prawa hipotecznego ������������������������������������������������ 20 6. Cel pracy ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 20 Rozdział I. Ustawodawstwo hipoteczne w Królestwie Polskim ������������������������������������������������ 23 1. Zagadnienia wstępne ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23 2. Źródła prawa hipotecznego w Królestwie Polskim okresu konstytucyjnego ��������������������������� 24 2.1. Akty prawne rangi ustawowej������������������������������������������������������������������������������������������ 24 2.1.1. Prawo o ustaleniu własności dóbr nieruchomych, o przywilejach i hipo- tekach z roku 1818 ���������������������������������������������������������������������������������������������� 24 2.1.2. Prawo o przywilejach i hipotekach z roku 1825 ������������������������������������������������� 26 2.1.3. Kodeks cywilny Królestwa Polskiego z roku 1825 �������������������������������������������� 27 2.2. Akty prawne wydane w uzupełnieniu ustaw z roku 1818 i 1825������������������������������������� 28 2.3. Akty prawne niższego rzędu ������������������������������������������������������������������������������������������� 30 2.3.1. Instrukcje hipoteczne ������������������������������������������������������������������������������������������ 30 2.3.1.1. Instrukcja Komisji Rządowej Sprawiedliwości z 30 czerwca 1819 r. dla byłego województwa mazowieckiego, nr 7408.����������������� 30 2.3.1.2. Instrukcja Komisji Rządowej Sprawiedliwości z 22 grudnia 1825 r. dla sądów pokoju jako zwierzchności hipotecznej powiatowej, nr 15 054 �������������������������������������������������������������������������� 31 2.3.1.3. Instrukcja Komisji Rządowej Sprawiedliwości z 2/14 maja 1835 r., nr 10 607 ��������������������������������������������������������������������������������� 32 2.3.1.4. Instrukcja Komisji Rządowej Sprawiedliwości z 20 marca 1819 r. dla konserwatorów wojewódzkich ������������������������������������������� 33 2.3.1.5. Inne akty prawne regulujące kwestie postępowania hipotecznego ����� 34 2.4. Ustawodawstwo rosyjskie po roku 1866 obowiązujące na ziemiach polskich���������������� 35 2.5. Zakres obowiązywania polskiego prawa przedrozbiorowego ����������������������������������������� 38 Rozdział II. Księgi i akta hipoteczne. Praktyka w Brzezinach ������������������������������������������������� 41 1. Zagadnienia ogólne ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 41 2. Konstrukcja ksiąg i aktów hipotecznych ���������������������������������������������������������������������������������� 46 2.1. Wykaz hipoteczny ������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 47 4 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. Księga umów wieczystych ����������������������������������������������������������������������������������������������� 51 Zbiór dokumentów ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� 52 Akta hipoteczne ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 52 Księgi a akta hipoteczne – różnice konstrukcyjne ����������������������������������������������������������� 53 Inne księgi, wykazy porządkujące postępowanie hipoteczne prowadzone w Sądzie Pokoju ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 54 2.7. Akta hipoteczne w zasobach archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejo- nowego w Brzezinach. Przepisy a praktyka �������������������������������������������������������������������� 58 2.7.1. Konstrukcja techniczna i układ wewnętrzny akt hipotecznych �������������������������� 58 2.7.1.1. Układ wewnętrzny akt hipotecznych ��������������������������������������������������� 59 2.7.1.2. Inne księgi, wykazy porządkujące postępowanie hipoteczne w archiwum Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Brzezinach ���������������������������������������������������������������������������������������� 62 Rozdział III. Urzędy i urzędnicy hipoteczni powiatu brzezińskiego ���������������������������������������� 65 1. Zagadnienia wstępne ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 65 2. Struktura sądownictwa cywilnego i urzędów hipotecznych w latach 1807–1914 ������������������� 67 2.1. Okres Księstwa Warszawskiego��������������������������������������������������������������������������������������� 68 2.1.1. Powiat ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 68 2.1.2. Departament ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 69 2.2. Okres zmian w czasach Królestwa Polskiego ������������������������������������������������������������������ 70 2.2.1. Powiat ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 70 2.2.2. Województwo������������������������������������������������������������������������������������������������������ 