Jaskrawy płaz

Jaskrawy płaz
Ten gatunek nizinny jest silnie związany
z wodą. Preferuje ciepłe i płytkie zbiorniki wodne o urozmaiconej roślinności: starorzecza,
zalewane łąki, stawy rybne, małe jeziorka
i oczka wodne, glinianki, żwirownie i rowy melioracyjne. Unika wody płynącej oraz zimnych
i głębokich jezior. Właśnie dlatego można go spotkać na obszarze
Natura 2000 – Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego.
Wyglądem przypomina niewielką ropuchę, ale ma delikatniejszą budowę ciała. Charakterystyczne dla tego gatunku są
czerwone lub pomarańczowe plamy brzuszne. Wystraszony wygina łukowato ciało, pokazując jaskrawe ubarwienie,
co skutecznie zniechęca drapieżniki do ataku. Kontrastowe
zestawienie barw jest ostrzeżeniem, że zwierzę jest trujące
lub jadowite i należy go unikać.
Kumak nizinny swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu głosowi, przypominającemu monotonne stękania. Wydawane dźwięki są
bardzo donośne i towarzyszą mu przez cały okres aktywnego życia,
ale szczególnie hałaśliwe są w okresie godowym. Ten niewielki płaz
o drobnej budowie ciała, na pierwszy rzut oka przypomina ropuchę.
Jego ciało jest silnie spłaszczone, oczy niewielkie, a głowa jest również spłaszczona i mała. Skórę na grzbiecie pokrywają duże gruczoły
jadowe i śluzowe. I choć ubarwienie grzbietu jest niepozorne, przeważnie szarobrązowe lub oliwkowe z różnymi odcieniami, to brzuch
przyciąga uwagę kolorem jasnopopielatym z licznymi, jaskrawoczerwonymi plamami. Przy silnym podrażnieniu, komórki gruczołów
skórnych wydzielają trującą substancję, dzięki której większość zwierząt pozostawia kumaka w spokoju. Jego aktywność jest bardziej uzależniona od warunków pogodowych
niż od pory dnia. Zimuje na lądzie, przy czym środowisko wodne
opuszcza dopiero późną jesienią, gdy temperatura wody spada poniżej 10°C. Podobnie jak inne płazy najczęściej zimuje w różnego rodzaju norach i rozpadlinach.
O tym, że nadszedł czas na rozmnażanie samce kumaków nizinnych
obwieszczają wszem i wobec głośnymi dźwiękami „kum”. Kiedy woda
osiągnie ok. 15°C łączą się w pary, ale samice składają skrzek w nieco wyższej temperaturze. Jaja przyczepione są do roślin wodnych.
Zależnie od wielkości matki, może to być od kilkuset do ponad tysiąca
sztuk. Nie wiadomo, czy samice powtarzają gody w tym samym roku.
Wylęg kijanek następuje już po upływie kilku dni i odbywa się w okresie od lipca do października, co ma związek z zasobnością pokarmu
i temperaturą wody. Młode kumaki pozostają w wodzie aż do jesieni,
kiedy to podobnie jak starsze osobniki wyjdą na ląd w celu poszukiwania miejsc do zimowania.
W czasie godów kumaki odżywiają się intensywnie. Skład ich diety
jest urozmaicony i zależy od rodzaju zbiornika. Dominują owady i ich
larwy, ale płazy te nie gardzą także wioślarkami, ślimakami, pająkami, skorupiakami czy pierścienicami. Przebywając w płytkich wodach,
zadowalają się narybkiem i fauną denną, gdyż mogą pobierać pokarm
pod wodą. Ciekawostką jest to, że kumaki odżywiają się podczas uścisku godowego.
Zagrożenia dla kumaka nizinnego są typowe, jak dla innych gatunków
płazów. Głównym niebezpieczeństwem jest zanik miejsc odpowiednich do rozrodu: zanikanie drobnych zbiorników wodnych i ich sieci,
eutrofizacja i zarastanie zbiorników, osuszanie mokradeł, likwidacja
starorzeczy i regulacja rzek, sypanie wałów ograniczających okresowe wylewy, zasypywanie oczek wodnych. Szczególnie groźna jest
także fragmentacja krajobrazu i powstawanie barier utrudniających
lub uniemożliwiających migracje osobników i kolonizowanie nowo
powstających zbiorników. Polska populacja tego gatunku w całości
nie jest obecnie zagrożona, jednak populacje lokalne, na terenach
o intensywnej działalności człowieka mają znikome szanse na przetrwanie bez podjęcia działań wspierających.
Projekt nr LIFE 10 INF PL 677 pn. Ogólnopolska kampania informacyjno-promocyjna „Poznaj swoją Naturę” jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków instrumentu finansowego Life + oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej