docPod redakcją Ryszarda Patera CZĘŚĆ II 1
download 
Reklamacja Transkrypt
Pod redakcją Ryszarda Patera CZĘŚĆ II 1
CZĘŚĆ II Pod redakcją Ryszarda Patera 1 2 Spis treści części II: 1. Przemysł, usługi ………………………………………………………….... 4 2. Partie i organizacje .…………………………………………………..…… 50 3. Kultura .………………………………………………………………....…. 77 4. Oświata ……………………………………………………………….…...129 5. Kościoły, religie ……………………………………………………....…. 154 6. Sport …………………………………………………………………...… .191 7. Służba zdrowia …………………………………………………………... 219 3 1. Przemysł, usługi Dzięki zbudowaniu linii kolejowej Warszawa-Lida i Białystok-Białowieża Hajnówka zaczęła nabierać znaczenia jako węzeł kolejowy zarówno do przewozu ludzi i towarów w postaci surowców drzewnych, owoców leśnych, skór futerkowej zwierzyny łownej. W 1903 r. zbudowano szosę z Bielska Podlaskiego do Białowieży, która przebiegała przez Hajnówkę. W czasie I wojny światowej, w 1915 r. Puszczę Białowieską zajęli Niemcy i przystąpili do jej eksploatacji. Zbudowali w Hajnówce dwa tartaki, fabrykę suchej destylacji drewna, węzeł leśnych kolejek waskotorowych, warsztaty naprawcze, a w lesie około 90 km torów kolejowych służących do transportu drewna z Puszczy Białowieskiej. Władze polskie przejęły Hajnówkę w 1919 r. Zakłady przemysłowe stanowiły własność państwową i były wydzierżawione, tylko fabryka „Terebenthen”” przeszła w ręce prywatne. Przez kilka lat Puszczę, kolejki i tartaki w Hajnówce dzierżawiła firma angielska The Century European Timber Corporation. Napływała do Hajnówki fala ludności z różnych stron Polski. Ponadto została tu rozwiązana białoruska dywizja gen. BułakBałachowicza, której żołnierze osiedli w Hajnówce i Białowieży. Utworzył się swoisty konglomerat gwarowy i kulturowy, w którym Polacy stanowili około 70% ludności. W dziedzinie gospodarczej dominowały cztery zakłady przemysłowe: Fabryka Chemiczna, Zarząd Kolei Leśnych, Terebenthen i Zakłady Drzewne Lasów Państwowych, które zostały rozbudowane, nowocześnie zorganizowane i zmechanizowane tak, że w roku 1938 były największym zakładem przemysłowym i zatrudniały 1521 osób. Łącznie w zakładach przemysłowych Hajnówki pracowało 1947 osób. Hajnówka była drugim co do wielkości ośrodkiem przemysłowym w województwie. Rozwijało się rzemiosło. Druga wojna światowa i okupacja zahamowały rozwój osady. Zniszczeniu uległy zakłady produkcyjne, część miasta, stacja i tory kolejowe. Po wojnie odbudowano zniszczone zakłady, przebudowano większość ulic, postawiono osiem szkół, cztery kościoły różnych wyznań, dom kultury, dwa szpitale, przychodnię rejonową, stację uzdatniania wody, basen pływacki, a także wprowadzono komunikację miejską. Zmniejszona podaż drewna z Puszczy Białowieskiej w latach 80. wpłynęła na upadek zakładów przemysłowych. Po 1989 r. zaczęły powstawać firmy prywatne związane głównie z przeróbką drewna. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Podlaski Oddział Regionalny Biuro Powiatowe w Hajnówce – zajmuje się wspieraniem rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. ARiMR Hajnówka współpracuje z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a jednocześnie podlega nadzorowi Ministerstwa Finansów w zakresie gospodarowania środkami publicznymi. Beneficjentami działań realizowanych przez ARiMR Hajnówka są m.in. rolnicy, 4 mieszkańcy wsi, samorządy lokalne, przedsiębiorcy, a także podmioty sektora rybackiego. W latach 2007 - 2013 ARiMR Hajnówka będzie wdrażała instrumenty pomocy finansowane przez Europejski Fundusz Rolnej Gwarancji, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejski Fundusz Rybacki. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) - powstała w 1994 r. powołana Ustawą z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 1994 r. Nr 1, poz. 2) w celu wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Obecnie działa na podstawie Ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2008 r. Nr 98, poz. 634). W Hajnówce Biuro Powiatowe ARiMR od początku tworzył Mikołaj Janowski zajmujący stanowisko kierownika. Arino House – początki firmy sięgają 1954 roku, kiedy to Mikołaj Nikonczuk kontynuując tradycje rodzinne, rozpoczął działalność w zakresie usług stolarsko-ciesielskich. 20 lat później jego syn, również Mikołaj, założył zakład stolarki budowlanej i wykończeniowej. Od lat osiemdziesiątych firma rozpoczęła produkcję mebli. Jako jedna z pierwszych zajęła się wdrażaniem aranżacji kuchennych wykonywanych na indywidualne zamówienie. W ofercie pojawiły się awangardowe podówczas rozwiązania, jak np. rogowe szafki, czy grube blaty. Za wprowadzanie innowacji była odpowiedzialna żona Pana Mikołaja - Nina Nikonczuk. Wiele z jej ówczesnych pomysłów znalazło trwałe zastosowanie w później projektowanych standardach mebli kuchennych. W 1993 roku firma zyskała nazwę: Fabryka Mebli Nikom Mikołaj Nikonczuk. Marka Nikom szybko stała się rozpoznawalnym producentem mebli wykonywanych na indywidualne zamówienie. W wyniku dynamicznego rozwoju rynku oraz koniecznej restrukturyzacji firmy, w roku 2004 powstała nowa marka - Arino House, łącząca bogate doświadczenia wieloletniej działalności z innowacyjnym podejściem odpowiadającym rynkowym wyzwaniom. Główna siedziba i fabryka mieści się w Hajnówce w dzielnicy Judzianka. Firma prowadzi sprzedaż na terenie kraju w salonach własnych oraz poprzez sieć kontrahentów. Bar „U Wołodzi” - Najsłynniejszy polski lokal używający symboli komunizmu powstał w 1990 r. Jego właściciel Wojciech Rynarzewski zgromadził tam pokaźną kolekcję pamiątek po czasach komunizmu. Organizował w nim happeningi i spotkania z młodzieżą. Lokal mieścił się w niepozornym czy wręcz obskurnym baraku przy hajnowskim targowisku. Bar ,,U Wołodzi” i jego właściciel zostali opisani w kilkunastu zagranicznych przewodnikach: szwedzkich, angielskich, niemieckich, francuskich. Filmy o lokalu wyświetlane były w stacjach telewizyjnych Japonii i USA. Była tam Maryla Rodowicz, 5 Izabela Skorupko, poseł KPN Krzysztof Król, premier Włodzimierz Cimoszewicz a nawet dyrektorka paryskiego Luwru. Główną atrakcją lokalu były improwizowane napady na turystów. Relację z napadu nagraną przez Andrzeja Petelskiego z TV Białystok z udziałem aktorów amatorów, nadano na kanale telewizji regionalnej w czasie turnieju miast Hajnówka – Kurnik. Obecnie bar jest nieczynny. Biuro Projektów i Obsługi Inwestycji - BPiOI Sp. z o.o. powstała w 1966 r. wskutek przekształcenia Terenowego Zespołu Usług Projektowych w Hajnówce, który powstał przy Wydziale Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Hajnówce. Siedziba ówczesnego TZUP mieściła się w budynku Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Hajnówce. TZUP powstał z założeniem wykonywania prac projektowych w zakresie projektowania budynków mieszkalnych, inwentarskich, stodół, gospodarczych wyłącznie na terenie powiatu hajnowskiego. Prowadzone było również rozpowszechnianie i sprzedaż typowych projektów wykonywanych przez Biuro Studiów i Projektów Budownictwa Wiejskiego w Krakowie oraz Biuro Projektów Budownictwa w Warszawie. Ilość opracowywanych projektów wykonywanych indywidualnie była znikoma w stosunku do sprzedaży i adaptacji projektów typowych realizowanych przez w/w biura, a przyczyną tego była niewystarczająca liczba projektantów w stosunku do panującego w owym czasie zapotrzebowania na usługi w zakresie budownictwa. Zatrudnienie na początku postanie TZUP było niewielkie ze względu na brak projektantów miejscowych. Podstawę zatrudnienia stanowili projektanci z miasta Białegostoku. Projektanci byli zatrudniani na umowy o dzieło. Zatrudnienie na pełny etat w 1970 r. wynosiło 6 osób, w którego skład wchodził: kierownik jednostki, główna księgowa, kasjer oraz trzech techników. Kierownikiem jednostki od chwili jej powstania był Tadeusz Pastuszak. Zadania techników budownictwa wiejskiego polegały na doradztwie fachowym budującym w poszczególnych gminach oraz wsiach. W 1975 roku zostały zlikwidowane Prezydia Powiatowej Rady Narodowej i TZUP został przekazany pod Wojewódzki Zarząd Inwestycji Rolniczych w Białymstoku. Zakres opracowań wykonywanej dokumentacji projektowej zwiększył się o realizację projektów dla jednostek uspołecznionych rolnych jak Spółdzielnie Produkcyjne oraz Spółdzielnie Kółek Rolniczych z terenu byłego już powiatu. Wydawanie pozwoleń na budowę i sprawy związane z informacjami inwestycjach przeszły pod kompetencję samorządów gminnych. Zaistniała zmiana podniosła rangę TZUP, albowiem otrzymywał od WZIR w Białymstoku najnowsze materiały do projektowania jak: katalogi projektów typowych, normy budowlane, informacje najnowsze w zakresie budownictwa, jak również przeprowadzano szkolenia pracowników biura. Organizowano również w tym czasie konkursy jak „Dom Moich Marzeń” na najlepszy projekt 6 budynku mieszkalnego oraz „Złota Wiecha” na najlepszy budynek inwentarski. Budynki konkursowe nagradzane były z dotacji PZU. Wielkość opracowań w latach 1970-80 wynosiła około 1000 projektów rocznie. Ilość projektantów w tym czasie wynosiła około 40 osób (inżynierów i techników w większości z terenu byłego powiatu, zatrudnianych na umowy o dzieło) oraz 6 osób zatrudnionych na pełny etat. Wśród projektantów wyróżniali się: inż. Michał Roszko, tech. Włodzimierz Wołkowycki, tech. Konstanty Patejuk, tech. Tadeusz Mróz, tech. Aleksander Łuksza. W roku 1986 TZUP został przekazany pod nadzór Naczelnika Miasta Hajnówka. Zakres zadań statutowych pozostał bez zmian. Kierownikiem firmy pozostał Tadeusz Pastuszak, a po odejściu na emeryturę w 1990 roku, ówczesnego Burmistrz na to stanowisko powołał Konstantego Patejuka. Ze względu na braki zleceń projektowych, które rozpoczęły się w latach dziewięćdziesiątych, biuro zostało uszczuplone i zmniejszono zatrudnienie do 2 osób (kierownik i główna księgowa). Dnia 01.04.2000 roku TZUP został przekształcony w Biuro Projektów i Obsługi Inwestycji Spółkę z o. o., która działa do dnia dzisiejszego. Spółka zatrudnia 3 osoby na pełen etat oraz około 40-stu projektantów (na umowy cywilne) z różnych branż. W ramach swojej działalności spółka wykonuje działalność związaną z budownictwem w zakresie projektowania oraz nadzorowania inwestycji z branży architektonicznej, konstrukcyjno – budowlanej, sanitarnej, elektrycznej, drogowej, telekomunikacyjnej. Również projekty budynków mieszkalnych, gospodarczych, inwentarskich, użyteczności publicznej, innych budynków i budowli, instalacji i sieci sanitarnych, elektrycznych, drogowych, telekomunikacyjnych, ekspertyzy techniczne, projekty technologiczne, kosztorysy, specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót, świadectwa charakterystyk energetycznych. BPIO Sp. z o.o. prowadzi również działalność w zakresie kształcenia, co pomaga młodym ludziom z powiatu hajnowskiego wdrożyć się w tej branży oraz zdobyć niezbędne doświadczenie. Od dnia 14 czerwca 2010 roku Biurem Projektów i Obsługi Inwestycji kieruje Józef Popiel. Budowlana Spółdzielnia Pracy "Czyn" - powstała w 1963 r. jako WZGS "SCh" Zakład Inwestycji i Budownictwa w Hajnówce. Założycielami byli pracownicy PZGS i GS. Wykonywała kompleksowe roboty budowlane i produkowała materiały budowlane. Wybudowała biurowiec PZGS w Hajnówce, biura GS w Narwi, Kleszczelach, Hajnówce, Wytwórnię Wód Gazowanych w Kleszczelach, masarnię i Dom Książki w Białowieży. W 1969 r. wybudowała magazyn "Herbapolu" w Bielsku Podlaskim, restaurację w Białowieży. W 1970 roku zbudowała m.in.: magazyny w Łubinie Kościelnym, Wyszkach, Wytwórnię Wód Gazowanych w Hajnówce. Ogółem w 1970 roku zbudowała 75 obiektów w 7 powiatach. W 1972 r. zbudowała 47 obiektów, w tym budynek 7 GRN i Ośrodek Zdrowia w Dubiczach Cerkiewnych, zlewnię mleka w Szastałach, Szczytach i Wygonowie, budynek gospodarczy Technikum Rachunkowości Rolnej w Bielsku Podlaskim, hotele robotnicze OTK na stacjach Chryzanów, Więcków, Siemianówka, piekarnię w Bielsku Podlaskim, mieszalnię pasz w Mońkach, pawilon gastronomiczny w Czeremsze. W 1973 r. zbudowała punkty skupu żywca w Orli, Białowieży i Boćkach, budynki Zakładu Zieleni Miejskiej w Hajnówce oraz własny biurowiec, magazyny i warsztaty przy ul. Warszawskiej. Zatrudnionych było 161 osób w brygadach: budowlanej, instalacji elektrycznych, wodno-kanalizacyjnej i centralnego ogrzewania. W 1974 r. wykonała chatę puszczańską koło Białegostoku, punkt skupu żywca w Bielsku Podlaskim, laboratorium i magazyn PZGS w Hajnówce, hotel w Bondarach, magazyn w Białowieży i Dubiczach Cerkiewnych, sklep w Kleszczelach, Wytwórnię Wód Gazowanych w Narewce. W 1975 r. Spółdzielnia zbudowała pawilony handlowe w Dąbrowie Białostockiej i Bielsku Podlaskim, mieszalnię pasz w Hajnówce, magazyn Centrali Nasiennej w Hajnówce, Ośrodek Zdrowia w Łosince, Wytwórnię Wód Gazowanych w Bielsku Podlaskim. W 1976 r. zbudowano: kotłownię dla PZGS w Hajnówce, masarnię w Kleszczelach i Ośrodek Zdrowia w Lewkowie. W 1977 r. oddano do użytku Ośrodek Zdrowia w Białowieży, masarnię w Orli, zajazd turystyczny w Czarnej Białostockiej, pawilon handlowy i restaurację w Wyszkach, mieszalnię pasz w Widowie. W 1978 r. zbudowano restaurację w Narewce i piekarnię w Nurcu., a w 1979 r. restaurację w Drohiczynie, hotel w Bondarach. Spółdzielnia przemianowana została na Oddział Budowlano-Montażowy. W 1985 r. Oddział zatrudniał 130 osób. Na wielu budowach zatrudniani byli więźniowie z miejscowego zakładu karnego. Rozwiązana w 1997 r. Dyrektorem Oddziału od 1971 r. był Jerzy Kendyś. Cech Rzemiosł Różnych w Hajnówce został powołany zarządzeniem Wydziału Przemysłu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku dnia 28.10.1965 r. Działalność swoją rozpoczął w dniu 13.04.1966 r. w wynajętym pomieszczeniu na ul. Waryńskiego 40 w Hajnówce. W dniu 17.10.1974 r. postanowieniem Państwowego Biura Notarialnego w Bielsku Podlaskim członkowie Cechu w Hajnówce nabyli nieruchomość przy ul. M. Buczka obecnie Ks. I. Wierobieja nr 21. Cech jest społeczno-zawodową organizacją rzemiosła zrzeszająca na zasadza dobrowolności członków niżej wyszczególnionych branż. Cech posiada osobowość prawną. Działalność swoją prowadzi na podstawie ustawy o rzemiośle z dnia 22.03.1989 r. i jest wpisany do Rejestru Sądowego w Białymstoku. Cech jest członkiem Izby Rzemieślniczej i Przedsiębiorczości w Białymstoku. Działalność swoją prowadzi zgodnie ze Statutem Cechu uchwalonym na Walnym Zgromadzeniu członków. 8 Ciepłownia "Rindipol" - Jest to oddział spółki Rindipol, z udziałem kapitału zagranicznego, z siedzibą zarządu w Chojnicach, która w maju 2005 r. roku dokonała zakupu ciepłowni od przedsiębiorstwa Furnel S.A (grupa Forte). W skład ciepłowni wchodziły zarówno kotły miałowe, jak i na biomasę. Ciepłownia ta została przejęta w bardzo złym stanie technicznym, a niektóre kotły zainstalowane były w 1909 r. Niezwłocznie po zakupie przystąpiono do opracowywania koncepcji modernizacji ciepłowni. Pod koniec 2005 r. ruszyły prace związane z realizacją I etapu inwestycji. Zainstalowano rezerwowoszczytowe koty olejowe, które mają zapewnić bezpieczeństwo energetyczne mieszkańców Hajnówki. Oprócz nich „Rindipol” posiada w ciepłowni dwa kotły olejowe i dwa parowe wodnorurkowe o łącznej mocy cieplnej około 50 megawatów. Około 70% produkowanej energii cieplnej przeznacza się na ogrzewanie miasta, a pozostałe ciepło na ogrzewanie Fabryki Mebli "Forte". Zatrudnienie wynosi około 30 pracowników. W Hajnówce spółkę „Rindipol” reprezentuje Bogdan Szota - Prokurent - Kierownik Ciepłowni w Hajnówce. Fabryka Chemiczna - rozpoczęła działalność w 1917 roku. Fabrykę budowała niemiecka firma Scharing pod kierunkiem inżyniera Zeissa. Przy budowie fabryki i sieci kolejki wąskotorowej na terenie obecnej Hajnówki zatrudnionych było 1200 żołnierzy niemieckich i 3000 jeńców rosyjskich i francuskich dla których wybudowano baraki rozlokowane w kilku punktach osady. Wybudowano 4 retortownie przeznaczone do zwęglania drzewa liściastego (grabu, brzozy, dębu i olchy). Ustawiono je w układzie krzyżowym: południowo-wschodnia (AB), południowo-zachodnia (CD), północnowschodnia (EF) oraz północno-zachodnia (GH). Wszystkie retortownie miały po dwa niezależne bloki murowane z gniazdami (otworami na retortę) po 18 retort w każdym. Łącznie było 144 gniazda retortowe, do których wstawiano, a po zakończeniu procesu wystawiano, metalowe retory załadowane drewnem. Ładowność każdej retorty wynosiła 5,25 metra przestrzennego. Wszystkie retortownie miały swoją aparaturę do skraplania parowo-gazowych produktów rozkładu drewna. Bloki retortowe były wyposażone w suwnice mostowe, usytuowane na konstrukcji nośnej, wykonanej z bali drewnianych. Proces suchej destylacji drewna przebiegał w następujący sposób – każdą stalową retortę po załadowaniu drewnem szczelnie zamykano, wstawiano do gniazd i ogrzewano od spodu w specjalnym palenisku bez dostępu powietrza i po kilku godzinach retortę wyjmowano, opróżniano z węgla drzewnego, a na jej miejsce nad palenisko wędrowała następna retorta. Do ogrzewania retort wykorzystywano węgiel kamienny, węgiel drzewny lub powstające w trakcie destylacji palne gazy (tzw. holzgaz). Wybudowano również instalacje do przerobu produktów ciekłych. Uzupełniającymi działami była kotłownia wyposażona w dwa kotły parowe typu Babcok-Vilcox, siłownia, warsztaty mechaniczne i elektryczne, stacja pomp do 9 obiegu wody. Wodę pompowano z rzeki Leśnej, ze specjalnie zbudowanego basenu niedaleko mostu na ulicy Batorego. Wykorzystana woda była odprowadzana do niewielkiego zbiornika w okolicy dzisiejszej ulicy Chopina, skąd wąskim rowem spływała do drugiego basenu służącego do wyrównania temperatury, następnie spuszczano ją do rzeki Leśnej. Wybudowano również wewnętrzną sieć transportową wąsko- i szerokotorową z bocznicą. W fabryce było zatrudnionych ponad tysiąc osób. Przerabiano wówczas 700 mp. drewna na dobę (około 230 000 mp. rocznie), pozyskując w tym czasie około 80 t węgla drzewnego. Fabryka pracowała zaledwie rok. Niemcy na mocy Traktatu Ryskiego musieli opuścić Hajnówkę pozostawiając po sobie zakład z kompletnym wyposażeniem lecz bez dokumentacji zakładu, obsługi i specjalistów od nadzoru W 1920 r. decyzją Rządu Tymczasowego Fabryka została upaństwowiona. Fabrykę chemiczną wydzierżawiła w 1921 r. firma pod nazwą „Fabryka Spółka Akcyjna w Hajnówce". Zatrudniano 240 robotników. Pierwotnego poziomu przerobu drewna nigdy nie osiągnięto. Zlikwidowano retortownię EF (teren obecnych warsztatów mechanicznych), pracowały z przerwami retortownie AB i CD. Retortownia GH wykorzystywana była bardzo rzadko. W roku 1926 fabrykę przejęła "Spółka Akcyjna Grodzisk". Powstał w fabryce oddział straży pożarnej. W latach 1929-30 wybudowano wytwórnię kwasu octowego, studnię głębinową o zdolności 80 m3 /h, uruchomiono oddział rektyfikacji, zmodernizowano kondensację, siłownię i kotłownię. Pracowała maszyna parowa, silnik spalinowy angielskiej firmy „Crossley”, o mocy 335 KM. Silnik ten napędzany był odpadowymi gazami palnymi, powstającymi w procesie zwęglania drewna (tzw. gazy niekondensujące). Wraz z turbozespołem „Stal” zabezpieczone było całkowicie zapotrzebowanie na energię elektryczną całej fabryki i przyległego osiedla. Wybudowano nowoczesny kocioł firmy Zieleniewski, z łuskowym rusztem „wędrującym”. W 1937 r. oddano do eksploatacji piec stojący do produkcji węgli aktywnych odbarwiających, w roku następnym dwa piece obrotowe do produkcji węgli aktywnych granulowanych. Dyrekcja duża wagę przywiązywała do spraw socjalnych. W 1937 roku ilość budynków mieszkalnych wyniosła 23 o łącznej powierzchni 4087 m2. W następnym roku zbudowano budynek dyrekcyjny oraz przedszkole. Warunki pracy w tej fabryce były trudne. Zarobki robotnika wynosiły przeciętnie 60-80 zł miesięcznie. Często ze względu na brak zbytu produktów fabryka zmniejszała produkcję, część robotników zwalniano. Szli oni wtedy po zapomogę do gminy w Łosince lub podejmowali akcje strajkowe. Pierwsza z nich odbyła się 2 września 1924 r. Rozpoczęła ona falę strajków w zakładach na terenie całej Puszczy Białowieskiej. W latach 1939-41 fabryka znajdowała się pod administracją sowiecką pod 10 nazwą „Gajnowskij Chimiczeskij Kombinat”. Wymieniono kierowniczy personel administracyjny. Dyrektorami byli Józef Troczyński, Duchowski, Lerner, Suczkow i Jureniew. W latach 1941-44 trwała okupacja niemiecka. Stanowiska administracyjne objęli Niemcy, natomiast miejscowi pracownicy stanowili kadrę techniczną i fizyczną. Fabryka nosiła nazwę „Chemische Fabrik In Hajnówka” a dyrektorem był Shtelcer. Niemcy utworzyli zawodową straż pożarną, która dawała mężczyznom pewne schronienie. W 1944 r. niespodziewany i szybki atak 65. armii gen. P. Batowa uniemożliwił okupantom wysadzenie w powietrze i zniszczenie Fabryki Chemicznej w Hajnówce. Niemcy do ostatniej chwili rozmontowywali i wywozili maszyny oraz urządzenia, zwłaszcza wykonane z metali kolorowych. Tego, czego nie mogli zabrać, niszczyli młotami. Robotnicy z narażeniem własnego życia zdołali jednak ukryć część urządzeń. Zdawało się więc, że fabryka zostanie ocalona. Tymczasem stało się inaczej. Od pocisków artylerii hitlerowskiej zapaliły się budynki. Wszyscy robotnicy, znajdujący się na miejscu, stanęli do ratowania fabryki. Mimo ofiarności i poświęcenia, ogień strawił jednak niemal pół zakładu (retortownię, octownię, klejownię, magazyny). Szkody wyrządzone przez hitlerowców były bardzo dotkliwe. Po wyzwoleniu Hajnówki fabryką kierowała administracja sowiecka. Przystąpiono do odbudowy i uruchomienia zakładu. Kilku pracowników zakładu otrzymało pełnomocnictwo do znalezienia i sprowadzenia zagrabionego przez Niemców mienia fabryki: Marian Stachniewicz, Witold Chmielewski Konstanty Hryniewicki, Ryszard Maglewski - udali się do Siedlec. Okazało się bowiem, że na tutejszym dworcu znajdowało się osiem wagonów załadowanych maszynami, pochodzącymi z Fabryki Chemicznej. Wkrótce też przybyła do Siedlec większa grupa robotników. Niełatwa to była misja. Tory kolejowe były zerwane, brakowało transportu samochodowego. Robotnicy nie zrażali się trudnościami. Za pomocą środków transportowych, użyczonych przez armię radziecką, przewieźli maszyny do Hajnówki. W tym też czasie w zakładzie trwały prace remontowe. Robotnicy wykonali z drutu 600 kg gwoździ i naprawili podziurawione dachy. Inna grupa zalutowała 111 dziur w zbiorniku wieży ciśnień. Pracowano również przy uruchomieniu warsztatów mechanicznych, pompy, wieży ciśnień, maszyny parowej, turbiny parowej i retortowni. Ludzie pracowali dniem i nocą prawie za darmo (najczęściej tylko za kawałek chleba). Nie szczędzili sił i trudu. W końcu sierpnia 1944 r., dzięki dużemu wysiłkowi całej załogi, ruszyły pierwsze retortownie. Decydującą rolę w uruchomieniu produkcji fabryki odegrali: ówczesny dyrektor Józef Fabicki, kierownik produkcji Jan Filipczuk, Jan Belter, Tadeusz Przybysz, Konstanty Hryniewicki, Marian Stachniewicz, Witold Chmielewski, Leon Borkowski, Stefan Tkacz, Kazimierz Piasecki, Henryk Pyra i inni. Zatrudnionych było 207 robotników. 11 Dbano również o sprawy socjalne. W 1945 r. z inicjatywy Związku Walki Młodych powstała świetlica. W 1947 r. rozpoczęło pracę przedszkole o 3 oddziałach a w 1955 r. utworzono zespół pieśni i tańca. Po wojnie fabryka przyjęła nazwę: Zakłady Suchej Destylacji Drewna w Hajnówce. W 1952 r. zakład został zakwalifikowany do przemysłu kluczowego. Nastąpiła jego rozbudowa i modernizacja. Duży udział miał w tym Jarosław Dobrzański, związany z zakładem od 1940 r. Będąc kierownikiem laboratorium otrzymał w 1952 r. nagrodę państwową III stopnia za osiągnięcia w zakresie nowatorskiej produkcji węgli aktywowanych. Wkrótce awansował na kierownika kontroli technicznej zakładu. W tym czasie podjął studia 4-letnie studia zaoczne na wydziale chemicznym na Uniwersytecie Warszawskim. W listopadzie 1953 r. oddano do użytku nowy oddział węgli aktywowanych (WH) oraz magazyn. Po kilku miesiącach kierownikiem WH został Jarosław Dobrzański. W okresie „odwilży” politycznej w sierpniu 1956 roku Jarosław Dobrzański został powołany na stanowisko dyrektora naczelnego Zakładów Suchej Destylacji Drewna. Wówczas zakład był nie tylko wytwórcą dóbr materialnych, ale musiał też spełniać dodatkowo funkcje polityczno-społeczne. Nakładano więc na fabrykę rozmaite zadania inwestycyjne typu miastotwórczego (budowa bloków mieszkalnych na Osiedlu Millenium- 1953 r., ZDK „Górnik” – II.1957 r., basenu kąpielowego-1959 r. i inne). Zobowiązywano do finansowego patronatu nad działalnością kulturalno-oświatową (Zespół Pieśni i Tańca, dziecięce Ognisko Baletowe, młodzieżowy klub „Entuzjaści” i inne). W 1958 r. rozpoczął produkcję dział suchej destylacji karpiny, w którym produkowano węgiel drzewny, terpentynę, oleje flotacyjne, smołę apteczną i preparat piro. W 1961 r. rozpoczęła pracę siłownia i kotłownia parowa o jednym kotle. W 1963 r. zbudowano dział węgli aktywnych, powstały 4 nowe piece obrotowe WH4. W 1964 r. w nowo wybudowanym budynku zorganizowano laboratorium badawcze, które zajmowało się wdrażaniem nowych technologii opracowywanych przez instytuty naukowe, ekonomiką wytwarzania węgli drzewnych i aktywnych, pracowało nad poprawą jakości produkowanych wyrobów i zwiększeniem ilości produkowanego węgla aktywnego. W tym czasie zakład zatrudniał 600 pracowników. W 1966 r. oddano do użytku warsztaty mechaniczne i linię przesyłową wysokiego napięcia, a w roku następnym rozpoczął pracę nowy dział octownia, produkując techniczny kwas octowy. Nową retortę RG3 uruchomiono w 1968 roku - wytwarzała ona węgiel przemysłowy. Podstawowymi produktami zakładu były: węgle drzewne (generatorowy, granulowany, medyczny, odbarwiający, żarzony), alkohol metylowy, dziegieć, oleje drzewne, octan wapnia, rozpuszczalnik, smoła, terpentyna, stabilizator, pak i inne. Praca w zakładzie była ciągła, trzyzmianowa, szkodliwa dla zdrowia. Dymy, gazy i ciecze wydzielające się z zakładu, powodowały znaczne skażenie Hajnówki i 12 Puszczy Białowieskiej. Stopień mechanizacji prac ciężkich i pracochłonnych był niski. W zakładzie była bardzo duża płynność kadr. Około 70% robotników rekrutowało się z okolicznych wsi. Szli tam do pracy przeważnie ludzie o niskich kwalifikacjach. Warunki pracy powodowały trudności w naborze pracowników, zwłaszcza mężczyzn. W tej sytuacji wiele stanowisk obsługiwały kobiety, mimo przeciwwskazań lekarza. Powodowało to zwiększenie absencji chorobowej. Robotnicy pracowali pięć dni w tygodniu po osiem godzin dziennie. Zakład dowoził pracowników do pracy własnym autokarem. W 1975 r. przekazano do eksploatacji retortę o ruchu ciągłym Lambiotte'a. Fabryka dostarczała swoje produkty zakładom chemicznym w Kędzierzynie, Oświęcimiu, Płocku, Puławach, Tarchominie, Tarnowie. W 1977 r. zakład podlegał Zjednoczeniu Przemysłu Tartacznego i Wyrobów Drzewnych w pionie Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Rocznie przerabiano ok. 108 tys. m3 drewna stosowego, w tym 70% grabu i 30% brzozy oraz około 1600 m3 karpiny. Dostawy surowca z terenu Puszczy Białowieskiej stanowiły 25%. Zakład zużywał rocznie 576 tys. ton wody, 16 tys. ton węgla kamiennego. Wydzielał 245 tys. ton ścieków przemysłowych i sanitarnych, 247 tys. ton ciężkich substancji szkodliwych, 5,6 tys. ton fenolu, 900 ton dwutlenku siarki, 2280 ton tlenku węgla, 2200 ton węglowodorów. Wszystkie ścieki odprowadzane były rowem ściekowym do rzeki Leśna, która stawała się martwa. Substancje gazowe były szkodliwe i uciążliwe dla mieszkańców i środowiska roślinnego. W 1980 roku zakład rozpoczął produkcję eksportową węgla generatorowego z drewna liściastego do Szwecji. W 1982 roku proces technologiczny produkcji węgli był zautomatyzowany, brak było zabezpieczeń przed substancjami szkodliwymi dla zdrowia. Społeczeństwo domagało się skutecznej modernizacji procesu produkcyjnego lub zamknięcia zakładu. Ale urządzenia były przestarzałe i próby modernizacji nie powiodły się. Zakład rozpoczął produkcję pochłaniaczy zapachów do lodówek oraz filtrów do oczyszczania wody pitnej. Zatrudnienie: 1945r. - 363, 1950 - 382, 1955 - 723, 1960 - 597, 1965 - 593, 1970 - 659, 1974 - 817, 1979 - 819, 1984 717. Zakład posiadał: ambulatorium lekarsko-dentystyczne, autobus, basen kąpielowy, bibliotekę zakładową, 6 bloków mieszkalnych, chór, domki wypoczynkowe, gazetę zakładową "Chemiczniak", izbę tradycji, koło zakładowe PTTK, komitet zakładowy PZPR, kiosk zakładowy, przedszkole, straż pożarną, stołówkę przyzakładową, teatr amatorski, tuczarnię trzody, zakładowy dom kultury, zespół muzyczny, żłobek. W 1984 r. wprowadzono zakładowy system wynagrodzeń, którego podstawą była płaca zasadnicza. O wzroście płac decydował wzrost produkcji głównych 13 asortymentów i zmniejszenie zatrudnienia. Próbowano zmienić strukturę zatrudnienia, komasowano funkcje. Wzrosła wydajność pracy, nastąpił spadek odpływu pracowników i spadek absencji o 30%. Płace wzrosły o 214%, a produkcja o 30% w ciągu roku. Nastąpiła poprawa ekonomiczno - finansowa zakładu. Dom kultury przekazano miastu. W 1985 r. rozpoczęto wydawanie gazety zakładowej "Chemiczniak". Malała produkcja suchej destylacji drewna, jako szkodliwej dla środowiska. Nastąpiło zmniejszenie produktów ciekłych przez ich spalanie. Prowadzono starania o uruchomienie produkcji furfurolu. Wszystko to jednak nie zadowalało załogi. W roku 1989 strajk robotników spowodował odejście ze stanowiska dyrektora zakładu i podniesienie wysokości płac. Zakład chylił się do upadłości, nastąpiła prywatyzacja. Dyrektorami Fabryki Chemicznej byli: Kos, Tupalski, Mazurkiewicz (1925-30), Witold Berezowski (1930-37), Bronisław Strzelecki (1937-39). Dyrektorami w latach 1939-41 byli: Józef Troczyński, Duchowski, Lerner, Suczkow, Jureniew. Dyrektorami ZSDD byli: Szewiakow (1944), Józef Fabicki (1944), Stanisław Siemaszko (1945-50), Aleksander Sady (1951-54), Stanisław Marcińczak (1954-56), Wołoszczak (1956), Jarosław Dobrzański (1956-71). Dyrektorami HPSDD byli: Lech Kamiński (1971-74), Władysław Otoka (197582), Witold Murawski (1982-89 i 1992-96), Jarosław Krowiranda (1989-92) Filia POM w Hajnówce – powstała w 1967 r. przy ul. Targowej. Pierwszym kierownikiem był Czyżewski, następnie Sokołowski a ostatnim Michał Romaniuk. Zakład zatrudniał 18 osób. Jego głównym zadaniem były remonty ciągników i maszyn rolniczych. Rocznie przez hajnowski POM przewijało się około 1300 maszyn. W 1972 r. Filię zamknięto a jej miejsce zajęła Spółdzielnia Kółek Rolniczych, której kierownikiem został Zdzisław Miniakowski, a obecnie jest Orzechowski. Forte - w 2006 r. nastąpiło połączenia Spółki Furnel S.A. z Fabrykami Mebli Forte S.A., które przejęły cały majątek spółki akcyjnej "Furnel" z siedzibą w Hajnówce. Rejestracja połączenia przez sąd nastąpiła 29 września 2006 r. a w miejscu siedziby spółki utworzono Oddział "Forte". "Furnel" zatrudniał 750 osób w swojej głównej fabryce w Hajnówce. Jednak od 2007 r. zakład podobnie jak cała branża meblarska – przeżywała załamanie. Pogłębiła je jeszcze recesja w USA i spowolnienie gospodarcze krajów Unii Europejskiej. Nowo uruchomiona lakiernia była wykorzystywana tylko częściowo. Oddział w Hajnówce przyniósł swoim właścicielom 14 mln zł strat, w kolejnym roku straty tylko się pogłębiały o kolejne miliony. Ponieważ Zakład z Hajnówki ciągnął na dno Grupę Forte, dla ratowania firmy zarząd Forte zdecydował się zwolnić prawie połowę załogi (z 460 wówczas zatrudnionych). Mówiło się nawet o likwidacji zakładu. Ostatecznie w 2008 r. i na początku 2009 r. z pracą 14 pożegnało się ok. 130 osób. Po kilku miesiącach część zwolnionych ludzi mogła wrócić do pracy, gdy pojawiły się zlecenia na meble. Poza produkcją hajnowska fabryka zaczęła również dla całej Grupy Forte pakować podzespoły mebli. Rozpoczęły się też prace w tzw. centralnej rozdzielni okuć meblarskich. Były problemy ze zbyciem tych droższych mebli, bo najwięksi odbiorcy głównie z Niemiec sami podnosili się z recesji. Mało było klientów z kraju. Ale na szczęście pojawiły się zamówienia na tańsze wyroby dla Hiszpanów i dla Niemców. Furnel International Limited - w roku 1988 HPPD weszło w spółkę z angielską firmą Furnel International Limited. Spółka przejęła zakłady najbardziej ekonomicznie. Wydziały, które nie weszły do spółki, stanowiły odrębny zakład. W spółce zwolniono pracowników niewykwalifikowanych, niewydajnych, niezdyscyplinowanych. Zatrudnionym podniesiono płace. W rezultacie poprawiła się dyscyplina, zmniejszyła absencja, wzrosła dynamika eksportu i zysk. Odczuli to pracownicy, gdyż place wzrosły dwu-, trzykrotnie. Pracownicy innych zakładów z zazdrością słuchali opowieści o „bajońskich” zarobkach.- Do „Furnelu” trafiłem w 1991 roku. Moje pierwsze wynagrodzenie w tej firmie wyniosło dwa miliony 900 tys. zł, podczas gdy w poprzedniej pracy zarabiałem 700 tysięcy zł – wspomina dawny pracownik zakładu. - Później, niestety, było coraz gorzej. Po trzech latach spółka zaczęła płacić podatki. Powoli, systematycznie doprowadzano zakład do upadłości powodując reakcję związków zawodowych. W roku 1992 wybuchł strajk załogi. Nowym dyrektorem Spółki został Jan Piskur. Mimo trudności Furnel starał się unowocześnić działalność. Utworzono nowy wydział płyt klejonych, Hiszpanie zbudowali kotłownię na odpady drzewne, zbudowano nową suszarnię sterowaną komputerowo. Po kilku latach rozkwitu nastąpił regres. Sytuację próbował naprawić Krzysztof Grodecki w latach 1994-97. Kiedy odszedł, Spółkę podzielono na trzy mniejsze-Zakład Mebli (dyr. Wacław Jankowski), Zakład Przerobu Drewna (dyr. Anatoliusz Czerwonka) i Zakład Produkcji Pomocniczej (dyr. Anatol Żukowski) obejmujący warsztaty i kotłownię, żeby lepiej zarządzać. Ujawniły się rzeczywiste koszty działalności. Zakład był w słabej kondycji. Mówiono o jego upadku. I wtedy pojawił się wybawca, spółka "Forte" z Ostrowi Mazowieckie, specjalizująca się w produkcji mebli skrzyniowych i kuchennych. W 2000 r. nastąpił sojusz strategiczny spółki akcyjnej "Furnel" z siedzibą w Hajnówce z Grupą Kapitałową Fabryk Mebli "Forte"S.A. Olbrzymie zadłużenie i brak środków na bieżącą działalność groziły likwidacją zakładu. Jednak podpisane w tym samym roku porozumienie układowe z wierzycielami i wdrożenie programu naprawczego dało szansę na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Wkrótce nowy prezes Wiktor Vaina zaczął "wielkie sprzątanie". Pozbył się "starych" dyrektorów, kierowników, postawił na młodych pracowników, 15 wysyłając starych fachowców na wcześniejsze zasiłki. Wydawało się, że nowi właściciele pokażą, jak powinno się nowocześnie pracować. Rok 2003 "Furnel" zakończył zyskiem netto przekraczającym 7 mln zł i przychodami ze sprzedaży przekraczającymi 105 mln zł. W roku 2004 przychody ze sprzedaży wzrosły o prawie 10%. Zwiększeniu uległ również zysk wypracowany przez przedsiębiorstwo, które zakończyło spłatę zobowiązań wynikających z zawartego układu. Nowym prezesem spółki został Ryszard Sebastian. W 2004 r. "Furnel" S.A. w Hajnówce został włączony do Grupy Kapitałowej Fabryk Mebli "Forte" S.A. Gryfskand →Zakład Węgli Aktywnych "Gryfskand" w Hajnówce Hajnowskie Przedsiębiorstwo Produkcji Leśnej „Las” - Zakład powstał w 1946 roku pod nazwą Spółdzielnia Użytków Ubocznych "Las". Początkowo Spółdzielnia zajmowała się tylko pozyskiwaniem runa leśnego. Rozwój przedsiębiorstwa nastąpił po roku 1960. Rozszerzono działalność na powiaty Hajnówka, Bielsk Podlaski, Siemiatycze i część powiatu Wysokie Mazowieckie. W Hajnówce powstał dział spożywczy, dział dziczyzny bitej i w 1962 r. zakład drzewny. W Białowieży i Nurcu utworzono bazy pozyskiwania i utrwalania runa leśnego. W Brańsku zorganizowano bazę eksportową, bowiem w tym rejonie pozyskiwano najwięcej kurki i borówki czernicy. Zadaniem bazy było zorganizowanie punktów skupu, zaopatrzenie ich w sprzęt i opakowania, informowanie o warunkach skupu i cenach oraz odbiór skupionych płodów. Przedsiębiorstwo zajmowało się organizacją zbioru i skupu oraz przetwarzaniem runa leśnego, a także produkcją wyrobów ze słomy i drewna, w tym opakowania do wyrobów precyzyjnych. Założono własne pasieki, zorganizowano zakład wikliniarski w Kotłach, ośrodki skupu wyrobów ze słomy w Dubinach i Redutach oraz 95 punktów skupu runa leśnego. Dostawcami runa byli zbieracze związani z zakładem umowami i zbieracze bez umów. Zbierane grzyby, owoce i zioła dostarczano do punktów, skąd transportowano je do zakładu spożywczego w Hajnówce. Produkcja spożywcza zakładu polegała na przygotowaniu pulpy owoców i grzybów solonych. Przygotowanie kurki i opieńki na rynek wewnętrzny i na eksport odbywało się przez blanszowanie i zalanie solanką. Beczki plastikowe do przechowywania pulp lub solanek sprowadzano z Holandii, a beczki drewniane wyrabiano w zakładzie. Przy przetwarzaniu runa leśnego używane były kotły żeliwne, cedzaki i kosze wiklinowe. W 1964 roku przerobiono 221 ton grzybów, w tym grzybów solonych 40 ton. Punkt przerobowy w Hajnówce przerobił 80 ton grzybów i wyprodukował 18 ton pulpy z czernicy. W 1972 r. rozpoczęto produkcję wikliniarską. Surowca dostarczali plantatorzy. W 1974 r. zakład założył własne plantacje wikliny odmian "amerykanki" i "konopianki". "Amerykanka" służyła do produkcji legowisk dla psów i kotów, a konopianka, jako taśma zielona, do wyrobów ze 16 słomy. Słomę nabywano od rolników. Wyroby wikliniarskie przeznaczone. były w całości na eksport. Prócz tego wyrabiano z wikliny kosze do balonów szklanych i faszynę melioracyjną, talerze, kosze. Faszynę wyrabiano z podszytu leśnego, a faszynę eksportową wyłącznie z łozy. We współpracy z nadleśnictwami przygotowywano żerdzie iglaste i liściaste. Z żerdzi iglastych wyrabiano kołki melioracyjne a z żerdzi liściastych rozwory i rygle. Chałupnicy wyrabiali grabie, kosiska, miotły i obręcze leszczynowe. W 1977 r. oddział drzewny wyprodukował 120000 szt. futerałów. Zakład należał do najbardziej efektywnych ekonomicznie jednostek w mieście. Udział w produkcji eksportowej wynosił tu 60%. Zakład produkował: części drewniane do samochodów, deszczułki ołówkowe, dyszle, faszynę, futerały do wyrobów precyzyjnych, grabie drewniane, kołki melioracyjne, kosiska, kosze, krzesła, listwy do maszyn żniwnych, maty słomiane, miotły brzozowe, obręcze, rozwory, rygle, sita do chłodni, słupki, skrzynie, stolarkę budowlaną, stoły wiklinowe, transporterki. Eksportowano też dziczyznę, ślimaki winniczki, jagody czarne, jagody jarzębiny, kurkę świeżą i soloną, opieńki, miód, pulpę jagodową i truskawkową, zioła lecznicze. Odbiorcami wyrobów były: Anglia, Belgia, Dania, Francja, Holandia, Austria, Kanada, RFN, Szwajcaria, Szwecja, Włochy, USA, a w kraju FSO Warszawa, Fabryka Wyrobów Precyzyjnych w Warszawie i inne. W skupie dziczyzny przedsiębiorstwo współpracowało z kołem łowieckim w Hajnówce. Przedsiębiorstwo dostarczało myśliwym siatki do odławiania żywych zajęcy, kołki i skrzynki na zające oraz transport do przewiezienia naganiaczy. Odłowione zające przewożone były do przedsiębiorstwa, a następnie do Bazy Eksportowej w Warszawie. W 1977 roku zatrudnionych było 246 pracowników. Płaca była określona według zaszeregowania pracownika do jednej z 16 grup płacowych. Część pracowników pracowała w systemie akordowym. W 1980 roku zatrudnionych było 233 robotników i 34 pracowników administracji. Zwierzynę bitą dostarczano do zakładu w Białymstoku. W roku 1985 zatrudnienie wzrosło do 320 osób, w tym mężczyzn 229, (z wykształceniem wyższym 5 osób, w tym mężczyzn 4). W roku 1984 zakład został przeniesiony do nowo zbudowanego pomieszczenia w dzielnicy Judzianka. Znacznie polepszyły się warunki pracy. W 1986 roku zebrano 94 tony kurek, 2 tony maślaków, 700 kg podgrzybków i 180 ton opieniek. W następnych latach zakład chylił się ku upadkowi. Po roku 1990 przejęła go spółka, która pozostawiła tylko dział drzewny, a od 1997 r. syndyk. Kierownikami Hajnowskiego Przedsiębiorstwa Produkcji Leśnej "Las" byli: Bogdan Matczyński (1946-55), Czesław Jasiukiewicz (1955-71), Kazimierz Dębski (1971-74), Mikołaj Gawryluk (l974-88), Jerzy Lasota (1988-90). Hajnowskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego 17 Zakłady Drzewne Hajnowskie Przedsiębiorstwo Suchej Destylacji Drewna Chemiczna Fabryka Moderator Sp. z o.o. - Przed ponad trzydziestu laty inżynier Kazimierz Kubacki rozpoczął realizację swojej koncepcji wykorzystania odpadów drzewnych w celu pozyskiwania energii służącej ogrzewaniu domów i zakładów przemysłowych. W pierwszych latach koncentrował się na pracach koncepcyjno - projektowych i wdrażaniu systemów grzewczych, głównie na zamówienie zakładów przetwórstwa drzewnego. W roku 1981 powstał Zakład Ślusarski Energetyki Cieplnej, w którym inż. Kazimierz Kubacki rozpoczął produkcję kotła swego pomysłu, nazywając go "MODERATOR". Dzięki swym nowatorskim rozwiązaniom, bardzo konkurencyjnym wobec królujących wówczas na rynku nieefektywnych konstrukcji do spalania węgla, kocioł szybko odniósł ogromny sukces rynkowy. Wieloletnie doświadczenia i usprawnienia w konstrukcji kotła oraz zwiększone zamówienia zdecydowały o powstaniu w 1991 r. drugiego zakładu produkcji kotła Moderator. W końcu lat dziewięćdziesiątych oba zakłady zostały połączone i jako Zakłady Kotlarskie Mariusz Kubacki działały do roku 2001. Jesienią 2001 roku firma została przekształcona w MODERATOR Sp. z o.o. W ostatnich latach przedsiębiorstwo przeszło gruntowną przebudowę wprowadzając nowy park maszynowy, wdrażając nowoczesne metody zarządzania, budując sieć dystrybucji oraz wprowadzając nowe produkty "Automatyczny Podajnik do Spalania Biomasy SMOK", "Automatyczne Zestawy do Spalania Biomasy" , nowoczesne i ekonomiczne kotły na tzw. ekogroszek "Moderator-Eko" i modernizując typoszereg kotłów uniwersalnych Moderator : "Unica", "Unica Sensor","Unica Max" oraz nowość "UnicaCarbon" i "Unica-Vento". Produkty ze znakiem MODERATOR uzyskały wiele nagród na krajowych i zagranicznych targach oraz wystawach lecz najważniejszym potwierdzeniem jakości kotłów jest ich rosnąca sprzedaż. Roczna produkcja kotłów to około 4 tys. kotłów różnych typów i różnej mocy. Zatrudnienie w spółce wynosi około 90 pracowników. Neskop S. C. J.Kolp, A.Kolp, K.Kolp- Przedsiębiorstwo ProdukcyjnoHandlowe "NESKOP" powstało w 1993 r. W początkowym okresie istnienia wiodącą produkcją były elementy konstrukcyjne stosowane w kopalniach węgla kamiennego. W roku 1997 rozpoczęto prace nad wprowadzeniem do produkcji kotłów centralnego ogrzewania z przeznaczeniem dla budownictwa jednorodzinnego. W następnych latach następuje dynamiczny rozwój tej gałęzi produkcji. Firma buduje rozległą sieć przedstawicieli handlowych na terenie całego kraju. Kotły centralnego ogrzewania typu "HAJNÓWKA" są wodnymi 18 niskotemperaturowymi kotłami grzewczymi o konstrukcji stalowej, przystosowane do spalania różnorodnych paliw stałych ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych paliw niskokalorycznych takich jak: trociny, drewno odpadowe. Kotły przeznaczone są jako źródło ciepła do ogrzewania domów jednorodzinnych, gospodarstw rolnych, budynków hodowlanych oraz budynków przemysłowych. Sprawność przy spalaniu paliw podstawowych w kotłach "Hajnówka" wynosi ponad 86%, co jest potwierdzone ekspertyzami Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Gospodarki Energetycznej w Warszawie. Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska - Zakład Mleczarski w Hajnówce powstał w 1949 roku, jako niewielka filia Spółdzielni Mleczarskiej z Bielska Podlaskiego. Mieścił się w małym budynku przy ul. Waryńskiego, obecnej ul. Batorego tuż przy rzece Leśnej – w miejscu dzisiejszego Zboru Babtystów. Jego zadaniem był skup mleka od okolicznych dostawców oraz pozyskiwanie śmietany, którą transportowano do dalszego przerobu, a mleko odtłuszczone zwracano rolnikom. Zakład początkowo posiadał 3 punkty skupu, w 1959 roku było już 20 punktów. W 1954 r. zakład przetwarzał 1 mln litrów mleka, a w 1956 r. 2 mln litrów. W roku 1959 rozpoczęto budowę nowego zakładu mleczarskiego z przewidywaną zdolnością przerobową 30 tysięcy litrów mleka dziennie. W 1962 roku zakład rozpoczął swą działalność pod nazwą Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej. OSM zatrudniała 157 osób. Dziennie skupowano 5 tys. litrów mleka, zaś w mieście rozprowadzano 900 litrów mleka, ok . 30 l śmietany, 90 l maślanki i 15 kg twarogu. OSM przetwarzała mleko dostarczane z powiatu hajnowskiego. W 1963 roku rozpoczęto budowę typowych zlewni mleka. W 1970 r. skupowano mleko z 17 zlewni. Zdolność przerobowa zakładu była mniejsza od możliwości nabycia mleka w powiecie. Produkowano masło, śmietanę, ser i mleko spożywcze. W 1972 roku rozpoczęto produkcję serków smakowych. Szybko okazało się, że zdolności przerobowe zakładu nie są wystarczające dla stale wzrastającej bazy surowcowej i to stało się motorem do dalszego rozwoju Spółdzielni. Stopniową modernizację i rozbudowę rozpoczęto w 1973 roku. Wtedy to wybudowano proszkownię mleka o dobowym przerobie 40 tysięcy litrów. W 1974 r. przystąpiono do rozbudowy i modernizacji zakładu. Zbudowano maszynownię chłodniczą, zaplecze techniczne, magazyn, stację "Trafo", sklep firmowy w mieście, rozbudowano proszkownię mleka i zakończono budowę oczyszczalni ścieków typu biologicznego o przepustowości ok. 670 m sześc. wody na dobę (234 tys. ton rocznie). Ścieki odprowadzane były do rzeki Leśna. Przepustowość oczyszczalni była za mała w stosunku do potrzeb, stąd słabo oczyszczone ścieki zatruwały środowisko przyrodnicze. Zakład posiadał 3 studnie głębinowe, zużywał 1000 m sześc. wody na dobę. W roku 1975 było 45 typowych zlewni mleka, 82 punkty skupu i 76 zbiorowych dostaw na koszt Spółdzielni. W szczytowych dostawach kupowano 100 tys. 19 litrów mleka dziennie. Spółdzielnia rozprowadzała dziennie 6000 l mleka, 500 l śmietany, 2000 l maślanki i ok. tony twarogu. W 1977 roku było 2282 dostawców, od których skupiono 36.023.000 l mleka. Udział w produkcji eksportowej wynosił 39%. Zakład posiadał następujące oddziały produkcyjne: odbioru mleka, wstępnego przerobu, masłownię, serownię, proszkownię i oddział galanterii mlecznej. OSM zajmowała obszar 29 ha. Zużywano rocznie k. 377 tys. ton wody i 5,2 tys. ton węgla. Zakład wydalał rocznie ok. 350 tys. ton ścieków technologicznych, przez co stanowił dużą uciążliwość dla środowiska przyrodniczego, zanieczyszczał rzekę Leśna ściekami nie oczyszczonymi. W latach 1988-1990 wybudowano nowy dział galanterii miejskiej z chłodnią na 100 ton masła, dział twarożkarni, a w 1996 roku oddano do użytku nowoczesną, zautomatyzowaną linię serów dojrzewających. Największy dzienny skup mleka odnotowano w latach 80-tych, kiedy to osiągnął on poziom około 200 tysięcy litrów. Obecnie zakład posiada nowoczesny park maszynowy. Nowo powstałe hale produkcyjne wyposażone są w najnowocześniejsze linie technologiczne mogące sprostać ogromnemu popytowi na mleczne produkty. Poprzez wdrożony System HACCP dostosowano w pełni produkcję do wymogów Unii Europejskiej. Obecnie spółdzielnia zatrudnia około 200 pracowników, z dużym udziałem kobiet. Wykaz osób pełniących funkcję dyrektora OSM: Stefan Chodakowski (19491956), Makary Demianowicz (1957-1962), Andrzej Pryzowicz (1962-1966), Michał Chmiel (1966-1968), Andrzej Pryzowicz (1968-2000), Wiera Pawluczuk (2000-nadal). Państwowy Ośrodek Maszynowy w Hajnówce – powstał w kwietniu 1953 r. przy ul. Bocznej, gdzie znajdował się warsztat naprawczy i biuro. Maszyny były przechowywane na placu w miejscu dzisiejszego OSiR-u (wjazd na plac znajdował się od strony ronda). W 1959 r. rozpoczęto budowę POM-u przy ul. Targowej, lecz decyzją władz zakład przeniesiono do nowopowstałego POM-u w Narwi. W 1967 r. otwarto w tym miejscu Filię POM-u w Narwi. Kierownikami POM-u w Hajnówce byli: Mariański, Michał Chmiel, Zdzisław Miniakowski. Parkiet Hajnówka - jest firmą rodzinną Wasiluków ze Zwodzieckiego, od kilku pokoleń kultywującą tradycje przerobu i handlu drewnem. Powstała na bazie Hali Materiałów Podłogowych HPPD Hajnówka-jednego z czołowych producentów parkietów w Polsce. Przejmując hale, maszyny, suszarnie, przejęła również najlepszą kadrę wysoko wykwalifikowanych pracowników oraz wieloletnie tradycje i jakość. Produkowane są głównie deszczułki posadzkowe oraz lite deski podłogowe, na ogół dębowe i częściowo jesionowe. Deski podłogowe mogą być wykańczane lakierami lub olejami. Półfabrykaty do 20 produkcji są sprowadzane z Obwodu Kaliningradzkiego. Roczna produkcja parkietu wynosi około 120 tys. m2 a zatrudnienie około 50 pracowników. Zakład jest oficjalnym sponsorem drużyny siatkarskiej Pronar Parkiet Hajnówka. Parkiet Kaźmierczak - firma rodzinna zajmująca się produkcją parkietu od 1967 roku, Firma działa w dwóch lokalizacjach. Stary zakład znajduje się na ulicy Myśliwskiej 2 (wyjazd z Hajnówki w stronę Siemiatycz, ostatni dom przed granicą miasta. Nowy obiekt mieści się w obiektach na ul. Górnej 19. Zakres produkcji - parkiet dębowy i jesionowy, deski podłogowe – dębowe, parkiet dywanowy, schody drewniane, drzwi ozdobnie rzeźbione, dodatki: listwy drewniane i ozdobne kostki parkietowe z mahoniu i czarnego dębu. Parkiety Pryczynicz – Zakład Stolarski Parkiety Schody istnieje od 1988 roku i zajmuje się produkcją deski parkietowej, parkietu, schodów jak również poręczy, cokołów, wang itp. Jest firmą rodzinną założoną przez Krzysztofa Pryczynicza. W 2000 r. została rozbudowana i przerejestrowana na syna - Piotra Pryczynicza. Zakład specjalizuje się w produkcji parkietu i schodów z drewna jesionowego i dębowego. Polskie Koleje Państwowe (PKP) – przedsiębiorstwo państwowe zajmujące się budową i eksploatacją linii kolejowych na terenie Polski. Utworzone w 1926 roku. W okresie międzywojennym PKP w Hajnówce podlegała Dyrekcji w Wilnie, sama parowozownia należała do Wołkowyska. W czasie II wojny światowej stacja w Hajnówce została całkowicie zniszczona. Po odbudowie zniszczeń stała się ważnym węzłem kolejowym. Wprowadzenie komunikacji autobusowej przyczyniło się do umniejszenia roli połączeń kolejowych i ich stopniową likwidację. W 1998 r. w wyniku reorganizacji kolei w Hajnówce pozostała tylko Sekcja Eksploatacji PKP PLK należąca do PKP PLK SA Zakład Linii Kolejowych w Białymstoku. Zawiadowcami stacji PKP Hajnówka byli: Bajkiewicz (1944-45), Ignacy Woźniak (1945-50), Stanisław Markiewicz (1951-53), Jerzy Bukacz (1953-65), Włodzimierz Lasota (1965-68), Marian Majka (1968-76), Bazyli Laszuk (197694), Mirosław Bański (1994-1998). Naczelnikami Sekcji Eksploatacji PKP PLK byli: Nona Mak (1998-2008), Roman Bołbot (od 2008). Powiatowy Zarząd Gminnych Spółdzielni w Hajnówce powstał w 1955 r. Zrzeszał gminne spółdzielnie w Białowieży, Hajnówce, Kleszczelach, Narwi, Narewce. Jednostka posiadała cztery sklepy i sześć magazynów. W pierwszym roku istnienia zanotowano straty na ponad 400 tys. zł a obroty wyniosły niewiele ponad 40 mln zł. W 1973 r. wszystkie GS oraz PZGS osiągnęły obroty na ponad 850 mln zł i uzyskały zysk sięgający ponad 9 mln zł. Spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu w powiecie hajnowskim dysponowała 131 sklepami i 21 składnicami, pięcioma bazami magazynowymi, czteroma piekarniami mechanicznymi, trzema wytwórniami napojów chłodzących, dwoma masarniami, siedmioma zakładami gastronomicznymi i 36 placówkami usługowymi. Biuro PZGS od 1965 r. mieściło się w dzielnicy Górne. Prezesami PZGS byli: Mikołaj Turyk (1955), Aleksander Waszkiewicz (1956-58), Piotr Kulgawczyk (1958-60), Konstanty Mojsienia (1960-68), Piotr Buryło (1968-92). Pracownia Antykizacji "ANTIQUE PARQUETS" mieści się w Hajnówce, na skraju Puszczy Białowieskiej. Jest to firma rodzinna z pokoleniowymi tradycjami. Pradziadek był nadleśniczym, dziadek tartacznikiem, obecni właściciele od 1981 roku specjalizują się w wytwarzaniu wysokiej jakości podłóg. Generalnie są to podłogi antyczne z okresu XVI - XIX wieku, które są antykizacją kunsztu i stylu francuskich i angielskich rzemieślników . W Pracowni wykonywane są płyty podłogowe, parkiety tradycyjne oraz parkietyintarsje. Wszystkie wymienione rodzaje parkietów realizowane są na indywidualne zamówienia klientów lub na zlecenia firm z nami współpracujących. Możliwości i potencjał wynikający z bogatego doświadczenia firmy pozwalają stworzyć nawet najbardziej wyszukane kompozycje. Gamę produktów wyróżnia podłoga parkietowa, w jednym z najbardziej popularnych stylów stosowanych w Anglii i Francji od XVI wieku. W ofercie firmy jest nieograniczona liczbę wzorów, zaczynając od klasycznych desek podłogowych, poprzez zwykłą jodełkę i standardowe płyty "Versailles", aż do urozmaiconych kompozycji o różnych barwach i odcieniach drewna, które zestawiane są zgodnie z wymogami klienta. Nowoczesna technologia oraz kunszt pracowników pozwala na tworzenie takich wzorów z dużą precyzją. Prezesem firmy jest Zdzisława Targosz. Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Hajnówce powstało na mocy Uchwały Rady Miejskiej w Hajnówce Nr XVI/93/91 z 30 grudnia 1991 roku. Umowy Spółki Nr Rep. A 2278/92 z 18.02.1992 r. z wydzielonego majątku ze zlikwidowanego Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Białymstoku i wpisane do rejestru handlowego pod Nr RHB 944 w dniu 19.03.1992 r., a następnie w roku 2001 w Krajowym Rejestrze Sądowym pod Numerem KRS 0000023508. PEC Sp. z o.o. w Hajnówce prowadzi działalność gospodarczą na podstawie Kodeksu Spółek Handlowych Dz. U. Nr 94 poz. 1037 z dnia 15.09.2000 r. i postanowień umowy Spółki oraz na podstawie wymaganych koncesji. Aportem do spółki zostały wniesione nieruchomości w postaci budynków, budowli, wyposażenia kotłowni, wraz ze środkami transportowymi, należące dotychczas do Zakładu Energetyki Cieplnej w Hajnówce. Prezesem spółki został wybrany Ryszard Blecharz. W grudniu 1995 roku nastąpiła zmiana stałej siedziby spółki z ul. 3 Maja 24 na ul. Łowczą 4, gdzie do dnia dzisiejszego znajduje się budynek administracyjny oraz magazyn. Od 1 22 lutego 2010 r. funkcję prezesa spółki sprawuje Anatol Żukowski. Świadczone usługi: produkcja, przesył, dystrybucja i obrót energią cieplną na potrzeby centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej odbiorcom gospodarki uspołecznionej i indywidualnym, wykonywanie sieci ciepłowniczych oraz montaż innych instalacji i urządzeń ciepłowniczych, płukanie instalacji wewnętrznych centralnego ogrzewania, sieci cieplnych, kotłów i/lub węzłów cieplnych. Sprzedaż ciepła prowadzona jest na podstawie umów długoterminowych. Wznawianie umów następuje po zmianie prawa energetycznego. 80% energii ciepła dostarczanej mieszkańcom miasta poprzez linie przesyłowe należące do Spółki PEC produkowane jest w kotłowni firmy „Rindipol”, a 20% pochodzi z własnej kotłowni lokalizowanej przy osiedlu Mazury. Spółka PEC świadczy również usługi wynajmu sprzętu typu: koparko-ładowarka, zagęszczarka gruntu, młot udarowy Bosch itp. oraz sprzedaż węgla kamiennego i żużlu. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Import-Export „Karmel” powstało w 1989 roku jako spółka jawna; jej właścicielami SA Krystyna Bołtryk i Szymon Andrejuk. W pierwszych latach działalności firma mieściła się przy ul. Jesionowej, później przeniosła się na ul. Batorego. Firma specjalizuje się w produkcji wyrobów cukierniczych twardych w postaci lizaków i landrynek. Wysokość rocznej produkcji w 2005 roku wynosiła 400 ton. Podstawowym surowcem do produkcji lizaków są: cukier spożywczych i syrop skrobiowy z dodatkiem aromatów i syntetycznych barwników. W zakładzie zatrudnionych było około 50 pracowników. W zakładzie wdrożono nowoczesny system kontroli jakości produkcji ISO 9001 – 2000, oraz system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli HACAPP. Firma otrzymała dyplom o nazwie Euro Firma za prowadzenie produkcji wg standardów europejskich. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „Olga” Hajnówka –to firma rodzinna założona w 1968 roku przez Olgę i Jerzego Bołtromiuk. Przedsiębiorstwo posiada dwa zakłady produkcyjne: jeden tartaczny we wsi Lipiny, a drugi meblowy we wsi Dubiny. W zakładzie tartacznym przeciera się około 11 tys. m3 surowca dębowego i częściowo jesionowego, z którego produkuje się głównie deszczułki posadzkowe i deski podłogowe lite, łącznie około 125 tys. m2 w stosunku rocznym. Produkcja prowadzona jest na nowoczesnym parku maszynowym i przy wykorzystaniu długoletnich doświadczeń w obróbce drewna. Parkiety produkowane w różnych grubościach, szerokościach, długościach oraz klasach. Firma świadczy również kompleksową usługę związaną z ułożeniem, cyklinowaniem i lakierowaniem podłóg drewnianych oraz montażem schodów. W zakładzie meblowym produkowane są meble kuchenne i gabinetowe oraz schody i drzwi. Zatrudnienie w obu 23 zakładach aktualnie to około 170 pracowników, głównie mieszkańców Hajnówki. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Hajnówce (PUK) ul. Łowcza jest kontynuatorem tradycji i osiągnięć państwowego Zakładu Gospodarki Komunalnej, Mieszkaniowej i Komunikacji Miejskiej w Hajnówce. Firma o niemal 50-letnim rodowodzie. Lata doświadczeń oraz ewolucyjne działania w sferze organizacji i zarządzania stawiają dziś Spółkę w roli lidera usług komunalnych na rynku powiatu hajnowskiego, bielskiego i siemiatyckiego. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych utworzone zostało Uchwałą Nr IV/33/94 Rady Miejskiej w Hajnówce z dnia 28 października 1994 roku, akt notarialny Rep. A Nr 7091/94 z późniejszymi zmianami, jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi działalność od 1 marca 1995 r. Właścicielem jest Gmina Miejska w Hajnówce posiadająca 100% jej udziałów. W 2003 roku z inicjatywy właściciela spółki powstał dział remontowobudowlany, świadczący usługi ogólnobudowlane z zakresu remontów i modernizacji małych obiektów. W kolejnych latach poszerzono ofertę firmy i obecnie PUK prowadzi kompleksową działalność we wszystkich dziedzinach branży budowlanej ze szczególnym uwzględnieniem ocieplania obiektów mieszkalnych. W roku 2009 uruchomiono sklep z materiałami budowlanymi „FACHOWIEC”. Zakres działania: a) Oczyszczanie miasta, a w szczególności: - wywóz nieczystości płynnych, wywóz nieczystości stałych, prowadzenie wysypiska śmieci, oczyszczanie ulic i placów b) Roboty drogowo - budowlane, a w szczególności: - wykonywanie podbudowy pod asfaltowe i remonty bieżące asfaltowych nawierzchni ulic, - prowadzenie zimowego utrzymania ulic i chodników, - usługi transportowe, remonty i wykonywanie kontenerów i pojemników - kompleksowa działalność we wszystkich dziedzinach branży budowlanej ze szczególnym uwzględnieniem (ocieplanie) obiektów mieszkalnych PUK inwestując w nowoczesny sprzęt stwarza możliwości do prowadzenia różnego rodzaju. W latach 2009-2010 wybudowano Zakład Zagospodarowania Odpadów, co pozwala na prowadzenie gospodarki odpadami w sposób kompleksowy, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Pierwszym prezesem PUK był Jarosław Kicel. Od 1 kwietnia 2003 funkcję prezesa pełnił Sławomir Onikiuk, a od 29 lipca 2004 r. do chwili obecnej prezesem spółki jest Jarosław Kot. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Sawiccy” Sp. Jawna w Hajnówce Historia firmy sięga roku 1962, kiedy to Józef Sawicki otworzył małą stolarnię w swojej rodzinnej wsi Budy, położonej w centrum Puszczy Białowieskiej. 24 Ponieważ elektryczność wówczas jeszcze tam nie dotarła, więc proste maszyny własnej konstrukcji napędzał silnik spalinowy. Oświetlenie w warsztacie po zmroku zapewniało kilka żarówek samochodowych zasilanych z prądnicy przy silniku spalinowym. Później zakład został przeniesiony na skraj puszczy - do Hajnówki. Józef Sawicki zajmował się różnymi usługami stolarskimi, wytwarzał boazerie, parkiety, mozaiki, wystroje wnętrz, zwłaszcza sakralnych. Największą przyjemność jednak sprawiało mu, i nadal sprawia. wytwarzanie mebli. Charakter zakładu radykalnie zmienił się w roku 1995, gdy zawiązała się spółka Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Sawiccy, złożona z członków najbliższej rodziny założyciela. Zadecydowano o podjęciu produkcji meblowej płyty klejonej i stopniowym odchodzeniu od usług. Obecnie firmą kierują syn i córka założyciela, a pan Józef służy fachową radą. Zakład zajmuje powierzchnię nieco ponad pół hektara i zatrudnia blisko 60 osób. Mimo popularności, z racji ceny, mebli z płyty wiórowej okleinowanej lub laminowanej czy z MDF, meble z litego drewna wciąż są towarem znajdującym wielu nabywców. Obecnie trzon produkcji przedsiębiorstwa SAWICCY stanowi płyta brzozowa w ilości ok. 2 tys. m3 rocznie. Wytwarzane są też pewne ilości płyty bukowej. Wcześniej korzystano również z olchy i osiki. Roczne zapotrzebowanie surowca brzozowego to ok. 10 tys. m3 . Finalny wyrób w 99% trafia na rynek niemiecki do odbiorców, z którymi firma współpracuje od lat. Chcąc też istnieć nadal na rynku krajowym w 2002 r. przywrócono produkcję dębowej klepki parkietowej oraz schodów. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Hajnówce - jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi działalność od 1 marca 1995 r. Powstała w wyniku podziału Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej, Mieszkaniowej i Komunikacji Miejskiej w Hajnówce. Właścicielem jest Gmina Miejska w Hajnówce posiadająca 100% jej udziałów. Celem Przedsiębiorstwa jest zaspokajanie potrzeb mieszkańców Hajnówki i okolic poprzez efektywne świadczenia usług poboru, uzdatniania i rozprowadzania wody, odprowadzania i oczyszczania ścieków, usług budowlanych w zakresie sieci i instalacji sanitarnych oraz usług handlowych prowadzonych przez sklep firmowy „Akwedukt” przy ul. Białostockiej. Pierwszym prezesem spółki był Piotr Bujnowski. Od kwietnia 1999 r. funkcję tę pełni Jerzy Aleksiejuk. „Runo” Sp. z o.o. - to spółka z polskim kapitałem, utworzona od podstaw przez pięciu właścicieli w 1991 r. w Hajnówce przy ul. Białowieskiej 34. Przez pierwsze lata rozwijała się dynamicznie zajmując się także skupem dziczyzny, ślimaków winniczków, grzybów. Wyroby rękodzieła były produkowane od początku, obrót ziołami rozpoczęto po kilku latach rozszerzając stopniowo asortyment. Produkcję herbatek, przypraw i innych wyrobów spożywczych pakowanych dla klientów detalicznych rozpoczęto w 1999 r. Spółka zajmuje się 25 pozyskiwaniem i przetwórstwem ziół, przygotowywaniem surowców zielarskich dla firm farmaceutycznych, kosmetycznych i spożywczych (zakłady spirytusowe). Przetwórstwo ziół stanowi 76% wartości firmy. Spółka produkuje także własne przyprawy, mieszanki przyprawowe i herbatki na rynek klientów detalicznych (7% obrotu) oraz wyroby rękodzieła ludowego z wikliny, drewna, brzozy, kory w bardzo bogatym wzornictwie (ponad 600 wzorów), które stanowiły 17% obrotu. Nadają się one na upominki, do dekoracji salonów i wystaw sklepowych, do sadzenia kwiatów i przechowywania owoców. Sprzedaż na eksport (od 1993 r.) stanowi 66% wartości sprzedaży Spółki, w przeważającej mierze są to kraje UE, ale także USA, Białoruś, Szwajcaria, Izrael. W kraju są to głównie centra i sklepy ogrodnicze. Przyprawy i herbatki w kraju sprzedawane są w sieci sklepów spożywczych. Obecnie zarząd Spółki stanowią trzy pracujące osoby - dyrektor, zastępca dyrektora i główny księgowy. Firma nie posiada rady nadzorczej ani komisji rewizyjnej. Zatrudnia 62 osoby na umowę o pracę. W sezonie pozyskiwania ziół w ramach umów cywilnych zatrudniane są osoby prowadzące punkty skupu ziół na terenie całej Polski północno-wschodniej (ok. 30 osób). Spółka posiada zastrzeżony znak firmowy Rzemiosło i usługi - Zakłady rzemieślnicze wykonywały pracę na rzecz osób prywatnych, rzadziej firm państwowych. Instytucją zrzeszającą rzemieślników był Cech Rzemiosł Różnych, który powstał w Hajnówce w 1947 roku. Zarejestrowanych było: 12 stolarzy, 15 krawców, ok. 30 szewców. Wszyscy rzemieślnicy zobowiązani byli należeć do cechu. Członkiem cechu mogła być osoba posiadająca uprawnienia do wykonywania rzemiosła. Zadaniem cechu było utrwalanie więzi środowiskowych, działalność kulturalna, oświatowa, gospodarcza, reprezentacja interesów członków wobec administracji i sądów, rozpatrywanie skarg i wniosków. W roku 1948 Cech przeniesiono do Bielska Podlaskiego, by po kilku latach wznowić działalność w Hajnówce. Cech Rzemiosł Rożnych w Hajnówce został powołany zarządzeniem Wydziału Przemysłu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku dnia 28.10.1965 r. Działalność swoją rozpoczął w dniu 13.04.1966 r. w wynajętym pomieszczeniu na ul. Waryńskiego 40 w Hajnówce. W dniu 17.10.1974 r. postanowieniem Państwowego Biura Notarialnego w Bielsku Podlaskim członkowie Cechu w Hajnówce nabyli nieruchomość przy ul. M. Buczka obecnie Ks. I. Wierobieja nr 21, w której na piętrze znajdowały się pomieszczenia biurowe a na parterze otwarto sklep rzemieślniczy. Cech jest społeczno-zawodową organizacją rzemiosła zrzeszająca na zasadzie dobrowolności członków różnych branż. Cech posiada osobowość prawną. Działalność swoją prowadzi na podstawie ustawy o rzemiośle z dnia 22.03.1989 r. i jest wpisany do Rejestru Sądowego w Białymstoku pod numerem KRS: 0000006313. Cech jest członkiem Izby Rzemieślniczej i Przedsiębiorczości w 26 Białymstoku. Działalność swoją prowadzi zgodnie ze Statutem Cechu uchwalonym na Walnym Zgromadzeniu członków. Spółdzielnia Inwalidów „Postęp" w Hajnówce- - powstała w 1950 roku jako Spółdzielnia Inwalidów "Postęp". Założycielami jej byli inwalidzi z II wojny światowej i wdowy po zamordowanych w czasie wojny. W dniu 1 lipca 1950 roku statut podpisało 16 założycieli i Spółdzielnia rozpoczęła działalność gospodarczą. 1 września została zatwierdzona sądownie. W skład zarządu Spółdzielni weszli: Sergiusz Bujnowski, Grzegorz Suchodoła i Maria Buczko. Główną księgową była Anna Gawryłowna. Pierwszym prezesem został Sergiusz Bujnowski. Myślą przewodnią było stworzenie warsztatów pracy inwalidom, przystosowanie ich do pracy i życia w społeczeństwie. Zaczęto od świadczenia usług krawieckich i szklarskich dla ludności. Utworzono dział konfekcji lekkiej. Członkowie wnosili jako wkład maszynę do szycia. Szyto bieliznę męską i pościelową, poduszki z pierza, kołdry i maty słomiane. Prowadzono usługi gręplarskie – czesanie wełny owczej. W 1954 roku uruchomiono w Białowieży produkcję pończoch bawełnianych i rajstop dziecięcych. Otwarto cztery sklepy przemysłowe – sklepy spożywcze i tekstylny. W 1955 r. nastąpiło połączenie Spółdzielni Inwalidów "Postęp" ze Spółdzielnią Pracy "Zgoda", produkującą obuwie. W 1956 roku wybudowano pawilon usługowy, powstały trzy zakłady usługowe: krawiecki damski i męski oraz szewski. W zakładach krawieckich zatrudniano. kobiety inwalidki z różnych województw. W 1957 r. produkowano i sprzedawano lody. Pierwsze lata istnienia Spółdzielni były trudne: pomieszczenia miała ciasne i ciemne, brak było funduszy, maszyn, materiałów, kadry kierowniczej. W latach 1956-57 często zmieniały się zarządy. Spółdzielnia ponosiła straty w wysokości 528 tys. złotych. Zlikwidowano jedenaście 1-2 osobowych, nierentownych szewskich punktów usługowych, rozrzuconych po całym powiecie. Rozważano konieczność likwidacji Spółdzielni, występowały trudności w zaopatrzeniu w materiały, malała wartość produkcji, malało zatrudnienie. Pomocy udzieliły władze terenowe i centralne. W 1960 r. wybrano nowy zarząd, zlikwidowano nierentowne zakłady, zezwolono na prowadzenie handlu, udzielono Spółdzielni pożyczki. W 1961 r. wdział dziewiarski w Białowieży zaczął produkować swetry, bluzki, skarpety i rajstopy. W latach 1963-66 rozwinęły się usługi dozoru mienia. Spółdzielnia specjalizowała się w produkcji odzieży roboczej oraz rękawic gospodarczych. Od roku 1966 produkowała ubrania robocze do NRD. Spółdzielnia posiadała trzy zakłady produkcyjne i prowadziła działalność nakładczą. Od roku 1968 produkowano wyłącznie odzież roboczą, a działalność usługową i handlową zlikwidowano. W roku 1969 oddano do użytku nowy budynek zakładu produkcyjnego. Wzrosło zatrudnienie i wartość produkcji. W 1969 r. utworzono dział nakładczy (chałupniczy), który obejmował powiaty: hajnowski, bielski i siemiatycki. W 1977 r. Spółdzielnia otrzymała dyplom za udział w 27 konkursie spółdzielczości inwalidzkiej „Inetex 77”, mający na celu aktywizację exportu. Spółdzielnia otrzymała wówczas drugie miejsce w kraju i nagrodę pieniężną. W 1978 r. uszyto 300.031 ubrań drelichowych i 550.124 par rękawic ochronnych. W 1979 roku zajęła wyróżniające miejsce w ogólnopolskim konkursie „Made in Poland 1979”, dyplom za uzyskanie drugiego miejsca we współzawodnictwie międzyspółdzielczym Rejonowego Związku Spółdzielni Inwalidów w Białymstoku. W 1980 r. dział zatrudniał 128 chałupników. W okresie rozkwitu Spółdzielnia zatrudniała ponad 600 osób. W 1980 r. powstały warsztaty mechaniczne naprawy sprzętu maszyn produkcyjnych i samochodów wraz z garażem. Głównym celem spółdzielczości inwalidzkiej była rehabilitacja, która rozwijała u inwalidów poczucie godności własnej i przydatności w życiu społecznym i gospodarczym kraju. Zgłaszający się do pracy inwalidzi - obok braku kwalifikacji zawodowych - mieli znaczne ograniczenie sprawności organizmu i zdolności do pracy. W wielu przypadkach istniała konieczność przekwalifikowania zawodowego. Najwięcej zatrudnionych było inwalidów ze schorzeniami narządów ruchu i zmysłów. Tej grupie zostały zorganizowane dwa zakłady pracy chronionej, w których wykonywana produkcja była dostosowana do stopnia kalectwa. Działające na terenie kraju poradnie zdrowia psychicznego i poradnie wychowawczo-zawodowe udzielały porad inwalidom w sprawie właściwego doboru zawodu. Wszyscy zgłaszający się do pracy poddawani byli badaniom kwalifikacyjnym. Każdy przyjęty do pracy inwalida został przeszkolony. W celu podniesienia kwalifikacji zawodowych Spółdzielnia organizowała kursy, zakupiła specjalne krzesła, maszyny szyjące, lampy warsztatowe i inne maszyny. Przy pomieszczeniach produkcyjnych dobudowano pomieszczenia socjalne. Była stała opieka lekarska. Odbywała się także rehabilitacja społeczna, polegająca na włączeniu inwalidów do życia społecznego, kulturalnego i towarzyskiego. W zakładzie była świetlica, biblioteka, koło fotograficzne i koło recytatorskie. Spółdzielnia opiekowała się Szkołą Specjalną w Hajnówce. W 1990 r. Spółdzielnia została przekształcona i zaczęła działać na ogólnych zasadach wolnej konkurencji produkcyjnej i handlowej; zamówienia rządowe zostały zlikwidowane, stąd wynikły trudności finansowe. W 1995 roku prezesem Spółki została Halina Otoka. Przy pomocy Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób niepełnosprawnych przeprowadziła restrukturyzację zakładu, co umożliwiło utrzymać Spółdzielnię do roku 1999 do czasu przekształcenia jej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Zatrudnienie w Spółdzielni Inwalidów "Postęp": 1950 r. – 71 osób, 1955 r. – 82, 1960 r. – 110, 1965 r. – 215, 1970 r. – 415, 1980 r. -530. Spółdzielnią kierowali: Sergiusz Bujnowski, Maria Buczko, Andrzej Sidoruk, Andrzej Parfieniuk, Antoni Bajena, Michał Siebiatyński, Aleksander Sady, Michał Jarmowicz, nn, Michał Jarmowicz, Aleksy Szczuka (1960-76), Julian Kazberuk (1976-1990), Jerzy Wojcieszek (1990-95), dyr. gen. mgr inż. Halina Janina Otoka (1995-1999). 28 Spółdzielnia Mieszkaniowa w Hajnówce powstała w 1962 roku. Od początku problemem było znalezienie chętnych do skorzystania z tej formy otrzymania mieszkania. Statut organizacyjny Spółdzielni podpisało 35 członków. W następnym roku było już tylko 9 członków a w 1964 r. – 18. Pierwszym budynkiem powstałej Spółdzielni był czteropiętrowy blok przy dzisiejszej ul. Marszałka Piłsudskiego 18 o 18 mieszkaniach, który przekazano do użytku w 1966 roku. Mieszkania były wyposażone w sieć wodociągową, kanalizacyjną i centralne ogrzewanie, gorącą wodę grzano w bojlerach. Ponieważ był budowany przez 2 lata, nie przyniósł spółdzielni odpowiedniej reklamy. Sytuacja zmieniła się radykalnie po przejęciu budowy przez białostocką „Przemysłówkę”. Spółdzielnia liczyła w 1967 roku już 116 członków. W bloku przy ul. Armii Krajowej mieściła się siedziba Spółdzielni do czasu wybudowania obecnej na ul. Małej w 1987 roku. W latach 1966 – 1968 wybudowano cztery czteropiętrowe bloki mieszkalne przy ul. Piłsudskiego. Począwszy od roku 1970 nastąpił rozkwit budownictwa spółdzielczego. Z powodu ograniczenia możliwości przerobowych „Przemysłówki” głównym wykonawcą robót budowlanych Spółdzielni zostało Bielsko – Podlaskie Przedsiębiorstwo Budowlane z siedzibą w Bielsku Podlaskim. Początkowo bloki budowano z czerwonej cegły i pustaków, a od drugiej połowy lat 70., po uruchomieniu w Hajnówce Poligonu Produkcji Półfabrykatów Budowlanych, bloki montowano z prefabrykowanych płyt. W skład Spółdzielni Mieszkaniowej wchodzą budynki na osiedlach: -Hajnówka I ( między ulicami Marszałka Piłsudskiego, Armii Krajowej i i E. Orzeszkowej), liczące 11 bloków czteropiętrowych, które powstało w latach 1966-1974, -Hajnówka II (między ulicami 3 Maja i Armii Krajowej), liczące 12 bloków, wybudowane w latach 1977-1991, -Hajnówka III (Os. M. Reja), liczące 4 bloki, wybudowane w latach 1978 – 1979, -Centrum (przy ul. 3 Maja na odcinku od ul. ks. P. Ściegiennego do ul. Parkowej), liczące 11 bloków, wybudowane w latach 1979 – 1980. W blokach o numerach 20, 22, 24, 26, 34 i 44 partery przeznaczono na pomieszczenia handlowe i usługowe; -osiedle Lipowa (zlokalizowane po lewej stronie ul. Lipowej od ul. Batorego do ul. Miłkowskiego), liczące 27 budynków, wybudowane w latach 1980 – 1985. –Mazury (umiejscowione między ul. Nowowarszawską, torowiskiem do Bielska Podlaskiego i rzeką Leśną), liczące 24 bloki, wybudowane w latach 1986 – 1992, -Podlasie (przy końcu ul. Lipowej, nieopodal szpitala), liczące 4 bloki, wybudowane w latach 1992-1996. Ogółem w latach 1966 – 1992 Spółdzielnia wybudowała 93 bloki z około 29 trzema tysiącami mieszkań. Są to mieszkania o pow. od 21 do 84 m2. Przy Spółdzielni w 1980 roku powstał klub seniora o nazwie „Polonez”, którym kierowała Walentyna Ćwirko. Obecnie Spółdzielnia dużą uwagę poświęca ocieplaniu budynków. Prezesami byli: Mikołaj Bartoszewicz, Józef Mieszek, Marian Chodakowski, Włodzimierz Daniluk, Mirosław Mordań (od 2005 r.). Spółdzielnia Spożywców „Społem” – w 1923 roku powstała organizacja spółdzielcza nosząca nazwę: "Spółdzielcze Stowarzyszenie Spożywców Hajnówka". Jego założycielami byli głównie pracownicy hajnowskiej Fabryki Chemicznej: Piotr Lewicki, Jan Michałkiewicz, Czesław Pietkiewicz, Seweryn Nowak, Michał Jadczak, Stanisław Dąbrowski, Feliks Bachowski, Franciszek Borowski, Henryk Wilkiewicz, Franciszek Fabisiak. Uchwalono statut, który został zarejestrowany w Sądzie Okręgowym w Białymstoku dnia 22 maja 1923 roku. W myśl statutu, celem spółdzielni było kupowanie hurtowo, przerabianie i wytwarzanie artykułów spożywczych, przedmiotów użytku domowego i odsprzedawanie ich detalicznie swoim członkom. Wpisowe wynosiło 100 marek, a udział 40 000 marek. Pierwszą siedzibą spółdzielni była Fabryka Chemiczna (obecnie Gryfskand) a Zarząd Spółdzielni tworzyli: Piotr Lewicki, Henryk Wilkiewicz i Seweryn Nowak. Do roku 1934 stowarzyszenie rozszerzyło swoją działalność na nowe sklepy w Narewce, Łosince i Masiewie. Nabyło także na własność budynek przy ul. Buczka w Hajnówce. Liczba członków Spółdzielni wzrosła do 500. 12 maja 1935 r. Stowarzyszenie zmieniła nazwę na Spółdzielnię Spożywców w Hajnówce. W 1935-1939 r. rozpoczęła się produkcja w piekarni i masarni. Przed wybuchem II wojny Spółdzielnia liczyła 2000 członków. W okresie II wojny światowej przestały pracować wszystkie polskie organizacje polityczne i spółdzielcze, w tym również spółdzielnia. 1.10.1944 r. Spółdzielnia reaktywowała swoją działalność jako Spółdzielnia Rolniczo-Spożywcza. W pierwszych latach powojennych spółdzielnia liczyła zaledwie 120 członków, 60 pracowników, prowadziła 3 sklepy, jeden magazyn handlowy i piekarnię. W pierwszym sklepie spożywczoprzemysłowym kierownikiem był Mikołaj Nikitiuk, a ekspedientką Sabina Wiśniewska. Najbardziej ofiarna część działaczy i pracowników rozpoczęła proces odbudowy i organizowania spółdzielni. Dzięki funduszom zarobionym głównie na handlu płótnem, drożdżami, spółdzielcy odbudowali majątek i budowali nowe obiekty handlowe, produkcyjne. W latach 1944-48 liczba członków wzrosła do 2157. Handel prowadzony był w 16 placówkach. Uruchomiono także produkcję w masarni i piekarni. 20 kwietnia nastąpiła kolejna zmiana nazwy, na Spółdzielnię Spożywców w Hajnówce. W 1950 roku PSS przejęła od Józefa Sawickiego rozlewnię piwa. W 1951 roku Spółdzielnia miała 19 sklepów i masarnię. Towary do sklepów były dostarczane pięcioma wozami konnymi i trzema furgonami. W następnych latach 30 uruchomiono wytwórnię wód gazowanych, dwie restauracje, magazyn towarów różnych oraz przetworów zbożowych i opałowych, liczba sklepów w 1956 roku wzrosła do 29. W 1959 roku oddano do użytku biurowiec i restaurację „Hajnowianka”, a w 1961 roku pawilon handlowy. W 1962 roku zorganizowała punkt „Praktyczna Pani”, w 1963 roku zbudowała masarnię, a w 1964 roku Wytwórnię Wód Gazowanych i Rozlewnię Piwa. Otwarto kawiarnię. 1 lipca 1967 roku Spółdzielnia straciła samodzielność i stała się oddziałem Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców w Białymstoku. W 1973 r. WSS zrzeszał 5127 członków. Poczyniono starania o zwiększenie ilości sklepów. W 1973 r. oddano do użytku duży sklep w budynku ZSDD przy ul. Waryńskiego, a w roku następnym Spółdzielczy Dom Towarowy. W 1979 r. oddział WSS w Hajnówce zrzeszał 6466 członków i zatrudniał 560 pracowników. WSS prowadziła stołówki przy HPPD, OHP, na stacji PKP, bufet przyzakładowy. Produkowała posiłki dla HZPML, Spółdzielni Inwalidów, zupy dla Szkoły Specjalnej i Zespołu Szkół Zawodowych. W roku 1982 PSS zbudowała zakład pralniczy i restaurację „Leśniczanka”. 19 maja 1983 r. oddział WSS w Hajnówce odzyskuje samodzielność. Powstaje Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Hajnówce. W 1984 roku w PSS było 476 pracowników. Obecnie PSS „Społem” jest największą i najbardziej konkurencyjną siecią handlowo-produkcyjną na lokalnym rynku. Spółdzielnia posiada 13 placówek handlowych oraz piekarnię. Powierzchnia handlowa jej sklepów to blisko 3000 m2. PSS zatrudnia około 130 osób. W swoich sklepach Spółdzielnia oferuje w sprzedaży artykuły spożywcze, chemię gospodarczą i artykuły gospodarstwa domowego. W placówkach detalicznych prowadzone są promocje towarów, degustacje, konkursy z atrakcyjnymi nagrodami. Cyklicznie wydawane są gazetki handlowe z bogatą ofertą towarową i cenową. Spółdzielnia jest największym producentem pieczywa na terenie powiatu hajnowskiego. W jej ofercie znajduje się ponad 40 rodzajów pieczywa. Wśród wyrobów ciastkarskich proponujemy kilkadziesiąt rodzajów ciast. Spółdzielnia należy do Krajowego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Spożywców „Społem” w Warszawie. Wspiera różnego rodzaju imprezy kulturalne i sportowe, inicjatywy społeczne i akcje charytatywne. Jej codzienna praca jest doceniana poprzez liczne wyróżnienia i nagrody. W 2002 i 2003 roku Spółdzielnia otrzymała wyróżnienie w konkursie Gazele Biznesu, znajdując się tym samym w gronie najbardziej dynamicznie rozwijających się firm. W rankingu organizowanym przez Kurier Poranny „Podlaska Złota Setka Przedsiębiorstw” zajęła 76. miejsce w kategorii największy przychód netto za rok 2008. Prezes Spółdzielni otrzymała tytuł „Zasłużony dla Powiatu Hajnowskiego w 2009 roku” oraz została wybrana przez czytelników „Kuriera Hajnowskiego” „Hajnowianinem 2010 roku”. Prezesami PSS „Społem” byli: Leon Proniewicki (1945-49), Jan Maciąg (1949-50), Tadeusz Jarzęcki (1950), Józef Cieśluk (1950-52), Wacław 31 Belter (1952-78), Cezary Czarnecki (1978-85), Jan Chilimoniuk (1985-87), Jerzy Panasiuk (1987-90), Jerzy Sirak (1990-94), Mieczysława Bogdanowicz (od 1994). Stowarzyszenie Inżynierów, Techników Leśnictwa i Drzewnictwa (SITLiD) - koło działało w HPPD. Praca koła założonego w 1951 r. związana była z pracą zawodową jego członków. Przewodniczącym w latach 1952 -58 był inż. Bolesław Sulima. Początkowo działalność koła ograniczała się do werbunku członków i sporadycznie wygłaszanych odczytów i pogadanek. W 1952 r. koło liczyło 29 członków, w tym jednego technika. W 1953 r. rozpoczęto regularne wygłaszanie referatów na comiesięcznych naradach roboczych, zalecane także przez władze centralne. SGGW zorganizowało skrócone studium kwalifikacyjne pracownikom, którzy mieli pięcioletni staż pracy na stanowiskach kierowniczych. W 1954 r. tytuł inżyniera technologii drewna uzyskało dwóch pracowników, a w latach następnych pięciu. W 1954 r. ukazał się zakładowy kwartalnik pt. "Drzewiarz" a w latach następnych "Głos Drzewiarza". Koło posiadało bibliotekę techniczną. W 1955 r. liczyło już 39 członków, w tym 3 inżynierów i 4 techników. Trzynastu członków koła uczyło się zaocznie w Technikum Przemysłu Drzewnego w Zwierzyńcu. Głównym zadaniem organizacji było rozwijanie twórczej myśli technicznej wśród załogi, podnoszenie poziomu fachowego. Przeprowadzano konsultacje w sprawach związanych z produkcją. Zgłoszono projekt nadania jednemu ze statków nazwy „Hajnówka" oraz utworzenia w mieście muzeum drzewnego. Przewodniczącym koła w latach 1959-71 był inż. Włodzimierz Wołkowycki. Koło zajmowało się szkoleniem własnych członków i załogi, popularyzowało i wdrażało nową technikę do produkcji, zajmowało się rozwojem racjonalizacji, oszczędnością materiałów, wykorzystaniem odpadów. SITLiD był głównym inicjatorem i realizatorem budowy kombinatu kompleksowego przerobu drewna. Rozbudowa zakładu odbywała się z funduszy centralnych. Wybudowano 2 suszarnie, halę traków iglastych, zakład mebli. W 1971 r. wyposażono statek „Hajnówka". Od 1971 roku przewodniczącym koła był mgr inż. Józef Adamowicz. Praca koła koncentrowała się na rozbudowie przedsiębiorstwa, rozwoju przetwórstwa tarcicy i odpadów, rozwoju produkcji eksportowej, poprawie warunków socjalnych załogi, rozwoju postępu technicznego i racjonalizacji oraz podnoszeniu kwalifikacji. Koło SITLiD inicjowało wprowadzanie reformy gospodarczej w HPPD. Wprowadzono szkolenie członków załogi i koła. Zwracano uwagę na wynalazczość. Na zebraniach wygłaszane były prelekcje z wyjazdów zagranicznych, zagadnień technicznych, ekonomicznych, socjologicznych i psychologicznych. Organizowane były wycieczki tematyczne do innych zakładów. Prowadzona była informacja techniczna. 32 Prowadzono kronikę koła. Awangardą rozwoju HPPD byli: inż. Włodzimierz Wołkowycki; inż. Leon Dubas; inż. Bolesław Sulima długoletni dyrektor, racjonalizator; inż. Aleksy Zin dyrektor HPPD, erudyta, człowiek z wielką siłą przebicia; inż. Aleksander Prystupiuk; dr inż. Włodzimierz Poskrobko specjalista suszarnictwa drewna. Dzięki niemu Hajnówka była przez wiele lat naukowym ośrodkiem suszarnictwa drewna w kraju. Koło SITLiD w HPPD w 1980 r. liczyło 118 członków, w tym 31 inżynierów i 68 techników. Środowiskowy Dom Samopomocy został oddany do użytku we wrześniu 1997 r. Mieści się przy ul. Ptaszyńskiego. Początkowo przyjętych zostało 16 osób z zaburzeniami psychicznymi, w wieku od 18 do 60 lat, a obecnie przebywa tam 30 osób. Placówka zapewnia dwa posiłki – śniadanie i obiad. ŚDS zatrudnia terapeutów, prowadzących zajęcia muzyczne, plastyczne oraz warsztaty techniczne. Podopieczni mogą oglądać filmy, czytać, ćwiczyć w siłowni, grać w gry planszowe i inne, zręcznościowe. Kobiety chętnie zajmują się robótkami ręcznymi. Urządzane są również zajęcia poza ośrodkiem. Podopieczni chodzą do parku, do lasu, a także do kina. Do Domu Samopomocy trafiają ludzie ze skierowaniami z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Kierownikiem jest Zenaida Kiendyś. Terebenthen - Terpentyniarnia w Hajnówce wybudowana przez Niemców w okresie I wojny światowej. Po odzyskaniu niepodległości właścicielem był Rabinowicz. W roku 1922 terpentyniarnię nabyli: Marian Porowski i Piotr Godlewski, wówczas zakład otrzymał nazwę "Terebenthen S.A.". Po kilku latach właścicielem został sam Marian Porowski. Ówczesna fabryka była zlokalizowana pomiędzy obecnymi ulicami: Parkową, 3-go Maja, Piłsudskiego, Armii Krajowej i Białowieską. Zakład posiadał kilka "majdanów" (składnic) na terenie Puszczy Białowieskiej. W produkcji wykorzystywana była karpina sosnowa, czyli korzeniowa część drzewa, która po kilku latach od ścięcia pnia sosny nasycała się żywicą. W majdanach w wyniku spalania karpiny z małym dostępem powietrza, na zasadach odparowania, otrzymywano półprodukty, z których w wyniku dalszego przerobu w warunkach przemysłowych na terenie fabryki uzyskiwano: terpentynę, smołę, sadzę, olejki, kreozot, pak, karbolineum, pastę do obuwia, smar, dziegieć, lepik, papę bitumiczna oraz wiele innych produktów (razem ok. 30). Fabryka posiadała własny oddział straży pożarnej, który powstał w roku 1925. W zakładzie kilkakrotnie prowadzono akcje strajkowe – w maju i czerwcu 1933 roku, w 1937 i 1938 r. Zatrudnienie w roku 1938 wynosiło 120 osób. Warunki pracy w owych czasach były trudne i uciążliwe dla zdrowia. Cały zakład był nasycony intensywną wonią wytwarzanych produktów, 33 promieniującą daleko poza teren przedsiębiorstwa. Płace były wypłacane w znacznej ilości w postaci bonów, które można było zrealizować w określonym sklepie można było otrzymać niektóre produkty spożywcze, nie zawsze najbardziej potrzebne i nie najlepszej jakości. Nierzadko otrzymywanym produktem były śledzie. Stąd pracowników terpentyniarni nazywano powszechnie pracownikami śledziarza. Po zajęciu Hajnówki 17 września 1939 r. przez armię radziecką zakład upaństwowiono, wymieniono personel kierowniczy i administracyjny. Podczas okupacji niemieckiej (1941-1944) we wszystkich hajnowskich zakładach przemysłowych stanowiska administracyjne objęli Niemcy. Kierownikiem terpentyniarni był Dimick. W tym czasie utworzono zakładową straż pożarną złożoną z byłych strażaków i robotników wytypowanych przez kierownictwo. W roku 1962 Terebenthen zamknięto, urządzenia przeniesiono do Fabryki Chemicznej. Na terenie dawniej zajmującym przez fabrykę utworzono między innymi park miejski (1973), wybudowano Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, budynek poczty, budynek Komendy MO i osiedle "Za pocztą". (oprac. Krzysztof Parzych). Terenowa Rada Koordynacyjna Kół Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego –została powołana 4 lipca 1980 r. W jej skład weszli ekonomiści z: HPPD, HSPDD i ZPML. Wytwórczo - Usługowa Spółdzielnia Pracy - W 1950 roku 14 krawców założyło wspólny zakład pod nazwą Spółdzielnia Pracy Krawieckiej "Zjednoczenie". Celem było organizowanie produkcji i usług krawieckich. Krawcy wnieśli pięć maszyn do szycia i inne urządzenia. Szyli ubrania klientom z ich materiału. W 1952 roku kupiono kilka maszyn do szycia, żelazka i materiały ubraniowe. W 1953 r. włączono do Spółdzielni punkty usługowe w Kleszczelach, Narewce i Orli. Organizowano krawiectwo damskie, renowację odzieży i skup starych futer. W 1954 r. rozszerzono działalność na budowlane i dozoru mienia. W 1955 r. do Spółdzielni przystąpili hajnowscy fryzjerzy. W 1956 r. powstała branża betoniarska i kowalska. W 1957 r. zakupiono 2 samochody ciężarowe i komplet maszyn do szycia. W 1958 r. prowadzono punkty usługowe krawieckie w Hajnówce, Narewce i Białowieży, punkty usługowe betoniarskie w Nowoberezowie i Narewce, kowalski w Kleszczelach, fryzjerski w Hajnówce. Szereg tych punktów zlikwidowano, a powstała grupa remontowo-budowlana. W 1961 r. uruchomiono zakłady: malarski, blacharski, szklarski i instalatorstwa elektrycznego. W 1965 r. przyjęto do Spółdzielni Zakład Stolarki Budowlanej BTSK oraz zakład betoniarski produkujący pustaki, płyty chodnikowe i kręgi betonowe. Zakupiono działkę i zbudowano punkt naprawy radioodbiorników i telewizorów, naprawy maszyn biurowych, silników 34 elektrycznych, usługi szklarskie, fryzjerskie, krawieckie. W 1973 r. Spółdzielnia miała 13 branż, a w 1974 r. przejęła od MPGK zakład pralniczy. W 1978 r. uruchomiono usługi dziewiarskie i naprawę samochodów. W 1979 r. Spółdzielnia otrzymała nazwę Wytwórczo Usługowa Spółdzielnia Pracy. W 1982 r. zbudowano zakład odzieżowy, gdzie zatrudniano 124 kobiety. W latach 1984-85 własna brygada remontowa zbudowała pomieszczenie dla Zakładu Drzewnego, gdzie produkowano opakowania dla Fabryki Uchwytów w Białymstoku. Prezesami Spółdzielni byli: Mikołaj Łuksza (1950-53), Henryk Kozioł (1953-54), Władysław Michalak (1954-55 i 1957-58), Włodzimierz Samojlik (1955-57), Kazimierz Bieliński (1958), Piotr Trusiewicz (1958-61 i 1961-64), Józef Michalak (1961), Zdzisław Pacewicz (1964-76), Mikołaj Sapieszko (1976- ), Mikołaj Lemiesz, Mirosław Szechalewicz. Wytwórnia Oklein i Obłogów "Fornir" - Wytwórnia produkuje okleiny i obłogi z własnego surowca zakupionego wyłącznie w Lasach Państwowych, zlecając skrawanie w nowoczesnych wytwórniach oklein. Firma specjalizuje się w produkcji oklein i obłogów o grubości od 0,6 mm do 3,0 mm z drewna dębowego, olchowego, sosnowego, brzozowego i innych rodzajów, łącznie z drewnem egzotycznym. Wytwórnia posiada na okleiny obłogi certyfikat międzynarodowy nr C810744FSC-COC-01.2008. Produkty przeznaczane są zarówno na rynek krajowy, jak i na eksport. Wytwórnia Oklein i Obłogów "Polcova" w Hajnówce- oddział wymienionej spółki znajduje się w byłym budynku Okleiniarni Zakładów Drzewnych. Firma produkuje okleiny i obłogi z surowca krajowego, głównie dębowego. Posiada ona 3 skrawarki płaskie i trzy suszarki taśmowe z nawiewem inżekcyjnym. Aktualnie spółka uruchomiła własną, kotłownię, instalując dwa kotły olejowe: Właściciel spółki zamierza nadal rozwijać produkcję. Zakłady Drzewne Lasów Państwowych – dzięki wybudowaniu linii kolejowych, Hajnówka zaczęła nabierać znaczenia jako węzeł kolejowy zarówno do przewozu ludzi, jak i towarów w postaci surowców drzewnych, owoców leśnych. Podczas I Wojny Światowej wojska rosyjskie były zmuszone wycofać się przed nacierającymi wojskami niemieckimi. Okupant niemiecki szybko docenił ogromne zapasy drewna w Puszczy Białowieskiej i dla ich sprawnego wykorzystania uruchomił w sierpniu 1915 roku dwa prowizoryczne traki zmontowane na ruchomej platformie kolejowej. Tartak ten spalił się w 1916 roku. Wtedy przystąpiono do budowy nowego dużego tartaku. Już w następnym roku uruchomiono sześciotraktowy tartak, wyposażony dodatkowo w dwie obrzynarki podwójne, dwie piły wahadłowe i cztery piły tarczowe napędzane przez parową lokomobilę. Tartak posiadał ostrzarki do ręcznego ostrzenia pił. W tym samym roku uruchomiono rezerwowy dwutraktowy mały 35 tartak , wyposażony w osiem maszyn stolarskich do produkcji stolarki budowlanej i mebli, łopat, kolb do karabinów i wozów. Tartak Escherischazdaniem leśników-był wyrazem najnowszej sztuki budowlane, wyposażonym w najnowsze urządzenia. Po odzyskaniu niepodległości tartak przeszedł na własność państwa, które wydzierżawiło osobom prywatnym- hrabiemu Zabiełło i spółce "Eksport Polski". W 1921 r. tartak znajdował się w pełnym rozruchu. W roku 1924 Zakłady Drzewne zostały przekazane w dzierżawę, wraz z Puszczą Białowieską, firmie angielskiej "The Century European Timber Corporation". Firma ta część surowca pozyskanego w Puszczy Białowieskiej przecierała w tartaku, nie przeprowadzając w nim żadnych modernizacji. W 1924 roku obok zakładu wybuchł pożar. Skłoniło to władze do utworzenia zakładowej straży pożarnej. W roku 1929 Zakłady Drzewne L. P. przejęła Dyrekcja Lasów Państwowych w Białowieży i wzbogaciła je o urządzenia do wyrobu fryzów, przeniesione ze zlikwidowanego tartaku w Paszuckiej Budzie. Dyrektorem był inż. Sarnak. W 1931 roku Naczelna Dyrekcja Lasów Państwowych postanowiła utworzyć w Hajnówce główny ośrodek przemysłu drzewnego na terenie Puszczy Białowieskiej. 18 października w zakładzie wybuchł pożar, w którym spaliło się 1400 m3 desek o wartości 800 tys. zł oraz 4 budynki mieszkalne sąsiadujące z zakładem. Rozbudowę Zakładów Drzewnych rozpoczęto w 1932 roku. Do 1935roku zbudowano 2 hale tartaczne do przetarcia drewna iglastego, deszczułkarnię, suszarnię komorową, kotłownię, siłownię, studnię artezyjską i halę do przerobu drewna liściastego. Na parkieciarnię adoptowano mały tartak. Tartak zajmował 70 ha powierzchni, w tym 30 ha na skład tarcicy. Na całym obszarze istniała sieć kolejek manipulacyjnych połączonych obrotnicami. Doprowadzono tor kolei normalnotorowej. Cztery ładownie służyły do załadunku i wysyłki tarcicy. Po przebudowie i modernizacji tartak w Hajnówce stał się największym tartakiem w Polsce. Rocznie przecierano 220 tys. m3 drewna iglastego. Zakłady Drzewne L.P. w Hajnówce w 1938 r. zatrudniały 1521 osób i były największym zakładem przemysłowym na obszarze województwa. W czasie rozbudowy zbudowano budynek administracyjny, dom kultury z salą kinową, łaźnię zakładową oraz kolonię robotniczą złożoną z 56 czynszowych domów drewnianych 2 i 4-rodzinnych z ogrodem dla każdej rodziny. W czasie działań wojennych Zakłady Drzewne w Hajnówce wyszły z wojny zniszczone w 90%. W tartaku pozostały niespalone: drewniana hala do przerobu drewna liściastego, maszyny do obróbki, murowany budynek kotłowni i siłowni z wyposażeniem (ze spalonym dachem), budynek gminny. Na składzie surowca znajdowało się kilka tysięcy metrów sześciennych materiałów tartych. Natychmiast po wyzwoleniu zgłosiło się ochotniczo ponad 40 robotników, do odbudowy. Wśród nich znaleźli się między innymi: Bolesław Sulima z 10 stolarzami, Henryk Gołąb, Witold Gołąb, Konstanty Jaszczuk, Józef Krak, Jan 36 Kryczko, Piotr Kubacki, Włodzimierz Kuryłowicz, Adolf Macewicz, Eugeniusz Malinowski, Czesław Malesa, Stanisław Mieczyński, Wacław Mikłaszewicz, Marian Ossoliński, Paweł Rączka, Edward Rzączyński, Piotr Sielski, Józef Schab, Władysław Sokół, Gabriel Stelmaszuk, Leon Tokarzewicz, Mieczysław Wójcik i Władysław Zin. Grupa mechaników i elektryków, pod kierownictwem Edwarda Rzączyńskiego i Włodzimierza Kuryłowicza, w ciągu 15 dni uruchomiła jedną z dwóch maszyn parowych o mocy 250 KM. Ta sama grupa w sierpniu skompletowała i uruchomiła jeden trak. pionowy, co umożliwiło rozpoczęcie przetarcia drewna na tarcicę. Na pierwszego dyrektora tartaku został powołany inż. Lazarowicz, którego po kilku miesiącach zastąpił - Józef Kurzawa. Wybrano w tym zakładzie radę pracowniczą z przewodniczącym Adolfem Macewiczem. Powstała także organizacja związkowa. Stolarze, pod kierownictwem Bolesława Sulimy, wykonali prowizoryczny dach nad kotłownią. Skompletowano także pierwszy trak firmy Kirchner, który rozpoczął produkcję. Hajnówka i zakład otrzymały światło i wodę. Do końca sierpnia 1944 r. Hajnówka i Zakłady Drzewne były pod administracją radziecką. W pierwszych dniach września 1944 roku, została powołana Okręgowa Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku, która w pierwszej dekadzie września 1944 roku, przejęła zakład od władz radzieckich. Do końca 1944 roku cały wysiłek załogi skierowany był na uruchomienie kotłowni, siłowni i tartaku. Uruchomiano drugi trak firmy Kirchner i obrabiarki pomocnicze, a także drugą maszynę parową z generatorem, o mocy 500 KM firmy Skoda. Dzięki uruchomieniu kotłowni i siłowni nie tylko zakład i Hajnówka, ale także Białystok otrzymały pierwsze światło po wyzwoleniu. Do końca 1944 roku wyprodukowano już 1700 m sześciennych tarcicy, na zaopatrzenie walczących oddziałów wojskowych. W latach 1945-1946 kompletowano ze złomu pozostawione przez Niemców niektóre maszyny i urządzenia. Następnie złożono i uruchomiono drugi trak oraz stolarnię. Trzeba nadmienić, że obrabiarki do stolarni zbierano i kompletowano z terenu całej Polski. Na stolarnię adaptowano drewnianą wiatę magazynową tarcicy po ociepleniu, w której uruchomiono produkcję stolarki budowlanej, ram inspektowych oraz mebli biurowych. Głównym organizatorem stolarni był Bolesław Sulima. Z kolei przy stolarni, w prowizorycznym nieogrzewanym pomieszczeniu, uruchomiono produkcję kompletów skrzynkowych i skrzynek. Długoletnim kierownikiem stolarni był Wacław Mikłaszewicz, a kierownikiem skrzynkami Stefan Perszko. Od roku 1949 r. rozpoczęto produkcję kompletów kuchennych. W tym samym roku, po drugiej stronie głównej ulicy miasta, wybudowano dwie murowane hale, w których uruchomiono produkcję beczek, głównie do piwa i śledzi oraz produkcję deszczułek posadzkowych. Długoletnim kierownikiem tych wydziałów był Rudolf Bigaj. W zakładach w jednej hali produkcyjnej były już czynne trzy traki pionowe i 37 jedna pilarka taśmowa do kłód. W tej samej hali pracowała również fryzarnia produkująca półfabrykaty dębowe i inne liściaste do produkcji deszczułek posadzkowych oraz fryzów na eksport. Ze względu na ogromną ciasnotę, dalsze zwiększenie produkcji stało się niemożliwe i zachodziła potrzeba rozbudowy zakładów. Kierownikami tartaku liściastego i iglastego byli: Władysław Sokół i Pawłowicz, a kierownikiem fryzarni Władysław Torba. Do najbardziej ofiarnych pracowników w tym czasie należeli między innymi: Jan Antipow, Tadeusz Berger, Lech Kiersnowski, Piotr Kubacki, Kazimierz Kocięcki, Stanisław Lisowski, Bolesław Malaczewski, Eugeniusz Malinowski, Antoni Martyniuk, Bolesław Sulima, Mieczysław Szpala, Władysław Świąd er, Leon Tokarzewicz, Bolesław Wierzchowski, Mieczysław Wilczyński, Włodzimierz Wołkowycki, Stanisław Zagubiniak, Aleksy Zin i Władysław Zin. Adolf Macewicz, Stanisław Pieczyński, Piotr Sielski to ludzie, którzy pracowali otrzymując za codzienną pracę jedynie bochenek chleba. W późniejszych okresach za pracę wydawano pracownikom określone ilości tarcicy, którą wymieniali oni u rolników na żywność. Tartak przy zatrudnieniu 302 pracowników produkował dziennie 135 m3 dziennie materiałów budowlanych. Podjęcie produkcji umożliwiły remont i przeróbka niemal wszystkich urządzeń technicznych tartaku. Czynne były 3 traki, 5 stolików fryzarskich, stolarnia mechaniczna oraz kilka pił taśmowych i blokowych. W 1946 r. uruchomiono stolarnię. Produkowano drzwi, ramy okienne, meble biurowe, ramy inspektowe, ule, galanterię. Ciągle montowano i uruchamiano nowe maszyny i urządzenia. W 1947 roku rozpoczęto produkcję skrzynek na opakowania. W 1949 roku rozpoczęto produkcję mebli kuchennych, tarcic y na eksport i beczek. W 1950 r. uruchomiono dział naprawy silników elektrycznych dla resortu Ministerstwa Leśnictwa. W 1951 r. w nowo zbudowanym budynku produkowano beczki dębowe, lipowe, sosnowe i świerkowe. Była to jednak produkcja nieopłacalna. Decyzją Ministerstwa Leśnictwa z dnia l stycznia 1952 r. wydzielono Zakłady Drzewne Przemysłu Leśnego w Hajnówce z Rejonu Lasów Państwowych w Białymstoku w samodzielne Zakłady Przemysłu Drzewnego i zakwalifikowano je do przemysłu kluczowego, pod bezpośrednim zarządem Centralnego Zarządu Przemysłu Leśnego. W 1952 r. rozpoczęto produkcję fryzów na eksport, a w 1953 r. produkcję deszczułek posadzkowych (od 1955 r. także na eksport). W 1956 r. przystąpiono do przebudowy i modernizacji zakładu. Zbudowano suszarnie, magazyny, warsztaty remontowe, okleiniarnię. Rozpoczęto produkcję parkietu mozaikowego. Zbudowano ambulatorium, zmechanizowaną halę traków z basenem manipulacyjnym, sortownią i ostrzarnią. Utworzono w Hajnówce Międzyzakładowe Laboratorium Suszenia Drewna, zbudowano suwnicę i kotłownię. Na placu surowca zmieniono transport szynowy na bezszynowy. Zbudowano Zakład Mebli i Wydział Płyt Wiórowych. W 1972 38 roku zakłady zatrudniały 1866 osób. W latach 70-tych zmieniono nazwę zakładów na Hajnowskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego. HPPD zajmowało kluczową pozycję w przemyśle rejonu Puszczy Białowieskiej, jego produkcja stanowiła 50% całej wartości produkcji miasta. W HPPD istniała zakładowa organizacja PZPR, Rada Zakładowa Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Drzewnego, ZMS, straż pożarna, koło PTTK, koło prz wodników zakładowych, SITLiD. Koło Zakładowe SITLiD działało od 1952 roku. Zajmowało się szkoleniem własnych członków i innych pracowników, rozwojem racjonalizacji, poprawą technologii, oszczędnością materiałów, wykorzystaniem odpadów. popularyzowało nową technikę i wdrażało ją do praktyki produkcyjnej. W tej komórce wypracowywane były założenia i kierunki rozwoju . Czołowymi postaciami w tej dziedzinie byli: Leon Dubas, Włodzimierz Poskrobko, Bolesław Sulima, Włodzimierz Wołkowycki, Aleksy Zin. Kombinat HPPD obejmował dziewięć podstawowych branż przemysłu drzewnego: tartak iglasty, tartak liściasty, fryzarnię, okleiniarnię, zakład produkcji mebli, wytwórnię płyt wiórowych, przyrzynalnię, mozaikarnię, deszczułkarnię oraz zaplecze mechaniczno-energetyczne i suszarniane. W latach siedemdziesiątych zakupiono wózki widłowe przedniego podnoszenia, zastępujących ciężką pracę ludzi, utwardzono drogi na placu. Zbudowano magazyn techniczny, garaże na samochody, warsztaty mechaniczne, suszarnie komorowe, zakład produkcji okleiny, zakład płyt posadzkowych, pomieszczenia socjalne, biurowe oraz stołówkę. Zmechanizowano manipulację surowca, halę tarcicy iglastej. Modernizowano okleiniarnię, zakład mebli, suszarnię. Modernizowano te ogniwa, na których praca była uciążliwa i niebezpieczna. HPPD było kombinatem o kompleksowej przeróbce drewna - od przetarcia, do gotowego wyrobu. W latach 1975-85 Zakłady przerabiały rocznie około 120 tys. m3 surowca tartacznego i okleinowego, w tym około 70 tys. m3 iglastego oraz około 3 tys. m3 surowca egzotycznego do produkcji oklein. Moc przerobowa HPPD przewyższała zdolności surowcowe Puszczy Białowieskiej, która dostarczała w najlepszym okresie 75% surowca a pozostały głównie z lasów północno-wschodniej części Polski. W całości przerabiano na miejscu drewno stosowe olchowe, surowiec okleinowy i papierówkę sosnową. Zmniejszały się dostawy drewna tartacznego sosnowego, dębowego i jesionowego, a wzrastały drewna brzozowego i olchowego. Zaczęto sprowadzać surowiec z odległych stron kraju, co mocno podrażało produkcję. W 1982 r. zbudowano nową mozaikarnię, a w 1984 r. rozpoczęto produkcję płytek podłogowych trójwarstwowych typu "Hajnówka". Przedsiębiorstwo posiadało przyzakładowe ambulatorium lekarskie, przedszkole, stołówkę, zakładowy dom kultury, 50 domów z okresu międzywojennego, bloki mieszkalne nowego budownictwa, ośrodek kolonijno - wczasowy. W roku 1988 39 HPPD weszło w spółkę z angielską firmą Furnel International Limited. Dyrektorami Zakładów Drzewnych L. P. byli: Piotr Lewandowski (1921-29), Julian Sarnak (1929-31), Stanisław Jacynicz (1931-33), Józef Starkiewicz (1933-35), Stanisław Twardo (1936-39), inż. Łazarowicz, Józef Kurzawa (1945), Aleksandrowicz (1946-53), Dyrektorami Zakładów Drzewnych Przemysłu Leśnego byli: Aleksandrowicz, Stanisław Bil (1953-54), Bolesław Sulima (1954-69), Aleksy Zin (1969-70), Dyrektorami HPPD byli: Aleksy Zin (1970-81), Wiesław Filiks (1981-88). Zakład Drzewny Andrewpol istnieje od 1989 roku. Specjalizuje się w bardzo profesjonalnej produkcji wszelkich podłóg drewnianych, takich jak parkiet i deska podłogowa w wydaniu naturalnym jak i modyfikowanym. Ważną częścią produkcji są również schody oraz elementy wykończeniowe. Zakład Energetyki Cieplnej w Hajnówce (ZEC) został powołany w 1984 r. Pierwszym kierownikiem zakładu został Stanisław Koźmian. W lipcu 1984 r. na kierownika ZEC powołano Wiktora Kiryluka. Z dniem 1 marca 1989 r. stanowisko kierownika objął Ryszard Blecharz. Już w 1975 r. Urząd Miasta Hajnówka zawarł porozumienie z Wojewódzkim Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej w Białymstoku (WPEC), na mocy którego kotłownie osiedlowe zarządzane przez Spółdzielnię Mieszkaniową w Hajnówce oraz Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Hajnówce zostały przekazane dla WPEC-u i były eksploatowane przez Zakład Energetyki Cieplnej Nr II w Bielsku Podlaskim. W latach 1975-84 na mocy powyższego porozumienia przekazano 12 kotłowni osiedlowych. 30 grudnia 1991 r. Rada Miasta powołała Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., której prezesem został Ryszard Blecharz. Od marca 2010 r. prezesem jest Anatol Żukowski. Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej - został powołany przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w 1963 r. z siedzibą biura przy ul. Buczka, a jej pierwszym kierownikiem był Eugeniusz Gorustowicz. W wyniku przekształceń w 1964 r. powstały dwa zakłady: Zakład Gospodarki Komunalnej (ZGK) i Zakład Gospodarki Mieszkaniowej (ZGM). Na czele ZGK stanął Eugeniusz Gorustowicz. Zakład prowadził targowicę miejską wraz ze sklepem do sprzedaży mięsa – „Taniajadka”, wywóz nieczystości stałych (dwa konie i woźnica), wywóz nieczystości płynnych (beczkowóz, dwóch pracowników). Do ZGK należały także wodociągi miejskie, hotel miejski (zatrudniał 4 osoby), młyn miejski, cegielnia przy ul. Poddolnej oraz mała szklarnia na osiedlu Millenium. W późniejszych latach powstał oddział drogowy. Magazyny ZGK oraz oddział drogowy mieściły się w parku miejskim, w miejscu obecnego amfiteatru. 1 stycznia 1967 r. ZGK przekształcono w Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Hajnówce, które mieściło 40 się przy ul. 1 Maja 10. Dyrektorem pozostał Eugeniusz Gorustowicz. Przedsiębiorstwo rozwijało się i inwestowało w swoją działalność. Powstał zakład dystrybucji gazu bezprzewodowego (wybudowano magazyn na butle z gazem przy ul. Targowej), pralnia miejska przy ul. Proletariackiej, kwiaciarnia przy ul. Parkowej, rozbudowano wodociągi miejskie (powstało kilka studni głębinowych) i zakupiono szklarnie do zakładu zieleni miejskiej. W tym okresie przedsiębiorstwo rozwinęło transport – zakupywano nowe środki transportu do zakładu oczyszczania miasta i zakładu drogowego. W kwartale 1971 r. MPGK zostało przeniesione do budynku przy ul. Łowczej 4, gdzie mieściło się aż do jego rozwiązania. Na czele drugiego zakładu – Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej – stanął Jan Żukowski. Zatrudnionych było 4 pracowników. Zasobami mieszkaniowymi, którymi dysponował ZGM, były bloki na osiedlu Millenium, bloki przy ul. Armii Krajowej (naprzeciwko HAMECH-u) oraz kilkanaście domów w całym mieście. ZGM ulegał ciągłym transformacjom, przybywało nowych budynków mieszkalnych, rozwijano działalność remontowo-konserwatorską. W 1969 r. siedziba ZGM została przeniesiona do budynku na ul. Łowczej. 1 stycznia 1973 r. połączono MPGK z ZGM, tworząc Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Hajnówce, której dyrektorem został Włodzimierz Daniluk (do 1985 r.), a w późniejszym okresie: Dymitr Ryszczuk, Cezary Czarnecki, Jerzy Wojcieszek, Marian Łuczaj i Wiesław Smoktunowicz. W 1977 r. MPGKiM zmieniło nazwę na Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, zaś w 1993 r. zostało przemianowane na Zakład Gospodarki Komunalnej, Mieszkaniowej i Komunikacji Miejskiej w Hajnówce. Zakład ten został ostatecznie rozwiązany w 1995 r., a w jego miejsce powstały odrębne jednostki funkcjonujące do dzisiaj: Zakład Komunikacji Miejskiejzakład budżetowy, Zakład Gospodarki Mieszkaniowej – zakład budżetowy, Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Hajnówce przy ul. Parkowej 6 - jako zakład budżetowy - działa od marca 1995 r. w oparciu o Uchwałę Nr VI/47/94 Rady Miejskiej w Hajnówce z dnia 07 grudnia 1994 r. w sprawie utworzenia zakładu budżetowego - Zakład Gospodarki Mieszkaniowej. Działalność Zakładu jest prowadzona w oparciu o regulamin organizacyjny Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Hajnówce zawarty w Uchwale Nr IV/7/95 Zarządu Miasta Hajnówka z dnia 30 stycznia 1995r oraz o statut Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Hajnówce zawarty w Uchwale Nr XXX/205/97 Rady Miejskiej w Hajnówce z dnia 25 czerwca 1997 roku w sprawie: statutu Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Hajnówce. Przedmiotem działalności zakładu jest administrowanie zasobami mieszkaniowymi komunalnymi i na zlecenie, administrowanie zasobami użytkowymi, eksploatacja administrowanych 41 zasobów mieszkaniowych oraz wykonywanie funkcji inwestora bezpośredniego w budownictwie mieszkaniowym. Dyrektorem ZGM jest mgr inż. Anatol Łapiński. W 2009 r. zakład zarządzał zasobami liczącymi około 100 budynków wielorodzinnych, w których zamieszkiwało ponad 1600 rodzin. Okres budowy zasobów mieszkaniowych Gminy Miejskiej Hajnówka przypada na lata 19181987. W trakcie funkcjonowania zakładu, zasoby mieszkaniowe będące w administracji powiększyły się o przejęte skomunalizowane budynki zakładowe, w których znajduje się około 820 lokali mieszkalnych. Nakłady na remonty budynków komunalnych do 1995 roku były znikome, co powodowało dekapitalizację zasobów i pogarszanie się ich stanów technicznych. Dopiero po 1995 roku, a więc z chwilą utworzenia Zakładu w znaczący sposób nastąpiła poprawa stanu techniczno- sanitarnego administrowanych budynków. Środki finansowe na realizację remontów i modernizację budynków pochodziły z czynszów, a także znaczący wkład finansowy wniósł samorząd miasta Hajnówka. Dzięki wspólnym działaniom wykonano szereg prac modernizacyjnych i remontowych w budynkach. Zakład pozyskuje również środki finansowe ze źródeł zewnętrznych, np. w ramach programu na rzecz społeczności romskiej, wykonuje remonty mieszkań społeczności romskiej zamieszkującej w Hajnówce. W trosce o potrzeby najmłodszych mieszkańców powstało wiele osiedlowych i miejskich placów zabaw. Place te zostały wyposażone w bezpieczne sprzęty i zabawki. Na uwagę również zasługuje fakt , iż jedyna szkoła wyższa w mieście - Wydział Zamiejscowy Politechniki Białostockiej ma swoją siedzibę w zasobach administrowanych przez Zakład. Zakład, od początku utworzenia Wydziału, zajmuje się obsługą techniczną obiektów i współpracuje z władzami uczelni. Poza sprawami technicznymi wiodącą rolą zakładu jest ścisła współpraca z mieszkańcami naszych zasobów. Zakład współpracuje również z instytucjami pomocowymi np. MOPS w celu pozyskiwania dopłat do utrzymania mieszkań dla potrzebujących lokatorów. Głównym działaniem na przyszłość jest dążenie zakładu do najwyższych standardów utrzymania zasobów jak również obsługi mieszkańców. Zakład Komunikacji Miejskiej w Hajnówce - 4 listopada 1979 r. w Hajnówce rozpoczął swą działalność oddział Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Białymstoku. Data ta przyjmowana jest jako początek istnienia komunikacji miejskiej w Hajnówce. W dniu otwarcia firma posiadała 5 autobusów marki Jelcz PR -110 i zatrudniała 6 kierowców, 1 mechanika, 3 pracowników umysłowych. Zajezdnia mieściła się na terenie Spółdzielni Transportu Wiejskiego przy u. Wiejskiej 1. W dniu otwarcia uruchomiono jedną linię komunikacyjną na trasie Wiejska - Judzianka – Wiejska. 1 stycznia 1989 roku Oddział Komunikacji Miejskiej w Hajnówce został przejęty przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Hajnówce. W roku 1994 na podstawie Uchwały Rady Miasta Hajnówka nr VI/48/94 z dnia 7 42 grudnia 1994 utworzono zakład budżetowy o nazwie Zakład Komunikacji Miejskiej w Hajnówce. Linia nr 2 powstała 2 lata po otworzeniu pierwszej. Historia hajnowskiej komunikacji pamięta także dwie inne linie, które dziś już nie kursują. Jedna z nich to 1s, która została otwarta po zamknięciu linii nr 3. Kursowała na trasie Szpital - Lipowa - 3 maja - Bielska - Górna - Wrzosowa Warszawska - Judzianka. Po pewnym czasie linia ta kursowała także przez Mazury (Szpital - Lipowa - 3 maja - Bielska - Nowowarszawska - Warszawska Judzianka). Drugą linią jest linia nr 3. Kursowała ona podobnie jak dzisiejsza linia 2s: Wrzosowa - Warszawska - Judzianka - Warszawska Nowowarszawska - Bielska - 3 Maja - Batorego - 11 listopada - Lipowa Szpital. Jednak linia ta nie kursowała zbyt długo, po nieco ponad roku kursowania linia została zamknięta. Łączna długość linii komunikacyjnych wynosi 22 km, a liczba wykonanych wozokilometrów wyniosła 276 tys. rocznie. Zakład dysponuje 10 pojazdami. Są wśród nich autobusy marki Autosan H9-35, Kapena, Maz oraz autobus turystyczny Solbus. Zakład dysponuje samochodami Ford Transit i Mercedes Sprinter przystosowanymi do przewozu osób niepełnosprawnych. Usługa przewozu osób niepełnosprawnych została uruchomiona w listopadzie 1998 r. Zakład zatrudnia obecnie 22 pracowników, w tym 5 kierowców, 7 kierowców-mechaników, 5 mechaników, 1 osoba zajmująca się sprzedażą biletów, 4 pracowników administracyjno-biurowych. ZKM świadczy usługi w zakresie: wynajem autobusów na wycieczki, uroczystości rodzinne, wynajem mikrobusu, przewóz dzieci do szkół, reklama na samochodach i w samochodach. Dyrektorem ZKM jest mgr inż. Ryszard Sawicki. Zakład Kolejek Leśnych w Hajnówce - Kiedy w 1915 r. Niemcy zajęli Puszczę Białowieską, od razu rozpoczęli jej eksploatację. W celu ułatwienia transportu Niemcy zbudowali sieć kolejek leśnych. Sprowadzili do Puszczy 10 parowozów, niemieckich maszynistów i kowali. W Hajnówce powstał węzeł kolei leśnych. Zbudowano warsztaty remontowo-naprawcze taboru kolejowego. W Puszczy zbudowali linie kolejowe w kierunku Masiewa, Starzyny, Starej Białowieży, do Czerlonki, Bud oraz drugi węzeł kolei z Białowieży z siecią linii kolejowych. Kierownikiem budowy linii kolejowych był Niemiec Lukas, kierownikami odcinków byli Ajlat, Hase i Emeryk. Budowano z dużym pośpiechem, omijano przeszkody terenowe, często układano tory na trybach. Przy budowie zakładów w Hajnówce zatrudnionych było 1200 niemieckich żołnierzy i fachowców, trzy tysiące jeńców rosyjskich i francuskich oraz ludność okolicznych wsi. Do skoszarowania wojska i jeńców wybudowali Niemcy szereg baraków drewnianych przy fabryce chemicznej, przy węźle kolei leśnych i przy szosie. Niemcy wywieźli z Puszczy Białowieskiej ok. 5 mln m3 drewna. W końcu 43 zimy 1919 r. opuścili teren Hajnówki pozostawiając zakłady z uszkodzonym uzbrojeniem technicznym. Transportem surowca z Puszczy zajmował się Zarząd Kolei Leśnych (potocznie- kolejki leśne). Odbudowano warsztaty remontowe, zbudowano wodociąg i rozpoczęto budowę nowych odcinków torów. W 1924 roku kolejki przejęła firma "The Century European Timber Corporation", zwana potocznie Centurą. Firma ta wywoziła z Puszczy drewno i budowała nowe odcinki torów, ale prowizorycznie. Tory układane były przeważnie na trybach, bez wykopów i nasypów i bez niwelacji. Mosty i przepusty były drewniane. Używano parowozów opalanych węglem. W 1929 r., po rozwiązaniu umowy z Centurą, Dyrekcja L. P. w Białowieży utworzyła Zarząd Kolei Leśnych Puszczy Białowieskiej w Hajnówce. Parowozy dostosowano do opalania drewnem. Zbudowano rąbałkę, gdzie rąbano mechanicznie i magazynowano drewno do palenia w lokomotywach. W latach 30. rozbudowana sieć kolejek leśnych osiągnęła 360 km. Załadunek drzewa na wagony był ręczny. Kloce ładowano przy użyciu kantaków, podkładek i lin. Na terenie warsztatów ZKL zbudowano odlewnię żeliwa oraz warsztaty stolarski i elektryczny. Zbudowano kilka wagonów dla potrzeb turystycznych, wagony mieszkalne dla drużyn pracujących w lesie, wagony pociągu przeciwpożarowego, wagon ratunkowy do wypadków kolejowych i wagon dla Spółdzielni Spożywców w Hajnówce, która zaopatrywała robotników pracujących w Puszczy w artykuły codziennego użytku. Warsztaty ZKL wykonywały dla Zakładów Drzewnych L.P. wózki, przesuwnice, inne urządzenia i prace montażowe. Zatrudnienie w ZKL uzależnione było od pory roku, nasilenia prac naprawczych i budowlanych i wynosiło od kilkuset do 1,5 tysiąca pracowników fizycznych i ok. 35 pracowników umysłowych. Miesięczny zarobek robotników wynosił 50-175 zł, w zależności od stanowiska pracy. Zarobki zarządcy sięgały 600 zł miesięcznie. Dyrekcja L.P. zbudowała pracownikom ZKL 6 domów drewnianych, cztero-rodzinnych z ogrodem dla każdej rodziny. Podczas II Wojny Światowej kolejki nadal służyły do wywozu drewna , również do transportu myśliwych i upolowanej zwierzyny. Okupant wykorzystywał je też do walki z partyzantami, obudowano parowóz i wagony blachami. W pierwszym wagonie umieszczano mieszkańców Puszczy, używając ich jako żywą tarczę zabezpieczającą przed minami podkładanymi pod tory. Po wojnie w pierwszej kolejności pracownicy kolejek leśnych uruchomili pociąg osobowy Hajnówka - Białowieża. Stanowił on jedyny środek łączności, bowiem linia normalnotorowa była nieczynna z powodu bardzo dużych zniszczeń. Z początku pracowano bez wynagrodzenia. Potem otrzymywano tylko deputat (opał, bądź tarcicę itp.). Po roku zaczęto dokonywać normalnych, wypłat wynagrodzeń. Po ustanowieniu nowej granicy państwowej między PRL i ZSRR, po stronie polskiej zostało 158 km 44 torów eksploatacyjnych oraz 9 sprawnych parowozów, z tego w Parowozowni w Gródku 3 parowozy o nr. 526, 535, 537 i 6 w Parowozowni w Hajnówce o nr. 200, 505, 509, 515, 523 i nr 546 - odnaleziony w Polsce zachodniej w okolicy Żagania. Dwa parowozy zostały po stronie radzieckiej, 1 parowóz zniszczony został na minie, a 12 wywiózł okupant, wycofując się przed frontem. Zostało 50 jednostek taboru do przewozu dłużyc i 32 jednostki do drewna stosowego. Pozostały na stanie 3 wagony osobowe, 8 "pudeł" i 4 węglarki. Kolejki leśne, poczynając od 1952 r. przeżywały dynamikę swego rozwoju, zwłaszcza w zakresie działalności warsztatów mechanicznych. Odremontowano wiele jednostek taboru. Uruchomiono prowizoryczny tartak, który dostarczał niezbędne materiały, potrzebne do budowy wagonowni. Ale z początkiem 1952 r. nastąpił administracyjny rozdział Zarządu Kolejek Leśnych (zakład trudniący się transportem drewna z lasu) i Hajnowski Zakład Przemysłu Maszynowego Leśnictwa (trudniący się naprawą sprzętu dla kolejek, a także produkcją sprzętu, maszyn, narzędzi dla gospodarki leśnej). Kolejki leśne otrzymały nowy odcinek linii z Czerwonki do Przewłoki i dalej do oddziału 640. Tę nową linię eksploatowano do 1980 r. Nadal jednak załadunek odbywał się wyłącznie ręcznie. Z inicjatywy kierownika kolejek Leonarda Napiórkowskiego, przeprowadzono wiele prac w zakresie częściowego zmechanizowania tej niezwykle uciążliwej i niebezpiecznej czynności. Dopiero w 1969 r. we własnym zakresie zbudowano wciągarki do załadunku dłużyc, bardziej bezpieczne i wydajne. Ale załadunek drewna stosowego nadal odbywał się ręcznie. Oddział Kolejek Leśnych w Hajnówce wszedł w skład Ośrodka Transportu Leśnego w Białymstoku (jednostki organizacyjnej lasów państwowych), zajmującego się kompleksowym transportem drewna i mechanizacji prac leśnych. W latach 70. rozpoczęto wymianę parowozów opalanych drewnem i węglem na spalinowe zakupione w NRD, bezpieczne dla środowiska. W latach 70. hajnowski oddział otrzymał nową stację obsługi taboru kolejowego wraz z dużą halą postojową lokomotyw, stację paliw, budynek administracyjny z urządzeniami socjalnymi dla załogi. Hajnowskie kolejki złapały drugi oddech, stając się nowoczesnym zakładem pracy. Pożegnano trakcję parową, ostatnią drogę odbył parowóz Tx - 200 z tej trakcji (prowadzony przez przodujących maszynistów Czesława Zawadzkiego i Mikołaja Bajko) i znalazł się na postumencie przed biurem. Stał się pomnikiem historii i trwania kolejki wąskotorowej w Puszczy Białowieskiej. Tymczasem w lasach puszczy następował szybki rozwój transportu samochodowego, który dla odbiorców okazał się szybszy, a nade wszystko tańszy. Spadek przewozowej masy drewna spowodował kurczenie się sieci kolejek leśnych. W konsekwencji nastąpiła likwidacja przedsiębiorstwa. Kolejka leśna jednak nie odeszła w niepamięć. W latach 80. Ubiegłego stulecia zostały one 45 wykorzystane do rozwijającego się ruchu turystycznego.7 lipca 1991 r. o godzinie 10,15 parowóz wąskotorowy (Tx112 z dwoma wagonami odkrytymi i trzema zakrytymi) gwizdem, dymem i parą oznajmił powrót do puszczy i odbył swą jazdę z ok. 100 sympatykami kolejki do Topiła. Odtąd kolejka leśna stała się atrakcją turystów odwiedzających Puszczę Białowieską. Zarządcami ZKL byli: Marczewski (1921-23), Starkiewicz Stefan (1923-25), Radzymiński Witold (1925-29), Chwisenia M. (1929-32), Sieradzki Władysław (1932-38), Szreders Jan (1938-39), Leonard Napiórkowski (194458), Wiktor Borowski (1958-71), Kazimierz Bielawski (1973-97). Zakłady Maszynowe "Hamech" w Hajnówce - zostały utworzone na podstawie zarządzenia Ministra Leśnictwa Nr II 003/2006 z dnia 24.10.1951 r pod nazwą „Hajnowski Zakład Przemysłu Maszynowego Leśnictwa”. Przedsiębiorstwo powstało na bazie warsztatów mechanicznych Zarządu Kolejek Leśnych przekazanych wg. stanu na dzień 31.12.1951 r. z Państwowej Centrali Drzewnej w Warszawie, a działalność swoją rozpoczęło 01.01.1952 r. Zakład odziedziczył 3,5 ha obszaru, warsztaty mechaniczne, odlewnię żeliwa, halę-wagonownię, straż pożarną. Zatrudniono 162 pracowników, w tym 18 biurowych. Brak było maszyn i urządzeń oraz inżynierów i techników. W pierwszym okresie zakład przeprowadzał remonty kapitalne i bieżące parowozów i wózków wąskotorowych. Produkował tendry do parowozów wąskotorowych, wagony platformowe i węglarki wąskotorowe oraz wózki do przewozu dłużyc i lady do załadunku drewna. Nie było perspektywicznego planu rozwoju zakładu, podejmowano każdy temat produkcyjny dla utrzymania załogi. Zakład stawał się satelitą kooperacyjnym innych zakładów. Wykonywał remonty wagonów taboru wąskotorowego i sprzętu kolejek leśnych, produkował zestawy do przyczep, burty, przyczepy skrzyniowe do ciągników, wagoniki kłonicowe, wagony osobowe wąskotorowe, elementy do rozstrząsaczy obornika, przenośniki tartaczne, urządzenia do fabryk ekstrakcji karpiny. Do 1960 r. zbudowano dwie hale produkcyjne, budynek administracyjny, dwa budynki mieszkalne dla kadry technicznej i kwalifikowanych robotników. W 1964 r. kierownictwo zakładu opracowało plan systematycznego przechodzenia na produkcję poszukiwaną przez przemysł drzewny, meblowy i leśnictwo. Zaczęto produkować maszyny i urządzenia na potrzeby resortu leśnictwa, uruchomiono produkcję podwozi do traka polowego. W 1965 r. wdrożono produkcję suszarni do tarcicy, a w 1966 produkcję gilotyn do okleiny i sklejki, suszarni do runa leśnego "Leśniczanka", przyczep kłonicowych do wywózki drewna z lasu, przenośników dla fabryk płyt wiórowych, mebli i dla tartaków. W 1967 roku rozpoczęto produkcję przyczep do ciągników "Dzik” i maszyn do pielęgnacji lasu. Przebudowano i dostosowano pomieszczenia do nowych potrzeb. 46 W 1968 r. zaniechano produkcji taboru szynowego wąskotorowego. W 1970 r. rozpoczęto rozbudowę zakładu. W tym czasie zatrudnionych było 7 inżynierów, 40 techników i ekonomistów, około 70 robotników z tytułami mistrzów, a ok. 70 robotników miało ukończoną zasadniczą szkołę zawodową. Od 1971 r. zakład produkował maszyny i urządzenia na potrzeby zakładów przerobu drewna oraz eksploatacji i pielęgnacji lasów. Specjalizacją zakładu stała się produkcja urządzeń pełnego wyposażenia lakierni w fabrykach mebli. Uruchomiono produkcję linii lakierniczych poliestrowych, następnie linii lakierniczych nitrowych. Ośrodek BadawczoRozwojowy opracował zunifikowany typ linii lakierniczych o charakterze uniwersalnym. W latach 1970 - 73 zbudowano magazyny, urządzenia dźwigowe, sieć dróg wewnętrznych, zagospodarowano place, zbudowano 4 hale produkcyjne, malarnię, garaże, 5-cio kondygnacyjny biurowiec, uruchomiono produkcję pługów uniwersalnych BL-45 i gleboopielaczy. Zakład produkował dwa typy ścian wyciągowych DSW A-30 (jedno- i dwustanowiskowe), linie lakiernicze do malowania w'ąskich płaszczyzn, suszarnie do drewna DOKC-140 i DOKD-2, suszarnie ogniowe W-147, suszarnie do runa leśnego, ziół i warzyw, formy budowlane, przyczepy jednoosiowe, przyczepy T-10 do przewożenia dłużyc, pługi dwupoziomowe do rudawca, urządzenia do wyciskania i zaciskania bruzd przy sadzeniu lasu, narzędzia leśne i części zamienne do produkowanych tu urządzeń. Zakład kooperował z zakładami w ZSRR i Mongolii, a swoje produkty eksportował do: Bułgarii, Czechosłowacji, Jugosławii, Mongolii, NRD, RFN, Rumunii, Węgier i ZSRR. W 1976 roku rozpoczęto technologiczne uzbrajanie stanowisk pracy, uruchomiono produkcję suszarni aluminiowych SKM do tarcicy, prowadzono spawanie aluminium, nowe technologie zgrzewania, cięcia i montażu. Zmodernizowano produkcję ścian wyciągowych DSWA (usuwa zanieczyszczenie powietrza ze stanowisk roboczych). 'Oprzyrządowano prasy do kucia matrycowego sworzni i szpilek do przyczep. Zastosowano tokarki kopiarki do produkcji szpilek. Wprowadzono wielostanowiskowe szafy prostownicze w celu eliminowania hałasu i zwiększenia oszczędności energii. Zainstalowano maszyny do gięcia blach. Wdrożono produkcję uzbrojenia samochodów Star 244, stosowanych w leśnictwie. Udział produkcji eksportowej zakładu wynosił 7%, moc instalowana 3000 kW, płynność kadr 16%. Zakład zajmował 5,6 ha powierzchni. W marcu 1977 r. w czasie obchodów jubileuszu 25-lecia powstania zakładu wielu pracowników zostało odznaczonych. Złoty Krzyż Zasługi otrzymali: Walentyna Macuta, Józef Śmiech i Jan Birycki. Srebrny Krzyż Zasługi-Włodzimierz Krzysztofik, Władysław Sawa i Eugeniusz Mańkowski. Brązowy Krzyż Zasługi-Jan Tomaszuk i Walenty Perszko. W 1979 r. produkował około 40 typów maszyn i urządzeń. HZPML zużywał rocznie 61 tys. ton wody, 30 ton farb i emalii. 47 Ścieki były odprowadzane do oczyszczalni miejskiej. Zakład korzystał z energii cieplnej z elektrociepłowni HPPD. Zatrudnionych było 539 osób, w tym 90 kobiet. Zatrudnienie HZPML: rok 1952 - 162, rok 1955 - 156, rok 1960 - 260, rok 1965 - 376, rok 1970 - 449, rok 1975 - 630, rok 1980 518, rok 1985 – 493, rok 2000 – 300. Zakład posiadał: blok mieszkalny, biurowiec z pierwszą w Hajnówce windą, 6 domków wypoczynkowych, łaźnię, przychodnię lekarsko-dentystyczną, przyzakładową szkołę zawodową, stołówkę, świetlicę. W zakładzie produkowano: kasety aluminiowe, klapy aluminiowe, korpusy kosztury, linie lakiernicze, motyki, numeratory leśne, obejmy, opielacze, palety drewniane, pługi, przyczepy, sadzarki, siewniki, suszarnie, ściany wyciągowe, wyłuszczarki do szyszek, cechówki, naorywacze wałków, obrotnice, sita, wózki, zawiasy, znakowniki. W roku 1986 rozpoczęto produkcję obrabiarek do drewna. W ostatnich latach XX wieku produkowano urządzenia do spalania (kotły c.o.), parzelnice, suszarnie i nowe typy obrabiarek a także modernizacja starych kotłowni i suszarń na bazie sprawdzonych technologii. W roku 1990 zakład zmienia nazwę na Zakłady Maszynowe Hamech w Hajnówce. Na podstawie Aktu Komercjalizacji z dniem 01.01.2008 r przedsiębiorstwo zostało przekształcone w firmę pod nazwą Zakłady Maszynowe „Hamech” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Pod koniec stycznia 2010 r. rozpoczęła się prywatyzacja Zakładów Maszynowych Hamech Sp. z o.o. w Hajnówce. Pierwsze przymiarki do prywatyzacji, a raczej stworzenia spółki pracowniczej, miały miejsce już w 2005 roku. Jednak ze względu na ogromne straty, jakie Hamech przynosił w latach 2000-2001, firma wciąż spłacała stare długi. To wzbudzało wątpliwości, czy zakład w ogóle jest w stanie spłacać długi i jednocześnie raty leasingowe. Okazało się, że tak. W ciągu pięciu lat Hamech spłacił prawie 6 mln zł. Niestety, w 2008 roku firma odczuła skutki światowego kryzysu. Musiała mocno ograniczyć produkcję, bo spadła sprzedaż jej wyrobów. Zarządowi udało się uniknąć zwolnień grupowych. Jednak po rozwiązaniu umów z przyczyn naturalnych, nie było nowych zatrudnień. W 2007 roku pracowało ponad 180 osób, dziś około 140. Dotychczas zakład miał dobry eksport. Ponad 40 proc. towaru wysyłano na wschód. Niestety, tam eksport zatrzymał się bardzo gwałtownie. Zdobyto co prawda nowych odbiorców maszyn, ale nie odrobiono tego, co tak nagle stracono. Dyrektorami HZPML byli: Jan Weremiuk, Leon Hryniewicz, Bohdan Gratka, Czesław Kliczkowski, Kazimierz Hadaś (1963-76), Tadeusz Szaniawski (1976-89), Andrzej Wilczyński (1989-99), Zdzisław Wiatrowski (19992001), Henryk Jabłoński (2001-2002), Bernard Żylik (2002-nadal). 48 Zakład Pracy Chronionej "Euro - Postęp" Sp. z o.o. - powstała w 1999 roku w ramach przekształceń Spółdzielni Inwalidów "Postęp". Organem założycielskim Spółki byli członkowie Spółdzielni i obcy inwestor. Zarząd spółki składał się z prezesa-Ireneusza Orzechowskiego i dyrektora-prokurenta Haliny Otoki. Zespół Składnic Lasów Państwowych - Składnica w Hajnówce powstała razem z siecią kolejek leśnych na terenie Puszczy Białowieskiej i nosiła nazwę "Punkt przeładunkowy-baza". W latach 1945-56 składnica podlegała Państwowej Centrali Drzewnej, a w latach 1957-58 Rejonowi Lasów Państwowych w Białowieży. W 1958 r. utworzono przedsiębiorstwo pod nazwą Zespół Składnic Lasów Państwowych. Jednostka wykonywała czynności spedycyjne pozyskanych asortymentów drzewnych i produktów niedrzewnych. W 1962 r. do Zespołu Składnic przyjęto od nadleśnictw składnice przykolejkowe. Administrowano składnice w Hajnówce, na terenie Puszczy Białowieskiej, w Kleszczelach, Nurcu, Strabli, Szepietowie i Czerwonym Borze. Na terenie Puszczy Białowieskiej było 80 składnic przykolejkowych na długości ok. 180 km kolejek. Powierzchnia jednej składnicy wynosiła 1-5 ha. Składnice te były w 80% zniwelowane i przystosowane do pracy sprzętem ciężkim. W 1963 r. została zlikwidowana składnica w Kleszczelach, a w 1970 r. w Strabli. Składnicę w Czerwonym Borze przejęto w 1975, a zlikwidowano w 1977 r. Składnica w Hajnówce zajmowała 8,6 ha powierzchni, posiadała 3 bocznice normalnotorowe, 1 rampę i 7 bocznic wąskotorowych równoległych do kolei normalnotorowej. Uzbrojona była w ładowarkę hydrauliczną czołową L-2 o wydajności 250350 m3 drewna w ciągu 8 godz. pracy, korowarkę produkcji fińskiej o napędzie ciągnikowym. Wydajność korowarki to 50-90 m 3, w zależności od surowca. Na składnicy były też 3 pilarki do przerzynania dłużyc, jedna wciągarka stacjonarna dwubębnowa i suwnica bramowa z chwytakiem. Roczna przepustowość składnicy wynosiła 75-80 tys. m 3 drewna. Wysyłano zapałczarkę do Częstochowy, Czechowic i Bystrzycy Kłodzkiej, papierówkę świerkową do Włocławka i Niedowicz, brzozową i sosnową do Ostrołęki, osikową w 90% do Włoch, Austrii i RFN, asortyment na sklejkę liściastą do Białegostoku, opał liściasty i iglasty, drobnicę użytkową do Grajewa i Rucianego-Nidy. W 1985 r. zatrudnionych było 89 pracowników. Liczba pracowników stale zmniejszała się na skutek mechanizacji transportu. Kurczyła się też baza pozyskiwania drewna. Zakład tracił podstawę bytu i w 1992 r. został zlikwidowany. Kierownikami Zespołu Składnic byli: Wójcik, Aleksy Zin (1946-55), Wiktor Młynarczyk (1955-56), Teodor Czerkaski (1956), Jerzy Młodzianowski (1956), Romaniuk (1957-58), Szymon Macuta (1958-82), Janusz Luniewski (1982-92). 49 Zakład Węgli Aktywnych „Gryfskand” - w roku 1996 spółka polsko (48%)szwedzka (52%) została właścicielem Fabryki Chemicznej. Fabryka przyjęła nazwę "Gryfskand". Spółka pozbyła się obiektów socjalnych. zmniejszyła zatrudnienie do ok. 200 osób. W zakładzie zlikwidowano produkcję ciekłą, gdzie uzyskiwano kwas octowy, terpentyny, smoły, łącznie z budynkami. Pozostała produkcja węgli aktywnych dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego, oczyszczalni wody i wojska. Do produkcji węgli aktywnych używa się głównie węgla drzewnego oraz odpowiednio wyselekcjonowanego węgla kamiennego. Produkuje się węgle aktywne karbonizujące, granulowane i koksy. Wymienione węgle posiadają wyjątkowo porowatą strukturę o bardzo dużej wewnętrznej aktywnej powierzchni. Węgle aktywne drzewne produkowane są w specjalnej retorcie z drewna stosowego, głównie grabowego i brzozowego. Aktualny przerób drewna na węgiel drzewny wynosi rocznie około 50 tys. m3, z czego pozyskuje się około 8 tys. ton węgla. Produkcja węgli aktywnych z węgla drzewnego wynosi rocznie około 450 ton, a z węgla kamiennego około 1800 ton. Aktualne zatrudnienie w zakładzie wynosi około 120 pracowników. Podstawowym zamierzeniem rozwojowym zakładu na najbliższą przyszłość jest produkcja węgli na rynki zachodnie i wschodnie. Dyrektorami Spółki Gryfskand byli: Witold Murawski, Bernard Żylik, Zdzisław Kozłowski, Czesław Szejn, Michał Betlej. 2. Partie i organizacje Hajnowska Izba Gospodarcza – powstała 12 grudnia 2001 r. na zebraniu w auli Zamiejscowego Wydziału Politechniki Białostockiej. Skład Rady Izby: Jacek Frąc – prezes (dyrektor Furnelu), Mieczysława Bogdanowicz- zastępca prezesa (PSS „Społem”), Halina Otoka – sekretarz (prezes Eurocentrum), Leszek Weresa – skarbnik (Transsam) i członkowie: Aleksander Bondaruk (dyrektor PCB Lewkowo, Jerzy Kuczko (Zajazd „Zwierzyniec”) i Eugeniusz Sidoruk (dyrektor „Runa”). 28 pracodawców zgłosiło akces przystąpienia do Izby. Ustalono składki członkowskie w wysokości: zatrudnienie do 10 osób – 30 zł, 11-50 osób – 80 zł, 51-100 osób – 120 zł, ponad 100 osób – 200 zł. Pierwszą inicjatywą HIG ma być stworzenie możliwości poręczeń gwarancyjnych w postaci Funduszu Powierniczego dla małych i średnich firm z terenu powiatu hajnowskiego. Do celów i zadań Izby należało : reprezentowanie interesów gospodarczych zrzeszonych w niej przedsiębiorców, kształtowanie i upowszechnienie zasad etyki w działalności gospodarczej, wyrażanie opinii o projektach rozwiązań odnoszących się do funkcjonowania gospodarki, organizowanie pomocy członkom Izby w rozwiązywaniu problemów 50 ekonomicznych, organizacyjnych i prawnych związanych z podejmowaniem i prowadzeniem przez nich działalności gospodarczej. Hajnowskie Stowarzyszenie Abstynentów Klub Abstynenta „Dąb” – pierwsza grupa abstynentów została utworzona w połowie lat 80 przez Eugeniusza Bujnowskiego, Sergiusza Saca i terapeutę, Franciszka Januszkiewicza, lecz po krótkim czasie rozpadła się. Próba reaktywowania grupy abstynentów nastąpiła na początku 1992 r. Problemem był brak lokalu a także wrogie nastawienie społeczeństwa. Mimo problemów zawiązała się grupa AA, która zaczęła spotykać się w mieszkaniach prywatnych. Zainteresowanych przybywało. W końcu zaczęto organizować mityngi z udziałem terapeutów, wynajmując różne sale, nawet katechetyczne. Krótki czas później uformowała się grupa Al.- anon – grupa osób współuzależnionych czyli tych, których bliskich dotknął problem uzależnienia od alkoholu. Działalność ta oraz poparcie coraz większej liczby osób, w tym pani burmistrz Jadwigi Rudzińskiej-Patejuk doprowadziły do przyznania lokalu na ul. Armii Krajowej 24. Grupa sama zagospodarowała, przygotowała i odnowiła pomieszczenia, korzystając z minimalnej dotacji uzyskanej od pełnomocnika wojewody w Białymstoku. Był to luty 1994 r. Ludzie zaczęli coraz odważniej przychodzić do klubu. Stowarzyszenie zostało utworzone 09.12.1994 r., uzyskało osobowość prawną. Zostało zarejestrowane w Sądzie jako Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności Publicznej. Pierwszym prezesem Klubu „Dąb” został Janusz Targosz. Podstawowe cele Klubu to: doprowadzenie do stałej abstynencji członków Klubu, uczenie kultury życia bez alkoholu, propagowanie idei trzeźwości na terenie miasta i gminy Hajnówka, szczególnie wśród młodzieży. Metody pracy: organizowanie różnych form zajęć psychoterapeutycznych z zakresu oświaty zdrowotnej i pozamedycznej pomocy, organizowanie obozów rehabilitacyjno – terapeutycznych, angażowanie do pracy społecznej, skłanianie osób uzależnionych od alkoholu do podjęcia leczenia odwykowego itp. Klub zrzeszał swych członków na zasadzie dobrowolności, po wypełnieniu deklaracji o przystąpieniu do Klubu i zobowiązaniu się do przestrzegania statutu, regulaminów i zarządzeń władz Klubu. Członkami mogą być osoby powyżej 18 lat życia, uzależnione od alkoholu oraz członkowie ich rodzin i ich najbliżsi. Kolejnym prezesem został Daniluk. Stowarzyszenie ze swoją działalnością wychodziło na zewnątrz, proponując swoją ofertę osobom potrzebującym pomocy i wsparcia. Organizowano spotkania edukacyjno- informacyjne, oraz integracyjne. Klub w krótkim czasie nawiązał współpracę z innymi klubami z pobliskiego terenu. Przybywało członków Stowarzyszenia, a jego działalność zdobywała zaufanie wśród mieszkańców miasta. Oferta pracy Klubu znalazła swoje miejsce w Miejskim Programie Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Hajnówce. W związku z tym można było realizować cykl terapeutyczny dla poszczególnych grup. Programy terapeutyczne znalazły 51 zainteresowanie wśród mieszkańców miasta. Z inicjatywy zarządu Klubu został uruchomiony punkt konsultacyjny dla osób z problemem alkoholowym. W wyniku ścisłej współpracy Klubu z punktem konsultacyjnym liczba członków rosła i wymagało to większej bazy lokalowej. Tu również władze miasta stanęły na wysokości zadania przydzielając na działalność Klubu pomieszczenia przy ulicy Ks. Wierobieja 18. Stowarzyszenie aktywnie współpracuje z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej, kościołami, szkołami, lokalnymi mediami i innymi organizacjami. Rokrocznie organizowane są zajęcia terapeutyczne dla poszczególnych grup osób w zależności od zapotrzebowania. Z wynikającej potrzeby Stowarzyszenie zorganizowało dyżury interwencyjno wspierające dla członków rodzin z problemem alkoholowym. Wśród członków klubu są obecnie absolwenci Studium Pomocy Psychologicznej, Programu Rozwoju Osobistego, oraz wielu szkoleń mających za zadanie przygotowanie do pracy z osobami potrzebującymi pomocy w tym również z dziećmi. Klub posiada około 50 stałych członków. Przez wiele lat terapeutą był Zenon Sidun, lekarz oddziału lecznictwa odwykowego w Choroszczy, obecnie Tadeusz Wojtulewicz, kierownik oddziału detoksu w Choroszczy, który pracuje w Hajnówce w każdy pierwszy piątek miesiąca. Do terapeuty niepotrzebne jest skierowanie, bardzo chętnie przyjmie każdego, kto ma problemy związane z uzależnieniami, porozmawia. Tradycją Stowarzyszenia są spotkania i bale rocznicowe. W celu otrzymania funduszy Stowarzyszenie pisze projekty i składa do urzędu miasta. Tam rozpatruje je komisja rozwiązywania problemów alkoholowych i przyznaje fundusze na działalność stowarzyszenia. W 2009 roku postanowiono trochę inaczej wykorzystać pieniążki. Podczas wakacji zorganizowano dwie wycieczki - do Supraśla, do Muzeum Ikon, bo większość tam nie była oraz do Jasła, koło Rzeszowa. Były też rajdy rowerowe pod hasłem "Zachowaj trzeźwy umysł”. Prezesami zarządu byli: Janusz Targosz (1994-1996), Daniluk (1996-2005), Mieczysław Szastaj (2005-2009), Tadeusz Podgórski (od 2009). Hajnowskie Stowarzyszenie Ochrony Zwierząt „Ciapek" powstało w 2006 roku. Po początkowo kłopotach organizacyjnych i lokalizacyjnych władze miasta udostępniły w 2007 r. teren nieopodal Miejskiej Oczyszczalni Ścieków, przy ul. Słowackiego. Był zakrzewiony ale członkowie Stowarzyszenia z pomocą Urzędu Miasta oczyścili go. Do końca 2007 r. powstało 10 kojców i było 40 psów. W 2008 r. teren został ogrodzony siatką, sukcesywnie budowano kojce, kryto je i przybywały nowe psy. Obecnie jest zbudowanych 69 kojców, w schronisku przebywa ok. 200 psów. 90% czworonogów jest wysterylizowana i zaczipowana dzięki sponsorce, która tez finansowała opiekę weterynaryjną większości podopiecznych. Dodatkowo opłacała sterylizację wszystkich chętnych spoza schroniska. Dzięki niej wysterylizowano i zaczipowano ok. 300 psów. Nad właściwym funkcjonowaniem przytuliska czuwają społecznie, panie: 52 Helena Handt, prezes Stowarzyszenia (Białowieża), Katarzyna Tarasiuk, zastępca prezesa (Białowieża), Irena Sakiel, skarbnik (Hajnówka). Większość kosztów ponoszonych na finansowanie schroniska pokrywa Urząd Miasta Hajnówka. Hajnowskie Stowarzyszenie "Sami Sobie" powstało w 2003 r. przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej. Celem Stowarzyszenia jest niesienie różnorodnych form pomocy. Członkowie stowarzyszenia działają dobrowolnie, bezpłatnie i bezinteresownie na rzecz mieszkańców Hajnówki. Skład Zarządu: prezes – Mirosław Awksentiuk, wiceprezes – Barbara Wasiluk, sekretarz – Małgorzata Gdowska. Stowarzyszenie postawiło przed sobą następujące zadania: pobudzenie aktywności lokalnej, pozyskiwanie funduszy, prowadzenie działalności edukacyjno – szkoleniowej, poradnictwo prawne, współpraca i współdziałanie z innymi organizacjami społecznymi, organizowanie i prowadzenie dożywiania, organizowanie różnorodnych form wypoczynku, świadczenie pomocy bezrobotnym i niepełnosprawnym, organizowanie opieki osobom starszym. Koło Sybiraków w Hajnówce powstało w 1990 r. Prezesem koła została Walentyny Macuta z domu Kowalska, zastępcą Aleksander Gawryluk, skarbnikiem Stefan Palenik, członkami zarządu Mikołaj Ordynski i Henryk Łuksza. Siedziba koła było prywatne mieszkanie Walentyny Macuty. Członkowie Związku dzielą się na zwyczajnych, wspierających i honorowych. Celem związku jest świadczenie pomocy swoim członkom, stała opieka nad inwalidami i członkami rodzin po zmarłych i poległych Sybirakach, upamiętnianie losów zesłańców polskich, inicjowanie badań nad losami zesłańców poprzez zbieranie pamiątek i dokumentów, opieka nad grobami Sybiraków, organizowanie odczytów, wieczorów artystycznych i innych uroczystości, rozwijanie życia towarzyskiego wśród członków. Liczyło początkowo 150 osób, w 2004 r. było już tylko 94 członków, w tym 9 dorosłych osób, pozostałe to były dzieci do lat 13 i urodzone na Syberii. W dokumentacji Zarządu Koła Sybiraków w Hajnówce znajduje się imienny wykaz osób deportowanych 10 lutego 1940 r. z terenów obecnego powiatu hajnowskiego do Ałtajskiego Kraju Nowosybirska obłaść, Telmenskiego rejonu, Chimleschoz Oziero Zajskoje. Z Hajnówki wywieziono 462 osoby, powróciło 150. W 2004 r. odsłonięto tablicę w kościele katolickim w Hajnówce. Liga Obrony Kraju - była organizacją społeczno-polityczną o charakterze obronnym. Powstała w 1944 roku pod nazwą Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza. W 1950 r. nastąpiło połączenie Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza, Polskiego Towarzystwa Krótkofalowców, Towarzystwa Przyjaciół ORMO i organizacja przyjęła nazwę Liga Przyjaciół Żołnierza. Następnie w skład 53 organizacji weszła Liga Morska i Liga Lotnicza. W 1962 roku organizacja otrzymała nazwę Liga Obrony Kraju. LOK w Hajnówce prowadziła szkolenie z dziedziny powszechnej samoobrony. Posiadała kluby: motorowy, strzelecki, łączności, modelarski, radiowy, oficerów rezerwy. W roku 1971 organizacja własnymi siłami zbudowała Dom Żołnierza Rezerwisty, w którym mieściło się biuro i ośrodek szkoleniowy. Organizacja posiadała warsztat samochodowy, samochody osobowe, motocykle, strzelnicę. Zarząd organizował naukę strzelania, rajdy motocyklowe, połączone z poznawaniem historii regionu, ćwiczenia łączności przewodowej i krótkofalowej, kursy samochodowe i motocyklowe, odczyty. W latach 1984-86 Zarząd organizował centralne zawody wieloboju łączności. Tradycją LOK były rajdy samochodowe szlakiem pamięci narodowej po Puszczy Białowieskiej. W roku 1984 LOK liczyła 2445 członków. W roku 2000 prowadzono kurs nauki jazdy pojazdami mechanicznymi. Kierownikami biura LOK byli: Julian Mazurek, Ryszard Gryglas, Oktawian Keil, Józef Sawicki, Jan Kardasz, Michał Ochrymiuk, Waldemar Szczepanik, Michał Arciuch, Janusz Wołkowski, Tadeusz Sztukiewicz (1965-75), Stefan Maciuka (1975-83), Stefan Iwaniuk (1983-91), Stanisław Chorowiec (1991Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Hajnówce (MOPS) został powołany na mocy uchwały Nr X/66/90 Miejskiej Rady Narodowej w Hajnówce z dn. 26.04.1990. Stanowisko kierownika objęła Grażyna Baziuta. Siedziba Ośrodka mieściła się w budynku Urzędu Miasta przy ulicy A. Zina 1. W 1996 r. MOPS przeszedł zmiany reorganizacyjne, na mocy których stał się samodzielną jednostką organizacyjną. Od 1998 r. kierowanie ośrodkiem objęła Barbara Zdzisława Wasiluk. Z uwagi na konieczność poprawy warunków pracy, przy akceptacji i wsparciu władz samorządowych miasta w 2000r. Ośrodek został przeniesiony do nowej siedziby przy ulicy Marsz. J. Piłsudskiego 4. W 2002 r. Ośrodek przystąpił do realizacji programu CAL (Centrum Aktywności Lokalnej) realizowanego przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej w Białymstoku. Realizacja wspomnianego programu pozwoliła na aktywne kreowanie realizacji zadań ustawy o pomocy społecznej w sposób elastyczny, spójny i zgodny z zachodzącymi zmianami i kierunkami realizacji polityki społecznej, wynikających z okresu transformacji systemowej państwa. Bezpośrednim efektem realizacji programu CAL było przygotowanie w 2003 r. projektu „Klub Wolontariusza – Pomagamy Razem”, w ramach programu Phare 2001 r. „Rozwój Społeczeństwa Obywatelskiego” czyli Świetlicy Socjoterapeutycznej funkcjonującej przy ul. Ks. I. Wierobieja 18. Projekt został złożony i realizowany pod patronatem Stowarzyszenia Euroregionu Puszcza Białowieska. Kolejnym krokiem było powołanie i założenie Stowarzyszenia, czyli H3S. Cele i struktura Stowarzyszenia pokrywają się bezpośrednio z zadaniami ustawy o pomocy społecznej. Jednakże należy zauważyć, iż w 54 zakresie realizacji zadań pomocowych w analizowanym okresie to głównie organizacje pozarządowe miały przywilej i możliwość aplikowania o środki zewnętrzne. Aby bardziej kompleksowo wpierać osoby potrzebujące i realizować zadania pomocowe zrodziła się inicjatywa powołania Hajnowskiego Stowarzyszenia „Sami sobie” – 2003 r. W roku 2004 na ośrodki pomocy społecznej nałożono nowe zadania związane z realizacją ustawy o świadczeniach rodzinnych. Z czasem powstała konieczność adaptacji nowych pomieszczeń dla potrzeb nowego działu w strukturze organizacyjnej Ośrodka przy ul. Ks. P. Ściegiennego 5 a. Dzięki pomocy władz samorządowych, w listopadzie 2009 r. Ośrodek został przeniesiony do nowo utworzonej siedziby przy ul. 11 Listopada 24. Obecna siedziba zintegrowała ponownie poszczególne działy organizacyjne Ośrodka w jednym budynku. Ośrodek zatrudnia 31 pracowników. Budżet jakim dysponuje Ośrodek, to w roku 1998 - 1.941.445 zł, a w 2009 – 9.993.846 zł. Jego głównym celem jest zagospodarowanie rezerw surowców interwencyjnych na cele pomocy społecznej i wsparcie żywnością osób/rodzin najbardziej potrzebujących. W 2009 r. wydano 203.102,95 kg żywności. W skali miesiąca z produktów żywnościowych korzystało ok. 3 500 mieszkańców. Od 2008 r. MOPS realizuje projekt systemowy „Sami sobie”, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W pierwszym roku dzięki realizacji projektu systemowego przeszkolono i przygotowano do pracy 12 bezrobotnych kobiet w charakterze opiekunek nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi. W zakresie działań ustawowych Ośrodek świadczy usługi dla osób starszych, schorowanych, samotnych, ale także mających rodzinę, która z różnych powodów nie może opiekować się swoimi bliskimi. W obliczu starzenia się społeczeństwa i konieczności rozwiązania problemów społecznych takie działanie było zasadne i potrzebne. Od 2009 r. projekt systemowy był adresowany do osób w wieku aktywności zawodowej, korzystających z pomocy społecznej i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Projekt objął 100 beneficjentów, gdzie 30 mężczyzn ukończyło kurs zawodowy „Technolog robót wykończeniowych w budownictwie” i zdobyło praktyczne umiejętności zawodowe w ramach remontu budynku nowej siedziby MOPS. W 2009 r. pomocą w formie zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami objęto 1222 rodziny, zasiłki pielęgnacyjne otrzymało 776 osób, świadczenia pielęgnacyjne 55 wypłacono dla 54 rodzin, z funduszu alimentacyjnego wypłacono świadczenia za 239 dłużników alimentacyjnych. Na mocy ustawy o pomocy społecznej w 2009 r. pomocą objęto 1218 rodzin, wypłacając zasiłki stałe dla 212 rodzin, zasiłki okresowe dla 771 rodzin, zasiłki celowe (tj. zakup żywności, opału, leków, opłaty za energię i czynsz) dla 939 rodzin w tym zasiłki specjalne dla 37 osób. Opłacono składki na ubezpieczenia zdrowotne dla 181 osób i na ubezpieczenia emerytalno – zdrowotne dla 48 osób. W ramach wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” w 2009 r. objęto pomocą 961 dzieci, pokrywając im koszt posiłków: w przedszkolach - 265 dzieciom, w szkołach – 696 uczniom dla 904 rodzin przyznano zasiłki celowe na zakupy żywności. W ramach programu wyposażono 11 stołówek szkolnych i przedszkolnych w sprzęt niezbędny do ich funkcjonowania. W 2009 r. pracownicy socjalni udzielili pomocy w postaci pracy socjalnej dla 852 rodzin, w tym wyłącznie w postaci pracy socjalnej - dla 90 rodzin. Ponadto pracownicy socjalni Ośrodka: - w 2009 r. przeprowadzili 53 wywiady dla Urzędu Miasta u osób ubiegających się o przyznanie dodatku mieszkaniowego, - tworzą listy do Powiatowego Urzędu Pracy osób bezrobotnych bez prawa do zasiłku, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, które mogą być skierowane do podjęcia prac społecznie-użytecznych. - przeciwdziałają tragicznym skutkom zimy, dokonują wraz z Komendą Policji w Hajnówce diagnozy środowisk najbardziej narażonych na niekorzystne jej działanie (osób samotnych, starszych, niepełnosprawnych, rodzin wielodzietnych oraz niezaradnych życiowo). - diagnozują i udzielają pomocy osobom opuszczającym zakłady karne oraz rodzinom osób przebywających w takich zakładach. Przy MOPS działa Świetlica Socjoterapeutyczna dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Świetlica udziela pomocy rodzinom poprzez objęcie dzieci w wieku 7 – 9 lat działaniami wychowawczymi, opiekuńczymi, edukacyjnymi i psychologicznymi. Oferuje pomoc 20 dzieciom, które uczestniczą w prowadzonych zajęciach muzycznych, artystycznych, plastycznych, technicznych i kulturalnych. Funkcjonowanie Stowarzyszenia, Świetlicy, Klubu Wolontariusza oraz Ośrodka poczynając od 2004 r. pozwoliło na wypracowanie i realizację własnego cyklicznego kalendarza imprez, uroczystości i działań, które na trwale wpisały się do zadań Ośrodka: - organizacja wypoczynku letniego i zimowego dla dzieci z rodzin ubogich, - udział wolontariuszy w zbiórkach żywności organizowanych przez Bank Żywności pod patronatem POLSATU, firmy DANON i innych ogólnopolskich kampanii, 56 - organizowanie loterii fantowej prac dzieci ze świetlicy, - organizowanie kolacji wigilijnej dla osób ubogich i samotnych, tradycyjnie w dniu 24 grudnia, - choinka świąteczno – noworoczna z paczkami dla dzieci z rodzin korzystających z pomocy ośrodka. Zrealizowano projekty: - doposażenie świetlicy, - realizacja programu na rzecz społeczności romskiej w Polsce na 2005 r. – „Poznajmy się” – kolacja wigilijna, na 2006 r. – „Dokąd prowadzi cygańska droga” – utworzenie zespołu taneczno – wokalnego, - dotacja na działania dotyczące aktywizacji seniorów i integracji międzypokoleniowej w 2008 r. „Rowerowy przyszywany wnuczek”, - realizacja Europejskiego Programu Pomocy Najbardziej Potrzebującym – PEAD. Podjęte w ramach projektu działania przyczyniły się do poprawy jakości życia. Niekonwencjonalne działania o środka to: całoroczną zbiórka i rozdawnictwo odzieży oraz różnego rodzaju sprzętu gospodarstwa domowego, mebli oraz zbiórki żywności w największych sklepach miasta Hajnówka w ramach ogólnopolskiej zbiórki żywności organizowanej przez Federację Polskich Banków Żywności. Naczelna Organizacja Techniczna - była związkiem stowarzyszeń naukowo-technicznych, zrzeszających inżynierów i techników różnych branż. W Hajnówce rozpoczęła działalność w 1958 roku. W zakładach przemysłowych Hajnówki działały: SITLiD w HPPD, SITT przy ZSZ, SIMT przy HPPD, SITCh przy HPSDD i SITE. Miejska organizacja NOT w Hajnówce skupiała 9 kół zrzeszających w 1978 r. 240 członków. Celem organizacji była integracja środowiska technicznego, wzajemne poznanie się, co ułatwiało współpracę. Zadaniem organizacji było integrowanie rozwoju postępu technicznego w przedsiębiorstwach oraz rozwijanie akcji kształcenia - odczyty, wycieczki, wymiana doświadczeń. Na spotkaniach wygłaszano referaty ogólnotematyczne. Organizowano spotkania towarzyskie. Owocna była współpraca kół HPPD i HZPML, szczególnie w dziedzinie budowy suszarni do drewna. HZPML suszarnie produkował, a HPPD użytkowało i było pierwszym zakładem sprawdzającym i wnoszącym poprawki. Hajnówka przodowała w gospodarce narzędziowej, w przerobie drewna liściastego, w produkcji materiałów podłogowych. W 1980 r. powołano Miejską Komisję Koordynacyjną kół zakładowych NOT (przewodniczącym tej Komisji był dr inż. Włodzimierz Poskrobko). Celem było wyeliminowanie dublowania zagadnień. Zwrócono uwagę na potrzebę 57 dokształcania personelu inżynieryjno technicznego w zakresie organizacji i ekonomiki produkcji. NSZZ "Solidarność" - Na przełomie kwietnia i maja 1981 r., w kinie "Leśnik" w Hajnówce, przedstawiciele hajnowskich zakładów przemysłowych i instytucji zadecydowali o powołaniu w Hajnówce Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność". W międzyczasie ukształtowała się Tymczasowa Terenowa Komisja Koordynacyjna NSZZ "Solidarność", której przewodniczącym został Władysław Witkowski, a jego zastępcą Mirosław Dobrzyński. Pierwsza organizacja zakładowa „Solidarności” powstała w Liceum Ogólnokształcącym im. M. Curie – Skłodowskiej, którą stworzyli: Danuta Grabiak, Halina Kabac, Wiktor Kabac i Maria Romaniuk. Wkrótce powstały Komisje Zakładowe w Hajnowskich Zakładach Przemysłu Drzewnego z przewodniczącym Wacławem Witkowskim, w Hajnowskich Zakładach Przemysłu Maszynowego Leśnictwa z Henrykiem Gryglickim oraz w Zakładach Suchej Destylacji Drewna z Tadeuszem Bidelskim. Hajnowski Związek "Solidarność" w 1981 r. liczył około 2 500 członków. W skład Zarządu Regionalnego NSZZ w Białymstoku, który został wybrany na I Walnym Zebraniu Delegatów w dniu 25-26 czerwca 1981 r., weszli z Hajnówki - Mirosław Dobrzyński i Wiesław Dragun, a Waldemar Gielniewski z pocztem sztandarowym uczestniczył w obradach I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "Solidarność" w Hali Oliwii w Gdańsku (29 IX-4 X 1981). Stan wojenny 13.12.1981 r. przerwał działalność hajnowskiej "Solidarności". Mimo represyjnych działań organów milicyjnych, związkowcy kontynuowali działalność w zakresie rozpowszechniania otrzymywanej literatury podziemnej (książek, pism, ulotek, plakatów) i znaczków w zakładach pracy i instytucjach. Powstało "Duszpasterstwo Ludzi Pracy", z którego inicjatywy urządzono symboliczny grób zamordowanego ks. Jerzego Popiełuszki na cmentarzu katolickim. 10 kwietnia 1989 r. do naczelnika miasta Hajnówki wpłynęło pismo informujące go, że 2 kwietnia rozpoczęła działalność Tymczasowa Komisja Terenowa NSZZ "Solidarność" w Hajnówce, której przewodniczącym został Władysław Witkowski (Furnel). 14 października 1989 r. w świetlicy HZPMiL odbyły się wybory do Terenowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ "Solidarność" w Hajnówce. Przewodniczącym został Dariusz Łuczak- ZSZ. W międzyczasie powstały komisje zakładowe. Przewodniczącymi komisji zakładowych byli: w HPSDD – Józef Solipiwko, w HZPML - Lech Michalak, Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej - Sławomir Wołczyk, Zespole Opieki Zdrowotnej - lek. med. Jadwiga Nachiło, ZSZ - Czesław Prończyk, Domu Kultury - Ewa Korkus, Spółdzielni Inwalidów "Postęp" - Mirosław Kośko, Furnelu - Waldemar Gielniewski. Z związku z pierwszymi wolnymi wyborami do Senatu i kontraktowymi wyborami do Sejmu, w Hajnówce ukształtował się Komitet 58 Obywatelski` "Solidarność" Ziemi Białostockiej Biuro Wyborcze. Hajnowski Komitet Obywatelski na początku 1990 r. rozpoczął wydawanie "Gazety Hajnowskiej", następnie "Gościńca Hajnowskiego". Ukazało się kilkanaście numerów "Gościńca”, którego redaktorem naczelnym był Wiktor Kabac. Istotnym wydarzeniem w życiu miasta stało się spotkanie (8 listopada 1989 r.) prezydium TKK "Solidarność", Komitetu Obywatelskiego "Solidarność", przedstawicieli miejskich władz, Stronnictwa Demokratycznego i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawie obsadzenia stanowiska naczelnika miasta Hajnówki i przekazania budynku PZPR dla oświaty. W Hajnówce został utworzony Urząd Rejonowy w Hajnówce, którego kierownikiem był Wł. Grabiak, zastępcą kierownika D. Łuczak. 12 kwietnia 1990 r. powstał Obywatelski Komitet Wyborczy "Solidarność". Wybory do samorządu terytorialnego przyniosły "Solidarności" w Hajnówce sukces. W skład Rady Miasta weszło 14 radnych "Solidarności", na ogólny jej stan 28 radnych. Burmistrzem Hajnówki został Mieczysław Gmiter, zastępcą burmistrza Mikołaj Nieścieruk, sekretarzem - Czesław Młodzianowski. Przewodniczącym Rady - Władysław Witkowski. Z inicjatywy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" na miejsce pomnika-czołgu na placu wzniesiono krzyż i wmurowano tablicę upamiętniającą ofiary mordów hitlerowskich i stalinowskich. W 1991 r. odbyło się zebranie delegatów komisji zakładowych ziemi hajnowskiej, na którym w głosowaniu tajnym wybrano Zbigniewa Czarneckiego na przewodniczącego TKK. TKK w Hajnówce, w latach 19911997, kierowana przez Zbigniewa Czarneckiego, według oceny Zarządu Regionu prowadziła najbardziej aktywną działalność wśród 9 takich ogniw na Białostocczyźnie. Ze względu na powołanie Zbigniewa Czarneckiego na członka Prezydium Zarządu Regionu "Solidarność" w Białymstoku, a następnie na jego sekretarza, funkcję przewodniczącego hajnowskiej "Solidarności" objął Roman Sadokierski. Obywatelska Liga Kobiet -Ruch kobiecy w Polsce rozwinął się w XIX wieku. Powstawały liczne organizacje, a większość z nich formułowała przede wszystkim cele patriotyczne walka z germanizacją i rusyfikacją, uzyskanie niepodległości. Po roku 1864 do programu dołączono postulat emancypacji postulat pozytywizmu warszawskiego. W Królestwie Polskim nauczycielki tworzyły nielegalne Kobiece Koła Oświaty Ludowej które zajmowały się tajnym nauczaniem. Nasilenie walk o prawa polityczne nastąpiło w 1905-8, powstawały liczne organizacje kobiece o charakterze demokratycznoliberalnym. W 1914 powstał Komitet Obywatelski Pracy Kobiet, który agitował na rzecz przyłączenia się kobiet do akcji legionowej. Przedstawicielki ruchu współpracowały doraźnie lub trwale z różnymi ugrupowaniami politycznymi. W 1913 powstała Liga Kobiet Pogotowia Wojennego, działająca na rzecz Legionów Polskich, przekształcona później w Związek Pracy Obywatelskiej 59 Kobiet. W 1928 roku powstał sanacyjny Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet. Niemal w tym, samym czasie organizacja kobieca zaistniała również w Hajnówce. Należy pamiętać, że Hajnówka w 1928 roku liczyła 748 mieszkańców, nie wiadomo jaki procent stanowiły kobiety. Faktem jest że były aktywne w działalności społecznej, nieraz jednocześnie należały do kilku organizacji. Przykładowo Pelagia żona Tadeusza Rakowieckiego działała w Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, PCK i Towarzystwie Przyjaciół Hajnówki. Hajnowskiej Lidze Kobiet przewodniczyła pani Berezowska, żona dyrektora Fabryki Chemicznej. Panie zajmowały się upowszechnianiem wiedzy i działalnością społeczną głównie charytatywną. Organizowano odczyty, spotkania początkowo w budynku Klubu Inteligenckiego, który znajdował się w jednym z poniemieckich baraków z pierwszej wojny światowej na dzisiejszym osiedlu Millenium (wówczas Piaski). W późniejszym czasie w nowo wybudowanym (1934 r.) Domu Ludowym im. Marszałka J. Piłsudskiego. Wspólnie z innymi (Rodziną Leśnika, PCK), organizowały akcje pomocy rodzinom najuboższym, posiłki dla dzieci z rodzin ubogich i bezrobotnych, kolonie zdrowotne, choinki noworoczne, na których dzieci - oprócz słodyczy otrzymywały również odzież. Pod opieką Ligi Kobiet byli turyści zatrzymujący się na noclegi w hotelu przy ulicy Bocznej. (Drugi budynek po lewej od strony ulicy 3-go Maja). Ośrodek Wzornictwa dla Dzieci Niepełnosprawnych w Hajnówce ul. Parkowa 10 – jest to jedyna w Polsce placówka profesjonalnie zajmująca się wytwarzaniem drewnianego sprzętu rehabilitacyjnego dla dzieci. Został powołany przez Stowarzyszenie Twórcze Studio Form Wzorniczych „Hajnówka”. Istnieje od 1993 r. Pracą kieruje artysta plastyk dr Janina Jezierska, której specjalnością jest projektowanie wzornicze. Misją ośrodka jest ochrona praw moralnych i materialnych oraz opiniowanie w sprawach rozwoju wzornictwa na rzecz niepełnosprawnych. Są tu projektowane oraz wykonywane meble oraz sprzęt dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej ruchowo. Ośrodek organizuje pracownie, studia i warsztaty doświadczalne ośrodków wzornictwa. Można tu wymienić doświadczenia w dziedzinie wzornictwa przez publikacje, wydawnictwa, targi, plenery, konkursy, sesje itp. Od 1975 r. corocznie są tu organizowane Ogólnopolskie Plenery Meblarskie – wzornictwo na rzecz osób niepełnosprawnych. Podczas plenerów powstają drewniane meble i sprzęty rehabilitacyjne dla dzieci i osób dorosłych. Większość z nich może także służyć osobom pełnosprawnym. Swoje prace prezentują projektanci z całej Polski. Nagrody: III Nagroda Pełnomocnika Rządu d/s Niepełnosprawnych - za opracowanie wyposażenia ośrodków terapeutycznych dla dzieci z porażeniem mózgowym; Wyróżnienie PFRON - konkurs im. prof. Wiktora Degi - za opracowanie mebli dla dzieci niepełnosprawnych; Wyróżnienie Prezesa 60 Krajowej Izby Gospodarczo - Rehabilitacyjnej - za nowatorskie rozwiązanie 1997 roku; Nagroda Twórcza Wojewody Białostockiego za 1990 rok - za wysokie walory artystyczne i humanitarne mebli dla dzieci niepełnosprawnych; Prezydenta Miasta Suwałki - za zestaw "Bliźniak" zaprojektowany dla dzieci niewidomych do ćwiczenia samoobsługi poprzez zabawę w dom, sklep, bibliotekę. Wystawy: Poznań MTP - Salmed - wzornictwo bez barier: zielona sala rehabilitacyjna, plac zabaw, wzornictwo na rzecz dzieci z autyzmem; Wrocław BWA "Design" -przestrzeń wokół niepełnosprawnych: zielona sala rehabilitacyjna, plac zabaw; Opole BWA - przestrzeń wokół niepełnosprawnych: sprzęt meble i pomoce dydaktyczne; Frankfurt nad Odrą wzornictwo na rzecz osób niepełnosprawnych; Hajnówka Ośrodek Wzornictwa - wzornictwo na rzecz dzieci z autyzmem; Instytut Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie - wzornictwo na rzecz osób niepełnosprawnych; Udział w wystawach na Sycylii, w Rawennie, w Berlinie - wzornictwo na rzecz osób niepełnosprawnych. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w Hajnówce - W grudniu 1948 r. nastąpiło zjednoczenie PPR i PPS – w Hajnówce powstał Komitet Gminny PZPR, którego pierwszym sekretarzem został Franciszek Wróblewski. PZPR oddziaływała ideowo na załogi pracownicze w celu zapewnienia wykonania zadań produkcyjnych w przemyśle, handlu i usługach, dążyła do rozbudowy organizacji partyjnej w mieście, prowadziła szkolenie ideologiczne, pobudzała i upowszechniała w społeczeństwie motywacje ideowe aktywności produkcyjnej, społecznej i kulturalnej. Ukazywała dorobek kraju i miasta, umacniała w społeczeństwie dumę z osiągnięć i wiarę we własne siły. Koncentrowała uwagę załóg na zadaniach utrzymania wysokiego tempa rozwoju gospodarczego, wzrostu wydajności pracy, uzyskania dodatkowej produkcji na rynek, zwiększenia oszczędności energii, surowców i materiałów, racjonalnego gospodarowania siłami ludzkimi oraz efektywnego wykorzystania środków inwestycyjnych. Komitet Miejski organizował czyny społeczne, uroczystości pierwszomajowe, obchody rocznicy 22 lipca i Rewolucji Październikowej. Oceniał handel, działalność organizacji młodzieżowych i pracę ideowowychowawczą w większych zakładach przemysłowych. Prowadził szkolenia kandydatów, WUML i Wieczorową Szkołę Aktywu· Zakładowego. Mniej uwagi zwracano na działalność w małych zakładach. Komitet PZPR kierował życiem politycznym, kulturalnym i gospodarczym. Kierowanie to przeradzało się często w szczegółowe ingerowanie w działalność organów władzy i administracji państwowej, kierownictw zakładów przemysłowych, oświaty, kultury i organizacji społecznych. Pracownicy Komitetów PZPR mieli rangę wyższej władzy, lepsze zaopatrzenie i tracili rozeznanie w realiach życia codziennego. W 1974 roku pierwsi sekretarze komitetów PZPR stali się także przewodniczącymi 61 Rad Narodowych. W roku 1978 było 36 podstawowych organizacji partyjnych, 3 komitety zakładowe i 6 organizacji osiedlowych. Organizacja hajnowska liczyła 1526 członków i kandydatów (kobiety stanowiły 23%, robotnicy 59%). Od kadry kierowniczej wymagano kultury zarządzania oraz dyscypliny społecznej i nowoczesnego stylu pracy. Mieli szerzyć wiedzę ekonomiczną wśród załóg, popularyzować ludzi dobrej roboty i zasłużonych obywateli miasta. W tym czasie sytuacja rynkowa pogarszała się, ceny towarów zaprzeczały ekonomicznym prawom i logice, szerzyła się niegospodarność. Narastało niezadowolenie społeczne. W 1980 roku nastąpił ogólnopaństwowy kryzys. W Hajnówce zaszły zmiany personalne i nastąpiły próby zmiany sposobu pracy. Komitet wnikliwie badał zgłoszone skargi, wzmógł agitację i aktywność członków partii. W pracy partyjnej eliminowano metodę administracyjną i dyrektywno-nakazową, więcej rozmawiano z ludźmi w sprawie kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego miasta. W 1982 r. wzmożono działalność ideologiczną. Funkcję koordynatora działalności kulturalnej powierzono Hajnowskiemu Domowi Kultury. Komitet Miejski PZPR rozpoczął wydawanie gazety "Głos Hajnówki". Poruszano w niej historyczne i aktualne sprawy miasta. Komitet Miejski PZPR został rozwiązany w 1989 roku. Sekretarzami KM PZPR byli: Mikołaj Mironiuk (1949), Piotr Kulgawczyk (1949-50), Włodzimierz Prokopczuk (1951), Datczuk (1952), Andrzej Kuryłowicz (1952-53), Jan Skuba (1954), Antoni Strzałkowski (1954), Karpowicz (1955), Bazyli Kicel (1956), Grzegorz Golonko (1956), Franciszek Siółkowski (1960-61), Aleksander Trusiewicz (1961-62), Stanisław Miłkowski (1962-68), Jan Panasiuk (1968), Bazyli Poskrobko (1968-70), Luba Panasiuk (1971), Cezary Czarnecki (1971-75), Edward Lasota (1975), Jan Wojciuk (1975-80), Mikołaj Karpiuk (1980-81), Witold Murawski (1981-82), Jerzy Panasiuk (1982-86), Włodzimierz Pietroczuk (1986-89). Pierwszymi sekretarzami Komitetu Powiatowego PZPR byli: Witold Sopoćko, Piotr Lubieniecki, Piotr Saniukiewicz, Romuald Żukowski, Michał Niedźwiedź, Aleksy Łozowski, Ludwik Bartosiak. Polski Czerwony Krzyż - organizacja społeczna, działająca na zasadzie dobrowolności, skupia w swoich szeregach ludzi dobrej woli, chcących nieść pomoc ludziom potrzebującym. W Hajnówce PCK wznowił działalność w 1945 roku pod kierownictwem dyrektora szpitala Antoniego Jędruszka. Zorganizowano koła PCK w szkołach. Pierwszą czynnością młodych członków było robienie skarpet i szalików dla żołnierzy na froncie. W 1955 r. powstał Zarząd PCK, który prowadził przysposobienie sanitarne, oświatę zdrowotną, opiekę społeczną, honorowe krwiodawstwo, rozwijał społeczną obronę sanitarną w ramach obrony sanitarnej kraju, tworzył rezerwy osób przeszkolonych w zakresie udzielania pierwszej pomocy, prowadził 62 szkolenia sanitarne. Zwracał uwagę na ochronę środowiska, higienę osobistą,. choroby społeczne, walkę z nałogami. Organizował kursy sióstr pogotowia PCK. W 1985 r. 30 sióstr opiekowało się 95 chorymi i samotnymi. Szkolne koła PCK miały swoich podopiecznych, którym robiono zakupy, drobne remonty, czytano książki. Zarząd opiekował się drużynami szkolnymi i terenowymi. Organizował doroczne zawody sprawnościowosanitarne, przeprowadzał kwestę uliczną. Źródłem dochodów PCK były składki członków, wpływy z kwesty ulicznej, nawiązek sądowych i innych. Przewodniczącymi PCK byli: Antoni Jędruszek, Mirosław Poznański (19551983), Anatol Bodakowski (1983-1992), Jadwiga Nachiło (1992-1997), Maria Zdanowska (1997-2005), Sajewicz (2005-2009), Małgorzata Ziniewicz (od 2009 r.). Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Rejonowy w Hajnówce –PKPS powstał 15 października 1958 roku jako organizacja pozarządowa. PKPS jest zarejestrowany jako stowarzyszenie charytatywne. Jest stowarzyszeniem kształtującym postawy społeczne, sprzyjające bezpośredniemu uczestnictwu w działaniach na rzecz osób potrzebujących pomocy. Jego jest niesienie fachowej pomocy, udzielanie materialnego i organizacyjnego wsparcia oraz przywracanie nadziei i poczucia bezpieczeństwa ludziom znajdującym się w trudnych sytuacjach życiowych, w szczególności biednym, bezdomnym, samotnym i opuszczonym. Zarząd Rejonowy zajmuje się między innymi zbiórką zabawek i upominków, które przekazywane są dzieciom podczas noworocznych imprez. W Dniu Kobiet i w Dniach Seniora hajnowscy harcerze odwiedzali podopiecznych PKPS wręczając im kwiatki, laurki, słodycze i drobne upominki. Ponadto otoczyli opieką seniorów, członków ZBoWID dokonując im zakupów, pomagali w gospodarczych pracach domowych, w sprzątaniu, naprawie sprzętu, kopaniu ogródków, wrzucaniu węgla do piwnic. W 1980 r. na prezesa PKPS wybrano Zofię Lelewską, Jerzy Sirak. Polski Związek Niewidomych istnieje już 60 lat. Jego zadaniem jest społeczna integracja osób niewidomych i słabowidzących, ich rehabilitacja, ochrona ich interesów zawodowych, ekonomicznych i społecznych, przeciwdziałanie dyskryminacji, reprezentowanie członków wobec administracji, organów samorządowych i innych instytucji. Organizowanie oraz współdziałanie w organizowaniu różnych form działalności kulturalnej oraz artystycznej niewidomych, a także sportu, turystyki i rekreacji. Działanie na rzecz zatrudnienia niewidomych i pomoc w organizowaniu środowisk niewidomych, działanie na rzecz zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny osób niewidomych. Koło liczy coraz to więcej członków, w chwili obecnej ponad 80 osób. Siedziba Koła Terenowego w Hajnówce znajduje się przy ulicy Piłsudskiego 10a. Po porady można zgłaszać się w pierwszy i ostatni 63 poniedziałek każdego miesiąca w godz. 9:00 – 12:00. Kołem Terenowym w Hajnówce zarządzali: Wiktor Jańczuk, Bronisław Chodkiewicz, Stanisława Berk, Halina Szymańska, Eugenia Nowicka, Janusz Puch i od kwietnia 2011 roku Alicja Leoniuk. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Oddział Rejonowy w Hajnówce zostało powołane do życia w 1995 r. z inicjatywy Alicji Wiertel, Lecha Michalaka i lek. med. Włodzimierza Sapieszko. Prezesem PSD od początku istnienia jest L. Michalak. W 1996 r. koło diabetyków liczyło 82 osoby. Po pięciu latach, w 2001 r., odbyło się uroczyste otwarcie własnej siedziby oddziału w Hajnówce. Od początku istnienia, ze stowarzyszeniem współpracują lekarze: Teresa Świerszcz, Małgorzata Pietrzak-Zakrzewska, Marek Kocięcki, Andrzej Woroniecki. Działalność stowarzyszenia obejmuje prowadzenie badań poziomu cukru, cholesterolu i ciśnienia tętniczego, szkolenia diabetologiczne prowadzone przez lekarzy medycyny i firmy farmaceutyczne. W 2010 r. ilość członków PSD wyniosła 210 osób, a z terenu powiatu hajnowskiego 52 osoby, ogółem 262 osoby. Na terenie powiatu z badań w ciągu 15 lat skorzystało 3500 osób, natomiast w mieście 25634 osoby. W maju 2010 r. odbyły się uroczystości z okazji jubileuszu 15-lecia PSD → Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Hajnówce powstał w 1963 roku, a jego terenem działania do 1976 r. był powiat Hajnówka, a od tego roku powiat Hajnówka ale bez gminy Białowieża, dla której został utworzony oddzielny oddział. Oddział powstał na bazie 3 kół zrzeszających 63 członków, a mianowicie: Koło Zakładów Drzewnych – 20 członków, Koło Służby Zdrowia – 23 członków i koło Prezydium PRN – 20 członków. Koło Zakładów Drzewnych powstało w 1962 r. i było najstarszym Oddziałem PTTK w Hajnówce. Zostało odznaczone Srebrną Honorową Odznaką PTTK. Oddział szybko rozwijał się i w roku 1980 liczył już 23 koła zrzeszające 1238 członków. Na przełomie lat 80 i 90, w okresie kryzysu i zmian ustrojowych w naszym Kraju, liczba kół i członków PTTK zaczęła spadać i na koniec 1996 r. Oddział liczył 9 kół zrzeszających 213 członków. Taka sytuacja była w całym kraju. Do roku 1991 Oddział PTTK w Hajnówce zajmował się działalnością dochodową, którą wykonywali pracownicy etatowi i działalnością programową, która była wspierana przez działaczy społecznych. Działalność dochodowa polegała na obsłudze kilkunastu tysięcy wycieczek przyjeżdżających na nasz teren, organizując dla nich wyżywienie, noclegi i przewodnictwo. Oddział organizował również wycieczki wyjazdowe dla naszych mieszkańców w inne regiony naszego Kraju. Działalność programowa polegała na szkoleniu przewodników i innej kadry PTTK-owskiej, wyznaczaniu i utrzymaniu w należytym stanie pieszych szlaków turystycznych na terenie Puszczy Białowieskiej, organizowaniu wiosennego oczyszczania Puszczy Białowieskiej, 64 zorganizowaniu kilkuset różnego rodzaju imprez turystyczno-krajoznawczych (rajdów pieszych nizinnych, obozów górskich rajdów kolarskich, rajdów motorowych, obozów żeglarskich) w których wzięło udział kilkanaście tysięcy osób. Dzięki tym imprezom ich uczestnicy poznali bliższe i dalsze regiony naszego kraju. Dużym zainteresowaniem, szczególnie wśród młodzieży, cieszyły się rajdy piesze nizinne i wędrówki górskie. W rajdach pieszych nizinnych organizowanych najczęściej na terenie Puszczy Białowieskiej i w najbliższej okolicy liczba uczestników przekraczała często to 100 osób, a były rajdy, w których brało udział nawet 400 osób. Powodzeniem cieszyły się rajdy piesze dla maluchów, organizowane z Towarzystwem Przyjaciół Dzieci. Każdy rajd kończył się ogniskiem i turystycznym posiłkiem. W organizowaniu wędrówek pieszych nizinnych i górskich angażowało się wiele osób, ale najwięcej społecznej pracy poświęcił temu Gerard Durlak. Był pomysłodawcą i współorganizatorem tych imprez oraz ich współprowadzącym Zachęcał do zdobywania wielostopniowych odznak turystyki pieszej nizinnej i górskiej ( OTP i GOT ) a sam zdobył je w najwyższym stopniu (odznaka „Za wytrwałość”). Działalność PTTK cieszyła się poparciem Urzędu Miasta i dyrekcji największych wówczas w Hajnówce przedsiębiorstw przemysłowych HPPD i HPSDD. Hajnowski Oddział PTTK należał do przodujących w województwie podlaskim i na organizowanych przez Zarząd Wojewódzki PTTK zlotach zdobywał puchary. Oddział prowadził również Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego (1970 - 1986), które w okresie późniejszym zostało przekazane do Białoruskiego Towarzystwa Społeczno Kulturalnego. Dochody w postaci marży pobierane od należności za obsługę wycieczek przyjeżdżających na nasz teren oraz organizację wycieczek wyjazdowych pozwalały na zatrudnienie w Zarządzie Oddziału paru pracowników a ponadto na wsparcie finansowe imprez organizowanych przez Oddział dla członków i mieszkańców miasta. Powyższe warunki wsparte społeczną pracą działaczy pozwalały na odpowiednie rozwijanie działalności programowej, wynikającej ze statutu. Sytuacja radykalnie zaczęła się pogarszać na przełomie lat 1980 – 1990. Na skutek całkowitego załamania się masowego ruchu turystycznego i utracenia źródła dochodu, Zarząd Oddziału PTTK zmuszony był zmniejszyć zatrudnienie etatowych pracowników w 1991 r. do zera, tracąc tym samym możliwość prowadzenia jakiejkolwiek działalności dochodowej. Od 1991 r. Zarząd Oddziału PTTK opierał swoją działalność tylko na pracy społecznej swoich członków i w miarę możliwości realizował swoje statutowe cele, ale ze zrozumiałych względów w ograniczonym zakresie. Prezesami Zarządu Oddziału PTTK w Hajnówce: Panteleon Moroz (1963-67), Jacek Wysmułek (1967-70), Józef Budzyń (1970-72), Bogusław Kostrzewski (1972-74), Eugeniusz Dawidziuk (1974-76), Eugeniusz Jancewicz (1976-78), Jerzy Słowikowski (1978-85), Gerard Durlak (1985-97), Stanisław Mierzwiński (1997-2001), Janina Lewsza (2001-2005), Tadeusz Topolski (2005-2009), 65 Janusz Antipow(od 2009). Działalnością gospodarczo-dochodową Oddziału PTTK w Hajnówce zajmowało się w różnym czasie wiele osób, ale najdłużej pracę tę wykonywała Wilhelmina Bujnowska. Pracownikiem etatowym a równocześnie Urzędującym Sekretarzem Zarządu Oddziału PTTK w Hajnówce były następujące osoby: Kobyliński Paweł, Grygoruk Aleksy, Ławrynowicz Irena. Najdłużej bo 15 lat na tym stanowisku pracowała Irena Ławrynowicz. W omawianym okresie działania Zarządu PTTK przewodnikami terenowymi byli: Antipow Janusz, Borysiuk Irena, Bujnowski Eugeniusz, Buszko Mikołaj, Charkiewicz Aleksander, Charkiewicz Lucyna, Charkiewicz Sergiusz, Durlak Gerard, Danilecka Tamara, Dawidziuk Eugeniusz, Horosz Janina, Iwaniuk Bazyl, Jabłonka Dominik, Karpiuk Piotr, Kisielewski Michał, Kicel Mikołaj, Kiczkajło Józef, Kownacki Henryk, Kozak Jan, Kozak Krystyna, Kostecki Jan, Młodzianowski Czesław, Pawliczuk Maria, Sidoruk Nina, Siwek Stanisław, Słowikowski Jerzy, Słowikowska Nadzieja, Sosnowski Robert, Szastaj Mieczysław, Tatarczyk Witold, Wierzbowicz Krystyna, Zin Nina. Wyżej wymienieni przewodnicy zrzeszeni byli w kole - klubie powstałym w 1978 roku. Znakowaniem i utrzymaniem w należytym stanie pieszych szlaków turystycznych w Puszczy Białowieskiej zajmowali się: Durlak Gerard, Kownacki Henryk, Kowalski Sławomir, Sielski Grzegorz. Polski Związek Wędkarski – Działalność koła wędkarskiego w Hajnówce rozpoczęła się w 1946 roku. Pierwszym Prezesem Koła PZW w Hajnówce był Kuźma Denisiuk, który kierował nim do roku 1957 roku. Kolejnym Prezesem został Marian Limiera, a skarbnikiem Włodzimierz Dudaronek. W roku 1963 na Prezesa Koła wybrano Jana Kunickiego, zaś skarbnikiem został Stefan Górski, który w 1968 r. przekazał tą funkcję Janowi Ciechanowskiemu. Na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym w 1972 r. Prezesem został Jerzy Lachocki, a skarbnikiem Sergiusz Gierman. Koło skupiało 520 zapalonych miłośników łowienia ryb. Zarząd Koła dużą uwagę przywiązywał do problematyki ochrony środowiska wodnego, walki z kłusownictwem i współpracy z młodzieżą. Wśród wędkarzy powołano dziesięcioosobową straż honorową, której komendantem był Marian Limiera. Jej członkowie zlikwidowali wiele sprzętu kłusowniczego. Koło posiadało kilka sekcji, z których najaktywniej pracowały sekcje w Zakładach Suchej Destylacji Drewna i Zakładzie Przemysłu Maszynowego Leśnictwa. W latach 70. Koła usamodzielniły się. Obecnie działają: Koło Miejskie – prezes Andrzej Zasim (380 członków w 2008 r.), Koło PZW „Perkoz” – prezes Jan Kalinowski, Koło PZW Hajnówka PSDD Gryfskand (założyciel w 1968 r. i prezes koła Jerzy Lachocki, wieloletni członek zarządu okręgowego PZW). Celem organizacji wędkarskich jest: upowszechnianie wiedzy na temat wędkarstwa i propagowanie wypoczynku nad wodą niezależnie od pory roku; promocja sportu 66 poprzez organizację zawodów wędkarskich członkom koła i innym wędkarzom, dzieciom i młodzieży szkolnej, osobom niepełnosprawnym; propagowanie ochrony wód i przyrody oraz kultury łowienia; ochrona środowiska; promocja i upowszechnianie akcji sprzątania okolicznych akwenów oraz terenów wokół nich. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Hajnówce - PCPR działa na podstawie Uchwały Nr III/13/98 Rady Powiatu Hajnowskiego z dnia 29 grudnia 1998 r. w sprawie powołania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i Uchwały Nr X1V/80/2000 Rady Powiatu Hajnowskiego z dnia 11 lutego 2000 r. w sprawie zmiany Uchwały Nr III/13/98 Rady Powiatu Hajnowskiego z dnia 29 grudnia 1998 r. w sprawie powołania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. Zasięgiem działania PCPR obejmuje teren Powiatu Hajnowskiego. Zajmuje się opracowaniem i koordynacją realizacji powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami. Przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Hajnówce na podstawie Zarządzenia Nr 19/04 Starosty Hajnowskiego z dnia 19 grudnia 2004 r. działa Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Kierownikiem PCPR jest Paweł Szymaniuk. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Hajnówce - działa w oparciu o ustawę „Prawo Budowlane” . Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego jest Eugeniusz Kalinowski. Do podstawowych obowiązków nadzoru budowlanego należy: nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego, a w szczególności: a) zgodności zagospodarowania terenu z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz wymaganiami ochrony środowiska, b) warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w rozwiązaniach przyjętych w projektach budowlanych, przy wykonywaniu robót budowlanych oraz utrzymywaniu obiektów budowlanych, c) zgodności rozwiązań architektoniczno-budowlanych z przepisami technicznobudowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej, d) właściwego wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, e) stosowania wyrobów budowlanych. 67 Pracownicze Ogródki Działkowe to miejsce pracy, wypoczynku i rekreacji setek rodzin w naszym mieście. W Hajnówce są dwa ogrody zrzeszone w POD i dwa przyzakładowe: kolejarzy i leśników. Najstarszym jest POD im. Wacława Ostapowicza przy ul. Prostej. Gospodaruje tam 296 rodzin na przeszło 11 ha. Drugim, o wiele większym, jest POD im. Wiktora Staniewicza. Decyzją Prezydium MRN 9.04.1959 r. przekazano 4,5 ha gruntów na użytek 86 działkowców. W następnych latach ogród powiększano i od 1983 r. zajmuje on 14,434 ha na których gospodarują 354 rodziny. W 1997 r. Urząd Miasta grunty te przekazał w wieczyste użytkowanie. Były to podmokłe nieużytki, przeprowadzono więc meliorację i niwelację, a następnie ogrodzone Wykopano również studnie. W latach 1982-84 rozpoczęto budowę świetlicy, w której obecnie odbywają się imprezy okolicznościowe, a w 1996 r. doprowadzono wodę i elektryczność. Większość prac wykonali i nakłady finansowe ponieśli sami działkowcy przy dużej pomocy Woj. Zarządu Ogrodów Działkowych i Zarządu Miasta Hajnówka. W 1998 r. POD im. W. Staniewicza zajął I miejsce w województwie białostockim w konkursie na najlepiej urządzony ogród. Sukces tego ogrodu to również zasługa prezesów, którymi byli kolejno: Michał Kawka, Michał Zasim, Franciszek Siołkowski, Michał Piasecki, Kazimierz Kiedysz, Bolesław Gwoździk, Zdzisław Zalejski. Rejonowe Koło Pszczelarzy w Hajnówce –powstało w latach 1949-50, a jej pierwszym prezesem został Bolesław Szerszunowicz . Koło zrzeszało pszczelarzy z Hajnówki oraz z sąsiednich gmin: Białowieży, Czyż i Narewki. Kolejnym prezesem został Stefan Palenik, po powrocie z zesłania w 1955 r. W tym czasie koło liczyło około 125 członków. Sprzedawali oni swoje wyroby za pośrednictwem Spółdzielni Pszczelarskiej w Bielsku Podlaskim. W 1997 r. nowym prezesem został Jan Wilczewski, a Stefan Palenik uzyskał dożywotni tytuł Honorowego Prezesa hajnowskiego Rejonowego Koła Pszczelarskiego. Dzięki staraniom Koła w 2005 roku na listę Produktów Tradycyjnych wszedł miód Lipiec Białowieski. Lipiec Białowieski jest nazwą ściśle określonego produktu, musi spełniać pewne warunki - pasieka musi być ustawiona w puszczy a miód musi być zasłoikowany w określonym regionie i zapieczętowany banderola posiadającą numer pszczelarza i rok produkcji. Pszczelarze, którzy przystępują do Lipca, wpłacają kaucję zabezpieczającą. Jeżeli coś zrobią nie tak, kaucja przepada, nie dostają banderoli. Są dwie odmiany Lipca - jest miód czysty nektarowy i spadziowy ze spadzią iglastą i liściastą. W powiecie hajnowskim tylko 8 pszczelarzy na sześćdziesięciu miało prawo używania banderoli Lipiec Białowieski. Za ten miód Koło w 2006 r. zdobyło I miejsce w VI edycji konkursu „Nasze Dziedzictwo Kulturowe”. Od 2007 r. działa Stowarzyszenie Pszczelarzy Rejonu Puszczy Białowieskiej w Hajnówce, którego prezesem jest Anatol Filipczuk. 68 Rodzina Leśnika w Hajnówce - Najliczniejsza organizacja społeczna w przedwojennej Hajnówce, powstała w 1934 r. Należeli do niej pracownicy pionu administracyjnego Zakładów Drzewnych Lasów Państwowych (tartaku) i służb leśnych, a przede wszystkim ich żony. W 1937 r. liczyła ponad 370 członków, przewodniczyła jej żona hajnowskiego leśniczego - Zofia Jenke. Koło działało w trzech sekcjach: kulturalno-oświatowej, opieki nad dzieckiem i gospodarczej. Z jego inicjatywy w dużej sali z Domu Ludowego urządzono kino, kupując projektor filmowy z zebranych funduszy społecznych. W bocznych salach powstały: biblioteka licząca ok. 1500 woluminów, czytelnia bogato zaopatrzona w czasopisma m.in. o tematyce leśnej. Organizowano tam wieczory literackie z głośnym czytaniem poezji czy fragmentów prozy, oraz wieczory humoru i satyry, często o tematyce leśnej. Staraniem sekcji kulturalno- oświatowej w z grudniu 1938 r. powstał Uniwersytet Powszechny, który planowo organizował dla publiczności wykłady z różnych dziedzin wiedzy, m.in. gospodarstwa domowego, rolnego, sadownictwa, warzywnictwa, higieny zdrowia i higieny żywienia. Wykłady odbywały się dwa razy w tygodniu - wieczorami, w miesiącach jesienno - zimowych, od listopada do kwietnia. Placówką kierowali panowie Stanisław Biliński i Stanisław Lewandowski, nauczyciele Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego. W ramach sekcji kulturalno oświatowej działała podsekcja miłośników sceny. Należały do niej panie: Radwańska, Smoktunowiczowa, Bieglukówna, Gelinkówna i panowie: Radziwonowicz, Borkowski, Olszewski, Malinowski, Lewicki i Bogusz. Raz w miesiącu na scenie Domu Leśnika wystawiano sztukę teatralną. Dochód ze sprzedaży biletów przeznaczano na potrzeby bieżące, lub na cele społeczne (m. in. na zakup książek). Od chwili przyjazdu do Hajnówki Czesławy i Pawła Siekierzyńskich sekcja miłośników sceny weszła do grupy teatralnej prowadzonej przez to aktorskie małżeństwo. Okolicznościowymi występami bawił też publiczność chór "Echo Puszczy". Legendą otoczone były bale organizowane w dużej sali kinowej. Nastrój ogólnego podniecenia ogarniał wszystkich zaproszonych. Członkinie organizacji leśnej organizowały tzw. zimny bufet. Dania do bufetu przygotowywały we własnym zakresie, a dochód- utarg z bufetu - przeznaczano na potrzeby koła lub na PCK. Rodzina Leśnika była blisko związana z tą organizacją, gdyż przez sekcję opieki nad dzieckiem prowadziła szeroko zakrojoną akcję społeczną wśród ubogich rodzin robotniczych. Organizowała akcję dożywiania dzieci, tzw. tanią kuchnię wydając obiady w cenie kosztu (6-7 groszy), a dla najbiedniejszych bezpłatnie. Rokrocznie w porozumieniu ze szkołami organizowano gwiazdkę, dzieląc odzież, obuwie i paczki noworoczne. W 1938 roku" ... obdarowano 170 dzieci wręczając 287 różnych części ubrania, jak buty, ciepłe płaszczyki, sukienki, swetry, ciepłą bieliznę i pończochy .. Fundusze na te cele zbierano z ofiar społeczeństwa, jakże powszechnych kwest 69 społecznych, z dochodów organizowanych imprez, a w znacznej mierze z dotacji Dyrekcji Lasów Państwowych. Staraniem Rodziny Leśnika i PCK dla dzieci chorowitych zaniedbanych organizowano "kolonie odżywczo-wypoczynkowe we Fronołowie, a w Hajnówce półkolonie. W 1937 roku uruchomiono żłobek. Poza opieką nad niemowlętami, młodym matkom organizowano pomoc w formie porad i wskazówek o zasadach higieny żywienia i wychowania. Sekcja gospodarcza prowadziła akcję doradztwa uprawy warzyw i ziół w ogródkach przydomowych. Popularyzowała akcję zbierania ziół, która mogłaby być źródłem zarobku dla bezrobotnych. Upowszechniała nowe odmiany warzyw, zbóż przez dostarczanie nowych gatunków. Organizowała "tydzień ogrodów warzywnych", podczas którego można było zaprezentować najbardziej dorodne okazy roślin wyhodowanych w swoim warzywniku. Społeczne organizacje w międzywojennej Hajnówce - w okresie międzywojennym w Hajnówce działały liczne organizacje i stowarzyszenia społeczne. Jak przystało na puszczańską osadę, dominowały te, o profilu leśnym: Przysposobienie Wojskowe Leśników, Rodzina Leśnika, Związek Zawodowy Leśników. Bardzo prężnie działały też: Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, Ochotnicza Straż Pożarna, Polski Czerwony Krzyż, Towarzystwo Przyjaciół Hajnówki, Przysposobienie Wojskowe Kolejarzy, Związek Rezerwistów i Byłych Wojskowych, Związek Strzelecki i Obywatelska Liga Kobiet. Siedzibą ich był Dom Ludowy im. Józefa Piłsudskiego, nazwany później Domem Leśnika. Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej - W 1945 roku powstawały koła TPPR w zakładach pracy i instytucjach. Propagowano wiedzę o Związku Radzieckim, sporządzano albumy, gazetki, uczono piosenek radzieckich. Organizowano spotkania z gośćmi i ludźmi, którzy przebywali w ZSRR, konkursy piosenki radzieckiej, wiedzy o Kraju Rad, olimpiady języka rosyjskiego. Nagrodą była wycieczka do ZSRR "pociągiem przyjaźni". Urządzano zbiorowe oglądanie filmów radzieckich, spotkania z oficerami, przedstawicielami kultury i politykami ZSRR. W szkolnych kołach TPPR zapoznawano młodzież z osiągnięciami nauki, kultury i gospodarki Kraju Rad. Popularyzowano braterstwo broni polskich i radzieckich żołnierzy w walce z hitlerowcami. W szkołach podstawowych i średnich język rosyjski był przedmiotem obowiązkowym. W 1990 roku organizację zlikwidowano. Uniwersytet Trzeciego Wieku w Hajnówce – Głównym inicjatorem założenia Uniwersytetu był emerytowany nauczyciel Leonard Kulwanowski. W skład grupy założycielskiej weszli: Antonina Skoruk, Elżbieta Łukaszuk, Krystyna 70 Gonczaruk, Grażyna Witkowska, Leontyna Trochimiuk i Elżbieta Chmielewska. W dniu 5 października 2007 roku w Urzędzie Miasta w Hajnówce odbyło się spotkanie, na którym Anatol Ochryciuk - burmistrz Miasta Hajnówka i Leonard Kulwanowski - Przewodniczący Rady Miasta Hajnówka przedstawili propozycję powołania Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Na spotkanie zaproszeni zostali przedstawiciele różnych instytucji, organizacji społecznych i zakładów pracy, którzy mogli wesprzeć funkcjonowanie Uniwersytetu Trzeciego Wieku, stając się sygnatariuszami tej niezwyczajnej "uczelni". Pierwszą przewodniczącą UTW w dniu 12 grudnia 2007 r. została wybrana Jadwiga Rudzińska-Patejuk. Po jej śmierci 17 listopada 2008 r. na przewodniczącą wybrano Mirosławę Pawłowską. Głównymi kierunkami działalności stowarzyszenia były: wykłady, spotkania seminaryjne, zajęcia tematyczne w grupach, spotkania integracyjne, wycieczki. Pierwszy wykład inaugurujący działalność UTW wygłosił Czesław Kryszkiewicz, długoletni przewodniczący UTW w Białymstoku. Popularności wykładom przysporzyła duża różnorodność tematyczna. Silnym magnesem byli również wykładowcy: premier Włodzimierz Cimoszewicz, prof. Elżbieta Malzahn, prof. Adam Czesław Dobroński, poseł dr Jarosław Matwiejuk czy dr Wojciech Tołwiński. Po każdym wykładzie swój repertuar prezentowali soliści i zespoły. Spotkania seminaryjne dotyczyły problemów życia codziennego, kultury polskiej, wydarzeń międzynarodowych. W trosce o zachowanie kondycji fizycznej w celach poznawczych powołano sekcję turystyczną. Wyjeżdżano na wycieczki do: Puław, na Litwę do Wilna, na Warmię i Mazury, do Warszawy, Rudy Śląskiej, Krakowa i Wieliczki. W pierwszym roku działalności Stowarzyszenie skupiało 54 członków, a w roku akademickim 2011/12 – 147. Członkowie Uniwersytetu Trzeciego wieku w ciągu 5 lat istnienia uczestniczyli w 40 wykładach, 27 spotkaniach integracyjnych. Wzięli udział w 17 wycieczkach. Obejrzeli 9 spektakli teatralnych. Stowarzyszenie UTW daje możliwość dalszego kształcenia, pozwala podtrzymywać więzy międzyludzkie i umożliwia wyjazdy poza teren Hajnówki. W ramach zajęć tematycznych w grupach uczono obsługi komputera oraz języków obcych- angielskiego i niemieckiego. W każdej grupie około dziesięcioro, czyli z zajęć dydaktycznych skorzystało 50 osób. Na gimnastykę usprawniającą przychodzi średnio 30 osób. Na gimnastykę w wodzie też w granicach 32-35 - mężczyzn i kobiet. Zajęcia odbywają się w szkołach, w Parku Wodnym, w sali gimnastycznej OSiR-u. Uniwersytet wiele zawdzięcza jednostkom samorządowym – Urzędowi Miasta Starostwu Powiatowemu i Gminie Hajnówka, dyrektorom placówek kulturalnooświatowych, Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Hajnówce, Nadleśnictwu Hajnówka, a także sponsorom: Telewizji Kablowej, która transmituje zajęcia uniwersytetu, Zbigniewowi Dzwonkowskiemu, za nieodpłatne wykonywanie zdjęć do kroniki i PSS „Społem”. Ze studentami nieodpłatnie spotykali się nauczyciele, by podzielić się z nimi swoją wiedzą: Anna Bowtruczuk (nauczyciel j. angielskiego), Urszula Lipczyńska (nauczyciel j. niemieckiego), 71 Walentyna Tichoniuk, Mirosław Biedula i Arkadiusz Mróz (nauczycielom informatyki), Edward Poniecki (nauczyciel gry w tenisa) oraz Mirosława Pawłowska, która poza sprawami organizacyjnymi znajduje czas, by prowadzić gimnastykę rehabilitacyjną. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację w Hajnówce - ZBoWiD powstał w 1949 roku ze zjednoczenia jedenastu organizacji kombatanckich działających od 1945 r. Zrzeszał polskich uczestników walk o narodowe i społeczne wyzwolenie w Polsce i za granicą. Celem ZBoWiD-u była opieka nad członkami i ich rodzinami, kultywowanie wśród członków ducha patriotycznego, umiłowania Ludowej Ojczyzny, solidarności z narodami walczącymi o wolność, pokój, demokrację, wyzwolenie narodowe i społeczne, zbieranie i ochrona dokumentów i pamiątek historycznych. W roku 1957 organizacja liczyła 33 członków. W 1961 r. wszyscy członkowie otrzymali ubezpieczenie zdrowotne. Udzielano zapomóg pieniężnych, przyznawano renty. Zarząd zapewniał członkom odpowiednią pracę, pomagał ich dzieciom w dostaniu się do szkół. Organizacja brała udział w obchodach świąt państwowych. Po 1989 r. przeprowadzono weryfikację członków. Organizację przemianowano na Urząd do Spraw Kombatanckich i Osób Represjonowanych. Prezesami ZBoWID-u byli: Cz. Jasiukiewicz Związek Harcerstwa Polskiego – W okresie międzywojennym dużą uwagę przywiązywano do wychowania młodzieży przez harcerstwo, które w Hajnówce powstało w 1922 roku. Drużyny harcerskie były we wszystkich szkołach i w ZKL. Organizacja otwarta była dla wszystkich tych, którzy w pełni przestrzegali prawo harcerskie. Praca opiekuna drużyny była traktowana i wynagradzana na równi z wychowawstwem klasowym. W Szkole Podstawowej Nr 1 drużyna harcerska powstała w 1922 r. i nosiła imię J. Poniatowskiego. Opiekunami drużyny męskiej byli nauczyciele Zygmunt Kozera i Jan Klinger. Drużyną harcerek opiekowała się Pelagia Piekarska. W Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego drużyna nosiła imię Tadeusza Kościuszki, a drużynowymi byli: Bolesław Kowalewski, Franciszek Skłodowski i Zygmunt Olejnicki. Na terenie ZKL istniała też męska drużyna starszoharcerska, opiekował się nią pracownik zakładu Konstanty Wojciechowicz. Harcerze z Hajnówki uczęszczający do gimnazjum w Bielsku Podlaskim tworzyli zastęp starszoharcerski przy drużynie w Szkole Podstawowej Nr 1 w Hajnówce, zastępowym był Kazimierz Wnętrzycki. Stałymi formami pracy w harcerstwie były zbiórki, musztra, gry terenowe, śpiew, obserwacje, ćwiczenia, praca fizyczna, ogniska, wieczorki, biwaki, obozy i zdobywanie różnych sprawności. Kształtowano w młodzieży samodzielność, zaradność, spostrzegawczość, Zwracano uwagę na karność, uczciwość, punktualność, prawdomówność. Pielęgnowano uczucia narodowe i rozwijano potrzebę 72 służenia Ojczyźnie. Drużyna urządzała przedstawienia, brała udział w uroczystościach państwowych. Podczas II wojny światowej śmierć poniosły drużynowe: Eugenia Pestrak i Stefania Tywonek. W latach 1944-49 praca ZHP oparta była na zasadach skautingu. Zadaniem członków był udział w odbudowie i rozwoju kraju. Szczególny nacisk kładziono na miłość do Ojczyzny, szacunek dla prawa harcerskiego, nawiązywano do działalności Szarych Szeregów. Mundury, odznaki i hymn były takie, jak w okresie międzywojennym. W roku 1950 zerwano ze skautingiem, organizacji nadano nazwę Organizacja Harcerstwa Polski Ludowej. Zadaniem nowej organizacji było wychowanie w idei komunizmu. Organizację upolityczniono i podporządkowano ZMP. Zaniechano form pracy stosowanych w ZHP. Wprowadzono salutowanie stosowane przez pionierów. W 1952 r. działa 6osobowa tajna drużyna harcerska. W 1956 r. przywrócono nazwę ZHP, krzyż harcerski, lilijkę, salut wojskowy, pozdrowienie „czuwaj” i dawne formy pracy. Drużyny były w każdej szkole. Opiekunem drużyny był nauczyciel wytypowany przez kierownictwo szkoły, który pracował społecznie. Udział w harcerstwie był dobrowolny. Harcerstwo uczyło samodzielności i samo zaradności, pobudzało inicjatywę, aktywny stosunek do nauki, życia towarzyskiego, turystyki i zajęć technicznych. Wdrażało dyscyplinę, gospodarności, sumienności. Wpijano poczucie odpowiedzialności za swoje słowa i czyny. Wyrabiano karność, punktualność, uczciwość, prawdomówność, zamiłowanie do porządku. Zapoznanie z historią regionu i harcerstwa. Uczono szacunku dla starszych, przełożonych. Harcerze organizowali wycieczki, biwaki, ogniska, uczyli się technik harcerskich. Tworzono drużyny specjalistyczne, np. wodna, strażacka. W 1985 r. w mieście było 59 drużyn ZHP. Na początku lat 90. doszło do załamania pracy harcerskiej na naszym terenie, z krajobrazu Hajnówki zniknęło harcerstwo. Nie było gromad zuchowych, drużyn harcerskich, odeszli dawni instruktorzy. Latem 2002 r. mała grupa zapaleńców postanowiła przywrócić harcerską pracę wychowawczą w Hajnówce oraz na terenie powiatu hajnowskiego. Na początku 2003 r. społecznie pracowało 7 instruktorów z grupą 70 zuchów i harcerzy. Dzięki wsparciu władz powiatowych i miasta harcerze mają swoją siedzibę. Komendantem Powiatowego Związku Drużyn w Hajnówce została Mariola Teresiak. Komendantami Hufca ZHP w Hajnówce byli: Nina Adamska (1954-56), Zdzisław Głuszek (1957-61), Jan Wołkowski (1961-64), Ewa Czarnecka (1965-68), Aleksy Charkiewicz (1968-72), Elżbieta Baraniecka-Łukaszuk (1972-81), Tamara Jewdosiuk (1982-83), Wiktor Starun (1983-89), Mariola Teresiak (2002-2012), J. Łapińska (2012-nadal). Związek Inwalidów Wojennych w Hajnówce W roku 2000 miał 87 członków i 51 podopiecznych. Prezesami Związku Inwalidów Wojennych byli: Sergiusz Bujnowski, Kazimierz Dorożkiewicz, Grzegorz Osipiuk 73 Związek Kobiet Polskich - Początkowo organizacja nosiła nazwę Liga Kobiet. Koło Ligi Kobiet w Hajnówce powstało w 1946 roku. Organizacja prowadziła działalność społeczno-opiekuńczą. Opiekowała się samotnymi matkami i osobami, które straciły bliskich w czasie wojny, służyła pomocą kobietom, krzewiła wiedzę ekonomiczną, prawniczą i pedagogiczną, kulturę świecką, organizowała odczyty, prelekcje, pogadanki, pokazy kosmetyczne, kursy gospodarstwa domowego, kroju i szycia, dziewiarstwa i żywienia. Pomagała kobietom w załatwieniu spraw alimentacyjnych, ludziom starym, niepełnosprawnym, dzieciom z rodzin patologicznych. Urządzała spotkania z okazji Dnia Dziecka, Dnia Matki, Dnia Kobiet, Dnia Seniora. Członkinie postulowały doskonalenie kwalifikacji zawodowych kobiet, rozwój usług, rozszerzenie pomocy dzieciom opuszczonym. W roku 1981 organizacja liczyła 827 członkiń i przyjęła nazwę Związek Kobiet Polskich. Przewodniczącymi były: Walentyna Kowszyło (1946-56), Aniela Marczuk, Walentyna Macuta, Jadwiga Rudzińska-Patejuk (1978-). Związek Młodzieży Polskiej - W 1948 r. nastąpiło połączenie organizacji młodzieżowych. Powstał Związek Młodzieży Polskiej, którego głównym zadaniem było związać uczuciowo masy młodzieży z Polską Ludową, jedność działania w odbudowie i budowie Ojczyzny. ZMP aktywizowała młodzież do realizacji potrzeb kraju i godzenia z tym interesów własnych. Okres ten cechował olbrzymi zapał do pracy , entuzjazm, radość z osiągnięć. ZMP upowszechniał wśród młodzieży treść programu PZPR, kształtował postawy patriotyczne i internacjonalistyczne, przyjaźń między narodami. W 1954 r. powstał Zarząd Powiatowy ZMP. Związek propagował współzawodnictwo pracy i ruch racjonalizatorski. Umacniano przekonanie o wyższości socjalizmu. W roku 1956 szermowano hasłem „szczęśliwa i beztroska młodzież”, otwierano przed młodzieżą wszystkie drogi. Unikano mówienia o trudnościach. W łonie organizacji powstał ferment, tworzyły się grupy propagujące swój program działania. W Hajnówce ZMP istniał do jesieni 1958 roku. Przewodniczącymi Zarządu Gminnego ZMP byli: Kazimierz Kubacki (1949), Borys Wizner (194954). Przewodniczącymi Zarządu Powiatowego ZMP byli: Konstanty Leszczyński (1954-55 i 1956-58), Józefa Jagiełło (1955-56). Związek Młodzieży Socjalistycznej - ZMS powstał w 1957 r. Organizacja zwracała uwagę na kształtowanie socjalistycznego oblicza ideologicznego związku, umocnienie dumy klasowej i roli młodych robotników w organizacji. Koła istniały w szkołach średnich opiekowali się nauczyciele. Organizowano konkursy, wycieczki, rozrywki kulturalno oświatowe, rozgrywki sportowe oraz współzawodnictwo. Zarząd Powiatowy zorganizował Uniwersytet Robotniczy dla członków bez wykształcenia podstawowego. W zakładach członkowie ZMS skupieni byli na wydziałach najnowocześniejszych, gdzie praca była najbardziej zmechanizowana i najlżejsza. Organizowano kilkudniowe obozy szkoleniowe, 74 ale nie zawsze była tam działalność szkoleniowa. W zakładach organizacje ZMS nie przejawiały zapału do działania. Nastąpiła zmiana nazwy organizacji. Przewodniczącymi Zarządu Powiatowego ZMS byli: Stanisław Anuszewski (1957), Mikołaj Kozak (1957-59), Jan Chilimoniuk (1959), Mikołaj Kozak (1959-60), Michał Odziejewicz (1960-61), Mikołaj Tarasiewicz (1961-62), Mirosław Gołębiowski (1962-70), Walentyna Tokajuk (1970-72), Stanisław Hermanowicz (p.o. 1972), Marian Litwinowicz (1972-73). Związek Nauczycielstwa Polskiego - wraz z utworzeniem w 1954 roku powiatu hajnowskiego rozpoczął działalność Oddział ZNP w Hajnówce. Organizacja liczyła wówczas 431 członków na 465 zatrudnionych nauczycieli. Pierwszym, wybranym na 5 lat prezesem został Juliusz Ojrzanowski przez następne 8 lat funkcję tę pełnił Antoni Siemieniuk. W tym czasie pojawiła się inicjatywa budowy Domu Nauczyciela w Hajnówce. Pod koniec 1959 roku podjęto uchwałę, a już 22 listopada 1961 roku budynek Domu Nauczyciela oddano do użytku. Związek inicjował również imprezy sportowe , takie jak: siatkówka , brydż, szachy. Popularne też były wycieczki, rajdy i różne inne formy turystyki. W działalność tę byli zaangażowani : Juliusz Ojrzanowski, Janusz Kopciał, Irena Kostera, Janina Kirchner, Halina i Wiktor Kabacowie, Włodzimierz Muśko, Kira Iwaszczyńska, Anatol Korzun, Eugeniusz Dawidziuk, Mikołaj Wróblewski i wielu, wielu innych. Związek zawsze inspirował i wspierał różnorodne konkursy, przeglądy i pokazy, nagradzając najlepszych. Miejscem spotkań była kawiarnia, do której przychodzili nie tylko nauczyciele, ale także młodzież inteligencka. Dom Nauczyciela tętnił życiem przez cały tydzień. Bogactwo form działalności kulturalnej i związkowej zanotowano także między innymi na terenie Narewki, Kleszczel i Orzeszkowa. Tam praca o charakterze oświatowym splatała się z kultywowaniem folkloru i sportu. Związek Nauczycielstwa Polskiego Zarząd Oddziału w Hajnówce zawsze koncentrował się wokół zadań pedagogicznych nauczycieli. Ciągle reformowana szkoła wymagała lepiej wykształconych nauczycieli, którzy masowo podnosili i podnoszą swoje kwalifikacje. Związek pomagał im poprzez ułatwianie dostępu do księgozbioru, organizowanie konferencji i różnorakich kursów. Aktywnie uczestniczył w rozwiązywaniu licznych problemów polskiej oświaty, zawsze starając się zachować właściwą pozycję szkoły i znaczącą rolę nauczyciela. Przez wszystkie lata działalności stałą troską obejmował też sprawy bytowe nauczycieli i pracowników oświaty. W latach osiemdziesiątych minionego stulecia została utworzona Sekcja Emerytów i Rencistów kierowana kolejno przez: Tamarę Jędrzejewską, Irenę Łapińską i aktualnie Antoninę Skoruk. Skupia ona znaczącą część niepracujących nauczycieli i pracowników oświaty. Przy wsparciu Zarządu 75 Oddziału organizuje imprezy kulturalne, rozrywkowe i turystyczne. Prowadzi działania samopomocowe. Troszczy się o właściwe dysponowanie funduszem socjalnym, a przede wszystkim aktywizuje i integruje społeczność emerytów i rencistów. Stara się zacieśniać kontakty z pracującymi związkowcami stanowiąc ważny pomost między pokoleniami, pielęgnując tradycję i zachowując pamięć o historii ruchu związkowego i ludziach ten ruch tworzących. Na czele wszystkich działań stali prezesi Oddziału. Byli to: Juliusz Ojrzanowski, Antoni Siemieniuk, Michał Poskrobko, Maria Zdanowska, Irena Baszun, Kazimierz Marchelewski, Kazimierz Półtorak, Lucyna Gabrych, a obecnie funkcję tę pełni Alina Pytel. Związek Obywatelskiej Pracy Kobiet skupiał kobiety ze sfer kierowniczych i inteligencji. Przewodniczącą Związku była Pelagia Rakowiecka. Związek organizował ochronkę dla dzieci rodziców pracujących, znajdujących się w trudnej sytuacji i bezrobotnych. Prowadził w dwóch szkołach dożywianie dzieci rodziców niezamożnych. Najbardziej potrzebujący otrzymywali obuwie, odzież, podręczniki i paczki pod choinkę. W okresie dużego bezrobocia Związek prowadził kuchnię na 600 osób. Wydawano zupę pełnowartościową. Pracowała przy tym jedna osoba płatna, pomagały społecznie ochotniczki i żony otrzymujących posiłki. Fundusz na rzecz Związku przekazywali: Dyrekcja L.P. w Białowieży, Zakłady Drzewne L.P. w Hajnówce, starostwo i członkowie Związku. Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej - Zarząd Powiatowy ZSMP powstał w 1974 r., a Zarząd Miejski ZSMP – w 1977 r. organizacja liczyła 860 członków. Organizowano czyny społeczne, szkolne sesje popularno naukowe, olimpiady wiedzy społeczno-politycznej. W zakładach przemysłowych członkowie ZSMP wykonywali czyny produkcyjne, porządkowali teren zakładu, zbierali złom, wykonywali gabloty propagandowe, odśnieżali drogi, organizowali konkursy o tematyce kulturalno-oświatowej i konkursy na najlepszego mistrza – wychowawcę młodzieży. Członkowie ZSMP podwyższali swoje kwalifikacje zawodowe, tworzyli zakładowe koła zainteresowań, brali udział w turniejach mistrzów techniki, gospodarności. Organizowali wycieczki, turnieje sportowe, konkursy, odczyty, spotkania z ciekawymi ludźmi, kuligi, wieczorki taneczne, choinki noworoczne dla dzieci, otaczali opieką emerytów i nowo przyjętych do pracy młodych pracowników. Działali w domach kultury, porządkowali miejsca pamięci narodowej, zabiegali o mieszkania, szczególnie dla członków organizacji. W 1980 r. ZSMP w Hajnówce liczył 1002 członków. Powołano Rejonową Komisję Historyczną w celu badania przeszłości Hajnówki i okolic. W roku 1985 organizowano sesje popularnonaukowe, olimpiady wiedzy technicznej, wyjazdy do teatru, zalesienie. Największą popularnością cieszyły się wyjazdy zagraniczne i zabawy taneczne. Przewodniczącymi kół 76 byli: w HPSDD Jerzy Gręziak, w HPPD Sławomir Golonko, w WSS Adam Woliński, w HZPML Sergiusz Skiepko. Przewodniczącymi Zarządu Powiatowego i Zarządu Miejskiego ZSMP byli: Elżbieta Mariańska (1974-75), Eugeniusz Jancewicz (1976), Bazyli Rusak (1977-89). Związek Walki Młodych - ZWM powstał w Hajnówce w 1944 roku. Organizatorem kół był Tadeusz Strzałkowski, który został sekretarzem Zarządu Gminnego ZWM. Wkrótce został oddelegowany do Zarządu Wojewódzkiego ZWM w Białymstoku i tam objął stanowisko przewodniczącego. Organizacja włączyła się do odbudowy Hajnówki, prowadziła działalność propagandową, samokształceniową i ideologiczną. Działała pod kierunkiem PPR. Formą oddziaływania na społeczeństwo był kolportaż ulotek i odezw. W 1946 roku młodzieży mówiono: „Taki będzie twój dom, jaki sobie zbudujesz, taka twoja dola, jaką sobie wybierzesz”. W 1947 r. organizacja liczyła 250 osób. W 1948 roku organizowano kursy przysposobienia przemysłowego i doskonalenia zawodowego oraz kursy przygotowujące na wyższe uczelnie. Organizacja istniała do 1949 roku. Przewodniczącymi Zarządu Gminnego ZMW w Hajnówce byli: Tadeusz Strzałkowski (1944-46), Jan Nesteruk (1946-47), Edward Łopucki (1947-48), Jan Jędras (1948-49). Związki Zawodowe - W Hajnówce związki zawodowe miały długą tradycję. Po 1945 r. charakter ich pracy uległ zmianie. Wprawdzie nadal zadaniem związków zawodowych była obrona interesów ludzi pracy, ale znajdowały się one pod wpływem komitetów partyjnych, kierowników zakładów pracy i instytucji, wykazywały brak samodzielności. W dużym stopniu stały się jedną z komórek kierowania produkcją, zostały zepchnięte do roli służenia administracji. Obrona interesów robotnika prowadzona była przez zwiększenie wydajności pracy. Dla kierownika instytucji związkiem był prezes ogniska związkowego. Pracownicy społeczni i etatowi związku w znacznym stopniu byli uzależnieni od administracji i wykorzystywani do roli służebnej. Związek prowadził szkolenia społeczno-polityczne pracowników, zajmował się sprawami socjalnymi, organizacją wczasów wypoczynkowych i leczniczych, zakupem biletów do kina, teatru, cyrku, organizował rozgrywki sportowe, wycieczki, zabawy. Pomagał w uzyskaniu mieszkania, działki budowlanej. Prowadził kasy zapomogowopożyczkowe, udzielał zapomóg w wypadkach losowych. Istniały związki branżowe - drzewiarzy, leśników, kolejarzy, pracowników kultury i sztuki itd., zorganizowane w zakładowe organizacje związkowe. Związek Zawodowy Drzewiarzy posiadał Dom Kultury "Leśnik". Związek Nauczycielstwa Polskiego zbudował Dom Nauczyciela. Przedstawiciel związku uczestniczył w posiedzeniach zespołów kierowniczych, brał udział w opiniowaniu pracowników. Rosło niezadowolenie pracowników, życie związkowe 77 zamierało. W roku 1980 nastąpił bunt związkowców. Masowo opuszczali oni związki branżowe i wielu zapisywało się do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność", nowo powstałej organizacji związkowej. Dotychczasowe związki zawodowe przestały funkcjonować. W Hajnówce Terenowa Komisja Koordynacyjna NSZZ "Solidarność" powstała jesienią 1980 r. Jej przewodniczącym był Władysław Witkowski. Powstało 18 komisji zakładowych. Pierwsza organizacja powstała w ZOZ. Przewodniczącą została Jadwiga Nachiło. Następnie powstała Komisja Zakładowa w HZPML. Przewodniczącym został Henryk Gryglicki. Powstały organizacje "Solidarności" w HPPD, HDSDD, Rejonie "Las", WSS, Spółdzielni Mieszkaniowej, Spółdzielni Inwalidów, OSM, "Czynie", STW, TOR (Kolejki Leśne), PKP, Urzędzie Telekomunikacyjnym, HDK, PTTK, Cechu Rzemiosł Różnych, LO i ZSZ. W ZSZ przewodniczącym został Czesław Prończyk, w HPPD przewodniczącym był Wacław Witkowski. Delegacja "Solidarności" w HPPD domagała się od dyrektora udostępnienia telefonu, teleksu, urządzeń powielających, prawa odbywania zebrań z pracownikami. Dyrekcja nie wyrażała sprzeciwu. W HZPML protokoły z posiedzeń "Solidarności" wywieszane były na tablicach ogłoszeń. Członkowie "Solidarności" nosili na rękawach biało-czerwone opaski i znaczki z napisem "Solidarność", wywieszali przed zakładami białoczerwone flagi, w mieście wystawili kilka gablot, w których umieszczali swoje ogłoszenia i plakaty. Dnia 16 października 1981 roku zostało zawarte porozumienie między TKK NSZZ "Solidarność" a władzami miasta w sprawie lokalu dla TKK, wiat i oświetlenia na przystankach MPK, likwidacji baru "Ekspres", przeznaczenia budynku na świetlicę dla szkół nr 1 i 5, zaopatrzenia ludzi starszych w opał na zimę, wywieszania faktur w sklepach z aktualnymi dostawami, zmiany trasy autobusowej nr 1, budowy szpitala, poprawy zaopatrzenia miasta w żywność, przyśpieszenia budowy obiektu Rejonu Produkcji Leśnej "Las", przeniesienia Muzeum Ruchu Rewolucyjnego do innego pomieszczenia, zmniejszenia etatów administracyjnych w Urzędzie Miasta. W tym okresie były przestoje w zakładach pracy, mnożyły się napady rabunkowe. 13 grudnia 1981 r. wprowadzono w kraju stan wojenny. Na ulicach Hajnówki pojawiły się patrole wojskowo (milicyjne, ograniczono działalność domów kultury i organizacji społecznych. W roku 1985 zaczęto rejestrować w sądzie nowo powstające związki branżowe. W 1989 r. zalegalizowano Związek Zawodowy "Solidarność" i w zakładach działały dwa związki zawodowe. 4. Kultura Licznie napływający przybysze do maleńkiej wsi Hajnówka przynosili kulturę swoich regionów i środowisk. Język, sposób bycia, stosunek do pracy, sposób 78 widzenia świata zlewały się, mieszały, tworzyło się nowe społeczeństwo Hajnówki i jego system społeczny. Zróżnicowanie społeczne, tworzenie się ciągłości bytu, konieczność zachowania ładu społecznego wpływały na integrację społeczeństwa. Funkcję integracyjną spełniała kultura, która była instrumentem kształtującym postawę społeczeństwa wobec świata. Ton kulturze nadawała kadra kierownicza zakładów produkcyjnych i instytucji stanowiąca zwartą grupę. W społeczeństwie funkcjonowały też wartości odmienne od preferowanych przez panującą ideologię. Ze sprzeczności tych tworzyły się nowe wartości powodujące rozwój systemu społecznego. W systemie społecznym Hajnówki funkcjonowały podkultury: regionalna, lokalna, chłopska, robotnicza i młodzieżowa. Tworzyła się kultura poszczególnych dzielnic związanych z dużymi zakładami pracy. W jednym z baraków na terenie ZKL utworzono świetlicę, mieściła się w niej biblioteka, amatorski zespół teatralny urządzał przedstawienia. Organizowano akademie z okazji świąt narodowych i rocznic powstań. Zorganizowano zespoły muzyczne - smyczkowy i mandolinistów. Zespół smyczkowy prowadził Kostecki, zespołem mandolinistów dyrygował Ławrusiewicz. Z zamkniętej cementowni w Rejowcu sprowadzono bezrobotnych pracowników muzyków orkiestry dętej, otrzymali oni pracę, jednolite umundurowanie. Orkiestrą dętą ZKL dyrygował Romaniuk. Odbywały się koncerty orkiestr, organizowano zabawy taneczne i wycieczki, najczęściej do Puszczy. Po 1922 r. kino objazdowe wyświetlało filmy w szopie na Kolejkach. Były to filmy nieme, kręcone ręcznie, podczas seansu przygrywał na fortepianie Kublikowski. W ZKL utworzono pierwszy w Hajnówce ogródek jordanowski z brodzikiem, wyposażony w wieżę do wspinania się, drabinki, kolejkę linową na usypaną w tym celu górkę. Ogródkiem opiekowała się Celina Jarząbek i harcerki z drużyny prowadzonej przez Eugenię Pestrak. Wszystko to utworzono ze środków społecznych, bowiem z budżetu ZKL na te cele nie wolno było nic przeznaczać. Na osiedlu przy Fabryce Chemicznej, w baraku przy remizie strażackiej, utworzono świetlicę związków zawodowych. Mieściła się tam biblioteka, organizowano zespoły teatralne. Zespołem śpiewaczym dyrygowała Alicja Urbaniak. Organizatorem życia kulturalnego w świetlicy był Józef Franczak. W roku 1926 organizacja "Sokół" zorganizowała Czytelnię i Bibliotekę Publiczną im. Stefana Żeromskiego, mieściła się ona w baraku na osiedlu Piaski. Dyrekcja Zakładów Drzewnych urządziła świetlicę zakładową, zwaną salą tartaczną, w jednym z baraków w dzielnicy Piaski. Była tam sala widowiskowa ze sceną, gdzie odbywały się przedstawienia teatrów wędrownych, imprezy z okazji świąt narodowych i zabawy. Mieściła się tu także biblioteka. Wybitną postacią Hajnówki był lekarz i astronom - samouk Tadeusz Rakowiecki, który zgromadził duży księgozbiór własny. W roku 1930 powstało Towarzystwo Hajnówki, jego przewodniczącym był 79 nadleśniczy Władysław Czapski. Towarzystwo stanowiło urzędniczy klub inteligencki. Mieściło się w świetlicy Zakładów Drzewnych, stąd świetlica nosiła nazwę Klub. W Klubie było kasyno, bufet, bilard i gry hazardowe. W kasynie wydawano obiady dla członków klubu, a w soboty organizowano wieczorynki, tzw. sobótki z dancingiem. W okresie karnawału urządzano bale z zaproszeniami, z których dochód przeznaczany był na Ligę Ochrony Powietrznej, Czerwony Krzyż i Związek Obywatelskiej Pracy Kobiet. Orkiestrę sprowadzano z Białegostoku. Na bal przyjeżdżali zaproszeni goście z Białegostoku, Bielska Podlaskiego i Białowieży. Drugiego dnia przy dźwiękach tej orkiestry bawili się robotnicy. W 1935 r. Zakłady Drzewne L.P. zbudowały Dom Leśnika, który stał się ośrodkiem życia kulturalnego elity. Koncentrowało się tu życie kulturalne miasta. Przeniesiono tu księgozbiory Biblioteki Publicznej i biblioteki Zakładów Drzewnych oraz wyposażenie świetlicy ZKL. Była sala widowiskowa ze sceną, kino, radio, czasopisma, orkiestra dęta. Odbywały się odczyty i pogadanki. Na scenie występowały zespoły estradowe (m.in. Chór "Dana", zespół teatralny "Reduta" prowadzony przez J. Osterwę i wiele innych). Opiekę nad Domem Leśnika sprawowała Rodzina Leśnika. Przewodniczącą Rodziny Leśnika była Zofia Janke. Inteligencja miała oddzielną salę, w której obowiązywały stroje wieczorowe. Urządzano bale, na których uczestnicy musieli być w smokingach. Rodzina Leśnika zorganizowała żłobek i przedszkole, opiekowała się biednymi rodzinami i ich dziećmi, urządzała im choinki i organizowała podarki. Dużą atrakcją dla mieszkańców Hajnówki było kino. W roku 1928 uruchomił kino we własnym budynku Tichon Kurel. Nosiło ono nazwę LUX. Początkowo wyświetlano filmy nieme, podczas seansu grała na fortepianie Eliza Krzewska. Od 1931 r. wyświetlano już filmy dźwiękowe. W roku 1935 otwarto kino w Domu Leśnika. W Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego amatorski teatr szkolny zorganizował nauczyciel Ottokar Stoklasa. W organizacji TUR grupę teatralną organizował Czesław Obuchowicz i E. Kuszman, nosiła nazwę "Pobódka", a sztuki teatralne i występy satyryczne prezentowała w kinie LUX i w świetlicy Fabryki Chemicznej. Pracownicy ZKL zorganizowali zespół teatralny we własnej świetlicy. Na scenach hajnowskich występowały teatry objazdowe. Jeden z takich teatrów prowadzony przez Czesławę i Pawła Siekierzyńskich zakończył swój żywot w Hajnówce, zbankrutował, rozpadł się. Siekierzyńscy zostali w Hajnówce i przyczynili się do rozwoju teatru amatorskiego w Domu Leśnika. Rozwijało się życie muzyczne. Pierwszą orkiestrę strażacką zorganizował w 1928 r. Teodor Merzlak Kostecki. Następnie orkiestra dęta powstała w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego pod batutą Otokara Stoklasy, a od 1937 r. dyrygował nią kapelmistrz Daukrzewicz. W roku 1931 powstała orkiestra dęta w ZKL pod kierunkiem Romaniuka. 80 Przy oddziale straży pożarnej Zakładów Drzewnych powstała orkiestra dęta w 1932 r., której dyrygentem był Stanisław Borowy. Po powstaniu Domu Leśnika orkiestra ta przeszła pod opiekę Rodziny Leśnika, która doprowadziła do konfrontacji własnego zespołu z orkiestrą ZKL, w wyniku czego orkiestra ZKL została przeniesiona do Białowieży. W ZKL był zespół mandolinistów i zespół smyczkowy. W pierwszych latach po wyzwoleniu działalność kulturalna przejawiała się w organizowaniu szkół, bibliotek, likwidacji analfabetyzmu, tworzeniu amatorskich zespołów teatralnych i muzycznych. W "Leśniku" otwarto kino, Czesława i Paweł Siekierzyńscy zorganizowali amatorski zespół teatralny, który na festiwalu w 1948 r. zajął pierwsze miejsce w województwie. Powstała orkiestra dęta oraz zespół pieśni i tańca pod kierunkiem Franciszka Brzostka. W świetlicy Fabryki Chemicznej powstała biblioteka, zespół teatralny pod kierunkiem Janiny Lesiak, oraz zespół pieśni i tańca pod kierunkiem Wincentego Domagały. W 1957 r. otwarto Zakładowy Dom Kultury "Górnik". W latach 1959-68 działało Społeczne Ognisko Baletowe pod kierunkiem Cyryla Januszkowskiego. W Hajnówce w 1949 r. powstała Biblioteka Gminna, a w 1954 r. ukazała się "Gazeta Hajnowska" oraz "Drzewiarz" i "Głos Drzewiarza". W latach sześćdziesiątych do działalności kulturalnej wkroczyły nowe formy, jak: wieczory dyskusyjne, spotkania z pisarzami i innymi ciekawymi ludźmi, oglądanie telewizji. Organizowano wystawy książek, zdjęć okolicznościowych, konkursy recytatorskie, piosenkarskie, czytelnicze, zgaduj-zgadule, olimpiady o Polsce i świecie współczesnym, sesje popularno-naukowe, kuligi nocne, zabawy taneczne. Królowały nowe tańce, których nie umiano nazwać i odróżnić, tak były do siebie podobne. Działał uniwersytet powszechny TWP. Nagminne stało się picie kawy i organizowanie klubokawiarni. W imprezach organizowanych przez placówki kultury w małym stopniu uczestniczyła inteligencja. Niektóre placówki kulturalne świeciły pustkami, panowała tam nuda, nie było działalności kulturalnej, nie było działaczy kultury. Domy kultury sprowadzały na występy zespoły teatralne, muzyczne, śpiewacze z różnych miast Polski i z Grodna. Bilety zakupywały zakłady pracy z własnej inicjatywy lub zgodnie z sugestią władz politycznych. Najchętniej zakupywano bilety do cyrku. Wszystkie poważniejsze imprezy powiatowe i miejskie były obsługiwane przez zespoły artystyczne z innych miast Polski. Własne były tylko małe zespoliki w szkołach i w ośrodkach gminnych. W Hajnówce były trzy domy kultury: Dom Kultury "Leśnik" , Dom Kultury "Górnik" i Dom Nauczyciela zbudowany w 1962 r. Od 1966 roku odbywały się w Hajnówce plenery rzeźbiarskie i ekspozycji architektury wnętrz. Plenery meblarskie odbywały się w warsztatach ZSZ, a plenery rzeźbiarskie w HPPD. Drewno stanowiło dla rzeźbiarzy w Hajnówce podstawowy surowiec twórczy. HPPD dysponowało zestawem drewna wszystkich odmian krajowych oraz mahonii i innych drzew zagranicznych. 81 Region hajnowski posiada bogatą kulturę ludową, a drewno zawsze było podstawowym surowcem ludowej twórczości artystycznej, budownictwa i wyposażenia wnętrz. W 1966 r. powołano przy Bibliotece Miejskiej i Powiatowej jednoosobową komórkę do spraw instruktażu dla świetlic i klubów. Powstała bowiem myśl utworzenia placówki integrującej działalność kultury, stworzenie ośrodka kultury regionu - miał nim być Dom Kultury HPSDD "Górnik". Załoga HPSDD nie zgadzała się na przekazanie Zakładowego Domu Kultury miastu, uznawała to za ujmę dla zakładu. Działano jednak w tym kierunku. W 1967 r. komórkę instruktażową przekształcono w Powiatową Poradnię Pracy KulturalnoOświatowej i zwiększono obsadę personalną. Siedzibą jej był Dom Kultury "Górnik". Kierownikiem Poradni w latach 1966 - 72 była Krystyna Kulwanowska (Dybicz). W roku 1970 Poradnię Pracy Kulturalno-Oświatowej przekształcono w Międzyorganizacyjny Powiatowy Dom Kultury. W 1969 r. powstało Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Hajnowskiej. Skupiało ludzi wrażliwych na potrzeby społeczne, aktywnych, pragnących przyśpieszyć rozwój życia społeczno-kulturalnego. Celem działalności Towarzystwa było zbieranie materiałów i popularyzowanie historii tego regionu, rozwój jego kultury. Przez kilka lat działało koło młodzieżowe w Zespole Szkół Zawodowych. Członkowie koła zbierali i opracowywali materiały o historii miasta i okolicznych wsi, wydawali gazetkę ścienną o tematyce regionalnej, wygłaszali odczyty o historii regionu. Po likwidacji powiatu w 1975 r. działalność Towarzystwa zamarła. W 1969 roku grupa poetycka nauczycieli wydała kilka tomików wierszy. Z inicjatywy władz politycznych w roku 1972 utworzono Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego. Pokazywano w nim m.in. materiały o strajkach robotników w okresie międzywojennym w Hajnówce. Prężną organizacją jest Białoruskie Towarzystwo Społeczno Kulturalne (BTSK), powstałe w roku 1956. Zadaniem BTSK było krzewienie kultury i mowy białoruskiej wśród okolicznej ludności. Szczególną uwagę zwracano na ilościowy rozwój organizacji, rozwój ruchu amatorskiego i szerzenie czytelnictwa książki i prasy białoruskiej. Organizowano konkursy piosenki białoruskiej, wygłaszano odczyty, organizowano spotkania z pisarzami białoruskimi. W 1970 r. kultura ziemi hajnowskiej była reprezentowana w Klubie Związków Zawodowych w Białymstoku. Prezentowano naczynia drewniane i gliniane, wyroby ze słomy, drzeworyty. Piękno krajobrazu puszczańskiego przedstawił dr Czesław Okołów, najciekawsze obiekty Hajnówki pokazywał na przeźroczach Juliusz Ojrzanowski. Leon Sołościukiewicz z Kleszczel formował na kole garncarskim dzbanki, o dorobku kultury powiatu opowiadała Maria Mierzwińska. W latach siedemdziesiątych w Domu Nauczyciela odbywały się wieczory wspomnień, spotkania z pisarzami. Nadal działała Biblioteka Pedagogiczna i 82 teatr amatorski. Zlikwidowano salę kameralną. W 1975 roku otwarto świetlicę Spółdzielni Mieszkaniowej. Był tam zespół tkactwa artystycznego, klub seniora i dziecięcy zespół estradowy. W 1975 r. Międzyorganizacyjny Powiatowy Dom Kultury przemianowano na Hajnowski Dom Kultury. W tym czasie istniało w Hajnówce 17 placówek kulturalno-oświatowych, które finansowane były zarówno przez zakłady pracy z funduszy socjalnych i funduszy rad zakładowych, jak też przez spółdzielczość i samorząd. Działało 18 zespołów i kół zainteresowań: teatr poezji, dziecięcy zespół estradowy, kabaret, dyskusyjny klub filmowy, koło dobrej książki, orkiestra dęta, Społeczne Ognisko Muzyczne, zespół chóralny, modelarski, fotograficzny, muzyczny, studium wiedzy obywatelskiej. Baza lokalowa była niefunkcjonalna. Połowa pracowników placówek nie posiadała kwalifikacji do pracy w placówkach kultury. W HPPD, HPSDD i w niektórych szkołach organizowane były izby pamięci. W mieście była jedna księgarnia. Prasę można było nabyć w kioskach lub w prenumeracie. Kino znajdowało się w ZDK "Leśnik". W "Leśniku" istniały kluby: brydżowy, filmowy, teatralny, telewizyjny, szachowy oraz zespoły - estradowy, wokalny i muzyczny. Organizowano różnego rodzaju wystawy, kiermasze, przeglądy i konkursy. Działały: orkiestra dęta, koła intarsji i modelarzy oraz teatr małych form i poezji, a klubokawiarnia była miejscem spotkań i zebrań. Przez 15 lat prężnie działał także Kabaret "Sęk". ZDK "Leśnik" utrzymywany był przez HPPD, a jego działalność oparta była przede wszystkim na pracy z młodzieżą. Hajnówka była ośrodkiem przemysłu drzewnego. Do miasta napływała masowo ludność z okolicznych wsi o niskiej kulturze technicznej. Ludność ta po raz pierwszy stykała się z nowoczesnym przemysłem. Ściągana była przez krewnych, znajomych, działaczy. Przyjmowała każdą pracę, byle się zaczepić, zdobyć mieszkanie i stawała się uczestnikiem życia społeczno-kulturalnego. Była ciągła konieczność przygotowania napływającej ludności do nowych warunków życia i pracy, zdobywania przez nią kwalifikacji i zawodu. Ludność napływowa wnosiła do miasta kulturę ludową, dosadną, prostą, szorstką. Przenikała ona do instytucji, zakładów produkcyjnych i do szkół. Działalność społeczno-kulturalna koncentrowała się wokół klasy robotniczej i rozszerzania kultury etnicznej. Zadania dla tej działalności wyznaczał rozwój przemysłu, procesy urbanizacyjne i ciągła poprawa sytuacji społeczno - bytowej. Do realizacji tych zadań włączyła się NOT, której celem była integracja środowiska technicznego na rzecz rozwoju miasta, umożliwienie wykorzystania mocy technicznych. Aktywnie działało też Białoruskie Towarzystwo SpołecznoKulturalne. Organizowano uroczyste obchody rocznic powstania PRL, Armii Radzieckiej, obchody Święta Pracy, miesiąca pamięci narodowej, dni prasy i filmu radzieckiego, dni patrona w szkołach. Raz do roku przyjeżdżał cyrk i wesołe miasteczko. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Hajnowskiej w 1977 r. przyjęło nazwę Towarzystwo Przyjaciół 83 Hajnówki. W latach osiemdziesiątych wydało folder "Hajnówka" i "Dzieje Hajnówki do 1944 r." Witolda Tatarczyka oraz "Zbrodnie hitlerowskie w Hajnówce i okolicy" Waldemara Monkiewicza. W 1976 r. Miejska Biblioteka Publiczna uzyskała nowy lokal, w 1978 r. nadano jej imię doktora Tadeusza Rakowieckiego. Prowadzi Izbę Pamięci dr Tadeusza Rakowieckiego i bibliotekę w SP ZOZ, Klub Literacki (prezesem klubu jest Edward Lipiński), Małą Galerię MBP, Centrum Informacji o Unii Europejskiej. Organizuje spotkania, odczyty, wystawy, wieczory wspomnień, lekcje biblioteczne, imprezy popularyzujące książkę i czytelnictwo, historię miasta i twórczość hajnowian. Biblioteki istniały także w ZDK "Leśnik", Hajnowskim Domu Kultury, w Domu Nauczyciela i w każdej szkole. Wielu mieszkańców gromadziło własne księgozbiory, a 10 z nich posiadało księgozbiory liczące ponad 2 tys. tomów. Bibliofile ci zbierali się raz w roku i informowali się nawzajem o swoich zbiorach. Po sprywatyzowaniu HPPD zlikwidowano Dom Kultury "Leśnik" wraz z kinem. Hajnowski Dom Kultury przejął w dzierżawę Zakładowy Dom Kultury "Górnik" i stał się centralnym ośrodkiem kultury w Hajnówce. W 1984 r. HPSDD przekazało ZDK dla HDK ,. Biblioteka Literatury Białoruskojęzycznej w Muzeum i Ośrodku Kultury Białoruskiej w Hajnówce – zainicjowana w 1997 roku przez Konstantego Mojsienię, jej organizacją zajęła się ówczesna bibliotekarka Natalla Gierasimiuk. Biblioteka obejmuje głównie literaturę białoruskojęzyczną, i jest jedną z największych bibliotek białoruskich poza granicami dzisiejszej Białorusi, zbiory liczą 11 tys. Książek i obejmują również literaturę traktującą o Białoruskiej mniejszości w Polsce, etnografii, prawosławiu, obyczajowości i obrzędach, w zbiorach znajdują się także najważniejsze czasopisma Białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce oraz czasopisma przysyłane z Białorusi. W bibliotece znajduje się czytelnia, w której realizowane są spotkania literackie z pisarzami, poetami, wydawcami w ramach cyklu „Cyrylicą pisane”, organizowane są również lekcje biblioteczne dla młodzieży szkolnej z Hajnówki i okolic. Kolejnymi bibliotekarkami były – Natalla Gierasimiuk (1997-2006), od 2007r. zaś Angelina Masalska. Biblioteka Pedagogiczna w Hajnówce – jej początki są związane z ogólną tendencją powoływania powiatowych bibliotek na terenie województwa białostockiego w połowie lat 50-tych. Nowo powołana biblioteka borykała się z trudnościami lokalowymi. Zajmowała kątem miejsce w jednej z szaf w Wydziale Oświaty w pokoju inspektora oświaty. Szafa była opatrzona dumnym napisem "Pedagogiczna Biblioteka Powiatowa w Hajnówce" i zawierała w grudniu 1955r. 467 egzemplarzy książek, które otrzymała w darze od Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Białymstoku. Bibliotekę zorganizowała i prowadziła do 1958 r. pani Janina Jabłońska, kierownik 84 Powiatowego Ośrodka Doskonalenia Kadr Oświatowych. W pierwszym okresie istnienia biblioteki praca jej skupiała się na kompletowaniu księgozbioru i udostępnianiu go czytelnikom. Ciągły wzrost ilości książek i ilości czytelników oraz to, że pani Jabłońska pracowała w bibliotece jako wolontariusz, spowodowało przeniesienie we wrześniu 1958 r. księgozbioru do wynajętego małego pokoju (14 m2) w prywatnym mieszkaniu przy dawnej ul. Waryńskiego 22. Do złych warunków lokalowych dodatkowo przyczyniły się: brak należytego oświetlenia i brak jakiegokolwiek ogrzewania. Mimo tego biblioteka pozostała w tym pomieszczeniu do 1962 r. W tym czasie pół etatu powierzono nauczycielowi Jerzemu Gołubowi, a po jego wyjeździe z Hajnówki, pani Marii Maksymowicz. Pomimo ciasnoty i niewygód bibliotekarka reklamowała posiadane zbiory. Uczestniczyła w nauczycielskich konferencjach rejonowych, gdzie pozyskiwała czytelników sporządzając wystawki książek oraz wykresy czytelnictwa danego regionu, recenzowała książki. Nie ograniczała godzin pracy do swojego pół etatu. Osiągnęła więc czytelnictwo nauczycieli w powiecie na poziomie 7556. Początek lat 60-tych przyniósł zmiany kadrowe i lokalowe. Została zatrudniona na cały etat pani Olga Siemieniuk. W 1962 r. Powiatowa Biblioteka Pedagogiczna przeniosła się do przestronnego pomieszczenia w nowo wybudowanym Domu Nauczyciela. Zaistniały dogodne warunki do prowadzenia działalności bibliotecznej, bowiem placówka dysponowała już dość dużą czytelnią. Umeblowaniem zajął się Wydział Oświaty i Kultury. Systematycznie powiększał się księgozbiór, a co za tym idzie, również liczba czytelników. Już w 1963 r. księgozbiór liczył ponad 3 000 tys. woluminów zarejestrowanych było 310 czytelników. W latach 60-tych praca biblioteczna toczyła się w obrębie gromadzenia zbiorów, ich reklamy w postaci wystawek i recenzji książek na konferencjach rejonowych nauczycieli powiatu hajnowskiego. Czynione też były próby zorganizowania punktów bibliotecznych w rejonach konferencyjnych. Powstały w rejonie Narew i Narewka, lecz działały niestety bardzo krótko, gdyż wyniki ich pracy były znikome. W tych latach biblioteka zapoczątkowała nową formę działalności, a mianowicie spotkania z ciekawymi ludźmi. W 1967 r. nastąpiły zmiany kadrowe. Na stanowisko kierownika Powiatowej Biblioteki Pedagogicznej powołano panią Leontynę Bartosiak. Zajęła się ona głównie: zwiększeniem czytelnictwa nauczycieli, katalogowaniem i klasyfikowaniem księgozbioru. Nadal organizowała wystawy tematyczne. Wspólnie z Klubem Nauczyciela, działającym przy ZNP organizowała spotkania z pracownikami uniwersyteckimi, pisarzami, pracownikami radia oraz wybitnymi pedagogami. W tym czasie w bibliotece odbywały się spotkania młodych nauczycieli, poetów Ziemi Hajnowskiej. W 1967 r. biblioteka gościła bibliotekarzy bibliotek pedagogicznych z województw: białostockiego, olsztyńskiego i warszawskiego. Lata 70-te były dla Biblioteki Pedagogicznej w Hajnówce szczególnie korzystne. Pracę na 1/2 etatu podjęła Maria Adamowicz, co umożliwiło 85 intensyfikację prac bibliotecznych Zapoczątkowano gromadzenie zbiorów audiowizualnych, założono kartotekę zagadnieniową, sporządzano zestawienia bibliograficzne, ściśle współpracowano z Powiatowym Ośrodkiem Metodycznym. Liczne wystawy, konkursy, odczyty, wieczornice przyciągały do biblioteki rzeszę nauczycieli. Znacząco wzrosło czytelnictwo nauczycieli aż do 77% ogółu zatrudnionych nauczycieli. Biblioteka zdobyła uznanie ówczesnych władz powiatowych, które zatwierdziły w 1974 r. dwa pełne etaty. Pracę podjęła Alicja Łuniewska. Rozpoczęła systematyczne uzupełnianie zbiorów audiowizualnych poprzez nagrywanie na taśmy magnetofonowe audycji Nauczycielskiego Uniwersytetu RadiowoTelewizyjnego. Praca wymagała dyscypliny, skrupulatności i cierpliwości. Ta taśmoteka miała ogromne znaczenie dla całej rzeszy nauczycieli studiujących, których objęto szczególną opieką. Zaprenumerowano 140 tytułów czasopism, sprowadzano książki drogą wypożyczeń międzybibliotecznych nie tylko z polskich bibliotek, ale również zza granicy. Została założona kartoteka cytatów, recenzji oraz kartoteka regionalna. Rok 1975 przyniósł Powiatowej Bibliotece Pedagogicznej znaczącą zmianę, gdyż w związku z reformą administracyjną kraju, biblioteka straciła status powiatowej a stała się filią Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Białymstoku. W 1978 r. pracę w filii podjęła Irena Kostera. Baza lokalowa powiększyła się - przeniesiono księgozbiór z piętra Domu Nauczyciela na parter, gdzie oprócz przestronnego pomieszczenia na wypożyczalnię z czytelnią, uzyskano pokój na Gabinet Zbiorów Audiowizualnych. Biblioteka zyskała też piękny wystrój wnętrz zaprojektowany w drewnie przez plastyka Wiktora Kabaca, a wykonany przez Warsztaty Szkolne Zespołu Szkół Zawodowych w Hajnówce. W tym czasie oprócz prac typowo bibliotecznych odbywały się liczne spotkania z twórcami, np. poetą Janem Leończukiem, Sokratem Janowiczenm. Z recitalami występowali aktorzy teatralni z Łodzi i Białegostoku. Bibliotekę odwiedzali dyrektorzy bibliotek pedagogicznych z kraju i urzędnicy Ministerstwa Oświaty i Wychowania. Nie sposób wymienić wszystkich imprez organizowanych przez bibliotekę w tym czasie. Znaczny wkład pracy wnieśli pracujących wtedy nauczyciele bibliotekarze: Irena Kostera, Krystyna Wilczyńska, Halina Kabac. Kolejnym przełomowym etapem w historii biblioteki pedagogicznej było przekształcenie, na skutek połączenia Biblioteki Pedagogicznej i Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Zespół Placówek Doskonalenia Nauczycieli i utworzenie z Filii Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Hajnówce Rejonowego Zespołu Doskonalenia Nauczycieli w Hajnówce, który istniał w latach 1995-1998. Dla hajnowskiej biblioteki był to okres wypełniony ciekawymi formami działań podejmowanymi wspólnie z doradcami metodycznymi. Na uwagę zasługują wyjazdy edukacyjne do warszawskich szkół twórczych, konkursy plastyczne dla klas I-III, sejmiki nauczycielskie, konferencje metodyczne, spotkania z młodymi 86 nauczycielami oraz nauczycielami twórczymi. Przy wsparciu finansowym lokalnych władz samorządowych i dzięki osobistemu poparciu pani burmistrz, zorganizowany został cykl szkoleń dla nauczycieli wychowawców pod hasłem: „Rozwiązywanie problemów wychowawczych” oraz 50-godz. warsztaty "Aktywne metody nauczania" prowadzone przez pracowników Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie. W bibliotece odbywały się liczne spotkania autorskie, prelekcje, wykłady. Goszczono m.in.: dziennikarza i publicystę Andrzeja Drawicza, socjologa Andrzeja Sadowskiego, pedagogów: Elżbietę Czykwin i Jerzego Nikitorowicza, historyka Andrzeja Serczyka, oraz lokalnych twórców: Jana Zalewskiego, Edwarda Lipińskiego, Halinę Kabac. Wspomnieć też należy o "Małej Galerii" powołanej w 1993 r. z inicjatywy pana Wiktora Kabaca, gdzie systematycznie pokazywano profesjonalną i amatorską twórczość nauczycieli i nie tylko. Wystawiane były prace: Zbigniewa Budzyńskiego, Haliny i Wiktora Kabaców, Władysława Zawadzkiego, Joanny Kiersnowskiej, Anny Świtalskiej-Świć, Sławomira Kulika i innych. Zachwyt zwiedzających wzbudziły wystawy: "Piękno świata w obiektywie Adama Wajraka", "Tętno pierwotnej Puszczy" Bożeny i Jana Walencików, "Impresje kwiatowe Ireny Rybak" i inne. Od 1994 r. Rejonowy Zespół Doskonalenia Nauczycieli objął opieką metodyczną biblioteki szkolne, organizując dla nauczycieli bibliotekarzy konferencje metodyczne, warsztaty, spotkania wyjazdy do innych bibliotek oraz udzielając instruktażu przywarsztatowego i prowadząc lekcje biblioteczne. Rok 1998 przyniósł kolejną reorganizację placówki - kurator oświaty wydał akt rozwiązania ZPDN-u a tym samym RZDN w Hajnówce i przekształcenia go ponownie w Filię Biblioteki Pedagogicznej w Hajnówce. Sytuacja ta trwała do 2001 roku. Były to lata wprowadzania reformy oświatowej, toteż działalność biblioteki skupiała się przede wszystkim na wspomaganiu nauczycieli w zakresie samokształcenia. 1 stycznia 2002 r. na mocy uchwały Sejmiku Województwa Podlaskiego powołano Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku, w skład którego weszła Biblioteka Pedagogiczna wraz z filiami. W takiej strukturze Biblioteka Pedagogiczna w Hajnówce funkcjonuje do dziś. Biblioteka nadal zajmuje trzy pomieszczenia w Domu Nauczyciela. Kadra to 2 osoby: kierownik Irena Prokopiuk i nauczyciel bibliotekarz Alicja Moroz. Biblioteka realizuje statutowe zadania Centrum Edukacji nauczycieli. Biblioteka gromadzi, opracowuje, chroni, przechowuje i udostępnia użytkownikom materiały biblioteczne, prowadzi działalność informacyjną i bibliograficzną, inspiruje i promuje edukację czytelniczą i medialną, prowadzi warsztaty dla nauczycieli bibliotekarzy oraz lekcje biblioteczne dla dzieci i młodzieży, wspiera działalność bibliotek szkolnych, wspiera nauczycieli w realizacji zajęć dydaktycznych i wewnątrzszkolnego doskonalenia, wspomaga samokształcenie 87 i doskonalenie nauczycieli, współpracuje ze szkołami, bibliotekami, placówkami społeczno-kulturalnymi. Biblioteka Pedagogiczna w Hajnówce jest placówką publicznego dostępu. Od kilku lat następuje sytematyczny wzrost czytelnictwa. Taką wzrostową tendencję wywołała reforma oświaty, nakładająca na nauczycieli obowiązek przewartościowania treści kształcenia, form i metod nauczania, permanentnego samokształcenia, zdobywania stopni awansu zawodowego. Dlatego też biblioteka organizuje szkolenia dla nauczycieli na temat awansu zawodowego prowadzone przez konsultantów i doradców CEN, służy pomocą przy organizacji warsztatów na zgłaszane tematy. Biblioteka Pedagogiczna nadal opiekuje się bibliotekami szkolnymi udzielając instruktażu przywarsztatowego, organizując zajęcia warsztatowe i współorganizując spotkania metodyczne. Biblioteki w Hajnówce – W 1925 roku do Hajnówki przybyli Pelagia i Tadeusz Rakowieccy przywożąc ze sobą bibliotekę familijną, liczącą ok. 1500 woluminów. Biblioteka zawierała wiele wydawnictw historycznych, pierwszych wydań pisarzy polskich i obcych w polskim wydaniu, wszystkie dzieła Stefana Żeromskiego, którego wielbicielem i wnikliwym krytykiem był dr Tadeusz Rakowiecki, autor Szkiców krytycznych o twórczości Żeromskiego. Rakowieccy wypożyczali książki ze swoich zbiorów w kręgu przyjaciół i znajomych. Fragment tejże biblioteki (358 woluminów) w 1998 r. znalazł się w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Hajnówce. W roku 1926 organizacja "Sokół" zorganizowała Czytelnię i Bibliotekę Publiczną im. Stefana Żeromskiego, mieściła się ona w baraku na osiedlu Piaski. Kierownikiem biblioteki był inż. Piliński, a pierwszą bibliotekarką Elżbieta Bojarczuk (Olszyńska). Szczególnie dużym powodzeniem cieszyły się czasopisma sprowadzane do czytelni. Fundusze na książki i czasopisma przeznaczała firma Centura. Inicjatorką organizacji tej biblioteki była Pelagia Rakowiecka - pisała Maria Mierzwińska w pracy magisterskiej "Biblioteki publiczne w powiecie hajnowskim w okresie Polski Ludowej". Dyrekcja Zakładów Drzewnych urządziła świetlicę zakładową w jednym z baraków w dzielnicy Piaski. Mieściła się tam także biblioteka. Bibliotekę książek rosyjskich zorganizował Józef Mikułowski, właściciel sklepu papierniczego. Korzystali z niej emigranci rosyjscy, przebywający w Hajnówce białogwardziści i miejscowa ludność. Biblioteki posiadały wszystkie szkoły, organizacja Rezerwistów i TUR. Biblioteką Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych kierował Edward Jurski. Była to biblioteka o charakterze publicznym, posiadająca księgozbiór dla dorosłych, liczący ok. 200 egzemplarzy. Biblioteka znajdowała się w siedzibie TUR przy dzisiejszej ul. Kosidłów. W 1935 roku powstała Biblioteka Rodziny Leśnika. W bocznych salach Domu Leśnika umieszczono bibliotekę i czytelnię, codziennie licznie odwiedzaną - pisały w 1937 r. "Echa Leśne". W momencie jej organizacji 88 ogłoszono apel do mieszkańców miasta o dostarczenie książek do biblioteki. Zorganizowano nawet skup książek od społeczeństwa, płacąc za kilogram książek. Zgromadzono dość różnorodny zbiór, po selekcji wartościowe pozycje włączono do zbiorów biblioteki. W pierwszym okresie pracy biblioteki korzystano z rad Pelagii Rakowieckiej. Miała pewne doświadczenie, bowiem była już organizatorką biblioteki publicznej w Bychawie, gdzie wcześniej mieszkali Rakowieccy. Dyrektor ówczesnych Zakładów Drzewnych Starkiewicz za radą Pelagii Rakowieckiej sprowadził do uporządkowania zbiorów bibliotekarkę Banaszewską (prowadziła ją do 1939 r.). Dyrektor Zakładów Drzewnych postanowił wzbogacić księgozbiór o dobrą literaturę. Przeznaczył na ten cel 1000 zł. Pelagia Rakowiecka korzystając z dobrych stosunków towarzyskich jakie ją łączyły z księgarzami warszawskimi (była ich stałą klientką), wzięła rzeczoną literaturę od Mortkowicza na rewers. Niestety, nigdy nie zrealizowano długu. Kłopoty zakładu spowodowane strajkami, następnie wojna przeszkodziły w spłacie... - pisała M. Mierzwińska. W lutym 1940 roku powstała "Rejonnaja Biblioteka" przy ul. Ogrodowej (obecna Kosidłów) w domu Marata. Pracowały tam Stefania Kowalczyk i Maria Pietraszko, przeszkolone do wykonywania zawodu na 3-miesięcznyn kursie bibliotekarskim w Brześciu. Podstawą tej biblioteki były książki przywiezione z biblioteki Rodziny Leśnika jeszcze w październiku 1939 r. W chwili organizacji tejże biblioteki sporządzono ich selekcję, do zniszczenia przeznaczając wiele wydawnictw. Kilka tomów encyklopedii zdołały bibliotekarki uratować i przekazać pod opiekę osób prywatnych. Skutkiem tego Maria Pietraszko została zwolniona z pracy, a jej miejsce zajęła Rosjanka. Księgozbiór uzupełniono o wydawnictwa rosyjskie. "Rejonnaja Bibliotieka" funkcjonowała do 1941 roku. Za okupacji niemieckiej dom Marata zamieszkiwali oficerowie niemieccy. Książki polskie zapakowano do skrzyń nie pozwalając ich otwierać, książki rosyjskie spalono. Pojedyńcze egzemplarze ocalały i są w zbiorach prywatnych bibliofili hajnowskich, kilka tytułów z pieczątką Biblioteka Rodziny Leśnika jest w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej. Nie można pominąć biblioteki Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego (dziś ZSZ), powstałej w początkach lat trzydziestych. Doborem księgozbioru zajmował się sam dyrektor szkoły dr Józef Jacuński (jego prywatny księgozbiór liczył ponad 500 woluminów). Do biblioteki sprowadzono najnowsze wydawnictwa z księgarni warszawskich. Gromadzono literaturę piękną, popularnonaukową, wydawnictwa o sztuce, architekturze i malarstwie. Biblioteka liczyła ok. 3 tys. woluminów. We wrześniu 1939 r. budynek biblioteki uległ częściowemu zniszczeniu, zniszczeniu uległo też część zbiorów. W 1940 roku w szkole utworzono Fabryczno Zawodskoje Obuczenije. Dokonano selekcji księgozbioru, niszcząc wiele książek polskich jednocześnie uzupełniając o wydawnictwa rosyjskie. 89 Ostatecznie książki z biblioteki szkolnej zostały zniszczone przez Niemców. (Do zbiorów Kolekcji Regionalnej trafiło kilka książek z pieczęciami Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego z nazwiskiem Jacuńskiego). W okresie międzywojennym swoje biblioteki posiadały szkoły powszechne. 