1 - Instytut Nauk Geologicznych

Transkrypt

Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych
KARTA PRZEDMIOTU
Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie)
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Zagadnienia
prawne w geologii i ochronie
środowiska
Kod przedmiotu: PRAGEO
Status przedmiotu: obligatoryjny
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
10 godz.
Z
x
x
Tryb studiów
Język
Punkty
ECTS
1
stacjonarny
polski
x
Przyporządkowanie przedmiotu:
Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi, Zakład Hydrogeologii Podstawowej
Prowadzący przedmiot:
dr Wojciech Śliwiński, dr Halina Kryza
1. Wymagania wstępne
1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia:
-x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności:
Znajomość podstawowej terminologii z zakresu geologii, hydrogeologii, górnictwa i wiertnictwa.
2. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia:
Podstawowym celem jest zapoznanie studentów z obowiązującymi aktualnie przepisami prawnymi dotyczącymi
poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji złóż kopalin i wód podziemnych. W oparciu o podstawowe akty
prawne, tj. prawo geologiczne i górnicze oraz prawo wodne, a także odpowiednie rozporządzenia zdobywają
ogólną wiedzę o wymogach i procedurach prawnych i administracyjnych w zakresie geologii.
Omówienie ustaw „Prawo geologiczne i górnicze” i „Prawo wodne” oraz rozporządzeń około ustawowych.
Wyjaśnienie podstawowych pojęć prawnych i definicji.
3. Szczegółowy program zajęć (treści programowe):
Temat
Ustawa „Prawo
geologiczne i
górnicze”
Zakres prezentowanych zagadnień
- zakres obowiązywania ustawy
- prawo własności bogactw mineralnych
- definicje
- koncesje geologiczne
- użytkowanie górnicze
- kwalifikacje: Rozporządzenie Ministra Środowiska dnia 19 czerwca
2006 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do
wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu
postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji- prace geologiczne:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w
sprawie projektów prac geologicznych
- dokumentacja geologiczna: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny
odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin
- kryteria bilansowości: Dz. U. Nr 124, poz. 865 z dnia 12.07.2006 r.) w
sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania,
dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania w
sprawach stwierdzania kwalifikacji
Liczba
godzin
5
Ustawa „Prawo
geologiczne i
górnicze”
Ustawa „Prawo
wodne”
- wydobywanie kopalin, obszar i teren górniczy
- ruch zakładu górniczego
- likwidacja zakładu górniczego
- wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego
- opłaty: eksploatacyjne, koncesyjne, karne
- stosunki sąsiedzkie i odpowiedzialność za szkody górnicze
- organy administracji geologicznej, państwowa służba geologiczna
- organy nadzoru górniczego
- przepisy karne
- postępowanie w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji
wód podziemnych
- wody podziemne zaliczane do kopalin: Rozporządzenie Rady Ministrów
z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do
solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin
leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż
lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych
- dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 października 2005 r. w
sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie
- zakres obowiązywania ustawy
- prawo własności wód, korzystanie z wód
- zasady ochrony wód; strefy i obszary ochronne
- ochrona przed powodzią i suszą
- zarządzanie wodami: instytucje zarządzające, planowanie w gospodarce
wodnej, pozwolenia wodnoprawne, kataster wodny, państwowa służba
hydrogeologiczna i hydrologiczno-meteorologiczna, kontrola
gospodarowania wodami
- monitoring wód: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca
2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych,
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych
- budownictwo wodne, spółki wodne i związki wałowe
2
3
4. Literatura podstawowa:
Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” z dnia 4 lutego 1994.
Lipiński A., Mikosz R., (2003) Komentarz: Ustawa prawo geologiczne i górnicze. Dom wyd. ABC
Ustawa „ Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001 r.
5. Literatura uzupełniająca:
Dz.U. 2008.162.1008 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji
stanu jednolitych części wód powierzchniowych
Dz.U. 2008.143.896 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu
oceny stanu wód podziemnych
Dz.U. 2007.7.57 Zmiana rozporządzenia w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin
Dz.U. 2006.124.865 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi
pracami oraz sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji
Dz.U. 2006.107.736 Zmiana rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać
dokumentacje geologiczne złóż kopalin
projekty zagospodarowania złóż
Dz.U. 2006. 32. 220 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych
zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia
kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych
Dz.U. 2005.201.1673 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i
geologiczno-inżynierskie
Dz.U. 2005.136.1151 Wymagania jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin
Dz.U. 2005.128.1075 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż
Dz.U. 2005.116.983 Określenie przypadków, w których jest konieczne sporządzenie innej dokumentacji
geologicznej
Dz.U. 2005.116.982 Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rozporządzania prawem do informacji
geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej wykorzystywanej nieodpłatnie
Dz.U. 2005.116.979 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać operaty ewidencyjne zasobów złóż
kopalin
Dz.U. 2005.110.935 Podziemne składowiska odpadów
Dz.U. 2001.153.1781 Sposób i zakres wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz
próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych
Dz.U. 2001.153.1780 Gromadzenie i udostępnianie próbek i dokumentacji geologicznych
Dz.U. 2001.153.1778 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż
kopalin
Dz.U. 2001.153.1777 Projekty prac geologicznych
Dz.U. 2001.153.1776 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania
tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji
Dz.U. 2001.153.1774 Kryteria bilansowości złóż kopalin
Dz.U. 2001.153.1773 Wzory druków informacji dotyczącej opłaty eksploatacyjnej za wydobytą kopalinę ze złoża
Dz.U. 2001.148.1660 Rejestr obszarów górniczych
6. Warunki zaliczenia:
Wymagania formalne:
Kolokwium zaliczeniowe
Wymagania merytoryczne:
Znajomość prawa geologicznego i górniczego oraz wodnego w zakresie niezbędnym w pracy geologa.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Zagadnienia
prawne w geologii i ochronie
środowiska
Kod przedmiotu: PRAGEO
Tryb studiów
Punkty
ECTS
x
stacjonarny
ćwiczenia
20 godz.
Język
polski
Z
2
Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi, Zakład Hydrogeologii Podstawowej
dr Wojciech Śliwiński, dr Halina Kryza
Znajomość podstawowej terminologii z zakresu geologii, hydrogeologii, górnictwa i wiertnictwa.
Przygotowanie wniosku koncesyjnego, ocena (poprawa) wniosku koncesyjnego, udzielenie koncesji.
Przygotowanie algorytmu postępowania w celu rozpoznania, udokumentowania i rozpoczęcia eksploatacji złoża
surowców pospolitych.
Postępowanie w celu zaopatrzenia w wodę; zasady sporządzania projektów prac geologicznych, dokumentacji
hydrogeologicznych i operatów wodnoprawnych oraz uzyskanie odpowiednich dokumentów i decyzji dla
zaopatrzenia w wodę mieszkańców miast, osiedli, zakładów przemysłowych.
Temat
Wniosek koncesyjny. - opracowanie jednego z wniosków koncesyjnych (poszukiwanie,
rozpoznawanie lub dokumentowanie złoża) na podstawie indywidualnie
sformułowanego zadania
- opracowanie listy niezbędnych dokumentów
- opracowanie listy instytucji opiniujących i uzgadniających
- poprawa i ocena wniosku wpływającego koncesyjnego
Udzielenie koncesji. - przygotowanie decyzji koncesyjnej na wniosek koncesyjny - rola organu
koncesyjnego
- opracowanie listy niezbędnych kroków postępowania (dokumentów,
Algorytm
opinii, uzgodnień, prac) zmierzających do rozpoczęcia eksploatacji złoża
postępowania.
kopaliny pospolitej, poczynając od prac poszukiwawczorozpoznawczych, przez dokumentacyjne do użytkowania górniczego rola konsultanta (eksperta geologicznego)
Wymogi prawne dotyczące sporządzania projektów prac geologicznych w
Projekty prac
celu budowy ujęć wody. Decyzje zatwierdzające projekty prac
geologicznych.
geologicznych. Kompetencje urzędów marszałkowskich i urzędów
powiatowych; sprawdzenie poprawności wykonania projektu prac
Liczba
godzin
5
3
2
2
Dokumentacje
hydrogeologiczne.
Pozwolenia
wodnoprawne.
geologicznych i przygotowanie decyzji zatwierdzającej projekt - rola
organu administracji geologicznej
- Wymogi prawne i zasady sporządzania dokumentacji
hydrogeologicznych dla ustalenia zasobów wód podziemnych oraz
określenia warunków hydrogeologicznych;
opracowanie karty informacyjnej dokumentacji hydrogeologicznej
ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia wody - rola uprawnionego
hydrogeologa
- Rodzaje działań wymagające pozwolenia wodnoprawnego. Opracowania
i dokumenty niezbędne do uzyskania pozwolenia. Operaty wodnoprawne
- wymogi i zasady sporządzania;
opracowanie operatu wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód
Strefy ochronne ujęć - Zasady ustalania i organy ustanawiające strefy ochronne ujęć wody;
przygotowanie w oparciu o dokumentację hydrogeologiczną wniosku
wody.
dotyczącego ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody.
2
4
2
Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” z dnia 4 lutego 1994.
Lipiński A. , Mikosz R., (2003) Komentarz: Ustawa prawo geologiczne i górnicze. Dom wyd. ABC
Ustawa „Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001r.
Dz.U. 2008.162.1008 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji
stanu jednolitych części wód powierzchniowych
Dz.U. 2008.143.896 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu
oceny stanu wód podziemnych
Dz.U. 2006.124.865 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi
pracami oraz sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji
dokumentacje geologiczne złóż kopalin
projekty zagospodarowania złóż
Dz.U. 2006. 32. 220 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych
zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia
kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych
Dz.U. 2005.136.1151 Wymagania jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin
Dz.U. 2005.116.983 Określenie przypadków, w których jest konieczne sporządzenie innej dokumentacji
geologicznej
Dz.U. 2005.116.982 Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rozporządzania prawem do informacji
geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej wykorzystywanej nieodpłatnie
Dz.U. 2005.116.979 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać operaty ewidencyjne zasobów złóż
kopalin
Dz.U. 2005.110.935 Podziemne składowiska odpadów
Dz.U. 2001.153.1781 Sposób i zakres wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz
próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych
Dz.U. 2001.153.1780 Gromadzenie i udostępnianie próbek i dokumentacji geologicznych
Dz.U. 2001.153.1778 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż
kopalin
Dz.U. 2001.153.1777 Projekty prac geologicznych
Dz.U. 2001.153.1776 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania
tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji
Dz.U. 2001.153.1774 Kryteria bilansowości złóż kopalin
Dz.U. 2001.153.1773 Wzory druków informacji dotyczącej opłaty eksploatacyjnej za wydobytą kopalinę ze złoża
Dz.U. 2001.148.1660 Rejestr obszarów górniczych
Wymagania formalne:
Zaliczenie pisemnych prac ćwiczeniowych
Znajomość prawa geologicznego i górniczego oraz prawa wodnego w zakresie niezbędnym w pracy geologa.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Informatyka i
geostatystyka
Kod przedmiotu: INFGEO
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
15 godz.