71 2.3. Okres wprowadzania prawa rosyjskiego na ziemiach Królestwa Polskiego ������������������� 73 2.3.1. Ogólna struktura sądownictwa po roku 1875 ������������������������������������������������������ 74 2.3.2. Struktura, organizacja wydziałów hipotecznych po wprowadzeniu prawa rosyjskiego ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� 74 3. Urzędy hipoteczne��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 75 3.1. Kancelaria hipoteczna ������������������������������������������������������������������������������������������������������ 75 3.1.1. Pisarz sądu pokoju ����������������������������������������������������������������������������������������������� 77 3.1.1.1. Wykształcenie �������������������������������������������������������������������������������������� 77 3.1.1.2. Kompetencje pisarza sądu pokoju��������������������������������������������������������� 79 3.1.1.3. Obowiązki pisarza związane z zasiadaniem w kancelarii hipotecznej ��� 79 3.1.1.4. Wynagrodzenie pisarza ������������������������������������������������������������������������ 80 3.1.1.5. Odpowiedzialność pisarza��������������������������������������������������������������������� 82 3.1.1.6. Pisarze Sądu Pokoju w Brzezinach ������������������������������������������������������ 83 3.1.2. Rejenci w kancelariach hipotecznych ����������������������������������������������������������������� 86 3.1.2.1. Wykształcenie��������������������������������������������������������������������������������������� 86 3.1.2.2. Kompetencje rejentów kancelarii hipotecznych ���������������������������������� 87 3.1.2.3. Odpowiedzialność rejentów w świetle przepisów hipotecznych���������� 89 3.1.2.4. Rejenci kancelarii hipotecznej brzezińskiej, rejenci powiatu brzezińskiego���������������������������������������������������������������������������������������� 90 4. Wydział Hipoteczny ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 92 4.1. Kompetencje Wydziału Hipotecznego ����������������������������������������������������������������������������� 92 4.2. Członkowie Wydziału Hipotecznego Sądu Pokoju ��������������������������������������������������������� 93 4.2.1. Podsędek ������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 93 4.2.2. Kompetencje podsędka związane z postępowaniem hipotecznym ��������������������� 93 4.2.2.1. Podsędek jako członek Wydziału Hipotecznego ���������������������������������� 93 4.2.2.2. Inne kompetencje podsędka związane z postępowaniem hipotecznym ��������������������������������������������������������������������������������������������������� 94 5 4.2.2.3. Podsędkowie Sądu Pokoju w Brzezinach �������������������������������������������� 94 4.3. Pisarz (sekretarz) jako członek Wydziału Hipotecznego ������������������������������������������������� 96 4.4. Podpisarz �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 96 4.4.1. Podpisarze w Sądzie Pokoju w Brzezinach �������������������������������������������������������� 97 4.5. Sędzia pokoju jako członek Wydziału Hipotecznego ������������������������������������������������������ 98 4.6. Nieetatowi członkowie Wydziału Hipotecznego. Skład osobowy Wydziału Hipo- tecznego w sytuacjach nadzwyczajnych ������������������������������������������������������������������������ 100 4.6.1. Obrońca sądowy ������������������������������������������������������������������������������������������������ 102 4.6.2. Zastępcy w składzie osobowym brzezińskiego Wydziału Hipotecznego. Nadzwyczajni członkowie Wydziału Hipotecznego w Sądzie Pokoju w Brzezinach w latach 1827–1914 ������������������������������������������������������������������� 103 4.6.2.1. Zastępcy w składzie Wydziału Hipotecznego Sądu Pokoju w Brzezinach do roku 1876 ��������������������������������������������������������������� 103 4.6.2.2. Zastępcy w składzie brzezińskiego Wydziału Hipotecznego w okresie po wprowadzeniu prawa rosyjskiego na ziemie Królestwa Polskiego 1876–1914 ������������������������������������������������������� 105 5. Woźni sądowi i ich rola w postępowaniu hipotecznym ���������������������������������������������������������� 107 Rozdział IV. Postępowanie przy zakładaniu akt hipotecznych – tak zwane pierwiastkowe regulacje hipoteczne ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 115 1. Zagadnienia wstępne �������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 115 2. Etap pierwszy – rozpoczęcie postępowania ��������������������������������������������������������������������������� 117 2.1. Właściwość miejscowa �������������������������������������������������������������������������������������������������� 117 2.2. Podmioty uprawnione do żądania