16 stycznia 1949 r. dokonano uroczystego otwarcia Gminnej Biblioteki Publicznej w Hajnówce. W latach 1954-75 pełniła ona funkcję biblioteki powiatowej, przejmując nadzór merytoryczny nad bibliotekami w powiecie, a od 1976 roku została →Miejską Biblioteką Publiczną. W latach 50. powstała → Biblioteka Pedagogiczna. Biblioteki istniały także w ZDK "Leśnik", Hajnowskim Domu Kultury, w Domu Nauczyciela i w każdej szkole. Wielu mieszkańców gromadziło własne księgozbiory, a 10 z nich posiadało księgozbiory liczące ponad 2 tys. tomów. Bibliofile ci zbierali się raz w roku i informowali się nawzajem o swoich zbiorach. Błękitny Nosorożec - Zespół powstał na początku lat 90. XX w. Pierwszym znaczącym sukcesem był festiwal w Kielcach w 1993 r., gdzie publiczność przyznała zespołowi nagrodę, którą była sesja nagraniowa w Warszawskim studio "CCS". Materiał ten został wydany przez Białostocki "Rock'n'roll" w postaci kasety pt. "A jednak". Wydarzenie to nasiliło działalność koncertową zespołu. Błękitny Nosorożec po raz pierwszy wystąpił w TV1 w programie ekologicznym "Śmietnik", gdzie prezentował utwór pt. "Przyjaciel". Na początku 1995 r. nastąpiła niewielka zmiana w składzie zespołu. Na wiosnę tego samego roku w studio "Salman" zarejestrowano 6 utworów. Latem w jednym z barów hajnowskich zarejestrowano teledysk pt. "Jak chorągiewka". W lipcu 1997 r. odbyła się sesja nagraniowa grupy w "RSC-Studio" w Rzeszowie efektem czego wydano własnym sumptem kasetę pt. "Jak długo"- 13 utworów. Po nagraniu , z przyczyn osobistych "Nosorożca" opuścił basista. Grupa dużo koncertowała. Między innymi prezentowała się przed kilkudziesięciotysięczną publicznością " Przystanku Woodstock '98". Latem 1999 r. zostaje zrealizowany teledysk pt. "Jak długo", a jesienią B.N. nagrał materiał na kolejną kasetę, tym razem w studio "Hertz". Ukazała się ona w wydawnictwie "OSA" pt. "Piosenki". Następne 2 lata to kolejne koncerty ( występ w Orkiestrze Świątecznej Pomocy w Krakowie w 2002 r.). Pod koniec roku, zespół zarejestrował w zaprzyjaźnionym studio 3 nowe utwory, które wydał na promocyjnym krążku jako zapowiedź nowej płyty. Zespół nagrał teledysk do jednego z tych utworów - "Dziennik" emitowany w kilku stacjach TV muzycznych. Zwycięzca festiwali „Rock Festival” w Kielcach, „Siedlecka scena rockowa” . Muzyka Błękitnego Nosorożca ewoluowała od punk rocka na początku lat 90-tych poprzez łączenie go z elementami reggae i ska, aż do obecnego brzmienia, które sam zespół najchętniej określa jako post-punkowe. Teksty zespołu opisują rzeczywistość w której żyjemy, ukazując absurdalność 90 niektórych jej aspektów. Liderem, i jednocześnie autorem tekstów, muzyki, wokalistą i gitarzystą jest znakomity muzyk Mirosław „Wojcia” Wojciuk, nauczyciel w jednej z hajnowskich szkół średnich. Ponadto w zespole grają : Romuald Rakowski – perkusja i Klaudiusz Borys – bas. Wydawnictwa Fonograficzne zespołu: „Dlaczego ptaki latają”, „A jednak” – 1993; „Jak długo” – 1997; „Piosenki” – 1999; „Barykady” – 2010. Centrum Promocji Regionu i Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej mieści się w Hajnówce przy ul. Tamary Sołoniewicz 2, w ciekawym architektonicznie budynku byłego przystanku kolejowego w Czerlonce. Zdewastowany budynek został odkupiony przez Fundację „Muzyka Cerkiewna” od PKP w 1998 r. W 1999 r. został przewieziony, pieczołowicie odrestaurowany i zaadaptowany do potrzeb Centrum Promocji Regionu i Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej – Hajnówka. Budynek stanowi znakomity przykład miejscowej sztuki ciesielskiej pierwszej połowy XX wieku. Wybudowany z puszczańskiego materiału, do 1994 r. w śródleśnej osadzie Czerlonka pełnił funkcję stacji kolejowej. Stanowił również ciekawy element architektoniczny na pięknej puszczańskiej trasie Hajnówka – Białowieża. To tędy przejeżdżały do Białowieży rzesze turystów, a wśród nich m.in. Prezydent RP Ignacy Mościcki i liczni dostojnicy z kraju i zagranicy. Obiektem zachwycali się również wybitni ludzie kultury: malarze - Juliusz Kossak, Leon Wyczółkowski i Jerzy Nowosielski, kompozytorzy - Feliks Nowowiejski, Jan Tarasiewicz i inni. Budynek był także świadkiem martyrologii mieszkańców regionu Puszczy Białowieskiej, działalności partyzantów, ale również tragedii wielu antyfaszystowskich bohaterów. W okresie pokoju miejsce to było przystankiem kolejowym dla odwiedzających ten uroczy zakątek Puszczy Białowieskiej, ale również ważnym miejscem w życiu i historii mieszkańców Czerlonki i okolic; tu odbywały się zabawy taneczne, zawiązywały się przyjaźnie i miłości. Były przystanek kolejowy „Czerlonka” umiejscowiony jest obecnie w uroczym zakątku Hajnówki, w miejscu jej prapoczątków: siedziby strażnika Straży Hajnowskiej - Hajnowszczyzny. Świadczą o tym liczne wzmianki w źródłach historycznych, ale również rosnące do dzisiaj w kształcie alei kilkusetletnie, sadzone ręką człowieka, dęby, klony i lipy. Obok nich rosną również: sosny, brzozy, świerki, graby, osika, grusza i kasztanowce, a także modrzew. To jakby Puszcza w miniaturze lub jej forpoczta – jej Wrota. Centrum Promocji Regionu to jedna z form działalności prowadzonej przez Fundację „Muzyka Cerkiewna” w Hajnówce. Zadaniem Centrum jest szeroko pojęta promocja Regionu Puszczy Białowieskiej w Polsce i świecie, ale również 91 przybliżenie mieszkańcom Regionu – ciekawych zjawisk i wybitnych osobowości. W niedługim czasie Centrum stało się miejscem promocji „Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej – Hajnówka”, regionu, działalności organizacji pozarządowych, a także miejscem spotkań i prezentacji dorobku wielu ludzi. Uczestniczyli w nich dotychczas m. in.: „Czeremszyna”, Eugeniusz, Wiktor i Jan Kabacowie, Jerzy Kalina, Aleś Kamocki, Krystian Matysek, Wiesław Myśliwski, Mikołaj Nesterowicz, dr Czesław Okołów, Henryk Rogoziński, prof. Andrzej Strumiłło, prof. Leon Tarasewicz, prof. Romuald Twardowski, Hanna Włodarczyk. Centrum Promocji Regionu jest niezależnym ośrodkiem animacji życia kulturalnego i społecznego. Chór szkolny "Tutti Cantare" z I Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Hajnówce powstał w październiku 2006 roku, dyrygentką została Małgorzata Mróz. Pierwsze utwory wykonywano w trzygłosie, jednak szybko, bo już po kilku miesiącach działalności chóru, zaczęto śpiewać w czterogłosie. Występy zespołu wokalnego od początku uświetniały uroczystości szkolne, jak również miejskie (liczne koncerty w Hajnowskim Domu Kultury oraz hajnowskich świątyniach). Chór od samego początku swojej działalności nie zamykał się w żadnym nurcie religijnym, czy narodowościowym. Zespół składał się z osób różnych wyznań, spiewał utwory w wielu językach: polskim, angielskim, rosyjskim, ukraińskim, francuskim, włoskim i po łacinie. Osiągnięcia: II miejsce w Hajnowskich Spotkaniach z Kolędą Prawosławną, II miejsce w III Ogólnopolskim Ekumenicznym Festiwalu Twórczości Chrześcijańskiej "Kairos" w Warszawie; wyróżnienie w III Ogólnopolskim Ekumenicznym Festiwalu Twórczości Chrześcijańskiej "Kairos" - Agnieszka Jerzyk; nagroda dla dyrygenta w III Ogólnopolskim Ekumenicznym Festiwalu Twórczości Chrześcijańskiej "Kairos" w Warszawie; I miejsce w Międzynarodowym Festiwalu Piosenki "Złoty Mikrofon Radia Jard" chórzystki: Agnieszka Jerzyk, Anna Żochowska; II miejsce w XV Festiwalu Piosenki Religijnej "Śpiewajmy Panu" Podlasie 2008 w Bielsku Podlaskim; Grand Prix na Międzynarodowym Konkursie Piosenki "Nuty Przyjaźni" Hajnówka 2008 - Agnieszka Jerzyk; II miejsce w II Ogólnopolskim Konkursie Chórów im. Wacława z Szamotuł; I miejsce w XVI Festiwalu Piosenki Religijnej "Śpiewajmy Panu" Podlasie 2009 w Bielsku Podlaskim; III miejsce w II Ogólnopolskim Festiwalu Muzyki Chóralnej „Sacra Ecclesiae Cantio” w Tarnowie I miejsce w XVII Festiwalu Piosenki Religijnej "Śpiewajmy Panu" Podlasie 2010 w Bielsku Podlaskim, indywidualnie Małgorzata Szerszenowicz-I miejsce, Agnieszka Jerzyk-III miejsce; koncerty plenerowe w Ośrodku Edukacji 92 Leśnej „Jagiellońskie”, Peretocze, w Świsłoczy na Białorusi. Na przełomie 2010/2011 roku chór nagrał płytę "Viva la Musica". Dni Hajnówki z Polskim Radiem Białystok - odbywają się w 2007 r. jako impreza trzydniowa - w piątek przeprowadzane są rozgrywki dla osób niepełnosprawnych, w sobotę odbywa się „Jarmark Żubra”, a w niedzielę główna impreza, podczas której odbywa się finałowy koncert konkursu „Przebojem na antenę”. Ostatnim punktem imprezy jest występ Gwiazdy wieczoru, którymi byli: w 2007 r. zespół Dżem, w 2008 r. – Feel, w 2009 r. – Elektryczne Gitary, w 2010 r. –koncert zespołu IRA nie odbył się ze względu na burzę, w 2011r. – Maciej Maleńczuk z zespołem Psychodancing. Dom Kultury „Górnik” – W 1945 roku z inicjatywy ZMW przy Fabryce Chemicznej powstała zakładowa świetlica w budynku przy ulicy Wróblewskiego. Pracownicy zakładu pod kierunkiem Janiny Lesiak organizowali przedstawienia i wieczornice dla pracowników zakładu i społeczeństwa Hajnówki. W 1948 r. świetlicą zainteresowały się Związki Zawodowe. Utworzono komisję kulturalno-oświatową, zwiększyła się ilość występów w sąsiednich gromadach. Mimo nienajlepszych warunków lokalowych powstała biblioteka, zespół teatralny pod kierunkiem Janiny Lesiak, zespół pieśni i tańca pod kierunkiem Wincentego Domagały. W latach 50. zakłady pracy spełniały dodatkowo funkcje polityczno-społeczne, w ramach których nakładano na fabrykę rozmaite zadania inwestycyjne typu miastotwórczego (budowa ZDK „Górnik”, bloków mieszkalnych, basenu kąpielowego i inne) oraz zobowiązywano do finansowego patronatu nad działalnością kulturalno-oświatową. W lutym 1957 zakłady należące wówczas do resortu górnictwa, oddały do użytku Zakładowy Dom Kultury „Górnik”, co stworzyło znakomite warunki dla rozwoju życia kulturalnego. W 1957 r. zatrudniono znakomitego choreografa Cyryla Januszkowskiego z Białegostoku, który kierował grupą taneczną Zespołu Pieśni i Tańca. Zespół cieszył się dużą renomą, o czym świadczy fakt, że w latach 1959-1961 występował na Ogólnopolskich Dożynkach na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie. W latach 1959-68 działało Społeczne Ognisko Baletowe pod kierunkiem Cyryla Januszkowskiego. W 1963 r. w "Górniku" powstało Ognisko Muzyczne, którym kierował Kazimierz Rowiński. W 1962 r. z inicjatywy ZMS powstał Klub „Entuzjastów”, który w latach 1966,67 zajął czołowe lokaty w kraju w konkursie „Udana niedziela”. W 1967 r. przystąpili do konkursu „Miasto bliżej teatru”. W latach sześćdziesiątych do działalności kulturalnej wkroczyły nowe formy, jak: wieczory dyskusyjne, spotkania z pisarzami i innymi ciekawymi ludźmi, oglądanie telewizji. Organizowano wystawy książek, zdjęć okolicznościowych, konkursy recytatorskie, piosenkarskie, czytelnicze, zgadujzgadule, olimpiady o Polsce i świecie współczesnym, sesje popularno-naukowe, kuligi nocne, zabawy taneczne. Królowały nowe tańce, których nie umiano 93 nazwać i odróżnić, tak były do siebie podobne. Działał uniwersytet powszechny TWP. Nagminne stało się picie kawy i organizowanie klubokawiarni. W imprezach organizowanych przez placówki kultury w małym stopniu uczestniczyła inteligencja. Do ZDK sprowadzano na występy zespoły teatralne, muzyczne, śpiewacze z różnych miast Polski i z Grodna. Bilety zakupywały zakłady pracy z własnej inicjatywy lub zgodnie z sugestią władz politycznych. Wszystkie poważniejsze imprezy powiatowe i miejskie były obsługiwane przez zespoły artystyczne z innych miast Polski. Od 1975 r. przeniesiono do „Górnika” administrację Hajnowskiego Domu Kultury, która dzierżawiła kilka pomieszczeń na I piętrze w prawym skrzydle. Lewe skrzydło budynku należało do ZDK „Górnik”, gdzie urzędował kierownik podległy HPSDD. Sala kolumnowa była wykorzystywana przez oba ośrodki. Dopiero w 1984 r. HPSDD przekazało cały obiekt dla HDK. Zlikwidowano wówczas m. in. bibliotekę zakładową, izbę pamięci. Kierownikami ZDK „Górnik” byli: Ryszard Maglewski (1955-65), Kazimierz Rowiński (1965-67), Irena Dobrzańska (1967-70), Rościsław Misiejuk (1970-71), J. Michałowska (197172), Szulc (1972-73), Aleksander Gryszkiewicz (1973-1975), Wanda Kruszyńska. Dom Kultury „Leśnik” - W 1935 r. Zakłady Drzewne L.P. zbudowały Dom Leśnika, który stał się ośrodkiem życia kulturalnego elity. Koncentrowało się tu życie kulturalne miasta. Przeniesiono tu księgozbiory Biblioteki Publicznej i biblioteki Zakładów Drzewnych oraz wyposażenie świetlicy ZKL. Była sala widowiskowa ze sceną, kino, radio, czasopisma, orkiestra dęta. Odbywały się odczyty i pogadanki. Na scenie występowały zespoły estradowe (m.in. Chór "Dana", zespół teatralny "Reduta" prowadzony przez J. Osterwę i wiele innych). Opiekę nad Domem Leśnika sprawowała Rodzina Leśnika. Przewodniczącą Rodziny Leśnika była Zofia Janke. Inteligencja miała oddzielną salę, w której obowiązywały stroje wieczorowe. Urządzano bale, na których uczestnicy musieli być w smokingach. W roku 1935 otwarto kino w Domu „Leśnika”. Na scenach hajnowskich występowały teatry objazdowe. Jeden z takich teatrów prowadzony przez Czesławę i Pawła Siekierzyńskich zakończył swój żywot w Hajnówce, zbankrutował, rozpadł się. Siekierzyńscy zostali w Hajnówce i przyczynili się do rozwoju teatru amatorskiego w Domu Leśnika. W pierwszych latach po wyzwoleniu działalność kulturalna przejawiała się w organizowaniu szkół, bibliotek, likwidacji analfabetyzmu, tworzeniu amatorskich zespołów teatralnych i muzycznych. W "Leśniku" otwarto kino, Czesława i Paweł Siekierzyńscy w 1945 r. wznowili działalność amatorskiego zespołu teatralnego. Po ich wyjeździe z Hajnówki pod koniec 1946 r. reżyserem, scenografem i aktorem w jednej osobie był Aleksy Zin. Teatr amatorski pod jego kierownictwem bawił publiczność nie tylko Hajnówki, ale również okolicznych osad i wsi oraz Białegostoku, Czarnej Białostockiej. Zdobywał też 94 nagrody. Na festiwalu w 1948 r. zajął pierwsze miejsce w województwie. Poza sztukami Czechowa, Zapolskiej, Rittnera, Bałuckiego, Howarda Fasta sam komponował spektakle, m. in. „Karnawał” i inne. Wśród pozostałych wykonawców należy wymienić: Władysława Zina, Halinę Stocką, Witolda Gołąba, Edwarda Ponieckiego, Tadeusza Padewskiego, Wandę Kulgawczyk, Kazimierę Flisińską i innych. W drugiej połowie lat 50. zespół teatralny zlikwidowano, jako zbyt kosztowny i trudny w realizacji. Związki zawodowe zaczęły promować zespoły taneczno-estradowe i chóralno-muzyczne. Działał 50-osobowy chór „Echo Puszczy”, wokalne „Trio żeńskie” w składzie: Eugenia Biniakońska, Danuta Michalak, Jadwiga Tyszko, pod kierunkiem Franciszka Brzostka. W 1947 r. pod kierunkiem Wincentego Domagały reaktywowano orkiestrę dętą, powstałą w 1934 r. Do muzyków o największym stażu należeli: Jan Majko, Eugeniusz i Bronisław Downarowicz, Antoni Szeligowski. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych działający pod kierunkiem Tamary Wołk-Lewanowicz Teatr Lalek wystawił spektakle dla dzieci: „O krasnalu Hubale”, „O straszliwym smoku, prześlicznej królewnie, dzielnym szewczyku i królu Gwoździku”, „Zielony mosteczek”, „O Marysi Biedocie”. W ZDK prowadzono efektywną pracę ideowo-wychowawczą, kulturalną i oświatową na rzecz załogi i jej rodzin poprzez zespoły i kółka zainteresowań: intarsji, radioamatorów, plastyczne, modelarskie, fotograficzne, chór dziecięcy, teatrzyk dziecięcy, chór młodzieżowy, Kabaret „Sęk” (działający przez 15 lat), Teatr Poezji „Kornik”, zespół młodzieżowy, Ognisko Muzyczne. Latem obok budynku na popularnych „Dechach” pod dębem odbywały się zabawy taneczne przy b. licznym udziale hajnowskiej młodzieży. Do tańca przygrywały zespoły „Elektrony”. Formy pracy opierały się na młodzieży szkolnej. Chór uczennic z LO im M. Skłodowskiej-Curie działający od 1970 r. zajął w grudniu 1974 r. drugie miejsce w V Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Zaangażowanej „Czerwona Lutnia” w Katowicach. pod kierownictwem Haliny Rowińskiej zdobył drugie miejsce . W "Leśniku" dla ratowania jakiejkolwiek frekwencji organizowano skrócony kurs szkoły podstawowej dla dorosłych, wystawę tkanin, rysunku, intarsji drzewnej. Organizowano też prelekcje TWP. W latach siedemdziesiątych w "Leśniku" istniały kluby: brydżowy, filmowy, teatralny, telewizyjny, szachowy oraz zespoły - estradowy, wokalny i muzyczny. Organizowano różnego rodzaju wystawy, kiermasze, przeglądy i konkursy. Działały: orkiestra dęta, koła intarsji i modelarzy oraz teatr małych form i poezji, a klubokawiarnia była miejscem spotkań i zebrań. Dom „Leśnika” był miejscem wielu seminariów ogólnopolskich. Pod koniec października 1969 r. w Hajnówce odbyło się 4-dniowe seminarium szkoleniowe dla 120 instruktorów sześciu Zarządów Głównych Związku Zawodowego: Handlu, Spółdzielczości, Marynarzy i Portowców, Spożywców, Rolnych oraz Leśników i Drzewiarzy. W dniach 6-7 października Hajnówka i Białowieża gościła uczestników II Krajowego Zlotu Młodych Przodowników Pracy Leśników i Drzewiarzy. 95 W 1976 r. w „Leśniku” odbyło się seminarium kadry kierowniczej Związkowych Domów Kultury północno-wschodniej Polski oraz ogólnopolski festiwal filmów amatorskich „Publicystyka 76”. 4 maja 1977 r. HPPD otrzymało nagrodę przewodniczącego CRZZ i ministra kultury i sztuki za osiągnięcia w rozwoju uczestnictwa załogi w kulturze i socjalistycznym mecenacie nad twórczością artystyczną. Po sprywatyzowaniu w 1988 r. HPPD zlikwidowano Dom Kultury "Leśnik" wraz z kinem. Kierownikami ZDK „Leśnik” byli: Mieczysław Marzec (1945-55), Mikołaj Winnikow (1956), Wiktor Kraśko (1957-58), Wiesław Wojtkowski , W. Tryk, Kazimierz Bieliński (1959-61), Tadeusz Czarkowski (1962-64), Stanisław Wereszczyński (1964-65), Cezary Okuniewski (1965-71), Zdzisław Tarasiewicz (1972-80), Emilia Weresa (198182), Krzysztof Czarnecki (1983-89). “Dzieci Ewy” – Młodzieżowa Grupa Teatralna prowadzona przez Ewę Korkus, którą wspomagał mąż Józef zajmujący się oprawą muzyczną spektakli. Powstała w 1992 r. i była kontynuacją „Estrady Poetyckiej”, którą założyła w 1989 r. Zmieniła się nazwa i skład grupy, która skupiała młodzież z hajnowskich szkół średnich. Jej trzon stanowili: Mariusz Orzechowski, Maciej Snitkowski, Tomasz Sajewicz, Katarzyna Świerszcz, Joanna Litwin, Elżbieta Golonko. Nazwa grupy oznaczała dzieci pierwszej kobiety na Ziemi. Grupa chciała zapełnić pustkę kulturalną panującą w Hajnówce. Robiono spektakle, programy poetyckie, imprezy dla szkół, zakładów pracy. Członkowie grupy brali udział w konkursach i przeglądach, jak „Ogólnopolski Konkurs Recytatorski”, „Człowiek i Przyroda”, „Jesień Poetycka”. Ewa Korkus uważała, że każdy człowiek ma predyspozycje aktorskie, tylko trzeba je obudzić i rozwijać. Jej praca z młodzieżą polegała na pozwoleniu im bycia sobą. Uczyła ich podstaw warsztatu teatralnego-kultury słowa, wymowy, dykcji. Uczestnictwo w zespole ułatwiało kontakt z ludźmi, przygotowywało do egzaminów do szkoły teatralnej. Kilka osób, którymi opiekowała się Ewa Korkus zostało aktorami – Katarzyna Sadowska, Piotr Bujko, Joanna Litwin. Mariusz Orzechowski osiągnął sukces w Ogólnopolskim Konkursie Recytatorskim,a w 2004 r. zajął drugie miejsce na Festiwalu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. Dziecięce Plenery Plastyczne w Hajnówce - organizowane są w Ośrodku Wzornictwa dla Dzieci Niepełnosprawnych od 1994 r. z inicjatywy dr Janiny Jezierskiej. W warsztatach brały zazwyczaj udział dzieci (30-35 osób), które nie miały możliwości wyjazdu na wakacje. Pod opieką i fachowym nadzorem studentów szkół wyższych, młodych plastyków, architektów, dzieci uczyły się pracować w różnych technikach. Oprócz grafik wykonywanych techniką linorytu uczestnicy pleneru rzeźbili w glinie, uczyli się szkicować ołówkiem, malować farbami. Tematy zazwyczaj były zaplanowane na poszczególne dni i tak dobrane, by kształtować wyobraźnię dziecięcą. Niektórzy z uczestników w 96 przyszłości podjęli studia plastyczne. Po zakończeniu plenerów na terenie Ośrodka odbywały się wystawy prac dziecięcych oraz inscenizacje teatralne. Sponsorem pleneru był Urząd Miasta Hajnówka, Ośrodek Wzornictwa oraz Fundacja im. Stefana Batorego. Elektrony – zespół gitarowy założony w 1966 r. przez uczniów Technikum Przemysłu Drzewnego: Wiesława Rożkiewicza, Ryszarda Michalaka, Andrzeja Romanowskiego i Jerzego Wojtkowskiego. Zespół w okresie wakacji występował na „dechach” przy „Domu Leśnika”. Galeria Sztuki Regionalnej „Ławeczka” - otwarta w połowie maja 2011 r. Pomysłodawcą i współtwórcą galerii był Zbigniew Budzyński. Można tam zobaczyć m.in. prace (w różnych technikach) Joanny Kiersnowskiej, Zbigniewa Budzyńskiego, Jerzego Żukowskiego, Urszuli Wereszczyńskiej i Czesława Prończyka oraz oryginalną biżuterię. Do wzbogacenia wystroju galerii przyczyniły się także obrazy i ikony stworzone przez więźniów z Aresztu Śledczego w Hajnówce oraz przedmioty sztuki użytkowej, takie jak szkatułki, wazony itp. Część pieniędzy ze sprzedaży prac osadzonych została przeznaczona na zakup materiałów niezbędnych do wykonywania kolejnych prac. Reszta zasiliła fundację wolontariatu przy Liceum z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego w Hajnówce. Grupa Literacka „Hajnówka” – powstała z inicjatywy Jana Zalewskiego, dyrektora LO nr 1 w Hajnówce od 1991 r. Spośród jego uczniów i znajomych wyłoniła się grupka 5 piszących osób – Adam Ostaszewski, Ewa Korkus, Radosław Romaniuk, Jan Zalewski i Teresa Wołkowycka. Utwory Grupy Literackiej były prezentowane podczas Hajnowskiej Jesieni Poetyckiej. Hajnowianin Roku - Tytuł przyznawany przez czytelników „Kuriera Hajnowskiego”, dodatku do "Kuriera Porannego", od 2007 roku w organizowanym przez redakcję plebiscycie. Tytuł Hajnowianin Roku jest wyrazem uznania dla osób, których działalność, dokonania i osiągnięcia w sposób znaczący wpłynęły na życie kulturalne, społeczne czy też gospodarcze całego powiatu hajnowskiego. Lista dotychczasowych laureatów: 2007 rok - Alla Gryc - bibliotekarka Miejskiej Biblioteki Publicznej im. dr Tadeusza Rakowieckiego w Hajnówce. 2008 rok - Wojciech Tołwiński - ordynator Oddziału Chirurgii Wewnętrzna w SP ZOZ Hajnówka 2009 rok - ks. Krzysztof Grzybowski - wikary Parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Hajnówce 2010 rok - Mieczysława Bogdanowicz - prezes PSS "Społem" w Hajnówce. 97 Hajnowska Jesień Poetycka – Powstała z inicjatywy dyrektora LO nr 1 Jana Zalewskiego, a współorganizatorami byli: Grupa Literacka „Hajnówka”, Hajnowski Dom Kultury i I Liceum Ogólnokształcące im. M. SkłodowskiejCurie oraz Kuratorium Oświaty w Białymstoku, Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury, Rada Miasta Hajnówki. W jej ramach odbywały się: Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Wiesława Kazaneckiego dla młodzieży szkół ponadpodstawowych, warsztaty literackie dla młodych poetów, prezentacje utworów znanych poetów, prezentacje Grupy Literackiej „Hajnówka”, występy gwiazd piosenki. Imprezie patronowało Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Kultury i Sztuki. Po raz pierwszy HJP odbyła się w dn. 22-24.10.1993 r. Na konkurs wpłynęły 82 zestawy prac młodych poetów z całej Polski. Jury w składzie: Jerzy Harasymowicz (przewodniczący), Zbigniew Irzyk i Jan Zalewski przyznali pierwsze miejsce Radosławowi Romaniukowi z Hajnówki, jedną z laureatek została hajnowianka Katarzyna Baczyńska. W ramach imprezy odbyły się: „Wieczór pamięci Wiesława Kazaneckiego”, spotkanie z poetą Jerzym Harasymowiczem, prezentacja Grupy Literackiej „Hajnówka” oraz koncert Magdy Umer. Na II Konkurs przysłano aż 380 zestawów wierszy. Jury pod przewodnictwem Julii Hartwig nie przyznało I nagrody, a II otrzymał Mariusz Siemiński z Gdańska. Po uroczystym rozpoczęciu imprezy odbył się wieczór autorski poety Wiesława Szymańskiego oraz koncert organowy Waldemara Kotowicza. W drugim dniu młodzi poeci mieli warsztaty literackie, później odbyła się prezentacja Grupy Literackiej „Hajnówka”, montaż utworów w wykonaniu Ryszarda Dolińskiego. W ostatnim dniu odbyło się spotkanie autorskie Julii Hartwig oraz recital Michała Bajora. III Konkurs, który się odbył w dniach 29.09-1.10.1995 r. przyniósł 171 zestawów wierszy. Jury pod przewodnictwem Mieczysławy Buczkówny przyznało pierwsze miejsce Lucynie Kasjaniuk z Hajnówki, uczennicy Zespołu Szkół Odzieżowych. W ostatnim dniu Jesieni odbyły się: warsztaty literackie, które prowadził krytyk literacki Maciej Krassowski, prezentacja Grupy literackiej „Hajnówka”, spotkanie autorskie Mieczysławy Buczkówny, recital Renaty Przemyk i koncert organowy Marii Terleckiej. Na IV konkurs, który odbył się w dn. 27-29.09.1996 r. przysłano 183 zestawy wierszy. Jury przewodniczył Maciej Krassowski z Warszawy. Laureatką pierwszej nagrody została Katarzyna Ewa Zdanowicz z Krupnik (woj. białostockie). Podczas imprez towarzyszących odbył się wieczór autorski Stefana Jurkowskiego z Warszawy, recital Stanisława Sojki oraz koncert organowy Roberta Brodackiego. Do V Konkursu, który się odbył w dniach 26,27.09.1997 r. zgłoszono 109 zestawów wierszy. Dwie równorzędne nagrody zdobyły: Klara Lidia 98 Nowakowska z Warszawy i Katarzyna Wencel z Supraśla. Odbyło się spotkanie autorskie Mieczysława Czajkowskiego, recital Marka Gałązki. W VII konkursie w 1999 r. udział wzięło 76 zestawów wierszy, a gościem honorowym była Krystyna Prońko. Jury pod przewodnictwem Ernesta Brylla przyznało pierwsze miejsce Barbarze Chileckiej z Płocka. W VIII Konkursie zakończonym 1.10.2000 r. wzięły udział 134 zestawy wierszy, a gościem honorowym był Leszek Długosz. Jury pod przewodnictwem poety Ernesta Brylla przyznało pierwsze miejsce białostocczance Urszuli Zapolnik. Hajnowski Bratczyk – pismo wydawane przez Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Hajnówce od 1994 roku. Hajnowski Dom Kultury –W 1966 r. powołano przy Bibliotece Miejskiej i Powiatowej jednoosobową komórkę do spraw instruktażu dla świetlic i klubów. Powstała bowiem myśl utworzenia placówki integrującej działalność kultury, stworzenie ośrodka kultury regionu - miał nim być Dom Kultury HPSDD "Górnik". Załoga HPSDD nie zgadzała się na przekazanie Zakładowego Domu Kultury miastu, uznawała to za ujmę dla zakładu. Działano jednak w tym kierunku. W 1967 r. komórkę instruktażową przekształcono w Powiatową Poradnię Pracy Kulturalno-Oświatowej a w 1970 r. w Międzyorganizacyjny Powiatowy Dom Kultury i zwiększono obsadę personalną. Siedzibą jej był Dom Kultury "Górnik". Kierownikiem Poradni w latach 1966 - 72 była Krystyna Kulwanowska (Dybicz), a w latach 1972-75 Elżbieta Ceglarska. Po likwidacji powiatów w 1975 r. został powołany Hajnowski Dom Kultury podporządkowany władzom miasta Hajnówka. Pierwszym dyrektorem HDK była Elżbieta Ceglarska, następnym Wiktor Kabac. Od 1979 r. dyrektorem był Mikołaj Buszko. W 1982 r. zainicjował i współorganizował z ks. Mikołajem Niegierewiczem Dni Muzyki Cerkiewnej, przemianowane z czasem na Międzynarodowe Festiwale Muzyki Cerkiewnej. W 1984 r. HPSDD wyraziło zgodę na przekazanie Domu Kultury "Górnik" na potrzeby HDK. Od tego momentu HDK stał się centralnym ośrodkiem kultury w Hajnówce, a po utworzeniu powiatu hajnowskiego w 1998 r.- wiodąca placówka kulturalną ziemi hajnowskiej. Swoje zadania statutowe realizuje poprzez organizowanie imprez masowych i kameralnych o charakterze kulturalnym i rozrywkowym, prowadzenie merytorycznej opieki nad zespołami amatorskiego ruchu artystycznego, prezentację dorobku artystycznego w ramach organizowanych przeglądów, konkursów, festiwali, prowadzenie działalności oświatowej, organizacje kursów. W społeczności lokalnej HDK spełnia funkcję animatora i organizatora twórczości kulturalnej. Jednym z priorytetów jego działalności od wielu lat jest rozwijanie artystycznych pasji mieszkańców, którzy aktywnie uczestniczą w zajęciach prowadzonych przez wykwalifikowaną kadrę. Wśród 99 zespołów amatorskiego ruchu artystycznego w pierwszej kolejności należy wymienić Zespół Pieśni HDK „Echo Puszczy” (30 osób, 5 osób kapela ludowa), który powstał w 1982 r. Zespół promuje, pielęgnuje i podtrzymuje podlaskie tradycje kulturowe związane ze śpiewem, nagrał m.in. muzykę do filmu „Cztery pory roku Puszczy Białowieskiej” oraz występował gościnnie w filmach Tamary Sołoniewicz, dotyczących regionu Podlasia, np. „Ballada kresowa”. ). Koncertował w wielu miejscowościach na terenie kraju, a także na Białorusi i w Czechach. W 1992 roku został on wyróżniony Dyplomem Honorowym Ministra Kultury i Sztuki oraz Zbiorową Odznaką „Zasłużony Białostocczyźnie”. Jest jednym z najlepszych chórów amatorskich Podlasia, wielokrotnym laureatem konkursu „Piosenka Białoruska”. Zespół koncertował w wielu miejscowościach na terenie kraju, a także na Białorusi, Słowacji, w Czechach i Estonii. W 2007 r. obchodził jubileusz XXV-lecia pracy artystycznej. Od tego momentu nosi nazwę Zespół Pieśni „Echo Puszczy”. Instruktorem była Anna Stricha. W 1992 r. powstał Zespół Tańca Ludowego „Przepiórka” , prowadzony przez instruktorkę Annę Baran. Tworzą go dzieci i młodzież z hajnowskich szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Obecnie istnieją trzy grupy wiekowe, łącznie zespół liczy około 60 osób, a dotychczas tańczyło w nim już ponad 200 osób, które pozostały jego wiernymi sympatykami. Wielu wychowanków Zespołu Tańca Ludowego Hajnowskiego Domu Kultury związało swoje życie z tańcem ludowym i jest obecnie członkami różnorodnych zespołów ludowych w różnych zakątkach Polski. Zespół jest dobrze znany ludności woj. podlaskiego i nie tylko - dał ponad 400 koncertów w większości województw. Na swym koncie może odnotować ponad 20 wojaży za granicę do Rosji, Szwecji, Łotwy, Estonii, Włoch, Białorusi. W swoim repertuarze zespół posiada polskie tańce narodowe, tańce podlaskie oraz innych regionów Polski (m.in. lubelskie, biłgorajskie, kurpiowskie, śląskie, cieszyńskie). „Przepiórka” wzbogaca swój program także o tańce innych narodów. Szczególną uwagę poświęca tańcom białoruskim i ukraińskim, których piękno i dynamizm rozgrzewa zarówno tancerzy, jak i publiczność. Prezentuje programy w oryginalnych, autentycznych kostiumach. Zespół Tańca Ludowego spełnia istotną rolę w lokalnej społeczności. Młodym pokazuje inną formę spędzania czasu, innych zaraża miłością do folkloru a wszystkim przekazuje tradycję. Zespół wielokrotnie brał udział w Wojewódzkich Przeglądach Zespołów Pieśni i Tańca, reprezentował Hajnowszczyznę podczas „Ciechanowieckiego Święta Chleba”, gdzie został nagrodzony. Podczas IV Prezentacji Tradycji Ludowej Województwa Podlaskiego Zespół zdobył I nagrodę. Ważnym sukcesem „Przepiórki” było otrzymanie pierwszej nagrody na Ogólnopolskim Festiwalu Tańca „Wirujący Krąg” w Ostrowi Mazowieckiej (2004 r.). Poza tym Zespół brał udział w Międzynarodowym Festiwalu Folkmody w Slavsku (Rosja), w 31 Harcerskim Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej w Kielcach, gdzie otrzymał „Brązową 100 Jodłę”, w III Festiwalu Karpackim, w Folklorystycznym Festiwalu Dzieci i Młodzieży "Tęcza" w Ełku, XIV Międzynarodowym Festiwalu Dziecięcych Zespołów Folklorystycznych Mniejszości Narodowych- Węgorzewo 2009, Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym „Wesele Kurpiowskie” – Kadzidło 2009 – otrzymując dyplom uznania. Od czterech lat współorganizuje Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Podlaskie Spotkania”, który odbywa się w miastach woj. podlaskiego: Brańsku, Hajnówce, Ciechanowcu. Zespół Tańca Nowoczesnego „Iluzja” istnieje od października 2001 r. Tworzą go dziewczęta z hajnowskich gimnazjów i szkół średnich. Repertuar zespołu to głównie disco-dance i hip-hop. Zespół pracuje również w kierunku teatru tańca, w związku, z czym powstały takie programy jak „Nadzieja” czy - oparta na greckim folklorze - „Walka”. Grupa taneczna „Iluzja” Koncertowała w Wyszkowie, Białymstoku, Grajewie, Białowieży oraz na Białorusi. W 2003 r. zespół uczestniczył w „Międzynarodowym Dziecięcym Festiwalu Piosenki i Tańca” w Koninie. W 2004 roku sukcesem zespołu stał się udział na Ogólnopolskim Festiwalu Tańca „Wirujący Krąg” w Ostrowi Mazowieckiej, podczas którego otrzymał pierwszą nagrodę. Zespół Tańca Nowoczesnego „Iluzja” brał udział w „31 Harcerskim Festiwalu Kultury i Młodzieży Szkolnej – Kielce 2004” otrzymując wyróżnienie. W 2005 roku hajnowski Zespół Tańca Nowoczesnego „Iluzja” otrzymał wyróżnienie za udział w Warszawskich Młodzieżowych Spotkaniach Tanecznych. Instruktor - Anna Baran. Grupa Taneczna "X" powstała w 2002 roku to grupa młodych dziewczyn, które poprzez taniec ukazują swoje uczucia oraz wyzwalają energię. Połączyła je pasja. W swoim repertuarze grupa posiada, między innymi taniec hip hop lecz stara się również rozwijać w innych kierunkach. Instruktor - Anna Baran. Klub Tańca Towarzyskiego „Hadek” - istnieje od 2005r. Tańczą w nim dzieci ze szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich. Od 2009 roku prowadzone są także zajęcia w grupie przedszkolnej. Dotychczas w klubie tańczyło ponad 60 par, z których większość była laureatami turniejów tańca towarzyskiego o zasięgu wojewódzkim i ogólnopolskim zdobywając brązowe, srebrne i złote medale, a także super puchary. Klub Tańca Towarzyskiego „Hadek” od trzech lat jest organizatorem Ogólnopolskiego Turnieju Tańca Towarzyskiego o Puchar Burmistrza Miasta, a od pięciu lat Otwartych Mistrzostw Hajnówki w Tańcu Towarzyskim. Oba turnieje cieszą się dużą popularnością w środowisku tanecznym, o czym świadczy nie tylko liczny udział par tanecznych, ale także pozytywne opinie zarówno sędziów jak i uczestników Aktualnie w klubie tańczy ponad 40 osób. Klub zrzeszony jest w Polskim Towarzystwie Tanecznym. Od 1998 r. działał Zespół Wokalny. Śpiewały w nim dziewczęta w wieku 15-17 lat - uczennice gimnazjów i szkół średnich. W swoim repertuarze zespół posiadał piosenki współczesne. Swoimi występami uświetniał imprezy lokalne, 101 okolicznościowe. Instruktor - Anna Sajewicz. Od 2000 r. działał Zespół Wokalno-Taneczny, w którym tańczyły i śpiewały dzieci z przedszkoli oraz młodsze ze szkół podstawowych. Solistki zespołu - Paulina Jurczuk i Joanna Morozowska były laureatkami Wojewódzkiego Konkursu Piosenki Dziecięcej: "Z nutką za pan brat". Instruktor - Anna Sajewicz. Studio Piosenki Estradowej istnieje od lutego 2007 r., instruktor – Marta GredelIwaniuk. Zajęcia odbywają się w trybie indywidualnym ( 30 lub 45 min.) Uczestnicy pracują nad emisją głosu i uczą się śpiewu estradowego. Studio Piosenki Estradowej w przeciągu trzech lat swojego istnienia wielokrotnie brał udział w konkursach i festiwalach m.in.: w Międzynarodowym Festiwalu Piosenki „Bliżej siebie – hajnowskie spotkania”, Festiwalu "Podlaska Kuźnia Talentów", XV Regionalnym Konkursie Piosenki - Grajewo 2008, Międzynarodowym Festiwalu Piosenki "PODLASKA NUTA" - Bielsk Podlaski 2008, Międzynarodowym Konkursie Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej - Nuty Przyjaźni – 2008, Konkursie "Wygraj sukces" - Bielsk Podlaski -2009 r., XVII Wojewódzkim Festiwalu Piosenki Przedszkolaków ph. "Mama, tata i ja", 43 Ogólnopolskim Integracyjnym Konkursie Piosenki Dziecięcej "Tomaszowska Wiosna" 2009, Festiwalu Piosenki pt. "Śpiewamy przeboje naszych rodziców" Warszawa 2009, Hajnowskich Spotkaniach z Kolędą Prawosławną – Hajnówka 2010 oraz wielokrotnie w Międzynarodowym Festiwalu Piosenki „Złoty Mikrofon Radia JARD”- zdobywając czołowe miejsca. Studio Piosenki trzykrotnie reprezentowało Hajnowszczyznę na Festiwalu Młodych Wykonawców we Włodzimierzu Wołyńskim na Ukrainie. Muzyczne Przedszkole - rozpoczęło działalność w lutym 2007 roku, instruktor Marta Gredel-Iwaniuk. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu. Ich głównym celem jest rozwijanie wrażliwości i zdolności muzycznych dzieci. Są to główne i najważniejsze zajęcia muzyczne dla dzieci. Przez zabawę z muzyką poznają one podstawowe pojęcia muzyczne, uczą się wyrażać ekspresję, poznają proste struktury rytmiczne. Starsze dzieci zapoznają się z elementami notacji muzycznej (nuty, klucze, wartości rytmiczne), uczą się posługiwać terminologią muzyczną. Wszystkie te umiejętności dzieci przyswajają sobie poprzez zabawy i ćwiczenia przy muzyce, rozwijając swój słuch i wrażliwość muzyczną. Zajęcia zbiorowe są też znakomitą okazją do rozwijania śmiałości, odpowiedzialności, a przede wszystkim umiejętności współpracy w grupie. Efektem zajęć umuzykalniających jest rozwój aktywności, zainteresowań, wiedzy i umiejętności związanych z muzyką według indywidualnych możliwości dzieci. Zajęcia te są przygotowaniem dzieci do ich dalszej edukacji muzycznej. Hajnowski Dom Kultury szeroko rozwijał swoją działalność w zakresie krzewienia wiedzy i praktyki plastycznej. Koło plastyczne „Deformacja” istnieje od 1991r. Obecnie działa w trzech 15 osobowych grupach wiekowych (7 – 10, 102 11 – 15 lat). Uczestnictwo w zespole plastycznym to znakomita możliwość doskonalenia umiejętności i rozwijania zainteresowań. Maluchy tworzą często poprzez zabawę, np. malują palcami, lepią z plasteliny albo zimą ze śniegu, tworzą kompozycje z wcześniej uzbieranych „skarbów natury” (nasion, piór, kamieni), wyczarowują fantastyczne maski karnawałowe, lampiony na halloween. W grupie starszej młodzież realizuje warsztaty z martwej natury, portrety, studium postaci, studium architektury i pejzażu w plenerze. Pracownia oferuje im zajęcia z rysunku (ołówkiem, tuszem, węglem), malarstwa (akwarela, pastele, farby plakatowe, akrylowe, olejne, witrażowe), grafiki (kalkograf, monotypia, druk stemplem, kartonoryt, linoryt) rzeźby i form przestrzennych (glina, masa papierowa, solna, formowanie z drutu). Twórczość koła stale można oglądać w HDK oraz na ukazujących dorobek całoroczny wystawach czerwcowych. Nasi uczestnicy są laureatami konkursów plastycznych o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Wielu uczestników „Deformacji” kontynuuje naukę w szkołach artystycznych, a niektórzy z nich nadal współpracują z HDK, tu odbywają swoje praktyki i aranżują pierwsze wystawy. Instruktor - Zenaida Jakuć. Koło Tkactwa Artystycznego dla dzieci i młodzieży „Gobelinek” powstało przy Hajnowskim Domu Kultury w 1999 r. Uczestnikami są dzieci i młodzież ze szkół podstawowych i gimnazjów, którzy na zajęciach uczą się projektowania, farbiarstwa i przede wszystkim poznają różne techniki tkackie. Tkaniny wykonuje się według własnych projektów, albo inspiracją są dzieła malarskie znanych artystów. Do tkania używa się przędzy naturalnej (len, bawełna, wełna, sizal) oraz wprowadza się inne, ,,nie tkackie” tworzywa np.: suche trawy, kwiaty, skórę, papier itp. Powstało wiele pięknych gobelinów, kilimów, sumaków, kobierców i tkanych collage’y. Prace młodych artystów były prezentowane na wystawach w HDK, Muzeum Kultury Białoruskiej, Ośrodku Kultury w Siemiatyczach i na miejskich imprezach plenerowych. Instruktor Zenaida Jakuć. ,,Pracownia Gobelinu” dla dorosłych działa od 2004 r. Koło skupia 10 osób różnych wiekowo zawodowo, dla których twórczość stanowi przeciwwagę dla zgiełku życia codziennego i pozwala się od stresować, odpocząć. Różnorodność barw i faktury włókien sprawia, że każdy etap powstawania tkaniny jest fascynującą przygodą. Każdy uczestnik po zapoznaniu się podstawowymi technikami stara się wypracować własne sploty i własne rozumienie tkaniny. I wreszcie grupa plastyczna "ASP" (działająca od wiosny 2002 r.) skupia młodzież szkół średnich. W lutym 2003 r. można było oglądać pierwszą wystawę grupy pt. "Warsztaty". "ASP" jest otwarta dla artystów, autorów i twórców indywidualnych. Instruktor - Zenaida Jakuć. 103 Dziecięca grupa „Dzwonki” powstała w 2008 r. i działa przy Hajnowskim Domu Kultury. Skupia dzieci z hajnowskich przedszkoli i szkół podstawowych. Prowadzi ją emerytowana nauczycielka i radna Klubu Białoruskiego, która przygotowuje dzieci do imprez w języku białoruskim. Dziecięca grupa "Dzwonki" brała udział w: XV i XVI Prezentacjach Zespołów Obrzędowych, Hajnowskich Spotkaniach z Kolędą Prawosławną - 2009 , konkursie recytatorskim w jęz. białoruskim "OJCZYSTE SŁOWO", 34. konkursie form scenicznych w języku białoruskim -Białystok 2009, XI Prezentacjach zespołów Kolędniczych "Gwiazda i Kolęda" - Białystok 2010 - zdobywając czołowe miejsca. Działalność teatralną reprezentowały: „Estrada Poetycka”, którą założyła w 1989 r. Ewa Korkus , Młodzieżowa Grupa Teatralna “Dzieci Ewy” – również prowadzona przez Ewę Korkus od 1992 r., młodzieżowy zespół teatralny „Improwizacja” działający od 1998 r. pod kierunkiem p. Alicji Sobuń, grupa teatralna powstała w marcu 2003 pod kierunkiem instruktora Mariusza Orzechowskiego. Zrzeszały one osoby wrażliwe, inteligentne, które realizowały się w spektaklach słowno-muzycznych. Nie uczono tam aktorstwa, a raczej wrażliwości na słowo, dźwięk i obraz. Najmłodsi mogli się sprawdzić w teatrzyku lalkowym "Bajduś". Spektakle teatrzyku prezentowane były nie tylko w HDK dla dzieci z hajnowskich szkół i przedszkoli ale również w szkołach w powiecie hajnowskim. Instruktorem była Olga Andrzejuk. Ponadto w HDK działały: fotograficzna grupa twórcza, koła modelarskie, sekcje tańca towarzyskiego. Hajnowski Dom Kultury prowadzi także działalność w zakresie upowszechniania muzyki, plastyki, tańca, teatru, fotografii, organizując szereg imprez. Wiele z nich ma kilkudziesięcioletnią lub kilkuletnią tradycję i wpisało się na stałe do miejskiego kalendarza imprez (przeglądy kolędnicze, konkursy recytatorskie, wystawy plastyczne i fotograficzne, konkursy piosenki). Niektóre z nich (Konkurs Piosenki Dziecięcej "Z nutką za pan brat", Spotkanie Zespołów Kolędniczych) mają zasięg wojewódzki. Wiele imprez organizuje się wspólnie ze szkołami, towarzystwami kulturalnymi, Wojewódzkim Ośrodkiem Animacji Kultury w Białymstoku, Polskim Radiem Białystok. BDK jest też współorganizatorem międzynarodowej imprezy - Dni Muzyki Cerkiewnej. Każdego roku organizuje się ponad 100 imprez kulturalnych, w których uczestniczy ponad 50 tys. odbiorców. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców miasta, systematycznie wzbogaca się ofertę programową, poszerzając ją o coraz to nowsze, ciekawsze propozycje. Wreszcie HDK prowadzi szeroką działalność poligraficzną. Po okresie ponad 20-letniego kierowania pracą HDK przez Mikołaja Buszkę, w 2003 r. dyrektorem został Andrzej Skiepko. W okresie kierowania Hajnowskim Domem Kultury powstały nowe formy działalności. W 2007 roku powstało Studia Piosenki Estradowej prowadzone przez Martę Gredel, której 104 wychowankowie otrzymali wiele znaczących nagród. Prowadzi ona również Muzyczne Przedszkole, na zajęcia którego uczęszczają dzieci w wieku do lat 6. Jedną z głównych imprez kulturalnych stał się „Jarmark Żubra” – organizowany w celu prezentacji folkloru i dziedzictwa kulturowego trans granicznego regionu Puszczy Białowieskiej. Impreza ta po raz pierwszy odbyła się w 2007 roku, dzięki zaangażowaniu funduszy unijnych pozyskanych przez samorząd miasta Hajnówka. Od tej pory „Jarmark Żubra” na stale się wpisał do kalendarza imprez miejskich. HDK jest organizatorem lub współorganizatorem innych kluczowych wydarzeń kulturalnych miasta, jak np. „Biesiada Weselna” (prezentacje obrzędów weselnych), Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej Ziemi Hajnowskiej, Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Podlaskie Spotkania”, Wojewódzki Turniej Tańca Towarzyskiego oraz Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego o Puchar Burmistrza Miasta Hajnówka. Wiele imprez ma kilkudziesięcioletnią tradycję – przeglądy kolędnicze, konkursy recytatorskie, wystawy plastyczne i fotograficzne, konkursy piosenki. Niektóre z nich, jak np. Festiwal Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej „Nuty Przyjaźni” czy spotkania Zespołów Kolędniczych, mają zasięg międzynarodowy. Wiele imprez organizowanych jest wspólnie ze szkołami, organizacjami pozarządowymi (Prezentacje Zespołów Obrzędowych, Ogólnopolski Festiwal „Piosenka Białoruska”), Wojewódzkim Ośrodkiem Animacji Kultury w Białymstoku (Międzynarodowy Festiwal Muzyki, Sztuki i Folkloru „Podlaska Oktawa Kultur”), Polskim Radiem Białystok ( Finał Ogólnopolskiego Konkursu Piosenki „Przebojem na Antenę), Akcją Katolicką ( Piknik Rodzinny, Międzypowiatowy Konkurs Poezji Religijnej, Koncert Kolęd). HDK jest również organizatorem lub współorganizatorem imprez takich jak: „Jarmark Żubra”(prezentacja twórczości ludowej), „Biesiada Weselna”(prezentacja obrzędów weselnych), Wiosna Młodych Talentów (prezentacja twórczości plastycznej dzieci i młodzieży), Przegląd Sztuki Nieprofesjonalnej Ziemi Hajnowskiej (prezentacja dorobku twórców nieprofesjonalnych), Międzynarodowy Festiwal Folkloru – „Podlaskie Spotkania”, Wojewódzki Turniej Towarzyskiego o Puchar Burmistrza. Każdego roku organizowanych jest ponad 100 imprez kulturalnych, w których uczestniczy ponad 50 tysięcy odbiorców. HDK dobrze zaspokaja społeczne potrzeby i aspiracje kulturalne naszego środowiska, czego dowodem tego jest otrzymanie Zbiorowej Odznaki „Zasłużony Białostocczyźnie”. HDK kierowali: Elżbieta Ceglarska (1975-78), Wiktor Kabac (1978-79), Mikołaj Buszko (1979-2002), Andrzej Skiepko (2003-10), a obecnie Rościsław Kuncewicz. „Improwizacja” – młodzieżowy zespół teatralny rozpoczął swoją działalność pod kierunkiem p. Alicji Sobuń we wrześniu 1998 r. w HDK. Członkami zespołu są uczniowie hajnowskich szkół średnich: I i II LO oraz Liceum 105 Zawodowego ZSR. Debiutowali w listopadzie 1998r. na Przeglądzie Teatrów Amatorskich w Mrągowie spektaklem autorskim „Krzesło”. Kolejne ich spektakle były również dziełem zespołu. Wiosną 1999 r. odbyła się premiera spektaklu poetyckiego „Portrety”. Godnym podkreślenia jest fakt, iż teksty prawie w całości napisali członkowie zespołu, muzykę opracowała i „na żywo” grała na scenie Kinga Kościewicz, zaś jednym z elementów scenografii były prace fotograficzne Ewy Zin. Spektakl ten został wyróżniony w Wojewódzkim Forum Teatrów Dzieci i Młodzieży Szkolnej’99 w Białymstoku. Ponadto hajnowianie mogli oglądać młodych aktorów w ramach Hajnowskiej Jesieni Poetyckiej’99 w spektaklu opartym na poezji znanego białostockiego poety W. Kazaneckiego zatytułowanym „Przez epokę barbarzyńców do wierszy ostatnich”. Wiosną 2000 r. zespół przygotowywał się do eliminacji powiatowych Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego. Między innymi w kategorii teatrów jednego aktora zaprezentowały się Małgorzata Narożna i Justyna Figacz. W listopadzie 2000 r. w Białostockim Teatrze Lalek, na Podlaskim Forum Teatralnym zespół wystawił fragmenty sztuki „Moralność Pani Dulskiej”, gdzie spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem widowni i został wyróżniony przez jury Przeglądu. Jury nagrodziło również „Złotą Maską” Justynę Figacz za rolę Pani Dulskiej. Klub Literacki w Hajnówce – powstał 6 marca 1998 r. W spotkaniu założycielskim uczestniczyli: Eugeniusz Aleksiejuk, Jan Ciełuszecki, Michał Jaszczuk, Anna Krot, Sławomir Kulik, Edward Lipiński, Władysława Olejniczak, Halina Pustelnik, Tomasz Sajewicz, Ewa Zin. Prezesem został Edward Lipiński. Klub literacki zaczął prezentować swój dorobek na wieczorach poezji i spotkaniach autorskich organizowanych w Bibliotece Publicznej. Publikowano również teksty w składankach i tomikach wydawanych staraniem i nakładem biblioteki. Wydano m.in.: „Na czasu kowadle” Edwarda Lipińskiego (1998), „Poza milczeniem” (1999), „Razem” Anna Krot, Bartosz Koleda (2001), „Uwolnić myśli” (2003), „Muszę to wszystko poukładać” Anna Krot (2004). Wiersze Anny Krot z przychylnymi opiniami Wiesława Szymańskiego usłyszeliśmy w Poczcie Literackiej Radia Białystok. Mała Galeria Miejskiej Biblioteki Publicznej w Hajnówce funkcjonuje od 1996 roku. Biblioteka przy organizacji wystaw od kilku lat współpracuje z Towarzystwem Przyjaciół Hajnówki. Formalnie podpisane partnerstwo z wielkim pożytkiem służy lokalnej społeczności min. w upowszechnianiu i promocji twórczości artystycznej hajnowskiego środowiska. W Małej Galerii wystawiają obrazy artyści o znaczącym już dorobku i amatorzy. Organizowane są indywidualne i zbiorowe wystawy, którym towarzyszą uroczyste wernisaże. Pamięci już nie żyjących mistrzów: Franciszka Bołoza i Tadeusza Bołoza oraz Anatola Korzuna zorganizowano wieczory 106 wspomnień. W Małej Galerii odbyły się wystawy malarstwa: Tadeusza Bołoza, Zbigniewa Budzyńskiego, Piotra Gagana, Barbary Grabiak, Wiktora Kabaca, Joanny Kiersnowskiej, Anatola Korzuna, Henryka Kuradczyka, Diany OstapiukJańczuk, Radosława Żery, Stanisława Żywolewskiego. Na wystawanch eksponowano także: ikony Haliny Kabac i Michała Juszczuka, snycerstwo Franciszka Bołoza, rysunki Andrzeja Jałozy, Pawła Kasjaniuka, Małgorzaty Lipnickiej, Magdy Ogiełło i Jerzego Żukowskiego. Malarstwo Patrycji Gagan, Elżbiety Klimuk, prace Ilony Kondratiuk i batiki Magdaleny Gryc. Wystawy eksponowane w galerii cieszyły się zainteresowaniem czytelników oraz zorganizowanych grup szkolnych. Miejska Biblioteka Publiczna w Hajnówce - była kontynuatorką Gminnej Biblioteki Publicznej, która powstała w 1949 r. Zalążkiem jej były komplety książek, przysłane 16 stycznia z Warszawy dla zorganizowania biblioteki publicznej. Biblioteka, jako gminna, funkcjonowała do 1953 r. Zajmowała się organizacją i upowszechnianiem czytelnictwa w mieście i na wsi. Księgozbiór przeznaczony był głównie dla czytelników dorosłych, liczył 402 woluminy i 669 zarejestrowanych czytelników. W drugiej połowie 1953 r. do biblioteki wpłynęły pierwsze książki z centralnego zakupu z Warszawy, w liczbie 2397 woluminów, z przeznaczeniem dla biblioteki miejskiej, która tworzyła się obok gminnej. W księgozbiorze tym przeważała literatura piękna (45% zbiorów) – były to głównie utwory Sienkiewicza, Prusa i Orzeszkowej; 41% stanowiła literatura piękna dla dzieci i młodzieży, zaś 14% literatura popularnomłodzieżowa. Obok gminnej od tej chwili rozwijała się biblioteka miejska. Obie biblioteki mieściły się razem, ale posiadały odrębne księgozbiory i oddzielne rejestry czytelników. W dniu 31 grudnia 1953 roku księgozbiór biblioteki miejskiej wynosił 1414 woluminów, zaś liczba czytelników – 724 czytelników. Pierwszym kierownikiem biblioteki gminnej był Wiesław Stępniewski (1949-1953), po 1953 roku kierownictwo powierzono Taisie Gwaj. W 1954 roku, w wyniku zmian w podziale administracyjnym, Hajnówka stała się siedzibą powiatu. Zlikwidowano bibliotekę gminną, a jej księgozbiór, wraz z dokumentacją, przekazano do wsi Nowoberezowo. Rozpoczęto organizować Bibliotekę Powiatową, której podlegały biblioteki gminne i punkty biblioteczne istniejące na terenie powiatu. Biblioteka Powiatowa i Miejska mieściły się w jednym pokoju o pow. 16 m2 na ul. Buczka. W 1957 r. z całości zbiorów wydzielono księgozbiór przeznaczony dla dzieci i młodzieży. W 1959 r. utworzono wypożyczalnię dla dzieci i młodzieży z księgozbiorem już dostosowanym do wieku czytelników. W 1962 r. biblioteka otrzymała lokal po Miejskiej Radzie Narodowej, o łącznej powierzchni 113 m2. Nowy lokal, składający się z 9 pokoi, umożliwił w jednym budynku skupienie wszystkich 107 działów biblioteki. W 1975 r. nastąpiła likwidacja powiatów, biblioteka otrzymała status Miejskiej Biblioteki Publicznej. Wielkim wydarzeniem w jej historii było uzyskanie w 1976 roku nowego lokalu o powierzchni 580 m2. Wówczas księgozbiór wynosił 43 tys. woluminów. W nowoczesnym budynku biblioteka rozwinęła szeroko pojętą działalność upowszechniania książki, zorganizowano dwie czytelnie - dla dzieci i dla dorosłych, dla których założono odrębne księgozbiory. W 1978 r., w stulecie urodzin znanego na świecie astronoma, zasłużonego dla Hajnówki i okolic lekarza, humanisty i bibliofila Tadeusza Rakowieckiego, Miejskiej Bibliotece Publicznej nadano jego imię. Uroczystość nadania imienia bibliotece miała doniosły charakter, zgromadziła wiele znanych postaci nauki i kultury, była znaczącym wydarzeniem w historii miasta. Biblioteka wciąż popularyzuje sylwetkę swojego patrona wśród mieszkańców miasta i młodzieży szkół średnich. W 1998 roku Biblioteka przejęła dokumentację rodziny Rakowieckich: zdjęcia, listy, dokumenty osobiste i bibliotekę liczącą około 1500 woluminów. 358 tytułów wydanych przed 1939 r. włączono do księgozbioru biblioteki. Książki wydane po 1945 r. przeznaczono do Izby Pamięci dr. Rakowieckiego. Uroczyste jej otwarcie nastąpiło we wrześniu 1998 roku w 120. rocznicę urodzin Doktora. 1 września 1999 r. rozpoczęła tam działalność biblioteka szpitalna. Według danych statystycznych z 1998 r. księgozbiór i liczba czytelników wynosiły: - księgozbiór 73.134 woluminów, - na 1000 ludności 3.026 woluminów, - czytelnicy 5.748 osób, - wypożyczenia 119.188 woluminów, Księgozbiór przypadający na 1000 mieszkańców Hajnówki był niższy od wskaźnika wojewódzkiego, który wynosił 3.449 woluminów. W roku 2002 oddział dla dzieci wyprowadził się do nowo zaadaptowanych, przestronnych pomieszczeń udostępnionych przez Zakład Gospodarki Mieszkaniowej, ustępując miejsca czytelni dla dorosłych. Piętro biblioteki to czytelnia książek, czytelnia prasy, sala internetowa i zbiorów specjalnych, Regionalne Centrum Informacji o UE, Bezpośredni nadzór nad biblioteką sprawuje burmistrz miasta Hajnówki, zaś nadzór merytoryczny Książnica Podlaska w Białymstoku. Księgozbiór biblioteki na koniec 2010 roku liczył ponad 80 tysięcy woluminów, 630 czasopism oprawnych, 4370 zbiorów specjalnych, 70 tytułów prasy. Rocznie biblioteka zakupuje około 2 tys. nowych książek. Z obu wypożyczalni korzysta rocznie 4500 osób (stanowi to ok. 20 % mieszkańców miasta), odwiedzając je ponad 42 tys. razy i wypożyczając ponad 75 tys. książek. Ponad 11 tys. osób korzysta w ciągu roku z Czytelni, wykorzystując na miejscu z ok. 30 tys. zbiorów. Biblioteka udziela rocznie ponad 11 tys. informacji, głównie uczącej się społeczności miasta. Biblioteka 108 zatrudnia 9 etatowych pracowników. Ostatnie kilkanaście lat to czas remontów, modernizacji i automatyzacji. W 1991 roku wprowadzony został komputerowy system obsługi czytelnika w Wypożyczalni dla Dorosłych (w jako drugiej bibliotece w województwie, po bibliotece wojewódzkiej). Umożliwiał on szybszą obsługę i informację o zbiorach. Od 1997 r. - po montażu okablowania - działania biblioteki w coraz większym stopniu wspierane są technologią informatyczną. W 1999 r. dzięki zakupionej licencji na oprogramowanie MAK, sfinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Sztuki rozpoczęto nabyte zbiory rejestrować w tym systemie. Zainicjowano także prace związane z retro konwersją zbiorów sprzed 2000 r. Od 2000 r. umożliwiono mieszkańcom bezpłatny dostęp do Internetu, czytelnicy mogą też korzystać ze stanowisk komputerowych, zawierających bazy danych biblioteki, w wersji elektronicznych katalogów rejestrujących całość zbiorów, jak i kartotek bibliograficznych. W latach 2000- 2010 realizowano m.in. następujące projekty: -Internet dla Bibliotek (Fundacja Batorego) – 2000; Punkt Porad Prawnych (Fundacja Batorego)– 2002; Regionalne Centrum Informacji przy MBP (Fundusz Współpracy Agro - Info)2003 ; Być Europejczykiem (Fundusz Współpracy Agro - Info)-2004; – Utrwalanie i upowszechnianie dziedzictwa kulturowego regionu Puszczy Białowieskiej (Euroregion Puszcza Białowieska) – 2007. Przy realizacji ostatniego projektu nawiązano współpracę z Rejonową Biblioteką Publiczną w Kamieńcu na Białorusi. Z biblioteki korzystają nie tylko mieszkańcy Hajnówki, także osoby zamiejscowe, poszukujące materiałów do prac magisterskich i dyplomowych, a czasem obcokrajowcy odwiedzający Puszczę Białowieską. Bibliotekę odwiedzają również pisarze i znane postaci kultury, sztuki, polityki, jak; Jerzy Putrament, Wiktor Woroszylski, Hanna Zdzitowiecka, Czesław Janczarski, Adam Bahdaj, Igor Neverly, Teodor Goździkiewicz, Miron Białoszewski, Stanisława Fleszarowa-Muskat, Józef Rybiński, Irena Gumowska, Joanna Papuzińska, Sokrat Janowicz, Aleksander Barszczewski, Adam Dobroński, Eugeniusz Tyrkiel, Bohdan Tomaszewski, Wiktor Szwed, Jan Leończuk, Mieczysław Czajkowski, Stefan Połom, Waldemar Smaszcz, Olga Tokarczuk, Michał Jagiełło i inni. Obok działalności statutowej – gromadzenia, opracowania i wypożyczania książek, znaczące miejsce zajmuje działalność kulturalno - edukacyjna. Cyklicznie odbywają się lekcje biblioteczne, spotkania autorskie, spotkania z twórcami związanymi z regionem, wystawy, promocje książek, wykłady naukowe i popularno-naukowe, konkursy. Od lat Biblioteka uczestniczy w Tygodniu Bibliotek, w akcji „Cała Polska czyta dzieciom”, prowadzi akcje 109 „Lato w bibliotece” i „Zima w bibliotece”. Wiele ciekawych inicjatyw można było zrealizować dzięki pozyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania. Przy Bibliotece działa Klub Literacki oraz Mała Galeria MBP, która jest miejscem wystaw dla hajnowskich twórców. Na szczególną uwagę zasługuje działalność Dyskusyjnego Klubu Książki (2 grupy: młodzież, dorośli), skupiającego pasjonatów literatury. Dla najmłodszych istnieje propozycja „Godzinki z książką”. Wiele istotnych dla miasta publikacji powstało dzięki prowadzonej przez bibliotekę działalności wydawniczej. Wydane pozycje książkowe to m.in.: Edward Lipiński Szukam słów, które określą drogę (1994); Zapisać siebie. Poezja i proza hajnowian (1995), Alla Gryc Doktor Tadeusz Rakowiecki. Lekarz - astronom - humanista (1998); Edward Lipiński Na kowadle czasu: memu ojcu (1998); Poza milczeniem: prezentacja twórczości Klubu Literackiego (1999); Piotr Gagan – wystawa malarstwa (1999); Wiktor Kabac – notatnik puszczański (1999); Miejska Biblioteka Publiczna im. dr T. Rakowieckiego w Hajnówce – informator. Wydanie jubileuszowe (1999); Witold Tatarczyk Dzieje Hajnówki do 1944 roku (2000), Dzieje Hajnówki 19442000 (2001), Ryszard Pater Historia sportu w Hajnówce (2002); W kręgu Puszczy Białowieskiej (2004); Ryszard Pater V Półmaraton Hajnowski (2005); Alla Gryc Hajnówka w starej fotografii (2007), Władysław Zin Hajnowskie wspomnienia-pożegnanie przeszłości (2010); Puszcza – ikona przyrody Wiersze Haliny Kabac, malarstwo Wiktora Kabaca. Redakcja: Alla Gryc (2010). Niektóre z wyżej wymienionych pozycji zostały wydane przy współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Hajnówki. Za swoją działalność Biblioteka w 1999 r. otrzymała „Dyplom za wybitne osiągnięcia w upowszechnianiu kultury i rozwoju czytelnictwa” Ministra Kultury i Sztuki, w roku 2000 – jako pierwsza w województwie nagrodę Srebrnej Róży za rozwijanie i propagowanie kultury w środowisku, a w 2006 r. nominację do nagrody Marszałka Województwa Podlaskiego w dziedzinie twórczości artystycznej i upowszechniania i ochrony dóbr kultury. Kapituła Nagrody Dyrektora Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku przyznała za rozwijanie i propagowanie kultury w środowisku Miejskiej Bibliotece Publicznej im. dr. Tadeusza Rakowieckiego w Hajnówce w 2010 roku Nagrodę Srebrnej Róży. Funkcję kierowników biblioteki pełnili: Wiesław Stępniewski (1949-1953), Taisa Gwaj (1953-1954), Tadeusz Sztukiewicz (1954-1965), Leontyna Bartosiak (1965-1967), Janina Jakubowicz (1967-1996). Od 1996 r. dyrektorem MBP jest Halina Wojskowicz. Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. T. Rakowieckiego7 Młodzieżowa Orkiestra Dęta przy Zasadniczej Szkole Zawodowej w Hajnówce powstała w 1988 roku, kiedy ówczesny dyrektor ZSZ mgr Jerzy Jarocki powierzył stanowisko dyrygenta Józefowi Korkusowi, który przeniósł 110 się do Hajnówki i objął stanowisko dyrygenta istniejącej wówczas orkiestry przyzakładowej Zakładów Drzewnych HPPD (orkiestra została rozwiązana w 1990 roku). Józef Korkus z wielkim zaangażowaniem przystąpił do organizacji orkiestry. Nie liczył swego czasu, tylko poświęcał go jak mógł najwięcej do pracy z młodzieżą. Przesłuchiwał uczniów szkoły, z których wybierał uzdolnionych muzycznie i rozpoczynał ich kształcenie. Pierwszy występ młodej orkiestry w 1989 roku nastąpił już po półrocznej nauce gry na instrumentach, co uznać należy niewątpliwie za wielki sukces. Przekazane instrumenty z orkiestry przyzakładowej dały początek orkiestrze szkolnej. Po roku zostały zakupione nowe instrumenty: tuby, puzony, baryton, tenor, kilka klarnetów, perkusja, saksofony i trąbki, około 20 instrumentów. Wkrótce orkiestra liczyła już kilkadziesiąt osób. W 1999 roku podczas wyjazdu do Niemiec orkiestra szkolna liczyła 54 osoby. W orkiestrze szkolnej Pan Korkus przepracował 20 lat. Trudności finansowe, brak możliwości pozyskiwania dotacji od sponsorów spowodowało rozwiązanie orkiestry. Szkoła przekazała instrumenty orkiestrze powstałej w 2009 r. pod patronatem Ochotniczych Straży Pożarnych w Hajnówce. Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej - z inicjatywy białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce w 1984 r. powstał Społeczny Komitet Budowy Muzeum i Ośrodka Kultury Białoruskiej w Hajnówce. „Stowarzyszenie Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej w Hajnówce” zostało zarejestrowane w byłym Wydziale Społeczno-Administracyjnym Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku w dn. 26.06.1984 r. Głównym celem statutowym Stowarzyszenia było zachowanie dziedzictwa kulturowego Białorusinów, m.in. poprzez kulturę materialną oraz inicjowanie i upowszechnianie szeroko pojętej działalności kulturalno - oświatowej współczesnej białoruskiej mniejszości narodowej w Polsce. Budowa Muzeum trwała dwadzieścia lat - od początku lat osiemdziesiątych XX wieku do 2006 r. Pracami Społecznego Komitetu Budowy Muzeum kierował Konstanty Mojsienia. To on inicjował na ten cel zbiórki pieniężne wśród społeczności białoruskiej w Polsce oraz wśród białoruskiej emigracji w Europie Zachodniej i USA. Przedsięwzięcie - także dzięki staraniom Konstantego Mojsieni - wsparły również władze Republiki Białoruś, przekazując w darze materiały budowlane i wyposażenie techniczne, a niemałymi kwotami wspomagał je budżet państwa polskiego. Do 1997 r. Ministerstwo Kultury i Urząd Rady Ministrów przyznało dotacje w wysokości 707.606 zł. Dotację w kwocie 400.000 zł przyznał premier Włodzimierz Cimoszewicz z rezerwy budżetowej. Od roku 1998 prowadzono roboty wykończeniowe wyłącznie ze środków własnych, uzyskiwanych głównie z wynajmu pomieszczeń. W jednym z wykończonych budynków działało jedyne w mieście kino. W Muzeum znajdują się sale wystawowe Muzeum EtnicznoHistorycznego Kultury Białoruskiej. Pierwszą ekspozycję nt. "Na skraju 111 Puszczy Białowieskiej" utworzono przy wsparciu organów samorządowych Starostwa Powiatowego w Hajnówce. Są tu wystawy stałe i czasowe dotyczące kultury białoruskiej oraz wystawy miejscowych artystów. Wystawy stałe: "Zanim chleb położono na stole” – wystawa etnograficzna pokazująca typową wiejską zagrodę gospodarską Białorusinów Podlasia. „Dzień za dniem” – wystawa etnograficzna poświęcona została życiu i pracy Białorusinów Podlasia, ukazana w cyklu rocznym. Muzeum jest jedynym ośrodkiem prezentującym bogactwo kulturowe, historię i tradycję Podlasia zamieszkałego przez białoruską mniejszość narodową. Zbiory Muzeum i Ośrodka Kultury Białoruskiej w Hajnówce gromadzone są w dwóch zasadniczych działach, a mianowicie: etnograficznym oraz historycznoartystycznym. Dzięki przekazywanym darom od instytucji i indywidualnych osób zbiory stale się powiększają. Muzealia dokumentują kulturę materialną Białorusinów głównie z Białostocczyzny z okresu od końca XIX . Zgromadzone eksponaty stanowiły wyposażenie budynków mieszkalnych i gospodarskich, związanych z rolnictwem, z obróbką zboża, lnu, narzędzi ciesielskich, stolarskich i kowalskich, narzędzi i przyrządów tkackich, tkanin, a także środków transportu. 24 lutego 2008 r. uroczyście odsłonięto tablicę upamiętniająca Konstantego Mojsienię - legendarnego animatora działań mniejszości białoruskiej na Białostocczyźnie, którą wmurowano w ścianę budynku Muzeum i Ośrodka Kultury Białoruskiej. Dyrektorami Muzeum byli: Jan Karpiuk, Tomasz Tichoniuk p.o. Ognisko Baletowe przy Zakładowym Domu Kultury Zakładów Suchej Destylacji Drewna – powstało w roku szkolnym 1959/1960 pod kierownictwem Cyryla Januszkowskiego, dyrektora Ogniska Baletowego w Białymstoku, który co tydzień przyjeżdżał na zajęcia do Hajnówki. Przewodniczącą rady społecznej ogniska była mgr farmacji Zofia Lelewska. Celem Ogniska było „roztańczenie” dzieci i młodzieży, ich umuzykalnienie, a także wyrobienie w nich wdzięku i kultury tanecznej. W tajniki sztuki baletowej wtajemniczani byli co roku ochotnicy w wieku 7-17 lat. Większość członków zespołu baletowego było uczniami Liceum Ogólnokształcącego nr 9. Komitet Rodzicielski liceum opłacał koszty nauki baletu uczniów swojej szkoły. Zespół występował w Domu Wojska Polskiego w Warszawie, dawał program na akademii 1-Majowej w Białymstoku, na uroczystości 70-lecia Związku Zawodowego Pracowników Leśnych i Przemysłu Drzewnego, podczas uroczystości 50-lecia ZSDD, objeżdżał z tańcami wsie powiatu hajnowskiego. Na wojewódzkich eliminacjach Festiwalu Kulturalnego Związków Zawodowych hajnowski zespół zdobył jeden z dyplomów. Wszędzie przyjmowano go entuzjastycznie. Podczas zakończenia roku kulturalnooświatowego 1970/71 największym uznaniem cieszył się występ 58-osobowego 112 zespołu baletowego, wychowanków Cyryla Januszkowskiego. Ognisko działało do czasu jego przejścia na emeryturę w 1975 r. Ogólnopolskie Plenery Meblarskie - w latach 1971 – 2007 odbyły się 32 plenery. Dyrekcja Hajnowskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Drzewnego rozumiejąc potrzebę stałego modernizowania i unowocześniania wzorów produkowanych w hajnowskiej fabryce mebli, nawiązała współpracę ze Związkiem Polskich Artystów Plastyków. W wyniku mariażu do HZPD przyjechało sześciu plastyków-architektów wnętrz. Dyrekcja dała im całkowitą wolną rękę w wyborze tematu i wyraziła zgodę na tworzenie wzorów nietypowych, charakteryzujących się ciekawym rozwiązaniem artystycznym lub też konstrukcyjnym. Dużym zainteresowaniem cieszył się projekt mebli dowolnie składanych, zaprojektowanych przez białostocka plastyczkę-architekta wnętrz, Lidię Śniatycką-Olszewską. Drugi plener odbywał się w warsztatach szkolnych ZSZ. Po raz pierwszy pojawiły się projekty dla dzieci- projektantka z Warszawy Urszula Rukat-Kłubowicz zajęła się zestawami mebli dla dzieci. Po raz pierwszy na XIII Ogólnopolskim Plenerze Meblarskim - Hajnówka w 1987 roku, zorganizowanym przy merytorycznej współpracy z Ośrodkiem SzkolnoWychowawczym w Stołecznym Zespole Rehabilitacji w Konstancinie – Jeziornie, projektowano dla osób niepełnosprawnych. W 1990 r. uczestnikiem i komisarzem pleneru została dr Janina Jezierska. Związała się z Hajnówką prowadząc 17 kolejnych plenerów, zakładając Stowarzyszenie Twórcze Studio Form Wzorniczych Hajnówka, które utworzyło Ośrodek Wzornictwa dla Dzieci Niepełnosprawnych przy ul. Parkowej, w którym od 1994 roku odbywały się plenery. Przebiegały on w kilku etapach. W lipcu odbywał się Plener Dziecięcy. Następnie w sierpniu do Ośrodka przyjeżdżali projektanci wzornictwa, którzy przez dwa tygodnie opracowywali projekty, według których modelarze wykonywali prototypy wzorów. Natomiast pierwsza połowa września była zarezerwowana dla Studentów Szkół Artystycznych. Ogólnopolski Plener Meblarski kończył się zwykle wystawą, na której prezentowane były zarówno efekty pleneru projektantów wzornictwa, jak też i prace plastyczne studentów. W dotychczasowych plenerach hajnowskich uczestniczyli znani projektanci wzornictwa z Polski, wśród których należałoby wymienić profesora ASP w Poznaniu Aleksandra Kuczmę, projektanta Andrzej Latosa z Warszawy czy też Alicję Skalską z Instytutu Wzornictwa w Warszawie. Od 2001 roku uczestniczą w nich również projektanci zagraniczni z: Estonii, Mołdawii, Bułgarii, Ukrainy i Łotwy. Podczas plenerów powstały drewniane meble i sprzęty rehabilitacyjne dla dzieci i osób dorosłych. Wystawy poplenerowe odbywały się w hajnowskim Ośrodku Wzornictwa. Eksponowane na plenerze meble musiały spełnić wysokie oczekiwania użytkownika. Wszystkie sprzęty, choć projektowane dla niepełnosprawnych, doskonale 113 nadawały się do zastosowania przez osoby zdrowe. I co ważne, wszystkie meble wykonywane były z drewna. Orkiestry Dęte w Hajnówce - Pierwszą orkiestrę strażacką zorganizował w 1928 r. Teodor Merzlak Kostecki. Następnie orkiestra dęta powstała w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego pod batutą Otokara Stoklasy, a od 1937 r. dyrygował nią kapelmistrz Daukrzewicz. W roku 1931 powstała orkiestra dęta w ZKL pod kierunkiem Romaniuka. Przy oddziale straży pożarnej Zakładów Drzewnych powstała orkiestra dęta w 1932 r., której dyrygentem był Stanisław Borowy. Po powstaniu Domu Leśnika orkiestra ta przeszła pod opiekę Rodziny Leśnika, która doprowadziła do konfrontacji własnego zespołu z orkiestrą ZKL, w wyniku czego orkiestra ZKL została przeniesiona do Białowieży. Po wojnie reaktywowano działalność orkiestr dętych przy Zakładzie Drzewnym i w Zespole Szkół Zawodowych. Obecnie działa jedna orkiestra dęta przy Ochotniczej Straży Pożarnej. Orkiestra Dęta OSP w Hajnówce - Oficjalnie, działalność orkiestry rozpoczęła się 01.01.2009 roku, lecz o wiele wcześniej zostało poczynionych szereg zabiegów organizacyjnych pod kierunkiem Józefa Korkusa. Orkiestra rozpoczęła próby już od połowy 2008 roku, wykorzystując, dzięki uprzejmości władz Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Hajnówce, zaplecze stworzone przez istniejącą przez 20 lat, lecz już rozwiązaną, szkolną orkiestrę dętą. Dyrekcja szkoły przekazała nowo powstającej orkiestrze wszystkie instrumenty dęte oraz akcesoria. Wstępne próby odbywały się w auli tejże szkoły po dwa razy w tygodniu. Po próbach w szkole orkiestra ćwiczyła w budynku Państwowej Straży Pożarnej w specjalnie wygospodarowanej w tym celu sali. Tam też odbyło się pierwsze nieoficjalne granie, tudzież pokazanie swych możliwości w spotkaniu opłatkowym funkcjonariuszy Straży Pożarnej, młodzieży oraz zaproszonych gości władz samorządowych i księży katolickiego i prawosławnego. Orkiestra zagrała wówczas szereg kolęd. Rok 2009 minął na ciężkiej pracy polegającej przede wszystkim na stworzeniu zgranej grupy muzyków. Do końca kwietnia 2010 roku dyrygentem był Józef Korkus. Problemy zdrowotne niestety nie pozwoliły mu na dalsze prowadzenie orkiestry, w związku z czym powołano na to stanowisko nowego dyrygenta - mgr Krzysztofa Romaniuka, absolwenta wyższej szkoły muzycznej w Olsztynie, który dotychczas w ekipie orkiestry grał na saksofonie altowym. Prowadził również, oprócz obowiązków związanych z orkiestrą, naukę gry wśród młodzieży na instrumentach dętych drewnianych. Dzięki jego aktywnej pracy, orkiestra może występować w składzie 25 muzyków. Większość z nich to młode pokolenie, młodzież, która dopiero rozpoczyna przygodę muzyczną. Mimo to potrafi ona godnie reprezentować miasto Hajnówka w licznych imprezach kulturalnych, jak udział w obchodach święta 3 Maja, 11 Listopada, Dniach 114 Hajnówki, Balach Sportowca czy przy otwarciach kolejnych półmaratonów. Orkiestra Dęta OSP w Hajnówce, oprócz występów w mieście, wiele razy uczestniczyła w jubileuszowych obchodach gminnych OSP nadając im niepowtarzalną atmosferę. Zespół koncertował również poza granicami kraju. W 2009 roku w Niemczech w międzynarodowym festiwalu orkiestr dętych w Hattstadt zajął 3 miejsce w klasie Vb. W 2009 roku powstał zespół mażoretek, który często występuje wspólnie z orkiestrą. Mażoretkowe dziewczyny niezaprzeczalnie podnoszą walory wizualne orkiestry. Orkiestra utrzymywana jest ze środków finansowych przyznawanych z budżetu władz miasta. Wszyscy pełnoprawni członkowie orkiestry są członkami Ochotniczej Straży Pożarnej. W dniu 09.06.2009 roku orkiestra otrzymała kompletne mundury wzoru Ochotniczych Straży Pożarnych, składające się ze spodni koloru granatowego, marynarki koloru granatowego z galowym sznurem, białej koszuli z krótkimi rękawami z naramiennikami oraz sznurem i czapki garnizonowej koloru granatowego. Na koniec października 2010 roku orkiestra ubrana została w nowe kurtki zimowe OSP. Orkiestra Dęta Hajnowskich Zakładów Przemysłu Drzewnego w Hajnówce - powstała w 1932 roku, której dyrygentem był Stanisław Borowy. Po powstaniu Domu Leśnika orkiestra ta przeszła pod opiekę Rodziny Leśnika, działała do wybuchu II wojny światowej. Działalność orkiestry reaktywowano w 1947 roku, a jej organizatorem był kapelmistrz Wincenty Domagała. Następnie orkiestrą dyrygował Franciszek Brzostek. W 1971 r. zastąpił go kapelmistrz Aleksander Tchórzewski. Orkiestra liczyła wówczas około 20 członków, w większości muzyków z dużym stażem, jak: Jan Majko, który zaczął grać jeszcze przed wojną, Bronisław Downarowicz, Władysław Socha, Eugeniusz Downarowicz, Tadeusz Łabędzki, Antoni Szeligowski i Aleksander Mazur wstąpili do orkiestry na początku lat 50-tych. Występowali na wszystkich fabrycznych i miejskich uroczystościach, akademiach i pochodach pierwszomajowych. Następnym kapelmistrzem został Bronisław Downarowicz, od 1988 r. orkiestrą kierował Józef Korkus. Orkiestra została rozwiązana w 1990 r., instrumenty przekazano do tworzonej w ZSZ Młodzieżowej Orkiestry Dętej. Orkiestra Dęta Zespołu Szkół Zawodowych w Hajnówce – została założona przez prof. Otokara Stoklasę na początku lat 30-tych przy Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego, a od 1937 r. dyrygował nią kapelmistrz Daukrzewicz. Po II wojnie światowej działała od 1948 roku pod kierunkiem Józefa Chętnika, przez okres ponad 10 lat. W 1988 roku dyrektor ZSZ mgr inż. Jerzy Jarocki zaprosił do Hajnówki kapelmistrza Józefa Korkusa, celem reaktywacji orkiestry dętej. Orkiestra pod jego kierunkiem działała przez 20 lat, występowała na 115 uroczystościach szkolnych i miejskich, akademiach i pochodach z okazji 3 Maja, 11 Listopada. Ośrodek Wzornictwa dla Dzieci Niepełnosprawnych w Hajnówce – istnieje od 1994 roku, kieruje nim dr Janina Jezierska, szefowa Stowarzyszenia Twórczego Studio Form Wzorniczych Hajnówka. Jest jedynym takim ośrodkiem w Polsce. Pomysł jego zorganizowania zrodził się z naturalnej potrzeby stworzenia stałej bazy dla projektantów przyjeżdżających tu na ogólnopolskie plenery meblarskie, organizowane od 1971 roku. W 1989 r. miasto przekazało na potrzeby Ośrodka stary budynek aresztu śledczego przeznaczonego do kasacji. Budynek stanowił ruinę, bez drzwi, okien i podłóg. Artyści chętnie przyjęli podarunek i przystąpili do jego remontu. Pieniądze na remont pochodziły z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Powstała wzorcownia, modelarnia, pracownia dla projektantów i miejsca gościnne dla dzieci, dla których indywidualnie przygotowywany jest sprzęt. Ośrodek wykonuje urządzenia do sal terapeutycznych w ośrodkach rehabilitacji, do pracowni rozwoju i terapii oraz meble dla szkół, przedszkoli, żłobków-także dla dzieci zdrowych. Swój dorobek hajnowski ośrodek prezentował w warszawskim Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, Muzeum Sztuki w Łodzi, w Pradze, Berlinie, Moskwie, na Sycylii, w Rawennie. Janina Jezierska i inni twórcy zdobyli za swoje prace wiele nagród. Prezentacje te doskonale promują ośrodek, problematykę potrzeb niepełnosprawnych oraz samą Hajnówkę. Ośrodek jest otwarty na potrzeby miasta. W lipcu odbywają się tam bezpłatne plenery plastyczne dla około 40 dzieci. Jest tam też plac zabaw. Nowa pracownia i galeria letnia umożliwia szkołom przeprowadzanie lekcji na świeżym powietrzu, a turystom obejrzenie i kupienie prac plastycznych. Plenery Rzeźbiarskie - W latach 1966-89 odbyło się w Hajnówce 19 Plenerów Rzeźbiarskich organizowanych przez Związek Polskich Artystów w Białymstoku, pod patronatem ZG ZPAP. Pierwszy Plener w 1966 r. odbywał się pod hasłem „Spotkania i eksperymenty 66`”. Dyrektor Zakładów Drzewnych Bolesław Sulima zapewnił niezbędne surowce, pomoc pracowników, nawet możliwość korzystania z maszyn i sprzętu, natomiast artyści pracowali na terenie Zespołu Szkół Zawodowych. W pierwszym plenerze brało udział 27 artystów z takich ośrodków, jak Warszawa, Gdańsk, Zakopane, Wrocław, Poznań, Bydgoszcz, Katowice. Z wybitnych nazwisk można wymienić Władysława Frycza, Józefa Kondefera, Zbigniewa Markiewicza, Ewelinę Michalską, Kazimierza Żywuszko, Stanisława Wakulińskiego. Po zakończeniu pleneru odbywały się wystawy poplenerowe, które stawały się ważnym wydarzeniem w życiu kulturalnym regionu. Następnym bezpośrednim miejscem pracy było HPPD, gdzie do dyspozycji 116 artystów przekazano przestrzenną II Ładownię przy bocznicy kolejowej. Ponadto wyasygnowano bogaty zestaw drewna – od krajowego dębu, sosny, topoli i lipy, do orzechu, mahoniu, palisandrów, aformozję i inne gatunki drewna egzotycznego. Rzeźbiarze pracowali po sąsiedzku z pracownikami zakładu. Był to ciekawy bezpośredni kontakt pracy artystów i pracy produkcyjnej. Pracownicy mieli okazję obserwować przebieg pracy twórczej od początku do końca. Widzieli, jak artyści od rana do zmierzchu rzeźbili, piłowali, rąbali, szlifowali i opalali, żeby kloc przekształcił się w dzieło sztuki. Za czasów dyrektora Aleksego Zina, kiedy komisarzem został Tadeusz Bołoz, plenery nabrały zasięgu międzynarodowego. Oprócz artystów polskich brali w nim udział zagraniczni artyści z Bułgarii, Węgier, NRD, Francji, Hiszpanii, Belgii, ZSRR, Szwecji, Jugosławii a nawet Japonii. Doszło do tego, że niezbędna okazała się selekcja i dobór uczestników, zarówno z kraju jak i zza granicy. Uczestniczyli w nich kilkakrotnie, co świadczyło o atrakcyjności i popularności plenerów. Dobre czasy dla hajnowskich plenerów skończyły się w 1980 roku. Fatalny stan gospodarki, a później stan wojenny, rozwiązanie ZPAP, utworzenie kilku stowarzyszeń branżowych, przerwały na 4 lata przeprowadzanie plenerów. Wrócono do niego w 1985 roku ale już w nowym miejscu w OTL-u, gdzie artyści objęli we władanie ogromny plac składnicy drewna, budynki gospodarcze, a gospodarze wspomagali artystów transportem. Kolejne zmiany polityczne i gospodarcze w 1989 roku zakończyły żywot Plenerów Rzeźbiarskich w Hajnówce. Komisarzami Pleneru byli m. in.: Mikołaj Wołkowycki (1966), Maria Owczarczyk (1967), Wiktor Kabac, Antonina Wysocka-Janczak (1969), Tadeusz Bołoz (1971-75), Piotr Ożerski, Jerzy Grygorczuk (1985), Tadeusz Markiewicz, Jerzy Biernat (1988, 89). Do grona organizatorów dołączyło Ministerstwo Kultury i Sztuki, Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego, Biuro Wystaw Artystycznych Związku Artystów Rzeźbiarzy, Hajnowskie Zakłady Przemysłu Drzewnego, Okręgowy Zakład Lasów Państwowych w Białymstoku, Spółka „Furnel”. Wykonane na plenerach rzeźby były eksponowane w różnych regionach Polski. Szkoda, że w Hajnówce nie udało się stworzyć domu pracy twórczej ani miejsca na ekspozycję rzeźb. Do dzisiaj w Izbie Pamięci w hajnowskim ZOZ-ie można podziwiać rzeźbę dr Tadeusza Rakowieckiego dłuta Bolesława Szawana z Sopotu, a w Domu Nauczyciela rzeźbę Juliusza Ojrzanowskiego. Pozostałe w Hajnówce po plenerach rzeźby eksponowane na otwartej przestrzeni już dawno uległy zniszczeniu. "Przebojem na antenę" – konkurs wymyślony w 2003 roku przez dziennikarzy Polskiego Radia Białystok. Ma on promować młode zespoły i pomagać w rozpoczęciu kariery, między innymi poprzez granie utworów w regionalnych rozgłośniach Polskiego Radia w całym kraju. Najpierw odbywają się eliminacje w różnych miastach, a potem wyłonione zespoły prezentują się w 117 finale w Hajnówce. Dotychczasowi zwycięzcy: 2003 rok - Piotr Karpienia z Ełku; 2004 rok- YUPA z Rzeszowa; 2005 rok - Piotr Salata, reprezentujący Polskie Radio Kielce; 2006 rok - Ewa Prus z Białegostoku; 2007 rok - Zespół Lars z Gdańska; 2008 rok - "Czaqu" z Torunia; 2009 rok - "Press" z Lublina; 2010 rok - "HELOU!" z Częstochowy; 2011 rok - "Poparzeni kawą trzy" z Warszawy. Zwycięzcy otrzymują nagrodę pieniężną i sesję nagraniową ufundowane przez prezesa Polskiego Radia Białystok oraz kontrakt z wytwórnią płytową Rosmedia. Rockowisko - festiwal rockowy w Hajnówce. Po raz pierwszy odbył się 25 lipca 2009 r. Festiwal jest inicjatywą hajnowskich animatorów kultury przy współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Hajnówki chcą nawiązać do klimatu sprzed kilkunastu lat, kiedy ROCK w Hajnówce był „na fali”. Funkcjonowało tu nawet kilkadziesiąt zespołów (ok.30), a koncerty rockowe odbywały się bardzo często i w różnych miejscach, zawsze ciesząc się powodzeniem. W mieście zaczynało swoją karierę kilka zespołów, które grywały w kraju, a niektóre grają z powodzeniem od 20 lat. Impreza ma być też alternatywą do licznych w regionie imprez masowych, komercyjnych, piknikowych. Na festiwalu dominuje muzyka rockowa w szerokim tego słowa znaczeniu. Festiwal przyjął jednodniową formułę - a w niej konkurs "kapel" oraz występy zespołów bardziej znanych z "podziemnej półki". Pierwszy koncert odbył się w miejskim amfiteatrze w parku, w centrum miasta. Ilość zgłoszonych kapel z Polski na FMR Rockowisko Hajnówka– rocznie po ok. 100, w 2011r. – ponad 120 z Polski, Białorusi, Ukrainy, Słowacji, Czech, Litwy, Rosji, Niemiec, Anglii, Szwecji, Węgier, USA, Izraela. Laureaci I edycji (25.07.2009): I nagroda - Materia ze Szczecinka, II nagroda Kuba Rozpruwacz z Hajnówki, wyróżnienie otrzymali najmłodsi wykonawcy Black Chasm z Lubaczowa. Laureaci II edycji (24.07.2010): I nagroda - Skowyt z Warszawy, II nagroda – Climatt z Brzega. Laureaci III edycji (30.07.2011): Główna nagroda – Metaliator z Warszawy, wyróżnienie - Assuzeytuyw z Białegostoku, nagroda publiczności – Królik na Uwięzi z Hajnówki. Studio Lato Radio Białystok było największą imprezą cykliczną organizowaną w latach 2000-2006, cieszącą się ogromnym zainteresowaniem hajnowian. Przybywały na nią tysiące osób. Podczas imprezy każdego lata przygotowano wiele atrakcji skierowanych do mieszkańców Hajnówki i okolic. Od godzin popołudniowych w amfiteatrze miejskim do późnego wieczora królowała muzyka. Dla publiczności grały różne zespoły: popowe, rockowe, folklorystyczne z regionu hajnowskiego jak i z całej Polski. W różnorodnej ofercie programu oprócz występów artystycznych znajdowało się mnóstwo konkursów dla dzieci, młodzieży jak i osób dorosłych. Największą atrakcją 118 festynu był koncert Gwiazdy Wieczoru - popularnego zespołu z Polski, zaś cała impreza kończy się pokazem sztucznych ogni. Od roku 2003 Hajnówka stała się gospodarzem Ogólnopolskiego Konkursu Piosenki "Przebojem na Antenę", w którym uczestniczy kilkanaście zespołów - laureatów z poszczególnych