Z
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
1
ćwiczenia
Z
30 godz.
Zakład Geologii Stosowanej i Geochemii
2
ćwiczenia: dr Krzysztof Turniak, mgr Michał Bucha, mgr Łukasz Pleśniak
wykład: dr Piotr Jezierski, dr Krzysztof Turniak
Znajomość podstawowych pojęć z dziedziny statystyki oraz umiejętność korzystania z programów pakietu
Office.
Wykłady i ćwiczenia przygotowujące studentów do rozwiązywania problemów geologicznych, geochemicznych
i geostatystycznych przy zastosowaniu technik komputerowych z elementami GIS oraz narzędzi statystycznych.
Zastosowania w zaawansowanym stopniu: arkuszy kalkulacyjnych, programów grafiki wektorowej i rastrowej,
narzędzi do tworzenia i analizy wykresów, programu do interpolacji oraz narzędzi baz danych. Wykłady
stanowią teoretyczne wprowadzenie do ćwiczeń praktycznych, realizowanych w laboratorium komputerowym.
Temat
Liczba
godzin
Wykład
Menu i funkcje zaawansowane programów Surfer i Grapher. Podstawy i
dobór metod interpolacji. Zasada działania metod kartografii
komputerowej (założenia m.in. krigingu, metody odwrotnych odległości,
minimalnych krzywizn, regresji wielomianu itd.). Krótkie wprowadzenie
do znaczenia geostatystyki w modelowaniu matematycznym.
Podstawowa terminologia dotycząca problematyki baz danych. Relacyjny
Teoria relacyjnych
model danych. Normalizacja danych. Klucze główne, kandydujące i obce.
baz danych.
Podstawowe relacje między tabelami. Sprzężenia tabel. Reguły więzów
integralności danych. Wprowadzenie do systemu zarządzania bazami
danych Access. Inne przykładowe systemy zarządzania bazami danych.
Projektowanie bazy danych.
Przegląd operatorów i funkcji wykorzystywanych w Accessie.
Przetwarzanie
Zastosowanie znaków wieloznacznych i warunków logicznych w
informacji
przechowywanych w wyszukiwaniu informacji. Typy kwerend i ich zastosowanie do
przetwarzania informacji zawartych w bazie danych. Podstawy języka
bazach danych.
Podstawy
geostatystyki.
2
4
4
SQL. Formularze i raporty. Administrowanie bazą danych.
Ćwiczenia
Podstawy
programów Surfer i
Grapher.
Zaawansowane
funkcje programów
Surfer i Grapher.
Tworzenie tabel i
relacji w systemie
Access.
Zastosowanie podstawowych narzędzi programów Surfer i Grapher.
Struktura przygotowania danych w programach. Narzędzia graficzne i
interpolacyjne. Wykonanie prostych ćwiczeń wprowadzających.
/ kolokwium
Analiza statystyczna danych (Excel), techniki interpolacji, dobór metod,
zastosowanie variogramów, zastosowanie metody blank, obliczanie
błędów rezydualnych, objętości, powierzchni itd. Tworzenie i analiza
wykresów - dobór parametrów na potrzeby prezentacji danych.
Wizualizacja danych pomiarowych wraz z wykonaniem obliczeń
geostatystycznych m.in. dotyczących objętości zbiorników wodnych i
zasobów złożowych.
Definiowanie pól tabeli z uwzględnieniem reguł poprawności, typów
danych i masek wprowadzania. Określanie klucza podstawowego.
Indeksowanie pól. Tworzenie odnośników. Zapisywanie i otwieranie tabel.
Wprowadzanie, edycja i usuwanie informacji. Tworzenie różnych
rodzajów relacji i sprzężeń między tabelami. Wymuszanie więzów
integralności.
Przeglądanie, filtrowanie i sortowanie danych z użyciem różnych
Kwerendy budowanie zapytań i operatorów, funkcji, wyrażeń oraz znaków wieloznacznych i warunków
działania na danych. logicznych. Projektowanie różnego typu kwerend w systemie Access.
Zmiana typu złączenia tabel w projekcie kwerendy. Podgląd i modyfikacja
kwerend w języku SQL.
Typy formularzy i raportów oraz przegląd narzędzi wykorzystywanych do
Projektowanie
ich tworzenia. Wizualna reprezentacja danych – wykresy samodzielne i
formularzy i
osadzone.
raportów.
Tworzenie formularzy i raportów w systemie Access. /Sprawdzian.
5
10
4
6
5
Elmasri R., Navathe S., 2005: Wprowadzenie do systemów baz danych, Wyd. Helion, Gliwice.
Groh M.J., Stockman J.C., Powell G., Prague C.N., Irwin M.R., Reardon J., 2008: Access 2007PL Biblia. Wyd.
Helion. Gliwice.
Krawczyk A., Słomka T., 1986: Podstawowe metody matematyczne w geologii. Skrypty AGH, Kraków.
Łomnicki A., 1995: Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników PWN. Warszawa.
Menu programów pakietu Office i Golden Software
Mendrala D., Szeliga M. 2008: Praktyczny kurs SQL. Wyd. Helion. Gliwice
Wymagania formalne:
- uczestnictwo w wykładach, ćwiczeniach
- 2 kolokwia
- wykonanie ćwiczeń w laboratorium komputerowym.
Znajomość podstawowych pojęć z zakresu statystyki opisowej i umiejętność zastosowania ich do wykonania
opisu statystycznego populacji danych pomiarowych i eksperymentalnych, z zastosowaniem programu Excel.
Umiejętność zastosowania programu Surfer i wyboru metody interpolacji do analizy geostatystycznej danych
pomiarowych. Umiejętność wykonania różnego typu wykresów w programie Grapher - wizualizacja danych i
dopasowanie linii trendu. Wymagana jest umiejętność tworzenia i wykorzystania baz danych i prostych aplikacji
bazodanowych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Geologia
kenozoiku wybrane
zagadnienia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
15 godz.
E
x
x
Kod przedmiotu: GEOKEW
dla specjalizacji H oraz GiG
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
2
x
Zakład Kartografii Geologicznej i Geologii Strukturalnej, Zakład Paleobotaniki,
dr Adam Szynkiewicz (blok 1), prof. dr hab. Teresa Kuszell (blok 2)
-x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności z zakresu:
Wiedza z zakresu podstaw stratygrafii, analizy środowisk sedymentacyjnych, petrografii skał osadowych,
geomorfologii.
Wykład autorski. Celem wykładu jest zapoznanie studentów z wybranymi problemami badań utworów
kenozoicznych, metodami badań tych skał, modelami podziałów stratygraficznych utworów kenozoicznych,
problemami korelacji stratygraficznych, paleogeografią kenozoiku Europy Środkowej i Polski (ze szczególnym
uwzględnieniem genezy węgli brunatnych oraz zlodowaceń o interglacjałów plejstoceńskich), problemami
glacitektoniki i genezy współczesnej rzeźby Polski. Po ukończonym kursie student powinien znać procesy
zmian paleogeograficznych w Europie Środkowej i w Polsce w okresie kenozoiku, znać podstawowe skały i
surowce z tego okresu oraz ich genezę, powinien umieć posługiwać się terminologią i tabelami
stratygraficznymi (znać zakresy ich błędów), powinien zdawać sobie sprawę z przebiegających zmian
klimatycznych i ich wpływu na szatę roślinna i powstawanie form oraz różnych typów skał (złóż), powinien
umieć zaprojektować wiercenia oraz prognozować poziomy wodonośne w utworach kenozoicznych.
Temat
Metodologia i
metodyka badań.
Metody określania
wieku osadów.
Paleogen.
Neogen.
Blok (1)
- cel i zakres wykładów, zaliczanie, egzamin, literatura;
- metodologia badań, etapy badań i uzyskiwane efekty;
- dokumentowanie odsłonięć, wierceń, opróbowanie osadów
- laboratoria (co wymagają i co uzyskujemy).
- metody izotopowe (U/U, U/Th, FT);
- metoda paleomagnetyczna;
- metody paleozoologiczne (otwornice, ślimaki, kręgowce lądowe);
- metody paleobotaniczne (makroszczątki, ziarna pyłków, diagramy);
- metody archeologiczne;
- ograniczenia metod, błędy dat, korelacje.
- podziały stratygraficzne kenozoiku;
- podziały stratygraficzne paleogenu;
- paleogeografia paleogenu Europy
- podziały stratygraficzne neogenu (problem orto- i parastratygrafii).
Liczba
godzin
1
1
1
1
Granica
pliocen/plejstocen.
Plejstocen
Holocen
Glacitektonika
Geneza rzeźby
współczesnej w
Polsce.
Palinologia
Paleopalinologia
Zbiorowiska
roślinne kenozoiku.
Flory interglacjałów
i holocenu.
- paleogeografia neogenu Europy, w tym: geneza węgli brunatnych
(środowiska sedymentacyjne, zmienność w profilach litologicznych),
- stratotypy, datowania;
- neogeńskie ruchy górotwórcze, wulkanizm.
- problem genezy złóż soli,
- kryzys messyński,
- pliocen (pojmowanie, paleogeografia)
- formalne pojmowanie granicy pliocen/plejstocen;
- granica pliocen/plejstocen w utworach lądowych
- przyczyny zlodowaceń;
- krzywa tlenowa;
- glacjały i interglacjały (pojmowanie, ilość, nazewnictwo, korelacje);
- podziały plejstocenu;
- klimatostratygrafia;
- podłoże utworów plejstoceńskich (w Polsce);
- wczesny plejstocen;
- środkowy i późny plejstocen (paleogeografia, zlodowacenia, interglacjały
w Polsce i w Europie
- schyłek plejstocenu; przyczyny deglacjacji;
- zjawiska peryglacjalne (geneza wydm śródlądowych, geneza lessów);
- podziały holocenu, paleogeografia;
- optimum klimatyczne, mała epoka lodowa, cywilizacje;
- problem globalnego ocieplenia,
- dyskusja o aktualnych wynikach badań: zmian grawitacji, zmian pól
magnetycznych, impaktów, megawulkanów
- problemy dokumentowania geologicznego na obszarach występowania
glacitektoniki
- przykłady deformacji z odsłonięć i dokumentacji geologicznych
- przestrzenne zróżnicowanie oraz następstwo form rzeźby;
- pradoliny;
- geneza i wiek współczesnej sieci dolinnej
Blok (2)
- znaczenie palinologii w innych dziedzinach nauki i stosowane metody
- podstawowe zagadnienia z paleopalinologii: morfologia sporomorf
współczesnych i kopalnych,
- metody maceracji różnych typów osadów wykorzystywanych do analizy
pyłkowej,
- zastosowanie metody w badaniach florystycznych i stratygraficznych
kenozoiku,
- rozwój i skład zbiorowisk roślinnych w górnej kredzie, paleogenie i
neogenie na tle wydarzeń paleoklimatycznych i paleogeograficznych,
- sukcesja roślinna zbiorowisk węglotwórczych w powiązaniu ze
środowiskami sedymentacyjnymi.