regulacji hipotecznej ����������������������������������������������� 118 3. Wniosek o założenie akt hipotecznych i czynności z nim związane �������������������������������������� 121 4. Protokół wniesionego żądania regulacji hipotecznej �������������������������������������������������������������� 127 5. Etap drugi – obwieszczenie publiczne i jego ogłoszenie�������������������������������������������������������� 131 6. Rejestr terminów hipotecznych ���������������������������������������������������������������������������������������������� 135 7. Etap trzeci – zakończenie postępowania �������������������������������������������������������������������������������� 135 8. Protokół pierwiastkowej regulacji������������������������������������������������������������������������������������������� 139 9. Projekt do wykazu hipotecznego �������������������������������������������������������������������������������������������� 142 10.Obowiązki Zwierzchności Hipotecznej ���������������������������������������������������������������������������������� 145 11. Rozpatrywanie żądań stron ����������������������������������������������������������������������������������������������������� 146 12.Rodzaje decyzji Zwierzchności Hipotecznej Sądu Pokoju ���������������������������������������������������� 148 12.1.Decyzje zatwierdzające �������������������������������������������������������������������������������������������������� 149 12.2.Decyzje odmowne ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 150 12.3.Decyzje zawieszające ���������������������������������������������������������������������������������������������������� 150 13.Podejmowanie decyzji przez Zwierzchność Hipoteczną Sądu Pokoju w Brzezinach ����������� 151 Rozdział V. Postępowanie w czynnościach hipotecznych �������������������������������������������������������� 155 1. Zagadnienia wstępne �������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 155 2. Ogólne zasady postępowania hipotecznego���������������������������������������������������������������������������� 156 2.1. Inicjowanie postępowania ���������������������������������������������������������������������������������������������� 156 2.2. Etap pierwszy postępowania ������������������������������������������������������������������������������������������ 158 2.3. Etap drugi postępowania ������������������������������������������������������������������������������������������������ 160 2.4. Postępowanie hipoteczne w sprawach spadkowych ������������������������������������������������������ 162 2.4.1. Przebieg postępowania spadkowego ����������������������������������������������������������������� 162 2.4.1.1. Otwarcie postępowania: wniosek o wszczęcie postępowania spadkowego ���������������������������������������������������������������������������������������� 162 6 3. 4. 5. 6. 7. 8. 2.4.1.2. Ogłoszenia publiczne o toczącym się postępowaniu spadkowym ���� 164 2.4.1.3. Treść ogłoszenia ��������������������������������������������������������������������������������� 164 2.4.2. Zakończenie postępowania spadkowego����������������������������������������������������������� 165 2.4.3. Zamknięcie postępowania spadkowego ������������������������������������������������������������ 166 Kwestia ustalania i potwierdzania tożsamości uczestników postępowania hipotecznego������ 168 3.1. Ustalanie tożsamości osób w świetle akt hipotecznych brzezińskich���������������������������� 171 Kwestia tak zwanego zamieszkania obranego ������������������������������������������������������������������������ 172 Zastrzeżenia i ostrzeżenia ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 176 5.1. Zastrzeżenia. Wpisywanie i wykreślanie zastrzeżeń ����������������������������������������������������� 176 5.2. Ostrzeżenia. Wpisywanie i wykreślanie ostrzeżeń �������������������������������������������������������� 178 Odwoływanie się od decyzji Wydziału Hipotecznego ����������������������������������������������������������� 179 Prostowanie pomyłek i błędów ����������������������������������������������������������������������������������������������� 180 Kwestia dostępu do akt i możliwości ich przeglądania. Realizacja formalnej zasady jawności ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 181 Zakończenie ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 183 Bibliografia����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 189 Źródła archiwalne�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 189 Źródła drukowane ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 191 Opracowania ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 192 Od Redakcji ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 207