rozgłośni radiowych z Polski. Gwiazdami wieczoru były następujące zespoły:2000- Lombard, 2001 – O.N.A., 2002 – Czerwone Gitary, 2003 – Łzy, 2004 – Maciej Maleńczuk i Pudelsi, 2005 - Maciej Miecznikowski i Leszcze, 2006 – Stachursky. Teatr w Hajnówce - Początek teatru amatorskiego w Hajnówce przypada na lata trzydzieste, jego historia jest związana z Państwową Szkołą Przemysłu Drzewnego, którą w 1926 roku przeniesiono z Białowieży do Hajnówki. Wybudowano tu budynek szkolny oraz bursę szkolną, posiadającą na parterze niewielką salę gimnastyczną wykorzystywaną też jako sala widowiskowa. W 1927 roku podjął w szkole pracę góral z Nowego Targu Franciszek Bołoz, ceniony snycerz, który niebawem sprowadził do Hajnówki swoją rodzinę, a w następnym roku Otokar Stoklasa, wysokiej klasy muzyk. W 1931 roku do Franciszka Bołoza przyjechał w odwiedziny jego syn, Tadeusz – jego wielką pasją był teatr. W Hajnówce zebrał grono sympatyków sztuki aktorskiej i zajął się organizacją teatru. W jego reżyserii i scenografii wystawiono „Ciotkę Karolę" Thomasa Brandona. Rolę ciotki grał sam Bołoz, odpowiednio ucharakteryzowany w perukę zrobioną na zamówienie i elegancką czarną suknię. W roli ciotki poruszał się na scenie bardzo wdzięcznie, niby przypadkowo unosząc rąbki swej sukni odsłaniając koronkową, bardzo ozdobną bieliznę, budząc swym zachowaniem salwy śmiechu wśród publiczności. Pantofle ciotki Karola były również robione na zamówienie ze względu na nietypową męską numerację. Otokar Stoklasa grał profesora zakochanego w tytułowej ciotce. Sztuka cieszyła się ogromnym powodzeniem wśród hajnowskiej publiczności i na jej życzenie była wystawiana kilkakrotnie na scenie Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego. Sztukę wystawiano również w Narewce i Białowieży. Przedstawienie to zachęciło Stoklasę do dalszego wystawiania sztuk, które były grane w innym składzie, głównie przez młodzież. Wystawiano nawet wodewil z pieśniami i muzyką pt. „Łobzowianie”. Profesor Stoklasa kierował orkiestrą dętą, tworzył muzyczne widowiska i przedstawienia teatralne: „Złoty cielec", „Teść", „Podejrzana osoba", wspomnianą wcześniej „Ciotkę Karolę". Wszelkie stroje i rekwizyty robiono we własnym zakresie. Tylko do sztuki „Damy i Huzary” Fredry sprowadzono kostiumy z teatru w Warszawie. W organizacji TUR grupę teatralną organizował Czesław Obuchowicz i E. Kuszman, nosiła nazwę "Pobódka", a sztuki teatralne i występy satyryczne prezentowała w kinie LUX i w świetlicy Fabryki Chemicznej. W 1935 r. ZD oddały do użytku Dom Ludowy imienia marszałka Józefa Piłsudskiego. Staraniem Rodziny Leśnika w 1935 roku, na wzór teatru 119 amatorskiego Państwowej powstała " ... Sekcja Miłośników Sceny, która miała budzić poczucie piękna i zamiłowanie do sztuki wśród społeczeństwa. Nie udało się jednak ustalić jakie sztuki teatralne wystawiano. " O działalności Sekcji Miłośników Sceny pisano na łamach międzywojennego czasopisma "Echa Leśne". W 1935 roku z teatrem objazdowym przyjechali do Hajnówki Czesława i Jerzy Paweł Siekierzyńscy - zawodowi aktorzy warszawscy, grający na scenach Teatru Ludowego w Warszawie, Teatru Polskiego w Łodzi, Płocku, Wilnie, Petersburgu, Moskwie, Radomiu, Kaliszu. W Lublinie Paweł Siekierzyński był dyrektorem teatru Halickiego, później Wielkiego, dyrektorował teatrowi radomskiemu. Należał do zespołu Krakowskiego Teatru Bagatela. Dom Ludowy z ogromną salą widowiskową, rozpoczynająca próby teatralne Sekcja Miłośników Sceny, zapewne w jakimś stopniu zdecydowały, że Siekierzyńscy zatrzymali się w Hajnówce na dłużej. Zamieszkali w pierwszym czworaku, zaraz obok Domu Leśnika. Pan Paweł podjął pracę w tartaku, jako urzędnik państwowy, zaś pani Czesława zajęła się organizacją teatru. Młodych adeptów sztuki uczyła zachowania się na scenie, dobrych manier, prawidłowej interpretacji tekstu, dykcji i wszelkich niuansów teatralnych. Ogólnopolskie czasopismo "Echa Leśne" pisało: "..24.VI.1936 r. została wystawiona komedia Arnolda Bacha "Kiszpańska Mucha" przy współudziale Pani Siekierzyńskiej, Smoktunowiczowej, Radwańskiej, Glinkówny, Bieglukówny oraz panów Radziwinowicza, Borkowskiego, Olszewskiego, Malinowskiego, Lewickiego i Bogusza. Dochód w sumie 160 złotych, został przeznaczony na żywotne potrzeby sekcji. Licznie zgromadzona publiczność oklaskiwała zarówno sztukę, która dzięki starannej oprawie scenicznej wypadła bardzo efektownie, jak i wykonawców, darząc ich oklaskami." Teatr wystawiał nową sztukę raz w miesiącu. Były to dramaty, komedie, farsy, sztuki ludowe czy baśnie fantastyczne dla młodzieży. Dochód z biletów przeznaczano na uszycie lub zakup garderoby czy potrzebnych atrybutów teatralnych, czasem określone sumy przeznaczano na zakup książek do biblioteki Leśnika. Tadeusz Bołoz po wyjeździe w 1933 r. na studia w Wilnie, wrócił do Hajnówki tuż przed wybuchem wojny. Rozpoczął pracę w nowo utworzonym gimnazjum jako nauczyciel. Utworzył tu teatr szkolny. Jego uczniem i zarazem członkiem zespołu teatralnego był Stefan Treugutt. " ... W tym czasie zorganizowałem w Hajnówce teatr szkolny. Pamiętam, że w "Ślubach panieńskich" jako Gucio popisywał się Stefan Treugutt, znany krytyk teatralny. Kto wie .... , czy właśnie wtedy nie zaraził się teatralnym bakcylem.. " wspominał Tadeusz Bołoz. O hajnowskim teatrze szkolnym w książce "Teatr Polski w latach 1918-1965" Stanisław Marczak - Oborski pisze: " ... Centrum życia teatralnego lat 1940-41 stały się tereny wschodnie. Najczystszym nurtem były scenki uczniowskie, zachowały się na przykład wiadomości o Polskiej Szkole Średniej nr 4 w 120 Hajnówce, gdzie wystawiane w całości i starannej oprawie plastycznej "Śluby panieńskie" poszły kilkanaście razy. Następnym widowiskiem były "Dziady"; scena pierwsza, aktu pierwszego (cela u Bazylianów) w całości i kawałki sceny drugiej (improwizacja). W maju 1941 zagrano jeszcze "Komunę Paryską", natomiast do prezentacji fragmentów "Róży" Żeromskiego nie udało się doprowadzić. Nauczyciel i artysta malarz Tadeusz Bołoz kierował tą robotą, w której młodzież całkowicie się pogrążyła, teatr stał się treścią jej życia, angażującą wszystkie zainteresowania, niepokoje i porywy”. Po wojnie Tadeusz Bołoz wyjechał do Białegostoku. Po wyjeździe Siekierzyńskich z Hajnówki do Bydgoszczy pod koniec 1946 roku, impresariem i reżyserem w zespole został Aleksy Zin. Zespół nawiązał współpracę z teatrem zawodowym w Białymstoku, w wyniku której mógł korzystać, na zasadzie użyczenia, z kostiumów do określonych sztuk oraz innych rekwizytów, głównie do charakteryzacji. Opiekę niejako techniczną nad zespołem teatru, a więc w zakresie transportu, materiałów do dekoracji itp., sprawowały HZPD, jako zakład macierzysty. W ciągu ponad dziesięcioletniego okresu funkcjonowania zespół dostarczał mieszkańcom Hajnówki i innych miejscowości: Białowieży, Bielska Podlaskiego, Białegostoku, Łomży i innym doskonałej kulturalnej rozrywki. Wszystkie prezentowane przedstawienia, trafnie dobierane z ówczesnego repertuaru, grane na zupełnie dobrym poziomie, były zawsze życzliwie przyjmowane i pozytywnie oceniane przez publiczność. Niech dowodem na to będzie fakt, że wiele sztuk grano w Hajnówce w pewnych odstępach czasu, po trzy, cztery razy, przy pełnej widowni. Dodatkową atrakcję przedstawień stanowiły zawsze występy dwóch orkiestr Domu Leśnika, dętej i strunowej, które grały na przemian, przed rozpoczęciem przedstawienia oraz w czasie przerw między odsłonami. Dobrze zaprojektowane i wykonane starannie dekoracje, zgodnie ze scenariuszem i intencją autora sztuki, dopełniały doskonale całości oprawy scenicznej. Zespół wystawiał między innymi następujące sztuki: "Imieniny Pana Dyrektora" Zdzisława Skowrońskiego i Józefa Słotwińskiego, ,,30 Srebrników" Howarda Fasta, "Ich czworo" Gabrieli Zapolskiej, "W małym domku" Tadeusza Rittnera, "Moralność Pani Dulskiej" i "Klub kawalerów" Gabrieli Zapolskiej, "Grube ryby" Michała Bałuckiego, "Ożenek" Ignacego Gogola, "Damy i Huzary" oraz "Zemstę" Aleksandra Fredry, "Sublokatorkę" Adama Grzymały-Siedleckiego i wiele innych, niestety niezapamiętanych. Zespół uczestniczył w różnych festiwalach i eliminacjach wojewódzkich i ogólnokrajowych, gdzie zawsze był wysoko oceniany. Wszystko to sprawiało, że spontaniczna wprost działalność zaistniałego po latach wojny zespołu teatralnego, przy braku telewizji i słabo funkcjonującym kinie, była jedyną rozrywką kulturalną, nie tylko dla miłośników tej sztuki. W zespole teatru, podczas całego okresu działania, przewinęła się znaczna ilość osób: Tadeusz Berger, Stanisław Bill, Eugenia Bieniakońska, Czesława Bożyczko, Irena Dobrzańska, Kazimiera Flisińska, Artur Gartkiewicz, Karolina 121 Gądek, Franciszek Jakubowski, Marian Kacprzak, Wiktor Karpowicz, Leszek i Henryk Kiersnowscy, Wiera Krylenko, Wanda Kulgawczyk, Stanisław Kowalski, Zofia Kulpanowska, Wiesława Marcinkiewicz, Wanda Michalak, Alina Olejnicka, Wacław Olszewski, Padewska, Anna Pilska, Edward Poniecki, Teresa Smolińska, Wiechowska, Halina Stocka, Leon Tokarzewicz, Ryszard Wysocki, Aleksy i Władysław Zinowie oraz wielu innych. Główne role kobiece, szczególnie amantki, grały w zespole z reguły Irena Dobrzańska, Halina Stocka i Eugenia Bieniakońska. W drugiej połowie lat 50-tych ubiegłego stulecia Związki Zawodowe, sprawujące generalnie patronat nad wszelką amatorską działalnością kulturalną w kraju, zaczęły promować zespoły taneczno-estradowe i chóralno-muzyczne. Zespoły teatralne natomiast, jako zbyt kosztowne i trudne w realizacji zaczęto likwidować. Z tego powodu hajnowski zespół teatralny zakończył swą działalność w 1957 r. "Gdyby nie było Siekierzyńskich, nie byłoby tego teatru. To, że cieszył się dobrą opinią, to też wynika stąd, że miał bardzo dobre początki. Siekierzyńscy, to byli ludzie w teatrze zakochani" - wspominał po latach Władysław Zin. " ... Siekierzyńscy, jako zawodowi aktorzy nieprzerwanie stanowili trzon Teatru. Przekazali oni młodemu zespołowi, nie tylko trudną sztukę reżyserowania, ale również wiele innych tajników z dziedziny funkcjonowania teatru. Młodych adeptów sztuki aktorskiej nauczyli przede wszystkim starannej dykcji, prowadzenia kulturalnego dialogu z innymi osobami, prawidłowego poruszania się i spożywania posiłków, na scenie dobierania odpowiednich ubiorów, przebywania w różnych okolicznościach w towarzystwie innych osób i wiele kwestii, jak się okazało, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania zespołu. Była to po prostu doskonała szkoła życia i kultury osobistej wielu młodych ludzi.." Po wojnie wielką popularyzatorką sztuki teatralnej w hajnowskim Liceum Ogólnokształcącym nr 9 była Walentyna Kruszewska. Absolwentka z 1948 roku Janina Bohdanowicz pamięta przygotowane przez nią przedstawienia "Starej Baśni", "Ciotki Karoliny", a Edward Poniecki „Rewizora” z udziałem Anatola Bodakowskiego i Włodzimierza Krutela. Na początku lat 60. grano jednoaktówkę „Matka” będącą fragmentem „Dwóch teatrów” Szaniawskiego. Szkoda, że nie zachowały się żadne zdjęcia z tego okresu. Na szczęście w archiwach szkolnych są zdjęcia dokumentujące sztuki teatralne z lat 60.: „Nowe szaty króla” i „Porwanie Sabinek”. Na przełomie lat 60. i 70. polonistka Zespołu Szkół Zawodowych - Irena Kostera, obok zajęć dydaktycznych prowadziła koło teatralne grupujące utalentowaną młodzież z ZSZ, Technikum Drzewnego, Technikum Mechanicznego. Prezentowało ono w szkole i poza nią spektakle „My z II połowy XX wieku” wg poezji T. Różewicza i M. Hillar (nagroda wojewódzka), „Śluby panieńskie” A. Fredry i „Kordian” J. Słowackiego w interesującej scenografii Wiktora Kabaca (społecznie). W 1974 roku przeszła do Liceum Ogólnokształcącego nr 9, gdzie będąc wierna swojej pasji 122 wychowania poprzez sztukę prowadziła grupę teatralną „Żak”. Z powodzeniem wystawiano „Antygonę” Sofoklesa, „Serca w miłości uparte” wg „Dziadów” Mickiewicza, „Prometeusza w okowach” Ajschylosa. W 1962 r. zbudowano Dom Nauczyciela, w którym działał teatr amatorski składający się z młodych pracowników HPPD, pod kierunkiem Wiktora Kabaca, specjalizujący się w sztuce współczesnej. Największym osiągnięciem było zakwalifikowanie się do Ogólnopolskiego Przeglądu Aktywności Kulturalnej Ludzi Pracy prezentując tam inscenizację „Przeciętniaka” Minkowskiego. Działalność teatralną prowadzono w Zakładowych Domach Kultury „Leśnik” i „Górnik”. W połowie lat 70. młodzi pracownicy HPSDD z powodzeniem wystawiali sztukę „Moralność Pani Dulskiej”. Po okresie marazmu lat 80. w HDK w 1989 r. powstała „Estrada Poetycka”, którą założyła Ewa Korkus. Jej kontynuatorką była → Młodzieżowa Grupa Teatralna “Dzieci Ewy” – również prowadzona przez Ewę Korkus od 1992 r. W 1998 r. powstał młodzieżowy zespół teatralny → „Improwizacja” działający pod kierunkiem p. Alicji Sobuń. W marcu 2003 r. powstała grupa teatralna, którą prowadził instruktor Mariusz Orzechowski. Zrzeszała ona osoby wrażliwe, inteligentne, które realizowały się w spektaklach słowno-muzycznych. Uczestnictwo w zespołach teatralnych ułatwiało kontakt z ludźmi, przygotowywało do egzaminów do szkoły teatralnej. Kilka osób zostało aktorami –Piotr Bujko, →Monika Dawidziuk, →Justyna Figacz, →Diana Jędrzejewska, →Joanna Litwin, →Katarzyna Sadowska, →Iwona Siemieniuk. Towarzystwo Przyjaciół Hajnówki - było organizacją działającą w latach 30-tych pod przewodnictwem Remigiusza Ejchlera i Pelagii Rakowieckiej. Wśród realizowanych zadań statutowych, niezwykle ambitnym, niemal priorytetowym i jakże trudnym staraniem była poprawa warunków socjalnych hajnowian. Towarzystwo podjęło się budowy osiedla, nazwanego Siwą i Białą Kolonią. W 1934 roku zaciągnęło kredyt w wysokości 100.000,00 zł w Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie na budowę 100 bliźniaczych domów mieszkalnych w Hajnówce. Weksel in. blanco, składany w imieniu Towarzystwa wystawił Zarząd : Remigiusz Ejchler (przewodniczący) Pelagia Rakowiecka (sekretarz) i Antoni Zabdyr (skarbnik). Podpisy jako żyranci weksla złożyli członkowie Towarzystwa w osobach: Aleksander Chadaj, Władysław Chmielewski, Józef Ewartowski, Julian Gil, Andrzej Gimza, Antoni Januszkiewicz, Sylwester Januszkiewicz, Franciszek Jeżyk, Ludwik Komar, Mikołaj Krupa, Wiktor Malentowicz , Antoni Milewski, Alfons Roguziak, Bronisław Sadokierski, Józef Sapiejko, Jan Tarasiewicz, Szczepan Wasiak, Stanisław Witczak, Józef Wojciechowski, Stanisław Woliński. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Hajnowskiej powstało 29 sierpnia 1969 roku z inicjatywy grupki nauczycieli: Aleksandra Chileckiego, Marii Mierzwińskiej, Witolda Tatarczyka, Juliusza Ojrzanowskiego i Ireny 123 Dobrzańskiej na spotkaniu organizacyjnym w Domu Kultury „Górnik”. Zjazd założycielski odbył się 14 stycznia 1970 r. z udziałem przedstawiciela Białostockiego Towarzystwa Historycznego pana Hryniewickiego. Prezesem Towarzystwa wybrano Jarosława Dobrzańskiego dyrektora Hajnowskiego Przedsiębiorstwa Suchej Destylacji Drewna. Funkcję sekretarza powierzono Marii Mierzwińskiej. Siedzibą organizacji pozostał Dom Kultury Hajnowskiego Przedsiębiorstwa Suchej Destylacji Drewna. W lipcu 1970 roku zatwierdzono Statut. W 1969 roku należało do niego 19 osób, a już w 1970 liczyło ono 64 członków. Zadaniem Towarzystwa było działanie na rzecz wszechstronnego rozwoju kultury regionu. W czerwcu 1977 ponowiło działalność w nowej strukturze organizacyjnej jako Towarzystwo Przyjaciół Hajnówki - Prezesem został Aleksy Zin. Funkcję wiceprezesów pełnili: Witold Tatarczyk, Tadeusz Berger i Leon Dubas. Pani Irena Dobrzańska była sekretarzem, zaś Stanisław Kowalski skarbnikiem. Już w sierpniu 1977 r. zatwierdzono nowy statut. Przez lata zmieniał się zarząd i prezesi kolejnych kadencji: Jarosław Dobrzański 1970-1975, Aleksy Zin 1977-1980, Cezary Czarnecki 19801984, Aleksander Prystupiuk 1984-1988, Aleksander Łukaszuk 1988-1989, Aleksander Prystupiuk 1989-1991, Jadwiga Rudzińska- Patejuk 1991 –2005, Alla Gryc 2005-2009, Jolanta Antowska od 2009. Zmieniali się sekretarze kolejnych kadencji: Maria Mierzwińska 1970-77, Irena Dobrzańska 1977-78, Irena Kuczkin 1979 – 1991, Janina Jakubowicz 1991 – 1996, Edward Lipiński 1996 – 2005, Krystyna Kościewicz 20052009, Alla Gryc od 2009.Zmieniała się też liczba osób zrzeszonych w organizacji, ze względów naturalnych....odchodzili. Odchodzili ludzie których, do dziś z szacunkiem i wzruszeniem wspominamy, są legendą i historią naszego miasta. W kolejnych latach w organizacji było stowarzyszonych 275 hajnowian. Towarzystwo było najaktywniejszą organizacją w czasach prezesury Aleksego Zina. W ciągu jednego roku 1977 zapisały się do organizacji aż 124 osoby. Na zjeździe w 1984 r. w uznaniu zasług Aleksego Zina dla Towarzystwa wybrano go honorowym Dożywotnim prezesem TPH. Wielkie zasługi należy uznać Witoldowi Tatarczykowi nauczycielowi Technikum Drzewnego, który aktywizował młodzież rozwijając zainteresowania historyczne w szkolnych kołach skupiał młodzież chętną do działalności społecznej. Zadaniem towarzystwa było kultywowanie tradycji historycznych regionu, rozwijanie jego kultury, a także wyzwalanie i organizowanie społecznej inicjatywy na rzecz rozwoju miasta. Dla realizacji powyższych zadań stworzono sekcje historyczną, kulturalną i gospodarczą. Sekcja historyczna 124 gromadziła materiały dotyczące ziemi hajnowskiej i opracowywała historię miasta i biografie zasłużonych hajnowian. Sekcja kulturalna czyniła starania o utworzenie Muzeum Drzewnictwa. Od początku istnienia wiele uwagi poświęcało popularyzacji osób, którzy wnieśli wkład w rozwój kultury w Hajnówce. Towarzystwo było współorganizatorem imprez, odczytów i spotkań. Włączyło się w organizowanie Ogólnopolskich Festynów Robotniczych. Towarzystwo aktywnie uczestniczyło w organizowaniu imprez, których zasięg znacznie wykraczał poza granice Hajnówki. Były to – plenery rzeźbiarskie, meblarskie, organizowane przez Hajnowski Dom Kultury dni muzyki cerkiewnej, ogólnopolskie Przeglądy Filmów Animowanych. Towarzystwo zajmowało się również popularyzacją wiedzy o Hajnówce. Wraz z Miejską Biblioteką Publiczną im dr Tadeusza Rakowieckiego i Hajnowskim Domem Kultury organizowało Turniej Wiedzy o Hajnówce dla młodzieży szkół średnich. Działacze TPH mieli swój wkład w pracy w osiąganiu przez Hajnówkę czołowych miejsc w konkursach Krajowy Mistrz Gospodarności. Honorowy prezes Aleksy Zin przewodniczył przez wiele lat Społecznemu Komitetowi Budowy Szpitala w Hajnówce, którego działalność była ukierunkowana na niedopuszczenie do opóźnień w budowie tego szpitala. TPH delegowało także swoich przedstawicieli do prac Komisji Wyborczych do: Sejmu, Samorządów oraz Wyborach Prezydenckich. W 1984 roku podjęło się dwóch ambitnych i trudnych zadań wymagających znacznego zaangażowania. Były to: Budowa Muzeum Drzewnictwa i wydanie Monografii Hajnówki. Zadania te przez wiele lat dominowały w działalności Towarzystwa. Powołano honorowy Komitet Budowy, którego przewodniczącym został ówczesny Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego mgr inż. Waldemar Kozłowski, w 1985 r Ministerstwo przekazało na budowę muzeum 6 ml. zł, a wojewódzka Rada Narodowa 2 ml. zł.. Naczelnik miasta sfinansował opracowanie dokumentacji technicznej. HPPD podjęło się roli inwestora zastępczego. Opracowano dokumentację. Wielką pomoc okazał członek TPH, zastępca dyrektora „Miastoprojektu” Waldemar Święcicki. Autorem projektu Muzeum był również hajnowianin z pochodzenia architekt Jan Kabac. Wykonano niezbędne wyburzenia w adaptowanym na Muzeum budynku, wymieniono w nim stropy i dach, ocieplono ściany, wykonano parter dobudowanej części od strony wschodniej, wykonano fundamenty pod część frontową budynku, uzbrojono teren, doprowadzono sieć ciepłowniczą. Wyczerpały się środki finansowych TPH było zmuszone w marcu 1988 roku całkowicie wstrzymać budowę. Już w 1987 roku Prezydium TPH widząc trudności finansowe podjęło działania mające na celu ustalenia przeznaczenia 125 budynku mające większe możliwości wsparcia finansowego na jego realizację. Wystąpiono do Urzędu Wojewódzkiego z propozycja zmniejszenia powierzchni dla Muzeum Drzewnictwa, część budynku przeznaczyć na pomieszczenia niezbędne dla stworzenia ośrodka rzeźby w drewnie, a część na potrzeby Domu Kultury. Koncepcje zaakceptowano niestety nie przekazano środków finansowych. Podstawą funkcjonowania Towarzystwa Przyjaciół Hajnówki jest Statut uchwalony 15.03.2005 r. przez Walne Zgromadzenie członków. Stowarzyszenie jest zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym w Białymstoku i otwarte dla wszystkich, którzy chcą społecznie pracować na rzecz Hajnówki. Towarzystwo skupia osoby i instytucje zainteresowane stanem i rozwojem Hajnówki, pielęgnowaniem i upowszechnianiem dziedzictwa kulturowego – w tym historii, sztuki, architektury i folkloru. Celem działalności Towarzystwa jest podtrzymywanie tradycji historycznych miasta rozwijanie jego kultury i zapewnienie mu poczesnego miejsca w życiu województwa i kraju. (Opr. Alla Gryc). Turniej Hajnówka – Kórnik odbył się 18 lutego 2001r. w ramach Telewizyjnego Turnieju Miast. Organizatorem i sponsorem medialnym Turnieju był Program 3 TVP - Telewizja Regionalna. Redaktorem prowadzącym był Wojciech Koronkiewicz. Tego dnia, pomimo bardzo kapryśnej pogody w Hajnówce (silny wiatr, zamiecie śnieżne), na plac przed Urzędem Miasta tłumnie przybyli mieszkańcy Hajnówki i okolic. Impreza rozpoczęła się o godz. 11.00 występem znanego na Podlasiu i nie tylko zespołu „Czeremszyna”. Relacja „na żywo” z imprezy w TVP rozpoczęła się o godz. 11.30. Hajnówka powitała telewidzów m.in. wiązanką tańców ludowych Podlasia zaprezentowanych przez Młodzieżowy Zespół Tańca Ludowego Hajnowskiego Domu Kultury prowadzonego przez mgr Annę Baran. Od tej chwili został uruchomiony telefon audiotele, na który mieszkańcy i sympatycy miast do godz. 15.50 mogli dzwonić i oddawać swoje głosy na wybrane miasto. Głosy telewidzów miały później zdecydować o zwycięstwie wybranego miasta w Teleturnieju. Następnie na scenie w Hajnówce prezentowała się Orkiestra Dęta Zespołu Szkół Zawodowych w Hajnówce oraz zespoły artystyczne HDK i hajnowskich szkół średnich, TVP na swojej antenie prezentowała felietony filmowe o mieście i gminie Hajnówka, w tym słynny napad na pociąg. Prezentowano walory turystyczne naszego regionu oraz twórców ludowych (rzeźbiarzy, słomiarzy i wikliniarzy). Po tej prezentacji odbył się występ Białoruskiego Zespołu Pieśni HDK, przedstawiono felieton o pieczeniu chleba oraz migawki z kuligu w Puszczy Białowieskiej. Później swoje programy artystyczne zaprezentowały hajnowskie szkoły podstawowe oraz gimnazja. Występy dzieci spotkały się z dużym uznaniem hajnowian. Mieszkańcy Hajnówki mogli nie tylko oglądać popisy artystyczne na scenie, ale także 126 spróbować pieczonego prosiaka i grochówki podawanej w drewnianych półmiskach przez kucharzy „Hotelu Orzechowski”. Dziczyznę prosto z rożna serwował także „Zajazd Myśliwski”. Na placu można było podziwiać również plecione z gałęzi brzozowych sylwetki zwierząt (m.in. żubra, konia w zaprzęgu) wykonane przez hajnowianina – p. Jerzego Androsiuka oraz wyroby ze słomy i zabawki z drewna. Ostatnie antenowe wejście Hajnówki było wejściem zwycięzcy. Nasza wizytówka – Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – tylko dopełnił „czary zwycięstwa”. O godzinie 15.50, kiedy zakończono głosowanie audiotele, Hajnówka zebrała 7536 głosów, natomiast Kórnik – 4440. Wydawnictwo "Bratczyk" - założone w 1995 r. przez Marka Jakimiuka. Wydaje literaturę duchową - książki i broszury - oraz organizuje wystawy fotograficzne. Jedna trzecia nakładu literatury jest rozprowadzana w Hajnówce. Często są to pozycje wydawane po 7 tys. egzemplarzy. "Bratczyk" w minionych latach zorganizował wystawy fotograficzne "Athos" i "Św. Grzegorz Peradze", które potem ruszyły w Polskę, gdzie cieszyły się dużą popularnością. W 2007 roku Marek Jakimiuk zorganizował dwie wystawy fotograficzne - "Śladami Chrystusa po Ziemi Świętej" i "Monastery Rosji". Pierwsza odbyła się w dużej auli białoruskiego liceum, druga w dolnej cerkwi soboru Świętej Trójcy podczas Dni Muzyki Cerkiewnej. Zasłużony dla Powiatu Hajnowskiego - Tytuł przyznawany przez Radę Powiatu Hajnowskiego ustanowiony uchwałą Nr XV/104/08. Tytuł „Zasłużony dla Powiatu Hajnowskiego” jest wyrazem uhonorowania i wyróżnienia osób za zasługi położone na rzecz rozwoju i promocji Powiatu Hajnowskiego.Lista dotychczasowych laureatów: 2009 rok - Włodzimierz Cimoszewicz, Sergiusz Martyniuk, Mieczysława Bogdanowicz, Aleksander Prokopiuk, Jakub Ostapczuk, ks. Michał Niegierewicz, Barbara Kuzub – Samosiuk, 2010 rok - abp gen. bryg. dr Miron Chodakowski, Manfred Gregersen, Egon Schwilgin, Aleksander Bondaruk, Wiera Pawluczuk, Grzegorz Tomaszuk, ks. prałat Zbigniew Niemyjski, Mikołaj Czykwin, Jarosław Perszko, Alla Gryc, Michał Skiepko, Paweł Blomberg, Mirosław Krasnopolski; 2011 rok - Michał Kiryluk, Bożena Lewczuk, Walentyna Macuta, Mikołaj Miażenny, Lech Jan Michalak, Ryszard Pater, Artur Tumiel, Bożena i Jan Walencikowie, Władysław Zin. 2012 rok – Aleksander Jurkiewicz, Wiktor Kabac, Mariusz Kubacki, Eugenia Olszewska, Mikołaj Pawilcz, Mirosława Pawłowska, Edward Poniecki, Michał Puc, Tomasz Samojlik. 2013 rok – Maria Zdanowska, Anatol Ochryciuk, Aleksander Sielicki, Anatol 127 Pawłowski, Jakub Sadowski, Sławomir Smyk, Jarosław Kot, Zespół Pieśni Hajnowskiego Domu Kultury „Echo Puszczy”. Zespół Mażoretek w Hajnówce - został założony przy OSP Hajnówka w kwietniu 2009 roku i od tego czasu stał się dumą naszego miasta. Obecnie należy do niego 8 dziewczyn w wieku od 15 do 18 lat. Jednak skład wciąż się zmienia, gdyż co jakiś czas dołączają nowe osoby. Zajęcia są prowadzone przez panią Marię Gierasimiuk, instruktorkę tańca z Białegostoku, a odbywają się w każdy czwartek w HDK. Mażoretki debiutowały podczas Międzynarodowego Przeglądu Orkiestr w Hattsted w lipcu 2009 roku. Od tego czasu występują na różnych uroczystościach w Hajnówce, jak i w innych miejscowościach, biorą udział w konkursach i przeglądach, a swoim tańcem przykuwają uwagę wszystkich widzów. Zespół muzyczny PKP w Hajnówce – powstał w 1966 r. przy świetlicy kolejowej pod kierownictwem Wincentego Domagały. Zespół muzyczny akompaniował tercetowi żeńskiemu, w którym śpiewały trzy siostry: Danuta Tabuła, Wanda Michalak i Jadwiga Komar. Tercet wielokrotnie występował nie tylko przed publicznością hajnowską ale również w Ełku, Łowiczu i Czeremsze. W 1967 roku tercet zajął pierwsze miejsce w powiatowych eliminacjach konkursu piosenki radzieckiej, a solistka Wanda Michalak zajęła drugie miejsce w eliminacjach wojewódzkich w Ełku. Zespół Pieśni i Tańca ZSDD – powstał przy Zakładzie Suchej Destylacji Drewna w Hajnówce. Jego początki sięgają 1945 r. kiedy z inicjatywy ZMW powstał przy zakładzie zespół świetlicowy. Bardzo często organizowano przedstawienia i wieczornice dla pracowników zakładu i społeczeństwa Hajnówki. Praca zespołu nabrała właściwego kierunku od 1948 r. W tym czasie zainteresowały się nim Związki Zawodowe. Zorganizowano komisję kulturalnooświatową. Zwiększyła się ilość występów. Zespół brał udział w wyjazdach do gmin: Kojły, Leniewo, Nowoberezowo, Boćki, Czyże, Szostakowo, Eljaszuki i Krywiatycze." Zespół ćwiczył w świetlicy zakładowej mieszczącej się przy ul. Wróblewskiego, której kierowniczką była Janina Lesiak. Jako pierwszy powstał zespół chóralny i orkiestra, którymi kierował Wincenty Domagała. Rozwój zespołu nastąpił w 1954 r., kiedy dyrektorem ZSDD był Stanisław Marcińczak. Wówczas zakład był nie tylko wytwórcą dóbr materialnych, ale musiał też spełniać dodatkowo funkcje polityczno-społeczne, zobowiązany był do finansowego patronatu nad działalnością kulturalno-oświatową. W 1955 r. powstał zespół taneczny prowadzony początkowo przez Alinę Bosko. Raz w tygodniu z Białegostoku przyjeżdżał na próby wybitny tancerz Cyryl Januszkowski. W lutym 1957 roku Zespół Pieśni i Tańca wystąpił na uroczystości otwarcia Domu Kultury "Górnik". Kilkuletnia praca całego zespołu 128 przyniosła znakomite efekty, czego wynikiem były występy w latach 19591961 na Ogólnopolskich Dożynkach na Stadionie Dziesięciolecia. W zespole tanecznym występowali m. in.: siostry Charkiewicz, Teresa Romanowska (Abramczuk), Stanisława Powaga (Ożyńska), Wanda Mirek, Irena Sołtys (Stawarz), Borys Buszko, Tichon Dudnik, Marian Kord, Eugeniusz Kowalski, Jerzy Panasiuk, Zdzisław Zalejski, Kazimierz Bobkiewicz, Zdzisław Zbitowski. Działalność Zespołu Pieśni i Tańca ZSDD zakończyła się na początku lat 60tych. Cyryl Januszkowski kontynuował pracę z hajnowską młodzieżą w Ognisku Baletowym, które działało do 1975 r. Zespół Pieśni i Tańca „Echo Puszczy” – powstał w 1948 r. przy Zakładowym Domu Kultury Zakładów Przemysłu Drzewnego w Hajnówce pod kierownictwem Franciszka Brzostka. Zespół Pieśni "Echo Puszczy" - powstał w 1982 roku przy Hajnowskim Domu Kultury. Dyrygentem jest Alina Niegierewicz. Pierwszy koncert Zespołu odbył się 18 września 1982 roku przed hajnowską publicznością. Od 27 lat Zespół Pieśni HDK promuje, pielęgnuje i podtrzymuje podlaskie tradycje kulturowe związane ze śpiewem wśród mieszkańców Podlasia, Polski i nie tylko. Zespół Pieśni jest zintegrowany ze środowiskiem lokalnym, z niego wyrasta, tworzą go wyłącznie amatorzy, z miłości do kultury, muzyki ludowej, z pasji do śpiewu i kultywowania tradycji przodków, mieszkańców regionu wschodniego Podlasia. Kultywując tradycje ludowe swoich przodków w swoim repertuarze znajduje miejsce na polskie, białoruskie i tzw. „tutejsze” utwory, wyrosłe z tradycji i języków obydwu kultur. Członkowie Zespołu bardzo dużo występują na scenie (od chwili utworzenia Zespół wystąpił na scenie 418 razy) nie tylko przed polską ( występowali we wszystkich miejscowościach powiatu hajnowskiego oraz w Warszawie, Białymstoku, Krakowie, Gdańsku, Sopocie, Suwałkach, Młynarach, Opolu, Częstochowie, Wigrach, Puńsku, Zielonej Górze, Terespolu, Jabłecznej, Siemiatyczach, Sokółce, Bielsku Podlaskim, Łomży, Inowrocławiu), ale również i zagraniczną publicznością na Białorusi (Prużany, Mińsk, Lida, Swisłocz, Pierwomańsk, Litewsk, Witebsk, Porozowo), Litwie, Słowacji, Czechach. Zespół Pieśni HDK godnie promuje kulturę polską m.in. podczas Dni Kultury Polskiej w Porozowie Białorusi w 2006 roku zorganizowanych przez Zarząd Główny „Związku Polaków na Białorusi”. Poprzez swoją twórczość chroni od zapomnienia dawne tradycje muzyczne regionu Podlasia i Polski oraz przedstawia je młodemu pokoleniu, tym samym zachęcając je do pamiętania o swych „korzeniach”, a także proponuje pewien styl życia, bądź, co bądź alternatywny do dzisiejszego konformizmu i konsumpcyjności. Zespół wprowadzając w swoją twórczość utwory pochodzące z kultury wyrosłej na pograniczu Polski wzbogaca tym samych rdzenną kulturę Polską, która staje się przez to bardziej atrakcyjna i różnorodna w swojej formie 129 dla odbiorców. W 1998 roku w Warszawie występował podczas koncertu „Wspólnota w kulturze”, gdzie został doceniony za swoją twórczość. Zespół nagrał również muzykę do filmu „Cztery pory roku Puszczy Białowieskiej”, gościnnie występował w filmach Tamary Sołoniewicz dotyczących regionu Podlasia np. „Ballada kresowa”. Często był bohaterem reportaży emitowanych na Antenie TVP3 Białystok i Polskiego Radia Białystok, a także wystąpił w Pytaniu na Śniadanie w TVP2. W 1992 r. został wyróżniony Dyplomem Honorowym Ministra Kultury i Sztuki, a w 1996 Zbiorową Odznaką „Zasłużony Białostocczyźnie”. Jest jednym z najlepszych zespołów amatorskich Podlasia. 24 listopada 2007 r. obchodził jubileusz 25-lecia. Zespół Tańca Ludowego „Przepiórka” powstał przy Hajnowskim Domu Kultury w 1993 r. z inicjatywy Anny Baran, absolwentki Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie i wieloletniej członkini Zespołu Tańca Ludowego UMCS w Lublinie. Od roku 2007 zespołem zajmuje się wychowanka zespołu – Justyna Kalinowska. 15 listopada 2003 r. Zespół obchodził Jubileusz 10-lecia swojej działalności podczas którego została nadana mu nazwa „Przepiórka”. Nazwa symbolizuje jeden ze żniwnych obrzędów ludowych. Zespół tworzą dzieci i młodzież z hajnowskich szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Obecnie istnieją trzy grupy wiekowe, łącznie Zespół liczy około 60 osób, a dotychczas tańczyło w nim już ponad 200 osób, które pozostały jego wiernymi sympatykami. Wielu wychowanków Zespołu Tańca Ludowego Hajnowskiego Domu Kultury związało swoje życie z tańcem ludowym, i jest obecnie członkami różnorodnych zespołów ludowych w różnych zakątkach Polski. Zespół jest dobrze znany ludności woj. podlaskiego i nie tylko - dał ponad 400 koncertów w większości województw. Na swym koncie może odnotować ponad 20 wojaży za granicę do Rosji, Szwecji, Łotwy, Estonii, Włoch, Białorusi. W swoim repertuarze Zespół posiada polskie tańce narodowe, tańce podlaskie oraz innych regionów Polski (m.in. lubelskie, biłgorajskie, kurpiowskie, śląskie, cieszyńskie). „Przepiórka” wzbogaca swój program także o tańce innych narodów. Szczególną uwagę poświęca tańcom białoruskim i ukraińskim, których piękno i dynamizm rozgrzewa zarówno tancerzy, jak i publiczność. Prezentuje programy w oryginalnych, autentycznych kostiumach. Zespół Tańca Ludowego spełnia istotną rolę w lokalnej społeczności. Młodym pokazuje inną formę spędzania czasu, innych zaraża miłością do folkloru a wszystkim przekazuje tradycję. Zespół wielokrotnie brał udział w Wojewódzkich Przeglądach Zespołów Pieśni i Tańca, reprezentował Hajnowszczyznę w 2001 roku podczas „Ciechanowieckiego Święta Chleba”, gdzie został nagrodzony. I nagrodę Zespół otrzymał na IV Prezentacji Tradycji Ludowej Województwa Podlaskiego XXXI edycji „W poszukiwaniu i przekazywaniu folkloru”, które odbyły się w 2002 roku w Białymstoku. Podczas IV Prezentacji Tradycji Ludowej Województwa 130 Podlaskiego Zespół zdobył I nagrodę. Ważnym sukcesem „Przepiórki” było otrzymanie pierwszej nagrody na Ogólnopolskim Festiwalu Tańca „Wirujący Krąg” w Ostrowi Mazowieckiej (2004 r.). W 2005 roku Zespół wziął udział w X Jubileuszowych Nadbużańskich Spotkaniach Artystycznych w Hrubieszowie. Poza tym Zespół brał udział w Międzynarodowym Festiwalu Folkmody w Slavsku (Rosja), oraz w Folklorystycznym Festiwalu Dzieci i Młodzieży "Tęcza" w Ełku. W 31 Harcerskim Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej w Kielcach, zespół otrzymał „Brązową Jodłę”. W tym samym czasie zespół nawiązał współpracę z zapoznanym na tym festiwalu instruktorem i choreografem Zespołu Pieśni i Tańca Ludowego „Poltex” Dariuszem Nawrockim, który regularnie odwiedza „Przepiórkę”, pomagając rozwijać jej dorobek artystyczny i rozwijać zespół tak by osiągał coraz to lepsze rezultaty. Od wielu lat Zespół prowadzi współpracę z Walentyną Iskalijewą, instruktorem Zespołu Ludowego „Spadczyna” z Prużan. Dzięki niej „Przepiórka” mogła poszerzyć swój repertuar o tańce białoruskie i rosyjskie. Współpraca między zespołami zaowocowała częstymi wyjazdami zespołów za granice – Przepiórki na Białoruś oraz Spadczyny do Polski. Zespoły miały także możliwość uczestniczenia w warsztatach organizowanych na Bondarach, gdzie członkowie zespołów mogli się lepiej poznać, podnosić swoje umiejętności taneczne oraz mieli możliwość nauki kroków tańców innych narodów przydatnych do późniejszej pracy. W 2007 r. Zespół Tańca Ludowego „Przepiórka” reprezentował Polskę na karnawale tanecznym w Wenecji oraz odbył krótkie tourne we Włoszech. W 2008 r. po raz drugi „Przepiórka” brała udział w Festiwalu Piosenki i Tańca w Suure Jaani (Estonia). Zespół od trzech lat współorganizuje Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Podlaskie Spotkania”, który odbywa się w miastach woj. podlaskiego: Brańsku, Hajnówce, Ciechanowcu. Zespół bierze udział w Turniejach Tańców Polskich. Pierwsze wyjazdy w 2000 roku zapoczątkowała założycielka zespołu Anna Baran, która wraz z parami: Anna Waśko, Korneliusz Gago oraz Justyna Kalinowska i Krzysztof Jabłoński, próbowali swoich sił w turniejach rozgrywanych w Siemiatyczach i Drohiczynie. W 2008 roku obecna instruktorka zespołu Justyna Kalinowska, postanowiła wznowić tą formę tańca. W 2008 roku w Siemiatyczach w turnieju „O Podlaską Szyszkę” Maja Birycka oraz Łukasz Jalinnik zajęli III miejsce a para Wojeciech Bacharewicz i Anna Bagrowska IV miejsce. Tego samego roku w Drohiczynie w turnieju „ O Szablę Kmicica” ponownie Maja Birycka z Łukaszem Jalinnikiem zajęła także zaszczytne VI miejsce. „Zniczka” - Zespół wokalny, który powstał we wrześniu 1995 roku przy Zespole Szkół z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego w Hajnówce. W jego skład weszły wówczas uczennice klas I-III liceum, a opiekunem artystycznym została pani Bożena Lewczuk. Od początku istnienia zespół aktywnie włącza się 131 w życie szkolne, uczestnicząc w różnych uroczystościach. Nazwę „Zniczka” zespół przyjął nieco później, w 1998 roku, po opublikowaniu w gazecie „Niwa” artykułu pani Ady Czeczugi, w którym to autorka użyła tytułu piosenki jako nazwy grupy. Pierwszy publiczny występ „Zniczki” odbył się na Festiwalu Piosenki Białoruskiej w 1996 roku w Białymstoku, gdzie zespół został laureatem II miejsca eliminacji centralnych. Od tego czasu zespół co roku zostaje laureatem tegoż festiwalu. W 1998 roku zespół otrzymał Puchar Premiera – Włodzimierza Cimoszewicza, a także nagrodę Radia Białystok – sesję nagraniową w Studiu Rembrandt. Dzięki tej nagrodzie zespół wydał swoją pierwszą kasetę „Szczasliwy walsok”. W 1999 roku „Zniczka” zadebiutowała na Festiwalu „Jesień Bardów”, organizowanym w Bielsku Podlaskim. W 2001 roku dzięki wygraniu w Konkursie Małych Grantów, organizowanym przez Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś, zespół otrzymał środki na nagranie i wydanie swojej drugiej kasety, która ukazała się w maju 2002 roku. We wrześniu 2000 roku „Zniczka” obchodziła 5-lecie swojego istnienia. Z tej okazji odbył się uroczysty koncert w Hajnowskim Domu Kultury. Na tę uroczystość przybyli zaproszeni goście, dyrekcja, nauczyciele, rodzice, a także byłe członkinie zespołu. Od początku działalności Zniczki w zespole pojawiały się solistki : Marta Gredel, Ilona Karpiuk, Małgorzata Karpiuk. Zajmowały one czołowe miejsca w różnych konkursach, a szczególnie w Festiwalu Piosenki Białoruskiej. Zespół „Zniczka” aktywnie działa w szkole, bierze udział w uroczystościach miejskich, występował na Festiwalu Mniejszości Narodowych w Gdańsku, na Spotkaniach Mniejszości Narodowych w Puńsku, uczestniczył w Przeglądzie Mniejszości Narodowych i Etnicznych „Wspólnota w kulturze” w Warszawie. Zespół co roku uczestniczy w Hajnowskich Spotkaniach Kolędniczych, Powiatowych Przeglądach Kolędniczych czy Wojewódzkich Spotkaniach Zespołów Kolędniczych. Zespół brał także aktywny udział w uroczystości z okazji 50-lecia Liceum Białoruskiego w Hajnówce, Turnieju Miast Hajnówka –Kórnik. W repertuarze zespołu znajdują się współczesne piosenki białoruskie, pieśni folklorystyczne z Podlasia, poezja śpiewana i piosenki polskie. Dziewczęta, absolwentki, chętnie zaglądają na zajęcia Zniczki, a dwie wybrały drogę muzyczną: jedna skończyła wychowanie artystyczne w Olsztynie, druga studiuje w Akademii Muzycznej w Białymstoku. 5. Oświata Do organizacji szkolnictwa w Hajnówce przystąpiono w 1906 r. Żony inżynierów budujących kolej – Bruhl i Lidia Szulc zorganizowały pierwszą szkołę powszechną 3-klasową, która mieściła się w domu Michała Kowszyły (w miejscu dzisiejszej Hajnowianki). Po wyjeździe nauczycielek w szkole pracowali Nikita Fiedoruk i Tichon Antosiuk. Pierwszy szkolny budynek szkoły 132 powszechnej powstał w 1921 r. dzięki Józefowi Sitnikowi, pracownikowi Zakładów Drzewnych. Widząc, że w Hajnówce nie ma szkoły, udał się do Inspektora Szkolnego w Bielsku Podlaskim ob. Szulca z prośbą o jej zorganizowanie. Uzyskał pozwolenie na remont budynku zrujnowanego kasyna posiadającego tylko dach i ściany. Po zorganizowaniu fachowców - cieśli, stolarzy, murarzy, przystąpiono energicznie do wykończenia tego budynku, pracując po godzinach nadliczbowych, bezpłatnie. Za pośrednictwem Inspektora Szulca otrzymali kafle, cegłę, okucie, szkło, drzwiczki oraz inne materiały. Remont budynku trwał trzy miesiące, a we wrześniu 1921 r. szkoła była już czynna. Szkoła posiadała dużą salę na dole, oraz 4 pokoje na górze (2 dla nauczycieli jako mieszkania) wraz z pełnym kompletem ławek szkolnych, krzeseł, stołów itp. Kierownikiem szkoły do 1926 r. była Karolina Borowska, a w latach 1926-36 Antoni Zabdyr. W 1934 r. szkoła otrzymała nowy budynek przy ul. 3 Maja i nosiła imię Józefa Piłsudskiego. Szkołą opiekował się Zarząd Kolejek Leśnych. Akt erekcyjny został zakopany między trzema dębami rosnącymi na placu szkolnym, a obecnie znajdującymi się na skrzyżowaniu ulic J. Piłsudskiego i 3 Maja. Wzrastająca szybko liczba mieszkańców była powodem zorganizowania drugiej szkoły powszechnej w 1931 roku w dzielnicy Placówka w prywatnym wynajętym lokalu należącym do Mikołaja Marczuka (Lewkowiec) przy ulicy Fabrycznej Nr 4 (obecnie ul. S. Kniewskiego) obok toru kolejek leśnych, za okupacji niemieckiej dom ten został rozebrany. W roku szkolnym 1931/32 i 1932/33 nauczycielką była Klinger. W roku szkolnym 1933/34 , 1934/35 i 1935/36 klasy III i IV pobierały naukę w prywatnym wynajętym lokalu należącym do Mielczarków. Obecnie dom ten jest i należy do Reduchów na ulicy Miałkowskiego obok toru kolejek leśnych. Kierownikiem szkoły w latach 1932-37 był Józef Frańczak nauczycielami zaś: Klinger, Czarnobrewa, Piekarska, Józef Chętnik, Irena Chętnik W 1934 rozpoczęto budowę budynku szkolnego przy ulicy Fabrycznej Nr 2, który oddano do użytku 1 IX 1938 r. jako Publiczną Szkołę Powszechną 7klasową Nr 3 w Hajnówce. Oprócz kierownika szkoły i wyżej wymienionych nauczycieli pracowali jeszcze: Wasilewski, Stanisław Zajączkowski. W 1936 roku, niedaleko od szkoły nr 1, zakończyła się budowa trzeciej hajnowskiej szkoły, na ulicy Piłsudskiego. Była to szkoła nr 2 im. RydzaŚmigłego. Dyrektorem został Antoni Zabdyr, a jego miejsce w szkole nr 1 zajął Mieczysław Bajbor. Właśnie z tym budynkiem związana jest bezpośrednio historia szkolnictwa białoruskiego w Hajnówce. W roku 1926 do Hajnówki przeniesiono z Białowieży Państwową Szkołę Przemysłu Drzewnego ze specjalnością - stolarz budowlany. Bardzo intensywny rozwój szkoły następuje po roku 1930 wraz z rozbudową i modernizacją Zakładów Przemysłu Leśnego. Hajnówka szybko się rozwijała, 133 miasto liczyło około 15 tys. mieszkańców. Młodzież, która chciała uczęszczać do gimnazjum, musiała dojeżdżać do Bielska Podlaskiego. W związku z tym w roku 1936 mieszkańcy podjęli starania o zorganizowanie szkoły średniej w Hajnówce. Wobec różnicy zdań szkoły nie utworzono. W okresie rządów bolszewickich, na początku 1940 na Białostocczyźnie utworzono tak zwane pełne i niepełne dziesięciolatki, w których język białoruski był językiem wykładowym albo jednym z przedmiotów. W Hajnówce rosyjska dziesięciolatka znajdowała się w budynku Szkoły Powszechnej nr 2 dyrektor Mikołaj Rudźko. Białoruska dziesięciolatka mieściła się w sąsiednim budynku Szkoły nr 1- dyrektorem był początkowo Mieczysław Bajbor, a później - Siemianowski. Szkołą rosyjską na Placówce kierował Skokow. Już w październiku ruszyły zajęcia w szkole funkcjonującej jako szkoła rzemieślnicza, której dyrektorem początkowo był dr Józef Jacuński. Jednak na początku 1940 r. został wraz ze Stanisławem Niewiadomskim wywieziony na Syberię, gdzie zmarł w łagrze. Funkcję dyrektora pełnili: Aleksander Artysiewicz i Józef Mikułowski. Po jakimś czasie zaczęła napływać sowiecka administracja, dyrektorem szkoły został Korchow pochodzący z Mińska. W szkole wprowadzono szkolenie rezerw pracy poprzez utworzenie szkoły pod nazwą „Fabryczeskoje Zawodskoje Obuczenije”. Zwerbowano 400 uczniów do lat 20 z terenów Zachodniej Białorusi, skoszarowano systemem wojskowym w Hajnówce i intensywnie szkolono do zawodów hydraulika, ślusarza centralnego ogrzewania i trakowego. Szkolenie trwało 6 miesięcy, a przeszkolonych wysłano do fabryk na terenie Związku Sowieckiego. W budynku szkolnej bursy za zgodą władz sowieckich utworzono polskie gimnazjum, przemienione na dziesięciolatkę o nazwie Pełna Średnia Szkoła Polska. Organizatorami szkoły byli: Aleksander Kozicki, Pelagia Poniecka i Jan Klinger. Później dołączyli do nich nauczyciele: Tadeusz Bołoz, Antoni Bachowski, Mieczysław Ziarko, Marian Bołoz, Janina Wiecierzyńska, Galińska. Dyrektorami byli: Somow, Sylweriusz Treugutt i Janina Wiecierzyńska. Szkoła zakończyła działalność w dn. 22 czerwca 1941 r., w dniu wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej. Po wkroczeniu do Hajnówki Niemców wszystkie budynki szkolne zostały zajęte przez wojsko. Na przełomie lat 1941 i 1942 nie działała tu żadna szkoła. Nauczanie w formie zorganizowanej rozpoczęło się w roku szkolnym 1942/43. Inicjatorami białoruskiej szkoły w Hajnówce w 1942 roku byli Nadzieja Melcer, Tatiana Safranienko i przedstawiciel Komitetu Białoruskiego Fiedaszczenia. Ta właśnie grupa inicjatywna zwróciła się do niemieckiego burmistrza z postulatem zorganizowania szkoły białoruskiej w mieście. Władze niemieckie szybko wyraziły zgodę. Kierownikiem tej pierwszej białoruskiej szkoły zostaje Stefan Teleszewski (pochodzący prawdopodobnie ze wsi Trywieża). Mieściła się ona w prywatnym domu Jana Matysiuka przy ul. Lipowej. 134 W związku z tym, że w budynku na Lipowej było mało miejsca, a uczniów przybywało, szkoła przeniosła się do prywatnego budynku rodziny Sokół (później Maciuka), na ulicę Polną (obecnie Grunwaldzka). Przez krótki okres dyrektorem szkoły był W. Burak, który kierował szkołą do końca roku szkolnego 1942/43. Od początku roku szkolnego 1942/43 szkołą kieruje Bazyli Bachar. Szkoła nazywała się oficjalnie: Białoruska Szkoła Podstawowa w Hajnówce. Nauka w niej odbywała się w języku białoruskim, a język niemiecki był tylko jednym z przedmiotów. Po zakończeniu roku szkolnego uczniowie otrzymywali świadectwo, którego pierwsza strona była napisana po niemiecku, a druga - po białorusku. Szkoła istniała do czerwca 1944 roku. Szkoła polska została utworzona 1 lutego 1942 r. i przetrwała do 30 czerwca 1943 r. Jej kierownikiem był Antoni Bachowski. Część starszych uczniów, których nie wywieziono do Niemiec uczyła się na tajnych kompletach u hajnowskich nauczycieli: Pelagii Ponieckiej, Zenobii Andrzejewskiej, Ewy Grodzkiej, Antoniny Kozak, Aleksandra Kozickiego, Barbary Tokarskiej, Marii Żukowskiej, p. Ziarków, Kruszelnickich. Po trzech latach nauczania nauczyciele zostali zadenuncjowani i wywiezieni do obozów koncentracyjnych w Ravensbruck, Buchenwaldzie i Gross-Rosen. Po wyzwoleniu Hajnówki we wrześniu 1944 r. rozpoczęto naukę w 3 szkołach podstawowych, 2 gimnazjach i w szkole zawodowej. W 1962 r. powstała Szkoła Podstawowa nr 4 (specjalna). Szkoła Podstawowa nr 5 powstała w 1959 r., a Szkoła Podstawowa nr 6 w 1994 r. w dzielnicy Mazury. W 1947 r. opuścili Liceum Ogólnokształcące pierwsi absolwenci. W 1954 r. rozpoczęło działalność Liceum Ogólnokształcące z białoruskim językiem nauczania powstałe na bazie istniejącego od 1949 r. gimnazjum. W 1963 r. w murach Szkoły Zawodowej otwarto Technikum Drzewne. W 1973 r. w dzielnicy Górne do budynku szkoły podstawowej przeniesiono SPR z Dubin, która przyjęła nazwę Zasadnicza Szkoła Rolnicza. W chwili powstania samorządu miejskiego (1990 r.) na terenie miasta Hajnówka funkcjonowało 6 przedszkoli oraz 5 szkół podstawowych. Placówki te były prowadzone przez Inspektora Oświaty i Wychowania w Hajnówce, a obsługę finansowo-administracyjną szkół i przedszkoli prowadził podległy mu Miejski Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół. Z dniem 1 września 1990 roku zostały zlikwidowane Inspektoraty Oświaty i Wychowania. Szkolnictwo podstawowe i przedszkola zostały bezpośrednio w gestii Kuratora Oświaty w Białymstoku. W 1992 r. powołano Zespół Obsługi Placówek Oświatowych, który funkcjonował do końca 1993 r. Od 1994 r. obsługa finansowoadministracyjna prowadzona jest przez istniejące placówki oświatowe. Z dniem 1 stycznia1992 r. Gmina Miejska Hajnówka przejęła od Kuratora Oświaty w Białymstoku prowadzenie 6 hajnowskich przedszkoli. Od 1 stycznia 1996 r. przejęto również prowadzenie szkół podstawowych. Nadzór pedagogiczny nad 135 działalnością placówek oświatowych pozostał w gestii Kuratora Oświaty w Białymstoku. W 1998 r. funkcjonowało 5 przedszkoli samorządowych, do których uczęszczało 697 dzieci, co stanowiło 63,7% dzieci w grupie wieku 3-6 lat: nr 1 – 135, nr 2 – 119, nr 3 – 131, nr 4 - 112, nr 5 – 200. W roku szkolnym 1998/99 w szkołach podstawowych uczyło się 3.156 dzieci: nr 1 -683, nr 2 – 974, nr 3 – 196, nr 5 449, nr 6 – 854. Do szkół średnich uczęszczało 1791 osób: LO – 595, LO z bjn – 522, ZSR – 92, LZ ZSZ – 581(TD-M – 133, ZSZ – 448). W 1999 r. w związku z reformą systemu oświaty, ośmioletnie szkoły podstawowe przekształcono w sześcioletnie oraz wprowadzono trzyletnie gimnazja. Wówczas w Hajnówce utworzone zostały: Gimnazjum nr 1, którego siedzibą jest budynek Szkoły Podstawowej nr 1 w Hajnówce (ul. 3 Maja), Gimnazjum nr 2 przy Szkole Podstawowej nr 6 w Hajnówce (ul. Nowowarszawska), Gimnazjum z DNJB przy LO z DNJB, Gimnazjum Specjalne przy ul. Wróblewskiego. W 2003 r. utworzono kolejne gimnazjum – Gimnazjum nr 3 z siedzibą w Szkole Podstawowej nr 2 w Hajnówce (ul. Walerego Wróblewskiego). Następstwem wprowadzonych zmian było powstanie trzech zespołów szkół: Zespół Szkół nr 1, w skład którego weszła Szkoła Podstawowa nr 5 i Gimnazjum nr 1 (2004 r.); Zespół Szkół nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi, w skład którego weszła Szkoła Podstawowa nr 2 oraz Gimnazjum nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi (2003 r.); Zespół Szkół nazwany później Zespołem Szkół nr 3, w skład którego weszła Szkoła Podstawowa nr 6 oraz Gimnazjum nr 2 (2002 r.). Obecnie samorząd miejski jest organem prowadzącym dla 8 placówek oświatowych: Zespołu Szkół nr 1, Zespołu Szkół nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi, Zespołu Szkół nr 3, Szkoły Podstawowej nr 3 oraz czterech przedszkoli: Przedszkola nr 1, Przedszkola nr 2, Przedszkola nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi i Przedszkola nr 5 z Oddziałami Żłobkowymi. W roku szkolnym 2009/2010 do szkół podstawowych i gimnazjum, dla których organem prowadzącym była Gmina Miejska uczęszczało 1835 uczniów (1196 do szkół podstawowych i 639 do gimnazjów), w tym uczniowie niepełnosprawni oraz korzystający z kształcenia specjalnego. Ilość uczniów Rok szkolny 1998/99 2004/05 2005/06 2006/07 2009/10 Przedszkola 659 Szkoły podstawowe 3156 1532 1395 1285 1196 Gimnazja - 839 930 878 639 Razem 3156 2361 2325 2163 1835 136 Zasadnicze Szkoły Zaw. 540 108 119 Szkoły średnie zawodowe 133 738 676 Licea ogólnokształcące 1117 721 716 Wychowaniem przedszkolnym objętych było 659 dzieci, co stanowiło 80% dzieci w wieku przedszkolnym na terenie miasta Hajnówka. Nad edukacją uczniów i wychowanków przedszkolnych zamieszkałych na terenie miasta Hajnówka czuwało 251 nauczycieli, z tego 186 zatrudnionych w szkołach i 65 w przedszkolach. Za działalność na rzecz upowszechnienia wychowania przedszkolnego, w 2009 r. Gmina Miejska Hajnówka została wyróżniona w konkursie zorganizowanym przez Podlaskiego Kuratora Oświaty ph. „Gmina w trosce o najmłodszych”. Od chwili powstania samorządu jego działania zmierzały do poprawy bazy lokalowej, warunków nauczania i poziomu kształcenia w hajnowskich placówkach oświatowych. Szkoły doposażane są w pomoce naukowe i dydaktyczne oraz nowoczesny sprzęt, m. im. tablice interaktywne. Szczególną uwagę przywiązuje się do zapewnienia bezpieczeństwa, uczniom. Służą temu wdrażane ogólnopolskie programy: w tym „Szkoła bez przemocy”, „Monitoring wizyjny w szkołach i przedszkolach”, Zachowaj trzeźwy umysł". W ich efekcie do zespołów szkól wprowadzono monitoring, zapewnione jest wsparcie pedagoga i psychologa. Uczniowie mogą korzystać z bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych, rozwijających zainteresowania, korekcyjno-kompensacych oraz wyrównawczych. Ich realizacja jest możliwa dzięki pozyskiwanym przez placówki oświatowe oraz samorząd miasta, Śródkom zewnętrznym. W roku szkolnym 2009/2010 Gmina Miejska Hajnówka zrealizowała cztery projekty oświatowe, współfinansowane ze środków Unii Europejskiej, na kwotę 822667,80 zł. Łącznie 867 uczniów szkół podstawowych i gimnazjów uczestniczyło w wybranych kołach zainteresowań. W przedszkolach natomiast prowadzone były dodatkowe zajęcia dla 154 dzieci, w tym specjalistyczne dla 20 dzieci niepełnosprawnych. Szkoły realizują wiele programów pomocowych skierowanych do uczniów, m. in. „Wyprawka szkolna", „Owoce w szkole”, "Szklanka mleka", bezpłatne obiady w ramach programu dożywiania. Od 2009 roku ustanowiono stypendium Burmistrza Miasta Hajnówka za wyniki w nauce, osiągnięcia sportowe i artystyczne. Znaczna część uczniów ma możliwość skorzystania z pomocy materialnej o charakterze socjalnym (stypendia i zasiłki szkolne). Dzięki wspólnym wysiłkom Politechniki Białostockiej oraz samorządów miasta Hajnówka i powiatu hajnowskiego został utworzony w Hajnówce 137 Zamiejscowy Wydział Zarządzania Środowiskiem Politechniki Białostockiej. Swoją działalność rozpoczął w 2002 roku. W latach 2002-2008 Wydziałem kierowała prof. dr hab. inż. Elżbieta Malzahn następnie dr hab. inż. Marcin Smoleński, prof. Politechniki Białostockiej i dr n. med. Halina Chomutowska. Wydział prowadzi 3,5 letnie studia inżynierskie na kierunku Leśnictwo o specjalności – gospodarowanie na obszarach przyrodniczo cennych. Studia prowadzone są w systemie stacjonarnym i niestacjonarnym. Ciekawa oferta edukacyjna daje możliwość rozwijania zainteresowań z zakresu leśnictwa, w oparciu o zajęcia terenowe w Puszczy Białowieskiej. Poparcie władz miasta Hajnówka i powiatu hajnowskiego zyskała inicjatywa członków Stowarzyszenia Wspierania Edukacji Muzycznej UNISONO, dzięki której w 2008 roku utworzono w Hajnówce Społeczną Szkołę Muzyczną I stopnia z siedzibą przy Zespole Szkół nr 3. Klub Wodny PTTK im. Władysława IV w Hajnówce – założony w 1967 r. przez Franciszka Nowosielskiego. W 1972 r. wspólnie z Jerzym Słowikowskim nauczycielem ZSZ Klub zorganizował obóz żeglarski nad jez. Studzienicznym oraz rejs wyczarterowaną DZ-ką po Mazurach. W latach 1973-75 garstka zapaleńców zbudowała w warsztatach szkolnych Szkoły Zawodowej dwa jachty, konstrukcje w tamtych czasach prototypowe – dziewięcioosobowy dwumasztowy kecz TRENER (pierwsza realizacja w Polsce) i małą łódkę WYDRĘ slup wiosłowo-żaglowy. „Trenera” budowano od lutego do czerwca 1975 r. Harcerzom bardzo dużo pomógł opiekun działu szkolnego HZPML – Edmund Lipczyński. Pieniądze przekazała Komenda Chorągwi ZHP, HZPML i Związek Zawodowy Pracowników Leśnych i Przemysłu Drzewnego. 40osobowa drużyna z drużynowym Andrzejem Syczewskim w 1974 r. brała udział w ogólnopolskim zlocie drużyn wodnych w Sobieszewie, gdzie zajęła piąte miejsce w kraju. W 1974 r. dziewięciu harcerzy zdało egzamin na stopień żeglarza. W 1975 r. odbyto cztery rejsy po jeziorach mazurskich. 20 harcerzy przystąpiło do egzaminu na stopień żeglarza. W 1982 r. harcerzom z IV Drużyny Wodnej przybył jeszcze jeden jacht, tym razem kabinowy, konstrukcja bardzo rzadka i oryginalna zarazem – slup Siluette. Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie - w okresie przedwojennym w Hajnówce nie było szkoły licealnej, młodzież musiała dojeżdżać do Bielska Podlaskiego. Wysiłki wójta Kowalczyka mające na celu utworzenia takiej szkoły nie przyniosły rezultatu wobec braku jednomyślności mieszkańców. Dopiero w 1939 r. w czasie sowieckiej okupacji utworzono dwuletnie gimnazjum w budynku internatu Szkoły Zawodowej, przemianowaną na Hajnowską Pełną Średnią Polską Szkołę, chociaż były tylko dwie klasy. 138 Organizatorami szkoły byli: Aleksander Kozicki, Pelagia Poniecka i Jan Klinger. Później dołączyli do nich nauczyciele: Tadeusz Bołoz, Antoni Bachowski, Mieczysław Ziarko, Marian Bołoz, Janina Wiecierzyńska, Galińska. Dyrektorami byli: Somow, Sylweriusz Treugut, Janina Wiecierzyńska. Po wkroczeniu do Hajnówki Niemców gimnazjum zostało zamknięte. Funkcjonowały tylko dwie szkoły powszechne, w tym jedna do 1943 r. Część uczniów wywieziono do Niemiec , a część uczyła się na tajnych kompletach. Po trzech latach nauczania nauczyciele zostali zadenuncjowani i wywiezieni do obozów koncentracyjnych na terenie Rzeszy. Po wyzwoleniu Hajnówki przez wojska radzieckie, władze przystąpiły do organizacji szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego i zawodowego. Zorganizowano pierwsze egzaminy z języka polskiego i matematyki do pierwszej i drugiej klasy gimnazjum. Utworzono dwuletnie Państwowe Gimnazjum Ogólnokształcące kończące się małą maturą, z klasami VIII i IX oraz Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Licealnego – z klasami X i XI, kończące się dużą maturą. Liceum Ogólnokształcące w latach 1944-47 mieściło się w budynku bursy Szkoły Zawodowej, a dyrektorem był Antoni Bachowski. W 1947 r. szkołę przeniesiono do murowanego budynku za dworcem kolejowym, tzw. „Domu Bassa" przy ul. Warszawskiej, w którym było sześć klas przerobionych z dawnych mieszkań i sklepów. Nie było sali gimnastycznej. Zajęcia były prowadzone na dwie zmiany. Warunki były tragiczne, więc władze szkolne od początku walczyły o poprawę warunków lokalowych. Sytuację znacznie poprawiło przekazanie na potrzeby szkoły we wrześniu 1950 r. budynku zajmowanego poprzednio przez plebanię katolicką (w miejscu obecnego Gimnazjum Nr 1 na rogu ul. 3 Maja i Armii Krajowej). W baraku wygospodarowano 4 pomieszczenia na potrzeby klas VIII i IX. Na ul. Warszawskiej zostały klasy X i XI. Szkoła mieściła się w dwóch budynkach oddalonych 1,5 km. Tą odległość uczniowie i nauczyciele musieli nieraz pokonywać po kilka razy. Po latach zmagań ruszyła budowa nowej szkoły. Dyrektorem w tym czasie był Tadeusz Miłkowski. Wielką pomocą służyli: Bolesław Sulima (Przewodniczący Komitetu Rodzicielskiego w latach 1954-64), Pelagia Poniecka i Aleksy Zin (przedstawiciel Komitetu Rodzicielskiego). Uroczystego otwarcia szkoły dokonano 1.10.1959 r. Szkoła posiadała salę gimnastyczną 18x9. W 1963 r. szkoła otrzymała sztandar, patronka została wielka polska uczona Maria CurieSkłodowska. W 1968 r. było 233 uczniów. Do chwili. otwarcia w Hajnówce technikum szkoła uważana była za najlepszą w mieście, o miejsce w szkole ubiegała się najzdolniejsza młodzież. Działał szkolny klub filmowy, teatr młodzieżowy, ZHP, ZMS, SKKT, sekcje sportowe, koło fotograficzne, organizowano sesje popularnonaukowe, była biblioteka. Szkoła wychowała wielu olimpijczyków. W 139 1998 r. pracowało 35 nauczycieli, było 597 uczniów. Obecnie pracuje 20 nauczycieli, liczba uczniów spadła o połowę. Dyrektorami szkoły byli: Antoni Bachowski (1944-47), Mieczysław Ziarko(1947-53), Bohdan Ślesiński (1953), Zbigniew Mazurkiewicz (1954), Włodzimierz Szeszko (1955), Tadeusz Miłkowski (1955-60), Halina Raczkowska (1960-63), Stefan Magalengo (1963-71), Jadwiga PatejukRudzińska (1971-72), Kazimierz Marchelewski (1972-74), Łucja Stefaniak (1974-91), Jan Zalewski (1991-2001), Maria Skwarczyńska (2001-nadal). Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Hajnówce – rozpoczęła działalność 1 września 1974 r. jako Powiatowa Poradnia WychowawczoZawodowa, której kierownikiem została Krystyna Janicka. Poradnia miała za zadanie nieść pomoc szkołom i placówkom oświatowo-wychowawczym oraz rodzicom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych związanych z właściwym przygotowaniem młodzieży do życia społecznego i pracy zawodowej. Przeprowadza się w niej badania uczniów, którzy mają trudności w nauce, udziela porad nauczycielom i rodzicom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych dzieci i młodzieży. Poradnia zajmuje się też orientacją zawodową udzielając pomocy uczniom i rodzicom w wyborze zawodu. Nawiązała też ścisły kontakt z TWP, TPD i Sądem Opiekuńczym w zakresie zapobiegania przestępczości nieletnich i urządzania kolonii dla dzieci. Poradnia mieściła się początkowo w dawnym budynku PKS, następnie na ul. Buczka w budynku byłego Urzędu Miasta a obecnie znajduje się na ul. Piłsudskiego 10a w budynku byłego żłobka. Od 2003 r. dyrektorem Poradni jest Walentyna Troc. Poradnia zatrudnia psychologów, pedagogów, logopedów, lekarza-konsultanta, doradcę zawodowego, rehabilitanta wczesnego wsparcia zajmującego się dziećmi w wieku 0-6 lat. Przedszkola w Hajnówce - Pierwsze przedszkole w Hajnówce zostało zorganizowane przez związek Obywatelskiej Pracy Kobiet w 1931 roku, nosiło nazwę Domu Dziecka, a mieszkańcy nazywali je "Ochronką". W 1937 roku Zakłady Drzewne przejęły budynek "ochronki" i zorganizowały Przedszkole Przyzakładowe wraz ze żłobkiem, który prowadziła rodzina ówczesnego leśnika. W 1938 r. otworzono przedszkole przy Fabryce Chemicznej. Po zakończeniu wojny w 1945 r. organizacją przedszkola Zakładów Drzewnych zajęła się pani Maria Bachowska, pracownica opieki społecznej. Budynek przedszkola usytuowano na osiedlu robotniczym Hajnowskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Drzewnego przy ul. Wyzwolenia 12. W 1956 r. otworzono przedszkole w nowym budynku przy ul. Lenina, przekazane pod administrację HPPD. W roku 1977 przedszkole przejęły Zakłady Przemysłu Maszynowego i Leśnictwa, a dzieci pracowników HPPD przeniesiono do 140 nowego przedszkola przy ul. Reja, gdzie działa jako Przedszkole nr 5. W 1945 r. wznowiło również działalność przedszkole przy Zakładach Chemicznych. Przez 4 lata prowadziły je zakonnice. W 1978 r. oddano do użytku nowy budynek przedszkola w dzielnicy Placówka i działało jako Przedszkole nr 4 do 1994 r. Przedszkole nr 1 prowadzone było przez „Caritas” w latach 1946-47. Mieściło się w prywatnym budynku przy ul. 3 Maja (obok kościoła). W 1947 r. zostało przejęte przez Wydział Oświaty w Bielsku Podlaskim i działało jako Państwowe Przedszkole nr 2. W 1951 r. zostało przemianowane na Przedszkole Miejskie. W roku 1965 przedszkole zostało przeniesione do nowego budynku na Osiedlu Millenium. Przedszkole nr 2 w Hajnówce powstało jako przedszkole społeczne w dzielnicy Judzianka. W 1948 r. zostało przeniesione do budynku na ulicę Warszawską. W roku szkolnym 1977/1978 przedszkole zostało przeniesione do budynku, w którym mieścił się dawniej posterunek Milicji Obywatelskiej. Przedszkole posiadało w latach 1985-93 Filię przy ulicy Buczka, po jego likwidacji 2 oddziały zostały przeniesione do budynku Przedszkola nr 4. W roku 1985 powstało miejskie przedszkole nr 6 przy ul. Rzecznej. Po likwidacji przedszkola ZPDiL w 1993 r. i Przedszkola nr 4 przyjęło nazwę Przedszkola nr 3. Przedszkole Nr 1 - Przedszkole prowadzone w latach 1946-47 własnym kosztem przez „Caritas”. Mieściło się w prywatnym budynku przy ul. 3 Maja (obok kościoła). W 1947 r. zostało przejęte przez Wydział Oświaty w Bielsku Podlaskim i działało jako Państwowe Przedszkole nr 2. W 1951 r. zostało przemianowane na Przedszkole Miejskie. Pomieszczenie przedszkolne były całkowicie nie przystosowane do potrzeb dzieci, których było około 60. Mocno dokuczał brak zaplecza. Zajęcia na świeżym powietrzu odbywały się w wypożyczonym u sąsiadów ogrodzie. Po latach oczekiwań powstało nowe przedszkole na Osiedlu Millenium, przy ul. Jagiełły 7, które oddano do użytku 1.09.1965 r. Do przedszkola przyjęto 120 dzieci. Nowe przedszkole - to duże słoneczne sale z nowoczesnym wyposażeniem. Mieści się w dużym wolnostojącym, parterowym budynku otoczone dużym ogrodem. Zatrudniono do niego personel: nianię do grupy najmłodszej, 8 wychowawczyń łącznie z kierowniczką, 4 salowe, 3 osoby personelu kuchennego, intendentka, higienistka przychodząca 1 raz w tygodniu, dozorca. Nie urządzono terenu wokół przedszkola, zrobili to później rodzice przy pomocy personelu. Pierwszym dyrektorem przedszkola ( od 1965 roku) była Regina Waszak, wychowawczyniami były: St. Witkowska, J. Kiełbaszewska, Z. Kuś, A. Kruczyk, E. Orzechowska oraz H. Januszkiewicz i H. Juziuczuk. Kolejnym dyrektorem od 1976 r. była Halina Juziuczuk, a 141 obecnie - pani mgr Irena Hapunik. Przedszkole jest placówką publiczną, prowadzoną przez Gminę Hajnówka. Po pewnej modernizacji i rozbudowie istnieje do dziś, ale pod zmienionym numerem, jako Przedszkole nr 1. Liczy 5 oddziałów dla 125 wychowanków. Posiada pięć dużych, słonecznych sal, gabinet metodyczny, gabinet głównej księgowej, harcówkę, bibliotekę oraz duże zaplecze kuchenne. Ogród przedszkolny wyposażony w nowoczesny sprzęt do zabaw dzieci. Przedszkole zatrudnia 25 osób, w tym 12 nauczycielek/11 pełnozatrudnionych/. Kadra pedagogiczna jest wykwalifikowana, 10 nauczycielek ma wyższe wykształcenie, 2 uzupełniają studia z zakresu pedagogiki przedszkolnej z terapią pedagogiczną Nauczycielki indywidualizują pracę wychowawczą i dydaktyczną dostosowując zadania do możliwości i etapu rozwoju dziecka. W placówce realizowany jest program edukacji regionalnej, edukacji ekologicznej i zuchowej. Wszystkie nauczycielki uczestniczą w licznych formach doskonalenia i dokształcania zawodowego, organizowanych przez różne ośrodki i centra edukacyjne dla nauczycieli. Wykaz osób pełniących funkcję dyrektora placówki: Stefania Kowalczuk, Stanisława Witkowska, Stanisława Sampolska, Zofia Kuś (1952-1965), Regina Waszak (1965- 1975), Halina Juziuczuk (1975-1999), Irena Hapunik (1999nadal). Przedszkole nr 2 - powstało jako przedszkole społeczne w dzielnicy Judzianka. Organizowała je Wiesława Milejówna. W 1948r.zostało przeniesione do budynku na ulicę Warszawską. Istniały tam do roku 1953 dwa oddziały. Dopiero ze względu na dużą ilość dzieci i warunki lokalowe zlikwidowano jeden oddział. Przedszkole to posiadało duży plac zabaw, który był dość dobrze wyposażony, jak na tamte czasy. W roku szkolnym 1977/1978 przedszkole zostało przeniesione do budynku, w którym mieścił się dawniej posterunek Milicji Obywatelskiej. Budynek został odnowiony i zagospodarowany. Dobudowano nowy budynek, w którym mieści się obecnie stołówka dla dzieci i pomieszczenia kuchenne. W dniu 1 września 1977 roku odbyło się uroczyste otwarcie przedszkola. Mieściły się tutaj 4 oddziały. Personel składał się z 7 nauczycielek. Oprócz budynku głównego przedszkole posiadało filię, która mieściła się przy ulicy Buczka. Były tam 3 oddziały, w którym pracowały 3 nauczycielki i personel obsługowy. Posiłki dla dzieci były dowożone w termosach z budynku głównego. W tym czasie bardzo dobrze układała się współpraca z ,,Czynem”- Oddziałem Budowlano- Montażowym, który objął nad przedszkolem patronat. Przewodniczącym został Pan Jerzy Bołtromiuk. Dzięki tej współpracy pracownice przedszkola uszyły dzieciom stroje ludowe, które przetrwały do dnia dzisiejszego. W okresie tym odbywało się wiele czynów społecznych, w których aktywny udział brali rodzice, pracownicy przedszkola i pracownicy OBM. Zostały przeprowadzone liczne prace modernizacyjne. W 142 roku 1985 w filii na ulicy Buczka wykonano nowe ogrodzenie i rozpoczęto budowę budynku gospodarczego. Do budynku głównego przy ulicy Warszawskiej zakupiono meble i wykonano boazerię na klatce schodowej. Filia przy ulicy Buczka została zlikwidowana w sierpniu 1993 roku i 2 oddziały zostały przeniesione do budynku Przedszkola nr 4 (zlikwidowane przedszkole na Chemicznej), które były tam tylko przez jeden rok szkolny. W 1993 roku w budynku głównym przy ulicy Warszawskiej powstały dodatkowo 2 oddziały dla dzieci 6-letnich, przebywających w przedszkolu 5 godzin dziennie. Łącznie w tym czasie było 6 oddziałów. W 1996 roku z powodu niżu demograficznego oddziały te zostały zlikwidowane i w sumie pozostały 4 oddziały, które funkcjonują do dnia dzisiejszego. Wykaz osób pełniących funkcję dyrektora placówki: Stanisława Witkowska (1946-1949), Cecylia Michalska (1949-1951), Regina Waszak (1952-1965), Stanisława Sampolska (1966-1974), Regina Waszak (1975- 1979), Walentyna Kalinowska (1979-1988), Nina Bura (1988-2005), Iwona Raszkiewicz (2005 nadal). Przedszkole Nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi - mieszczące się przy ul. Rzecznej 3 oddano do użytku w 1985 r. jako Miejskie Przedszkole nr 6. Zatrudniało 10 pracowników pedagogicznych i 13 administracyjnogospodarczym. Uczęszczało do niego 160 dzieci. W roku szkolnym 2009/2010 w przedszkolu odbywały się zajęcia logopedyczne, rehabilitacyjne, warsztaty prowadzone metodą ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne oraz warsztaty prowadzone metodą Marii Montessori z 34 dziećmi w wieku od 3 – 6 lat. Prowadzony w roku szkolnym 2010/2011 program ma celu tworzenie warunków równych szans edukacyjnych dla dzieci z mikrodeficytami rozwojowymi.Plac przedszkolny ma nowe ogrodzenie, założono monitoring. Na placu zainstalowano nowoczesne urządzenia do zabaw, jak: sprężynowiec, huśtawka ważka, wieże - ze zjeżdżalnią plastikową oraz ze stali nierdzewnej, podwójne wejście do wieży (trapy schodkowe i wejście po oponach, ruchomy most na łańcuchach, przejście w tunelu rurowym). Wykaz osób pełniących funkcję dyrektora placówki: Nina Nadaryńska (198591), Małgorzata Reduch (1991-2003), Krystyna Czurak (2003-2007), Dorota Durzyńska (2007-nadal). Przedszkole nr 4 - utworzono w 1938 r. przy Fabryce Chemicznej. Po wojnie wznowiło działalność w 1945 r. Przez 4 lata prowadziły je zakonnice. W 1949 r. zatrudniono wychowawczynie świeckie. Do 1962 r. było finansowane z funduszu centralnego, później przez Wydział Oświaty i rodziców. Warunki były trudne, bowiem miejsc było 35, a uczęszczało nawet do 110 dzieci. Zatrudnionych było 6 nauczycielek. Warunki poprawiły się, gdy w 1976 r. oddano do użytku nowy budynek przedszkola w dzielnicy Placówka na 120 143 miejsc. W 1985 r. uczęszczało 168 dzieci, a zatrudnionych było 9 nauczycieli i 13 osób personelu administracyjno-gospodarczego. W 1993 r. przeniesiono do przedszkola 2 oddziały z filii przedszkola nr 2 na ul. Buczka. Po przejęciu majątku HPSDD przez Spółkę Gryfskand budynek przedszkola został sprzedany osobie prywatnej, ale stoi nieużytkowany do dnia dzisiejszego. Wykaz osób pełniących funkcję dyrektora placówki: Połomska (1945-1949), Zofia Darmaszek (1949-1965), Aniela Ławrynowicz (1965-1969), Zofia Kuś, Olga Dackiewicz, Eugenia Marczuk, Halina Żegunia Przedszkole nr 5 - Historia przedszkola sięga lat 30 XX wieku, gdy na osiedlu Piaski zorganizowano pierwszą placówkę opiekuńczą tzw. "ochronkę". Do niej uczęszczały dzieci z okolicznych domostw, a personel stanowiły dwie osoby: nauczycielka Antonina Kozak i pani przygotowująca posiłki, której nazwiska i imienia nie odnotowano w dostępnych nam dokumentach. W 1937 r. Zakłady Drzewne przejęły budynek "ochronki" i zorganizowały Przedszkole Przyzakładowe wraz ze żłobkiem, który prowadziła Rodzina Leśnika. "Ochronka" została przeniesiona do budynku obok w tym samym kompleksie. W roku 1945 po ustaniu zawieruch wojennych organizacją przedszkola zajęła się pani Maria Bachowska, pracownica opieki społecznej. Budynek przedszkola usytuowano na osiedlu robotniczym Hajnowskiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Drzewnego przy ul. Wyzwolenia 12. Kierownikiem placówki została pani Tamara Wołk - Lewanowicz, a opiekunką pani Olga Tajfer, później tę funkcję sprawowała Wiesława Krakówna. Wydział Oświaty objął placówkę patronatem od roku 1948. Do początku lat pięćdziesiątych panował w Hajnówce nieduży zastój. Począwszy od 1953 r. Dyrekcja Zarządu Kolejek Leśnych podjęła decyzję o budowie nowego przedszkola przy ul. Lenina 30, którego otwarcie zaplanowano na rok 1956. Budowę udało się zakończyć w przewidzianym terminie. Decyzją ML i PD budynek został przekazany pod administrację HPPD. Usytuowanie przedszkola w pobliżu zakładu pracy było udogodnieniem dla pracowników, którzy chętnie korzystali z jego usług. Do roku 1974 placówką kierowała pani Tamara Wołk Lewanowicz, a wychowawczyniami były panie: Halina Proszowska, Maria Maksymiuk, Helena Łabędzka, Irena Jankiewicz, Olga Dacewicz i Melania Piwowarczyk. Od roku 1974 placówką kierowała pani Irena Krysztopik. Nadzorowała budowę nowego budynku przedszkola, która rozpoczęła się w 1975 r. Wówczas dokonano podziału: dotychczasowy budynek przy ul. Lenina 30 przejęło przedszkole ZPM i L, a dzieci pracowników HPPD zostały przypisane do nowopowstałej placówki przy ul. M. Reja 2, której budowę ukończono w 1977 roku. Teoretycznie przedszkole zaczęło funkcjonować, lecz poszczególne grupy wiekowe dzieci nadal były rozproszone w różnych lokalach na terenie miasta 144 Hajnówki. Od 1977 r. nadzór nad budową i organizacją nowego przedszkola, przyjmując funkcję dyrektora objęła pani Zdzisława Artemiuk. 9 września 1978 r. nastąpiło uroczyste otwarcie budynku przedszkola przez ówczesnego dyrektora HPPD – Aleksego Zina. Chętnych do umieszczenia dzieci w nowej placówce było bardzo dużo, dlatego też podjęto decyzję o utworzeniu filii przedszkola na osiedlu "Centrum", a następnie w budynku przy ul A. Krajowej. Od roku 1981 filię przedszkola przeniesiono do drewnianego budynku (tzw. czworaka), mieszczącego się przy ul. J. Piłsudskiego, obok obecnego budynku przedszkola. Przez okres 14 lat funkcjonowały w nim dwa oddziały dzieci 6 letnich. Funkcję dyrektora nadal pełniła pani Zdzisława Artemiuk, a wicedyrektorem była pani Eugenia Marczuk, która od września 1983 roku powołana została na dyrektora Przedszkola HPSDD, a jej stanowisko objęła Anna Arciuch. HPPD patronowało przedszkolu przez okres 12 lat. Po tym okresie, w roku 1989, nieodpłatnie zostało przekazane Urzędowi Miasta w Hajnówce. Lata dziewięćdziesiąte obfitują w reorganizację przedszkola. Filia zostaje w1995 r. przeniesiona do przestronnych wnętrz budynku byłego żłobka przy ul A. Krajowej 24, gdzie funkcjonuje do chwili obecnej. Placówka nosi nazwę Przedszkole nr 5. Wraz z przejściem na emeryturę roku 1997 pani Zdzisławy Artemiuk i pani Anny Arciuch (rok później)- funkcję dyrektora objęła Krystyna Kojło, a w roku 1998 stanowisko wicedyrektora Mirosława Maciuka. Obie panie na w/w stanowiskach pracują do chwili obecnej. Przedszkole jest placówką 9 oddziałową ( siedem oddziałów przedszkolnych i dwie grupy żłobkowe) zlokalizowaną w dwóch budynkach, położonych w niewielkiej odległości od siebie z ładnie zagospodarowanymi ogrodami, stanowiącymi znakomite miejsce do zabaw i wypoczynku dzieci. Nie bez znaczenia jest też bliskość kompleksów przyrodniczych (lasu i parku) zapewniających nam zdrowe powietrze i przestrzeń do zabaw. Poszczególne grupy wiekowe posiadają przestronne i estetyczne sale zajęć wyposażone w różnorodne kąciki tematyczne, zabawki, pomoce dydaktyczne umożliwiające wszechstronny rozwój dziecka. Wykaz osób pełniących funkcję dyrektora Przedszkola w dzielnicy Kolejki Leśne: Tamara Wołk-Lewanowicz (1956-1974), Irena Krysztopik (1974-1985), Jadwiga Markow, Jadwiga Wiluk, Krystyna Kowalska, Wykaz osób pełniących funkcję dyrektora Przedszkola HPPD: Tamara WołkLewanowicz (do 1956), Zdzisława Artemiuk (1978-1997), Krystyna Kojło (1997-nadal). „Pszczółka” – najstarsza szkolna spółdzielnia uczniowska w Hajnówce powstała przy Liceum Ogólnokształcącym nr 9 w 1957 r. W 1966 r. spółdzielnia 145 zrzeszała 319 członków. Uczniowski sklepik był zaopatrzony nie tylko w przybory szkolne, ale dysponował również bogatym zestawem słodyczy i pieczywa. Z inicjatywy „Pszczółki” wprowadzono sprzedaż zup, które dostarczał miejscowy PSS. Założycielką i opiekunką „Pszczółki” była mgr Pelagia Poniecka, która za swoją działalność otrzymała wysokie odznaczenie państwowe. Szkolny Związek Sportowy - Po II wojnie światowej życie sportowe młodzieży szkolnej toczyło się dwoma torami. Szkolnictwo ogólnokształcące działało poprzez Szkolne Koła Sportowe a szkolnictwo zawodowe, podległe CUSZ poprzez Zrzeszenie Sportowe "Zryw". Złączenie całego szkolnictwa i podległość Ministerstwu Oświaty i Wychowania zjednoczyło szkolny ruch sportowy w jedną organizację - Szkolny Związek Sportowy działający poprzez SKS-y i MKS-y. Działający w Hajnówce od 1955 r. MKS obejmował swoim zasięgiem wszystkie szkoły średnie w Hajnówce oraz Technikum Leśne w Białowieży. W lekkiej atletyce należy podkreślić zdobycie przez Jana Orzechowskiego z LO 9 mistrzostwa województwa juniorów w biegu na 800 i 1500 m oraz przez Romualda Witka tytułu wicemistrza Polski młodzików w biegu na 1000 m. Drużyna piłki, nożnej ZSZ w Hajnówce reprezentując okręg białostocki w spotkaniach juniorów o mistrzostwo Polski SZS doszła do rozgrywek półfinałowych. W latach siedemdziesiątych medale z lekkoatletycznych mistrzostw Polski SZS przywozili zawodnicy z LO 9 - L.Sadowski , L.Nikulin, M. Litwiniec, A. Ludwiczak oraz uczeń ZSZ- Z. Świderski a w latach osiemdziesiątych uczniowie ZSZ- R.Sacharczuk i S.Kuczyński. W roku 1965 mgr Mikołaj Wróblewski rozpoczął systematyczną pracę w siatkówce dziewcząt w LO 10 osiągając wiele sukcesów w rozgrywkach szkolnych, w mistrzostwach województwa młodziczek, juniorek i seniorek. Świadczy o tym kilkukrotny udział w rozgrywkach półfinałowych Mistrzostw Polski juniorek i w rozgrywkach o wejście do II ligi. W 1978 r. rozpoczęto w szkołach podstawowych szkolenie chłopców, którzy po kilku latach sięgnęli po brązowy medal MP juniorów młodszych, wygrywali mistrzostwa województwa młodzików i juniorów, brali udział w rozgrywkach o wejście do II ligi. W 1982 r. MKS przejął z Puszczy sekcję akrobatyki, której zawodnicy w ciągu 2,5 - letniej działalności odnieśli sukcesy w postaci medali mistrzostw Polski seniorów i juniorów, pod kierunkiem trenera Marka Fiszera. Wysoka pozycja sportu szkolnego została osiągnięta dzięki ogromnemu wkładowi pracy działaczy i szkoleniowców nauczycieli WF: Stanisława Niewiadomskiego, Bronisława Leńczyka,Witolda Łapińskiego, Tadeusza Bergera, Jana Kozaka, Mikołaja Wróblewskiego, Sergiusza Juziuczuka, 146 Aleksandra Siegienia, Romana Daniluka, Włodzimierza Romaniuka, Włodzimierza Sidorskiego, Włodzimierza Krutela, Janusza Ludwiczaka, Andrzeja Grygoruka, Romualda Waszkiewicza, Marka Fiszera , Ryszarda Szpilewicza i wielu innych. Sekretarzami MKS Hajnówka byli: Tadeusz Berger 1955 - 1964 (nauczyciel ZSZ) Jan Kozak 1964 - 1975 (nauczyciel SP 5) Witold Łapiński 1975 - 1977 (nauczyciel LO 9) Mikołaj Wróblewski 1977 - 2002 (nauczyciel LO 10) Jan Kozak 2002-2004 (nauczyciel SP 5), Janusz Ludwiczak 2002 – nadal (nauczyciel PG 1). Szkoła Podstawowa nr 1 rozpoczęła pracę we wrześniu 1945 r. w budynku Szkoły Podstawowej nr 2, bowiem jej budynek zajęło wojsko, później przeniosła się do przedwojennego budynku Szkoły Powszechnej nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. W roku 1969 szkoła miała ponad tysiąc dzieci i pracowała na dwie zmiany. Nowy budynek z salą gimnastyczną, biblioteką i stołówką otrzymała w 1970 r. W 1974 r. szkoła otrzymała imię gen. Karola Świerczewskiego. Pracowało w niej 32 nauczycieli. W 1984 r. do szkoły uczęszczało 1060 uczniów, zatrudnionych było 53 nauczycieli. Biblioteka szkolna liczyła 17 tys. tomów. Lekcje odbywały się w pracowniach specjalistycznych. Były okresy ożywionej działalności szkolnego koła PTTK i harcerstwa. W czasie wakacji budynek wykorzystywany był na kolonie letnie. W roku 1986 w szkole było 1293 uczniów, 45 klas i 75 nauczycieli. W 1990 r. szkoła utraciła imię patrona. W 1999 r. rozpoczęła się reforma szkolnictwa, rozpoczęło działalność Gimnazjum nr 1 zaś w Szkoła Podstawowa nr 1 nauka odbywała się w klasach I-VI. Szkołę przeznaczono do likwidacji, zakończyła swą działalność w 2004 r. Dnia 1.09.2004 r. powstał Zespół Szkół nr 1 złożony z Gimnazjum nr 1 i Szkoły Podstawowej nr 5 im. Janusza Kusocińskiego, której dotychczasowy budynek oddano na potrzeby Zamiejscowego Wydziału Zarządzania Środowiskiem Politechniki Białostockiej. Kierownikami/dyrektorami szkoły byli: Aleksander Kozicki (1945-52), Stefan Rożkiewicz (1952-66), Piotr Bura (1966-90), Olga Sawczyńska (1990-2000), Walentyna Troc (2000- 2002), Mirosława Fiedoruk (2002-2004) Szkoła Podstawowa nr 2 - rozpoczęła działalność w przedwojennnym drewnianym budynku szkolnym w dzielnicy Placówka. Brak było ławek, tablic, podręczników, zeszytów, kredy. Uczniowie pisali na papierze pakowym i glinką do bielenia na lamperiach. Dzieci otrzymywały zapomogi z darów unrowskich, głównie ubrania i żywność. W szkole było zorganizowane dożywianie. Na korytarzu stały beczki z tranem, który uczniowie musieli pić po łyżce dziennie. Wówczas szkoła nosiła numer 3. Nauczycieli opłacali rodzice uczniów 147 pieniędzmi lub produktami żywnościowymi. W 1945 r. nauczycielom wszystkich szkół Spółdzielnia Rolniczo-Spożywcza w Hajnówce wydawała żyto, pszenicę, groch, jęczmień, fasolę, proso i słoninę. W 1946 r. nauczyciele otrzymywali chleb na kartki i co pewien czas po kilogramie tłuszczu i kaszy. Ognisko ZNP rozdzielało wśród nauczycieli odzież, buty, skórę na zelówki, konserwy. Nauczyciele byli grupą społeczną najniżej opłacaną. Nauczyciele kwalifikowani przechodzili do pracy w innych zawodach lub w szkołach średnich. Do pracy w nauczycielstwie przychodzili ludzie niewykwalifikowani. Sytuacja w szkole stopniowo ulegała poprawie. Organizowano wycieczki do Białowieży, Białegostoku, Warszawy, Wrocławia. Urządzano przedstawienia, plac szkolny obsadzono topolami z własnej szkółki. Przy szkole był ogród z drzewami owocowymi. W budynku szkoły były dwa mieszkania dla nauczycieli. W roku 1967 szkoła otrzymała nowy budynek murowany, trzypiętrowy z salą gimnastyczną. Nadano szkole imię Aleksego Fłorenki. W 1970 r. w szkole było 1060 uczniów, pracowało 38 nauczycieli. Była izba pamięci, biblioteka, koła PTTK, lekcje odbywały się w pracowniach specjalistycznych. W 1986 r. było 1613 uczniów, nauczycieli 87, sal 20, klas 51, dobudowano nowe pomieszczenia. W roku 1990 zlikwidowano izbę pamięci i imię patrona szkoły. W roku 2000 w szkole było 589 uczniów - szkoła sześcioletnia. 