- flory neogenu i plejstocenu,
- flory epoki lodowej,
- zmiany paleoflorystyczne i paleoklimatyczne plejstocenu i holocenu,
- palinostratygrafia utworów interglacjalnych,
- historia działalności czynnika antropogenicznego,
1
3
1
1
1
1
1
1
1
LINDNER L. (red.), 1992 - Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Ss:683. Wydawnictwo PAE, Warszawa.
MARCINEK J., 1991 - Lodowce kuli ziemskiej. Ss:218. PWN, Warszawa.
MOJSKI E.J., 1993 - Europa w plejstocenie. Ewolucja środowiska przyrodniczego. Ss:332. Wydawnictwo PAE, Warszawa.
RÓŻYCKI S. Z., 1972 - Plejstocen Polski Środkowej (na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie), Ss: 315. PWN,
Warszawa.
RUHLE E. (red.), 1973 - Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Ss:687. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
SKOMPSKI S., 1991 - Fauna czwartorzędowa Polski. Bezkręgowce. Ss:238. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
STANKOWSKI W., 1996 - Wstęp do geologii kenozoiku (ze szczególnym odniesieniem do terytorium Polski). Ss: 185.
Wydawnictwa Naukowe UAM, Poznań.
STARKEL L., 1977 - Paleogeografia holocenu. Ss:362. PWN, Warszawa.
WALCZAK W., 1976 - Jak powstała rzeźba Polski. Biblioteka problemów, T. 222:0-423. PWN, Warszawa.
DYBOVA-JACHOWICZ S., SADOWSKA A., 2003 - Palinologia. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków.
BRADLEY R.S., 1994 - Quaternary Paleoclimatology. Methods of Paleoclimatic Reconstruction. Ss. 472. Capman & Hall.
London.
GALON R., DYLIK J., 1967 - Czwartorzęd Polski,PWN, Warszawa.
GALON R., 1972 - Geomorfologia Polski, T. 2 – Niż Polski. PWN, Warszawa.
KLIMASZEWSKI M., 1972 - Geomorfologia Polski, T. 1 – Polska Południowa: Góry i Wyżyny. PWN, Warszawa.
KOCISZEWSKA-MUSIAŁ G., 1988 - Surowce mineralne czwartorzędu. Ss: 280. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
KOSTRZEWSKI A. (red.), 1996 - Geneza i stratygrafia utworów czwartorzędowych. T. II, Ss:343, Seria Geografia, Nr 57.
Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
KOWALSKI K. (red.), 1989 - Historia i ewolucja lądowej fauny Polski. Folia Quaternaria, 59-60:0-278. Ossolineum,
Kraków.
KOWALSKI K., 2001 - Pleistocene rodents of Europe. Folia Quaternaria, 72:0-389. PAU, Komisja Paleogeografii
Czwartorzędu, Kraków.
NADACHOWSKI A., WERDLEIN L. (red.), 1996 - Neogene and Quaternary mammals of the Palaearctic. Acta Zoologica
Cracoviensia, vol. 39(1):0-604. Kraków.
STARKEL L. (red.), 1991 - Geografia Polski, Środowisko przyrodnicze. Ss:669. PWN, Warszawa.
FAEGRI K., IVERSEN I., 1989 - Textbook of pollen analysis. Chichester.
Wymagania formalne:
Egzamin pisemny (odpowiedzi na 3 pytania + test na 20 pytań); czas egzaminu 2 godz.; każe pytanie oceniane w
skali: 0 – 5 pkt. Do zaliczenia wymagane jest uzyskanie minimum 9 pkt. + 10 pkt z testu.
W przypadku uzyskania mniejszej liczby punktów obowiązuje egzamin ustny.
Podstawowa wiedza w zakresie: podziałów stratygraficznych, znajomości zasięgów zlodowaceń, zmienności
flor w paleogenie i neogenie (z uwzględnieniem węglotwórczych zbiorowisk roślinnych), interglacjałach oraz w
holocenie, genezy rzeźby i dolin, złóż i surowców.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Geologia
kenozoiku wybrane
zagadnienia
Kod przedmiotu: GEOKEW
dla specjalizacji H oraz GiG
Tryb studiów
Punkty
ECTS
x
stacjonarny
ćwiczenia
15 godz.
Język
polski
Z
1
Zakład Kartografii Geologicznej i Geologii Strukturalnej, Zakład Paleobotaniki,
blok (1) - dr Adam Szynkiewicz
blok (2) - prof. dr hab. Teresa Kuszell, dr Małgorzata Malkiewicz
Podstawowa wiedza z zakresu: geologii dynamicznej, petrografii skał osadowych, sedymentologii,
geomorfologii, paleobotaniki i ekologii; rozpoznawanie i opis skał osadowych, podstawy stratygrafii,
podstawowe wiadomości o współczesnej szacie roślinnej.
Ćwiczenia realizowane są w dwóch blokach:
Blok (1) - rozpoznawanie i opis skał osadowych lądowych środowisk: glacjalnych, rzecznych, jeziornych,
krasowych; interpretacja profilu litostratygraficznego i podstawy klimatostratygrafii; wykonanie przekroju przez
utwory plejstocenu z opisem stratygrafii.
Blok (2) - poznanie metody analizy pyłkowej; ziarna pyłku wybranych drzew (szpilkowych i liściastych) oraz
krzewów i wybranych roślin zielnych. Konstrukcja diagramów pyłkowych i ich interpretacja na tle znanych
stanowisk flor z terenu Polski.
Po ukończeniu kursu student po powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu rozpoznawania i opisu
utworów kenozoicznych oraz interpretacji zjawisk paleogeograficznych; powinien umieć wykonać kartę otworu
geologicznego oraz przekrój przez utwory kenozoiczne; powinien umieć pobrać próbki do analiz
laboratoryjnych oraz umieć zinterpretować wyniki analiz paleobotanicznych.
Temat
Utwory środowisk
glacjalnych,
proglacjalnych i
peryglacjalnych;
zwietrzeliny.
Utwory środowisk
jeziornych i bagien.
Utwory środowisk
krasowych
Blok (1)
- instrukcja makroskopowego rozpoznawania i opisu utworów glacjalnych,
proglacjalnych i peryglacjalnych;
- modele środowisk sedymentacyjnych;
- prezentacja próbek z tych środowisk;
- samodzielny opis próbek
Liczba
godzin
1
1
1
Profil
litostratygraficzny.
Profil
litostratygraficzny.
Przekrój.
(Zadanie 1).
Przekrój.
(Zadanie 2).
Przekrój.
(Zadanie 3).
Mapa geologiczna.
Mapa geologiczna.
Analiza pyłkowa.
Analiza pyłkowa.
Diagram pyłkowy.
Interpretacja
wyników analizy
pyłkowej.
- karta wiercenia, zasady wykonania,
- znaki graficzne litofacji (Instrukcja do Mapy Geologicznej 1:50 000)
- wykonanie opisu 10 próbek (symulowane wiercenie);
- opis zdarzeń w „miejscu wiercenia” (zasady klimatostratygrafii)
- dyskusja nad opisami zdarzeń i prawidłowością ich opisu oraz
interpretacji
- ćwiczenie metod korelacji warstw.
- zasady graficznego wykonywania przekrojów geologicznych przez
utwory plejstoceńskie
- korelacja warstw
- graficzne wykonanie przekroju, numeracja warstw.
- wprowadzenie nazw jednostek litostratygraficznych
- tabela stratygraficzna
- zasady czytania przekrojów geologicznych i map geologicznych
zakrytych
- zasady opisu geologii wybranego miejsca na mapie geologicznej zakrytej
Blok (2)
rozpoznawanie budowy ziaren pyłku w wybranych drzew (liściastych i
iglastych) oraz krzewów
rozpoznawanie i oznaczanie poznanych sporomorf w materiale kopalnym
wykonanie diagramu pyłkowego z analizowanych próbek
Interpretacja diagramów pyłkowych i określanie wieku badanych osadów
w oparciu o porównanie z innymi florami kopalnymi plejstocenu terenów
Polski
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
LINDNER L. (red.), 1992 - Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Ss:683. Wydawnictwo PAE, Warszawa.
RÓŻYCKI S. Z., 1972 - Plejstocen Polski Środkowej (na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie), Ss: 315. PWN,
Warszawa.
RUHLE E. (red.), 1973 - Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Ss:687. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Instrukcja wykonania Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000. IG Warszawa.
Instrukcja wykonania mapy geologiczne w skali 1:50 000; Mapy geologiczne w skali 1:50 000 i objaśnienia do tych map.
Faegri K., Iversen I., 1989 - Textbook of pollen analysis. Chichester.
Dybowa-Jachowicz S., Sadowska A., 2003 - Palinologia. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków.
Wymagania formalne:
- uczestnictwo we wszystkich ćwiczeniach,
- oddanie wszystkich prac ćwiczeniowych,
- pozytywne zaliczenie wszystkich ćwiczeń.
Umiejętność rozpoznawanie i opis skał powstałych w środowiskach sedymentacyjnych lądowych: glacjalnych,
rzecznych, jeziornych, krasowych; umiejętność wykonania profilu litostratygraficznego oraz przekroju dla
utworów kenozoicznych; umiejętność oznaczania podstawowych sporomorf, umiejętność wykonania, czytania i
interpretacji diagramów pyłkowych; umiejętność zastosowania badań palinologicznych do stratygrafii
plejstocenu i holocenu.
KARTA PRZEDMIOTU
Stopień studiów: Studia 2 stopnia (magisterskie)
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Geofizyczne
metody badań
hydrogeologicznych
Kod przedmiotu: GEOFHY
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
15 godz.
Z
ćwiczenia
15 godz.
Z
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty ECTS
1
1
Zakład Geologii Strukturalnej i Kartografii Geologicznej
dr hab. Jerzy Sobotka
Podstawowa wiedza w zakresie fizyki, matematyki oraz geologii.
Autorskie wykłady monograficzne.
Zaawansowane metody geofizyki poszukiwawczej: geoelektryczne - otworowe, radiometryczne - otworowe.
Podstawy fizyczne metod radiometrycznych. Metodyka prowadzenia badań radiometrii wiertniczej. Przykłady
komputerowego modelowania i interpretacja zdjęć przekrojów poszukiwawczych. Interpretacje jakościowe i
ilościowe danych radiometrycznych. Metodyka prowadzenia płytkich pomiarów sejsmicznych dla celów
hydrogeologicznych. Interpretacja wyników płytkich sejsmicznych badań. Kompleksowa interpretacja
profilowań otworów wiertniczych.
Ćwiczenia obejmują tematykę wykładów i są prowadzone w: 1) sali komputerowej (interpretacja pomiarów
geofizycznych). 2) laboratorium geofizycznym (samodzielne wykonanie pomiarów geofizycznych w warunkach
laboratoryjnych). 3) praktyczne ćwiczenia terenowe (metody: sejsmiczna, magnetometryczna, PS).
33. Szczegółowy program zajęć (treści programowe wykładów):
Temat
Zaawansowane
metody
elektrometrii
otworowej.
Podstawy fizyczne
metod
radiometrycznych.
Metody radiometrii
wiertniczej.
Płytkie pomiary
sejsmiczne.
Mikroprofilowanie oporności, sterowane profilowanie oporności,
profilowanie indukcyjne, profilowanie dielektryczne, profilowanie metodą
polaryzacji wzbudzonej, profilowanie prądowe, ślizgowych kontaktów.
Promieniowanie α, β, γ. Oddziaływanie promieniowania na skały.
Naturalna promieniotwórczość skał. Źródła neutronów. Typy sond
stosowanych w badaniach radiometrii wiertniczej. Liczniki
promieniowania radioaktywnego.
Metoda naturalnego profilowania γ. Profilowanie izotopowe.
Profilowanie γ – γ. Profilowanie neutronowe (N-N, N- γ, IPNN, PAW).
Metodyka i interpretacja wyników płytkich sejsmicznych badań dla celów
hydrogeologicznych
Liczba
godzin
5
2
4
2
Geofizyka
otworowa.
Kompleksowa interpretacja profilowań otworów wiertniczych.
2
Stenzel P., Szymanko J., 1973: Metody geofizyczne w badaniach hydrogeologicznych i geologicznoinżynierskich. Wyd. Geol. Warszawa
Fajklewicz Z., 1972: Zarys geofizyki stosowanej. Wyd. Geol. Warszawa.
Jarzyna J., Bala M., Zorski T., 1999: Metody geofizyki otworowej. Wyd. AGH, Kraków.
Plewa S., 1970: Geofizyka wiertnicza. Wyd. Geol. Warszawa.
Zuberek W. i in., 1985: Ćwiczenia terenowe z geofizyki dla studentów geologii. Wyd. Uniw. Śl., Katowice.
Kasina Z., 1998: Metodyka badań sejsmicznych. Wyd. Inst. GSMiE PAN, Kraków.
Teisseyre R., 1983: Fizyka i ewolucja wnętrza Ziemi. Wyd. PWN, Warszawa.
Dzwinel J., 1978: Geofizyka - metody geoelektryczne. Wyd. Geol. Warszawa
Kełt M. 2002: Geofizyka wiertnicza w poszukiwaniu węglowodorów (T. 1-2). Wyd. A. Marszałek., Toruń.
Wymagania formalne:
Zaliczenie wykładów - pisemny w formie testowej – 2 testy w ciągu semestru (kombinacja testu otwartego i
testu wyboru; część pytań odnosi się do interpretacji wyników profilowań geofizycznych), czas ok. 30 min.;
minimum - uzyskanie 60% możliwych do zdobycia punktów.
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń są sprawozdania, aktywność studenta na ćwiczeniach, obecności.
Podstawowa wiedza w zakresie stosowalności różnych metod geofizycznych. Umiejętność dostrzegania
związków między stosowaną metodą, a właściwościami fizycznymi skał. Umiejętność interpretacji wyników
pomiarowych (sejsmogramów, zdjęć, profilowań, sondowań).
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Dynamika wód
podziemnych
Kod przedmiotu: DYNPOD
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
30 godz.
E
x
x
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
3
Zakład Hydrogeologii Stosowanej
dr Mirosław Wąsik
Podstawowe pojęcia, definicje, prawa, wzory z zakresu hydrogeologii, podstawowa wiedza z matematyki.
Celem wykładu jest:
- przybliżenie czynników decydujących o filtracji wód podziemnych,
- omówienie właściwości wód podziemnych, oraz parametrów hydrogeologicznych decydujących o przepływie,
- zapoznanie z systemowym podejściem przy przeprowadzaniu obliczeń związanych z filtracją wód
podziemnych,
- przedstawienie założeń do wyprowadzania wzorów,
- omówienie wybranych metod obliczeniowych.
Efektem wykładu powinno być nabycie teoretycznej wiedzy dotyczącej przeprowadzania obliczeń związanych z
przepływem wód podziemnych.
Temat
Czym zajmuje się
dynamika wód
podziemnych?
Zasady analizy
systemowej w
zastosowaniu do
dynamiki wód
podziemnych.
Fizyczne i
hydrodynamiczne
podstawy ruchu wód
podziemnych.
Strumień wód
Liczba
godzin
- podmiot dynamiki wód podziemnych
- pozycja przedmiotu w grupie nauk hydrologicznych i
hydrogeologicznych
- definicje systemu hydrogeologicznego, hydrogeodynamicznego i struktury
hydrogeologicznej
- właściwości systemów hydrogeodynamicznych
1
- właściwości wody jako cieczy
- właściwości filtracyjne i pojemnościowe skał
- siły działające na ciecz
- równanie Bernoulliego
- typy ruchu wód podziemnych
- prawo Darcy, zakres jego stosowalności
- definicja, rodzaje, podstawowe typy
5
3
3
- hydrodynamiczne właściwości strumieni wód podziemnych
- prawo załamania linii prądu
- właściwości siatki
Siatka
- różniczkowe równanie linii prądu
hydrodynamiczna.
- praktyczne wykorzystanie siatek hydrodynamicznych
Zasady schematyzacji - kolejność czynności schematyzacji i ich charakter
warunków
hydrogeologicznych.
- założenia do wyprowadzenia
Różniczkowe
równania ruchu wód. - równanie ciągłości strumienia
- równanie różniczkowe filtracji ustalonej
- równanie różniczkowe filtracji nieustalonej sprężystej
- równanie różniczkowe filtracji nieustalonej w warunkach zwierciadła
swobodnego
- przegląd metod rozwiązywania równań różniczkowych
- podstawowe schematy strumienia wód podziemnych dla praktycznych obliczeń
Obliczenia
- dopływy wody do studni, warunki ustalone, studnia pojedyncza, strumień
hydrogeologiczne w
naporowy i beznaporowy
ustalonych
- współdziałanie studni, zasada superpozycji
warunkach
przepływu.
- jednoosiowa filtracja nieustalona
Obliczenia
- dopływy wody do studni, warunki nieustalone, wzór Theisa i jego elementy
hydrogeologiczne w
składowe
nieustalonych
- wpływ ograniczenia poziomu wodonośnego
warunkach
przepływu.
podziemnych.
Kulma R., 1995. Podstawy obliczeń filtracji wód podziemnych. Wyd. AGH, Kraków.
Macioszczyk T., Szestakow W., 1983. Dynamika wód podziemnych - metody obliczeń. Wyd. Geol. Warszawa.
Szczepański A., 1977. Dynamika wód podziemnych. Wyd. Geol. Warszawa.
Kowalski J., 1987. Hydrogeologia z podstawami geologii. PWN, Warszawa.
Pazdro Z., Kozerski B., 1990. Hydrogeologia ogólna. Warszawa.
Wieczysty A., 1982. Hydrogeologia inżynierska. Warszawa.
Wymagania formalne:
Egzamin pisemny, czas ok. 1,5 godz.; minimum - uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów.
Podstawowa wiedza w zakresie czynników decydujących o przepływie wód podziemnych, zasady
wyprowadzania wzorów obliczeniowych, umiejętność stosowania schematów obliczeniowych przy
rozwiązywaniu problemów z zakresu dynamiki wód podziemnych.
4
2
3
5
4
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Kod przedmiotu: DYNPOD
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Dynamika wód
podziemnych
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
x
ćwiczenia
Z
45 godz.
3
dr Mirosław Wąsik
Podstawowe pojęcia, definicje, prawa, wzory z zakresu hydrogeologii, podstawowa wiedza z matematyki.
Celem ćwiczeń jest:
- praktyczne nauczenie podstawowych analitycznych metod obliczeniowych dotyczących filtracji wód
podziemnych poprzez samodzielne wykonywanie obliczeń
- nauczenie sposobów wyboru właściwych schematów obliczeniowych w zależności od konkretnych warunków
hydrogeologicznych i postawionego do rozwiązania problemu
Temat
Obliczanie
przepływów
jednoosiowych.
- obliczenia dla warstw wodonośnych charakteryzujących się zwierciadłem
naporowym i swobodnym
- zależność między prędkością filtracji a prędkością rzeczywistą
- uśrednianie współczynnika filtracji w niejednorodnych warstwach
wodonośnych
- uwzględnianie zasilania infiltracyjnego w obliczeniach
- przedstawienie kilku metod służących do wyznaczania prędkości filtracji
Pomiar prędkości
przepływu wód
podziemnych.
- zastosowanie rowów i drenów
Obliczanie
dopływów do rowów - różne schematy budowy rowów i drenów
- obliczenia dopływów dla różnych warunków hydrogeologicznych
i drenów.
- projektowanie posadowienia drenów
- wykorzystanie metody do wyznaczania składowych bilansu wód
Metoda Syczewa.
podziemnych
- prognozowanie piętrzenia wód podziemnych w sąsiedztwie zbiorników
Metoda różnic
wód powierzchniowych
skończonych dla
badania ruchu
nieustalonego.
Liczba
godzin
8
2
6
5
3
Dopływ wód
podziemnych do
studni.
- obliczanie dopływów do studni w warstwach wodonośnych
charakteryzujących się zwierciadłem naporowym i swobodnym
- zeskok hydrauliczny
- dopływ do studni zupełnej i niezupełnej
- współdziałanie studni w warunkach ruchu ustalonego
-określanie sprawności studni
- uwzględnianie oporu hydraulicznego w obliczeniach w warunkach
filtracji ustalonej i nieustalonej
Opór hydrauliczny
osadów korytowych
rzek.