9.11.2001 r. odbyło się nadanie Szkole Podstawowej nr 2 imienia Władysława Jagiełły i wręczenie sztandaru. W 2003 r. utworzono Zespół Szkół nr 3, w skład którego weszła Szkoła Podstawowa nr 2 i Gimnazjum nr 3 z oddziałami integracyjnymi. Dyrektorami szkoły byli: Włóczewska (1944-46), Józef Chętnik (1946-48), Jan Siergiejuk (1948-55), Maria Marcinkiewicz (194950), Stefan Górski (1955-65), Piotr Ginszt (1965-70), Włodzimierz Muśko (1970-77 i 1980-92), Sergiusz Charkiewicz (1977-80), Zbigniew Budzyński (1992-2003). Szkoła Podstawowa nr 3 - W latach 1949-1963 szkoła mieściła się w prywatnym domu. Była to szkoła II-klasowa z jedną izbą lekcyjną. Obie klasy prowadziła pani Maria Zieńczyk. W kolejnych latach zorganizowano cztery klasy, a następnie pięć klas. Warunki nauczania były bardzo trudne, dzieci uczyły się na dwie zmiany. W roku 1960-kierownikiem szkoły był wtedy pan Henryk Niewiarowski - rozpoczęto budowę szkoły na Judziance. Budowa trwała 3 lata. W 1963 roku nastąpiło uroczyste otwarcie nowego gmachu szkoły. Zdecydowanie uległy poprawie warunki nauczania, dzieci i nauczyciele przenieśli się do jasnych, przestronnych sal, wszyscy brali udział w urządzaniu nowej szkoły. W latach 1970-1973 kierownikiem, a następnie dyrektorem ośmioklasowej szkoły był pan Wieczysław Fedosiewicz. W latach 1977- 1982 szkoła była filią SP nr1 i SP nr 5. Od roku szkolnego 1982/1983 placówka funkcjonowała znów samodzielnie, pod kierunkiem pani dyrektor Zenaidy Filinowicz. W 1986 r. było w niej 240 uczniów, 15 nauczycieli, 9 klas w 8 148 salach. Wraz z wprowadzeniem reformy oświaty, od roku 1999 Szkoła Podstawowa nr 3 w Hajnówce stała się szkołą sześcioklasową.W 2000 r. było w niej 135 uczniów. Szkołą kierowali: Julia Klimek, Stanisław Kostera- kierownik szkoły 19581960, Henryk Niewiarowski- kierownik szkoły 1960-1966, Jan Kopczukkierownik szkoły 1966-1967, Maria Zieńczyk- kierownik szkoły 1967-1970, Wieczysław Fedosiewicz-kierownik 1970-1972, x dyrektor szkoły 1972-1974, Olga Sawczyńska- dyrektor szkoły 1974-1976, Walentyna Kalinowskakierownik filii 1976-1977, Zenaida Filinowicz- kierownik filii 1977-1982, x dyrektor szkoły 1982-1990, Halina Pustelnik od 1990 r. Szkoła Podstawowa nr 4 (specjalna) powstała w 1962 roku przy Szkole Podstawowej nr 1. Utworzono dwie klasy dla dzieci opóźnionych w rozwoju. Samodzielną Szkołę Specjalną utworzono w 1964 r. i w 1967 przeniesiono ją do budynku opuszczonego przez Szkołę Podstawową nr 2 na Placówce. W 1973 r. zorganizowano w szkole świetlicę z dożywianiem. Uczniowie pochodzili z Hajnówki i z okolicznych wsi. Była to szkoła 8 klasowa. Biblioteka szkolna liczyła ponad 3500 tomów. W czasie wakacji w budynku szkoły mieściło się schronisko PTSM. W roku 2000 przeważała liczba dzieci z upośledzeniem umiarkowanym. Dyrektorami szkoły byli: Czesława Jendras (1964-68), Olga Kotowicz (1969-79), Czesława Dziedzik (1979-97), Irena Zin (1997 – nadal). Szkoła Podstawowa nr 5 powstała w roku 1959 jako szkoła świecka. Mieściła się w budynku Liceum Ogólnokształcącego. W 1970 r. została przeniesiona do budynku po szkole nr 1. W 1973 r. miała 380 uczniów, pracowało 17 nauczycieli. W latach 1975-83 została włączona do Szkoły nr l. W 1983 r. stała się znów szkołą samodzielną, uczęszczało do niej 571 uczniów, pracowało 23 nauczycieli. W 1986 r. było 12 sal lekcyjnych, 21 klas, 640 uczniów, 48 nauczycieli, była sala gimnastyczna. W 1989 r. szkoła otrzymała imię Janusza Kusocińskiego. 3 W 2000 roku w szkole było 419 uczniów. Kierownikami - dyrektorami szkoły byli: Eugeniusz Jańczuk (1959-61), Janina Kirchner (1961-66), Leonard Kulwanowski (1966-91), Andrzej Downarowicz (1991-2004) Szkoła Podstawowa nr 6 – w dniu 1.09.1994 r. w nowym budynku przy ulicy Nowowarszawskiej 20 na osiedlu Mazury rozpoczęła działalność Szkoła Podstawowa nr 6 w Hajnówce. W pierwszym dniu nauki progi szkoły przekroczyło 626 uczniów. Ich kształceniem i wychowaniem zajęło się 38 nauczycieli. 10.10. 1997 r. Szkoła Podstawowa nr 6 w Hajnówce otrzymała imię Henryka Sienkiewicza. Ta niezwykła uroczystość została połączona z oddaniem do użytku nowoczesnej sali gimnastycznej. Swoją obecnością zaszczyciła szkołę wnuczka Patrona, pani Maria Sienkiewicz. Od tej pory przedstawiciele szkoły 149 uczestniczą w corocznych Zlotach Szkół Sienkiewiczowskich a szkoła obchodzi Dzień Patrona dnia 15 listopada. Od 1.09.1999 r. w związku z reformą oświaty w budynku szkoły mieści się Publiczne Gimnazjum nr 2, natomiast od 1.09.2002 r. powołano Zespół Szkół, który tworzą: Szkoła Podstawowa nr 6 im. Henryka Sienkiewicza i Gimnazjum nr 2 w Hajnówce. Od 1.09.2004 r. przemianowano go na Zespół Szkół nr 3 w Hajnówce, Szkoła Podstawowa w dzielnicy Górne mieściła się w budynku drewnianym. W roku 1970 zbudowano nowy budynek drewniany. Pracowało dwóch nauczycieli. Dyrektorem szkoły była Anna Szyło. W roku 1978 szkołę zlikwidowano. Tajne nauczanie w Hajnówce - W okresie okupacji niemieckiej przez pewien czas prowadzona była nauka w szkołach podstawowych z białoruskim i polskim językiem nauczania. Po likwidacji jawnej polskiej szkoły nauczyciele podejmowali różne prace, aby uzyskać w Arbeitsamcie (Biuro zatrudnienia) odpowiednie adnotacje, że są zatrudnieni, a jednocześnie prowadzili tajne nauczanie. Część uczniów z dawnego gimnazjum wywieziono do Niemiec, a część uczyła się na tajnych kompletach. U prof. Pelagii Ponieckiej na poziomie gimnazjum uczyli się: Pola i Tadeusz Borosiowie, Roman Skorupko, Maria i Irena Kruczkowskie, Zbigniew i Przemyk Bajborowie, Ala Wnętrzycka, Maria i Wacław Stachnowiczowie, Waldemar Szumski, Maria Jakoniuk, Janina Bogdanowicz, Stanisława i Franciszek Bołtrykowie, Czesław Drapało, Antoni Dąbrowa, Danuta Laskowska, Antoni i Seweryn Nurzyńscy ogółem 20 osób. Prof. Poniecka uczyła dzieci grupami, pracowała od 6-tej rano do 20-tej wieczór z małymi przerwami. Uczyła języka polskiego, matematyki, łaciny, historii, fizyki i chemii. Tajne nauczanie trwało od 1.09.1941 do 15.06.1944 r. Nauczycielka została zadenuncjowana przez ucznia i wywieziona z mężem do obozu w Ravensbruck a później do obozu w Buchenwaldzie. Swoje tragiczne przeżycia opisała we „Wspomnieniach z obozu’, które zostało opublikowane w książce „Dzieje Liceum Ogólnokształcącego im. M. Skłodowskiej-Curie w Hajnówce”. Podobny los spotkał również innych nauczycieli: Zenobię Andrzejewska, Ewę Grodzką, Antoninę Kozak, Aleksandra Kozickiego, Barbarę Tokarską, Marię Żukowską oraz małżeństwa Kruszelnickich i Ziarków. Tajne nauczanie prowadzono w Hajnówce według programów z 1939 r. Wyeliminowano z nich tylko wychowanie fizyczne, zajęcia praktyczne i artystyczne. Nauczyciele starali się przede wszystkim wyrównać braki materiału rzeczowego z przedmiotów humanistycznych, jakie powstały na skutek niezgodności polskich programów z programami 10-latki radzieckiej. Odczuwano powszechnie brak jednolitych podręczników i nauczyciele musieli stosować się do tych, jakie byty dostępne na miejscu, a więc na tym samym poziomie używano książek różnych autorów, m.in. radzieckich wydawanych w 150 ZSRR dla szkół polskich. Brak podręczników wymagał od nauczycieli bardzo starannego przygotowania się do lekcji. Toteż niektórzy opracowywali obszerne konspekty lekcyjne, zdobywając materiał rzeczowy z różnych źródeł, co wymagało wiele pracy. Często dyktowano uczniom całe partie materiału i zalecano przynosić na zajęcia szkolne tylko najniezbędniejsze podręczniki, aby w razie rewizji nie mieli przy sobie zbyt wielu dowodów uczęszczania do szkoły. Tak samo na lekcji starano się mieć tylko najkonieczniejsze pomoce naukowe, które można było szybko ukryć, gdyby zaalarmowano o zbliżaniu się żandarmów. Nauka w ówczesnych warunkach musiała być odpłatna. Dla niektórych nauczycieli była jedynym źródłem utrzymania. Opłaty za naukę nie były unormowane. W zasadzie każdy płacił tyle, ile mógł. Były to raczej opłaty dobrowolne, często przekazywane w produktach spożywczych. Sieroty i dzieci, których ojcowie przebywali w więzieniach, uczyły się bezpłatnie. Niewiele jest materiałów dotyczących tajnego nauczania w mieście. Tajne nauczanie taktowane było jako jedna z form walki z okupantem. Był to wyraz protestu nauczycieli i uczniów przeciwko eksterminacyjnej polityce oświatowej okupantów. Wprawdzie liczne aresztowania bardzo osłabiały system nauczania, nie mniej jednak tajne komplety wpłynęły na zmniejszenie opóźnienia w nauce wielu uczniów, którzy wkrótce po wojnie mogli kontynuować naukę na studiach. 28 września 2009 r. ZG ZNP upamiętnił wydarzenia sprzed siedmiu dekad, gdy we wrześniu 1939 r. ok. 20 tysięcy nauczycieli zeszło do podziemia, by w warunkach konspiracyjnych uczyć historii, języka polskiego i geografii ponad 200 tys. dzieci. W sumie przez tajne nauczanie w czasie II wojny światowej przeszło 100 tys. pedagogów i 1,5 mln. uczniów - dzieci oraz dorosłych. Bo nie można zapominać, że tajne nauczanie odbywało się wszędzie, także w niemieckich obozach. Z tych myśli zrodził się pomysł, by na grobach nauczycielek, których pracę w tajnym nauczaniu potwierdzają najlepsi świadkowie - ich uczniowie - umieścić kamienne tabliczki z informacją o tym dramatycznym, a jakże chlubnym okresie ich pracy. Uhonorowano trzy nauczycielki: Pelagię Poniecką, Zenobię Andrzejewską i Antoninę Kozak. W szkołach, gdzie po wojnie pracowały przez lata Panie Andrzejewska i Poniecka upamiętniono nauczycielki przez nazwanie ich imieniem sal lekcyjnych: matematycznej im. Pelagii Ponieckiej w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Hajnówce oraz geograficznej im. Zenobii Andrzejewskiej w Zespole Szkół Nr 1 w Hajnówce, ponadto w tej szkole organizowane są corocznie rajdy turystyczne jej imienia. Zamiejscowy Wydział Zarządzania Środowiskiem Politechniki Białostockiej w Hajnówce został utworzony w 2000 roku dzięki wspólnym staraniom Politechniki Białostockiej oraz samorządu hajnowskiego. Swoją 151 działalność rozpoczął w 2002 roku. W latach 2002-2008 Wydziałem kierowała dr hab. inż. Elżbieta Malzahn prof. PB. W tym okresie Wydział kształcił studentów na kierunku Ochrona środowiska o specjalności gospodarowanie na obszarach przyrodniczo cennych. Od 2008 roku został uruchomiony kierunek Leśnictwo na studiach inżynierskich. Wydziałem kieruje dr hab. inż. Sławomir Bakier. Baza lokalowa Wydziału stanowi ponad 2 300 m2 (2 budynki). Jest to kompleks obiektów położonych w centrum miasta. Powierzchnia pracowni komputerowych, laboratoriów chemicznego, gleboznawczego, mikrobiologicznego i toksykologicznego obejmuje 1 500 m2. Wydział posiada również salę gimnastyczną. Studenci spoza Hajnówki mogą skorzystać z zakwaterowania w bursie. Biblioteka Wydziału gromadzi obszerny księgozbiór, który jest systematycznie uzupełniany o bieżącą literaturę fachową z zakresu leśnictwa i ochrony środowiska. Oprócz tego studenci mają nieograniczony dostęp do bogatych materiałów badawczych, dokumentacji i bibliotek 4 placówek naukowych w Białowieży: Instytutu Badawczego Leśnictwa, Zakładu Badania Ssaków PAN, Stacji Geobotanicznej UW oraz Pracowni Naukowej Białowieskiego Parku Narodowego. Wydział prowadzi 3,5 letnie studia inżynierskie na kierunku Leśnictwo o specjalności gospodarowanie na obszarach przyrodniczo cennych. Studia prowadzone są w systemie stacjonarnym i niestacjonarnym. Ciekawa oferta edukacyjna daje możliwość rozwijania zainteresowań z zakresu leśnictwa w oparciu o zajęcia terenowe w Puszczy Białowieskiej. Studenci kierunku Leśnictwo nabywają szeroką wiedzę teoretyczną i praktyczną potrzebną do zrozumienia zjawisk przyrodniczych, zachodzących w środowisku leśnym. Zadaniem systemu kształcenia na specjalności „gospodarowanie na obszarach przyrodniczo cennych” jest przygotowanie absolwenta do zarządzania środowiskiem leśnym w zakresie hodowli i ochrony lasu, gospodarki łowieckiej, pozyskiwania i transportu drewna. Studenci nabywają również umiejętności projektowania, organizowania i prowadzenia gospodarstw leśnych, inwentaryzacji zasobów leśnych jak również wykonywania i doskonalenia prac leśnych oraz ekonomicznych analiz wyników działalności gospodarczej w leśnictwie. Koło Naukowe Fizyki Środowiska pod kierunkiem dr Michała Piwnika zajmuje się badaniem wpływu czynników antropogenicznych na procesy zachodzące w środowisku glebowym. Studenci czynnie uczestniczą w seminariach i konferencjach, między innymi w maju 2005 r. w XXXIV Międzynarodowym Seminarium Kół Naukowych w Olsztynie (referat nagrodzony wyróżnieniem) i w listopadzie 2005 r. na Ogólnopolskiej Konferencji Studenckich Kół Naukowych w Warszawie. 152 Zespół Szkół nr 1 – powstał w budynku Szkoły Podstawowej nr 1. W 1999 r. przy szkole utworzono Gimnazjum nr 1. W 2004 r. Szkoła Podstawowa nr 1 została rozwiązana, a w jej budynku rozpoczęli naukę uczniowie klas IV-VI Szkoły Podstawowej nr 5. W budynku byłej Szkoły Podstawowej nr 5 zostali na okres jednego roku szkolnego uczniowie klas I-III. Od 1 września 2004 r. Szkoła Podstawowa nr 5 oraz Gimnazjum nr 1 tworzą Zespół Szkół nr 1. Funkcję dyrektora od momentu utworzenia do chwili obecnej pełni Mirosława Fedoruk. W pierwszym roku działalności uczyło się w niej 880 uczniów: 510 w 21 oddziałach szkoły podstawowej i 370 w 14 oddziałach gimnazjum. Pracę dydaktyczna i wychowawczą wykonywało 70 nauczycieli: 37 w szkole podstawowej i 33 w gimnazjum. W roku 2005 budynek Szkoły Podstawowej nr 5 przekazano na potrzeby Zamiejscowego Wydziału Zarządzania Środowiskiem Politechniki Białostockiej w Hajnówce. Zespół Szkół nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi - powstał w budynku Szkoły Podstawowej nr 2, której w 2001 r. nadano imię Władysława Jagiełły. W 2003 r. przy szkole utworzono Gimnazjum nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi. Obie placówki od tego roku funkcjonują jako Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi. Dyrektorem zespołu został Zbigniew Budzyński. Szkoła umożliwia uczniom niepełnosprawnym realizowanie zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania, jak również zajęć rewalidacyjnych. Budynek dostosowano do potrzeb dzieci niepełnosprawnych ruchowo poprzez wybudowanie podjazdu dla poruszających się na wózkach inwalidzkich. Od 1 września 2008 r. dyrektorem szkoły jest Adam Chudek. Zespół Szkół nr 3- powstał w budynku Szkoły Podstawowej nr 6, oddanej do użytku w 1994 r. Mieściła się ona na ul. Nowowarszawskiej 20. W 1999 r. nadano jej imię Henryka Sienkiewicza. W dniu 1.09.2002 r. powołano Zespół Szkół, który tworzyły: Szkoła Podstawowa nr 6 im. Henryka Sienkiewicza i Gimnazjum nr 2 w Hajnówce. W 2004 r. dodano człon „nr 3” – odtąd pełna nazwa brzmi: Zespół Szkół nr 3 w Hajnówce. Od początku funkcjonowania placówki dyrektorem jest Halina Kułaczewska. Zespół Szkół nr 4 - w jego skład wchodzą: Szkoła Podstawowa Specjalna, Gimnazjum Specjalne, Szkoła Przysposabiająca do Pracy Zespół Szkół Ogólnokształcących – składa się z I Liceum Ogólnokształcące im Marii Curie-Skłodowskiej oraz szkoły wieczorowej. Zespół Szkół z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego składa się z II Liceum Ogólnokształcące oraz Gimnazjum z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego. Właściwa historia szkoły rozpoczyna się w 1949 r., kiedy to powołano do życia jednostkę oświatową o nazwie: Szkoła Podstawowa i Liceum 153 Ogólnokształcące z Białoruskim Językiem Nauczania w Hajnówce. Warto nadmienić, że szkół z językiem białoruskim było wtedy w Polsce około 50 (w tym dwie średnie). Siedzibą szkoły w Hajnówce był budynek przy ul. Piłsudskiego 3, wybudowany w 1936 r. na potrzeby szkoły podstawowej, która działała do roku 1965 (z przerwą w okresie 1941-1944). W roku szkolnym 1944/45 funkcjonowało tu także Białoruskie Gimnazjum Państwowe. Początkowo liceum liczyło tylko 4 oddziały. Od września 1963 r. zaczęto wprowadzać drugi ciąg klasowy. Szkoła zaczęła nabierać swoistego charakteru także dzięki otrzymaniu Sztandaru, co miało miejsce 19 kwietnia 1964 r. Zaczęło przybywać również uczącej się młodzieży, a to dzięki zorganizowaniu w 1988 r. trzech klas pierwszych. W roku szkolnym 1993/94 klas takich było już 4, a w następnym roku 5. Ważnym elementem życia szkoły była i jest działalność artystyczna. Działalność taka nabrała bardziej zorganizowanego charakteru począwszy od roku szkolnego 1972/73, kiedy to powstał dziewczęcy zespół wokalny, który, poza imprezami szkolnymi, uczestniczył także w przeglądach piosenki białoruskiej. Od roku szkolnego 1979/80 działają już w szkole dwa zespoły: wokalny "Dziewczęce nutki", i wokalno instrumentalny. Ostatniemu z wymienionych nadano nazwę "Hajton", a po odnowieniu składu - "Hajton 2". "Hajton 2" zajął I miejsce na centralnym przeglądzie piosenki białoruskiej w Białymstoku, był też gościem festiwalu piosenki ukraińskiej w Gdańsku. Spadkobiercą tych tradycji stał się zespół "Zniczka" działający od roku szkolnego 1995/96. Ważne miejsce w życiu liceum zajął także sport. Przyczynił się do tego szczególnie nauczyciel wychowania fizycznego Mikołaj Wróblewski. Zorganizowana przez niego drużyna siatkarek znalazła się w czołówce województwa (I miejsce w roku szkolnym 1966/67), a nawet zaczęła liczyć się w kraju (III miejsce w Półfinałach Mistrzostw Polski w Lublinie w roku szkolnym 1970/71). Aby szkoła mogła funkcjonować dobrze, muszą kierować nią odpowiedzialne osoby. Odpowiedzialność ta spoczywała (i spoczywa) na kolejnych dyrektorach liceum. Byli nimi kolejno: Bazyli Litwińczuk (do 1950 r.), Sergiusz Soroka (do 1957 r.), Anastazja Tropak (do 1968 r.), Aleksander Iwaniuk (do 1971 r. i w latach 1981-1991), Włodzimierz Stepaniuk (do 1981r.), Bazyli Bazyluk (od 01.03.1972 r. do 31.08.1972 r.), Bazyli Dąbrowski (1991-1992) i Eugeniusz Saczko (od 1992 r.). Za kadencji dyrektora Aleksandra Iwaniuka, w 1985 r., odbył się pierwszy zjazd absolwentów. Ważny dla szkoły był rok 1991, kiedy to nastąpiła znacząca wymiana kadr. Na emeryturę odeszło 10 nauczycieli (wraz z dyrektorem). Ich miejsce zajęli młodzi pedagodzy, będący w większości absolwentami tego liceum. Wymiana kadr zaznaczyła się także na zewnątrz - poprzez rozpoczęcie budowy nowego obiektu dydaktycznego (obok starych pomieszczeń). Oddano, go do użytku już w 1993 r. W budynku tym w jesieni 1994 r. rozpoczęła działalność szkolna stołówka. W 154 roku szkolnym 1996/97 szkoła wzbogaciła się o nową salę gimnastyczną. Udostępnienie nowego budynku dało szkole możliwość zwiększenia liczby oddziałów, a to z kolei pozwoliło na zorganizowanie klas profilowanych. Już w roku szkolnym 1993/94 wprowadzono profil biologiczno-chemiczny, w roku szkolnym 1994/95 uzupełniono go profilem matematyczno-fizycznym, a w roku szkolnym 1997/98 - humanistycznym. W związku ze wzrostem liczebności oddziałów w 1996 r. wprowadzono w szkole stanowisko zastępcy dyrektora. Rok 1993 to także początek działalności w szkole Klubu Spraw Białoruskich, zorganizowanego przez nauczyciela historii i przewodniczącego Związku Białoruskiego w RP Eugeniusza Wappę. W okresie swego istnienia szkoła dopracowała się laureatów olimpiad przedmiotowych: z języka rosyjskiego (po raz pierwszy w roku szkolnym 1974/75), wiedzy o Polsce i świecie współczesnym (1983/84), języka niemieckiego (1986/87), matematyki (1987/88) i języka białoruskiego (po raz pierwszy w roku szkolnym 1995/96). Zespół Szkół Zawodowych - w roku 1924 otwarto w Białowieży szkołę typu rzemieślniczo - przemysłowego o nazwie Państwowa Szkoła Przemysłu Drzewnego. Ze względu na trudności lokalowe, dyrektor szkoły - inżynier Leon Abramowicz poczynił starania w kierunku przeniesienia szkoły do Hajnówki, do czego doszło w 1926 r. W Hajnówce zajęcia praktyczne odbywały się w znacznie dogodniejszych warunkach - na warsztaty bowiem przeznaczono duży, piętrowy, poniemiecki budynek-parowozowni wąskotorowych kolejek leśnych. Zajęcia teoretyczne odbywały się w częściowo wykończonym budynku na rogu ul. Targowej i 3 Maja, który oddano do użytku w 1926 roku. W następnym roku ukończono budynek bursy, mieszczący 60 uczniów. W budynku znajdowała się sala widowiskowa ze sceną, wykorzystywana w okresie zimowym jako sala gimnastyczna. Bardzo intensywny rozwój szkoły następuje po roku 1930 wraz z rozbudową i modernizacją Zakładów Przemysłu Leśnego. Czynnikiem warunkującym wysokie notowania szkoły było prowadzenie pracowni projektowej oraz współpraca z wybitnymi architektami wnętrz W. Jastrzębskim i St. Siennickim. Wyroby produkowane w warsztatach szkolnych zdobywały liczne nagrody i wyróżnienia. W okresie przedwojennym ta wspaniała baza lokalowa, kadra pedagogiczna, nie były w pełni wykorzystane - szkoła była płatna. Mimo trudnych warunków sytuacja szkoły z biegiem lat poprawiała się. W latach 60-tych rozwija się intensywnie przemysł drzewny. Powstaje koncepcja budowy nowej szkoły, która kształciłaby kadrę techniczną dla potrzeb hajnowskich zakładów pracy. W roku 1965 rozpoczyna się budowa szkoły i trwa 5 lat. Na podkreślenie zasługuje zaangażowanie i wkład pracy ówczesnego dyrektora mgr inż. Jerzego Jarockiego i jego zastępcy Michała Poskrobki. Nowy 155 budynek wraz z salą gimnastyczną zostaje oddany do użytku w 1969 r. Stare budynki szkolne adoptowano na internat. Nowa szkoła stworzyła nauczycielom i uczniom bardzo dobre warunki pracy. Rozszerza się zakres kształcenia o Technikum Mechaniczne i Technikum Zaoczne dla absolwentów Zasadniczej Szkoły Zawodowej. Z uwagi na wzrost liczby uczniów i specjalności, szkoła w roku 1972 otrzymuje nazwę: Zespół Szkół Zawodowych im. T. Kościuszki, a tworzą go: Technikum Drzewno - Mechaniczne; Zasadnicza Szkoła Zawodowa. W roku 1973 zostaje ufundowany przez społeczeństwo Hajnówki sztandar. Mimo trudnych warunków sytuacja szkoły z biegiem lat poprawiała się. W latach 60-tych rozwija się intensywnie przemysł drzewny. Powstaje koncepcja budowy nowej szkoły, która kształciłaby kadrę techniczną dla potrzeb hajnowskich zakładów pracy. W roku 1965 rozpoczyna się budowa szkoły i trwa 5 lat. Na podkreślenie zasługuje zaangażowanie i wkład pracy ówczesnego dyrektora mgr inż. Jerzego Jarockiego i jego zastępcy Michała Poskrobki. Za osiągnięcia w pracy dydaktyczno - wychowawczej i znaczący wkład w rozwój regionu w 1974 r. szkoła otrzymuje Złotą Odznakę "Zasłużony Białostocczyźnie", a w 1975 r. zostaje odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Nazwy szkoły w latach 1924-2006: 1924 - Państwowa Szkoła Przemysłu Drzewnego, 1925 - 1939 Szkoła Przemysłu Drzewnego, 1937 - 1940 Państwowe Gimnazjum Stolarskie, Szkoła Mechaniczna, Publiczna Szkoła Dokształcająca, 1940 - 1941 Fabryczno-Zawodskoje Obuczenije, 1944 - 1950 Państwowe Gimnazjum Stolarskie, 1946 - 1949 Państwowa Szkoła Mechaniczna, 1946 - 1948 Średnia Szkoła Zawodowa Dokształcająca 1946 1950 Państwowe Gimnazjum Mechaniczne, 1947 - 1951 Publiczna Średnia Szkoła Zawodowa, 1948 - 1951 Państwowe Liceum Mechaniczne I st., 1941 1951 - Państwowe Liceum Drzewne I st., 1951 - 1994 Zasadnicza Szkoła Zawodowa, 1955 - 1974 Zasadnicza Szkoła zawodowa Dokształcająca, 1963 1972 - Technikum Przemysłu Drzewnego, 1970 - 1972 Technikum Mechaniczne, 1972 - Technikum Drzewno-Mechaniczne, 1971 - 1981 Technikum Mechaniczne po ZSZ, Technikum Drzewne po ZSZ, 1973 - 1977 Liceum Zawodowe Mechaniczne, 1977 - 1983 Średnie Studium Zawodowe, 1996 - 2004 Technikum Zawodowe Zaoczne dla Dorosłych, 1999 - Technikum Ekonomiczne, 2002 - Liceum Profilowane, 2003 -2006 Policealna Zaoczna Szkoła Rachunkowości i Finansów Dorosłych. Obecnie są 4 technika (drzewne, mechaniczne, ekonomiczne, informatyczne), szkoła zawodowa, liceum profilowane (informatyczne, socjalne). 6. Kościoły, religie 156 Ludność Hajnówki jest zróżnicowana pod względem religijnym. Obecnie większość stanowią wyznawcy prawosławia (ponad 70%). Pozostała ludność jest w wyznania rzymskokatolickiego (około 25%) i protestanckiego (około 5%). Kościół miał duży wpływ na społeczeństwo. Nabożeństwa zaczęto odprawiać w dawnym budynku niemieckiego kasyna, w 1921 r., w którym powstała w 1923 r. kaplica parafii rzymskokatolickiej a pierwszym proboszczem został ks. Antoni Mioduszewski. Księża i zakonnice nauczali religii w szkołach, byli obecni w harcerstwie, straży pożarnej i innych organizacjach. W 1935 r. zorganizowali krucjatę eucharystyczną, organizację opartą na młodzieży szkolnej, która w formach pracy przypominała harcerstwo. Mieszkańcy wyznania prawosławnego należeli do parafii w Dubinach. W Hajnówce odprawiali nabożeństwa w domach modlitwy. W 1942 r. utworzono parafię prawosławną Św. Mikołaja. Bożnica żydowska znajdowała się przy ul. Targowej, została spalona po wkroczeniu do Hajnówki Niemców. Obecnie w Hajnówce istnieją trzy parafie prawosławne: Parafia Świętej Trójcy, Parafia św. Dymitra Sołuńskiego, Parafia Narodzenia św. Jana Chrzciciela; dwie parafie rzymskokatolickie: Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Stanisława, Parafia Świętych Cyryla i Metodego oraz Klasztor Sióstr Klarysek od Wieczystej Adoracji i Dom Zakonny Sióstr Niepokalanek. Protestantyzm reprezentują: Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Chrześcijan Baptystów Kościół Zielonoświątkowy Kościół Boży w Chrystusie, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Są jeszcze Świadkowie Jehowy. Wielkim wydarzeniem muzycznym są Festiwale Muzyki Cerkiewnej, które rozsławiły Hajnówkę i Sobór Św. Trójcy na cały świat. W kościele pw. Podwyższenia Krzyża Św. znajdują się zabytkowe organy, w okresie letnim odbywają się tam koncerty organowe. Akcja Katolicka przy parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Hajnówce, została założona w listopadzie 2000 r. z inicjatywy ks. proboszcza Mariana Świerszczyńskiego. 5 grudnia 2000 r. prezesem został Edward Prześniak. Celem AK jest pogłębianie życia religijnego wg programu formacyjnego otrzymanego z Drohiczyna, pomoc w służbie ubogim oraz nowa ewangelizacja. Od 2000 asystentem AK w Hajnówce był ks. prałat Marian Świerszczyński. W 2002 r. za zgodą proboszczów obu parafii katolickich utworzono jeden oddział AK przy parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. 8 grudnia 2002 r. odbyły się wspólne wybory, na których ustalono nowy skład zarządu, prezesem został Lech Michalak. Stowarzyszenie bierze udział w spotkaniach formacyjnych, uroczystościach kościelnych i państwowych. Co roku organizowane jest spotkanie opłatkowe. Historia: 26.11.2000 - przyrzeczenie złożone przez członków oddziału, 8.12.2002 r. – wybory wspólnego zarządu obu parafii, 7.04.2007 r. – wyboru zarządu. W stowarzyszeniu działa 18 członków. 157 Budynek cerkwi Św. Mikołaja – początkowo należał do nadleśnictwa Hajnówka. O. Serafin Żelaźniakowicz, organizując parafię w Hajnówce, zaadaptował go na świątynię. Przy niej pobudowano sobór Świętej Trójcy. Po spaleniu się cerkwi w Czyżach przewieziono ją do Czyż. Tam modlono się w niej jedenaście lat, aż zbudowano nową cerkiew. Kolejnych jedenaście lat służyła wiernym na Nowym Mieście w Białymstoku. Teraz będzie przy niej budowana cerkiew św. Jana Teologa w Bacieczkach. Cerkiew Narodzenia Świętego Jana Chrzciciela w Hajnówce - prawosławna cerkiew parafialna w dekanacie Hajnówka przy ulicy Mikołaja Reja. Parafia Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Hajnówce została erygowana dekretem Metropolity Warszawskiego i całej Polski Bazylego nr 55/XIV/1996 z 30 kwietnia 1996 r. Powstała z podziału istniejącej dotychczas Parafii Świętej Trójcy na trzy parafie. Decyzja o budowie cerkwi została podjęta za życia proboszcza o. Antoniego Dziewiatowskiego. Kamień węgielny położono 26 maja 1993 r. Cerkiew wybudowano wg projektu architekta Jana Kabaca w kwietniu 1994 r. zaś jej konstruktorem dr Mikołaj Molesza. Fundamenty wykonano jeszcze w 1994 r., a w 1995 r., tuż po święcie Paschy, w końcu kwietnia, zaczęto murować ściany. Cerkiew wzbudza zainteresowanie swoim oryginalnym kształtem. Jej wysokość, razem z kopułą i krzyżem, sięga 36,5 m (wewnątrz 28 m) jest więc bardzo wysoka. Przy 26 m długości i 28 m szerokości ogólna kubatura budynku wynosi 460 m3, zaś powierzchnia użytkowa 520 m2. Pod ołtarzem jest cerkiew dolna, wystarczająca na nabożeństwa codzienne. Cerkiew wzniesiono systemem gospodarczym przy ogromnym zaangażowaniu komitetu budowlanego. Całością budowy kierował Aleksander Sadowski. 6 czerwca 1999 roku odbyła się pierwsza Liturgia w nowo wybudowanej cerkwi odprawiona przez metropolitę Sawę. Od 1999 r. trwały prace wykończeniowe. Od 2006 r. rozpoczęto malowanie świątyni przez grupę malarzy z Ukrainy, której przewodniczy mistrz Włodzimierz Teliczko z Doniecka. Na tematykę fresków wybrano sceny narodzenia Jana Chrzciciela, które ozdobią nawę główną oraz ukrzyżowania Chrystusa i wizerunku Matki Boskiej w bocznych częściach świątyni. Sklepienie pokryły malowidła ukazujące Boga Ojca, a w tyle cerkwi można podziwiać Męczenników Chełmskich i Podlaskich. Całość wykonana została jasną, pastelową kolorystyką, metodą kładzenia tempery na suchy tynk. Wszystkie malowidła zostały dodatkowo pokryte 23 karatowym złotem. Mozaikę na zewnątrz cerkwi, według projektu Mikołaja Grygorowicza, wykonali artyści plastycy z Równego na Ukrainie. Uroczystości poświęcenia Cerkwi przy parafii Narodzenia św. Jana Chrzciciela odbyły się 7 maja 2011 r. w obecności metropolity Sawy, biskupa chocimskiego Melecjusza oraz biskupa siemiatyckiego Jerzego. Cerkiew Jana Chrzciciela znana jest z przepięknie śpiewającego chóru. Na początku prowadził go diakon Adam Lewczuk, następnie Wirynicja Kociubajło z Ukrainy. 158 Cerkiew św. Dymitra w Hajnówce - prawosławna cerkiew parafialna w dekanacie Hajnówka. Cerkiew Św. Dymitra jest trzecią świątynią prawosławną w Hajnówce. W roku 1994 zakupiono od spółdzielni budowlanej „Czyn” grunt przy ulicy Warszawskiej, o powierzchni 0,30 ha, z przeznaczeniem budowy nowej cerkwi. Odpowiedzialnym za przygotowanie placu budowy został ówczesny wikariusz hajnowskiej parafii p/w Św. Trójcy, ks. Jerzy Ackiewicz. W grudniu tego same roku powołano komitet budowlany. Plac budowy został zabezpieczony ogrodzeniem. Drugiego dnia Świąt Wielkanocy (24 kwietnia) roku 1995 nastąpiło poświęcenie miejsca pod budowę cerkwi oraz wkopanie krzyża w miejscu, w którym stanie ołtarz, dokonane przez dziekana okręgu hajnowskiego ś. p. ks. Mitrata Antoniego Dziewiatowskiego. 3 czerwca 1995 roku Jego Eminencja ś. p. Metropolita Bazyli, w asyście licznie zebranego duchowieństwa i rzeszy wiernych, wmurował kamień węgielny pod budowę cerkwi. Następnego dnia rozpoczęły się prace budowlane cerkwi wg projektu architekta Michała Bałasza, gł. konstruktorem był Jerzy Tokajuk. W szybkim tempie powstała dolna część świątyni umożliwiając celebrowanie Boskiej Liturgii. Pierwszy raz została ona odprawiona drugiego dnia Świąt Bożego Narodzenia, 8 stycznia 1996 roku. 30 kwietnia 1996 roku na mocy dekretu Jego Eminencji ś. p. Metropolity Bazylego została powołana do życia w Hajnówce samodzielna parafia p/w Świętego Wielkiego Męczennika Dymitra z Tesalonik. Pierwszym proboszczem parafii został Ks. prot. mgr Jerzy Ackiewicz, pełni on te zaszczytną funkcję do dnia dzisiejszego. 8 listopada 1996 roku, w dniu pamięci patrona parafii została wyświęcona dolna cerkiew. Aktu wyświęcenia dokonał ś. p. Metropolita Bazyli. Patronem podziemnej świątyni został Święty Serafim z Sarowa. Dzięki szczodrym darom sponsorów cerkiew wzbogaciła się o utensylia liturgiczne, szaty kapłańskie, komplet dzwonów i krzyże wieńczące kopuły świątyni. Do najbardziej hojnych ofiarodawców należeli ś. p. Nina Kowalczuk z Berlina i Bazyli Piwnik z Warszawy. Finansowy ciężar budowy cerkwi spoczywał jednak w głównej mierze na parafianach. 8 listopada 1998 roku miało miejsce poświęcenie i osadzenie krzyża wieńczącego główną kopułę cerkwi. Poświęcenia dokonał Jego Eminencja Metropolita Sawa. Kopuła cerkwi została wykonana przez nieżyjącego już Mikołaja Dudzicza ze wsi Kojły oraz jego pomocników. Cerkiew w całości pokryto miedzianą blachą. Wykonawcami tej jakże precyzyjnej pracy byli bracia Wierszko ze wsi Stare Lewkowo. W 2000 r. w głównej świątyni stanął dębowy ikonostas, wyświęcony w dniu 12 listopada przez jego Eminencję Metropolitę Sawę. Tego też dnia była celebrowana pierwsza Święta Liturgia w głównej cerkwi. W listopadzie 2000 r. cerkiew miała zaszczyt gościć cudowną kopię Ikony Matki Bożej Iwierskiej, ofiarowaną żeńskiemu klasztorowi na Świętej Górze Grabarce przez mnichów Świętej Góry Atos. Cudowna Ikona przebywała w parafii dwa dni i dwie noce. Świątynia jest dwu poziomowa. Posiada trzy ołtarze. W dolnej cerkwi znajduje się ołtarz poświęcony św. Serafimowi z Sarowa. W górnej ołtarz główny św. Dymitra i 159 boczny Włodzimierskiej ikony Matki Bożej. Ikonostas wykonany został przez artystów ukraińskich (Charków, Kijów, Poczajów) w latach 2005-2006. Freski na ołtarzu są utrzymane w jasnych, pastelowych kolorach. Powodują, że świątynia staje się ciepła i przytulna. Mało jest w nich granatów i czerni, które wywołują najczęściej odczucie przytłaczania i chłodu. W maju i czerwcu 2007 roku ułożono granitową posadzkę wewnątrz świątyni. Po dwunastu latach budowy cerkiew była gotowa do uroczystego wyświęcenia. Górną cerkiew 16 września 2007 r. konsekrował Jego Eminencja Sawa Metropolita Warszawski i całej Polski w asyście Jego Ekscelencji Mirona biskupa hajnowskiego, Jego Ekscelencji Grzegorza biskupa bielskiego, Jego Ekscelencji Jerzego biskupa siemiatyckiego. Przy cerkwi wybudowano dom parafialny oraz budynki gospodarcze, uporządkowano plac. Na terenie parafii znajduje się kaplica Matki Bożej Kazańskiej przy ulicy Górnej. Chór Kameralny przy parafii pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Hajnówce został powołany do istnienia przez Hajnowską Fundację Muzyki Organowej i Kameralnej w lutym 1998 roku. Już 3 maja odbył się pierwszy koncert chóru. Duża rozpiętość wiekowa członków chóru czyniła ten zespół interesującym, a dla dyrygenta stanowiła nowe wyzwanie. Od początku powstania chór prowadziła Ewa Barbara Rafałko, doświadczona dyrygentka, która na stałe mieszka i pracuje w Białymstoku. Praca dyrygenta oraz członków zespołu zauważona została po raz pierwszy w rok po jego założeniu podczas II Festiwalu Muzyki Sakralnej "Łapskie Te Deum" w Łapach, gdzie 11 kwietnia 1999 roku Hajnowski Chór Kameralny nagrodzony został główną nagrodę w kategorii chórów kościelnych, zaś dyrygentka otrzymała nagrodę dla najlepszego dyrygenta. Sukces w Łapach nastrajał optymistycznie i zachęcał chórzystów do dalszej pracy, co zaowocowało dalszymi sukcesami. Chór ten systematycznie się rozwijał czego dowodem było opracowanie i wystawienie w 2002 roku Kantaty na Boże Narodzenie "Pierwsza Kolęda"-J.W.Petersona. W 2003 roku na pięciolecie swojego istnienia wystawiony został dość ambitny utwór jakim jest "GLORIA" Antonia Viwaldiego na chór i orkiestrę symfoniczną. Kolejnym krokiem w rozwoju było włączenie w 2005 roku do swojego repertuaru ( i to z pozytywnym skutkiem) muzyki cerkiewnej. Rotacja składu chóru była duża (stan na 2005-08-23): Dyrygent: Ewa Barbara Rafałko, Alt : Agata Borowska, Izabela Chraniuk, Małgorzata Chraniuk, Ewa Cwalińska, Agnieszka Kowalewska, Alicja Malinowska, Małgorzata Mróz, Kamila Sawko, Dominika Sawko, Mariola Teresiak, Małgorzata Bobiec. Sopran : Adrian Cwaliński, Irena Filipiuk, Piotr Filipiuk, Barbara Galuchowska, Natalia Goluchowska, Aneta Kaliściak, Zuzanna Mróz, Dominika Sawko, Małgorzata Zalewska, Katarzyna Bobiec. Tenor : Kazimierz Borowski, Waldemar Chraniuk, Marcin Ozga. Bas : Leszek Galuchowski, Dariusz Pruszyński, Józef Sawko. 160 Stan osobowy na marzec 2009 r. Dyrygent: Ewa Barbara Rafałko. Alt : Ewa Cwalińska, Małgorzata Mróz, Zuzanna Mróz, Mariola Teresiak, Aneta Kaliściak, Marta Gredel Sopran : Małgorzata Sokołowska, Irena Filipiuk, Natalia Galuchowska, Małgorzata Zalewska, Katarzyna Tarasiuk, Agnieszka Jerzyk, Marta Bielska, Tenor : Waldemar Chraniuk, Kazimierz Borowski, Adam Boruch, Ignacy Romecki, Maciej Artemiuk, Piotr Filipiuk, Bas : Leszek Galuchowski, Dariusz Pruszyński, Michal Soszka, Łukasz Olechno, Adrian Cwaliński, Andrzej Filipiuk. Po 10 latach pracy odeszła z chóru Barbara Rafałko, zastąpiła ją Małgorzata Mróz. Chór parafialny przy kościele pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Hajnówce korzeniami swymi sięga lat przedwojennych. Przed 1939 rokiem chórem kierował organista p. Nieścior. W początkowych latach swego istnienia chór śpiewał przy akompaniamencie organisty na fisharmonii. Pierwsze organy zainstalowano w kościele oddanym do użytku w 1936 r. i służyły parafii ponad 60 lat. Do chóru założonego przez organiste p. Nieściora należały: Małgorzata Mikłaszewicz, Stanisława Sampolska, Helena Żochowska z mężem Bronisławem, Maria Januszewska, Anna Sokół, Maria Michalak z mężem, Zofia Ćwiertniewska (solistka), Waldemar Urban i dwie siostry Sitnikówny. Organista wprowadził do repertuaru chóru Mszę św. Ludwika. Jego następcy pan Nosko i Kościewicz w czasie działań wojennych nieprzerwanie pracowali z chórem. Wzbogacili oni repertuar chóru o mszę gregoriańską. W czasie okupacji niemieckiej pan Kościewicz opuścił Hajnówkę, a jego obowiązki przejął Edmund Juchnowicz. Chór kościelny uczestniczył w życiu parafii wystawiając jasełka w Domu Leśnika we współpracy z młodzieżą z KSM, biorąc udział w akademiach urządzanych w Domu Leśnika w uroczystość Chrystusa Króla lub w rocznicę koronacji papieskiej. Dopiero lata późniejsze zmusiły chór do ograniczenia swojej działalności wyłącznie do świątyni. Tylko raz w roku mogliśmy wyjść na ulice miasta, by śpiewać w Uroczystość Bożego Ciała przy czterech ołtarzach. Zaraz po odzyskaniu wolności, przybył do Hajnówki - pan Kazimierz Półtorak, bardzo uzdolniony organista, obdarzony potężnym głosem, wzrostem i tuszą, zajął się chórem i pracował z nim aż do odejścia na emeryturę. Po roku 1950 do chóru dołączyli Stefania Kowalczuk, Bolesław Tuszyński, Regina Chraniuk, Łukiewicz, Ryszard Maglewski, Józef Śmiech i Mieczysław Chraniuk. W grupie tenorów występowali: Mieczysław Kędzierski, Edward Chmara, Janusz Dymiński, Stanisław Tobyszewski, Edward Skotnicki, Zdzisław Żochowski, Aleksander Mierzwiński, Jan Dackiewicz, Aleksander Gryszkiewicz i Władysław Ostrychacz. Jednymi z pierwszych śpiewaczek powojennych w sopranach były: Maria Januszewska, Leokadia Piekut (śpiewała już w okresie 161 wojny), Wanda Cisz i Franciszka Cygan. Następnie do chóru wstąpiła Danuta Domagała, która była solistką przez całą kadencję pana Półtoraka i opuściła chór wraz z jego odejściem na emeryturę. W latach pięćdziesiątych do grona sopranów dołączyła Wanda Michalak, Danuta Tabuła, Danuta Bujanowska, a z czasem - Danuta Ludwiczak i Wanda Pietuchowska. W międzyczasie swego głosu użyczyły też Teresa Nechling, Teresa Grygoruk, Jadwiga Wiluk, Maria Borowska, Maria Pychner, a ostatnio Celina Strug. Z wyróżniających się sopranów, które chórowi poświęciły całe swoje życie należy wymienić (oprócz Marii Januszewskiej): Leokadię Piekut, Danutę Domagało, Wandę Michalak i Danutę Tabuła. Basy, to Bronisław Żochowski, Jan Zajdel, Franciszek Sakiel oraz Jerzy Berto, a późniejsi Kazimierz Wenski, Mieczysław Ludwiczak, Zygmunt Zieliński, Wacław Olszewski, Józef Staruń i Marian Kacprzak, później doszedł Ryszard Woszczek. Alty, to: Emilia Szewczyk, Janina Orzechowska, Jadwiga Długosz, Kazimiera Kazimierczak, Janina Mikłaszewicz i Regina Chraniuk. Jest to skład z ostatnich trzydziestu lat. Wcześniej swoją obecnością zaszczycały: Stefania Sitnikówna, Stefania Tuszyńska, Ludwika Pełko, Monika Wołodko. Ostatnio śpiewała Cecylia Skrzypkowska, Krystyna Kojło i Wanda Karpińska. Chór parafialny był jedną wielką rodziną, w której dominowała przyjaźń „miłość i szacunek". Ze swoimi pieśniami chór wyruszał czasem w teren. Z panem Półtorakiem byli kilkakrotnie na odpuście w Narewce na św. Jana, raz z siostrą Martą. Natomiast siostra Mariusza skierowała chór w inną stronę, a mianowicie do Białowieży na odpust przypadający na św. Huberta, patrona myśliwych. Chór udzielał też swojego śpiewu w czasie większych uroczystości odbywających się w Drohiczynie. Jako chóry zespolone występował w czasie nawiedzenia parafii przez cudowny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, a także podczas uroczystości konsekracji biskupiej ks. Jana Chrapka na biskupa pomocniczego Diecezji Drohiczyńskiej. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych chór uczestniczył w Przeglądach Diecezjalnych Chórów Parafialnych, które co roku odbywają się w innej miejscowości. Był w Sokołowie Podlaskim, Siemiatyczach, Bielsku Podlaskim, Drohiczynie, Siedlcach oraz w Ciechanowcu u ks. K. Siekierko. Z chwilą utworzenia nowej parafii rzymskokatolickiej chór został podzielony na dwie części, wkrótce mężczyźni utworzyli własny zespół uszczuplając chór o basy. Po panu K. Półtoraku, który pracował w parafii około czterdziestu lat, jego następcy zmieniali się dość często. Pierwszym pełniącym obowiązki organisty był pan Józef Starun (były kościelny), a po nim kolejno: s. Marta, s. Mariusza, Zbigniew Maćkowiak i siostra Sylwia, przy której chór w 2000 r. rozwiązano. Diecezjalny Kongres Młodzieży Drohiczyńskiej- odbył się w Hajnówce w dn. 26-28.05.1995 r. z udziałem ponad 2 tysięcy osób. Wśród zaproszonych gości 162 byli; bp Józef Zawitkowski, bp. Antoni Dydycz, a także Antonina Krzysztoń i zespół „Armia". Otwarcie Kongresu nastąpiło w piątek 26 maja w Kościele pw. Podwyższenia Krzyża Św. Bp Antoni Dydycz przekazał przedstawicielom władz samorządowych Hajnówki elektrokardiograf – dar Stolicy Apostolskiej dla nowo budowanego szpitala. O godz. 20.00 rozpoczęła się Droga Krzyżowa ulicami miasta do miejsca straceń, aby tam poświęcić specjalnie postawiony krzyż, a potem do amfiteatru w Parku Miejskim na Mszę Świętą. Następnego dnia w HDK świadectwo swojej wiary przedstawił Tomasz Budzyński z zespołu „Armia” oraz Dariusz Malejonek – lider grupy „Houk”. Wydarzeniem centralnym była eucharystia koncelebrowana w kościele przez bp Antoniego Dydycza. Po przerwie młodzież spotkała się na koncercie muzyki religijnej Sacrosong w amfiteatrze. Sobotni program zamknął koncert Antoniny Krzysztoń. W niedzielę odbył się koncert ewangelizacyjny łódzkiej grupy „Mocni w duchu”. Kongres zakończył się mszą świętą odprawioną w Parku Miejskim. Głównym organizatorem II Diecezjalnego Kongresu Młodzieży był ks. Mariusz Tołwiński. Do organizacji kongresu włączyły się osoby prywatne, zakłady pracy, związki zawodowe. Ekumenia - W dniach od 18 do 25 stycznia chrześcijanie na całym świecie wspólnie obchodzą Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan. Wyboru tej daty dokonał przed stu laty anglikański duchowny Paul Wattson (w rzymskokatolickim kalendarzu dzień 18 stycznia był wówczas świętem Katedry Piotra Apostoła, a 25 stycznia - jak to jest do dzisiaj - Świętem Nawrócenia Apostoła Pawła). Ponad 40 lat temu w kościołach całego kraju odczytano pierwszy w historii List Episkopatu Polski na temat ekumenizmu pt. „O dążeniu do jedności chrześcijan” (23.10.1968). W Hajnówce temat ekumenizmu podejmowany jest wyjątkowo często. Zdecydowaną większością mieszkańców są wyznawcy prawosławia. Z tego względu kultura i tradycja obu wyznań przenikają się tu wzajemnie od pokoleń. Spotykamy się na wspólnej modlitwie przy okazji świąt religijnych i państwowych. Od 1979 r. coroczną tradycją jest również wspólne uczestniczenie w nabożeństwach w czasie tygodnia ekumenicznego w kościele i w cerkwi. Wówczas 20 stycznia w Hajnówce katolicy wraz z braćmi kościoła prawosławnego modlili się o zjednoczenie kościołów w jednym mistycznym ciele Chrystusa. Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan. Chrześcijan w Hajnówce jednoczą wspólne działania charytatywne. To jest bardzo ważne, gdyż żyjemy nie obok siebie, ale razem. Często w naszych rodzinach mamy przedstawicieli obu wyznań. Dlatego też powinniśmy wspierać się nawzajem i dbać o podtrzymywanie dialogu. Spotkania ekumeniczne nie cieszą się dużą frekwencją wiernych. Ekumenizm jest trudnym tematem w kościele. Podejmuje się go zawsze z pewną dozą ostrożności. Zawsze staramy się szukać wspólnej przestrzeni między kulturami, nie zatrzemy przez to jednak różnic, które dzielą oba wyznania niczym przepaść. 163 Najważniejsze jednak, że trud ten jest podejmowany. Dziełu ekumenicznemu potrzebna jest nieustanna modlitwa. Najlepiej zdają się wiedzieć o tym księża katoliccy i prawosławni, między którymi, dzięki ekumenicznym spotkaniom, uwidacznia się coraz życzliwsza i cieplejsza atmosfera. Metropolita Sawa w 1999 roku w Drohiczynie, podczas Nabożeństwa Ekumenicznego odprawionej przez św. pamięci Sługę Bożego Ojca Świętego Jana Pawła II powiedział, że tolerować, to znaczy kochać. O taką jedność powinniśmy więc nieustannie się modlić. Podczas Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan 2012 rozważany był biblijny tekst zaczerpnięty z 1. Listu ap. Pawła do Koryntian 15,51-58. Materiały do ekumenicznych modlitw przygotowali – po raz pierwszy w historii – chrześcijanie z Polski. W tym celu utworzono ekumeniczną grupę redakcyjną, w której skład weszli przedstawiciele Polskiej Rady Ekumenicznej oraz Konferencji Episkopatu Polski Kościoła Rzymskokatolickiego. Hajnowska Fundacja Muzyki Kameralnej i Organowej – została powołana w maju 1997 r. po objęciu stanowiska proboszcza przez ks. Mariana Świerszczyńskiego. Tworzył ją przy współpracy z organistą Zbigniewem Maćkowiakiem i dzięki życzliwości władz miasta. Od maja do października w 1997 r. Fundacja zorganizowała w Kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego siedem koncertów. Wystąpili na nich soliści, chóry jak i koncertujący organiści. W październiku 1997 r. oficjalnie zarejestrowano Fundację w Sądzie Rejonowym w Warszawie. Za główne cele Fundacja stawia propagowanie muzyki kameralnej i organowej oraz organizowanie działań na rzecz zbliżania ludzi różnych narodowości, światopoglądów i wyznań. W skład zarządu weszło 9 osób: prezesem został ks. Marian Świerszczyński, wiceprezesem - Maria Krzyczkowska, sekretarzem - Grażyna Baziuta. Radę programową tworzyli: Zdzisław Wiatrowski - prezes, Grażyna Dymińska - wiceprezes oraz Danuta Dembowska i Stefan Trzaska. Fundacja uznała, że hajnowskie organy posiadające oryginalny zespół dźwięków powinny służyć nie tylko do celów liturgicznych, lecz również powinny rozsławiać Hajnówkę, a społeczeństwu dostarczać wrażeń kulturalno-muzycznych, Fundacja podjęła decyzję, by w okresie wiosenno-letnim organizować koncerty organowe w ramach hajnowskich Spotkań z Muzyką Kameralną i Organową. Dziś w skład Zarządu Fundacji wchodzą: ks. kan. Józef Poskrobko - prezes, p. Maria Krzyczkowska - wiceprezes i sekretarz, członkami są: p. Zofia Artemiuk, p. Zdzisław Wiatrowski, p. Irena Kostera, p. Kazimierz Borowski i p. Elżbieta Dragun. Kaplica Matki Bożej Kazańskiej przy ulicy Górnej - w dawnej wsi Górna, obecnie ulica miasta Hajnówka, w 1944 r. mieszkaniec tej wsi Mikołaj German, przy współudziale mieszkańców, wzniósł drewnianą kapliczkę. Intencją jej 164 postawienia było ocalenie wsi od pożogi wojennej, gdy prawie wszystkie sąsiednie miejscowości zostały spalone. Kaplica została zlokalizowana we wsi, jednak z powodu przebudowy drogi została przeniesiona na cmentarz obok wsi, gdzie w 1944 r. spoczęło sześciu mieszkańców zabitych przez Niemców. W 1986 r. zbudowano nową murowaną kaplicę na środku obecnej ulicy Górnej. Kaplica cmentarna na cmentarzu katolickim- zbudowana w 1941 roku, staraniem ks. dr. Józefa Moniuszko, ówczesnego proboszcza hajnowskiego. Została on wzniesiona na polecenie komisarza niemieckiego Kocha, aby zmarłych nie wnosić do kościoła. Od 1976 roku w miesiącach letnich odprawiano tutaj Msze św. w niedziele - w godzinach popołudniowych. We wrześniu 1977 roku został przeniesiony i umieszczony tutaj ołtarz główny z kościoła pw. Podwyższenia Krzyża św. w Hajnówce, ponieważ w absydzie kościoła farnego położono mozaikę. W 1995 roku - staraniem księdza proboszcza ks. mgra Zygmunta Bronickiego nowo otwartej parafii pw. Św. Cyryla i Metodego, kaplica cmentarna została rozbudowana tak, by mogła pełnić funkcję tymczasowego kościoła. Kaplica szpitalna pw. Matki Bożej Uzdrowienia Chorych w Zespole Opieki Zdrowotnej w Hajnówce. W dniu 16 maja 1997 roku została poświęcona przez ks. Antoniego P. Dydycza, biskupa drohiczyńskiego. Wystrój wewnętrzny opracował Witold Żyngiel, architekt z Torunia. Kaplica spełnia wymogi ekumenizmu: są w niej elementy prawosławne-ikony oraz katolickie-Droga Krzyżowa. Kaplicę finansowały parafie: katolicka i prawosławna. Katolickie Centrum Kultury - zostało otworzone 8 listopada 2009 roku. Inicjatorem powstania KCK był ks. Krzysztof Grzybowski oraz młodzież z KSM-u. Mieści się w budynku, w którym uprzednio odbywały się lekcje religii. Rozpoczęto od świetlicy dla dzieci, z czasem asortyment się powiększył. Cały proces powstawania tego Centrum trwał aż od stycznia 2009 roku. W skład KCK wchodzą: świetlica środowiskowa "Promyk Dnia", siłownia, lekcje tańce, fitness, nauka gry na gitarze, kawiarnia młodzieżowa, zespół muzyczny. Do Katolickiego Centrum Kultury uczęszczają dzieci, młodzież a także dorośli. Przy świetlicy środowiskowej bardzo prężnie działa grupa wolontariuszy licząca około 30 osób. Do tej grupy może uczęszczać każdy kto ukończył 15 lat. W celu zbierania funduszy na działalność co roku w lutym w Sali Kolumnowej HDK organizowany jest Bal Charytatywny. Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Oddział w Hajnówce - jest organizacją, która posiada długoletnią tradycję. W Hajnówce KSM powstało w połowie lat trzydziestych ubiegłego stulecia i jest jedną z najstarszych, obok 165 "Dzieci Marii" organizacją kościelną. Jej działalność prowadzona pod hasłem "Budujemy Polskę Chrystusową", była bogata i różnorodna a obejmowała cztery formy działalności: religijną, kulturalno- oświatową, charytatywną, społecznopolityczną. Założycielem i długoletnim jej kierownikiem i opiekunem był ks. Stanisław Paczkowski. W latach 1935-1939 Stowarzyszenie liczyło ponad 40 osób. Gromadziło ono w swych szeregach pobożną elitę młodzieży hajnowskiej i tak jak jej przywódca - pełną energii do pracy. To z jej szeregów śpiewająca młodzież utworzyła chór kościelny, który nieprzerwanie, nawet mimo zawieruchy wojennej, śpiewał do 2005 roku. Wszelka działalność Stowarzyszenia została zerwana na okres 4 lata, wraz z wybuchem II wojny światowej. Zaraz po wyzwoleniu w 1944 r. ksiądz proboszcz Józef Moniuszko korzystając z większej swobody w działaniu Kościoła, zorganizował grupę dziewcząt jako "Dzieci Marii" a jednocześnie zaczęło funkcjonować Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej (KSMŻ). Przeważnie były to uczennice niedawno powstałego Gimnazjum, do których dołączyło kilka druhen z lat przedwojennych, które początkowo trzymały ster władzy w swoich rękach. Była to Marta Bień Marta, Halina Pobiedyńska i Stefania Kowalczuk, która przez lata była prezeską. Asystentem statutowym, czyli opiekunem został ks. Władysław Hładowski. Zebrania i zbiórki odbywały w świetlicy, która mieściła się w domu p. Marata na ul. Ogrodowej. Zaraz po wojnie świetlicę zastępował obszerny pokój księdza na plebanii, która wówczas znajdowała się w budynku koło cmentarza. Dziewczęta zawsze występowały w przepisowych mundurkach i nie tylko na Boże Ciało, ale i przy innych okazjach, gdzie reprezentowały KSMŻ. Sztandar Stowarzyszenia poświęcony został uroczyście w budynku Gimnazjum, a honorowym patronem była dr Kamińska i dyr. Bachowski. Pod koniec 1946 roku nowym asystentem został ks. Józef Barszczewski. Po odejściu Stefanii Kowalczuk nową prezeską została Maria Torbówna. Chcąc podnieść wykształcenie organizacyjne druhen, ks. Józef Barszczewski wysłał Zofię Litwin i Halinę Łuczak na kurs naczelniczek do Żnina. Po trzytygodniowym szkoleniu okazało się, że władze zakazały działalności wszelkich organizacji kościelnych. KSM zostaje rozwiązane. Dopiero po upadku ustroju totalitarnego możliwe stało się reaktywowanie Stowarzyszeń. Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży odrodziło się w hajnowskiej parafii w 1999 r. jako organizacja społeczna zaangażowana w uświęcanie środowiska, w którym żyją, pracują i odpoczywają młodzi ludzie. Prezesem został Rafał Siwek. Pracę w Stowarzyszeniu wyznaczają konkretne cele i zasady, a prowadzona jest według określonych metod. Hajnowskie KSM prowadziło sklepik, a dochody uzyskane z działalności młodzieży przeznaczano na różne akcje charytatywne, ale także na szkolenia i rekolekcje. Młodzież z KSM uczestniczy w rekolekcjach , które budują i rozwijają duchowość młodych ludzi – duchowość ukierunkowaną na Ewangelię. Prowadzący szczególną uwagę zwrócili na wartość abstynencji - trzeźwego 166 stylu życia i umiejętność nawiązywania kontaktów. Wspólne wyjazdy młodych, wypełnione modlitwą, refleksją, pogłębieniem wiedzy na ważne tematy, przyczyniają się do rozwoju ich osobowości. Niosą ze sobą dobro, które będzie procentowało w przyszłości. KSM prowadził wiele akcji, często wspólnie z Ruchem „Światło-Życie”, Akcja Katolicką czy Caritas, np.: obchody Dnia Dziecka, piknik rodzinny, zabawy choinkowe dla dzieci biednych, półkolonie. W 2006 r. KSM przeprowadziło akcję „Sianko wigilijne”, które kontynuowało w następnych latach. Wspólnie z hajnowskim wolontariatem prowadzi świetlicę środowiskową "Promyk Dnia". W 2009 r. KSM otworzył Katolickie Centrum Kultury. Kolejnymi prezesami Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Oddziału w Hajnówce byli: Monika Czarnecka i obecnie Jacek Tarazewicz. Pierwszy prezes oddziału hajnowskiego Rafał Siwek był również prezesem Zarządu Diecezjalnego KSM w latach 2004-2006, 2007-nadal , a od 28 lutego 2010 r. kieruje władzami krajowymi tego stowarzyszenia. Kościół pw. Cyryla i Metodego w Hajnówce – w stylu neobarokowym wybudowany wg projektu arch. Michała Bałasza z Białegostoku. Kamień węgielny poświęcił Ojciec Święty Jan Paweł II czasie Wizyty Apostolskiej w Drohiczynie w dniu 10 czerwca 1999 roku. Uroczystego aktu wmurowania tegoż kamienia dokonał w dniu 21 maja 2000 roku ks. Antoni P. Dydycz, biskup drohiczyński. Kościół był budowany przez Piotra i Bogdana Zabłockich z Rudki, pod opieką Romana Żero z Bielska Podlaskiego, który był kierownikiem budowy. W latach 2005-07 zakończono murowanie świątyni, przygotowano do montażu iglice, które wraz z wieżami mają wysokość 38 m, na których usytuowane tarasy widokowe. Konstrukcje iglic na wieżach zostały wykonane w Hamechu, pod opieką Romana Sadokierskiego i Henryka Borowego. Blachę na nich położył Edward Plona. Wiosną 2008 r. wykonano prace związane z elektryfikacją, radiofonią i tynkowanie kościoła. 3 października 2008 r. zainstalowano iglice, a na Pasterkę odbyła się pierwsza msza św. celebrowana przez bp Antoniego Dydycza. Na frontonie kościoła wykonano ozdoby - Pieta i Hostia symbolizująca słońce. W wyposażaniu wnętrza nowego kościoła brał czynny udział przez swoje pomysły, ale i pracę artystyczną Stanisław Żywolewski, który wykonał rzeźbiony ołtarz, ambonki i stacje Drogi Krzyżowej oraz Krzyż Katyński - płaskorzeźba z drewna, ofiarowana przez Sybiraczkę Eugenię Siniakowicz-Gass jako wotum wdzięczności za ocalenie i powrót z Syberii. Wiele osób z parafii, zwłaszcza z branży stolarskiej przygotowywało materiały. Obrazy z podobizną św. Ojca Pio i Sługi Bożego Jana Pawła II namalował Henryk Kuradczyk. Swój dar serca na te konfesjonały złożyli Elżbieta i Andrzej Daniluk z Siemiatycz. Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Św. w Hajnówce - nowy murowany kościół został wzniesiony wokół istniejącej od 1936 r. kaplicy, według projektu 167 arch. Stanisława Marzyńskiego z Warszawy. Budowę zainicjował 23 lutego 1946 r. ks. Józef Moniuszko, proboszcz hajnowski (1939-1947). Wznoszenie fundamentów zostało rozpoczęte 28 sierpnia 1948 r., a już 14 listopada tegoż roku ks. prał. Henryk Humnicki, wikariusz kapitulny Diecezji Pińskiej, poświęcił kamień węgielny. Jednak władze komunistyczne zablokowały budowę. Prace wznowiono dopiero 14 września 1957 r., staraniem ks. Ignacego Wierobieja, proboszcza hajnowskiego (1947-1970). W dniu 2 września 1963 r. poświęcił on prezbiterium i odprawił pierwszą Mszę św. Wznoszenie gmachu obecnej świątyni zakończono 27 listopada 1965 r. W bocznych absydach są umieszczone dwa drewniane ołtarze ze starego kościoła, wykonane przez miejscowych stolarzy w roku 1944, zaprojektowane i przyozdobione rzeźbami przez p. Franciszka Bołoza - parafianina, który przywędrował do Hajnówki z gór. W jednym bocznym ołtarzu znajduje się drewniana figura Niepokalanego poczęcia Najświętszej Maryi Panny. W drugim bocznym ołtarzu znajduje się figura św. Antoniego. W okresie duszpasterskiej posługi (1970-1996) ks. kan. Alfonsa Trochimiaka zostały między innymi wstawione we wszystkich oknach witraże oraz została wykonana mozaika w absydzie świątyni (1977), według projektu prof. Wiktora Zina z Krakowa. Zakupiono też w 1976 r. do kościoła wysokiej klasy, 28 głosowe organy ze zrujnowanego kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Jedlinie Zdroju. Instrument ten pochodzi z wrocławskiej pracowni firmy „Schlag und Schohne” i został wykonany na przełomie XIX i XX wieku. Jest to jedyny tego typu instrument w północno-wschodniej Polsce. Po gruntownym remoncie organów w kościele co roku w okresie letnim organizowane są koncerty organowe. W 1999 r. odnowiono zewnętrzną elewację kościoła. W 2005 roku w kościele artysta malarz Jerzy Pasternak z Krakowa rozpoczął malowanie fresków, prace zostały zakończone w 2008 roku. Świątynia została ozdobiona scenami ewangelicznymi ilustrującymi tajemnice różańca. Prezbiterium zdobią sceny obrazujące zmartwychwstanie oraz inne eksponujące rolę krzyża w historii zbawienia: wywyższenie przez Mojżesza miedzianego węża na pustyni, odnalezienie Krzyża przez św. Helenę, odzyskanie relikwii krzyża przez cesarza Herakliusza. a także scena przedstawiająca Chrzest Polski. Architekturę sklepienia prezbiterium podkreśla bogata ornamentyka roślinna o motywach liścia akantu. Malowidła dla dodania ekspresji, podczas nabożeństw podświetlane są światłami o różnych barwach. W 2009 r. staraniem ks. prob. kan. Józefa Poskrobko osuszono fundamenty kościoła i obłożono je kamieniem sprowadzonym z Macedonii. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – jego początki sięgają roku 1981, kiedy to rozpoczęto przygotowywania do Przeglądu Kolędniczego. Jednak ze względu na wprowadzony stan wojenny jego zrealizowanie okazało się niemożliwe. W związku z zaistniałą sytuacją organizatorzy Hajnowski Dom Kultury i Cerkiew Prawosławna, których przedstawicielami byli: ks. Michał 168 Nigierewicz, Mikołaj Buszko i ks. Jerzy Szurbak zdecydowali się na przeprowadzenie I Dni Muzyki Cerkiewnej w maju 1982 roku. W imprezie uczestniczyło osiem chórów parafialnych (Bielsk Podlaski, Czyże, Dubiny, Hajnówka, Klejniki, Kleszczele, Podbiele i Lublin) oraz Zespół Muzyki Cerkiewnej Warszawskiej Opery Kameralnej pod dyrekcją o. Jerzego Szurbak. Przegląd odbył się w starej cerkiewce św. Mikołaja w Hajnówce z błogosławieństwa śp. Metropolity Bazylego. W 1983 roku Festiwalem zainteresował się kompozytor Romuald Twardowski, który włączył się w organizację imprezy jako długoletni przewodniczący jury Festiwalu i zarazem autor kilkunastu interesujących utworów muzyki cerkiewnej chętnie wykonywanych przez chóry krajowe i zagraniczne. W IV edycji festiwalu pojawiły się już chóry świeckie. Dzięki temu festiwal zyskał miano Ogólnopolskich Dni Muzyki Cerkiewnej. Następnym etapem w jego rozwoju był międzynarodowy wymiar. Osiągnięto to poprzez zaproszenie do wzięcia udziału w festiwalu chóru fińskiej Cerkwi. Od tego momentu zainteresowanie Festiwalem stale rosło i przybywało uczestników z innych państw. W 1995 Ministerstwo Kultury i Sztuki nadało festiwalowi "kategorię zerową", kwalifikującą go do wydarzeń artystycznych najwyższej rangi. Festiwalowi towarzyszą także seminaria, wystawy oraz koncerty w innych cerkwiach i miastach. W roku 1996 powstała Fundacja Muzyki Cerkiewnej. Spowodowane to było tym, iż stopniowo festiwal, który zyskał miano „festiwalu śpiewającej duszy” zaczął przekształcać się w wydarzenie komercyjne. Natomiast rok 2000 przyniósł cofnięcie przez metropolitę Sawę błogosławieństwa dla festiwalu. Późniejsze próby dojścia do porozumienia nie przyniosły żadnego efektu. Międzynarodowy Festiwal "Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej" – po ostatecznym rozwiązaniu rady festiwalu w listopadzie 2001 roku, w tym samym miesiącu 27 listopada 2001 roku, Metropolita Sawa powołał nowy komitet organizacyjny Festiwalu o nazwie „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”. Od 2002 roku Festiwal organizowany jest w pierwotnej formie w soborze Świętej Trójcy w Hajnówce przez Społeczny Komitet Organizacyjny, Stowarzyszenie „Miłośnicy Muzyki Cerkiewnej” i Hajnowski Dom Kultury, skupiający przedstawicieli organizacji samorządowych, cerkiewnych i innych. Sprawami merytorycznymi zajmuje się Rada Programowo-Artystyczna na czele z ks. mitratem Michałem Niegierewiczem - dyrektorem festiwalu. Pracami organizacyjnymi zajmuje się społecznie Stowarzyszenie i wyłonione z jego członków Biuro Organizacyjne. MF HDMC jest imprezą cykliczną, organizowaną zawsze w miesiącu maju w Soborze św. Trójcy w Hajnówce i trwa cały tydzień. Każdego roku gości ponad tysiąc śpiewaków z czterdziestu chórów krajowych i zagranicznych. Festiwal rozpoczyna się koncertem Inauguracyjnym laureata, czy też laureatów 169 ubiegłorocznej edycji a kończy się dwoma koncertami Galowymi: w Hajnówce i w Białymstoku. Pomiędzy tymi dwoma dużymi koncertami w Soborze Św. Trójcy odbywają się przesłuchania konkursowe. Występy poszczególnych chórów ocenia międzynarodowe jury w kategoriach: - chóry parafialne wiejskie, - chóry parafialne miejskie, - inne chóry i zespoły muzyczne, - chóry akademickie, - chóry dziecięco-młodzieżowe - chóry zawodowe W przesłuchaniach biorą udział chóry amatorskie, zawodowe, świeckie, parafialne bez względu na wiarę i narodowość. Międzynarodowy Festiwal to także koncerty towarzyszące organizowane w dużych miastach Polski min. w Warszawie, Płocku, Lublinie, Krakowie i Białymstoku. Począwszy od roku 2005 w szatach niezwykłej scenerii jaką stworzyła natura, w samym sercu Puszczy Białowieskiej, w starej żwirowni obok ośrodka Jagiellońskie. organizowany jest koncert plenerowy. Po zmroku wśród blasku lśniących płomyków dziesiątek lampionów rozbrzmiewają przepiękne soprany, alty, tenory i basy światowej sławy wykonawców. W przeciągu wielu lat w składzie jury zasiadali światowej sławy eksperci w dziedzinie muzyki cerkiewnej min. ks. Mitrat Leoncjusz Tofiluk (Polska), prof. Irena Protasewicz, (Polska), prof. Michał Driniewskij (Białoruś), prof. Nikołaj Denisow (Rosja), prof. Grzegorz Pecka (Polska), prof. Aleksandr Brandavs (Łotwa), prof. Michaił Osorgin (Francja), ks. protodiakon Dmitri Bołgarskij (Ukraina), ks. Mitrat Jerzy Mackiewicz, prof. Włodzimierz Wołosiuk (Polska), prof. dr hab. Katarzyna Sokołowska (Polska). Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej "Hajnówka" odbywa się w Białymstoku z inicjatywy Mikołaja Buszki. Jest kontynuacją Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej, w 2011 r. odbył się XXX jubileuszowy festiwal. Od 1982 roku uczestniczyło w nim 647 chórów z 35 krajów świata. Festiwalowi patronują honorowo: Prezydent RP, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz artystycznie Krzysztof Penderecki. Nagrody przyznaje międzynarodowe jury pod przewodnictwem kompozytora Romualda Twardowskiego. Przeniesienie Festiwalu do Filharmonii Białostockiej umożliwia wykonywanie nie tylko utworów chóralnych a cappella, ale też kompozycji wokalno-instrumentalnych o tematyce cerkiewnej, jak np. Mała liturgia prawosławna Twardowskiego, Liturgia Grieczaninowa lub Jutrznia Pendereckiego. Chóry festiwalowe mogą występować nie tylko w cerkwiach prawosławnych - lecz również w kościołach katolickich i ewangelickich lub na estradach instytucji świeckich. 170 Mniszki Klaryski od Wieczystej Adoracji - W 2003 r. siostry przyjechały z Archidiecezji Poznańskiej, z Pniew, na zaproszenie Jego Ekscelencji Ks. Bp. Antoniego Dydycza, do Diecezji Drohiczyńskiej, do Hajnówki. Tu, z Bożą pomocą i pomocą życzliwych ludzi, w trzy siostry, rozpoczęły budowę klasztoru i kościoła. Trwa budowa klasztoru, natomiast kościół, którego budowa rozpoczęła się w 2006 r., 10 sierpnia 2010 r. został uroczyście poświęcony przez Jego Ekscelencję Ks. Bp. Antoniego Dydycza i oddany do użytku. Obecnie we wspólnocie przebywa 8 sióstr: trzy po ślubach wieczystych, dwie profeski czasowe, dwie nowicjuszki i postulantka. Odnowa w Duchu Świętym „EFFATA” w Hajnówce - początku wspólnoty możemy upatrywać już w 1993 roku, kiedy to w jednym miejscu uczestniczyli w Rekolekcjach Ewangelizacyjnych Odnowy w Duchu Świętym: ks. Mariusz Tołwiński (późniejszy założyciel naszej wspólnoty), ks. Jarosław Przeździecki (drugi kapłan odpowiedzialny za wspólnotę), Agnieszka Kosidło (pierwsza liderka wspólnoty) oraz Krystyna Jędras (do dziś bardzo aktywnie uczestnicząca w życiu wspólnoty). Rok później następne osoby (wywodzące się ze wspólnot oazowych) przeżywały swoje REO w Suchowoli k/Białegostoku oraz w Magdalence k/Warszawy. Te właśnie osoby skierowały do księdza Biskupa Antoniego Dydycza za pośrednictwem ks. Proboszcza Alfonsa Trochimiaka prośbę o pozwolenie i błogosławieństwo dla zaistnienia Wspólnoty Odnowy w Duchu Świętym w Hajnówce. Odpowiedź nadeszła pod koniec września 1994. Od tej chwili rozpoczęły się nasze cotygodniowe spotkania modlitewne przy parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Hajnówce, które trwają nieprzerwanie do dziś. W minionych latach świeckimi liderkami wspólnoty były kolejno: Agnieszka Kosidło (w czasie studiów uczestniczyła w spotkaniach wspólnoty „Soli Deo z Olsztyna) i Mariola Teresiak (z kręgu wspólnot oazowych). Aktualnie odpowiedzialna za wspólnotę jest Krystyna Ziuzia (wywodząca się z kręgu oazy rodzin). Asystentami kościelnymi wspólnoty byli kolejno: ks. Mariusz Tołwiński, ks. Jarosław Przeździecki, ks. Tadeusz Czyżak, ks. Mariusz Zabielski, ks. Jan Krasowski, ks. Marek Laszuk, ks. Marek Żarski, ks. Ireneusz Izdebski. Posługę muzyczną we wspólnocie pełnili kolejno: Norbert Kuczko, Adam Pychner, Bogumił Bundz, Magdalena Skrzypkowska, Barbara Pisarska, Adam Tomaszewski, Stanisław i Ewa Cwalińscy. Oddział Caritas przy parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego - powstał 7 grudnia 1998 r. z inicjatywy ks. proboszcza Mariana Swierszczyńskiego w celu prowadzenia działalności chrytatywnej. Praca w Caritas opiera się na zaangażowaniu wolontariuszy, których cechuje gotowość służenia ludziom na wzór Chrystusa, który „nie przyszedł, aby mu służono, lecz żeby służyć i dać swoje życie na okup za wielu”(Mk 10,45)- z Dekalogu Wolontariusza Diecezji Drohiczyńskiej”. Pierwszymi wolontariuszami, którzy tworzyli parafialny Oddział Caritas były: siostra Filomena, przełożona Sióstr Misjonarek Świętej 171 Rodziny w Hajnówce, Janina Darska, Małgorzata Karman, Janina Kozłowska, Janina Lewsza, Wanda Smosna, Teresa Żedź. Później do pracy włączały się panie: Jadwiga Mierzwińska, Alina Orzechowska, Maria Ilkowska, Elżbieta Koszelewska, Alina Tomaszewska, Halina Jancewicz, Grażyna Borowa, Aleksandra Szerszenowicz. Parafia jako cząstka Kościoła powszechnego poprzez Oddział Caritas włącza się w pomoc osobom, które żyjąc obok nas potrzebują pomocy. W mieście jest wiele problemów dotyczących rodziny: bezrobocie, małe zarobki, problemy alkoholowe, wyjazdy rodziców,, za chlebem”. W parafii jest wiele rodzin wielodzietnych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, dzieci niepełnosprawnych potrzebujących pomocy i odrobiny radości, dzieci z rodzin patologicznych, którym trzeba pomóc, a także osób samotnych, znajdujących się w potrzebie, bezdomnych. Część pieniędzy przeznaczonych na działalność pochodzi z akcji ogólnopolskich Caritas Polska, w które włącza się Oddział Parafialny: Akcja „Znicz” przed Świętem Zmarłych, sprzedaż świec wigilijnych w ramach akcji adwentowej - „Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom”, Jałmużna Wielkopostna - skarbonka, rozprowadzanie chlebków wielkanocnych, baranków, kartek świątecznych. Część pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży pozostaje do wykorzystania w oddziałach parafialnych. Prowadzone są inne formy zdobywania finansów, np. „Świąteczna pomoc dzieciom” - polegająca na zbiórce darów od kupujących w sklepach, zbiórka przykościelna do puszek i koszy - odzieży, żywności. Zdarzały się tace ze święcenia pokarmów wielkanocnych oraz z Tygodnia Miłosierdzia Bożego na cele Caritas. Oddział starał się rozwiązywać część problemów, udzielając potrzebującym pomocy finansowej, żywnościowej i ubraniowej. Pomoc finansowa to: zakup podręczników do katechezy lub dopłata do podręczników nie tylko do nauki religii a także innych przedmiotów, zakup obiadów dla młodzieży ze szkół średnich, zakup nagród w konkursach z okazji Dnia Dziecka, zabawy choinkowej, upominków z okazji Dnia Chorego, opłata przejazdu dzieci wysyłanych na kolonie letnie organizowane przez Caritas Diecezji Drohiczyńskiej. Każdego roku część zebranych środków podczas akcji i od ofiarodawców przeznaczana jest na organizację wypoczynku letniego dla dzieci biednych i niepełnosprawnych - wysyłane były na kolonie letnie, uczęszczały na półkolonie letnie organizowane przy parafii . Uczestniczyły w nich również dzieci polskie z Białorusi i Ukrainy. Rokrocznie przed świętami Bożego Narodzenia i Wielkanocy panie z Caritas przygotowują paczki żywnościowe dla dzieci w szkołach podstawowych, osobom samotnym, uzależnionym, bezdomnym i biednym rodzinom. W ostatnich latach wolontariuszki z Caritas rozprowadzały dary z Unii Europejskiej: mleko, ryż, ser żółty, ser topiony, cukier, kaszę jęczmienną, mąkę, makaron. Rozprowadzały też konserwy z rezerwy państwowej. Inna forma pomocy polegała na posłudze gospodarczej - na organizacji zaopatrzenia, przygotowywaniu posiłków na półkoloniach. A podczas Dnia Dziecka panie z Caritas prowadziły punkt 172 gastronomiczny. Były współorganizatorkami zabawy choinkowej, przygotowały słodki poczęstunek i paczki. Z okazji Dnia Chorego corocznie odwiedzają chore dzieci w szpitalu, aby sprawić im radość, wręczały upominki i słodycze. Pamiętają o samotnych chorych przez cały rok, odwiedzają ich indywidualnie w domach lub w zakładzie pielęgnacyjno - opiekuńczym. Caritas udziela pomocy wszystkim potrzebującym z Hajnówki niezależnie od wyznania. Współpracuje z Bractwem Prawosławnym, z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej, z innymi wspólnotami i stowarzyszeniami istniejącymi przy parafii. Parafianie hojnie wspierają tych, którzy w wyniku kataklizmów tracą dorobek swojego życia. W 1997 r. dla powodzian z południowej Polski parafia, oprócz zebranych pieniędzy, przesłała dużą ilość odzieży, koców, śpiworów i namiotów, a także żywność i artykuły do utrzymania czystości. Parafia organizowała również pomoc dla ludności dotkniętej klęskami żywiołowymi za granicą. W styczniu 1990 r. zebrano ofiary pieniężne na pomoc dla Rumunii. W sierpniu 1994 r. pieniądze z puszek przekazano na rzecz ofiar wojny domowej w Rwandzie. Natomiast we wrześniu 1999 r. zorganizowano pokaźną zbiórkę finansową mieszkańcom Turcji i Grecji, w związku z trzęsieniem ziemi, jakie dotknęły te kraje. Odpowiadając na apel Prymasa Polski, w lutym 2001 r. parafianie zebrali do puszek dość duże sumy pieniędzy, które zostały przekazane do Indii, również dotkniętych trzęsieniem ziemi. W maju 2003 r. przeprowadzono zbiórkę na pomoc dla poszkodowanych w wyniku wojny w Iraku, a w 2006 r. zorganizowano zbiórkę na pomoc ofiarom tsunami. Ofiary wiernych wysyłane są na budowę nowych kościołów w kraju i za granicą, np. na Białorusi i Ukrainie. Zebrane pieniądze wspomagają budowę szkół katolickich i pomników. Parafianie są otwarci na prowadzone przy kościele wszelkie akcje charytatywne i ze zrozumieniem hojnie się do nich przyłączają. Organy firmy „Schlag und Schohne” z przełomu XIX i XX wieku, 28 głosowe, pochodzące ze zrujnowanego kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Jedlinie Zdroju. Zakupione w 1976 r. do kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Jest to jedyny tego typu instrument w północno-wschodniej Polsce. Po objęciu parafii przez ks. Świerszczyńskiego podjęto decyzję o gruntownym remoncie organów z częściową przebudową. Od maja 1997 r. odbywają się w kościele koncerty organowe w ramach Hajnowskich Spotkań z Muzyką Kameralną i Organową, od 2000 r. w ramach Podlaskich Koncertów Organowych. Parafia prawosławna św. Dymitra w Hajnówce –kiedy jedyna do tej pory cerkiew w Hajnówce Świętej Trójcy nie była w stanie zagwarantować odpowiednich warunków do modlitwy dla wciąż wzrastającej liczby wiernych, narodził się pomysł budowy następnych prawosławnych świątyń. W 1994 r. od spółdzielni budowlanej "Czyn" zakupiono grunt przy ul. Warszawskiej o 173 powierzchni 0,30 ha z przeznaczeniem na budowę nowej cerkwi. Odpowiedzialnym za przygotowanie placu budowy został ówczesny wikariusz hajnowskiej parafii Św. Trójcy ks. Jerzy Ackiewicz. W grudniu tego samego roku powołano komitet budowlany. Plac budowy został zabezpieczony ogrodzeniem. Drugiego dnia Świąt Wielkanocy, 24 kwietnia 1995 r., nastąpiło poświęcenie placu pod budowę cerkwi oraz wkopanie krzyża w miejscu, w którym stanie ołtarz, dokonane przez dziekana okręgu hajnowskiego śp. ks. mitrata Antoniego Dziewiatowskiego. 3 czerwca 1995 r. Metropolita Warszawski i całej Polski Bazyli, w asyście licznie zebranego duchowieństwa i rzeszy wiernych, wmurował kamień węgielny pod budowę cerkwi. 30 kwietnia 1996 r., na mocy dekretu Jego Eminencji metropolity Bazylego, została powołana do życia w Hajnówce samodzielna parafia św. wielkiego męczennika Dymitra z Tesalonik. Wybór patrona dla nowo erygowanej parafii nie był przypadkowy. W Hajnówce od wielu lat istniała tradycja posiadania przez poszczególne dzielnice miasta swojego duchowego opiekuna. Mieszkańcy dzielnicy zwanej "Judzianką" , właśnie w św. Dymitrze widzieli swojego szczególnego obrońcę. Pierwszym proboszczem parafii został ks. prot. mgr Jerzy Ackiewicz, który pełni tę funkcję do dnia dzisiejszego. 8 listopada 1996 r., w dniu pamięci św. Dymitra, została wyświęcona dolna cerkiew. Górną cerkiew 16 września 2007 r. konsekrował Jego Eminencja Sawa Metropolita Warszawski i całej Polski w asyście Jego Ekscelencji Mirona biskupa hajnowskiego, Jego Ekscelencji Grzegorza biskupa bielskiego, Jego Ekscelencji Jerzego biskupa siemiatyckiego. Przy cerkwi wybudowano dom parafialny oraz budynki gospodarcze, uporządkowano plac. Na terenie parafii znajduje się kaplica Matki Bożej Kazańskiej przy ulicy Górnej. Decyzją burmistrza Hajnówki z dnia 7 lipca 2008 r. parafii św. Dymitra został przekazany teren, o powierzchni 3,92 ha, pod budowę drugiego w Hajnówce cmentarza prawosławnego. Obecnie trwają tam intensywne prace porządkowe i budowlane. W parafii działają dwa chóry: parafialny i dziecięco-młodzieżowy. Funkcję dyrygentki pełni Nina Ignatowicz z domu Radczuk. Aktywność chórów nie ogranicza się jedynie do śpiewania podczas nabożeństw. Oba chóry wielokrotnie reprezentowały swoją parafię podczas licznych koncertów, przeglądów i festiwali. Od 2003 r. przy parafii funkcjonuje Bractwo Młodzieży Prawosławnej. Młodzież spotyka się w piątki o godz. 17.00. Każde spotkanie rozpoczyna akatyst ku czci św. młodzieńca Gabriela. Członkowie Bractwa aktywnie uczestniczą w życiu parafii. Ich udziałem jest m.in. organizacja pieszej pielgrzymki z Hajnówki do Zwierek (1-3 maja), choinki parafialnej i dnia dziecka. Funkcję duchowego opiekuna bractwa sprawuje ks. Marek Jurczuk. Obecnie posługę duszpasterską w parafii św. Dymitra w Hajnówce pełnią: proboszcz - ks. prot. mgr Jerzy Ackiewicz, wikariusz - ks. mgr Jan Wołkowycki, wikariusz - ks. mgr Marek Jurczuk. 174 Parafia prawosławna Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Hajnówce mieści się przy ulicy Mikołaja Reja. Parafia została erygowana dekretem Metropolity Warszawskiego i całej Polski Bazylego nr 55/XIV/1996 z 30 kwietnia 1996 r. W dokumencie czytamy m.in.: "Na chwałę Jednoistotnej i Niepodzielnej Przenajświętszej Trójcy, Boga Ojca i Syna i Ducha Świętego i na dziękczynną pamiątkę szczególnej łaski dla niegdyś skromnej mieściny Hajnówki i Wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, mieszkańców tego miasta niniejszym dekretem dokonuję podziału parafii prawosławnej Św. Trójcy w Hajnówce na trzy parafie i w kierunku południowym eryguję nową parafię prawosławną Narodzenia św. Jana Chrzciciela przy ul. Reja jako centrum". W granicach nowej parafii znalazło się 27 ulic i zarząd cmentarza, na którym to znajduje się kaplica Wszystkich Świętych. To właśnie ona stała się zalążkiem nowej parafii, wokół której skupiało się życie duchowe od kilku lat. Dekret śp. metropolity Bazylego wszedł w życie 1 maja 1996 r., ale przygotowania trwały już od pewnego czasu. W 1993 r. na mocy decyzji Spółdzielni Mieszkaniowej został przekazany - jeszcze wówczas na rzecz parafii Św. Trójcy - plac wraz z budynkiem zwanym czworakiem o powierzchni 1500 m2 przy ul. Reja. 23 maja 1993 r. został wmurowany kamień węgielny pod budowę nowej świątyni. Uroczystościom przewodniczył metropolita Bazyli w obecności duchowieństwa hajnowskiej, wtedy jeszcze jedynej, parafii i wiernych miasta. Do pomocy ks. mitratowi Antoniemu Dziewiatowskiemu został przydzielony ks. Leonid Szeszko - ówczesny wikariusz parafii Św. Trójcy. Zadaniem ks. Leonida było przygotowanie placu pod budowę nowej cerkwi, uzyskanie pozwoleń na budowę i nadzór nad nią. Wmurowanie kamienia węgielnego przez metropolitę Bazylego pod budowę nowej świątyni - 23.05.1993 r. Uroczystości poświęcenia Cerkwi przy parafii Narodzenia św. Jana Chrzciciela odbyły się 7 maja 2011 r. w obecności metropolity Sawy, biskupa chocimskiego Melecjusza oraz biskupa siemiatyckiego Jerzego. Chlubą parafii są chóry cerkiewne: dorosłych oraz skupiający młodzież i dzieci. W parafii odprawiane są w niedzielę dwie Św. Liturgie. Przy parafii funkcjonuje dziewczęcy chór "W oskliknowienije", który został utworzony w 2000 r. z inicjatywy obecnego dyrygenta Wirynei Kociubajło. Uczestniczy on w nabożeństwach i świętach parafialnych, bierze udział w krajowych i międzynarodowych Festiwalach Muzyki Cerkiewnej, między innymi w Polsce, na Ukrainie, Białorusi i w Bułgarii, zdobywając nagrody i wyróżnienia. Na dziesięciolecie parafii w 2006 r. chór wydał swoją pierwszą płytę, zaś w 2008 r. ukazała się druga płyta - z kolędami "Priszło Christowo Rożdiestwo". W swoim repertuarze ma również muzykę folklorystyczną. Dyrygentem chóru jest Wiryneja Kociubajło - absolwentka Seminarium Duchownego w Poczajowie (wydział dyrygentury śpiewu cerkiewnego). Parafia każdego roku organizuje piesze pielgrzymki na Św. Górę Grabarkę. W 2011 r. była to już dwudziesta pierwsza pielgrzymka na to święte miejsce. Wiele pielgrzymek zorganizowano 175 też do świętych miejsc drogich prawosławnemu sercu poza granicami naszego kraju, a więc do: Poczajowa, Żyrowic, Diwiejewa, Siergiejew Posadu, Optinoj Pustyni, Sankt Petersburga, Piuchtic, Rygi, Wilna, Kijowa, Ławry Świętogórskiej, a także na Wałaam, Krym i wiele innych. Od wielu lat parafia przyjmuje grupę dzieci-sierot z domu dziecka w Pieczorach (przy współpracy z Bractwem Trzech Świętych Hierarchów). Corocznie w parafii organizowana jest choinka dla dzieci oraz półkolonie - warsztaty śpiewu cerkiewnego. Duchowieństwo parafii: Kapłani: - ks. Leonid Szeszko, proboszcz od 01.05.1996 r. do dzisiaj; - ks. prot. Jerzy Ignatowicz, wikariusz od 15.08.1999 r. do dzisiaj; - ks. prot. Alim Rusinowicz, rezydent od 12.01.2004 r. do dzisiaj; ks. prot. Michał Markiewicz, wikariusz 05.01.1998 -12.07.2002 r.; - ks. prot. Jan Gacuta, wikariusz 12.07.2002 - 26.05.2006 r.; - ks. Marek Wasilewski, wikariusz od 01.08.2006 r. do dzisiaj. Diakoni: - ks. diakon Adam Lewczuk, 18.02.1998 -11.02.1999 r.; - ks. diakon Paweł Siebiesiewicz, 01.09.2008 r. do dzisiaj. Psalmiści: - Adam Lewczuk, od 01.05.1996 - 15.02.1998 r.; - Irena Łukaszuk, luty - czerwiec 1999 r.; - Wiryneja Kociubajło, czerwiec 1999 do dzisiaj, a od 24.08.2007 r. jako psalmista - dyrygent. Starostowie parafii: Władysław Zin od 01.05.1996 r. do marca 1999 r.; Jan Szydłowski od 21.03.1999 r. do dzisiaj. Parafia prawosławna św. Mikołaja i Trójcy Świętej w Hajnówce – W 1925 r. w wyniku starań i zabiegów prawosławnych mieszkańców Hajnówki, w osadzie powstała kaplica Kazańskiej ikony Matki Bożej. Kaplicę urządzono w prywatnym budynku przy ul. 3 Maja 9. Nabożeństwa w kaplicy nieregularnie, przede wszystkim z okazji świąt, odprawiali proboszczowie z parafii Dubiny i Nowoberezowo. Mimo istnienia kaplicy, życie religijne prawosławnych koncentrowało się w dubińskiej parafii. Oprócz nabożeństw korzystano tam z posług religijnych: chrztów, ślubów, pogrzebów oraz dorocznych rekolekcji i spowiedzi dla młodzieży szkolnej i dorosłych z Hajnówki. Stąd też, aż do roku 1942 zmarli z Hajnówki byli grzebani na cmentarzach parafialnych w Dubinach i Nowoberezowie. W połowie lat 30. liczba wiernych prawosławnych przekroczyła 6.000. W 1936 r. metropolita Dionizy (Waledyński) skierował do Hajnówki ks. prot. Włodzimierza Drużyłowskiego, który przystąpił do aktywizacji religijnego życia w Hajnówce i wystąpił do metropolity z inicjatywą budowy cerkwi w Hajnówce. Inicjatywa ta nie znalazła akceptacji i wsparcia u władz administracyjnych gminy. Zaproponowano więc budowę tzw. Domu Gromady Prawosławnej, który miał łączyć funkcje świątyni, świetlicy, sali wykładowej i ośrodka katechetycznego. Władze gminne w grudniu 1937 r. wydały pisemne zezwolenie na tę budowę, by w następnym roku anulować je. W listopadzie 1938 r. przybył do Hajnówki mianowany na prefekta szkół - ks. Mikołaj Kamiński, absolwent Seminarium Duchownego w Wilnie a od maja 1939 r. do wybuchu wojny duszpasterzem hajnowian był ks. Eugeniusz 176 Kalczuk. Po ustaniu działań wojennych w 1939 r. odprawianie nabożeństw wznowił ks. hieromnich Auksencjusz (Siemieniuk). Wkrótce jednak lokal mieszczący kaplicę został przez władze sowieckie zaadaptowany na mieszkania dla “wostoczników", a życie religijne zanikło. W czerwcu 1941 r., po zajęciu Hajnówki przez Niemców i rozpoczęciu przez nich wojny z ZSRR, nastąpiła pewna religijna "odwilż", co pozwoliło powtórnie zorganizować kaplicę prawosławną w Hajnówce w domu mieszkalnym Włodzimierza Giżewskiego przy ul. Lipowej 18. Nabożeństwa były odprawiane co trzecią niedzielę. Celebrował je ks. Włodzimierz Cechan. W maju 1942 r. osiedlił się w Hajnówce ks. Serafin Żeleźniakowicz. Mieszkał on i pracował w Hajnówce do listopada 1951 roku. Usilne starania ks. Żeleźniakowicza, wspierane aktywnie przez grono parafialnych społeczników spowodowały, że decyzją Arcybiskupa Grodzieńskiego i Białostockiego Benedykta (Bobkawskiego ) z 26 maja 1942 r. została utworzona samodzielna parafia prawosławna w Hajnówce. W jej skład, obok Hajnówki weszły wsie: Górne, Dolne, Porejewo i Orzeszkowo. Wyjednano od okupacyjnych władz przekazanie zabudowań i działki byłego nadleśnictwa "Leśna" na potrzeby parafii. W głównym budynku zburzono ściany działowe i piece, uporządkowano teren, usuwając niepotrzebne przybudówki, szopy, stajnie, itp. Posesję ogrodzono parkanem. Za uzyskane z darów i zbiórek środki, kupowano trudno osiągalne w czasie wojny materiały budowlane. Z wielkim trudem przystosowano budynek do celów sakralnych. Uroczyste wyświęcenie nowej świątyni św. Mikołaja odbyło się 11 października 1942 roku. W uroczystościach uczestniczył arcybiskup Benedykt, licznie zgromadzone duchowieństwo z powiatu bielsko-podlaskiego i okolic oraz tłumy wiernych. W 1943 r. wyposażono cerkiew w nowy ikonostas wykonany przez Ignacego Chilimoniuka i pomalowany przez Lucjana Stalko. Większość ikon do ikonostasu wykonał na płótnie malarz ikonograf z Bielska Podlaskiego. W 1944 r. wykonano nową ikonę Matki Bożej "Nieczajanaja Radość" i postanowiono obchodzić święto tego obrazu. Do 1953 r. obchodzono go 28 IX /11 X, a w 1954 r. zgodnie z życzeniem parafian uroczyste obchody święta przeniesiono na pierwszą niedzielę po święcie apostoła Jana Teologa - 26 IX. W 1946 r. dobudowano do cerkwi dzwonnicę. W 1950 r. zakupiono pięć dzwonów o wadze 52,6 cetnarów. W listopadzie 1951 r. ks. Serafima Żeleźniakowicza zastąpił ks. Antoni Dziewiatowski, który służył parafii ponad 40 lat. Od grudnia 1952 r. powierzono mu obowiązki dziekana okręgu hajnowskiego. 