Nieustalony dopływ do - schemat Theisa
- metoda Jacoba
studni.
- schemat Hantusha
- uwzględnianie barier hydrogeologicznych w obliczeniach filtracji
nieustalonej
- metoda odbić zwierciadlanych
10
3
8
Kulma R., 1995. Podstawy obliczeń filtracji wód podziemnych. Wyd. AGH, Kraków.
Macioszczyk T., Szestakow W., 1983. Dynamika wód podziemnych - metody obliczeń. Wyd. Geol. Warszawa.
Szczepański A., 1977. Dynamika wód podziemnych. Wyd. Geol. Warszawa.
Kowalski J., 1987. Hydrogeologia z podstawami geologii. PWN, Warszawa.
Pazdro Z., Kozerski B., 1990. Hydrogeologia ogólna. Warszawa.
Wieczysty A., 1982. Hydrogeologia inżynierska. Warszawa.
Wymagania formalne:
Kolokwium pisemne (rozwiązywanie zadań), czas ok. 2,0 godz.; minimum - uzyskanie 50% możliwych do
zdobycia punktów.
Umiejętność w zakresie zastosowania poznanych schematów obliczeniowych przy rozwiązywaniu problemów z
zakresu dynamiki wód podziemnych; prawidłowego przyjmowania (obliczania, uśredniania, graficznego
wyznaczania) wartości wykorzystywanych w obliczeniach parametrów hydrogeologicznych; właściwego
interpretowania uzyskanych wyników obliczeń.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 1
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Hydrogeochemia i migracja
zanieczyszczeń
Kod przedmiotu: HYDZAN
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
30 godz.
E
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
3
ćwiczenia
Z
45 godz.
dr inż. Mariusz Mądrala
3
Podstawowa wiedza w zakresie chemii, fizyki, mineralogii i hydrogeologii.
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest charakterystyka najważniejszych procesów
hydrogeochemicznych kształtujących chemizm wód podziemnych oraz zapoznanie z metodyka badań i
interpretacją danych hydrochemicznych. Efektem kształcenia jest samodzielna interpretacja danych
hydrogeochemicznych oraz umiejętność wykonywania obliczeń hydrogeochemicznych.
Temat
Wykład
- zadania hydrogeochemii i jej interdyscyplinarny charakter,
- standardy jakości naturalnych wód podziemnych,
- jednostki chemiczne stosowane w analizach chemicznych
- formy występowania i migracji substancji w wodach podziemnych,
- własności fizyczne i chemiczne wód,
- metody oceny i weryfikacji dokładności danych hydrochemicznych,
- ocena tła i anomalii hydrogeochemicznych
- źródła i drogi transportu zanieczyszczeń atmosferycznych
- główne procesy kształtujące chemizm wód w trakcie infiltracji i
Zmiany chemizmu
przepływu do stref drenażu
wód w cyklu
- charakterystyka naturalnych stężeń głównych składników naturalnych
hydrologicznym.
wód podziemnych
- prawo równowagi chemicznej, reguła przekory
Procesy
- teoria Debey’a-Huckel’a,
rozpuszczania i
- wskaźniki nasycenia wód względem fazy mineralnej
wytrącania a
- równowaga termodynamiczna
równowaga
- kinetyka reakcji
chemiczna.
- rozpuszczalność i formy dwutlenku węgla w wodzie,
Procesy
- równowaga węglanowa w wodach podziemnych,
rozpuszczania
węglanów w wodach. - rozpuszczalność minerałów węglanowych w wodach w układzie
Zakres i przedmiot
badań
hydrogeochemii.
Wstępna
charakterystyka
hydrogeochemiczna
wód podziemnych.
Liczba
godzin
1
4
2
4
4
otwartym i zamkniętym
- naturalne sorbenty w środowisku wód podziemnych,
- budowa i własności minerałów ilastych, BEC, CEC, punkt izoelektryczny
Procesy sorpcji i
- mechanizmy sorpcji i wymiany jonowej, adsorpcja specyficzna, teoria
wymiany jonowej.
warstwy podwójnej, liotropia jonów,
- współczynnik podziału, izotermy sorpcji, współczynnik opóźnienia R
- powstawanie minerałów ilastych w wyniku rozpuszczania
glinokrzemianów
- rozpuszczalne i nierozpuszczalne produkty hydrolizy glinokrzemianów,
Procesy wietrzenia
- równowaga chemiczna wód względem produktów wietrzeniowych
glinokrzemianów.
- bilans masy i kinetyka reakcji wietrzeniowych
- znaczenie wietrzenia glinokrzemianów dla buforowania odczynu wód
- ogniwo wodorowe, potencjał Eh, parametr pe,
- równania stabilności reakcji redox, diagramy Eh-pH,
Rola procesów
- sekwencja reakcji redox
utleniająco- udział i znaczenie tlenu, azotanów, żelaza i siarczków dla przebiegu
redukcyjnych.
procesów redox w wodach podziemnych
- pojęcie zanieczyszczenia i wskaźniki zanieczyszczeń wód, ocena
poziomu zanieczyszczeń,
- podział i charakterystyka zanieczyszczeń,
- ogólna charakterystyka procesu transportu, transport adwekcyjny, dyfuzja
Zanieczyszczenia
i dyspersja,
wód naturalnych.
- procesy i zjawiska fizykochemiczne towarzyszące migracji, procesy
sorpcji i efekt opóźnienia migracji, biodegradacja,
- matematyczne modele migracji zanieczyszczeń
- zagadnienia hydrogeologiczne wymagające zastosowania modelowania,
Podstawy
- definicja modelu hydrogeochemicznego, rodzaje modeli, weryfikacja i
modelowania
hydrogeochemiczne- walidacja, ograniczenia w stosowaniu,
- przegląd najczęściej stosowanych modeli,
go.
- przygotowanie i wprowadzanie danych, interpretacja uzyskanych
wyników
Ćwiczenia
- rodzaje stosowanych stężeń składników chemicznych wód oraz
właściwości fizykochemicznych,
Zakres i rodzaje
- sposoby przeliczania stężeń,
analiz chemicznych.
- weryfikacja materiałów hydrochemicznych, bilans jonowy, błąd analiz
chemicznych wód
- sposoby poboru próbek wód podziemnych do analiz chemicznych,
Metodyka poboru i
- polowe metody pomiaru właściwości fizykochemicznych wód,
utrwalania próbek
- metody utrwalania próbek wody
wód podziemnych.
Sposoby prezentacji - wskaźniki i klasyfikacje hydrochemiczne,
składu chemicznego - graficzna prezentacja wyników analiz chemicznych wód,
- kartograficzne metody odwzorowania warunków hydrogeochemicznych
wód podziemnych.
- ocena wiarygodności analizy,
Samodzielne
- obliczanie wolnego i agresywnego CO2 metodami pośrednimi
opracowanie
- wskaźniki hydrochemiczne i klasyfikacje hydrogeochemiczne,
wyników analizy
składu chemicznego - graficzna prezentacja chemizmu wody,
- ocena przydatności wody do celów pitnych
wód podziemnych.
- statystyczna obróbka wyników analiz chemicznych wód,
Wyznaczania tła i
- statystyczne rozkłady danych hydrochemicznych i ich interpretacja
anomalii
- samodzielne wyznaczanie tła i anomalii za pomocą histogramów i
hydrogeochemiczwykresów probabilistycznych,
nych.
- obliczanie rozpuszczalności gazów i minerałów w roztworach wodnych,
- obliczanie siły jonowej, wskaźników nasycenia roztworu wodnego
względem faz mineralnych,
- obliczanie rozpuszczalności minerałów w roztworach wodnych na
podstawie danych termodynamicznych
Podstawowe
obliczenia chemiczne - obliczanie prędkości reakcji na podstawie danych empirycznych
- obliczanie równowagi węglanowo-wapniowej w zależności od pH,
dla roztworów
- obliczanie rozpuszczalności minerałów węglanowych w wodach układzie
wodnych.
zamkniętym i otwartym,
- obliczanie CEC oraz współczynników wymiany jonowej dla wymiany
hetero- i izowalentnej,
- wyznaczanie współczynnika podziału dla adsorpcji w roztworze wodnym
4
3
3
3
2
3
3
4
6
6
19
Samodzielne
interpretacja
własnego modelu
hydrogeochemicznego.
i oktanolu
- obliczanie bilansu masy i chemizmu wód w procesie wietrzenia
glinokrzemianów
- obliczanie potencjału Eh na podstawie równania Nernst’a i danych
termodynamicznych, wyznaczanie parametru pe
- konstrukcja i analiza danych na wykresach Eh-pH
- podstawowe informacje o obudowie i działaniu programów NETPATH i
PHREEQC
- przygotowanie i wprowadzenie danych do modelu,
- modelowanie specjacyjne, obliczanie bilansów masy i wskaźników
równowagi roztworu wodnego względem faz mineralnych
4
Appelo C. A. J., Postma D., 2005, Geochemistry, groundwater and pollution, Balkema Publisher,
Macioszczyk A., Dobrzyński D., 2002, Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. PWN.
Witczak S., Adamczyk A., 1995, Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń
wód podziemnych i metod ich oznaczania. T II.
Zhu Ch., Anderson G., 2002, Environmental Applications of Geochemical Modelling. Cambridge University
Press.
Deutsch W.J., 1997, Groundwater Geochemistry. Fundamentals and Applications to Contamination, CRC Press,
Domenico P. A., Schwartz F.W., 1997, Physical and Chemical Hydrogeology. J. Wiley & Sons.
Drever J. I., 1997, The geochemistry of natural waters: surface and groundwater environments. Prentice Hall.
Langmuir D.,1996, Aqueous Environmental Geochemistry. Prentice Hall.
Fetter C.W., 2008, Contaminant Hydrogeology” Waveland Pr Inc.
Merkel B.J., Planer-Friedrich B., Nordstrom D.K., 2005, Groundwater Geochemistry: A Practical Guide to
Modeling of Natural and Contaminated Aquatic Systems. Springer
Stumm W., Morgan J. J., 1981, Aquatic Chemistry. An Introduction Emphasizing Chemical Equilibria in
Natural Waters. J. Wiley & Sons.
Wymagania formalne:
Egzamin pisemny, uzyskanie minimum 50% punktów
Zaliczenie ćwiczeń: uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich prac ćwiczeniowych, kolokwium zaliczeniowe,
uzyskanie minimum 50% punktów.
Opanowanie wiedzy przewidzianej programem, znajomość i rozumienie przebiegu procesów
hydrogeochemicznych, umiejętność wykonywania obliczeń chemicznych, samodzielna interpretacja danych
hydrogeochemicznych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2+3
Geologia
Kod przedmiotu: GEOSWI
Forma zajęć/
Liczba godzin
wykład
(sem.
2)
Geologia
39 godz.
regionalna
wykład
świata
(sem. 3)
45 godz.
Sposób
zaliczenia
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
Nazwa przedmiotu:
1
x
E
3
Zakład Geologii Stratygraficznej
dr Joanna Haydukiewicz
-x-
1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności:
Wiedza z zakresu geologii dynamicznej, tektoniki, petrologii oraz geologii historycznej.
Celem wykładu jest przedstawienie teorii dotyczących geotektonicznej ewolucji kontynentów i oceanów.
Omówienie kryteriów, które posłużyły do wydzielenia głównych jednostek strukturalnych poszczególnych
kontynentów i opis ich budowy geologicznej.
Temat
Zasadnicze elementy
budowy kontynentów i
oceanów.
Główne jednostki
strukturalne Europy.
Zasadnicze elementy budowy kontynentów i oceanów. Założenia teorii
tektoniki płyt. Główne płyty tektoniczne skorupy ziemskiej.
Główne jednostki strukturalne Europy. Budowa kratonu
wschodnioeuropejskiego i jego krystalicznych segmentów; Fennoskandia,
Sarmacja, Wołgo-Uralia. Platforma wschodnioeuropejska (ryfty, baseny
sedymentacyjne i interpretacje ich genezy).
Główne jednostki strukturalne poszczególnych orogenów (kaledonidy,
Europejskie
fanerozoiczne orogeny waryscydy, alpidy), ich zapis litostratygraficzny i interpretacja rozwoju
geotektonicznego.
Baseny permo-mezozoiczne i kenozoiczne; charakterystyka ich
Europejskie baseny
sedymentacyjne i rowy wypełnienia i uwarunkowania ich rozwoju. Geneza i historia rozwoju
rowów M. Centralnego (rów Limagne, Bresse), górnego i dolnego Renu
tektoniczne.
(Roer),depresji N Hesji, Rodanu, Egeru. Rozwój basenów Morza
Śródziemnego, Czarnego, Północnego, Kaspijskiego i Bałtyckiego.
Główny uskok uralski, charakterystyka poszczególnych jednostek
Budowa geologiczna
geologicznych (zapadlisko przeduralskie, Ural Zachodni, Ural Centralny
Uralu.
Tagil-Magnitogorsk, Ural Wschodni i strefa trans-uralska.
Liczba
godzin
3
12
14
12
4
Główne jednostki
strukturalne Azji.
Główne jednostki
strukturalne Afryki.
Główne jednostki
strukturalne Australii
i Antarktydy.
Główne jednostki
strukturalne Ameryki
Północnej.
Główne jednostki
strukturalne Ameryki
Południowej.
Historia
współczesnych
oceanów.
Budowa geologiczna kratonów; syberyjskiego, chińskiego, indyjskiego,
arabskiego
Budowa geologiczna stref fałdowych Ałtaidów, wierchojańko-kołymskiej,
alpidów azjatyckich (Tetysidów), azjatyckiej części pasma
wokółpacyficznego.
Rozwój i wypełnienie basenu zachodniosyberyjskiego i Tarymu.
Budowa geologiczna kratonów; Kalahari, kongijski i zachodnioafrykański
i pasma panafrykańskiego.
Budowa geologiczna fanerozoicznych pasm orogenicznych Gór
Przylądkowych, Mauretanidów, Antyatlasu i Atlasu.
Fanerozoiczne baseny sedymentacyjne- przykłady; baseny Karoo, Konga,
Taoudeni, Tindouf, Saharyjski.
Paleozoiczno-kenozoiczne ryfty afrykańske (centralnoafrykańska strefa
uskokowa, rowy Nigru, Benue, wschodnioafrykański). Geneza i
wypełnienie M. Czerwonego.
10
Budowa geologiczna kratonów. Pilbar, Yilgarn, Gawler i Północnego
Baseny pokrywy platformowej (m.inn. Hamersley, Canning, Amadeus,
Officer i Carnarvon.
Pasma fałdowe Flindersa i Tasmanidów
Baseny mezozoiczno-kenozoiczne (Eromanga, Wielki Basen Artezyjski).
Budowa geologiczna Antarktydy.
Kraton północnoamerykański oraz poszczególne archaiczne i
proterozoiczne prowincje geologiczne (Wielkiego Jeziora Niewolniczego,
Rae i Hearne.
Jeziora Górnego, Nain, Wyoming, Churchill, Wielkiego Jeziora
Niedźwiedziego, p. ketilska, p. Yavapai-Mazatzal, grenvillska, centralna)
Ryfting późnoproterozoiczny.
Baseny sedymentacyjne (Williston, Michigan,Illinois, Pensylwan).
Fanerozoiczne orogeny; Appalachy, Innuita, Ouachita, Kordyliery.
Budowa Geologiczna Grenlandii.
Budowa geologiczna kratonów amazońskiego Sao Francisco, Rio de la
Plata, Sao Luis.
Masyw Patagonii (platforma)
Pasmo orogeniczne Andów - jego główne jednostki strukturalna.
Baseny sedymentacyjne (Acre, Solimões, Amazonas, Parnaiba, Parana,
Chaco-Paraná )
Basen Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego.
6
Historia otwierania się Atlantyku, Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku.
2
7
8
6
Dallmeyer R. D., Franke W., Weber K. (Eds.), 1995. Pre-Permian Geology of Central and Eastern Europe.
Springer -Verlag Berlin Heidelberg.
Artykuły z czasopism; Tectonophysics, Gondwana Research , Journal of Structural Geology, African Earth
Sciences, Geoscience, Geol. Mag.
Materiały pozyskane z internetu.
Dadlez R. Jaroszewski W., 1994.Tektonika,Warszawa 1994.
Van Andel T. H., 1997.Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. PWN.
Stupnicka E. 1978. Zarys geologii regionalnej świata. Warszawa.
Mizerski W. 2004. Geologia regionalna kontynentów. Warszawa.
Wymagania formalne:
Egzamin pisemny w formie testu (1,5 godz.)
Pozytywne zaliczenie - uzyskanie co najmniej 60% punktów - łącznie
Znajomość wiedzy dotyczącej genezy kontynentów i współczesnych oceanów i budowy ich zasadniczych
jednostek strukturalnych. Umiejętność kojarzenia danych geologicznych w interpretacjach budowy regionalnych
jednostek geologicznych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Modelowanie
procesów
hydrogeologicznych
Kod przedmiotu:
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykłady
26 godz.
E
ćwiczenia
39 godz.
Z
MODHYD
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
3
3
dr Jacek Gurwin
Dynamika wód podziemnych, Informatyka i geostatystyka
Z zakresu hydrogeologii, podstaw hydrauliki i dynamiki wód podziemnych, obsługi programów komputerowych
z elementami GIS i narzędzi statystycznych.
W ramach wykładów założeniem jest szerokie naświetlenie multidyscyplinarnej metodologii modelowych badań
procesów hydrogeologicznych (dynamika wód podziemnych, hydraulika, metodyka próbnych pompowań,
ochrona środowiska wodnego, hydrogeochemia, monitoring, geoinformacja). Celem jest zdobycie teoretycznych
i praktycznych podstaw dla wykorzystania nowoczesnych metod numerycznych w całym spektrum zagadnień
przepływu wód podziemnych zarówno w skali lokalnej jak też regionalnej. Efektem kształcenia jest zrozumienie
metod numerycznego odwzorowania rzeczywistych warunków hydrogeologicznych, w tym poznanie zakresu
niezbędnych informacji i danych o środowisku wód podziemnych dla przygotowania rozwiązania
numerycznego.
Ćwiczenia są realizowane indywidualnie na stanowiskach w pracowni komputerowej. Celem jest zapoznanie i
nauczenie obsługi najbardziej uniwersalnych i powszechnie wykorzystywanych programów do modelowania w
hydrogeologii. Ważne jest także opanowanie specjalistycznej terminologii i obsługi interfejsu w jęz. angielskim.
Podstawowym efektem zajęć jest możliwość samodzielnego przygotowania niezbędnych danych i opracowania
na ich podstawie numerycznego modelu filtracji w prostych warunkach hydrogeologicznych.
Temat
Liczba
godzin
WYKŁADY
Modelowanie jako
podstawowa metoda
badawcza
współczesnej
hydrogeologii.
Teoretyczne
podstawy obliczeń
numerycznych
Definicje i pojęcia podstawowe. Model hydrogeologiczny, model
konceptualny a model numeryczny. Zarys historii modelowania, w tym
metoda analogii elektrohydrodynamicznej (AEHD) i zasada działania
integratorów siatkowych AP.
3
Cele symulacji modelowej. Rozwiązanie dla warunków ustalonych i
nieustalonych. Stosowane w modelowaniu metody rozwiązań (różnica
między MRS i MES). Rozwiązanie równań matematycznych opisujących
4
modeli filtracji.
Odwzorowanie
systemu
wodonośnego na
modelu.
Definiowanie
warunków
brzegowych.
Problematyka
przygotowania
danych wejściowych
do modelu.
Problem
schematyzacji
warunków
hydrogeologicznych.
Metody rozwiązań
numerycznych.
Analiza jakości
modelu.
Wyniki badań
modelowych.
MODFLOW.
Odwzorowanie
migracji
zanieczyszczeń na
modelu.
filtrację. Metody iteracyjne.
System wodonośny i typy układów hydrostrukturalnych odwzorowanych
na modelu. Powierzchnie brzegowe. Krążenie i pionowa wymiana wody w
obrębie systemu wodonośnego.
2
Schemat postępowania przy realizacji modelu. Dyskretyzacja i rodzaje
siatek dyskretyzacyjnych. Warunki brzegowe i warunki początkowe
modelu.
2
Dane wejściowe; bazy danych i mapy numeryczne. Zastosowanie technik
GIS. Problem skali modelu. Specyfika budowy modeli regionalnych
systemów wodonośnych.
2
Modelowanie geostatystyczne. Model deterministyczny i model
stochastyczny. Schematyzacja warunków hydrogeologicznych i
odwzorowanie układu hydrostrukturalnego na modelu.
2
Modele płaskie i przestrzenne 3-D. Zasada działania i zastosowanie
wiodących programów modelujących w metodzie MRS i MES. Budowa
modeli wiolowarstwowych. Symulacja oddziaływań z wodami
powierzchniowymi.
Kalibracja i weryfikacja modelu. Rozwiązanie zadań odwrotnych.