31 maja 1953 r. odbyło się wyświęcenie nowo zbudowanej kaplicy cmentarnej Wszystkich Świętych. W 1954 r. zakończono budowę nowej plebanii dla proboszcza, przeznaczając dotychczasową, przebudowaną w 1955 r. drugiemu duchownemu - wikariuszowi, psalmiście i stróżowi cerkiewnemu. W 1957 r. urządzono w cerkwi parafialnej drugi ołtarz ikony Matki Bożej "Nieczajannaja Radość", którego poświęcenie odbyło się 13 października. W 1958 r. zakończono remont dzwonnicy przy cerkwi parafialnej oraz zmieniono 177 ogrodzenie posesji cerkiewnej. W 1963 r. oszalowano i pomalowano cerkiew na cmentarzu oraz dobudowano do starej plebanii przy parafii salkę katechetyczną i mieszkanie dla psalmisty. W 1966 r. oddano do użytku ikonostas w cerkwi na cmentarzu, zaprojektowany i rzeźbiony w drewnie przez Franciszka Bołoza. Elementy stolarskie tego ikonostasu wykonał Paweł Charkiewicz z Hajnówki. Oryginalne ikony i pomalowanie ikonostasu są dziełem prof. Jerzego Nowosielskiego. W 1967 r. wyposażono dzwonnicę na cmentarzu w 3 dzwony, a także zamówiono dodatkowe dzwony dla cerkwi parafialnej. Zainstalowano nagłośnienie w cerkwi. Kupiono nowy centralny żyrandol. W wyniku rozwoju Hajnówki drewniana cerkiew św. Mikołaja okazała się za ciasna. 23 lutego 1973 r. uzyskano zgodę na budowę nowej świątyni, a 14 października położono kamień węgielny pod budowę Soboru Św. Trójcy wg projektu prof. arch. Aleksandra Grygorowicza, która trwała około dwudziestu lat. Budynek cerkwi Św. Mikołaja w 1984 r. został przeniesiony do Czyż. 11 października 1992 r. poświęcono całą świątynię. Po śmierci ks. Antoniego Dziewiatowskiego proboszczem Soboru Św. Trójcy i dziekanem dekanatu hajnowskiego został ks. Michał Niegierewicz. Działalność parafii - Sobór Świętej Trójcy to przede wszystkim Dom Boży, gdzie codziennie sprawuje się nabożeństwa. Przy soborze działają trzy chóry: parafialny, młodzieżowy i dziecięcy. Hajnowska cerkiew jest szeroko znana w świecie głównie dzięki temu, że od 1982 r. w jej murach w końcu maja rozbrzmiewa śpiew cerkiewny w wykonaniu chórów przybywających najpierw z Polski, a od 1990 r. również z zagranicy. Międzynarodowy Festiwal "Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej" jest organizowany przez Społeczny Komitet Organizacyjny oraz Stowarzyszenie "Miłośnicy Muzyki Cerkiewnej". Dyrektorem Festiwalu jest ks. Michał Niegierewicz, od 1995 r. proboszcz parafii oraz dziekan dekanatu hajnowskiego. Ks. Michał Niegierewicz jest również założycielem i dyrektorem działającego przy parafii Prawosławnego Studium Psalmistów - szkoły, która przygotowuje słuchaczy do pracy z chórami. Przy parafii Św. Trójcy w Hajnówce działają również bractwa cerkiewne Stowarzyszenie Bractwo świętych Cyryla i Metodego oraz Bractwo Młodzieżowe. Parafia Św. Trójcy prowadzi również działalność charytatywną. Przy parafii istnieje Dom Miłosierdzia "Samarytanin", którego pomysłodawcą, założycielem oraz dyrektorem jest ks. Michał Niegierewicz. Dzięki jego zaangażowaniu przy parafii powstały również Warsztaty Terapii Zajęciowej. Jest to miejsce, w którym prowadzone są zajęcia rehabilitacyjne dla osób niepełnosprawnych. Przygotowują one uczestników do podejmowania samodzielnego życia. Warsztaty Terapii Zajęciowej powstały w adaptowanym budynku po oddziale dziecięcym miejscowego szpitala. W Hajnowskich Warsztatach Terapii Zajęciowej zorganizowano pracownię stolarską i ślusarską, plastyczną, haftu i szycia, biologiczną oraz rehabilitacyjno-rekreacyjną. Uczestnicy warsztatów uczą się koleżeństwa i solidarności oraz korzystają z 178 muzykoterapii. Szczególne miejsce zajmuje tu pracownia dnia codziennego, gdzie niepełnosprawni uczą się podstawowych czynności życiowych, takich jak: gotowanie, robienie zakupów z liczeniem wydanych pieniędzy oraz jazda miejskimi środkami komunikacji. Wszystkie zajęcia prowadzone są pod kierunkiem instruktorów, rehabilitanta, psychologa i pielęgniarki. Duchowieństwo parafii Św. Mikołaja i Św. Trójcy: Ks. Włodzimierz Drużyłowski (1936, 1938), ks. Mikołaj Kamiński (1937,1939), ks. Eugeniusz Kalczuk (1937, 1939); o. hieromnich Auksencjusz (Siemieniuk) (1939); ks. Włodzimierz Cechan (1941); ks. Serafin Żeleźniakowicz (1942-1951) proboszcz; ks. Antoni Dziewiatowski (1951-1995) - proboszcz i dziekan; ks. Leoncjusz Tofiluk (1958-1979) - wikariusz; ks. Jerzy Tokarewski (1979-1982) wikariusz; ks. Michał Niegierewicz (1976-1978) - diakon, (1978-1995) wikariusz, (1995-) - proboszcz i dziekan (do dziś); ks. Aleksander Konachowicz (1980-1983) - diakon; ks. Paweł Kononiuk (1982-1983) - wikariusz; ks. Witalis Gawryluk (1983-1988; 1995-1997) - wikariusz; ks. Mikołaj Białomyzy (19831996) - diakon, (1996-1998) - wikariusz; ks. Leonidas Szeszko (1988-1996) wikariusz; ks. Anatol Jarmocik (1988-1998) - wikariusz; ks. Jerzy Ackiewicz (1991-1996) - wikariusz; ks. Alim Rusinowicz (1992) - wikariusz; ks. Bazyli Szklaruk (1997-2008) - wikariusz; ks. Tomasz Lewczuk (1997-2008) - diakon, (2008-2009) - wikariusz; ks. Sławomir Chwojko (1998-2008) - wikariusz; ks. Mikołaj Kulik (1998-2008) - wikariusz; ks. Andrzej Busłowski (2000-) wikariusz (do dziś); ks. Marek Maciuka (2007-) - diakon (do dziś); ks. Jan Kulik (2008-) - wikariusz (do dziś); ks. Paweł Sterlingow (2008-) - wikariusz (do dziś); ks. Paweł Zabrocki (2009-) - wikariusz (do dziś). Parafia rzymskokatolicka pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Hajnówce – Haynowszczyzna a później Hajnówka pod względem kościelnym od 1501 r. do 1777 roku należała do parafii Kamieniec Litewski. Od 1777 roku do 1866 roku stanowiła część dzisiejszej parafii Narewka, będącej wówczas filią parafii Jałówka. Po upadku Powstania Styczniowego w 1863 roku i po likwidacji parafii w Narewce, Hajnówka została przyłączona do parafii Szereszewo w powiecie prużańskim. W tych granicach pozostała od 1866 do 1914 roku. W tymże roku ponownie powstała parafia w Narewce, w skład której weszła również Hajnówka. Po I wojnie światowej, dzięki staraniom wiernych, w Hajnówce została erygowana parafia rzymskokatolicka w dniu 3 maja 1923 roku przez ks. Jerzego Matulewicza, biskupa wileńskiego. Jej pierwszym proboszczem został ks. Antoni Mioduszewski (1885-1971). Razem z parafianami urządził on tymczasową kaplicę w budynku poniemieckiego kina. Kaplica ta służyła wiernym do dnia 9 maja 1936 roku, kiedy to uległa pożarowi. W 1936 roku z inicjatywy parafian została zbudowana kolejna, prowizoryczna kaplica z muru pruskiego, pod kierunkiem ks. Pawła Stepka, ówczesnego proboszcza hajnowskiego (1934-1939). Nabożeństwa były 179 odprawiane od 25 grudnia 1936 roku do 2 września 1963 roku. Nowy murowany kościół pw. Podwyższenia Krzyża św. został wzniesiony wokół dotychczasowej kaplicy, był budowany od 28 sierpnia 1948 roku do 27 listopada 1965 roku. Do kościoła zakupiono w 1976 r. wysokiej klasy organy. Z inicjatywy ks. proboszcza Mariana Świerszczyńskiego została powołana w 1997 roku Hajnowska Fundacja Muzyki Organowej i Kameralnej a w roku następnym utworzono Chór Kameralny. Po gruntownym remoncie organów w kościele co roku w okresie letnim organizowane są koncerty organowe w ramach Hajnowskich Spotkań z Muzyką Kameralną i Organową. Staraniem księdza proboszcza ks. prał. mgr Mariana Świerszczyńskiego w 2001 r. została zakupiona działka po byłym dworcu PKS, dzięki czemu plac przykościelny został znacznie powiększony. W rok później na nowo zakupionym placu postawiono pomnik Jana Pawła II i Krzyż Papieski z rzeźbą Ukrzyżowanego. Obok kościoła, po drugiej stronie ul. ks. Ściegiennego, stoi piętrowa, murowana plebania, wzniesiona w latach 1978-1980, według projektu arch. Grażyny Nasierowskiej z Białegostoku. Pracami budowlanymi kierowali: wspomniany ks. kan. Alfons Trochimiak i ówczesny wikariusz ks. mgr Kazimierz Siekierko. W 1983 roku został zbudowany budynek katechetyczny, według projektu Tadeusza Mroza z Hajnówki staraniem wspomnianego wyżej ks. kan. Alfonsa Trochimiaka. Od 2009 roku mieści się tam Katolickie Centrum Kultury. Głównym zadaniem Kościoła jest głoszenie Chrystusa światu i udzielanie sakramentów, których jest siedem: chrzest, bierzmowanie, Eucharystia, pokuta (ze spowiedzią), sakrament chorych (namaszczenie chorych), kapłaństwo, małżeństwo. W kulcie katolickim główne miejsce zajmuje msza (wierni są obowiązani uczestniczyć w mszy niedzielnej) i liturgia pozostałych sakramentów; inne formy to brewiarz i rozmaite nabożeństwa (np. obrzędy pogrzebu, różaniec, procesje, pielgrzymki). W roku kościelnym głównymi świętami są Boże Narodzenie, Wielkanoc i Zesłanie Ducha Świętego. Proboszczami parafii byli: ks. Antoni Mioduszewski (1923-1934); ks. Paweł Stepek (1934-1939); ks. dr kan. Józef Moniuszko (1939-1947); ks. kan. Ignacy Wierobiej (1947-1970); ks. kan. Alfons Trochimiak (1970-1996); ks. prał. mgr Marian Świerszczyński (1997- 2007); ks. kan. Józef Piotr Poskrobko (od 2007). Wikariuszami byli: ks. Stanisław Paczkowski (1933-1937), ks. Kazimierz Rybułtowski (1935-1936), ks. Jan Bielawski (1936-1937), ks. Leon Giryn (1937-1939), ks. dr Michał Wielniewczyc (1937-1939), ks. doc. dr hab. Władysław Hładowski (1942-1946), ks. Józef Barszczewski (1946-1953), ks. mgr Hieronim Jaworowski (1955-1957), ks. dr Eugeniusz Borowski (19551957), ks. Tadeusz Olszewski (1956-1957), ks. lic. Mieczysław Suwała (19571959 i 1962-1963), ks. Wojciech Wasak (1959-1962), ks. Henryk Łapiński (1963-1972), ks. Henryk Nowak (1965-1976), ks. mgr Kazimierz Siekierko (1972-1982), ks. Witold Wierciński (1976-1979), ks. Aleksander Mierzwiński 180 (1979-1980), ks. Tadeusz Szerszeń (1980-1985), ks. Piotr Bury (1982-1987), ks. mgr Henryk Polak (1984-1986), ks. dr Romuald Kosk (1986-1988), ks. Henryk Kosz (1986-1988), ks. Roman Kowerdziej (1987-1990), ks. Ryszard Zalewski (1987-1992), ks. Andrzej Witerski (1990-1991), ks. mgr Jarosław Kuźmicki (1991-1993), ks. Paweł Anusiewicz (1991-1992), ks. mgr Henryk Kolejkowicz (1992-1993), ks. mgr Zbigniew Kiszko (1992-1993), ks. Kazimierz Zalewski (1993-1997), ks. mgr Mariusz Tołwiński (1993-1997), ks. Tadeusz Czyżak (1993-1999), ks. Jarosław Górski (1994-1996), ks. mgr Jarosław Przeździecki (1997-1998), ks. Adam Safiańczuk (1999-2000), ks. mgr Robert Niewiński (1999-2000), ks. mgr Mariusz Zabielski (1999-2001), ks. mgr Jan Krasowski (2001-2003), ks. mgr Andrzej Lubowicki (2001-2004), ks. mgr Marek Laszuk (2003-2006), ks. mgr Tomasz Szmurło (2004-2007), ks. mgr Krzysztof Janowic (2005-2006), ks. mgr Marek Żarski (2006-2007), ks. mgr Dariusz Tworkowski (2007-2009), ks. mgr Ireneusz Izdebski (2007-2008), ks. mgr Krzysztof Grzybowski (2008-2010), ks. mgr Krzysztof Dobrogowski (2009-nadal), ks. mgr Andrzej Falkowski (2010-nadal). Parafia rzymskokatolicka pw. Cyryla i Metodego w Hajnówce została erygowana 15 sierpnia 1995 roku przez ks. Antoniego P. Dydycza, biskupa drohiczyńskiego. Jej pierwszym proboszczem został ks. mgr Zygmunt Bronicki, dotychczasowy wikariusz parafii kolegiackiej w Węgrowie (1992-1995). Funkcję tymczasowego kościoła pełniła kaplica cmentarna zbudowana w 1941 roku, która w 1995 roku - staraniem obecnego księdza proboszcza ks. mgr. Zygmunta Bronickiego została rozbudowana. W dniu 13 października 1996 roku została poświęcona przez ks. Antoniego P. Dydycza, biskupa drohiczyńskiego. W 1997 r. parafia otrzymała od Urzędu Miasta Hajnówka część placu po byłym szpitalu - z przeznaczeniem pod przyszły kościół i budynki parafialne. Budowę nowej świątyni rozpoczęto w 2000 roku, a na Pasterkę w 2008 r. odbyła się pierwsza msza św. celebrowana przez bp Antoniego Dydycza. W trakcie prac wykończeniowych w 2010 r. wybudowano budynek gospodarczy, a w 2011 r. budynek plebanii, który zastąpił drewnianą plebanię zbudowaną w latach trzydziestych XX wieku. Duchowieństwo parafii: ks. mgr Zygmunt Bronicki – ks. proboszcz od 3.09.1995 r., ks. Zbigniew Niemyjski (1997-2003), ks. Robert Zawadzki (20032005), ks. Mariusz Boguszewski (2005-2007), ks. mgr Piotr Jurczak – od 16.08.2007. Pomnik Jana Pawła II - Pomnik z prawej strony kościoła, skierowany w jego stronę, na niewielkim placyku otoczonym owalnym chodnikiem wyłożonym kostką klinkierową, po prawej stronie wysokiego krucyfiksu. Postument murowany, na wąskim, dwustopniowym podeście, obłożony cegłą klinkierową o wysokości 1,5 m. Na nim figura stojącego Jana Pawła II w szatach 181 pontyfikalnych wykonana z żywicy polimerowej malowanej na biało wys. 1,95 m.. W lewej ręce Papieża pastorał, prawa wyciągnięta w geście pozdrawiania. Na podstawie figury z przodu, po prawej nachylona tabliczka (13 x 30 cm) będąca częścią odlewu, o treści: IOANNES / PAULUS II i herbem papieskim. Z tyłu podstawy analogiczna tabliczka (5,5 x 12 cm) z napisem: T.W. SIENKIEWICZ / P.P.H.U. "MARIA" / 67-100 NOWA SÓL / TEL. 0-68 873450. „BÓG BOGATY / W MIŁOSIERDZIE” / ROK 2002 / OJCU ŚWIĘTEMU / JANOWI PAWŁOWI II / PARAFIA / PODWYŻSZENIA / KRZYŻA ŚWIĘTEGO. Na cokole tablica z szarego granitu z rytym, złoconym napisem: „BÓG BOGATY / W MIŁOSIERDZIE / ROK 2002 / OJCU ŚWIĘTEMU / JANOWI PAWŁOWI II / PARAFIA / PODWYŻSZENIA / KRZYŻA ŚWIĘTEGO. Powstał z inicjatywy ks. proboszcza Mariana Świerszczyńskiego. Ruch "Światło-Życie" przy parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Hajnówce powstał na początku lat 80., kiedy ks. Kazimierz Siekierko skupił młodzież lubiącą śpiewać, pierwszą opiekunką muzyczną była Anna German. Następnym opiekunem, posiadającym przygotowanie muzyczne był Krzysztof Uziałło, który starał się wpoić młodzieży podstawowe zasady śpiewania, zwracał uwagę na dykcję. W latach 1987-1991 schola działała pod kierunkiem Marzanny Mierzwińskiej, a po niej przez rok opiekunką była Agnieszka Gawra. Następną scholę dziecięcą od początku organizowała siostra Marta. W połowie lat 90. oaza młodzieżowa w naszej parafii skupiała około 100 osób. Odbywała się formacja w diakoniach - Diakonii Muzycznej, Diakonii Słowa, Diakonii Modlitwy, Diakonii Pantomimy. Wiele osób uczestniczyło też w formacji wakacyjnej na piętnastodniowych rekolekcjach. W tamtych latach wierni lubili przychodzić na msze młodzieżowe o godzinie 8.30 po to, by posłuchać śpiewu grupy modlitewnej "AGAPE" prowadzonej przez Norberta Kuczkę. Młodzi chórzyści wspaniale śpiewali, o ich klasie świadczyły nagrody i wyróżnienia na festiwalach diecezjalnych. Pozostała po nich kaseta "Królem jest Bóg" nagrana w dniach 21 i 22 czerwca 1995 r. w Hajnówce w czasie Kongresu Młodzieży Diecezji Drohiczynskiej. Od 1995 roku schola młodzieżowa przygotowuje oprawę muzyczną Triduum Paschalnego. Później scholę prowadzili m.in.: K.Kuczko, M.Kojło, M.Gryc, K.Tomaszewska, M.Ziuzia, K.Olszyński. Warto wspomnieć, że schola młodzieżowa w diecezjalnym Festiwalu Piosenki Religijnej w Bielsku Podlaskim w roku 1998, pod kierownictwem Małgorzaty Kojło, zajęła 1. miejsce w swojej kategorii. Zgodnie z założeniami, Ruch zawsze aktywnie uczestniczył w życiu parafii. Młodzież włączała się w niesienie pomocy najbiedniejszym mieszkańcom naszego miasta, pomagając Caritasowi. Przez wiele lat współprowadziła półkolonie dla hajnowskich dzieci. Bardzo ważną część życia Ruchu stanowi Liturgia, dlatego też członkowie oazy aktywnie uczestniczyli w Mszach i 182 nabożeństwach przez śpiew, komentarze liturgiczne, posługę przy ołtarzu. Ruch "Światło-Życie" przygotował też kilka dużych akcji ewangelizacyjnych. W 1995 roku w Hajnówce odbył się, przygotowany przez Ruch naszej parafii, pod przewodnictwem ks. Mariusza Tołwińskiego, Diecezjalny Kongres Młodzieży, który zgromadził ogromną ilość młodych ludzi z całej diecezji - ulicami miasta przeszła wówczas Droga Krzyżowa, odbywały się spotkania modlitewne i formacyjne, koncerty w amfiteatrze miejskim (m.in. Antoniny Krzysztoń). Młodzież miała okazję spotkać się też z Darkiem Malejonkiem, jednym z liderów rockowej grupy 2 Tm 2,3, który składał świadectwo nawrócenia. W roku 2000 w Hajnówce, na koncercie ewangelizacyjnym przygotowanym przez wspólnotę Ruchu, wystąpił właśnie ten zespół. Koncert, który zgromadził liczną widownię, poprzedzony był akcją grupy ewangelizacyjnej z Białegostoku. Formacja oazowa zaowocowała powołaniami kapłańskimi i zakonnymi. W Ruchu formowali się, pochodzący z naszej parafii, o. Norbert Kuczko OP, ks. Rafał Pokrywiński, s. Tymoteusza Polach OP, s. Fidencja Skrzypkowska CSCII. W czasie, kiedy wspólnotą Ruchu opiekował się ks. Andrzej Lubowicki, powstał pomysł organizacji Dnia Dziecka. W projekt zaangażowały się dwie wspólnoty młodzieżowe -Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży oraz nasza, oazowa. Pierwszy Dzień Dziecka organizowany przez młodzież naszej parafii miał miejsce w 2002 r. na terenie hajnowskiego OSiR. Na boisku rozegrano mecz piłki nożnej pomiędzy księżmi i Policją zakończony wynikiem 3:3. Gwiazdą dnia był zespół The Sakala Brothers, który prosto z Zambii przywiozła nam nasza siostra Angela na stale przebywająca w Zambii na misji. Lecz zanim odbył się koncert, dzieci korzystały do woli z różnych atrakcji. Niektóre z atrakcji, takie jak malowanie twarzy, weszły na stałe do planu Dnia Dziecka, który rozrastał się z roku na rok. Następnego roku impreza odbyła się w miejskim amfiteatrze. W jego okolicach nieustannie trwały różne zabawy malowanie plakatów, rzuty piłeczką do celu i inne. Kulminacją był koncert Magdy Anioł. W 2004 r. Dzień Dziecka przybrał wymiar diecezjalny -do pomocy przyjechało mnóstwo młodzieży z różnych wspólnot naszej diecezji. Oprócz typowych atrakcji dla dzieci, przybyło też coś i dla starszych, by z tego spotkania uczynić prawdziwy piknik rodzinny. Spragnieni mocnych wrażeń mogli skoczyć na bungee, a ci, którzy chcieli oderwać się od ziemi w nieco inny sposób, mogli znaleźć coś dla siebie na stoiskach książki chrześcijańskiej. Książki sprowadzone przez nasze Siostry Klaryski cieszyły się nie lada powodzeniem. Mamy dzieci śpiewających w Arce Noego zakupiły po kilkanaście tytułów na głowę tłumacząc, że nigdy jeszcze nie dotarły od tak fantastycznego zbioru. A po południu mieliśmy okazję uczestniczyć w występie wspomnianego zespołu dziecięcego. W 2006 r. Ruch "Światło Życie" zorganizował Drogę Krzyżową "Via Crucis" osnutą wyłącznie na polskich dawnych pieśniach pasyjnych. Pierwsze wykonanie tej wyjątkowej Drogi Krzyżowej miało miejsce podczas 183 wakacyjnych rekolekcji oazowych w kościele pw. Sw. Antoniego Padewskiego w Boćkach. Osoby biorące udział w przygotowaniu "Via Crucis" pochodziły z całej Polski -od Pomorza po Śląsk. Przybyli ze Słupska, Gdańska, Gdyni, Bydgoszczy, Raciborza, Warszawy, a także z terenów naszej diecezji -z Węgrowa, Sokołowa Podlaskiego, Łochowa, Bielska Podlaskiego. "Via Crucis" nie stało się jedynym nabożeństwem z oprawą muzyki dawnej. Jeszcze tego samego roku 8 grudnia odbył się wyjątkowy Apel Jasnogórskim "Ave vera virginitas", którym młodzież uczciła święto patronalne -Niepokalane Poczęcie NMP. Nabożeństwo zostało wzbogacone pieśniami ukazującymi pobożność maryjną Europejczyków w drugiej połowie średniowiecza, renesansie i wczesnym baroku. Apel zamknęła tytułowa pieśń "Ave vera virginitas" autorstwa Josquina Desprez -najwybitniejszego kompozytora europejskiego renesansu. Moderatorami oazy byli m.in. ks. Romuald Kosk, ks. Roman Kowerdziej, ks. Mariusz Tołwiński, ks. Jarosław Przeździecki, ks. Adam Safiańczuk, ks. Robert Niewiński, ks. Mariusz Zabielski, ks. Marek Laszuk, ks. Tomasz Szmurło, ks. Ireneusz Izdebski. Sobór Świętej Trójcy w Hajnówce - świątynia prawosławna powstała w miejscu drewnianej cerkiewki św. Mikołaja. Dzięki wieloletnim działaniom proboszcza parafii, o. Antoniego Dziewiatowskiego, w 1973 r. uzyskano od władz zgodę na wzniesienie w Hajnówce nowej świątyni. Projekt świątyni opracował architekt prof. Aleksander Grygorowicz z poznańskiej pracowni przy współpracy Izasława Białasa i Tadeusza Dobrowolskiego. Architekta uhonorowano m.in. nagrodą Imienia św. Brata Alberta. 14 października 1973 r. położono kamień węgielny pod budowę, która będzie trwała około dwudziestu lat. Budowniczy soboru o. Antoni Dziewiatowski, rozbudził wielki entuzjazm parafian, z których wielu pracowało społecznie. Wiosną 1982 r. zakończono prace zewnętrzne. Wystrój świątyni wymagał jednak nadal trudnych prac specjalistycznych. W każdej prawosławnej świątyni można wyróżnić trzy części - przedsionek, przeznaczony dla wiernych nawę i prezbiterium, w którym mieści się ołtarz. Wszystkie też cerkwie są zorientowane, co oznacza, że ołtarz zawsze znajduje się w ich wschodniej części. Prezbiterium oddzielone jest od nawy ścianą z ikon, z drzwiami pośrodku i dwoma nieco mniejszymi po bokach. To ikonostas. Środkowe drzwi noszą nazwę Królewskich Wrót (Carskije Wrata). Przez nie wnoszony jest Król Chwały w postaci Świętych Darów. Znajdują się na nich zawsze ikony Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i czterech Ewangelistów. Mniejsze drzwi to Diakońskie Wrota. Po prawej stronie Królewskich Wrót umieszczana jest zawsze ikona Zbawiciela, po lewej Matki Bożej. Górny rząd zajmują ikony największych świąt. Główny ikonostas w hajnowskim soborze wyróżnia misternie wykonane ceramiczne obramowanie ikon i drzwi. Prezbiterium, w którym znajduje się ołtarz, to najważniejsza część świątyni. Tu sprawowana jest Eucharystia. Do ołtarza wchodzić mogą jedynie 184 kapłani oraz mężczyźni i chłopcy asystujący przy liturgii. W centralnej części umieszczony jest prestoł -ołtarz, a na nim Darochranitielnica (po łacinie tabernakulum), w której przechowywane są Święte Dary dla chorych. Przed nią Ewangelia, z której kapłan czyta fragmenty podczas nabożeństw, i krzyż, którym błogosławi wiernych. Zgodnie z prawosławną tradycją całe wnętrze soboru pokrywają polichromie. Wykonał je Dymitrios Andonopulos z Grecji. Pracował nad nimi w latach 1986-1990, przyjeżdżając dwa razy w roku na dwa trzy tygodnie. Zadziwiał zręcznością i szybkością wykonywania wizerunków Chrystusa, Bogarodzicy, aniołów, świętych i przedstawień biblijnych. Swoją pracę traktował jako ofiarę na rzecz hajnowskiej parafii. Honoraria ledwie pokrywały koszty jego podróży do Polski. Polichromia nawiązuje do wzorów późnobizantyjskiego XIV-wiecznego malarstwa okresu Paleologów. Centralną przestrzeń cerkwi wypełnia panikadiło, czyli żyrandol, wykonany według projektu prof. Grygorowicza w kształcie równoramiennego krzyża greckiego, ozdobiony witrażami Bogarodzicy i słowiańskich świętych. To jedyne w Polsce panikadiło o takiej formie. Witraże, rzadko spotykane w prawosławnych świątyniach, zdobią też nieregularnie rozmieszczone okna. Zaprojektował i wykonał je prof. Adam Stalony Dobrzański z Krakowa. W hajnowskim soborze znajduje się siedem ołtarzy. Główny poświęcony jest Świętej Trójcy. W nawie północnej jest też ołtarz poświęcony ikonie Matki Bożej Nieoczekiwana Radość (Nieczajannaja Radost'), odgrodzony od nawy jednorzędowym ikonostasem. Tu sprawuje się w niedziele poranne Liturgie św. Na górnym poziomie znalazło też miejsce baptysterium, poświęcone lokalnym świętym. Jego ściany pokrywają polichromie z wizerunkami św. Cyryla z Turowa, św. Eufrozyny Potockiej. Na środku wyłożona jest ikona św. męczennika Dzieciątka Gabriela - świętego z Podlasia. W dolnej części soboru umiejscowione są trzy ołtarze. Największy z nich poświęcony jest św. Mikołajowi. Na prawo od niego znaleźć można niewielki ołtarz św. Barbary, na lewo zaś ołtarz ku czci św. Antoniego Pieczerskiego. Tu - w krypcie - po śmierci w 1995 r. spoczęło ciało niestrudzonego budowniczego soboru o. Antoniego Dziewiatowskiego. Ostatni, siódmy ołtarz znajduje się pod dzwonnicą i jest poświęcony św. Pantelejmonowi. Ołtarz główny soboru, a więc i całą świątynię, ostatecznie wyświęcono 11 października 1992 r. Hajnowska cerkiew jest szeroko znana w świecie głównie dzięki temu, że od 1982 r. w jej murach w końcu maja rozbrzmiewa śpiew cerkiewny w wykonaniu chórów przybywających najpierw z Polski, a od 1990 r. odbywają się tutaj koncerty Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej "Hajnówka". Również tutaj przeprowadzane są przesłuchania w ramach Międzynarodowego Festiwalu "Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej", organizowanego od 2002. Sobór mieści się w Hajnówce przy ulicy ks. Antoniego Dziewiatowskiego. Przy soborze działa Szkoła Psalmistów i Dyrygentów Cerkiewnych oraz Dekanalny Instytut Kultury Prawosławnej. 10 kwietnia 2011 w dolnej cerkwi soboru odsłonięto tablicę 185 pamiątkową poświęconą abp. Mironowi (Chodakowskiemu). Proboszczem parafii od 1995 r. jest ks. mitrat Michał Niegierewicz. Synagoga w Hajnówce - gmina żydowska powstała w Hajnówce dopiero tuż przed I wojną światową. W roku 1921 na 748 mieszkańców gmina liczyła 41 członków, a w roku na 12 tys. mieszkańców, gmina żydowska liczyła 250 członków. W latach IX 1939-1941 w mieście, które znajdowało się pod okupacją Rosji Radzieckiej, znajdowało się około 600 Żydów. Synagoga znajdowała się w rejonie ul. ks. Wierobieja na placu Orzechowskich w tzw. Zaułku Młynarskim (w miejscu obecnego transformatora TRAFO). Budynek świątyni miał wymiary około 20 x 12 metrów i 5 metrów wysokości. Był zbudowany z drewna, kryty dachem dwuspadowym, krytym blachą pomalowaną na biało-niebiesko. We wnętrzu znajdowały się malowidła utrzymane w podobnej kolorystyce. Na fasadzie widniała Gwiazda Dawida. Synagogę spalili Niemcy w dniu 25 czerwca 1941 roku poprzez wrzucenie do środka granatów. W miejscu dawnej synagogi w tej chwili znajduje się stacja Trafo. W budynku Sokoła przy ul. Grunwaldzkiej była szkoła żydowska, naprzeciw której była łaźnia żydowska (mykwa) zbudowana na krótko przed wojną i rozebrana przez Rosjan w 1940 roku. Świetlica środowiskowa „Promyk dnia” przy parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – została otwarta 29 stycznia 2009, jako 21 placówka tego typu zainicjowana przez firmę GlaxoSmithKline (GSK) i Ogólnopolskie Stowarzyszenie Chrześcijańskich Organizacji Wiejskich (OSChOW). Powołania świetlicy w Hajnówce podjął się lokalny partner - Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Drohiczyńskiej. Inicjatorem powstania świetlicy i opiekunem z ramienia parafii jest ks. Krzysztof Grzybowski, który włożył mnóstwo pracy w jej przygotowanie. Świetlica prowadzi specjalny program edukacyjny, którego celem jest działanie na rzecz ograniczania wykluczenia społecznego oraz wyrównania szans u dzieci z terenów wiejskich i małych miast. Świetlica mieszcząca się w salkach parafialnych przy Kościele Podwyższenia Krzyża Świętego przy ul. Ściegiennego 7, rozpoczęła swoją pracę 2 lutego. Zajęcia odbywające się codziennie w godz. 14:00-19:00 prowadzone są przez Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Drohiczyńskiej Oddział w Hajnówce. Opiekunem świetlicy jest Pani Marta Kalinowska. Placówka została wyposażona w meble dostosowane do potrzeb dzieci, salę multimedialną, sieć komputerową, piłkarzyki, stół do ping - ponga i bilard. Sala przeznaczona na świetlicę została w całości wyremontowana. Korzysta z niej 40 dzieci. W celu zebrania funduszy na działalność świetlicy, co roku organizowany jest Bal Charytatywny. 186 Zbór Babtystów - Hajnowski Zbór zapoczątkował Grzegorz Łuszczak. W marcu 1927 r. z grupą wiernych złożyli podanie do Starostwa Powiatowego w Bielsku Podlaskim o pozwolenie na przeprowadzanie stałych nabożeństw w Hajnówce w domu p. Drapały przy ul. Warszawskiej, gdzie mieszkał Br. Łuszczak. W końcu marca odbyło się pierwsze nabożeństwo. Później nabożeństwa odbywały się w każdą niedzielę rano i wieczorem, a w tygodniu w środy i piątki -wieczorem. W 1927 r. odbył się pierwszy chrzest wiary, który przyjęło 14 osób. W następnym roku w zborze było już ponad 20 członków. Zbór wzrastał jednak pod koniec roku 1928 nastąpił kryzys, który spowodował odejście od zboru kilku osób, w tym przewodniczącego Łuszczaka. Pozostała grupa wiernych skupiła się wokół nowego przewodniczącego zboru, brata Mikołaja Sylwesiuka. Ze Szkoły Biblijnej w Łodzi przybył Br. Cyryl Iwanow i rozpoczął służbę jako kaznodzieja zboru i okręgu. Zbór szybko otrząsnął się z tych przeżyć i doświadczeń. Składał się przeważnie z młodych ludzi, śpiewał chór zborowy, działała niedzielna szkółka. Nabożeństwa odbywały się w domach prywatnych, w roku 1933 rodzina Melcerów udostępniła dla zboru swój nowy dom, w którym przez dłuższy czas (około 12 lat) odbywały się nabożeństwa zborowe. Zbór wzrósł liczebnie i dom stał się ciasny. Br. Melcer udostępnił działkę budowlaną nad rzeczka Leśną, gdzie zbór obecnie się znajduje. Latem 1939 r. przystąpiono do budowy, zrobiono już fundamenty ale budowa została zatrzymana przez wybuch wojny. Na fundamentach władze sowieckie wybudowały warsztat naprawczy. W roku 1941 budynek został przejęty przez Niemców, zamieniono go na mleczarnię. W roku 1945 zborowi przydzielono budynek zastępczy na ul. Polnej i tam odbywały się nabożeństwa aż do roku 1962. Przełomem dla zboru był rok 1975, kiedy to do zboru zaczęli powracać młodzi ludzie, tu podejmowali prace, i czynnie włączyli się do pracy w zborze. W roku 1986 otrzymano pozwolenie na budowę nowego budynku. 15 września1991 r. dokonano otwarcia. W 2007 r. obchodzono uroczyście 80lecie Zboru w Hajnówce. Przewodniczącymi zboru byli: Grzegorz Łuszczak 1927-1928, Mikołaj Sylwesiuk 1928-1940, Grzegorz Ziemcow 1941-1945, Aleksander Sładkiewicz 1945 (od stycznia do lipca), Grzegorz Suchodoła 19451948, Daniel Melcer 1949, Agafon Tomaszuk 1955-1960; 1965-1967; 19771978. Pastorami zboru byli: Cyryl Iwanow 1928-1937, Piotr Żachanowicz 1950-1955, Leon Ditrich 1961-1963, Aleksander Kircun 1963-1965, Włodzimierz Barna 1969-1973, Zbigniew Dąbrowski 1973-1977, Janusz Zwierzchowski 1979-1983, Jan Mroczek 1983-1998, Jerzy Szachiewicz 1999do chwili obecnej. Zbór Kościoła Zielonoświątkowego w Hajnówce – powstał w 1928 r. 187 7. Sport Ruch sportowy w Hajnówce rozpoczął się od założenia w roku 1926 Towarzystwa Sportowo-Gimnastycznego „Sokół”, którego organizatorami byli dyrektorzy hajnowskich zakładów pracy. Z chwilą przybycia do Hajnówki w 1933 r. Stanisława Niewiadomskiego, nauczyciela WF w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego, sport zaczął przybierać formę zorganizowaną. W 1934 roku powstała organizacja Przysposobienie Wojskowe Leśników. PWL zajmowało się oprócz spraw obronnych propagowaniem sportu w sekcjach piłkarskiej, bokserskiej, lekkoatletycznej, strzeleckiej. Dla sekcji piłkarskiej pozyskano polanę w lesie, na której zorganizowano boisko piłkarskie. Największym powodzeniem cieszyły się sekcja piłkarska i bokserska. 19 sierpnia 1934 r. odbył się w Hajnówce pierwszy oficjalny mecz piłkarski między drużynami: PWL Hajnówka i KS ,,Rezerwa" Bielsk Podlaski zakończony wynikiem 4:1. Jesienią 1937 r. powstał Hajnowski Klub Sportowy ,,Puszcza", który prowadził działalność w sekcjach: piłki nożnej, lekkoatletyki, kolarstwa. Sekcja piłkarska od początku istnienia klubu mogła stanowić powód do dumy dla hajnowskich działaczy – w towarzyskich spotkaniach zespół odniósł wiele sukcesów z drużynami wyżej notowanymi. W sezonie 1938/39 Puszcza awansowała do A klasy. Z powodu wybuchu wojny we wrześniu 1939 r., do rozgrywek sezonu 1939/40 nie doszło. Klub zawiesił działalność aż na 18 lat. Po zakończeniu wojny jako pierwsza sportem zajęła się organizacja młodzieżowa OMTUR, tworząc sekcję piłki nożnej działającą w okresie 1946 - 48. Później organizację sportu przejęły Związki Zawodowe. W 1950 r. powstało Koło Sportowe LZS, będące kuźnią młodych talentów. Najpopularniejszymi dyscyplinami sportu uprawianymi w tym okresie były: piłka nożna, tenis stołowy i tenis ziemny. Największe sukcesy zanotowali tenisiści stołowi, którzy w 1950 r. pod szyldem Unii zdobyli drużynowe mistrzostwo województwa, a Stefan Górski dwukrotnie zajął drugie miejsce indywidualnie i startował na Mistrzostwach Polski seniorów. Po otrzymaniu przez Hajnówkę praw miejskich niewiele zmieniło się w sporcie wyczynowym. Hajnowskie drużyny piłkarskie Unii i Kolejarza grały bez powodzenia w rozgrywkach A lub B klasy, ale przybył im nowy konkurent, ponieważ w 1953 r. w Jednostce Wojskowej Nieznany Bór utworzono Wojskowy Klub Sportowy z sekcją piłki nożnej. W tym czasie największe sukcesy odnosili tenisiści ziemni rozgrywający mecze na nowo wybudowanym korcie przy ZSZ, którzy dwukrotnie zdobyli drużynowe mistrzostwo województwa, a indywidualnie Edward Poniecki sięgnął po tytuły mistrza województwa oraz po tytuł mistrza Ściany Wschodniej. W 1955 roku powstał w Hajnówce Międzyszkolny Klub Sportowy. Decyzja władz państwowych o rozwiązaniu z dniem 1.01.1957 r. kół sportowych w zakładach pracy przyczyniła się do połączenia istniejących Kół Sportowych i utworzenia jednego klubu sportowego. W dniu 11.02.1957 r. podczas Walnego 188 Zgromadzenia przyjęto przedwojenną nazwę - HKS Puszcza i wybrano władze klubu. Prezesem klubu został Jarosław Dobrzański. W klubie oprócz piłki nożnej uprawiano również lekkoatletyka, akrobatykę, łucznictwo, brydż, kolarstwo, koszykówkę, lekkoatletykę, pływanie, tenis stołowy, judo. Sekcja judo powstała w 1985 r. z inicjatywy Jakuba Ostapczuka. W ostatnim dziesięcioleciu wiele się również wydarzyło w innych dyscyplinach sportowych, z chwilą objęcia w 2001 r. stanowiska dyrektora OSiR przez Marka Antoniuka, wicemistrza Polski w siatkówce plażowej w 2000 r. To on, przy aprobacie UM wprowadzał w życie propozycję Aleksandra Prokopiuka, by z okazji 50-lecia nadania praw miejskich zorganizować bieg po Puszczy Białowieskiej. Półmaraton Hajnowski spotkał się z uznaniem zawodników i wszedł na stałe do kalendarza polskich imprez biegowych. W 2001 roku Marek Antoniuk zorganizował pierwszy turniej eliminacyjny do Mistrzostw Polski w siatkówce plażowej, ogółem rozegrano 6 takich turniejów. W 2002 r. przy OSiR-ze powstała drużyna II ligi w siatkówce mężczyzn z inicjatywy Marka Antoniuka i Jacka Wesołowskiego z Bielska Podlaskiego, dzięki wsparciu władz miasta. Dużym zainteresowaniem cieszą się imprezy w sportach siłowych organizowane przez Artura Tumiela i Beatę Korniluk, przy współpracy z HDK i OSiR. Od 2001 r. corocznie odbywają się Mistrzostwa Hajnówki w wyciskaniu sztangi leżąc z udziałem zawodników z wielu rejonów Polski. Akrobatyka sportowa w Hajnówce - W 1975 r. Hajnówka została wyróżniona możliwością przeprowadzenia zawodów finałowych w akrobatyce sportowej, w ramach IV Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży. Pokaz tej dyscypliny sportu wywołał powszechne zainteresowanie hajnowian. Wojewódzka Federacja Sportu czyniła starania, by założyć sekcję akrobatyki sportowej. Akces do pracy w naszym województwie wyraził trener I klasy – mgr inż. Euzebiusz Sieja, wybierając jako miejsce przyszłej pracy Hajnówkę Władze miejskie, szkolne i KS Puszcza chętnie zgodziły się na tę propozycję. Zajęcia rozpoczęto we wrześniu 1975. Już w następnym roku młodzi akrobaci sięgnęli po złote medale mistrzostw Polski juniorów młodszych. Bogusława Wyrzykowska wygrała ćwiczenia wolne i skoki na ścieżce a Wojciech Arkuszewski był najlepszy w ćwiczeniach wolnych. W 1978 r. odszedł z klubu trener Sieja zabierając ze sobą do najlepszego polskiego klubu DKS Targówek B. Wyrzykowską. W nowym klubie zawodniczka sięgnęła w 1984 r. po złoty medal Mistrzostw Świata w trójkach. Następcą trenera Siei został w 1978 r. Marek Fiszer. Jego wychowankowie sięgnęli już po medale MP nie tylko w kategorii młodzików i juniorów ale również wśród seniorów (w barwach MKS), najwięcej w czwórkach. W Mistrzostwach Polski Młodzików w Szczecinie, rozgrywanych 10 – 11.11.1979 r., klub odniósł największy sukces, jakim było zdobycie dwóch złotych medali: w dwójce mieszanej przez Małgorzatę Janiuk i Eugeniusza Kota oraz w skokach na batucie przez Mirosława Tokarczuka. 1.01.1982 r. sekcję 189 akrobatyki przeniesiono do MKS Hajnówka. W nowym klubie zawodnicy zaczęli odnosić sukcesy w kategorii seniorów. Para: Jan Sienkiewicz – Wojciech Stankiewicz w 1982 r. sięgnęli po pierwszy historyczny - srebrny medal MP. Również dobrze wypadła dwójka mieszana Małgorzata Janiuk – Wojciech Arkuszewski zajmując 5. miejsce. W następnym roku czwórka: Jan Sienkiewicz, Andrzej Kondrat, Wojciech Stankiewicz i Wojciech Arkuszewski stanęła na najniższym stopniu podium. Medale zdobywała również czwórka: Marek Dmitruk, Marek Gawryluk, Andrzej Maciuka, Tomasz Raszkiewicz w kategorii młodzików. Z uwagi na kłopoty finansowe sekcja akrobatyki MKS Hajnówka została w 1984 roku rozwiązana, co oznaczało w ogóle kres istnienia tej dyscypliny w regionie białostockim. Boks w Hajnówce - Sekcja bokserska została utworzona przy PWL w 1934 roku. Najlepszym zawodnikiem był Leon Kretowicz – mistrz okręgu białostockiego w wadze półśredniej. Do liczących się w okręgu pięściarzy należeli także Jan Wawrzyniak i Stefan Szpakowicz. Prócz tego w sekcji trenowali: R. Jędroń, W. Szczupakowski, Jan Mikłaszewicz, P.Szymaniuk. Trenerem był A. Stelmaszuk, opiekunem sekcji H.Reyman, zaś kierownikiem – Wincenty Darmaszek. Pojedynki odbywały się w kinie „Lux”, zawodnicy trenowali w budynku szkoły w dzielnicy Placówka (obecnie SP nr 4). Sport ten cieszył się dużym zainteresowaniem mieszkańców międzywojennej Hajnówki. Ze względu na duże koszty, sekcja zawiesiła działalność w 1936 roku W okresie powojennym próbowano utworzyć sekcję bokserską w świetlicy Zarządu Kolejek Leśnych. Niestety, po przeprowadzeniu zawodów „pierwszego kroku”, sekcja rozpadła się ze względu na trudności finansowe. W 2013 roku utworzono sekcję bokserską UKS „Unia” Hajnówka, w której trenerem został Dariusz Pieśluk. Prezesem sekcji został Stefan Betkowski. Brydż sportowy w Hajnówce - powstanie sekcji brydża sportowego w Hajnówce przypada na rok 1962. Początkowo sekcja podlegała Powszechnej Spółdzielni Spożywców. Następnym opiekunem sekcji była Spółdzielnia Mieszkaniowa w Hajnówce, której prezes, Marian Chodakowski, został kierownikiem sekcji. Sekcja brydża sportowego została zarejestrowana 3.09.1963 r. w PZBS w Okręgu Warszawskim. Cezary Czarnecki, który przyjechał do Hajnówki w 1963 r. korzystając z doświadczenia zdobytego w klubie Celuloza Zielona Góra wprowadził zasady brydża sportowego zmieniając stosowany przez zawodników hajnowskich sposób gry odbiegający od przepisów sportowych.W 1970 brydż sportowy stał się kolejną sekcją w KS Puszcza. Czterdzieści osób spotykało się raz w tygodniu w sali kina „Wolność” – później „Leśnik”. Najbardziej oddanymi tej dyscyplinie sportu byli: Wacław Łukianiuk, Wiesław Zambrzycki, Ryszard Bagiński, Bazyli Smolski, Władysław Budka, Zdzisław Zdanowski, Aleksander Białek, Jan Piskur, Józef 190 Kozak. Marian Chodakowski – od początku pełnił funkcję prezesa. Do największych osiągnięć sekcji można zaliczyć zwycięstwo Wacława Łukianiuka w Indywidualnych Mistrzostwach Polski na szczeblu województwa w 1970 r. Ten sam zawodnik wywalczył dziewiątą pozycję w Brydżowych Indywidualnych Mistrzostwach Polski. Rok później Włodzimierz Budka i Zdzisław Zdanowski zostali mistrzami województwa w parach. Sukcesem organizacyjnym był rozgrywany od 1979 r. w Hajnówce Turniej o Puchar Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Białymstoku. W 1988 r. Polski Związek Brydża Sportowego docenił wkład pracy kierownika sekcji Mariana Chodakowskiego i nadał mu srebrną odznakę zasłużonego działacza PZBS. W 1989 r. rozegrano jubileuszowy dziesiąty turniej o Puchar Prezesa Wojewódzkiego Spółdzielni Mieszkaniowej. Główne trofeum wywalczył zespół Puszczy w składzie: Marian Chodakowski z Aleksandrem Białkiem i Wacław Łukianiuk z Wiesławem Zambrzyckim. W tym okresie po zakończeniu sezonu sekcja organizowała imprezy kulturalno-oświatowe w Białowieży dla rodzin zawodników wynagradzając żonom tak częste nieobecności zawodników w domu. Od 1990 roku sekcja brydża sportowego działała pod patronatem OSiR.W 1991 r. para młodego pokolenia Leon Świętochowski i Ryszard Kierkun wygrała Otwarty Turniej Ziemi Lubelskiej w Puławach oraz Otwarty Turniej Ziemi Warmińskiej w Kętrzynie. W 1995 r. zajęli oni czwarte miejsce w Mistrzostwach Polski w punktach meczowych. Para Kierkun – Lubowicki odniosła w 2000 r. w Ostrołęce zwycięstwo w Turnieju Ziemi Kurpiowskiej. Kierownikami sekcji od 1993 r. byli: W. Gielniewski, W. Michalak, dr Olszewski. W 2000 r. brydżyści, niezadowoleni z sytuacji finansowej sekcji, założyli Klub Brydża Sportowego Żubr w Hajnówce, który w dniu 20 października został wpisany do rejestru stowarzyszeń kultury fizycznej. Uzyskanie osobowości prawnej umożliwiało klubowi podejmowanie różnorodnych działań w celu pozyskania funduszy na funkcjonowanie klubu. Prezesem KBS Żubr został Mirosław Górecki. Brydżyści spotykali się raz w tygodniu na turniejach w restauracji „ Biała Róża”, przy czym systematycznie uczestniczyło w nich 36, a sklasyfikowanych było około 50 osób. KBS Żubr brał udział w rozgrywkach makroligi brydżowej i w 2004 r. awansował do II ligi. Niestety ze względu na ograniczone finanse zrezygnował z rozgrywek. W lipcu 2005 r. powołano Klub Brydża Sportowego Stekop Podlasie. Klub nabył osobowość prawną. Klub skupiał ludzi związanych poprzednio z klubem Stekop - Żubr. Prezesem został Leon Świętochowski. Brydżyści spotykają się raz w tygodniu na turniejach rozgrywanych w stołówce tartacznej. Największe sukcesy w historii sekcji odnieśli: Wacław Łukjaniuk- zajmując 9. miejsce w Mistrzostwach Polski. w 1970 r. i para Leon Świętochowski i Ryszard Kierkun – 4. miejsce w Mistrzostwach Polski w punktach meczowych w 1995. 191 Centrum Turystyczno-Rekreacyjne mieści się obok Parku Miejskiego, w jego skład wchodzi boisko do koszykówki, dwa korty tenisowe z nawierzchnia tartanową, skatepark oraz funboxy do jazdy na rolkach. Inwestycja została dofinansowana z funduszy Unii Europejskiej w ramach Narodowego Programu dla Polski Phare 2002 Fundusz Małych Projektów Infrastruktury. Otwarty we wrześniu 2005 roku. Igrzyska Młodzieży Pracującej w Hajnówce - odbywały się w latach 19701980. Organizatorami byli: Zarząd Wiejski TKKF oraz Rady Kultury Fizycznej i Turystyki przy zakładach pracy. Głównym celem igrzysk była popularyzacja czynnego wypoczynku po pracy. Rozgrywki toczyły się w dziewięciu dyscyplinach sportowych i rekreacyjnych (m. in.: w piłce nożnej, siatkówce, lekkoatletyce, sportach obronnych, strzelaniu, rzucie granatem, lotką do tarczy, slalomach), przy ogromnym zainteresowaniu pracowników wszystkich zakładów. Łącznie w zawodach uczestniczyło około tysiąca osób reprezentujących siedem hajnowskich zakładów pracy. Największe sukcesy odnosiły: HPPD, HPSDD oraz HZPML. Judo w Hajnówce - Sekcja sportowa judo powstała 1 XI 1985 r. Trenerem jej został Jakub Ostapczuk, były zawodnik AZS Warszawa, który podczas studiów w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, zwyciężył w kilku akademickich turniejach, oraz ukończył kurs instruktorski judo. Chętnych do uprawiania tej dyscypliny było ponad 500 osób. Trener wybrał 80 najlepszych i rozpoczął zajęcia w sali Liceum Ogólnokształcącego. Klub nie posiadał wówczas maty. Rozkładano więc na podłodze kawałki filcu. Nie nadawały się one jednak do uprawiania tej dyscypliny. Najgorsze jednak było to, że po każdym rzucie wydobywały się z nich tumany kurzu i przedostawały się na korytarz. Dziś klub posiada własną salę treningową z siłownią w pomieszczeniu dawnej łaźni Zakładów Drzewnych. Trener hajnowskich Puszczy - Jakub Ostapczuk za zasługi dla rozwoju polskiego judo w 1996 r. na Kongresie Polskiego Związku Judo został wyróżniony Złotą Odznaką PZJ, a nagrodę wręczał minister sportu – Stefan S. Paszczyk. W dniu 16.06.2001 r. podczas uroczystości związanych z obchodami 50-lecia miasta odbył się piękny pokaz walki judo w wykonaniu brązowego medalisty Mistrzostw Świata w kategorii młodzieżowej – Tomasza Adamca, który pochodzi z Hajnówki. Należy nadmienić, że z okolic Czeremchy wywodzi się trener reprezentacji Polski – Jarosław Wołowicz. Pod koniec sezonu duży sukces odniósł P. Tatarynowicz zajmując 3. miejsce w Ogólnopolskim Turnieju Kwalifikacyjnym we Wrocławiu rozegranym w dn. 29-30.09 w kategorii juniorów młodszych w wadze do 60 kg. Dało mu to awans do kadry Polski juniorów. W 2002 r. Katarzyna Gabryszuk została mistrzynią Polski młodziczek w wadze 70 kg. W 2005 r. Jakub Ostapczuk junior podczas 192 Ogólnopolskiego Turnieju Klasyfikacyjnego w Rybniku zdobył brązowy medal wśród juniorów w kategorii 80 kg a startując w barwach warszawskiej Gwardii został drużynowym mistrzem Polski juniorów w judo. Dzięki tym sukcesom znalazł się w kadrze Polski juniorów i reprezentował Polskę na turniejach międzynarodowych. Od 13.07.2005 r. sekcja judo usamodzielniła się i występuje teraz jako Hajnowski Klub Sportowy „Żubr”. Prezesem Klubu został Jerzy Sirak, natomiast w maju 2009 roku zastąpił go Mirosław Chilimoniuk. Do najlepszych zawodników w judo w Hajnówce należeli: Katarzyna Gabryszuk, Dorota Jaruga, Sebastian Biedź, Robert Zajkowski, Paweł Zabrocki, Paweł Tatarynowicz, Jakub Ostapczuk jun., Rafał Sosnowski, Artur Papis, Karol Kozak, Mateusz Sirak, Ferdynand Stelmach, Arkadiusz Korniluk, Hubert Maglewski. Po przejściu do innych klubów Jakub Ostapczuk jun. i Rafał Sosnowski zdobyli tytuły akademickich mistrzów Polski, a Mateusz Sirak został pierwszym mistrzem Polski w podciąganiu na drążku. Kolejarz Hajnówka – klub sportowy. Burzliwy okres rozwoju sportu i poszukiwania nowych form organizacyjnych doprowadziły do powstania w 1950 r. Koła Sportowego Kolejarz przy Związku Zawodowym Kolejarzy, jednoczącego przede wszystkim pracowników kolei. Szczególne zasługi w jego powstaniu miał znany przedwojenny sportowiec Kazimierz Pilski, a w latach późniejszych - Wacław Wiszniewski. Sekretarzem i gospodarzem był założyciel Kolejarza, który ponadto grał na bramce. Klub działał w spartańskich warunkach, sprzęt sportowy był przechowywany w pomieszczeniach gospodarczych Kazimierza Pilskiego. Mecze piłkarskie Kolejarz rozgrywał na boisku w lesie, podobnie jak inne zespoły piłkarskie z Hajnówki a treningi przeprowadzał na swoim boisku przy stacji kolejowej. Kolejarz posiadał sekcje piłki nożnej, siatkówki, koszykówki, tenisa stołowego i lekkiej atletyki. Z chwilą przystąpienia do klubu, Wacław Wiszniewski został trenerem zespołu piłkarskiego i występował w nim jako zawodnik. Sekretarzem klubu został Kazimierz Skulski. "Kolejarz" w 1952 r. wystąpił po raz pierwszy w rozgrywkach wojewódzkich w rozszerzonej do 24 drużyn lidze płki nożnej wraz z hajnowską "Unia", lecz spadł do klasy B. W 1954 r. wygrał swoją grupę w klasie B i powrócił do klasy A. "Kolejarz" grał w A klasie w sezonach 1955-56 jako "Syrena" zajmując dwukrotnie 6. miejsce. 11.02.1957 r. z istniejących Kół Sportowych: Sparty-Żubra i Kolejarza-Syreny utworzono jeden klub przyjmując przedwojenną nazwę - HKS Puszcza. Koszykówka w Hajnówce - Sekcja piłki koszykowej w Klubie Sportowym Puszcza w Hajnówce powstała w 1990 r. po kilkuletnich staraniach miłośników tej dziedziny sportu. Wcześniej (w roku 1984) sekcję koszykówki zarejestrowano na I Walnym Zgromadzeniu KS „Spółdzielca”. Bazą 193 koszykówki w Hajnówce został Zespół Szkół Zawodowych, którego dyrektor – mgr inż. I. Jarocki wyraził zgodę na prowadzenie treningów pozalekcyjnych na terenie szkoły. Grupą koszykarzy opiekowała się nauczycielka wychowania fizycznego tej szkoły, mgr Mirosława Pawłowska. W 1985 r. powrócił do Hajnówki Tadeusz Karanos, który zetknął się z koszykówką, grając w drużynie szkolnej Technikum Melioracyjnego w Białymstoku i ukończył kurs instruktora koszykówki. Przejął on prowadzenie treningów w ZSZ w Hajnówce. W 1988 r. rozpoczęły się coroczne rozgrywki o puchar Dyrektora Zespołu Szkół Zawodowych w Hajnówce rozpoczęło tradycyjne coroczne rozgrywki. Grali młodzi i starsi, pracujący i uczący się. Po drugim roku rozgrywek z najlepszych zawodników utworzono drużynę TKKF. Opiekunem został Bazyl Zabrocki, natomiast sponsorem HPPD. Zespół startował w I Białostockich Mistrzostwach TKKF w piłce koszykowej zajmując 1. miejsce a w 1990 r. zajął 2. miejsce. Na zebraniu Zarządu Klubu Sportowego Puszcza zapadła decyzja o utworzeniu sekcji koszykówki. Opiekunem jej został Bazyl Zabrocki, trenerem Tadeusz Karanos. Sekcja miała być oparta na zawodnikach ZSZ oraz młodzieży pracującej miasta. Drużyna została oficjalnie zgłoszona do rozgrywek Ligi Okręgu Białostocko – Łomżyńskiego, w której w sezonie 1990/91 zajęła 4. miejsce. Najlepszym strzelcem był Daniel Wawrzyniak. W sezonie 1991/92 w gronie pięciu drużyn Puszcza zajęła 2. miejsce. W tym samym sezonie w klubie stworzono drużynę kadetów, w której grali uczniowie pierwszych klas szkół średnich. Zespół ten został zgłoszony do Białostockiej Ligi Kadetów. Wyróżniającymi się młodymi zawodnikami byli: Andrzej Ziniewicz, Radosław Stocki, Marek Szwed, Piotr Pietroczuk, Grzegorz Mundel, Mirosław Golonko. W sezonie 1992/93 klub zgłosił drużynę do rozgrywek terenowych, gdzie za przeciwników miał dwie słabe drużyny. Kadeci nie mieli swoich rozgrywek. W sezonie 1993/94 w drużynie seniorów pozostało dwóch zawodników, którzy zaczynali grę w 1990 r. W podstawowym składzie występowali: Andrzej Gromadski, Andrzej Ziniewicz, Andrzej Wasiuk, Marek Olszewski, Radosław Stocki, Mirosław Golonko, Artur Śliwka. Trenerem drużyny był Andrzej Wasiuk, w trakcie sezonu jego obowiązki przejął trener kadetów Tadeusz Karanos. Puszcza zajęła 8. miejsce wśród 10 drużyn. Wśród najlepszych strzelców drugi był Andrzej Ziniewicz z przeciętną 28,31 pkt. Do najcelniej rzucających za 3 punkty należał Mirosław Golonko (3. miejsce).W ramach rozgrywanej Gimnazjady szkół ponadpodstawowych w koszykówce chłopców bardzo dobrze wypadli uczniowie Zespołu Szkół Zawodowych z Hajnówki. Zajęli oni 4. miejsce, otrzymując nagrodę Fair Play, a najlepszy zawodnik drużyny, Mirosław Golonko został zwycięzcą klasyfikacji rzutów za 3 punkty. W sezonie 1994/95 ze względu na studia drużynę opuścił Andrzej Ziniewicz. W zespole występowali: A.Gromadski – kapitan, A.Śliwa, Radosław Moszczyński, Marek Olszewski, Wojciech Nowak, Rafał Boguszewicz, Tomasz Łukaszuk, Bogusław Kazberuk, Rafał Witek, Mariusz Grzeszkiewicz, Radosław 194 Gromotowicz, Krzysztof Olszewski. Puszcza zajęła 3. miejsce w gronie 8 drużyn. Najlepszy strzelec Mirosław Golonko wygrał klasyfikację najskuteczniejszych strzelców za 3 punkty – 51 trafień. W klasyfikacji Fair Play Puszcza uplasowała się na drugim miejscu. W sezonie 1995/96 do drużyny dochodzą nowi zawodnicy: Leszek Andrzejewski, Przemysław Derlatka, Piotr Kownacki, Krzysztof Artemiuk, Andrzej Grygoruk. Wśród 11 zespołów Puszcza zajęła 7. miejsce. W sezonie 1996/97 zrezygnowano ze względów oszczędnościowych ze szkolenia kadetów. Najlepsi dotychczas zawodnicy przenieśli się do innych klubów ze względu na studia. Skład zespołu był następujący: A.Śliwka, B.Kazberuk, P.Derlatka, R.Moszczyński, W.Nowak, R.Moroz, P.Kownacki, A.Iwaniuk, M.Golonko oraz T.Karanos. Puszcza zakończyła rozgrywki na 8. miejscu i obroniła się przed spadkiem. Część zawodników zaczęła lekceważąco podchodzić do treningów i co najgorsze, również do meczów. Jeszcze w sezonie 1997/98 Puszcza zajęła 8. miejsce. Kryzys nastąpił po pierwszej rundzie sezonu 1998/99. W wyniku nieporozumień między zawodnikami i trenerem, T. Karanos podał się do dymisji, nie chcąc dopuścić do dalszych konfliktów. W związku z trudną sytuacją finansową Zarząd Puszczy wykorzystał kryzys i rozwiązał sekcję (wycofując zespół z rozgrywek ligi okręgowej). Do najlepszych zawodników w ciągu 16 lat działalności sekcji należeli: M. Golonko – doskonały z dystansu, A. Gromadski – najlepsze warunki fizyczne, później zawodnik Instalu, P. Derlatka – popisujący się wsadami a la NBA, A. Ziniewicz – doskonały snajper, bardzo wszechstronny, R. Stocki – skrzydłowy, A. Śliwka – szybki rozgrywający, A. Wasiuk – wielokrotny król strzelców rozgrywek o Puchar Burmistrza.Sukcesy w szkoleniu młodzieży, oprócz T.Karanosa i A.Śliwki odnosili: M.Pawłowska, I.Grygoruk, R.Lasota, W.Sidorski i B.Zabrocki – działacz TKKF – HPPD i Furnelu. Lekkoatletyka w Hajnówce - W 1934 r. w nowo powstałej organizacji Przysposobienie Wojskowe Leśników utworzono sekcję lekkoatletyczną. Do najlepszych zaliczali się: Józef Pilski w skoku wzwyż, Kazimierz Pilski w dysku i oszczepie, Tadeusz Berger w dysku. W roku 1935, odbywając służbę wojskową, K. Pilski rzucił granatem 75 metrów, co pozostaje do dziś nieoficjalnym rekordem Hajnówki. W okresie powojennym pierwsze wzmianki o występach lekkoatletycznych pochodzą z roku 1950, kiedy młodzież skupiona w hajnowskim LZS pod kierunkiem działacza i instruktora Jerzego Panasiuka zdobyła w Bielsku Podlaskim tytuł drużynowego mistrza powiatu juniorów. Lekkoatleta hajnowskiego Kolejarza Kazimierz Pilski w 1951 r. podczas Mistrzostw Okręgu Kolejarzy w Ełku wygrał rzut oszczepem i był drugi w rzucie dyskiem. Sukcesy lekkoatletów z LO 9 Początki zorganizowanego uprawiania lekkoatletyki wiążą się z podjęciem w 195 roku 1958 pracy nauczyciela WF w Liceum Ogólnokształcącym nr 9, absolwenta AWF w Warszawie – mgr Witolda Łapińskiego. Pierwszym jego wychowankiem, który wygrał Mistrzostwa Województwa był Jan Orzechowski. W 1959 r. reprezentował województwo białostockie na Mistrzostwach Polski w biegach przełajowych, zajmując 20. miejsce w biegu na 3 km. W następnych latach do wyróżniających się lekkoatletów w LO 9 należał Czesław Jasiukiewicz, który w 1961 r. posiadał 14. miejsce w Polsce w skoku w dal. W tym samym roku uczeń ZSZ – Romuald Witek zdobył srebrny medal Mistrzostw Polski młodzików w biegu na 1000 m. Nazwisko Witolda Łapińskiego nierozerwalnie związane jest z karierą uczennicy LO 9 Krystyny Hryniewickiej, która pod nazwiskiem Kacperczyk dwukrotnie biła rekord świata w biegu na 400 m ppł. W drugiej połowie lat 60-tych wyróżniającymi się lekkoatletami byli: Krystyna Hryniewicka, Zofia Wasiuk, Małgorzata Wijas, Mirosława Malaczewska, Józef Cesarz, Witold Grudniewski, Roman Hejft, Leszek Sadowski, Stefan Oniszczuk, Piotr Knap, Nina Karpiuk. Szczyt osiągnięć LO 9 nastąpił w latach siedemdziesiątych, szeroką kadrę lekkoatletów stanowili: Andrzej Przybysz, Leszek Nikulin, Andrzej Litwiniec, Krzysztof Kowalczuk, Anatol Borowik, Barbara Bigaj, Urszula Kowalczyk, Elżbieta Rynkowska, Halina Borowik, Halina Kardasz, Jolanta Brzozowska, Stanisław Pater, Sławomir Sadowski, Leszek Barański, Andrzej Ludwiczak, Maria Litwiniec. Razem z nimi trenował Zbigniew Świderski z ZSZ, który zdobywał medale na MP SZS w barwach „Juvenii”.Na przełomie lat 70 i 80-tych dobre wyniki osiągali lekkoatleci LO 9: Alicja Szwed, Hanka Wiszniewska, Taisa Orzechowska, Dariusz Jabłoński, Anatol Szwed, Andrzej Pryzowicz, Eugeniusz Kot. W tym czasie b. silną grupę lekkoatletów posiadał ZSZ. W latach 90-tych w I LO uczyły się b. zdolne lekkoatletki: Irena Sakowicz , Barbara Homlala i Aneta Sawczuk. Największe sukcesy osiągnęła Irena Sakowicz w biegach średnich, która do dzisiaj kontynuuje karierę sportową. W latach 2000-2002 wśród lekkoatletów dobrze zapowiadał się długodystansowiec Marek Frankowski, który brał udział w biegu na 100 km w Zamościu i w kilku półmaratonach. Jego wynik w półmaratonie pobił w 2009 r. Andrzej Filipiuk. Największe osiągnięcia lekkoatletów LO 9-Andrzej Ludwiczak – srebrne medale w biegach sztafetowych 4x400 m w Mistrzostwach Polski Juniorów w Wałbrzychu w 1973 roku i w MP Juniorów Młodszych SZS w Białymstoku w 1972 roku , -Krystyna Hryniewicka-brązowy medal w biegu na 300 m -41,7 na Mistrzostwach Polski Juniorów w Łodzi w 1966 roku , -Maria Litwiniec – brązowe medale w biegach sztafetowych 4x100 m w Mistrzostwach Polski Juniorów w Wałbrzychu w 1973 roku i 4x400 m w MP juniorów Młodszych SZS w Białymstoku w 1972 roku, -Sławomir Sadowski – brązowy medal Mistrzostw Polski Juniorów Młodszych SZS w Rzeszowie w 1970 roku w biegu na 110 m ppł. (100 cm) – 15,5. -Leszek Nikulin - brązowy medal 196 Mistrzostw Polski Juniorów Młodszych SZS w Rzeszowie w 1970 roku w biegu na 1500 m – 4,01,2. -Marek Zakrzewski – 4 miejsce podczas Mistrzostw Polski Juniorów Młodszych SZS w Białymstoku w 1972 roku w sztafecie 4x100 m, -Andrzej Pryzowicz – 7 miejsce w kuli na Olimpiadzie Młodzieży Szkolnej w Bydgoszczy w 1979 roku -Maria Kardasz – 8 miejsce podczas Mistrzostw Polski SZS w Białymstoku w 1972 roku w pięcioboju-5-boiści LO (Andrzej Przybysz, Leszek Nikulin, Krzysztof Kowalczuk, Anatol Borowik, Andrzej Antosiuk) – 6 miejsce w Mistrzostwach Polski SZS w 1969 roku drużyna LO9 - 13 miejsce w Polsce w zawodach o Puchar "Przeglądu Sportowego" w 1970 roku-pierwsze miejsce we współzawodnictwie szkół średnich województwa białostockiego w latach 1969-72 Lekkoatleci reprezentowali klub MKS "Juvenia" Białystok i województwo białostockie na Mistrzostwach Polski i Spartakiadach Ogólnopolskich. Sukcesy lekkoatletów z ZSZ Pierwsze sukcesy zawodnicy z ZSZ odnosili pod okiem trenerów nie związanych ze szkołą. Srebrny medalista MP młodzików w 1961 r. Romuald Witek trenował pod okiem Witolda Łapińskiego. Jego wychowankiem był również mistrz Polski SZS w biegu na 400 m - Zbigniew Świderski. Trenerem rekordzisty województwa z 1976 r. w biegu na 100 m Jerzego Baszuna był Jan Kozak. Do czołowych lekkoatletów województwa w kategorii juniorów zaliczali się również: Borys Kabać, Antoni Bazyluk i Eugeniusz Bedeniczuk, który w ZSZ rozpoczynał swoją karierę sportową uwieńczoną startem na Igrzyskach Olimpijskich w Barcelonie w 1992 roku. W latach 80-tych wysoki poziom prezentowali lekkoatleci z ZSZ trenowani przez nauczycieli w-f Włodzimierza Sidorskiego i Sergiusza Juziuczuka. Drużyna chłopców zajmowała miejsca w pierwszej trójce w lidze lekkoatletycznej szkół średnich województwa białostockiego. Do czołowych zawodników należeli: Roman Sacharczuk, Mirosław Pietkiewicz, Jarosław Łapiński, Sławomir Kuczyński, Andrzej Pietruczuk, Andrzej Grygoruk, Lucyna Strelczuk. Reprezentowali oni województwo białostockie na arenie ogólnopolskiej. Największe osiągnięcia lekkoatletów ZSZ -Romuald Witek - srebrny medal w biegu na 1000 m w Mistrzostwach Polski Młodzików w 1961, -Zbigniew Świderski-złoty medal w biegu na 400 m -51,1 i srebrny w biegu na 400 m ppł. 58,0 oraz w sztafecie 4x400 m na MP juniorów młodszych SZS w Białymstoku w 1972 roku, -Roman Sacharczuk - srebrny medal w biegu na 5000 m na MP juniorów SZS w Białymstoku w 1972 roku, -Jarosław Łapiński – 4 m. w biegu na 5000 m na MP juniorów SZS w Białymstoku w 1984 r. -Mirosław Pietkiewicz – 4 m. w biegu na 2000 m z prz. na MP juniorów SZS w 197 Białymstoku w 1984 r. Osiągnięcia lekkoatletów ze szkół podstawowych Największe osiągnięcia w kategorii szkół podstawowych mieli wychowankowie Jana Kozaka, Janusza Ludwiczaka, Ryszarda Szpilewicza, Romana Waszkiewicza. -Barbara Homlala – SP 5 – złoty medal w biegu na 300 m podczas Małego Memoriału im. Kusocińskiego – 42,35 (odpowiednik MP młodzików), -czwórboiści SP 1 – 4. miejsce drużynowo i 4. miejsce Tomasza Kowalskiego na XXI IMS w Suwałkach. Osiągnięcia zawodników rozpoczynających karierę sportową w Hajnówce Czołowi lekkoatleci hajnowscy po ukończeniu szkół podstawowych podejmowali naukę w Białymstoku i kontynuowali karierę sportową wieńcząc ją zdobyciem tytułów mistrzów Polski: - Marlena Lubowicka – złoty medal MP juniorów w rzucie oszczepem w 2004 r. wynikiem 42,97 i awans do reprezentacji Polski juniorów na mecz z Rumunią -Tomasz Sadokierski – złote medale w skoku w dal i w biegu sztafetowym 4x100 m w barwach Podlasia Białystok podczas Olimpiady Młodzieży w Bielsku Białej w 2000 r., zwycięstwo podczas Pucharu Europy juniorów w Rennes w skoku w dal – 7,45 i w sztafecie 4x100 m, reprezentant Polski juniorów młodszych, -Krzysztof Michałowski - złoty medal w biegu sztafetowym 4x100 m w barwach Podlasia Białystok i brązowy w biegu na 400 m ppł. podczas Olimpiady Młodzieży w Bielsku Białej w 2000 r., Najbardziej znanymi lekkoatletami wywodzącymi się z Hajnówki byli olimpijczycy: Krystyna Hryniewicka-Kacperczyk (1972 r) i Eugeniusz Bedeniczuk (1992 r.). Ludowe Zespoły Sportowe - Koło LZS zostało zorganizowane w Hajnówce w 1950 r. przez Radę Powiatową LZS w Bielsku Podlaskim kierowaną przez Juliana Tkaczyka. W tym samym roku młodzi lekkoatleci z Hajnówki wystąpili w Mistrzostwach Powiatu bielskiego zajmując drużynowo 1. miejsce. Większość tych zawodników uprawiała także piłkę nożną zasilając w przyszłości sekcje piłki nożnej Kolejarza, Unii a później Puszczy. W 1954 r. w Hajnówce zorganizowano Radę Powiatową LZS przy Komendzie Powiatowej "Służba Polsce" . Jej szefem był Dominik Pietraszko, pierwszym sportowym instruktorem - Jerzy Orzechowski (Kuty). Głównym kierunkiem działania LZS był rozwój kultury fizycznej i sportu w ośrodkach wiejskich. Powstawały więc koła LZS zajmując się nie tylko piłką nożną ale również siatkówką, kolarstwem, strzelectwem wnosząc duże ożywienie i zainteresowanie sportem. Od 1955 r. Rada Powiatowa LZS podlegała Radzie Wojewódzkiej. Kierownikiem Rady Powiatowej w Hajnówce został Włodzimierz Sawicki, a jego następcą od 1959 r. był Witalis Nowik. Wielką zasługą W. Nowika było 198 utworzenie sekcji siatkówki i kolarstwa. W 1963 r. przyjęła ona pod swoje skrzydła męską drużynę siatkówki, którą nazwano LZS Kolorowi. Po sukcesach w rozgrywkach ligi okręgowej zespół wystąpił w sezonie 1966/67 w rozgrywkach ligi międzywojewódzkiej. Ze względu na brak wymiarowej sali Kolorowi rozgrywali mecze poza Hajnówką, co w dużej mierze przyczyniło się do spadku z ligi i w efekcie do zaprzestania udziału w rozgrywkach wojewódzkich. W latach 1968 - 71 w lidze międzywojewódzkiej występował również zespół kobiet LZS Kolorowi oparty na absolwentkach liceów hajnowskich i wychowankach Mikołaja Wróblewskiego z LO 10. W 1969 roku powstała sekcja kolarska istniejąca do 1985 r., w której trenerami byli: Paweł Ostapczuk, Anatol Boruta i Mieczysław Ludwiczak., a trenerem koordynatorem z ramienia Rady Wojewódzkiej LZS był Jerzy Kłoszewski. Największe sukcesy w skali ogólnopolskiej odnosili bracia Jerzy i Andrzej Kuczko. W 1971 r. sekcja Kolarska znalazła się pod patronatem PZGS "Samopomoc Chłopska", przyjmując nazwę LZS Spółdzielca. 20.03.1977 r. założono w Hajnówce Ludowy Klub Kolarski Spółdzielca , który swoim zasięgiem miał objąć kolarzy LZS-owskich z całego województwa, choć faktycznie skupiał tylko kolarzy hajnowskich. Prezesem klubu był Jan Chilimoniuk. Po przejściu W. Nowika do OSir-u w LZS Hajnówka sprawami sportu zajmowali się: M. Łukaszuk, G. Borowik, J. Kostecki, M. Ławrynowicz. LZS Hajnówka zaprzestał działalności w 1991 r. Dopiero od 2000 r. dzięki staraniom Andrzeja Skiepki LZS znów działa (społecznie). Prezesem jest Jerzy Sirak. Duże sukcesy odnoszą Koła w terenie. Drużyna piłkarska LZS Narewka występuje z powodzeniem w IV lidze piłkarskiej, do czego przyczynił się Andrzej Skiepko - wicemistrz Europy w piłce halowej w 1986 r. z drużyną AZS-ART Olsztyn. W Białowieży działa Towarzystwo Sportowe Żubr, które w 2000 r. wygrało Mistrzostwa Województwa LZS w siatkówce drużyn niezrzeszonych. Natomiast najlepsi lekkoatleci szkół hajnowskich na początku XXI wieku reprezentowali LZS Podlasie - Sadokierski, Michałowski, Lubowicka, Czurak, Czabaj, bracia Szelestowie, Rola, odnosząc sukcesy w Mistrzostwach Polski i na szczeblu wojewódzkim. W rozegranych w Narewce 5.08.2001 r. Wojewódzkich Igrzyskach LZS drużynowo wygrał powiat hajnowski, a zwycięskie drużyny piłki nożnej (LZS Narewka) i siatkówki plażowej z Hajnówki (P.Antoniuk, D.Gręziak i E.Iwaniuk) reprezentowały Podlasie w Ogólnopolskich Igrzyskach LZS w Spale. Zwycięstwo w przenoszeniu partnera odnieśli bracia Krasnopolscy z Narewki. Na drugim miejscu upasowali się M. Antoniuk w skoku w dal z miejsca i A. Skiepko w konkursie VIP-ów. Siatkarze z Hajnówki wzmocnieni M.Antoniukiem zajęli 6. miejsce. 199 Łucznictwo w Hajnówce - Sekcja łucznicza powstała w 1970 r. z inicjatywy Pana Stanisława Petruka, który został jej kierownikiem i trenerem. W 1972 r. łucznicy KS Puszcza zaczęli odnosić pierwsze sukcesy. Zespół startował w ogólnopolskiej III lidze łuczniczej na szczeblu wojewódzkim. W rozgrywkach tych mistrzem okręgu białostockiego za 1972 r. w kategorii seniorów został zawodnik Klubu Sportowego Puszcza Bogusław Bortnik. Łucznik ten był poprzednio reprezentantem LZS Śmiały Bielsk Podlaski. Po likwidacji sekcji przeniósł się wraz z trenerem do Puszczy. W tym samym roku B. Bortnik rozpoczął serię wartościowych osiągnięć na arenie krajowej. W Człuchowie podczas mistrzostw Polski juniorów wygrał strzelanie na 30 m. W następnym roku odniósł swoje największe sukcesy. Najpierw bezapelacyjnie wygrał Ogólnopolską Spartakiadę Młodzieży w Krakowie używając zamiast celownika zwykłej szpilki. Jesienią okazał się wielką rewelacją Mistrzostw Polski seniorów rozegranych w Rzeszowie zdobywając srebrny medal w wieloboju. Takie wyniki dały mu awans do reprezentacji kraju. W 1974 r. najlepszy zawodnik hajnowskiego klubu na polecenie Wojewódzkiej Federacji Sportu w Białymstoku przeszedł do Klubu Sportowego Jagiellonia Białystok, ponieważ, zdaniem WFS, sekcja łucznicza tego klubu miała większe szanse wejścia do II ligi i przejście B.Bortnika miało to zagwarantować. Po wejściu do II ligi Jagiellonii zawodnik ten miał wrócić do Klubu Sportowego Puszcza. Niestety białostocki klub nie awansował do II ligi, a sam B.Bortnik pozostał w tym klubie. Drugim zawodnikiem z Puszczy, który pokazał się na arenie ogólnopolskiej był Zenon Czapla. Trzykrotnie w latach 1973-75 startował w MP seniorów (był w kadrze B – druga dwudziestka w Polsce.), w 1975 r. zwyciężył w Mistrzostwach Województwa. Po odejściu trenera Petruka pracą szkoleniową w klubie zajął się Z. Czapla wspomagając jeszcze młodzież. Dzięki usilnej pracy w 1978 roku Puszcza awansowała do II ligi startując w składzie: Majewski, Czapla, Saczko, Kożuchowski, Łuczak oraz Szwarc, Zieniuk, Łuksza i Wołczyk. Po dwóch sezonach drużyna spadła do niższej klasy. Kilku podstawowych zawodników zakończyło kariery. Mimo trudnej sytuacji finansowej klubu i braku pieniędzy na specjalistyczny sprzęt młodzi zawodnicy odnosili sukcesy na arenie wojewódzkiej, występowali w ogólnopolskich Spartakiadach Młodzieży do 1984 r., kiedy sekcja została rozwiązana. Do najlepszych zawodników sekcji należeli: Bogusław Bortnik, Zenon Czapla, Bronisław Majewski, Jerzy Saczko, Mirosław Lewandowski, Jerzy Podgórski, Henryk Łukaszewicz, Leszek Giemza i Eugeniusz Zieniuk. Należy dodać, że hajnowski łucznik Mirosław Lewandowski kontynuował swoją karierę w klubach: Podlasie Białystok, Slavia Praga oraz Łuczniku Żywiec. Był mistrzem i wicemistrzem Polski w strzelaniu z łuku bloczkowego w latach 1996-97. Zdobywał też medale mistrzostw Polski i Czech w łukach tradycyjnych. Moderator OSiR - Pronar Parkiet Hajnówka 200 Drugoligowa drużyna siatkówki w Hajnówce powstała z inicjatywy Marka Antoniuka i Jacka Wesołowskiego, którzy w 2002 r. namówili władze miasta do wykupienia wolnego miejsca w II lidze, które zwolnił zespół MDK Warszawa. Grupa inicjatywna złożona z burmistrza Anatola Ochryciuka, zastępcy burmistrza Mirosława Mordania, sekretarza miasta Mirosława Awksentiuka i przewodniczącego Rady Miejskiej Eugeniusza Saczki przeznaczyła środki finansowe na początek działalności i namówiła do sponsorowania zespołu Mariusza Kubackiego - właściciela firmy „Moderator”. Wesołowski i Antoniuk stworzyli drużyną złożoną z zawodników grających poprzednio w „Turze” Bielsk Podlaski, „Cezarze” Białystok, „Necie" Ostrołęka oraz z byłych i aktualnych zawodników MKS Hajnówka. Sezon 2002/2003 Skład drużyny: Adam Aleksandrowicz, Marek Antoniuk, Adam Awksentiuk, Łukasz Babińczuk, Mateusz Gutowski, Andrzej Iwaniuk, Jerzy Janiel (libero), Dariusz Jałoza, Adrian Kochman, Arnold Kopyść, Artur Maksymiuk, Dariusz Pacewicz, Jan Mieszko Rzadkowski, Cezary Szykuła, Robert Wajszczuk, Maciej Wesołowski, Marcin Żychoń Trenerzy: Jacek Wesołowski i Marek Antoniuk Wyniki rundy zasadniczej: Moderator OSiR Hajnówka - SKS Amber Starogard Gd. 3:1 (21,23-21,22) Moderator -NET Ostrołęka 3:2 (-14,-19,24,19,13) KS Siemowit Gostynin - Moderator 3:0 (21,16,19) Moderator -MOSiR Giżycko 3:2 (-23,14,18,-10,7) Moderator - AZS II UWM Olsztyn 3:0 (20,16,17) Warka - Moderator 1:3 (-17,13,-22,-17), SKS Amber - Moderator 3:0 (14,22,21) NET- Moderator 3:0 (20,22,26) Moderator - KS Siemowit Gostynin 3:1(18,-15,17,20) NET- Moderator 3:0 (20,22,26) AZS II - Moderator 3:0 (17,19,23) Moderator -Warka 3:1 (23,-23,22,14) Wyniki play-off o miejsca 1-4: KS Siemowit Gostynin - Moderator OSiR Hajnówka 3:0 (18,22,12) KS Siemowit - Moderator 3:0 (22,14,16) Moderator - KS Siemowit2:3 (16,-19,-17,19,-6) Mecze o 3. miejsce: SKS Starogard Gd.-Moderator OSiR Hajnówka 1:3 (21,-19,-16,-29) Moderator - SKS Starogard Gd. 3:0 (20,21,15) 201 Pierwszy sezon Moderator OSiR zakończył na 3 miejscu. Trener Jacek Wesołowski z optymizmem patrzył w następny sezon i nieśmiało mówił o awansie do Serii B. Publiczność, która licznie gromadziła się w "hajnowskiej twierdzy" gorąco dopingowała siatkarzy stając się, jak podkreślał trener „siódmym zawodnikiem” na boisku. Na meczach pojawiły się cheerliderki z miejscowego ZSO z DBJN. Sezon 2003/2004 Skład drużyny: Adam Aleksandrowicz, Marek Antoniuk, Łukasz Babińczuk, Rafał Cimochowski, Mateusz Gutowski, Andrzej Iwaniuk, Jerzy Janiel (libero), Piotr Kacperski, Arnold Kopyść, Artur Maksymiuk, Dariusz Prokopowicz, Maciej Wesołowski Trenerzy: Jacek Wesołowski i Marek Antoniuk Wyniki rundy zasadniczej: AZS II Olsztyn - Moderator 3:1 (-21,23,16,19), Moderator - Net Ostrołęka 3:1 (20,-20,18,22), MKS MDK Warszawa- Moderator 1:3 (-15,22,-22,-23), SPS Starogard Gd. - Moderator 1:3 (-23,-24,19,-23), Moderator - MOSiR Giżycko 3:0 (22,20,19) KP Gwardia Szczytno - Moderator 3:0 (21,16,23) Moderator - Alpat Gdynia 3:0 (13,17,21) Moderator - AZS AWM II Olsztyn 3:0 (22,22,21) Net Ostrołęka - Moderator 3:2 (-25,20,-18,16,11) Moderator Hajnówka - MDK Warszawa 3:0 (21, 21, 14) Moderator - Starogard Gdański 3:2 (-20,17,15,-21,9) MOSiR Giżycko-Moderator 1:3 (-22,-18,20,-18), Alpat Gdynia - Moderator 1:3 (-22,20,-22,-19) Moderator - KP Gwardia Szczytno 2:3 (-18,24,-20,15,-4) Wyniki play-off o miejsca 1-4: Moderator -NET Ostrołęka 1:3 (-18,-19,21,-21) Moderator -NET Ostrołęka 3:0 (23,18,20) NET Ostrołęka - Moderator 2:3 (-16,27,-24,22,-12) NET Ostrołęka - Moderator 1:3 (13,-22,-21,-21) Wyniki play-off o miejsce 1 (do 3 wygranych): Gwardia Szczytno - Moderator 3:0 (16,23,16). Gwardia Szczytno - Moderator 1:3 (-23,-22,21,-20) Moderator - Gwardia Szczytno 2:3 (16,22,-18,-24,-12), 202 Moderator - Gwardia Szczytno 3:1 (22,-18,17,23) Gwardia Szczytno – Moderator Hajnówka 2:3 (-20,23,-21,18,-14). Po zajęciu w rozgrywkach zasadniczych drugiego miejsca Moderator z powodzeniem wystąpił w meczach play-off i zasłużenie wywalczył awans do serii B wygrywając decydujący mecz na boisku rywala, wspierany grupą wiernych kibiców. Sezon 2004/2005 Skład drużyny: Adam Aleksandrowicz, Marek Antoniuk, Łukasz Babińczuk, Sławomir Gołębski, Krzysztof Hajbowicz, Andrzej Iwaniuk, Piotr Kacperski, Andrzej Kubeł, Artur Maksymiuk, Jacek Malczewski, Jan Obrębski, Dariusz Werpachowski, Maciej Wesołowski, Maciej Wołosz Trenerzy: Jacek Wesołowski i Marek Antoniuk Wyniki: Moderator Hajnówka - BBTS Bielsko-Biała 3:2 (20,-20,-20,27,13) KS Jadar Radom - Moderator 3:2 (14,22,-20,-21,13) Moderator - KS Gwardia Wrocław 0:3 (-23,-19,-24) AZS Opole - Moderator 1:3 (-20,20,-16,-21) Moderator - KS Śnieżka-Joker Piła 0:3 (-23,-20,-20) KPS Wołomin - Moderator 3:1 (18,19,-23,20) Moderator - Chemik Bydgoszcz 0:3 (-22,-14,-20) AZS Politechnika Śląska Gliwice - Moderator 3:1 (-17,22,20,18) Moderator - ASPS Avia Świdnik 3:1 (20,-27,21,15) MOW Orzeł Międzyrzecz - Moderator 3:0 (21,14,20) Moderator- SPS Zduńska Wola 3:2 (-23,-20,23,23,15) Skra II Bełchatów - Moderator 1:3 (-22,21,-24,-22) Moderator - GTPS Gorzów Wielkopolski 0:3 (-24,-23,-20) BBTS Bielsko-Biała - Moderator Hajnówka 3:1 (19,-22,20,18) Moderator - KS Jadar Radom 3:1 (23,23,-21,27) KS Gwardia Wrocław - Moderator 3:0 (15, 19,19) Moderator - AZS Opole 3:2 (-21,12,20,-18,12) KS Joker Piła - Moderator 3:0 (18,22,23) Moderator - KPS Wołomin 3:0 (20,23,22) Chemik Bydgoszcz - Moderator 3:1 (21,23,-21,20) Moderator - AZS Politechnika Śląska Gliwice 3:0 (26, 21,23) ASPS Avia Świdnik - Moderator 1:3 (23,-21,-22,-16) Moderator - MOW Orzeł Międzyrzecz 3:2 (-24,21,23,-17,12) SPS Zduńska Wola - Moderator 1:3 (-18,-17,23,-20) 203 Moderator - EKS Skra II Bełchatów 3:0 (25,24,23) GTPS Gorzów W. - Moderator 3:1 (-17,14,19,20) W pierwszym sezonie w serii B Moderator OSiR wzmocniony zawodnikami Politechniki Warszawa i NET-u Ostrołęka uplasował się na bezpiecznym 9. miejscu. Do najlepszych zawodników należeli: Maciej Wołosz i Krzysztof Hajbowicz. Sezon 2005/2006 Skład drużyny: Adam Aleksandrowicz, Marek Antoniuk, Łukasz Babińczuk, Sławomir Gołębski, Krzysztof Hajbowicz, Andrzej Iwaniuk, Piotr Kacperski, Kamil Łyczko, Jacek Malczewski, Daniel Saczko, Skrzypkowski, Grzegorz Szumielewicz, Waldemar Świrydowicz, Maciej Wesołowski, Maciej Wołosz, Bartosz Zrajkowski, Trenerzy: Jacek Wesołowski i Marek Antoniuk Wyniki: OSiR Hajnówka - Skra II Bełchatów 0:3 (-25,-18,-23) Avia Świdnik - OSiR Hajnówka 3:2 (-21,25,-17,14,14) Pronar Hajnówka – Olimpia Sulęcin 3:1 (-23,16,17,22) Bzura Ozorków - Pronar Hajnówka 3:1 (-13,16,19,22) AZS Zawkrze Mława- Pronar Hajnówka 3:1 (22,19,-20,18) Energetyk Jaworzno - Pronar Hajnówka 3:0 (16,22,21) Pronar Hajnówka - SMS I PZPS SPAŁA 3:0 (23,20,19) AZS PWSZ Nysa - Pronar Hajnówka 3:1 (22,19,-19,26) Pronar OSiR Hajnówka - SK Górnik Radlin 3:1 (22,22,-18,22) Chemik Bydgoszcz – Pronar OSiR Hajnówka 3:1 (24,21,-20,18) Pronar Hajnówka – Jadar Radom 1:3 (-16, 24,-18,-16) Orzeł Międzyrzecz – Pronar Hajnówka 1:3 (-20,20,-17,-17) Pronar Hajnówka-BBTS Bielsko B. 3:0 (25,20,32) GTPS Gorzów – Pronar Hajnówka 3:0 (21,16,24) Skra II Bełchatów - Pronar Hajnówka 1:3 (20,-21,-9,-22) Pronar Hajnówka - Avia Świdnik 3:1 (-26,13,19,23) Olimpia Sulęcin - Pronar Hajnówka 0:3(-12,-23,-24) Pronar Hajnówka - Bzura Ozorków 2:3 (-20,16,-23,13,-13) Zawkrze AZS UWM Mława - Pronar OSiR Hajnówka 0:3 (-23,-20,-21) Pronar Hajnówka – Energetyk Jaworzno 0:3 (-18,-23,-26) SMS I PZPS Spała- Pronar Hajnówka 3:1(-22,20,25,18) Pronar Hajnówka - AZS Nysa 3:2 (15,-21,-25,20,15) Górnik Radlin - Pronar Hajnówka 1:3 (20,-27,-18,-17) Pronar Hajnówka - Chemik Bydgoszcz 2:3 (-22,-24,20,23,-12) Jadar Radom - Pronar Hajnówka 3:0 (22,17,22) 204 Pronar Hajnówka - Orzeł Międzyrzecz 3:0 (12,17,16) BBTS Bielsko B.- Pronar Hajnówka 1:3 (-16,24,-23,-20) Pronar Hajnówka - GTPS Gorzów 2:3 (16,-21,21,-29,-10) Po zakończeniu 3-letniej współpracy z firmą „Moderator” pierwsze mecze zespół rozgrywał pod nazwą OSiR, by w III rundzie wystąpić pod nazwą nowego sponsora firmy Pronar z Narwi. W drugim sezonie w serii B siatkarze z Hajnówki uplasował się na 7. miejscu tracąc w ostatnim przegranym meczu szanse na 5. miejsce. W przekroju całego sezonu najlepszym zawodnikiem był Maciej Wołosz, który w większości meczów zdobywał ponad 20 punktów. Nic dziwnego, że w Plebiscycie na Najpopularniejszego sportowca Podlasia zajął 7. miejsce. Przez pewien czas na pozycji libero grał Marek Antoniuk, ale po nieudanym meczu z Jadarem zakończył karierę i pozostał w klubie jako trener. Sezon 2006/2007 Skład drużyny: Maciej Alancewicz, Adam Aleksandrowicz, Łukasz Babińczuk, Konrad Frysztak, Sławomir Gołębski, Andrzej Iwaniuk, Kamil Łyczko, Artur Maksymiuk, Piotr Niemiec, Daniel Saczko, Kamil Skrzypkowski, Konrad Woroniecki, Sebastian Wójcik, Bartosz Zrajkowski, Trener: Adam Aleksandrowicz Wyniki: BBTS B.