Rodzaje występujących błędów.
Analiza wyników modelu. Bilans wodny i obliczenia zasobów wód
podziemnych na modelu. Analiza linii prądu, obszaru spływu wód do
ujęcia i stref ochronnych na modelu.
Program MODFLOW i pakiety współpracujące. Schemat postępowania i
prawidłowa dokumentacja modelu.
Modelowanie migracji zanieczyszczeń. Zastosowania programu MT3D.
Problematyka przepływu wielofazowego w ośrodku porowatym. Przykłady
zastosowań. Prezentacja wyników i rola internetu.
ĆWICZENIA
Problem schematyzacji, przygotowanie danych dla wykonania modelu
Podstawy budowy
koncepcyjnego. Zasady wprowadzania różnych typów warunków
modelu.
brzegowych.
Zastosowanie programów opartych na MRS (ASM i ASMwin) w
Tworzenie
modelowaniu filtracji wód podziemnych. Zadania dla warunków
numerycznego
ustalonych i nieustalonych.
modelu filtracji.
Budowa modelu płaskiego w planie (2-D)
Model 1-warstwowy.
Możliwości wykorzystania programów FLOWPATH i FLOWNET.
Wyznaczanie linii prądu w strumieniu filtracji. Określenie obszaru spływu
Modelowanie w
wód do ujęcia (OSW). Model numeryczny jako narzędzie w wyznaczaniu
rejonie ujęcia wód
stref ochronnych ujęć.
podziemnych.
Wykorzystanie
Przygotowanie danych i wykorzystanie metod geostatystycznych i GIS w
metod
modelowaniu procesów hydrogeologicznych
geostatystycznych i
GIS.
Budowa modeli wielowarstwowych i trójwymiarowych (3-D) –
zastosowania programu MODFLOW, poznanie interfejsów użytkownika,
Modele
zadawanie warunków brzegowych i pionowych oddziaływań na modelu
wielowarstwowe.
wielowarstwowym
Modelowanie migracji zanieczyszczeń przy użyciu wybranego programu
Migracja
(ASMwin, MT3D)
zanieczyszczeń.
Rola internetu i wykorzystanie baz danych w badaniach modelowych.
Podsumowanie.
Omówienie wykonanych projektów. Zaliczenie
2
1
2
3
3
4
10
3
3
3
10
4
2
Anderson M., Woessner W., 1992: Applied Groundwater Modeling, Academic Press, Inc., London.
Bear J., Verruijt A., 1994: Modeling Groundwater Flow and Pollution. D. Reidel Publishing Co., Dordrecht.
Kulma R., Zdechlik R., 2009: Modelowanie procesów filtracji. Wyd. AGH, Kraków.
Macioszczyk T., Szestakow W.M., 1983: Dynamika wód podziemnych - metody obliczeń. Wyd. Geol.
Warszawa.
Modelowanie przepływu wód podziemnych - wydania MPWP 1 (2004), MPWP 2 (2006), MPWP 3 (2008)
Szymanko J., 1980: Koncepcje systemu wodonośnego i metod jego modelowania. Wyd. Geol., Warszawa.
USGS: Techniques of Water-Resources Investigations Reports (TWRI), USGS Publications.
Wang H.F., Anderson M.P., 1982: Introduction to Groundwater Modeling. W.H. Freeman and Co., San
Francisco.
Fetter C.W., 1994: Applied hydrogeology. MCPC, New York.
Wieczysty A., 1982: Hydrogeologia inżynierska. PWN, Warszawa.
Wymagania formalne:
Egzamin pisemny w formie pytań i zagadnień do rozwiązania, czas ok. 1 godz.; minimum - uzyskanie 50%
możliwych do zdobycia punktów.
Zaliczenie bloku ćwiczeń na podstawie 4 kompletnych opracowań z wykonanych numerycznych modeli.
Opanowanie umiejętności tworzenia od podstaw numerycznych modeli filtracji dla prostych układów
hydrodynamicznych, także wielowarstwowych, z uwzględnieniem wszystkich typów warunków brzegowych i
interakcji z wodami powierzchniowymi.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Kod przedmiotu: HYDREG
Geologia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
26 godz.
Z
x
x
Nazwa przedmiotu:
Hydrogeologia
regionalna
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
1
x
dr hab. Henryk Marszałek
-x-
Podstawowa wiedza w zakresie w geografii i geologii regionalnej Polski oraz hydrogeologii ogólnej.
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest zapoznanie z charakterystyką i analizą warunków
hydrogeologicznych w różnych strukturach wodonośnych Polski., dotyczących: warunków występowania wód
podziemnych, regionalnej dynamiki, krążenia, ilości i jakości wód podziemnych, ich genezy, badań
regionalnych i wzajemnych oddziaływań między wodami różnych struktur. Ponadto obejmuje: regionalizację
hydrogeologiczną, umożliwiającą systemowe i modelowe określenie zasobów wód podziemnych, badania
łączności wód podziemnych i powierzchniowych, badania oddziaływania środowiska na podziemną hydrosferę,
określenie zagrożenia wód podziemnych i zasad ich ochrony.
Temat
Przedmiot, zakres i metody badawcze w hydrogeologii
regionalnej. Elementy składowe regionalnych opracowań
hydrogeologicznych.
Kryteria regionalizacji hydrogeologicznej Polski. Stan
Regionalizacji
hydrogeologicznego rozpoznania Polski i podziały
hydrogeologiczna Polski.
hydrogeologiczne. Przegląd map hydrogeologicznych. GZWP
Polski
Systematyka wód podziemnych. Definicje struktury i regionu hydrogeologicznego. Podział
struktur wodonośnych
Koncepcja systemów wodonośnych. Omówienie wskaźników
Systemy wodonośne.
wodonośności
Elementy: rzeźby, budowy geologicznej, klimatu, hydrografii i
Charakterystyka środowiska
fizyczno-geograficznego Polski. bilansu wodnego Polski.
Charakterystyka przyrodniczych i hydrogeologicznych
Hydrogeologia regionalna
warunków występowania wód podziemnych w prowincji
prowincji nizinnej Polski.
nizinnej. Pasma zbiorników wód czwartorzędowych.
Przedmiot hydrogeologii
regionalnej.
Liczba
godzin
2
2
2
2
2
6
Hydrogeologia regionalna
prowincji górsko-wyżynnej
Polski.
Wody mineralne, lecznicze i
termalne Polski.
Subrynny czwartorzędowe. Subzbiornik wału kujawskopomorskiego. Subniecki: gdańska, warszawska, poznańska,
wrocławska
Charakterystyka przyrodniczych i hydrogeologicznych
warunków występowania wód podziemnych w prowincji
górsko-wyżynnej. Regiony: krakowsko-śląski, górnośląski,
przedkarpacki. Niecki kredowe: opolska, miechowska, łódzka,
bełchatowsko-konińska, radomska, lubelska.
Masywy: sudecki, karpacki i świętokrzyski.
Hydrogeologiczne warunki występowania wód mineralnych,
leczniczych i termalnych Polski. Występowanie i
charakterystyka wód (szczaw, radonowych, siarczkowych,
termalnych) prowincji sudeckiej i karpackiej oraz wód
(chlorkowych, siarczanowych) platformy prekambryjskiej i
paleozoicznej.
6
4
Literatura podstawowa:
Paczyński B., Sadurski A., 2007: Hydrogeologia regionalna Polski. PIG Warszawa;
Malinowski J. (red.), 1991: Budowa geologiczna Polski. T.VII - Hydrogeologia. WG. W-wa;
Paczyński B., Płochniewski Z., 1996: Wody mineralne i lecznicze Polski. PIG Warszawa.
Kleczkowski A.S.,1978: Hydrogeologia ziem wokół Polski. WG. Warszawa;
Kleczkowski A.S. (red.), 1990: Mapa obszarów GZWP w Polsce wymagających szczególnej ochrony (z
objaśnieniami) 1:500000. Wyd.AGH, Kraków.
Kleczkowski A.S. (red.), 1988: Regionalizacja słodkich wód podziemnych w Polsce w zmodyfikowanym ujęciu.
Materiały Sympozjum Aktualne Problemy Hydrogeologii. Wyd. Inst. Morsk., Gdańsk;
Dowgiałło J., Kleczkowski A.S. i in., (red.) 2002: Słownik hydrogeologiczny. Wyd. MOŚZNiL Warszawa;
Paczyński B., (red.), 1995: Atlas zwykłych wód podziemnych Polski, cz. I i II. Wyd. PIG. Warszawa.
Pazdro Z., Kozerski B.,1990: Hydrogeologia ogólna. WG. Warszawa;
Szymanko J.,1980: Koncepcja systemu wodonośnego i metod jego modelowania. WG. Warszawa. Materiały
Sympozjalne: „Współczesne Problemy Hydrogeologii”. T. I-XIII.
Wymagania formalne:
Zaliczenie w postaci pisemnej (kombinacja pytań i testu otwartego) czas ok. 1 godz.; minimum - uzyskanie 50%
możliwych do zdobycia punktów.
Opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu warunków występowania wód podziemnych głównych jednostek
hydrogeologicznych Polski oraz umiejętności czytania tematycznych map hydrogeologicznych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Geologia
Kod przedmiotu: CTGERE
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Geologia
regionalna i
geologia złóż
Tryb studiów
stacjonarny
ćwiczenia
terenowe
x
72 godz.
(12 dni)
Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi
Język
Punkty
ECTS
x
polski
4
dr Antoni Muszer, dr hab. Henryk Marszałek, prof. dr hab. Andrzej Solecki, dr Wojciech Śliwiński, mgr Michał
Rysiukiewicz
Koordynator ćwiczeń terenowych: prof. dr hab. Andrzej Solecki
Wiedza z zakresu geologii dynamicznej, sedymentologii, tektoniki, petrologii, mineralogii, geologii
historycznej, geologii złóż.
Podstawowa problematyka geologiczna wybranego regionu. Geneza, formy występowania i metody eksploatacji
złóż w wybranym regionie. Ćwiczenia realizowane w Polsce (Karpaty, zapadlisko przedkarpackie) i/lub poza
granicami kraju (Czechy, Rosja, Ukraina, Rumunia). Szczegółowa problematyka - zależna od miejsca realizacji
ćwiczeń.
Temat
Budowa geologiczna
orogenu na
przykładzie Karpat.
Zapadlisko przedkarpackie, złoża gazu.
Karpaty zewnętrzne, złoża ropy i gazu, skansen naftowy w Bóbrce,
odsłonięcia serii menilitowych i diatomitów, mineralizacje uranowe rejonu
Bezmiechowej.