-Pronar 1:3 (22,-23,-18,-24) Pronar - Bzura Ozorków 0:3 (-19,-26,-22) GTPS Gorzów – Pronar 3:0 (20, 17, 19) Pronar - Inotel Poznań 3:2 (-25,-23, 22, 18, 11) SPS Zduńska W. - Pronar 3:0 (23, 20, 13) Pronar - SMS Spała 3:0 (23,15,23) Płomień Sosnowiec - Pronar 3:1 (22,16,-22,21) Pronar - Joker Piła 1:3 (21,-21,-17,-13) AZS Nysa - Pronar 3:0 (22,16,23) Pronar - Energetyk Jaworzno 3:1 (19,-24,25,20) Avia Świdnik - Pronar 3:1 (17,-23,17,18) Pronar - Skra II Bełchatów 1:3 (-20,-22,15,-26) Pronar - BBTS Bielsko B. 3:2 (-22,22,-20,15,13) Bzura Ozorków - Pronar 0:3 (-23,-16,-22) Pronar - GTPS Gorzów 3:1 (17,23,-16,21) Inotel Poznań - Pronar 3:1 (20,25,-23,23) Pronar - SPS Zduńska W. 1:3 (-23,-22,21,-20) SMS Spała – Pronar 3:1 (23, 22,-15,23) 205 Pronar – Płomień Sosnowiec 1:3 (23,-22,-17,-24) Joker – Pronar 3:0 (24,21,21) Pronar – AZS Nysa 3:2 (21,-24,-22,17,18) Energetyk – Pronar 3:2 (21,23,-18,-19,12) Pronar – Avia Świdnik 3:0 (23,20,23) Skra II – Pronar 3:1 (-17,20,26,17) Brak stabilizacji finansowej spowodował odejście z klubu podstawowych zawodników z Maciejem Wołoszem, Krzysztofem Hajbowiczem i Jackiem Malczewskim na czele. Odeszli również obaj trenerzy, prowadzenie drużyny powierzono grającemu trenerowi Adamowi Aleksandrowiczowi. Miało to istotny wpływ na dyspozycję drużyny. Pronar od początku grał słabo, pierwszą rundę zakończył na przedostatnim miejscu z dorobkiem 11 pkt. W drugiej rundzie dołączył do drużyny jako trener Marek Antoniuk. Drużyna zaczęła grać lepiej i odnosiła nawet zwycięstwa z wyżej notowanymi zespołami. Niestety słaby mecz ze Zduńską Wolą u siebie i z SMS-em na wyjeździe spowodowały, że mimo dobrej końcówki nie udało się odrobić strat i Pronar musiał opuścić I ligę. Sezon 2007/2008 Skład drużyny: Mateusz Bartosiak, Allesane Guindo, Michał Jaskulski, Tomasz Knasiecki, Piotr Niemiec, Daniel Saczko, Skrzypkowski, Łukasz Staniewski, Szczepanik, Konrad Woroniecki, Sebastian Wójcik, Bartosz Zrajkowski, Artur Żyliński, Trener: Paweł Blomberg Wyniki: WTS Warka – Pronar 0:3 (-21,-20,-26). Pronar Parkiet - KKS Armat Kozienice 3:0 (25,30,13). GTS Gdańsk - Pronar Parkiet 0:3 (-11,-18,-19) Pronar Parkiet – Wilga Garwolin 3:0 (21,23,19) Legia W. – Pronar Parkiet 3:2 (18,-14,-14,19,17) Pronar Parkiet – AZS UM II Olsztyn 3:0 (31,14,19). Pekpol Ostrołęka - Pronar Parkiet 3:2 (23, 23,- 6,-20,12) Pronar Hajnówka - Ósemka Siedlce 2:3 (21,-20,-21,15,-13) Ślepsk Augustów – Pronar Parkiet 1:3 (-19,-22,22,-19) Pronar Parkiet - WTS Warka 3:0 (20,20,17). KKS Armat – Pronar Parkiet 1:3 (-15,-23,17,-16) Pronar Parkiet – GTS Gdańsk 3:0 (18,17,18) Wilga Garwolin - Pronar Parkiet Hajnówka 1:3 (-21,21,-17,-15) Pronar Parkiet – Legia 3:0 (22,15,17) AZS UWM II Olsztyn - Pronar Parkiet 1:3 (-22,25,-19,-19) 206 Pronar Hajnówka - Pekpol Ostrołęka 3:0 (19,19,19) Ósemka Siedlce – Pronar Parkiet 0:3 (-22,-16,-16) Pronar Parkiet - Ślepsk Augustów 3:1 (18,21,-19,21) Wyniki play-off o miejsca 1-4: Pronar Parkiet - Wilga Garwolin 3:1 (22,16,-22,16) Pronar Parkiet - Wilga Garwolin 3:0 (23,22,18) Wilga Garwolin - Pronar Parkiet 0:3 (-24,-23,-14) Wyniki play-off o 1 miejsce w grupie: Pronar Parkiet Hajnówka - Pekpol Ostrołęka 3:0 (19,30,19) Pronar Parkiet - Pekpol 3:1 (11,15,-21,25) Pekpol Ostrołęka - Pronar Parkiet 2:3 (22,-18,-22,23,-11) Baraże o I ligę: AZS Zielona Góra - Pronar Parkiet Hajnówka 2:3 (-23,20,-22,16,-12) AZS Zielona Góra - Pronar Parkiet 3:1 (16,22,-20,21) Pronar Parkiet Hajnówka - Stelmet AZS UZ Zielona Góra 3:1 (17,21,-23,20) Pronar Parkiet Hajnówka - Stelmet AZS UZ Zielona Góra 3:1 (22,15,-23,22) Po spadku do II ligi w Hajnówce doszło do sporych zmian. Powstało stowarzyszenie siatkarskie z wiceburmistrzem Bazylem Stepaniukiem na czele, które przejęło prowadzenie zespołu od Ośrodka Sportu i Rekreacji. Zatrudniono świetnego trenera - 53-letniego Pawła Blomberga. Z kadry złożonej z zawodników dysponujących doświadczeniem z gry na I-ligowym poziomie trener stworzył dobrze funkcjonujący zespół. Siatkarze Pronaru Parkiet Hajnówka jak burza przeszli przez II-ligowe rozgrywki. Ponieśli tylko trzy porażki i po roku przerwy wrócili do grona I-ligowców. Sezon 2008/2009 Skład drużyny: Mateusz Bartosiak, Michał Jaskulski, Tomasz Knasiecki, Marcin Kozioł, Rafał Matusiak, Piotr Niemiec, Mateusz Sacharewicz, Daniel Saczko, Łukasz Staniewski, Konrad Woroniecki, Sebastian Wójcik, Bartosz Zrajkowski, Artur Żyliński, Trener: Paweł Blomberg Wyniki: Pronar Parkiet Hajnówka - Pamapol Wieluń 3:2 (16,-22,-23,17,11) GTPS Gorzów Wielkopolski - Pronar Parkiet Hajnówka 1:3 (-18,19,-16,-20) Pronar Parkiet Hajnówka - Avia Świdnik 3:0 (22,18,16) 207 BBTS Bielsko-Biała - Pronar Parkiet Hajnówka 3:2 (-18,22,-14,27,12) Pronar Parkiet Hajnówka - MCKiS Jaworzno 1:3 (19,-18,-20,-21) Pronar – MOS Będzin 3:1 (21,27,-17,26) Orzeł Międzyrzecz- Pronar Hajnówka 3:0 (23,22,19) SMS Spała - Pronar Parkiet Hajnówka 0:3 (-23,-14,-21) Pronar – AZS Nysa 3:0 (20,22,18) Gwardia Wrocław - Pronar Parkiet Hajnówka 3:1 (19,-17,22,22) Siatkarz Wieluń - Pronar Parkiet Hajnówka 3:1 (-20,15,20,23) Pronar Parkietu - GTPS Gorzów Wlkp. 3:2 (-23,20,22,-26,28) Avia Świdnik - Pronar Parkiet Hajnówka 3:1 (21,23,-19,22) Pronar Parkiet Hajnówka - BBTS Bielsko-Biała 2:3 (-18,-11,23,23,-17) MCKiS Energetyk Jaworzno - Pronar Parkiet Hajnówka 3:1 (17,21,-15,24) MKS MOS Będzin - Pronar Parkiet Hajnówka 1:3 (-21,-17,23,-21) Pronar Parkiet – Orzeł Międzyrzecz 3:0 (25,28,27) Pronar Parkiet Hajnówka - SMS PZPS I Spała 3:0 (15,24,20) AZS PWSZ Nysa - Pronar Parkiet Hajnówka 3:0 (22,23,20) Pronar Parkiet Hajnówka - Gwardia Wrocław 3:0 (16,14,20). Z zespołu, który awansował do I ligi, odeszło 3 zawodników ( A.Guindo, Ł.Szczepanik i K.Skrzypkowski ). Ich miejsca zajęli doświadczeni siatkarze Rafał Matusiak i Marcin Kozioł. Drużyna Pawła Blomberga zajęła 5 miejsce, co jest najlepszym wynikiem w historii klubu. Była jednak szansa na miejsce w pierwszej czwórce. Z powodu kryzysu finansowego, który dotknął sponsorów zabrakło pieniędzy na utrzymanie drużyny. Działacze postanowili ograniczyć wydatki zrywając kontrakt z najlepiej opłacanym zawodnikiem Rafałem Matusiakiem. Zerwanie kontraktu kosztowało klub 45 tys. zł i pogorszyło kondycję finansową klubu na następne lata. Sezon 2009/2010 Skład drużyny: Alessane Guindo, Janusz Ignaciuk, Dorian Poinc, Patryk Skup, Mateusz Sacharewicz, Daniel Saczko, Łukasz Staniewski, Leopold Tietianiec, Sebastian Wójcik, Bartosz Zrajkowski, Artur Żyliński, Trener: Paweł Blomberg Wyniki: Fart Kielce - Pronar Parkiet 3:0 (18,20,22) Pronar Parkiet - Orzeł Międzyrzecz 1:3 (22,-25,-20,-26) Joker Piła - Pronar Parkiet 3:0 (26:24, 25:23, 25:14) Pronar Parkiet – SMS Spała 2:3 (26,-20,21,-21,-10) Trefl Gdańsk - Pronar Parkiet (-33,-18,21,20,-11) Pronar Parkiet - BBTS Bielsko Biała 3:1 (21,19,-21,24) 208 Avia Świdnik - Pronar Parkiet 3:0 (19,25,20) Pronar Parkiet - AZS Nysa 2:3 (-19,14,-24,23,-12) GTPS Gorzów W. - Pronar Parkiet 3:2 (22,-23,21,-24,12) Pronar Parkiet - Energetyk Jaworzno 3:0 (25, 18,20) Ślepsk Suwałki – Pronar Parkiet 0:3 (-15,-19,-19) Pronar Parkiet - Morze Szczecin 3:0 (18,21,23) Pronar Parkiet – Fart Kielce 0:3 (-23,-18,-23) Orzeł Międzyrzecz - Pronar Parkiet 3:1 (-23,21,20,22) Pronar Parkiet - Joker Piła 0:3 (-14,-22,-25) SMS I PZPS Spała - Pronar Parkiet 3:1 (-18,19,24,16) Pronar Parkiet – Trefl Gdańsk 0:3 (-21,-18,-22) BBTS Bielsko Biała - Pronar Parkiet 0:3 (-24,-24,-23) Pronar Parkiet - Avia Świdnik 3:1 (20,16,-19,24) AZS PWSZ Nysa - Pronar Parkiet 3:1 (16,-21, 20,23) Pronar Parkiet - GTPS Gorzów W. 3:2 (-21,-26,15,19,19) Energetyk Jaworzno - Pronar Parkiet 3:0 (17,16,18) Pronar Parkiet - Ślepsk Suwałki 0:3 (-28,-21,-17) Morze Szczecin - Pronar Parkiet 3:0 (19,20,21) Mecze barażowe: Energetyk Jaworzno - Pronar Parkiet Hajnówka2:3 (10,-21,16,-18,-13) Energetyk - Pronar Parkiet 3:0 (19, 14,19) Pronar Parkiet - Energetyk 3:2 (-21,23,25,-21,11) Pronar Parkiet - Energetyk Jaworzno 2:3 (-22,22,-21,23,-6) Energetyk - Pronar Parkiet 3:1 (-22,19,18,22). Generalnym celem Pronaru była spłata długów wobec zawodników z poprzedniego sezonu. Klub z powodu braków finansowych nie był w stanie zebrać pełnego składu. Siatkarze Pronaru po udanej I rundzie – 17 pkt, w II rundzie po stracie atakującego Guindo uzyskali tylko 8 pkt i zajęli dopiero 11. miejsce. W meczu w play out o utrzymanie w I lidze spotkali się z Energetykiem Jaworzno. Po wygranej w pierwszym meczu na wyjeździe Pronar nie wykorzystał okazji na zwycięstwo w czwartym meczu u siebie i po porażce w Jaworznie spadł do II ligi. Sezon 2010/2011 Skład drużyny: Krystian Chełchowski, Karol Grygorczyk, Janusz Ignaciuk, Maciej Kulis, Bartłomiej Kuźnik, Bartosz Małachowski, Tomasz Narowski, Łukasz Piekarski, Bartosz Rafalik, Bartłomiej Sikorski, Marek Wawrzyniak, Bartosz Zrajkowski, Trener: Paweł Blomberg 209 Wyniki: MOS Wola – Pronar Parkiet 2:3 (21,-22,23,-24,-12) Pronar Parkiet Hajnówka - KPS Siedlce 3:2 (-21,20,-23,22,16) Wilga Garwolin - Pronar Parkiet 1:3 (-20,23,-24,-25) Pronar Parkiet - Camper Wyszków 0:3 (-25,-17,-18) Bzura Ozorków - Pronar Parkiet 3:2 (-22,23,-18,14,9) Pronar Parkiet - AZS UWM Olsztyn 1:3 (-20,12,-21,-25) AZS UW – Pronar Parkiet 0:3 (-12,-20,-21) Pronar Parkiet - KPS RKS Lechia Tomaszów M. 3:0 (25,14,20) Pronar Parkiet - MOS Wola Warszawa 3:1 (18,-20,24,22) KPS Siedlce - Pronar Parkiet 3:0 (25,18,23) Pronar Parkiet - Wilga Garwolin 1:3 (-21,-21,19,-15) Camper - Pronar Parkiet 3:0 (25:19, 25:23,25:19) Pronar Parkiet - Bzura Ozorków 1:3 (-20,-9,20,-22) AZS UWM Olsztyn - Pronar Parkiet Hajnówka 1:3 (-22,19,-22,-27) Pronar Parkiet - AZS UWM 1:3 (23,-17,-22,-21) KPS RKS Lechia Tomaszów M. - Pronar Parkiet 3:2 (-23,-21,14,23,13) Po spadku z I ligi trener Blomberg zebrał grupę z b. młodych zawodników, z których tylko trzech miało niewiele ponad 20 lat. Liderem drużyny był Marek Wawrzyniak, mający doświadczenie I-ligowe. Osiągnięto szóste miejsce, chociaż niewiele brakowało do czwartego miejsca. Przeszkodziły w tym kontuzje i choroby, szczególnie w II rundzie rozgrywek. Największą bolączką naszych siatkarzy był brak stabilności w grze - rozgrywali świetne spotkania, wygrywając nawet ze znacznie silniejszymi rywalami, aby w kolejnych meczach przegrywać z drużynami teoretycznie słabszymi. Sezon 2011/2012 Skład drużyny: Bartosz Zrajkowski i Dawid Skiepko ( rozgrywający ), Maciej Kulis (libero),Tomasz Narowski, Bartłomiej Kuźnik i Mariusz Pruski (środkowi), Daniel Saczko, Sebastian Wójcik, Bartłomiej Sikorski i Łukasz Piekarski (przyjmujący), Daniel Lenc i Damian Wierzbicki (atakujący). Trener: Paweł Blomberg Centrum Augustów - Pronar Parkiet Hajnówka 1:3 (-22, 23, -21, -22) Zawkrze Mława - Pronar Parkiet Hajnówka 0:3 (-16, -22, -23) Pronar Parkiet Hajnówka - RCS Czarni Radom 2:3 (24, 21, -16, -11, -16) Camper Wyszków - Pronar Parkiet Hajnówka 3:0 (32, 28, 13) Pronar Parkiet Hajnówka - MOS Wola Warszawa 3:1 (23, 11, -23, 21) Wilga Garwolin - Pronar Parkiet Hajnówka 1:3 (17, -21, - 29, -22) Pronar Hajnówka – Żyrardowianka Żyrardów 3:1 (-23, 19, 25, 19) Pronar Parkiet Hajnówka - AZS Uniwersytet Warszawski 3:0 (22, 21, 20) 210 AZS UWM II Olsztyn – Pronar Hajnówka 0:3 (-20, - 23, -22) Pronar Parkiet Hajnówka - Centrum Augustów 3:0 (15, 19, 12) Pronar Hajnówka –Zawkrze Mława 3:0 (18, 20, 14) Czarni Radom-Pronar Hajnówka 3:0 (24, 21, 15) Pronar Hajnówka-Camper Wyszków 0:3 (-25, - 23, -18) MKS Wola Warszawa- Pronar Parkiet Hajnówka 0:3 (-16, -22, -18) Pronar Hajnówka-Wilga Garwolin 3:0 (18, 17, 18) Żyrardowianka Żyrardów-Pronar Hajnówka 3:1 (-14, 23, 14, 22) Uniwersytet Warszawa-Pronar Hajnówka 0:3 (-18, -16, -18) Pronar Hajnówka-AZS UWM II Olsztyn 3:1 (17, 16, -19, 23) Pronar zajął III miejsce w rundzie zasadniczej i w meczach play-off zmierzył się z Camperem Wyszków. Camper Wyszków - Pronar Parkiet Hajnówka 3:1 ( 25:16,20:25,26:24,25:21 ) Camper Wyszków - Pronar Parkiet Hajnówka 1:3 Camper Wyszków - Pronar Parkiet Hajnówka 1:3 (-24, 22, -21, -13) Camper Wyszków - Pronar Parkiet Hajnówka 3:1 (16, -20, 24, 21) Pronar Hajnówka-Camper Wyszków 3:1 (-22, 20, 22, 23) Pronar Hajnówka-Camper Wyszków 3:1 (-22, 22, 24, 19) Po zwycięstwie z Camperem Pronar przegrał trzy mecze z Czarnymi Radom. Czarni Radom-Pronar Hajnówka 3:2 (-20, 19, -23, 19, 13) Czarni Radom-Pronar Hajnówka 3:1 (-14, 16, 19, 14) Pronar Parkiet Hajnówka - RCS Czarni Radom 0:3 (-18, -19, -16). Drużyna Pronaru oparta na czołowych zawodnikach z poprzedniego sezonu wzmocniona Sebastianem Wójcikiem spisała się b. dobrze zajmując ostatecznie drugie miejsce w tabeli. W związku z zarzutem przekroczenia przepisów odszedł z klubu prezes B. Stepaniuk. Nowym prezesem został dotychczasowy kierownik drużyny Łukasz Ławnicki, który z trudem skompletował zespół na nowy sezon. Ośrodek Sportu i Rekreacji w Hajnówce (OSiR) – działalność OSiR rozpoczęła się w 1974 r. jako Powiatowego Ośrodka Sportu, Turystyki i Wypoczynku i trwała pod taką nazwą do 1975 r. Jego dyrektorem był Eugeniusz Jańczuk. Od maja 1975 r. ośrodek zmienił swoją nazwę na Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji w Hajnówce (WOSiR). Taki stan prawny trwał do czerwca 1982 r. Dyrektorem w tym okresie był Witalis Nowik. 1 lipca 1982 r. na bazie dotychczasowego oddziału WOSiR-u w Hajnówce, utworzono Ośrodek Sportu i Rekreacji w Hajnówce. Na czele ośrodka stanął Ryszard Szpilewicz. W tym czasie nastąpił jego znaczny rozwój. W ramach działalności ośrodka w sezonie letnim prowadzono Ośrodek Wypoczynkowy „Rybakówka” w Rybakach nad rzeką Narew. Do dyspozycji gości ośrodek oferował dwa domy wczasowe, 18 domków campingowych, pole namiotowe i stołówkę. Przy ośrodku funkcjonowała wypożyczalnia kajaków i sprzętu sportowo211 turystycznego, boisko do piłki nożnej, siatkówki, kometki oraz kąpielisko z plażą. „Rybakówka” zakończyła swoja działalność w 2000 r. W 1990 r. dyrektorem OSiR został Andrzej Ludwiczak, który pełnił tą funkcję do 2000 r. Dnia 01.01.2000 r. zlikwidowano zakład budżetowy przy Ośrodku Sportu i Rekreacji w Hajnówce a utworzono jednostkę budżetową pod nazwą OSiR w Hajnówce. Następnie ośrodkiem kierowali: Zenon Czapla, Marek Antoniuk i Sławomir Czykwin, a od października 2007 r. dyrektorem jest Mirosław Awksentiuk. Bazę sportowo - rekreacyjną Ośrodka Sportu i Rekreacji w Hajnówce stanowią: a) zespół obiektów przy ulicy Ks. Dziewiatowskiego 2, w skład którego wchodzą: - trawiaste boisko do piłki nożnej z bieżnią żużlową i trybunami na 900 miejsc (stadion wybudowany w roku 1958, renowację nawierzchni trawiastej przeprowadzano w latach 1975, 1999), - boisko trawiaste, boczne z przeznaczeniem do treningów wykonane w roku 2009 przy współpracy z Klubem Sportowym Puszcza, - boisko do piłki siatkowej plażowej, - 2 korty tenisowe o nawierzchni gliniasto - ceglanej ogrodzone siatką o wymiarach 25x45 m wykonane w 1990 roku, - basen otwarty duży (50x20 m) wykonany w roku 1959, remontowany w roku 2007, - basen brodzik dziecięcy o pow.174 m2, rok wykonania 1959, - budynek administracyjny z zapleczem magazynowym wybudowany w roku 1959. - szatnie z węzłem sanitarnym i zapleczem dla sędziów wybudowane w roku 1958, po modernizacji w roku 1997. b) Centrum Turystyczno - Rekreacyjne przy ulicy Parkowej oddane do użytku w roku 2005: - boisko do koszykówki 28,00x16,00 m, -dwa korty tenisowe z nawierzchnią tartanową 36,65x41,92 m, - skatepark i funboxy do jazdy na rolkach, - budynek techniczno - socjalny o pow. użytkowej 39,5 m2. Oprócz kompleksowej opieki nad obiektami sportowymi i rekreacyjnymi, oraz organizacją imprez sportowych, OSiR przygarnął również sportowców wyczynowych. Od 1990 do 2000 roku w barwach OSiR - u występowali brydżyści, a od 1992 roku - piłkarze seniorzy (później także juniorzy i trampkarze). W 1999 roku istniejąca samodzielna sekcja piłki nożnej przyjęła nazwę OSiR - Puszcza, nawiązując do tradycji piłkarskich zasłużonego dla Hajnówki klubu. Działacze OSiR zorganizowali wiele imprez sportowych, zarówno dla młodzieży, jak i dla dorosłych. Po wybudowaniu kortu na terenie OSiR 212 odbywają się coroczne cykle turniejów dla tenisistów - amatorów (pierwszy turniej datuje się na 1991 rok, zwycięzcą został wówczas Jarosław Leszczyński). Po założeniu sekcji l.a. w Puszczy, na stadionie odbywały się cykliczne imprezy lekkoatletycznej Grand Prix, na których objawiły się talenty Barbary Homlali i Ireny Sakowicz. Przekształciły się one w coroczne biegi uliczne o Puchar Burmistrza. W okresie zimowym organizowane są turnieje w grach zespołowych: w koszykówce i piłce nożnej - w okresie ferii zimowych, w siatkówce - Memoriał Witalisa Nowika i turnieje trójek, tenisa stołowego w ramach Memoriału Bogdana Lewczuka, turniej tenisa ziemnego w hali SP nr 6, Otwarte Mistrzostwa Miasta w wyciskaniu leżąc. Latem odbywają się Otwarte Mistrzostwa Hajnówki w tenisie ziemnym i w piłce plażowej. W okresie jesiennym odbywają się turnieje piłki nożnej szkół średnich, a w 2010 r. wprowadzono do kalendarza bieg po Puszczy Białowieskiej „Hajnowska Dwunastka”. B. dużą rolę w historii hajnowskiego sportu odegrał pełniący od 2 stycznia 2001 roku funkcję dyrektora OSiR znany siatkarz, medalista MP, Marek Antoniuk wprowadził w życie kilka pomysłów na imprezy o charakterze ogólnopolskim i międzynarodowym. Od 2001 r. organizował turnieje siatkówki plażowej w ramach Mistrzostw Polski (ostatni w 2006 r.). W pierwszym turnieju grając w parze z D.Plińskim, zajął w nim 3. miejsce. Również w 2001 r. odbył się pierwszy Półmaraton Hajnowski po Puszczy Białowieskiej, wg pomysłu Aleksandra Prokopiuka - popularyzatora biegów długich. Trasa biegnąca z Białowieży do Hajnówki, poprzez urocze zakątki Puszczy Białowieskiej, szybko znalazła liczne grono zwolenników biegania w kraju i za granicą. O popularności hajnowskiej imprezy świadczą rekordy frekwencji, które padają w każdej kolejnej edycji oraz nagrody przyznawane przez środowiska biegaczy i portal internetowy maratonypolskie. pl. W 2002 r. z jego inicjatywy i Jacka Wesołowskiego z Bielska Podlaskiego powstała w Hajnówce II - ligowa drużyna siatkówki. Drużyna występowała początkowo pod nazwą OSiR, później Moderator OSiR, a od 2005 r. Pronar. W 2004 r. Moderator OSiR awansował do Serii B. Gdy po trzech sezonach zespół spadł do II ligi, w celu uratowania siatkówki powołano Społeczne Stowarzyszenie Siatkówki, na czele którego stanął Bazyl Stepaniuk, przejmując kierowanie drużyną. Menagerem sportu zajmującym się organizacją zawodów jest wieloletni piłkarz Puszczy, były nauczyciel w Gimnazjum nr 1, trener drużyn piłkarskich i sekretarz Szkolnego Związku Sportowego w Hajnówce - Janusz Ludwiczak. Przedmiotem działalności Ośrodka, w całym okresie funkcjonowania, jest zabezpieczenie potrzeb mieszkańców Hajnówki i okolic w zakresie sportu powszechnego, rekreacji i zabezpieczenia czasu wolnego, w oparciu o posiadane zasoby. 213 Park Wodny w Hajnówce został otwarty w grudniu 2009 roku. W momencie otwarcia był to najnowocześniejszy wodny kompleks rekreacyjno – sportowy w woj. podlaskim. Znajduje się tutaj basen sportowy oraz część rekreacyjna, szczególnie atrakcyjna dla osób poszukujących relaksu w wodzie. Tworzą ją: mała niecka basenowa przeznaczona do nauki pływania, wyposażona w dwa tory, masaże ławeczkowe, gejzer podwodny, przeciwprądy, sztuczną rzekę, kulę wytwarzającą fale, urządzenia do masażu karku i masaże ścienne oraz wannę jacuzzi. Dodatkową atrakcją są dwie zjeżdżalnie: mała wewnętrzna i duża zewnętrzna, ślimakowa o długości całkowitej 132 m. Podzielony na 6 torów basen sportowy o długości 25 m posiada trybuny z 214 miejscami. Tak liczna widownia jak również pomieszczenie spikera stwarzają możliwość organizacji zawodów sportowych na najwyższym poziomie. Ponadto do korzystania przez odwiedzających są dwie sauny, sucha i parowa oraz solarium. Ogółem znajduje się 460 m3 w basenie dużym i 200 m3 w basenie rekreacyjnym. Uwzględniając basen hamowny zjeżdżalni i wannę z hydromasażem, jest to prawie 700 m3 wody. W Parku Wodnym prowadzone są zajęcia aqua-aerobiku oraz indywidualne i grupowe nauki pływania. Miejska pływalnia została zaprojektowana jako obiekt całkowicie ekologiczny (wyposażona w nowoczesne urządzenia do uzdatniania i filtrowania wody, energooszczędne urządzenia grzewcze). W Parku Wodnym istnieje Punkt Informacji Turystycznej. Miło i przyjemnie można spędzić czas w kawiarence znajdującej się w holu głównym. Dyrektorem obiektu jest Mirosław Chilimoniuk Półmaraton Hajnowski - Inicjatorem powstania półmaratonu był Aleksander Prokopiuk, który wpadł na pomysł zorganizowania w ramach obchodów 50lecia nadania Hajnówce praw miejskich półmaratonu o zasięgu międzynarodowym po drogach Puszczy Białowieskiej. Prawne i organizacyjne ścieżki pomagał mu przecierać radny Włodzimierz Teterko. Głównym organizatorem od początku był Ośrodek Sportu i Rekreacji w Hajnówce. 16 czerwca 2001 r. odbył się I Półmaraton Hajnowski na trasie BiałowieżaHajnówka. Bieg spodobał się uczestnikom imprezy, zachęciło to organizatorów, by zagościł on na dłużej w kalendarzu polskich imprez biegowych. Trasa pierwszego półmaratonu przebiegała przez małe leśne miejscowości: Pogorzelce, Teremiski, Budy i Parking Leśny, następnie główną drogą aż do Hajnówki. Większa część dystansu wiodła asfaltową drogą przez Puszczę, a tylko ostatni kilometr ulicami miasta. Metę usytuowano przed siedzibą Urzędu Miasta. W 2007 r. wyznaczono nową trasę, która biegnie główną drogą z Białowieży do Hajnówki z metą przy Amfiteatrze Miejskim. Po uroczystym zakończeniu biegu odbywa się b. lubiana impreza integracyjna przy ognisku w Puszczy Białowieskiej, której głównym punktem jest konsumpcja pieczonego dzika. Ze względu na wzrastającą co roku ilość uczestników postanowiono w 214 2010 r. ograniczyć ilość biegaczy do 250. Zapisy odbywają się w wyznaczonym dniu przez internet. Zwycięzcy z lat 2001-2012 Rok Mężczyźni Czas Kobiety Czas 2001 Łuchwierczyk Włodzimierz (Białoruś) 1;07,48 Krawczyk Barbara (Samborowo) 1;29,24 2002 Łuchwierczyk Włodzimierz (Białoruś) 1;10,03 Lisiecka Magdalena (Flota Gdynia) 1;26,30 2003 Gordiejew Andrej (Białoruś) 1;04,37 Lisiecka Magdalena (Flota Gdynia) 1;27,40 2004 Kamiński Mariusz (Łapy) 1;09,23 Wasilewska Natalia (Białoruś) 1;19,03 2005 Andrzejuk Bogusław Podlasie Białystok 1;12,35 Jamróz Małgorzata (Warszawa) 1;17,08 2006 Kufel Marcin (Warszawa) 1;11,56 Sypek Agnieszka (Warszawa) 1;26,57 2007 Dąbkowski Przemysław (Prefbet Śniadowo) 1;11,10 Sakowicz Irena (Juvenia Białystok) 1;26,06 2008 Andrzejuk Bogusław (Podlasie Białystok) 1;12,10 Kaminskiewe Modesta 1;27,28 (Litwa) 2009 Andrzejuk Bogusław (Podlasie Białystok) 1;11,00 Andres Beata (Warszawa) 1;31,25 2010 Gordiejew Andrej (Białoruś) 1;07,44 Maryta Butakova 1;20;57 2011 Markowski Michał (Siedlce) 1;13,26 Schab Joanna (Warszawa) 1;29,17 2012 Łucyk Maciej (Poznań) 1;11,16 Łyjak Olga (Warszawa) 1;35,29 Hajnowski Półmaraton jest ceniony przez zawodników, czego dowodem było przyznanie przez zespół redakcyjny serwisu ,,Maratony Polskie” oraz biegaczy z całego kraju Certyfikatu Jakości potwierdzonego znakiem ,,Złoty Bieg 2002”. Osiągnięcie to udało się powtórzyć w latach 2003 i 2004. W roku 2005 hajnowscy organizatorzy otrzymali wyróżnienie „Fillippides 2005 – Kameralna 215 impreza”, w roku 2008 „Specjalne wyróżnienie 2008”, w 2009 – wyróżnienie a w roku 2010 wyróżnienie – "Złoty Bieg 2010". Spośród hajnowskich zawodników największe sukcesy odnosili: Andrzej Radzymin, Tarasij Ostrowierch, Andrzej Filipiuk, Wiera, Leoncjusz i Arkadiusz Stasiewiczowie, Aleksander Prokopiuk. Natomiast z zawodników związanych z Hajnówką: Irena Sakowicz - zwycięstwo w 2007 r. z "Juvenii" Białystok, była zawodniczka "Puszczy" Hajnówka oraz Edward Terebun - 3. miejsce w 2005 r. z Bielska Podlaskiego, reprezentujący wówczas KB OSiR Hajnówka. „Puszcza” Hajnówka - klub sportowy, powstał jesienią 1937 r. w wyniku połączenia istniejących w Hajnówce organizacji sportowych. Z inicjatywą powołania klubu wystąpili : Marian Borkowski, Jan Kawula, Wincenty Darmaszek, Józef Batorski, Józef Zdaczyl, Franciszek Reyman, Stanisław Niewiadomski, Narcyz Sobol, Grzegorz Dackiewicz, Sylwester Chrapan, Tadeusz Berger. Klub prowadził działalność w sekcjach: piłki nożnej, lekkoatletyki, kolarstwa. Sekcja piłkarska od początku istnienia klubu mogła stanowić powód do dumy dla hajnowskich działaczy - w towarzyskich spotkaniach zespół odniósł wiele sukcesów z drużynami wyżej notowanymi. W 1938 r. Puszcza zremisowała 4:4 z bardzo dobrą drużyną Pogonią Brześć, mistrzem A klasy, walczącym o wejście do ligi państwowej oraz wysoko pokonała wicemistrza A- klasy Makabi Białystok. Podkreśleniem wysokiej klasy hajnowskiej drużyny był awans w 1938 r. do piłkarskiej A klasy województwa białostockiego. Ze względu na mobilizację wojskową w marcu 1939 r., zdekompletowany zespół Puszczy nie mógł przystąpić do rozgrywek. Klub zawiesił działalność z chwilą wybuchu wojny aż na 18 lat. W związku z decyzją władz państwowych o rozwiązaniu z dniem 1.01.1957 r. kół sportowych w zakładach pracy, powstała inicjatywa połączenia istniejących Kół Sportowych: Sparty-Żubra i Kolejarza-Syreny i stworzenia jednego klubu sportowego. W dniu 11.02.1957 r. podczas Walnego Zgromadzenia (pod przewodnictwem Aleksego Zina) w sali kina "Wolność" (obecne aż 103 osoby!) przyjęto przedwojenną nazwę - HKS Puszcza i wybrano władze klubu. Prezesem klubu został Jarosław Dobrzański, w skład Zarządu weszli: Bolesław Sulima (z - ca prezesa), Tadeusz Berger (sekretarz klubu) oraz Ignacy Woźniak, Tadeusz Jarzęcki, Władysław Sikora, Aleksy Zin, Kazimierz Pilski, Stanisław Niewiadomski, Wacław Belter, Edward Pieniążek, Jan Smoktunowicz, Jerzy Zakroczymski, Mieczysław Ziarko, Włodzimierz Stelmaszuk i Wacław Wiszniewski. Dnia 20.02 Zarząd Klubu złożył podanie w Prezydium WRN w Białymstoku o zarejestrowanie powstałego HKS Puszcza jako jednostki prawnej, opierającej swą działalność o statut zatwierdzony przez Walne Zgromadzenie członków. Trzy miesiące później, tj. 15.05., klub wpisano do rejestru stowarzyszeń i związków, po czym otrzymał on osobowość prawną. 216 Finanse miały być zdobywane ze składek, dochodów z imprez i ewentualnych dotacji. Utworzenie klubu HKS Puszcza Hajnówka zlikwidowało w ciągu krótkiego czasu animozje pomiędzy zawodnikami i sympatykami dwóch istniejących kół sportowych, co uzdrowiło sportową atmosferę w Hajnówce. Decyzją Zarządu od 1958 r. HKS Puszcza została włączona do Federacji Związków Zawodowych Przemysłu Drzewnego i Leśnictwa. Klub miał do dyspozycji stadion (zbudowany w latach 1948 - 53) z boiskiem piłkarskim, 4 torową bieżnią, trybunami i szatnią. W 1959 r. zakończono budowę otwartego basenu kąpielowego z pomieszczeniami towarzyszącymi oraz kort tenisowy. Największe zasługi należy tutaj przypisać prezesowi Dobrzańskiemu i Włodzimierzowi Stelmaszukowi - przewodniczącemu Związków Zawodowych Pracowników Przemysłu Chemicznego, ale nie można pominąć udziału Władysława Sikory, Piotra Malewicza, Edwarda Kuśnierza, Jerzego Panasiuka, Jana Smoktunowicza, Klemensa Marczuka, Stanisława Tomaszewskiego czy Tadeusza Bergera. Sytuacja finansowa klubu w tym okresie znacznie się poprawiła. Już po roku dochody wzrosły z 14 tys. zł do 125 tys. zł. Z tej sumy ok. 100 tys. zł wydano na zakup sprzętu sportowego, organizację imprez, a także obozów dla piłkarzy. W roku 1959 ukonstytuował się nowy Zarząd, w skład którego weszli w większości dotychczasowi działacze. Nie powiódł się zamiar odzyskania boiska w lesie, należącego przed wojną do klubu. Utrzymanie posiadanych już obiektów sportowych pochłaniało sporą część budżetu klubowego. Fundusze czerpał klub głównie z wpisowego i składek członkowskich. Członkowie pracujący wpłacali każdorazowo, w miesiącach od kwietnia do października, kwotę 5 zł (niepracujący - 2 zł). W pozostałych miesiącach składka dla wszystkich członków klubu wynosiła 1 zł. Czynni zawodnicy także płacili 1 zł, niezależnie od pory roku. W 1960 r. powstało boisko do koszykówki, a rok później dzięki pomocy hajnowskich zakładów ogrodzono stadion, co umożliwiło sprzedaż biletów. W roku 1963 Walne Zgromadzenie KS Puszcza wybrało na prezesa Bolesława Sulimę. Podjęto też uchwałę o rozszerzeniu działalności klubu o sekcję kolarską. Wpływy ze składek członkowskich wzrosły z 529 zł w roku 1962 do 2969 zł w 1963. Kadra instruktorsko - trenerska miała obowiązek podnoszenia swoich kwalifikacji. Mieczysław Ludwiczak w 1962 r. ukończył kurs centralny instruktorów kolarstwa a kilku działaczy ukończyło kurs sędziów kolarstwa (J.Panasiuk, T.Dudnik, B.Buszko, M. Wenisławski). W latach 1965 - 69 KS Puszcza nie tylko kontynuował swoją działalność w istniejących sekcjach, ale rozszerzał ją - tworząc dalsze. W 1965 roku powołano nowy Zarząd Klubu, na którego czele stanął ponownie Bolesław Sulima. W tym samym roku utworzono sekcję lekkoatletyczną. Jej trenerem został nauczyciel LO 9, Witold Łapiński. Zarząd Klubu postanowił otoczyć opieką uzdolnioną młodzież szkolną, wychodząc z założenia, że uczeń może należeć do klubu do 217 takiej sekcji, której nie ma w szkole. Nowo obrany Zarząd postawił sobie za cel nawiązanie współpracy z młodzieżą uczącą się oraz z nauczycielami WF. W roku 1965 plan dochodów klubu został wykonany z nadwyżką, dzięki dotacji z Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu w wysokości 57 tys. zł, i zamknął się kwotą 211 tys. 430 zł. Rok później klub dysponował okrojonymi funduszami - zaplanowana z WKKFiS dotacja w wysokości 50 tys. zł została zmniejszona do 20 tysięcy. Zarząd dokonał cięć w planowanych wydatkach na utrzymanie sekcji sportowych. Zamiast planowanych 138 tys. zł wydano nieco ponad 128 tysięcy. Utrzymanie stadionu wiązało się z wydatkiem rzędu 12 tysięcy zł. Płyta boiska wymagała remontu i nie nadawała się do gry, zaś zawodnicy narażeni byli na groźne kontuzje. Na przeprowadzenie pełnego remontu zabrakło ok. 30 tys. zł. Straty (ponad 15 tys. zł) przyniósł też basen kąpielowy. W roku 1967 wybrano nowe władze klubu. Na stanowisko prezesa powrócił Jarosław Dobrzański, wiceprezesem obrano Andrzeja Stępniakowskiego, funkcję sekretarza pełnił w dalszym ciągu Jerzy Panasiuk, który niejednokrotnie wykazywał się inicjatywą i zaangażowaniem w prowadzeniu spraw klubowych. Ponowiono starania, aby odzyskać stadion w lesie, postanowiono zwrócić więcej uwagi na inne, poza piłką nożną, sekcje sportowe. Prezes postanowił zorganizować ponownie szkółkę pływacką. Fakt obchodzenia 30 - lecia działalności klubu stał się doskonałą okazją do przeprowadzenia kapitalnego remontu obiektów i urządzeń sportowych. Oględziny, przeprowadzone 10.11.1967 r., wykazały nieprzydatność obiektów KS Puszcza, ze względu na 10 - letni okres eksploatacyjny. Komisja oszacowała koszt kapitalnego remontu na 330 tys. zł., dotacja z WKKFiT wyniosła aż 380 tysięcy. Remont ruszył pełną parą na początku 1969 roku. Od roku 1969, nieprzerwanie przez 8 lat, funkcję prezesa KS Puszcza pełnił Bolesław Sulima. W roku 1970 powstała sekcja łucznicza, której trenerem i opiekunem został Stanisław Petruk. W tym samym czasie klub objął patronat nad sekcją brydża sportowego, której kierownikiem został Marian Chodakowski. W roku 1973 wyremontowane obiekty sportowe KS Puszcza zostały przekazane pod patronat Wojewódzkiego Ośrodka Sportu, Turystyki i Wypoczynku. W następnym roku, w wyniku reorganizacji WOSTiW, powstał w Hajnówce Ośrodek Sportu i Rekreacji, który stał się prawnym opiekunem kompleksu obiektów i urządzeń sportowych. Klub liczył 280 członków, w tym 90 zawodników, trenujących w sekcjach piłki nożnej i łucznictwa. Sytuacja finansowa klubu uległa poprawie, dzięki wsparciu miejscowych zakładów pracy: HPPD i ZSDD. W 1974 roku klub opierał swą działalność o dotacje z WFS. Dochody klubu wynosiły 467 tysięcy. Dwa lata później wzrosły one do 802 tys. zł, na co złożyły się m.in. dobrowolne wpłaty przedsiębiorstw (66 tys. zł), wpłaty od osób fizycznych (112 tys. zł) i dotacja WFS (225 tys. zł). Klub dodatkowe dochody 218 przeznaczył na utrzymanie nowo powstałej sekcji akrobatyki sportowej, którą prowadził Euzebiusz Sieja. W roku 1977 funkcję prezesa powierzono Bogusławowi Bielskiemu, który jednak po rocznym urzędowaniu zrzekł się jej na rzecz Zdzisława Tarasiewicza. W zamian za zwiększone dotacje z zakładów pracy, klub zrezygnował z pobierania opłat za bilety na wszystkie organizowane imprezy sportowe. Brak bazy treningowej (gospodarzem stadionu był OSiR), spowodował, że treningi sekcji piłkarskiej odbywały się w lesie (gdzie często miały miejsce występy cyrkowe i zawody strażackie), na fatalnej nawierzchni. Dnia 17.03.1981 r. Walne Zgromadzenie wybrało nowy Zarząd. Prezesem został Włodzimierz Budka, zastępcą ds. sportu - Jan Weremiuk, zaś zastępcą ds. administracyjnych - Tadeusz Berger. Od początku działania Zarząd borykał się z coraz większymi trudnościami w dostępie do obiektów sportowych. W lipcu 1981 r, Zarząd wystąpił z wnioskiem do OSiR o podjęcie działań dla urządzenia boiska treningowego na jego obiekcie. Kryzys ekonomiczny, jaki dotknął cały kraj, znalazł także swoje odbicie w sporcie. Brak funduszy hamował rozwój sportu, podobnie jak niewystarczająca podaż sprzętu sportowego na rynku. Wprowadzenie stanu wojennego całkowicie skomplikowało pracę klubu. Po zawieszeniu działalności związków zawodowych, klub mógł liczyć tylko na siebie, WFS i Urząd Miasta. Dnia 1.08.1982 na emeryturę przeszedł długoletni księgowy klubu KS Puszcza Hajnówka, Klemens Marczuk. Zarząd docenił jego zasługi, nagradzając tytułem Honorowego Członka Klubu. Na etacie księgowego urzędujący (do 1987 roku) prezes Budko zatrudnił Józefa Wyszyńskiego. Przedłużający się okres stanu wojennego i inflacja spowodowały rosnący deficyt budżetu MMKS Puszcza. Pojawiały się problemy z utrzymaniem sekcji piłki nożnej, nie było szans na utworzenie chociażby sekcji siatkówki, która umożliwiłaby zawodnikom i zawodniczkom MKS - u kontynuowanie kariery po ukończeniu szkół ponadpodstawowych. Coraz niższe dotacje z WFS przysparzały kolejnych problemów finansowych. Mimo bardzo trudnej sytuacji finansowej powołano w roku 1985 sekcję judo, której instruktorem został Jakub Ostapczuk. Apele Zarządu o dofinansowanie poszczególnych sekcji przez zakłady pracy spotkały się ze zrozumieniem dyrekcji i rad pracowniczych oraz WFS. Rok 1986 zamknięto wydatkami ok. 5 mln zł. W 1987 roku wybrano nowe władze klubu. Prezesem został Ryszard Sokołowski. W tym samym roku obchodzono jubileusz 50 - lecia działalności klubu i z tej okazji rozegrano 27 czerwca mecz oldboyów Górnika Zabrze z oldboyami Puszczy, zakończony zwycięstwem hajnowian 4:3 (więcej o tym meczu w rozdziale poświęconym piłce nożnej). Saldo klubu wyniosło na koniec jubileuszowego roku ok. 530 tys. zł. Galopująca inflacja sprawiła, że nad klubem zawisła groźba zawieszenia działalności. W roku 1989 z rozgrywek piłkarskich wycofano drużynę seniorów. 219 Pod koniec roku, po wstrzymaniu dotacji przez WFS, Zarząd podjął uchwałę o rozwiązaniu się. Klub ocalono dzięki stanowczej postawie rodziców najmłodszych hajnowskich sportowców i trenerowi judo, Jakubowi Ostapczukowi. Zgodził się on zostać prezesem podupadającej Puszczy, a szansę ratunku widział w podjęciu działalności gospodarczej. Dzięki pożyczce od Miejskiej Rady Narodowej i przyznaniu przez Urząd Miasta lokalu, otwarto sklep wielobranżowy, a zarobione pieniądze przeznaczono na działalność statutową klubu. Kolejnym problemem okazało się pogorszenie na początku lat 90 - tych kondycji finansowej hajnowskich przedsiębiorstw, które w przeszłości wspierały klub finansowo. Kryzys przełamano w roku 1992. Sklep firmowy MMKS Puszcza przyniósł dochód rzędu 110 mln zł, a dotacja z Urzędu Miasta w wysokości 60 mln zł pozwoliła na prawidłowe prowadzenie sekcji sportowych. Rok później dochody z działalności gospodarczej pozwoliły na zakup mikrobusu, z którego korzystali zawodnicy wyjeżdżający na zawody. Po wycofaniu drużyny seniorów z rozgrywek w A klasie, w sekcji piłki nożnej postawiono na pracę z młodzieżą. Niestety, z sezonu na sezon szło coraz gorzej - wiosną 1991 r. juniorzy nie zdobyli żadnego punktu. Nieco lepiej wypadali trampkarze, ale kibice hajnowscy widzieli, że sekcja futbolu w MMKS Puszcza chyli się ku upadkowi. W mieście zaczęto mówić i pisać (na łamach lokalnej prasy), że prezes KS Puszcza nie lubi futbolu. Dnia 15.06.1992 r. w "Gazecie Współczesnej" ukazała się replika do artykułu Lecha Pilskiego pt. "Futbol w Hajnówce": "Pan Pilski na łamach "Gazety Współczesnej" zadał mi pytanie: Dlaczego nie lubię piłki nożnej? Otóż można też zadać pytanie, dlaczego prezes KS Puszcza Hajnówka nie lubi boksu, kolarstwa, siatkówki, łucznictwa czy też brydża? Osobiście je lubię. Mamy w mieście doświadczonych szkoleniowców (...) Jest duże zainteresowanie tymi dyscyplinami, nie mniejsze niż piłką nożną. Zarząd KS Puszcza z wielką przyjemnością rozszerzyłby działalność sportową o te dyscypliny. jednak jest jeden problem, finanse. Aktualnie klub utrzymuje się z własnej działalności gospodarczej, z której to dochody z ledwością wystarczają na utrzymanie sekcji istniejących w klubie. Podpisano: prezes KS Puszcza Jakub Ostapczuk." W roku 1992 sekcję piłki nożnej przeniesiono do OSiR w Hajnówce. Sklep firmowy po pewnym czasie zbankrutował. Działalność prowadzona jest głównie z dotacji z Urzędu Miejskiego, składek i wpływów z siłowni (w budynku dawnej łaźni).W klubie pozostały sekcje: judo, koszykówki, lekkoatletyki i kulturystyki. W trosce o wzrost poziomu piłki nożnej w Hajnówce w marcu 1999 r. powołano społeczny zarząd sekcji piłki nożnej, na czele którego stanął Aleksander Bujnowski. Zarząd sekcji zaproponował powrót do historycznej nazwy klubu, w sezonie 2000/2001 zespół już pod nazwą OSiR Puszcza Hajnówka grał w I grupie ligi okręgowej województwa podlaskiego. W roku 2002 ze względu na wyjazd za granicę Aleksandra Bujnowskiego obowiązki prezesa przejął Tadeusz 220 Karanos. Do osiągnięć społecznej sekcji piłki nożnej należało zaliczyć dobrą współpracę ze Starostwem i Urzędem Miejskim, co zaowocowało stabilnością finansową sekcji piłki nożnej, nawiązaniem współpracy ze sportowcami z Prużan (Białoruś) i uzyskaniem terenu na boisko treningowe. Wielkim wydarzeniem piłkarskim była wizyta w Hajnówce Prezesa PZPN Michała Listkiewicza i wynikający z tej wizyty mecz międzypaństwowy juniorów U-17 Polska-Rosja. W dniu 21 marca 2003 r. podczas walnego zgromadzenia sekcji piłki nożnej wybrano nowe władze. Prezesem został Mirosław Awksentiuk. W 2005 r. w wyniku decyzji władz miejskich powołano Towarzystwo Sportowe "Żubr", do którego przeszła sekcja judo. Nowo powołane Piłkarskie Stowarzyszenie Kultury Fizycznej w swoim statucie odwoływało się do tradycji Klubu Sportowego "Puszcza", założonego w 1937 r. Jej prezesem został Mirosław Awksentiuk. W 2007 r. obchodzono uroczystości jubileuszu 70-lecia klubu, a głównym punktem uroczystości był mecz pomiędzy "Puszczą" Hajnówka i "Jagiellonią" Białystok grającą w ekstraklasie. W 2013 roku odbyły się wybory do władz klubu. Nowym prezesem został b. piłkarz Dariusz Drywulski. Podsumowując powojenny okres działalności działalności MMKS Puszcza, w klubie istnieją (lub istniały) następujące sekcje: - piłkarska (od 1957 r. do 1989 r., trenerami drużyny seniorów byli: Tadeusz Berger, Włodzimierz Krutel, Leopold Piekut, Roman Krawczyk, Piotr Sieliwonik, Piotr Romaniuk i od 1992 r. Janusz Ludwiczak, Włodzimierz Krutel, Marek Hanula, Eugeniusz Krawczuk, Radosław Kondraciuk, Eugeniusz Krawczuk, Piotr Pawluczuk, - pływacka (od 1962 do 1972 r. pod kierunkiem Mikołaja Tarasiewicza, Mikołaja Pawluczuka i Zenona Czapli), - lekkoatletyki (w latach 1965 - 68, trenerem był Witold Łapiński, od 1991 r. trenerem jest Jan Kozak), - kolarska (w latach l963 - 67, trenerem był Mieczysław Ludwiczak), - łucznicza (w latach l970 - 84, trenerami byli Stanisław Petruk i Zenon Czapla), - brydża sportowego (w latach l970 - 90, kierownikiem był Marian Chodakowski), - akrobatyki sportowej (w latach 1975 - 81, trenerami byli Euzebiusz Sieja i Marek Fiszer), - judo (od 1985 r. pod kierunkiem Jakuba Ostapczuka i od 2000 roku, Sebastiana Biedzia), - koszykówki (od 1990 r. pod kierunkiem Tadeusza Karanosa, a obecnie Artura Śliwki), - tenisa stołowego (od 1957 r. do 1983 r.) Prezesami KS Puszczy byli kolejno: Jarosław Dobrzański 1957 - 63, 67 - 69, Bolesław Sulima 1965 - 67, 69 - 77, 221 Bogusław Bielski 1977 - 78, Zdzisław Tarasiewicz 1978 - 81, Włodzimierz Budka 1981 - 87, Ryszard Sokołowski 1987 - 89, Jakub Ostapczuk 1989 - 2005, Mirosław Awksentiuk 2005 - 2013, Dariusz Drywulski 2013 - nadal. Skatepark w Centrum Turystyczno-Rekreacyjnym w Hajnówce –to specjalny tor przeznaczony do uprawiania sportów ekstremalnych (jazda na deskorolce, BMX czy wyczynowa jazda na rolkach). W skateparku znajdują się przeszkody przeznaczone do nauki trików. Jest to skatepark publiczny, na świeżym powietrzu, wejść można za darmo. Otwarty w 2005 r., mieści się obok Parku Miejskiego Stadion leśny w Hajnówce – Zlokalizowany w kwadracie 355A Puszczy Białowieskiej, za cmentarzem katolickim. Istnieje od 1934 r. kiedy z chwilą powstania w Hajnówce organizacji Przysposobienie Wojskowe Leśników, kierownik PWL Wincenty Darmaszek oraz Kazimierz Poniecki poczynili starania o pozyskanie leśnej polany, którą przystosowano na potrzeby zespołu piłkarskiego – teren wyrównano, postawiono bramki. Na boisku mecze rozgrywały drużyny PWL (1934-37), Puszczy (1938-39), po wojnie drużyny OMTUR, Kolejarza-Syreny, Żubra-Unii, LZS. Po utworzeniu w 1953 r. drużyny piłkarskiej WKS przez 6 lat teren administrowała Jednostka Wojskowa. Stadion leśny wyposażono w budynek szatni, posiadający kilka rzędów ławek krytych dachem, doprowadzono elektryczność oraz drogę asfaltową od strony ulicy Celnej. Stadion ogrodzono, co umożliwiało sprzedawanie biletów na mecze WKS-u. Po rozwiązaniu drużyny wojskowej przez wiele lat rozbijały tu swe namioty cyrki przyjeżdżające do Hajnówki. Organizowano też imprezy towarzyszące różnym świętom państwowym (zwłaszcza w okresie PRL), różnego rodzaju szkolne zawody sportowe oraz spartakiady międzyzakładowe. Stadion był miejscem spotkań piłkarskich zarówno amatorów jak również drużyn „Puszczy” podczas remontów płyty boiska stadionu przy ul. Dziewiatowskiego. Ostatnią imprezą przeprowadzoną w tym miejscu był pokaz musztry kawaleryjskiej i władania bronią białą zorganizowany przez 3 Pułk Strzelców Konnych we wrześniu 2009 r. Obecnie stadion służy już tylko jako cel niedzielnych spacerów hajnowian. Stadion miejski w Hajnówce – wybudowany w latach 1948-1953, przy ul. ks. Antoniego Dziawiatowskiego 2. W skład zespołu obiektów wchodzą: trawiaste boisko do piłki nożnej, bieżnia żużlowa 4-torowa, trybuny na 900 miejsc, szatnia. W 1959 r. zakończono budowę otwartego basenu kąpielowego z brodzikiem i pomieszczeniami towarzyszącymi oraz kort tenisowy (po kilku 222 latach zaprzestano użytkowania ze względy na błędy budowlane). W 1960 r. powstało boisko do koszykówki, a rok później dzięki pomocy hajnowskich zakładów pracy ogrodzono stadion, co umożliwiło sprzedaż biletów. Gdy w roku 1970 powstała sekcja łucznicza, obok trybun od strony ul. Sportowej wybudowano tory łucznicze. W 1991 r. w miejscu boiska do koszykówki wybudowano 2 korty tenisowe o nawierzchni gliniasto-ceglanej. W 2005 roku obok stadionu, na dawnych ogródkach działkowych ZSDD powstało boisko trawiaste z przeznaczeniem do treningów piłki nożnej, co odciążyło mocno eksploatowaną płytę boiska głównego. Z chwilą objęcia stanowiska dyrektora przez Marka Antoniuka, przy basenie powstało boisko do siatkówki plażowej. W 2007 r. od strony ul. Dziewiatowskiego urządzono 2 boiska do siatkówki plażowej umożliwiające rozgrywanie meczów piłki nożnej plażowej. W 2002 r. stadion był miejscem międzynarodowego meczu piłki nożnej w kategorii juniorów Polska-Rosja, zakończonego wynikiem 3:2. W reprezentacji Polski grali wtedy przyszli reprezentacji seniorów: Łukasz Fabiański i Łukasz Piszczek. Szachy w Hajnówce – na początku lat 60-tych przy PSS „Społem” powstał klub szachowy. Grali w nim Wacław Olszewski, Władysław Kamiński, Witold Tatarczyk, Stefan Dzieciątkowski, Stefan Górski. Hajnowscy szachiści z powodzeniem występowali w mistrzostwach województwa białostockiego zajmując w latach 1963-65 pierwsze miejsca. W połowie lat siedemdziesiątych sekcję szachową rozwiązano. W 1979 r. po kilku latach przerwy znów przy PSS „Społem” w Hajnówce, z inicjatywy prezesa Jana Chilimoniuka i nadleśniczego terenowego Nadleśnictwa Hajnówka – inż. Włodzimierza Hackiewicza założono klub szachowy „Spółdzielca” Hajnówka. Klub co roku organizował turnieje „Złote szachy”, „Złota Wieża”. Do najlepszych zawodników należeli: Wacław Olszewski, Włodzimierz Hackiewicz, Wiktor Perestret, Józef Kozak. W grudniu 1983 r. „Spółdzielca” Hajnówka wystąpił w drużynowych mistrzostwach województwa zajmując IV miejsce za Jagiellonią Białystok, Pogonią Łapy i AZS Białystok. Od 1985 r. były organizowane drużynowe mistrzostwa Hajnówki, w których przodowała drużyna MAT w składzie W. Hackiewicz, J. Szwed, W. Perestret. W 1989 r. zorganizowano cykl 5 turniejów „Grand Prix”, w których II miejsce zajął W. Hackiewicz. W styczniu 1990 r. rozegrano turniej szachowy o Puchar Naczelnika Powiatu Hajnówka wygrany przez W. Hackiewicza. Był to ostatni turniej zorganizowany przez „Spółdzielcę”, w związku ze śmiercią W. Olszewskiego i wyjazdem z Hajnówki Józefa Kozaka i Włodzimierza Hackiewicza klub rozwiązano. Najwyższą II kl. szachową posiadali: W. Hackiewicz, W. Olszewski, J. Szwed i J. Bondar. Na początku lat dwutysięcznych z inicjatywy OSiR odbywały się szachowe „Turnieje gwiazdkowe” cieszące się dużym zainteresowaniem hajnowskich 223 szachistów. W 2011 r. z inicjatywy Ewy Keczyńskiej, przy udziale dyr. OSiR Mirosława Awksentiuka zorganizowano szkółkę szachową dla młodzieży szkolnej. W zajęciach uczestniczyło 25 osób, pięciu chłopców i jedna dziewczyna otrzymało IV i V kategorie szachowe. 8. Służba zdrowia W roku 1919 rozpoczęła działalność zawodową na terenie Hajnówki położna Maria Rudnicka. W roku 1921 przybył do naszego miasta felczer – akuszer Władysław Krzewski, który oprócz działalności medycznej prowadził w latach 1921 – 1923 punkt apteczny przy Zakładach Drzewnych Lasów Państwowych. W 1924 roku pojawił się natomiast w Hajnówce pierwszy stomatolog – Maria Kamińska, która była aktywna zawodowo do 1968 r. Zgodnie z ustawą z dnia 19 maja 1920 r. o „obowiązkowem ubezpieczeniu na wypadek choroby” zaczęto tworzyć na terenie kraju Kasy Chorych. Organizacją hajnowskiej Kasy Chorych zajął się początkowo lekarz Weber. Na siedzibę Kasy wybrano jeden z poniemieckich baraków z okresu I wojny światowej umiejscowionych na terenie ówczesnego osiedla Piaski (obecnie Osiedle Millenium). Działalność dr Webera kontynuował następnie przybyły do Hajnówki w roku 1925 doktor Tadeusz Rakowiecki. Początkowo, przez pierwsze 3 miesiące pobytu w Hajnówce, doktor Rakowiecki zatrudniony był w ambulatorium działającym przy Fabryce Chemicznej, w listopadzie 1925 r. zaangażowany został do pracy w charakterze Lekarza Kasy Chorych. Przez kilka lat był jedynym hajnowskim lekarzem zajmując się z konieczności praktycznie wszystkimi dziedzinami medycyny, niejednokrotnie wcielając się w rolę chirurga, pediatry, okulisty a nawet ginekologa. W roku 1926 objął funkcję Komisarza Organizacyjnego Kasy Chorych i podjął się roli organizatora lecznictwa oraz propagatora oświaty zdrowotnej na terenie Hajnówki. W latach 30. zwiększył potencjał kadrowy personelu medycznego. Do Hajnówki przyjechali nowi lekarze: Halina Jabłonowska – Kazaczyńska, Zygmunt Kuczyński, Antoni Jędruszek, który w roku 1936 organizuje na terenie miasta Stację Opieki nad Matką i Dzieckiem, Oddział Polskiego Czerwonego Krzyża i 30 łóżkowy szpital dziecięcy pod patronatem PCK oraz, wraz z doktorem Trzpilem organizuje i prowadzi utworzone w roku 1935 ambulatorium przyfabryczne Zakładów Drzewnych Lasów Państwowych, Kazimierz Ptaszyński, który prowadzi ambulatorium kolejowe oraz ambulatorium dziecięce, Stanisław Regirer, Dobrowolski, Krzywobłocki i Nowicki. Ponadto przybywają felczerzy: Geniusz i Auerbach, dwóch kolejnych stomatologów: Panie Feinzylber i Kapuścińska, pielęgniarki: Wiktoria Hryniewicka i Felicja Szpakowicz, które podejmują pracę w ambulatorium Fabryki Chemicznej, oraz 224 Łękowska, współpracująca z doktorem Ptaszyńskim w ambulatorium kolejowym, a także położne: Jadwiga Tywonek, Stefania Borowska, Woźniakowska, Budko i Sałata. Na mocy ustawy z 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniach społecznych struktura Kas Chorych została zlikwidowana, a w ich miejsce powołano ubezpieczalnie społeczne. W roku 1935 hajnowska Ubezpieczalnia Społeczna zmieniła swoją siedzibę, przenosząc się do nowo oddanego do użytku, jednopiętrowego budynku położonego bramy wjazdowej do Zakładów Drzewnych Lasów Państwowych. W tym czasie funkcję karetki pogotowia pełniła w Hajnówce ... bryczka konna, którą lekarze zabezpieczali wizyty domowe. Diagnostyka obrazowa była natomiast wykonywana wyłącznie w szpitalach białostockich. Transport pacjentów do Białegostoku odbywał się bądź to koleją, bądź też po prostu ... wozem konnym. We wrześniu 1939 r. z inicjatywy doktora Jędruszka zorganizowano w Hajnówce dwa punkty sanitarne dla potrzeb przemieszczających się przez nasze miasto wojsk polskich. W grudniu 1939 roku z inicjatywy okupacyjnych władz sowieckich został uruchomiony w budynku dawnej ubezpieczalni społecznej szpital. W wielokątnej, oszklonej wieżyczce, stanowiącej charakterystyczny element architektury budynku, zorganizowano salę operacyjną. Pierwszym Dyrektorem Szpitala został doktor Jędruszek. Kadrę medyczną uzupełnili lekarze rezydujący w Hajnówce jeszcze w okresie międzywojennym: Kazimierz Ptaszyński, Regirer, Nowicki i Trzpil. Rosjanie zorganizowali też na terenie miasta ambulatorium, w pracę którego zaangażowany został dr Rakowiecki. W czasie okupacji wielu przedstawicieli służby zdrowia współpracowało z organizacjami konspiracyjnymi. Wśród nich wyróżnili się: doktor Jędruszek, który oprócz pomocy medycznej niesionej żołnierzom ruchu oporu pomagał ukrywającym się Żydom, oraz pielęgniarki: Maria Wójcik i Maria Żuchowska, która za swoją działalność została aresztowana i osadzona w obozie koncentracyjnym. W trakcie okupacji życie stracili min.: doktor Regirer, który zmarł na atak serca w trakcie zorganizowanego w 1941 przez Niemców morderczego marszobiegu Żydów hajnowskich do Prużan oraz doktor Kazimierz Ptaszyński, rozstrzelany wraz z rodziną w 1943 roku podczas masowej egzekucji hajnowian dokonanej przez Niemców w leśnej żwirowni nieopodal miasta. Hajnowski Szpital wznowił swoją działalność tuż po wyzwoleniu Hajnówki, w lipcu 1944 r. Szpital liczył 70 łóżek, a jego Dyrektorem nadal był doktor Jędruszek. W strukturze szpitala funkcjonowały wówczas oddziały: położniczy, dziecięcy oraz chirurgiczny. Utworzona została również przychodnia w której przyjmowali swoich pacjentów dr Rakowiecki oraz stomatolog Maria Kamińska. W październiku 1945 roku hajnowski szpital posiadał już 96 łóżek i 225 należał pod tym względem do największych na Podlasiu. W 1947 roku, z inicjatywy doktora Jędruszka, rozpoczęto budowę nowej siedziby szpitala. Uzyskanie zgody na rozpoczęcie inwestycji oraz pozyskanie środków na ten cel stało się możliwe dzięki uprzedniej interwencji władz lokalnych na szczeblu ministerialnym. Nowy budynek szpitala zlokalizowany został przy ul. 3 Maja, przy drodze wylotowej do Białowieży. Już w 1949 roku uruchomiono tam Oddział Chirurgiczny. Opuszczone pomieszczenia dawnej siedziby Ubezpieczalni Społecznej wykorzystano dla potrzeb nowotworzonego w tym czasie Oddziału Chorób Zakaźnych oraz Przychodni Przeciwgruźliczej. W roku 1950 hajnowski Szpital zatrudniał łącznie 6 lekarzy oraz 12 pielęgniarek i położnych. W roku 1951 hajnowski szpital został oficjalnie przeniesiony do nowego budynku. Wraz z nową siedzibą zyskał też swojego patrona – nadano mu imię Wojciecha Oczki. W tym samym czasie w nowej siedzibie Szpitala uruchomiony zostaje Oddział Ginekologiczno – Położniczy. Funkcję jego Ordynatora objął dr Mirosław Poznański. Przez pewien czas działał tu również Oddział Chorób Wewnętrznych. W latach 1959 – 61 zbudowano przy szpitalu dodatkowy pawilon, w którym umieszczony został Oddział Dziecięcy. W 1963 roku dobudowano do budynku Szpitala dodatkowe skrzydło, w którym powstało laboratorium diagnostyczne oraz pracownia rtg. W 1957 roku wojsko przekazało kompleks budynków położonych przy ul. 11 Listopada (dawna ulica Proletariacka) w dzielnicy Żabia Górka do dyspozycji szpitala. Przeniesiono tam z budynku Ubezpieczalni Społecznej Oddział Chorób Zakaźnych oraz Przychodnię Przeciwgruźliczą. Przychodnia ta stała się zalążkiem Oddziału Gruźlicy i Chorób Płuc, który został w późniejszych czasach uruchomiony w jednym z pawilonów na „Żabiej Górce”. W 1974 roku dobudowano tam dodatkowy budynek, w którym umieszczono Oddział Chorób Wewnętrznych. Przez długi okres czasu na „Żabiej Górce” funkcjonowało Gospodarstwo Pomocnicze Szpitala, zapewniające Zakładowi w latach pamiętnych niedoborów i niedostatków samowystarczalność i stabilizację w zakresie zaopatrzenia kuchni szpitalnej w żywność. W ramach działalności Gospodarstwa prowadzono hodowlę świń i kur oraz uprawiano warzywa i ziemniaki. Niejednokrotnie na pobliskim poletku zasiewano też zboże. W roku 1975 utworzony został Zakład Opieki Zdrowotnej w Hajnówce. Na początku lat 80 ubiegłego wieku władze lokalne postawione zostały przed koniecznością wybudowania nowej siedziby szpitala. W roku 1984 rozpoczęto budowę nowego szpital, uroczyste otwarcie nowej siedziby odbyło się 4 października 1996 r. W roku 1998, w rezultacie długotrwałego procesu przekształcania jednostek budżetowych w samodzielne zakłady związanego z wprowadzanymi w tym czasie reformami administracji publicznej oraz służby zdrowia, hajnowski szpital został Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej. Dyrektorami szpitala byli: Antoni Jędruszek (1940-47), Adam 226 Dowgird (1948-53), Jarosław Puchnarewicz (1953-61), Witold Czaplejewicz (1961-66), Lucjan Raczkowski (1966-75). Apteki w Hajnówce – Początki hajnowskiej farmacji sięgają 1921 roku, kiedy założono punkt apteczny przy Zakładach Drzewnych Lasów Państwowych, prowadzony przez lekarza medycyny Władysława Krzewskiego. Zestaw oferowanych leków był ubogi-jodyna, bandaże, krople żołądkowe i walerianowe, aspiryna, woda do picia, niezbędne maści, tran, olej kamforowy, niektóre zioła. Punkt apteczny działał do 1923 roku. W latach 1922-1924 usługi aptekarskie mieszkańcom Hajnówki świadczyła apteka w Białowieży będącą własnością Ludwika Woytkowskiego. Pierwsza apteka z prawdziwego zdarzenia powstała w 1925 roku. Otworzył ją prowizor farmacji Adam Gliński w domu Józefa Sawickiego, przy ulicy 3 Maja 41. Jego wspólnikiem był Wincenty Hermanowski, prezydent Białegostoku w latach 1928-1932. W 1926 roku przybył do Hajnówki magister farmacji Zygmunt Nurzyński i przejął od Wincentego Hermanowskiego współwłasność apteki. W aptece pracowali : Adam Gliński, Zygmunt Nurzyński oraz pomocnik aptekarski Norbert Parys. Około 1930 roku przyjechał do Hajnówki magister farmacji Jerzy Gołaszewski i przejął współwłasność apteki od Adama Glińskiego. Zarządzającym apteki był Nurzyński. W latach 1932-1933 apteka została przeniesiona do piętrowego domu braci Andrzeja i Piotra Zakrzewskich przy ulicy Targowej (obecnie ks. Wierobieja). W połowie lat trzydziestych właściciele zamówili do apteki nowe meble wykonane w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego wg projektu Franciszka Bołoza. Do 1939 roku personel apteki stanowili: Z. Nurzyński, J. Gołaszewski, N. Parys, Zofia Fabicka (mgr farmacji) oraz fasowaczka i sprzątaczka Stanisława Grudzień.. Aptekarze pełnili nocne dyżury, za które dopłata do pensji wynosiła 1 złoty. Wynagrodzenie magistra farmacji wynosiło 200-250 złotych miesięcznie. Osoby ubezpieczone nie ponosiły opłat za leki, apteka wystawiała rachunki. Po zajęciu Polski przez wojska sowieckie hajnowska apteka, podobnie jak inne przedsiębiorstwa prywatne, została upaństwowiona. Kierownictwo apteki objął Mejer Linkowski, przed wojną właściciel sklepu z artykułami żelaznymi. W czasie okupacji sowieckiej (wrzesień 1939 - czerwiec 1941) apteki podlegały Brzeskiemu Wojewódzkiemu Oddziałowi Głównego Zarządu Aptek Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Oferta była bardzo uboga, leki otrzymywano z Białegostoku w okropnych opakowaniach, panował też niesłychany bałagan. Pensje pracowników były bardzo niskie, o ile w ogóle je wypłacano. W czerwcu 1941 roku, po wejściu Niemców, apteka powróciła w ręce Nurzyńskich i, Gołaszewskich. W dokumentach figurowała jako własność Pelagii Nurzyńskiej i Zofii Gołaszewskiej. Kiedy w 1941 roku Niemcy włączyli Okręg Białostocki do Prus, Wschodnich, ludność naszych terenów pozbawiona została wszelkich ubezpieczeń społecznych. Leki były odtąd pełnopłatne, co 227 więcej, wycenione według taksy niemieckiej. Zaopatrzenie w leki było bardzo słabe, często musiały wystarczać zapasy sprzed wojny lub również niewielkie ilości z okresu okupacji sowieckiej. Brak składników sprawiał, że farmaceuci zmuszeni byli modyfikować receptury zapisywanych leków. Sporą poprawę zaopatrzenia w leki przyniosło otwarcie w Białymstoku hurtowni farmaceutycznej firmy Reichelt. Podczas okupacji niemieckiej w Hajnówce, podobnie jak i w innych miastach, aptekarze współpracowali z ruchem oporu. W hajnowskiej aptece zaopatrywali się partyzanci i wiele leków trafiało do oddziałów. Po 1944 roku apteka zaopatrywała także Armię Czerwoną. Kontakty z partyzantami utrzymywała przede wszystkim Pelagia Nurzyńska oraz lekarz hajnowski dr Antoni Jędruszek. Tuż po wyzwoleniu Hajnówki do apteki przybył generał radziecki, prawdopodobnie gen Batow i osobiście podziękował Pelagii Nurzyńskiej za pomoc partyzantce sowieckiej. W roku 1944 po wejściu wojsk radzieckich na tereny Białostocczyzny komendant wojenny miasta przekazał aptekę Pelagii Nurzyńskiej. Od tego czasu aż do nacjonalizacji w roku 1951 apteka działała pod szyldem Pelagii Nurzyńskiej i Zofii Gołaszewskiej. W roku 1946 i wrócił do Hajnówki Jerzy Gołaszewski i pracował w aptece jako kierownik do 1951 roku. Od listopada 1948 roku jako technik apteczny pracowała Weronika Dudko-Jerzyk. Towar był dostarczany regularnie koleją, po powiadomieniu przywoziło się leki we własnym zakresie furmanką ze stacji kolejowej. 17 stycznia 1951 roku apteka Nurzyńskich i Gołaszewskich w ciągu jednej nocy została upaństwowiona. Kierowniczką została mgr Zofia Fabicka, która pracowała na tym stanowisku ponad 20 lat. W roku 1967 apteka została przeniesiona do budynku na ulicy 1 Maja 39 (obecnie 3 Maja) i istniała do 2009 r. jako apteka „Cefarm-u”. Apteką kierowały jeszcze: Stanisława Napiórkowska, Nadzieja Łukaszuk (1985-2002), Antonina Plewa, Tamara Tichoniuk. W 2009 r. apteka została sprywatyzowana, w 2010 r. po remoncie powstała apteka samoobsługowa. Po transformacji ustrojowej zaczęły powstawać apteki prywatne: w 1993 r. -Apteka prywatna A. Wróblewska ul. 3 Maja 32, w 1994 r. - „Melisa” H. Wiluk, W. Jałoza ul. Lipowa 53, w 1995 r.„Vita” H. Wasiluk ul. Piłsudskiego 4 i „Aloes” O.Szwed ul. 3 Maja 39, T. Łukaszuk ul. Piłsudskiego 10, „Salix” ul. Lipowa 190, “OAK” ul. 3 Maja 55A, „Tas” ul. Batorego 28. Izba Pamięci im. dr Tadeusza Rakowieckiego w SP ZOZ Hajnówka – powstała z inicjatywy MBP im. dr T. Rakowieckiego w Hajnówce. W dniach 21-22.09.1998 r. odbyła się uroczysta sesja, podczas której prezentowano sylwetkę Tadeusza Rakowieckiego. Przedstawiono biografię, działalność w służbie zdrowia, osiągnięcia w innych dziedzinach. Zaproszono wiele znakomitości ze świata nauki, m.in. prof. Konrada Rudnickiego z obserwatorium astronomicznego UJ w Krakowie, prof. Grzegorza Sitarskiego 228 wraz z małżonką, prof. Anną Sitarską. W otwarciu Izby uczestniczył personel medyczny hajnowskiej służby zdrowia, prezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Białymstoku, dr Janusz Zawistowski. Maria Zembrzuska i Anna Szymczak z Warszawy, Bolesław Ordon z Wrocławia. Referaty i wspomnienia wygłosili m.in.: Alla Gryc, mgr Alicja Karczewska, prof. Konrad Rudnicki, prof. Grzegorz Sitarski, mgr Jerzy Słowikowski, dr Władysław Wiechowski, mgr Eliza Wiszniewska. Wielkie wrażenie wywarło odtworzenie z magnetofonu wspomnień samego doktora Rakowieckiego. Uroczystego przecięcia wstęgi dokonała burmistrz Hajnówki Jadwiga Rudzińska - Patejuk. Wyświęcenia dokonali: ks. infułat Eugeniusz Borowski, z Diecezji Drohiczyńskiej i ks. proboszcz hajnowskiej Parafii Rzymskokatolickiej Marian Świerszczyński. Izba, wygospodarowana z pomieszczenia szpitalnego (kotłownia) została zaplanowana na wzór gabinetu doktora. Znalazło się tam bardzo dużo przedmiotów, których doktor używał, mebli, drobiazgów bliskich jego sercu, jak stare fotografie, dokumenty oraz gabloty prezentujące jego biografię i działalność. Uroczystość otwarcia Izby Pamięci filmowała TV Białystok. Na bazie dokumentów zgromadzonych w bibliotece TV Białystok nagrała film "Doktor z Hajnówki" wielokrotnie emitowany przez ogólnopolską telewizję. W Izbie zaplanowano działalność biblioteki szpitalnej. Kilka regałów książek, wydanych po 1945 r. opatrzono pieczęcią ,,Księgozbiór Pelagii i Tadeusza Rakowieckich" i przeznaczono do udostępniania chorym przebywającym w szpitalu i personelowi szpitalnemu. Dokumenty eksponowane w Izbie Pamięci to tylko fragment zbioru Rakowieckich. Całość włączono do kolekcji regionalnej Miejskiej Biblioteki Publicznej: 1. Księgozbiór rodziny Rakowieckich - książki wydane do 1945 - pozostałość biblioteki familijnej. Niektóre zawierają pieczęcie, adnotacje i dedykacje. 2. Dokumenty dotyczące życia prywatnego, zawodowego i zainteresowań Pelagii i Tadeusza Rakowieckich (117 jednostek) 3. Rękopisy Tadeusza Rakowieckiego - 76 jednostek. 4. Akta familijne rodziny Rakowieckich, sięgające opisem XV w. (m.in. sporu o ziemie pod budowę klasztoru w Skórcu) - 44 jednostki dotyczące linii macierzystej Kitajewskich i Rakowieckich, 5. Listy – 376 jednostek. 6. Karty pocztowe - 201 jednostek (z lat 1903-1962), 7. Koperty- 35 jednostek (z lat 1911-1951). 8. Zaproszenia na bale, wieczory i inne uroczystości -14 jednostek. 9. Zdjęcia Pelagii i Tadeusza Rakowieckich, ich rodziny i przodków -30 l jednostek. 10. Nagranie wspomnień dr Tadeusza Rakowieckiego. 11. „Doktor z Hajnówki” film TV Białystok na kasecie video. Całość materiałów została uporządkowana i opracowana. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Hajmed sp. z o.o. – powstał 1 stycznia 2000 r. , jako pierwszy w województwie podlaskim. Mieści się w budynku Przychodni przy ul. Piłsudskiego 10. Kierownikiem jest dr Eugeniusz 229 Bołtromiuk. Jest to przychodnia podstawowej opieki zdrowotnej, pozostałe przychodnie (jedno-)specjalistyczne: pediatria, medycyna rodzinna. Zatrudnienie w „Hajmedzie“ znalazło początkowo siedmiu lekarzy (czterech internistów i trzech pediatrów), pięć pielęgniarek ambulatoryjnych i położna. Na dzień dzisiejszy pracuje tu 8 lekarzy, 12 pielęgniarek i 2 położne. Zajmują się nie tylko leczeniem i diagostyką w zakresie POZ, ale także rehabilitacją swoich pacjentów, opieką nad matką i dzieckiem. Działają pielęgniarki środowiskowe. Organizowane są Dni Promocji Zdrowia, w czasie których lekarze - specjaliści udzielają bezpłatnych porad. Co roku „Hajmed“ przeprowadza kilka takich akcji. Mieszkańcy Hajnówki i okolic mieli okazję dokonać diagnostyki w kierunku osteoporozy (pacjenci ponosili w tym przypadku jedynie koszt specjalistycznego badania), skorzystać z porady alergologa czy urologa. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Rehabilitacji Leczniczej ,,KINETICA” powstał w Hajnówce w 2011 r. Pierwszy pacjent został przyjęty 4 kwietnia. Misją poradni jest przywrócenie pacjentom pełnej lub maksymalnej sprawności fizycznej. Specjalizuje się w leczeniu schorzeń narządu ruchu w przebiegu zmian zwyrodnieniowych, pourazowych i przeciążeniowych układu stawowo - mięśniowego. Wykonujemy pełną rehabilitację po zabiegach operacyjnych, artroskopowych i endoprotezach. Poradnia jest w pełni przystosowana dla potrzeb osób niepełnosprawnych. Zabiegi rehabilitacyjne oraz specjalistyczne konsultacje lekarskie świadczone są odpłatnie. W 2012 roku Poradnia uzyskała certyfikat i godło „Przyjazna Przychodnia”. Właścicielką Poradni jest mgr fizjoterapii Katarzyna Kuklińska. Oprócz niej w Poradni pracuje lekarz ortopeda-traumatolog oraz licencjonowana fizjoterapeutka. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Zdrowie ” lekarz internista Halina Pisawocka i lekarz internista Jolanta Beata Krutel s.c.” mieści się przy ul. 11 Listopada. Jest to przychodnia podstawowej opieki zdrowotnej. Jej kierownikiem jest Halina Pisawocka. Powiatowa Stacja Pogotowia Ratunkowego w Hajnówce – rozpoczęła działalność w 1952 r. jako Stacja Pogotowia Ratunkowego połączony ze szpitalem tworząc oddział doraźnej pomocy. Mieściła się początkowo w budynku przy Zakładach Drzewnych. 1 stycznia 1957 r. utworzono Powiatową Stację Pogotowia Ratunkowego. Została ona przeniesiona do obiektów przekazanych przez wojsko przy ul. Proletariackiej. Cały ówczesny sprzęt to dwie stare czeskie „Skody”. W okresie wiosennych i jesiennych słot każdy wyjazd karetki w teren był wielką niewiadomą. Karetki topiły się w błocie i trzeba je było wyciągać przy pomocy przygodnych ludzi. Od początku pracowali tu kierowcy: Stefan Szpakowicz i Borys Wołkowycki, sanitariusz 230 Michał Kawka i dyspozytorka Zenaida Wierzchowska. Od 1967 r. Pogotowiem kierował dr Anatol Lemberg. Zyskało ono dobry sprzęt i wyposażenie umożliwiające natychmiastowe niesienie pomocy potrzebującym. W 1973 r. Pogotowie posiadało sześć karetek, trzy samochody innego typu oraz ambulans dentystyczny. Wszystkie karetki wyposażono w radiotelefony, co pozwalało na natychmiastowe skierowanie ich na miejsce wezwania. Załodze stworzono odpowiednie warunki pracy zapewniając odpowiednie pomieszczenie socjalne. Należycie wyposażone garaże, własny warsztat naprawczy umożliwiały utrzymanie parku samochodowego w stałej sprawności technicznej. Pogotowie interweniowało średnio 40-50 razy na dobę. W 1997 r. Stację Pogotowia Ratunkowego przeniesiono do nowo otwartego szpitala, gdzie działała do 2006 roku. Obecnie mieści się przy ul. Prostej 4 jako Zakład Pomocy Doraźnej. Jego kierownikiem jest dr Andrzej Woroniecki. Pacjent może skorzystać z opieki zdrowotnej w Pogotowiu w przypadku: nagłego zachorowania; nagłego pogorszenia stanu zdrowia, gdy nie ma objawów sugerujących bezpośrednie zagrożenie życia lub istotny uszczerbek zdrowia, a zastosowane środki domowe lub leki dostępne bez recepty nie przyniosły spodziewanej poprawy; gdy zachodzi obawa, że oczekiwanie na otwarcie przychodni może znacząco niekorzystnie wpłynąć na stan zdrowia. Zakład posiada zespoły wyjazdowe reanimacyjne i wypadkowe. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Hajnówce – została utworzona w 1954 r. jako Powiatowa Kolumna Sanitarna podległa Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku. Początkowo mieściła się na ul. Buczka. Do jej zadań należało zapobieganie chorobom zakaźnym i ich zwalczanie, propagowanie zasad higieny i prowadzenie akcji sanitarno - porządkowych. Zgodnie z instrukcją Nr 40/57 Ministra Zdrowia z 3 czerwca 1957 r. Powiatowe Kolumny Sanitarne przekształcono w Powiatowe Stacje Sanitarno – Epidemiologiczne. W 1961 r. PSSE przeniosła się do budynku Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Po wybudowaniu nowej Przychodni Rejonowej na ul. Piłsudskiego PSSE korzystała z pomieszczeń dawnej Przychodni koło tartaku. W latach siedemdziesiątych przy PSSE powstało laboratorium z pracowniami bakteriologicznymi, żywności, badania wody i wreszcie higieny pracy. W 1975 roku w związku z zmianą struktury administracyjnej kraju, zmieniono nazwę powiatowego państwowego inspektora sanitarnego na państwowego terenowego inspektora sanitarnego. Po likwidacji budynku starej przychodni PSSE została przeniesiona do budynku OHP, następnie na Osiedle Lipowa i do Przychodni nr 1 na ul. Piłsudskiego. Po kolejnej reformie ustrojowej kraju w 1999 r., terenowe stacje sanitarnoepidemiologiczne ponownie przekształcono w powiatowe stacje sanitarnoepidemiologiczne. Laboratorium w roku 2003 zostało zlikwidowane. 231 Stacją kierowały następujące osoby: Wołosiewicz, Stanibuła, Mirosław Poznański, Anatol Bodakowski, Jerzy Cudny, Półtorak, Anatol Seweryn, Anna Siebiesiewicz-Krutel (1971-87), Irena Augustyniak (1987-nadal). Przychodnia Rejonowa - mieściła się przy dawnej ulicy Wyzwolenia (obecnie Piłsudskiego), oddana została do użytku w roku 1970. W 1982 roku dobudowano do budynku przychodni dodatkowe skrzydło, którego budowa sfinansowana została dzięki ofiarności społecznej, a mianowicie ze środków finansowych pozyskanych ze zbiórek organizowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia. Budynek ten okazał się na tyle funkcjonalny, że do dnia dzisiejszego z powodzeniem służy nie tylko hajnowskiej służbie zdrowia. Swoją lokalizację znalazły tu, bowiem, obok kilku poradni ogólnych i specjalistycznych, gabinetów rehabilitacyjnych, dentystycznych, protetycznych, Apteki oraz dwóch niepublicznych NZOZ – ów, również min. Powiatowy Inspektor Sanitarny, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Powiatowy Inspektorat Budowlany oraz lokalne koła Polskiego Czerwonego Krzyża i Polskiego Związku Wędkarskiego. Przychodnia Rejonowa Nr 1 - mieści się przy ulicy Piłsudskiego 10,. Zatrudnione są w niej 3 lekarki, 2 pielęgniarki i 4 pielęgniarki środowiskowe. Mieści się tam poradnia ogólna i gabinet pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej Przychodnia Rejonowa Nr 2 – mieści się w budynku Szpitala przy ul. Lipowej 190. Zatrudnione są w niej 4 lekarki, 3 pielęgniarki i 2 położne środowiskowe. Posiada poradnię ogólną, poradnię dla dzieci i gabinet położnej środowiskoworodzinnej. Służba zdrowia w Hajnówce - W roku 1919 rozpoczęła działalność zawodową na terenie Hajnówki położna Maria Rudnicka. W roku 1921 przybył do naszego miasta felczer – akuszer Władysław Krzewski, który oprócz działalności medycznej prowadził w latach 1921 – 1923 punkt apteczny przy Zakładach Drzewnych Lasów Państwowych. W 1924 roku pojawił się natomiast w Hajnówce pierwszy stomatolog – Maria Kamińska, która była aktywna zawodowo do 1968 r. Zgodnie z ustawą z dnia 19 maja 1920 r. o „obowiązkowem ubezpieczeniu na wypadek choroby” zaczęto tworzyć na terenie kraju Kasy Chorych. Organizacją hajnowskiej Kasy Chorych zajął się początkowo lekarz Weber. Na siedzibę Kasy wybrano jeden z poniemieckich baraków z okresu I wojny światowej umiejscowionych na terenie ówczesnego osiedla Piaski (obecnie Osiedle Millenium). Działalność dr Webera kontynuował następnie przybyły do Hajnówki w roku 1925 doktor Tadeusz Rakowiecki. Początkowo, przez pierwsze 3 miesiące pobytu w Hajnówce, doktor Rakowiecki 232 zatrudniony był w ambulatorium działającym przy Fabryce Chemicznej, w listopadzie 1925 r. zaangażowany został do pracy w charakterze Lekarza Kasy Chorych. Przez kilka lat był jedynym hajnowskim lekarzem zajmując się z konieczności praktycznie wszystkimi dziedzinami medycyny, niejednokrotnie wcielając się w rolę chirurga, pediatry, okulisty a nawet ginekologa. W roku 1926 objął funkcję Komisarza Organizacyjnego Kasy Chorych i podjął się roli organizatora lecznictwa oraz propagatora oświaty zdrowotnej na terenie Hajnówki. W latach 30. zwiększył potencjał kadrowy personelu medycznego. Do Hajnówki przyjechali nowi lekarze: Halina Jabłonowska – Kazaczyńska, Zygmunt Kuczyński, Antoni Jędruszek, który w roku 1936 organizuje na terenie miasta Stację Opieki nad Matką i Dzieckiem, Oddział Polskiego Czerwonego Krzyża i 30 łóżkowy szpital dziecięcy pod patronatem PCK oraz, wraz z doktorem Trzpilem organizuje i prowadzi utworzone w roku 1935 ambulatorium przyfabryczne Zakładów Drzewnych Lasów Państwowych, Kazimierz Ptaszyński, który prowadzi ambulatorium kolejowe oraz ambulatorium dziecięce, Stanisław Regirer, Dobrowolski, Krzywobłocki i Nowicki. Ponadto przybywają felczerzy: Geniusz i Auerbach, dwóch kolejnych stomatologów: Panie Feinzylber i Kapuścińska, pielęgniarki: Wiktoria Hryniewicka i Felicja Szpakowicz, które podejmują pracę w ambulatorium Fabryki Chemicznej, oraz Łękowska, współpracująca z doktorem Ptaszyńskim w ambulatorium kolejowym, a także położne: Jadwiga Tywonek, Stefania Borowska, Woźniakowska, Budko i Sałata. Na mocy ustawy z 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniach społecznych struktura Kas Chorych została zlikwidowana, a w ich miejsce powołano ubezpieczalnie społeczne. W roku 1935 hajnowska Ubezpieczalnia Społeczna zmieniła swoją siedzibę, przenosząc się do nowo oddanego do użytku, jednopiętrowego budynku położonego bramy wjazdowej do Zakładów Drzewnych Lasów Państwowych. W tym czasie funkcję karetki pogotowia pełniła w Hajnówce ... bryczka konna, którą lekarze zabezpieczali wizyty domowe. Diagnostyka obrazowa była natomiast wykonywana wyłącznie w szpitalach białostockich. Transport pacjentów do Białegostoku odbywał się bądź to koleją, bądź też po prostu ... wozem konnym. We wrześniu 1939 r. z inicjatywy doktora Jędruszka zorganizowano w Hajnówce dwa punkty sanitarne dla potrzeb przemieszczających się przez nasze miasto wojsk polskich. W grudniu 1939 roku z inicjatywy okupacyjnych władz sowieckich został uruchomiony w budynku dawnej ubezpieczalni społecznej szpital. W wielokątnej, oszklonej wieżyczce, stanowiącej charakterystyczny element architektury budynku, zorganizowano salę operacyjną. Pierwszym Dyrektorem Szpitala został doktor Jędruszek. Kadrę medyczną uzupełnili lekarze rezydujący w Hajnówce jeszcze w okresie międzywojennym: Kazimierz Ptaszyński, 233 Regirer, Nowicki i Trzpil. Rosjanie zorganizowali też na terenie miasta ambulatorium, w pracę którego zaangażowany został dr Rakowiecki. W czasie okupacji wielu przedstawicieli służby zdrowia współpracowało z organizacjami konspiracyjnymi. Wśród nich wyróżnili się: doktor Jędruszek, który oprócz pomocy medycznej niesionej żołnierzom ruchu oporu pomagał ukrywającym się Żydom, oraz pielęgniarki: Maria Wójcik i Maria Żuchowska, która za swoją działalność została aresztowana i osadzona w obozie koncentracyjnym. W trakcie okupacji życie stracili min.: doktor Regirer, który zmarł na atak serca w trakcie zorganizowanego w 1941 przez Niemców morderczego marszobiegu Żydów hajnowskich do Prużan oraz doktor Kazimierz Ptaszyński, rozstrzelany wraz z rodziną w 1943 roku podczas masowej egzekucji hajnowian dokonanej przez Niemców w leśnej żwirowni nieopodal miasta. Hajnowski Szpital wznowił swoją działalność tuż po wyzwoleniu Hajnówki, w lipcu 1944 r. Szpital liczył 70 łóżek, a jego Dyrektorem nadal był doktor Jędruszek. Na przełomie 1944 i 1945 r. przybył na krótko do Hajnówki dr W. Domysławski, który zajmował się małą chirurgią i ginekologią. W strukturze szpitala funkcjonowały wówczas oddziały: położniczy, dziecięcy oraz chirurgiczny. Utworzona została również przychodnia w której przyjmowali swoich pacjentów dr Rakowiecki oraz stomatolog Maria Kamińska. W październiku 1945 roku hajnowski szpital posiadał już 96 łóżek i należał pod tym względem do największych na Podlasiu. W 1945 r. rozpoczął pracę w hajnowskim szpitalu chirurg wojskowy dr Adam Dowgird, mający przydział do batalionu Białostockiej Brygady WOP stacjonującej w Kleszczelach. Objął on ordynaturę oddziału chirurgicznego i położniczo-ginekologicznego. Dr M. Puchnarewicz objął oddział wewnętrzny, zakaźny i p. gruźliczy. Z czasem dr L. Raczkowski objął oddział pediatryczny. Początkowo dojeżdżał 3 razy w tygodniu, później 6 razy w tygodniu. A. Dowgird przerwał pracę w Hajnówce, kiedy batalion przeniesiono do Lipska n. Biebrzą. Wówczas udała się delegacja do Gomułki i wyprosiła zwolnienie doktora z wojska. W 1947 roku, z inicjatywy doktora Jędruszka, rozpoczęto budowę nowej siedziby szpitala, którą kontynuował jego następca Adam Dowgird. Uzyskanie zgody na rozpoczęcie inwestycji oraz pozyskanie środków na ten cel stało się możliwe dzięki uprzedniej interwencji władz lokalnych na szczeblu ministerialnym. Nowy budynek szpitala zlokalizowany został przy ul. 3 Maja, przy drodze wylotowej do Białowieży. Już w 1949 roku uruchomiono tam Oddział Chirurgiczny. Opuszczone pomieszczenia dawnej siedziby Ubezpieczalni Społecznej wykorzystano dla potrzeb nowotworzonego w tym czasie Oddziału Chorób Zakaźnych oraz Przychodni Przeciwgruźliczej. W roku 1950 hajnowski Szpital zatrudniał łącznie 6 lekarzy oraz 12 pielęgniarek i położnych. W roku 1951 hajnowski szpital został oficjalnie przeniesiony do nowego 234 budynku. Wraz z nową siedzibą zyskał też swojego patrona – nadano mu imię Wojciecha Oczki. W tym samym czasie w nowej siedzibie Szpitala uruchomiony zostaje Oddział Ginekologiczno – Położniczy. Funkcję jego ordynatora objął dr Mirosław Poznański. Przez pewien czas działał tu również Oddział Chorób Wewnętrznych. 1.01.1953 r. odszedł do Białegostoku dr Dowgird, ordynaturę po nim objął dr H. Niekrasz a dyrektorem szpitala został dr J. Puchnarewicz. W latach 1959 – 61 zbudowano przy szpitalu dodatkowy pawilon, w którym umieszczony został Oddział Dziecięcy. W 1963 roku dobudowano do budynku Szpitala dodatkowe skrzydło, w którym powstało laboratorium diagnostyczne oraz pracownia rtg. W 1957 roku wojsko przekazało kompleks budynków położonych przy ul. 11 Listopada (dawna ulica Proletariacka) w dzielnicy Żabia Górka do dyspozycji szpitala. Przeniesiono tam z budynku Ubezpieczalni Społecznej Oddział Chorób Zakaźnych oraz Przychodnię Przeciwgruźliczą. Przychodnia ta stała się zalążkiem Oddziału Gruźlicy i Chorób Płuc, który został w późniejszych czasach uruchomiony w jednym z pawilonów na „Żabiej Górce”. Jego ordynatorem był dr J. Puchnarewicz a od 1964 roku dr D. Wasilewski. W 1974 roku dobudowano tam dodatkowy budynek, w którym umieszczono Oddział Chorób Wewnętrznych. Po wszystkich adaptacjach szpital liczył 200 łóżek. Przez długi okres czasu na „Żabiej Górce” funkcjonowało Gospodarstwo Pomocnicze Szpitala, zapewniające Zakładowi w latach pamiętnych niedoborów i niedostatków samowystarczalność i stabilizację w zakresie zaopatrzenia kuchni szpitalnej w żywność. W ramach działalności Gospodarstwa prowadzono hodowlę świń i kur oraz uprawiano warzywa i ziemniaki. Niejednokrotnie na pobliskim poletku zasiewano też zboże. W roku 1975 utworzony został Zakład Opieki Zdrowotnej w Hajnówce. Na początku lat 80 ubiegłego wieku władze lokalne postawione zostały przed koniecznością wybudowania nowej siedziby szpitala. W roku 1984 rozpoczęto budowę nowego szpital, uroczyste otwarcie nowej siedziby odbyło się 4 października 1996 r. W roku 1998, w rezultacie długotrwałego procesu przekształcania jednostek budżetowych w samodzielne zakłady związanego z wprowadzanymi w tym czasie reformami administracji publicznej oraz służby zdrowia, hajnowski szpital został Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej. Dyrektorami szpitala byli: Antoni Jędruszek (1940-47), Adam Dowgird (1948-52), Jarosław Puchnarewicz (1953-61), Witold Czaplejewicz (1961-66), Lucjan Raczkowski (1966-75). Zakład Opieki Zdrowotnej w Hajnówce - został utworzony w roku 1975. Zostały mu podporządkowane wszystkie placówki służby zdrowia funkcjonujące na terenie Hajnówki. Na początku lat 80 władze lokalne postawione zostały przed koniecznością wybudowania nowej siedziby Szpitala. Wojewódzka Rada Narodowa w 235 Białymstoku podjęła uchwałę o zainwestowaniu w rozpadającą się infrastrukturę służby zdrowia w Hajnówce. Położenie kamienia węgielnego pod budowę odbyło się 10 września 1984 r., z udziałem Ministra Zdrowia Tadeusza Szelachowskiego. Po b. długim okresie budowy pod koniec sierpnia 1996 r. hajnowski szpital przyjął pierwszych pacjentów. Uroczyste otwarcie nowej siedziby odbyło się 4 października 1996 r. Uroczystość uświetnili liczni zaproszeni gości, min. premier Włodzimierz Cimoszewicz, metropolita Polski Bazyli, biskup drohiczyński Antoni Dydycz, wiceminister Zdrowia Izabela Dudzin, wojewodowie oraz dyrektorzy większości placówek służby zdrowia z Podlasia. W roku 1998, w rezultacie długotrwałego procesu przekształcania jednostek budżetowych w samodzielne zakłady związanego z wprowadzanymi w tym czasie reformami administracji publicznej oraz służby zdrowia, hajnowski szpital został Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej. Z dniem 1 stycznia 1999 r. uprawnienia organu założycielskiego szpitala przejęła Rada Powiatu Hajnowskiego. Obecnie Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Hajnówce jest powiatową samorządową jednostką organizacyjną prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych oraz promocji zdrowia. Prowadzi samodzielną gospodarkę finansową pokrywając z posiadanych środków i uzyskiwanych dochodów koszty działalności oraz swoje zobowiązania. Zakład udziela świadczeń zdrowotnych nieodpłatnie bądź też za częściową odpłatnością osobom ubezpieczonym w Narodowym Funduszu Zdrowia, zgodnie z zasadami określonymi w umowach zawartych z Podlaskim Oddziałem Wojewódzkim NFZ a także osobom nie ubezpieczonym na zasadach określonych w odrębnych przepisach oraz umowach międzynarodowych zawieranych przez Rzeczpospolitą Polską. 1) Jednostki organizacyjne świadczące usługi medyczne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej: a) Przychodnia Rejonowa Nr 1 w Hajnówce, ul. Piłsudskiego 10, z poradniami: ogólną, medycyny szkolnej z gabinetami w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych oraz pracownią elektrodiagnostyki b) Przychodnia Rejonowa Nr 2 w Hajnówce, ul. Lipowa 190, z poradniami: ogólną i dla dzieci 2) Jednostki świadczące usługi medyczne w zakresie opieki stacjonarnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej: a) oddziały szpitalne: - Oddział Chorób Wewnętrznych z 35 łóżkami - Oddział Chorób Wewnętrznych z Pododdziałem Nefrologicznym z 23 łóżkami - Oddział Chirurgii Ogólnej z 34 łóżkami - Oddział Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej z 28 łóżkami - Oddział Pediatryczny z 20 łóżkami 236 - Oddział Ginekologiczno - Położniczy z 17 łóżkami - Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii z 4 łóżkami intensywnej terapii - Oddział Gruźlicy i Chorób Płuc z 34 łóżkami - Oddział Obserwacyjno – Zakaźny z 25 łóżkami - Ośrodek Dializ z 7 stanowiskami - Oddział Rehabilitacyjny z 38 łóżkami - Oddział Dzienny Rehabilitacji z 14 łóżkami - Oddział Psychiatryczny z 60 łóżkami - Szpitalny Oddział Ratunkowy z 8 łóżkami - Zakład Pielęgnacyjno – Opiekuńczy z 40 łóżkami - Zakład Opiekuńczo – Leczniczy z 12 łóżkami b) poradnie specjalistyczne: alergologiczna, diabetologiczna, endokrynologiczna, gastrologiczna, kardiologiczna, nefrologiczna, medycyny pracy, dermatologiczna, neurologiczna, onkologiczna z gabinetem chemioterapii, gruźlicy i chorób płuc, reumatologiczna, rehabilitacyjna z gabinetami (fizykoterapii, hydroterapii, kinezyterapii, masażu leczniczego), rehabilitacji dzieci, chorób zakaźnych, ginekologiczno- położnicza, chirurgii ogólnej, chirurgii urazowo-ortopedycznej, okulistyczna, otolaryngologiczna, zdrowia psychicznego, leczenia uzależnień, urologiczna, osteoporozy, neonatologiczna, wad postawy, medycyny sportowej, Szkoła Rodzenia. Ogółem szpital liczy 360 łóżek. W skali roku hospitalizowanych jest średnio ok. 10 tys. pacjentów, udzielanych jest średnio ok. 90 tys. porad specjalistycznych i wykonywanych jest średnio ok. 4 tys. zabiegów operacyjnych. Z uwagi na szeroki zakres świadczonych przez Zakład usług medycznych z roku na rok przyjmowanych jest coraz więcej pacjentów z ościennych powiatów. Systematycznie inwestuje się w infrastrukturę i sprzęt medyczny. Jako jedyna placówka na Podlasiu przeprowadza zabiegi przedniej resekcji odbytnicy oraz operacje przepukliny rozworu przełykowego metodą laparoskopową. Dyrektorami ZOZ od 1975 roku byli: Lucjan Raczkowski (1975-76), Stefan Odyniec (1976-78), Wacław Babynko (1978-82), Wiesław Złotkowski (198291), Krzysztof Wielgus (1992-2000), Grzegorz Tomaszuk (2000-nadal). 237