Strefa pienińska - budowa geologiczna (wąwóz Homole), andezyty G.
Wżar.
Karpaty wewnętrzne - Tatry.
Zakarpacie - (Ukraina, Węgry lub Słowacja) wulkanizm karpacki i jego
znaczenie metalogeniczne (metale, perlit).
Odsłonięcia granitoidów tarczy ukraińskiej rejonu Humania i przełomu
Bugu południowego, krzyworoskie złoża BIF, bazalty Wołynia,
mineralizacje Cu-U Old-Redu, profile syluru, dewonu, kredy i neogenu
płyty podolskiej, złoża manganu.
Odsłonięcia ukraińskie jako możliwość zapoznania się z litologia skał
znanych w Polsce tylko z wierceń na obszarze platformy
Budowa geologiczna
obszaru
platformowego na
przykładzie płyty
podolskiej,
platformy
Liczba
godzin
18
18
scytyjskiej i
centralnej części
tarczy ukraińskiej.
Geologia Rumunii i
jej zasoby
mineralne.
Kimeryjski orogen
Gór Krymskich,
kenozoiczne osady
Kerczu.
wschodnioeuropejskiej.
Złoża Rosia Monatana, złoża i odsłonięcia soli w Transylwanii, wody
termalne, ropa naftowa i sole kamienne rejonu Suczawy.
18
Rozwój orogenu Gór Krymskich od serii taurydzkiej (trias?) po platformę
eoceńskich wapieni nummulitowych. Warunki tworzenia się złóż
węglowodorów serii Majkopskiej, wulkanizm błotny, rudy żelaza serii
kerczeńskiej, rafy mszywiołowe, współczesne jeziora słone i problemy
eksploatacji soli.
18
Bac-Moszaszwili M., Gąsienica Szostak M., 1990: Tatry polskie. Przewodnik geologiczny dla turystów. Wyd.
Geol. Warszawa
Birkenmajer K., 1979: Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. Wyd. Geol. Warszawa
Bubniak I.M., Solecki A.T., Śliwiński W.R., 2006: Geoeducational potential of southern and southwestern
margin of the Ukrainian Craton. Fundacja Ostoja. Wrocław
Golonka J., 2004: Plate tectonic evolution of the southern margin of Eurasia in the Mesozoic and Cenozoic.
Tectonophysics 381, p. 235-273
Kotański Z. 1971: Przewodnik geologiczny po Tatrach. Wyd. Geol. Warszawa
Wymagania formalne:
Aktywny udział w zajęciach, prowadzenie notatek z obserwacji terenowych, wykonanie sprawozdania z
wyjazdu.
Opanowanie umiejętności pracy terenowej w zakresie geologii złóż kopalin, zdobycie wiedzy na temat struktur
geologicznych w skali regionalnej.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 2
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Metody badań
hydrogeologicznych
Kod przedmiotu: CTMHYD
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
dla specjalizacji H
Tryb studiów
stacjonarny
ćwiczenia
terenowe
Z
72 godz.
(12 dni)
Język
Punkty
ECTS
x
polski
4
dr Jacek Gurwin, dr inż. Mariusz Mądrala, dr Mirosław Wąsik, dr hab. Henryk Marszałek, dr Krzysztof Chudy
Koordynator ćwiczeń terenowych: dr Mirosław Wąsik
Znajomość podstawowych pojęć z zakresu hydrogeologii ogólnej i hydrologii.
Założeniem ćwiczeń jest przybliżenie specyfiki terenowej pracy hydrogeologa. Celem jest nauczenie obsługi
wybranej aparatury hydrogeologicznej i hydrologicznej, nabranie umiejętności wykonywania pomiarów, oraz
właściwego wyboru lokalizacji punktów pomiarowych. Założeniem ćwiczeń jest również nauczenie
wykonywania interpretacji uzyskanych wyników własnych pomiarów oraz ich praktycznego wykorzystanie przy
wykonywaniu hydrogeologicznej charakterystyki badanego obszaru.
W efekcie student kończący ćwiczenia powinien opanować umiejętność wykonywania badań zaprezentowanymi
na ćwiczeniach metodami, oraz przeprowadzania pełnej interpretacji uzyskanych wyników.
Temat
Kartowanie
hydrogeologiczne.
Badania
infiltrometryczne.
Pomiary
hydrometryczne.
Zdjęcie
hydrochemiczne.
Pomiary w
piezometrach.
Opracowanie
szczegółowej mapy
hydrogeologicznej
badanego obszaru.
- pomiary źródeł
- pomiary studni kopanych
- pomiary przepuszczalności utworów przypowierzchniowych
- pomiary przepuszczalności osadów dennych rzek i jezior
- ocena charakteru hydrogeologicznego rzek
- ocena odpływu całkowitego ze zlewni
- pomiary podstawowych parametrów fizyko-chemicznych wód
podziemnych i powierzchniowych
- profilowanie pHmetryczne i konduktometryczne wód rzek
- wyznaczanie współczynnika filtracji na podstawie interpretacji wyników
krótkotrwałego pompowania
- wyznaczanie współczynnika filtracji metodą wzniosu zwierciadła wody
- ocena zdolności infiltracyjnej utworów przypowierzchniowych
- ilościowa i jakościowa ocena współdziałania wód rzecznych i wód
podziemnych
- wykreślenie mapy hydroizohips
- ocena przepuszczalności utworów wodonośnych
- ocena jakości wód podziemnych i powierzchniowych
Liczba
godzin
12
12
12
12
12
12
Pazdro Z., Kozerski B., 1990. Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol. Warszawa.
Pleczyński J., 1981. Odnawialność zasobów wód podziemnych. Wyd. Geol. Warszawa.
Wymagania formalne:
- aktywne uczestnictwo we wszystkich 6 dniach terenowych i poprawne realizowanie zadań stawianych przez
prowadzącego ćwiczenia;
- zdanie sprawdzianu końcowego - praktycznego - sprawdzającego umiejętności w zakresie opisu odsłonięć,
wykonywania szkiców oraz podstaw topografii i geologii regionu
- pełne i poprawne prowadzenie dokumentacji zajęć w notatniku terenowym
Umiejętność pracowania z mapą, samodzielnego poruszania się w terenie, znajomość podstawowych pojęć z
zakresu hydrogeologii.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 3
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Poszukiwanie i
rozpoznawanie
zasobów wód
podziemnych
Kod przedmiotu: POSWOD
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
30 godz.
E
x
x
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Język
stacjonarny
polski
Punkty
ECTS
3
x
Dynamika wód podziemnych
Podstawowa wiedza z zakresu hydrogeologii ogólnej, przepływu wód podziemnych w środowisku skalnym i
ochrony wód.
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest zapoznanie z podstawową wiedzą dotyczącą
poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania zasobów wód podziemnych. Prezentowane są różnorodne
(hydrologiczne, hydrogeologiczne, numeryczne i inne) metody obliczania zasobów wód podziemnych. Duży
nacisk położono na praktyczny aspekt ocen zasobowych oraz ilościową i jakościową ochronę zasobów, co w
efekcie pozwala na właściwe przygotowanie studenta do pracy zawodowej.
Temat
Klasyfikacje zasobów
wód podziemnych.
Prawne podstawy
ustalania zasobów.
Stopień rozpoznania
zasobów wód
podziemnych w Polsce.
Zasady ustalania
regionalnych zasobów
wód podziemnych.
Dokumentowanie
zasobów wód
podziemnych.
Liczba
godzin
Podstawowe pojęcia i definicje. Hydrogeologiczne i administracyjnoprawne kryteria podziału zasobów wód podziemnych.
Aktualny stan formalno-prawny wydzielania zasobów. Weryfikacja i
zatwierdzanie zasobów wód podziemnych. Koncesje i pozwolenia
wodno-prawne.
Problematyka zasobów wód podziemnych na mapach
hydrogeologicznych Polski w różnych skalach.
2
Projektowanie badań hydrogeologicznych.
Zakres badań terenowych w ramach ocen zasobowych
2
Zakres dokumentacji hydrogeologicznej
Regionalizacja i wydzielanie jednostek zasobowych
Zasady opracowywania map i przekrojów hydrogeologicznych dla
potrzeb ocen zasobowych
Obliczanie zasobów wód podziemnych w obrębie wydzielonych
jednostek, pięter i poziomów wodonośnych
2
2
2
Metodyka oceny
zasobów odnawialnych.
Metodyka oceny
zasobów
dyspozycyjnych.
Metodyka oceny
zasobów
eksploatacyjnych ujęć
zwykłych wód
podziemnych.
Ochrona zasobów wód
podziemnych.
Ocena zasobów odnawialnych metodami: hydrologicznymi (Wundta,
Killego, genetycznego rozdziału hydrografu, krzywych wysychania),
hydrogeologicznymi (Rosłońskiego, regresji zwierciadła wód
podziemnych, hydrodynamiczną), wskaźnika infiltracji opadów
atmosferycznych. Bilans wodny.
Definicje zasobów dyspozycyjnych. Sposoby określenia zasobów
dyspozycyjnych. Przepływy nienaruszalne. Ocena zasobów
dyspozycyjnych wód leczniczych
Definicja i składniki zasilania zasobów eksploatacyjnych. Rodzaje
ujęć wód podziemnych. Obszary: wpływu ujęcia, zasilania ujęcia i
zasobowy ujęcia wód podziemnych. Wymagania dotyczące lokalizacji
ujęcia. Metody obliczeń zasobów eksploatacyjnych.
8
Ilościowa ochrona zasobów. Racjonalna eksploatacja istniejących
ujęć. Odwadniający wpływ kopalń oraz robót wodno-melioracyjnych i
budowlanych na wielkość zasobów. Jakościowa ochrona zasobów.
Strefy ochronne ujęć.
4
4
4
Castany G., 1972. Poszukiwanie i eksploatacja wód podziemnych. Wyd. Geol. Warszawa.
Dąbrowski S., Górski J., Kapuściński J., Przybyłek J., Szczepański A., 2004. Metodyka określania zasobów
eksploatacyjnych ujęć zwykłych wód podziemnych - poradnik metodyczny. Min. Środ., Warszawa.
Dąbrowski S., Przybyłek J., 2005, Metodyka próbnych pompowań w dokumentowaniu zasobów wód
podziemnych - poradnik metodyczny. Min. Środ., Warszawa.
Dowgiałło J. i in., 2002, Słownik hydrogeologiczny. Min. Środ. Warszawa.
Gabryszewski T.; Wieczysty A., 1985. Ujęcia wód podziemnych. Wyd. ARKADY Warszawa.
Malinowski J.; 1993. Zasoby i ochrona wód podziemnych. Wyd. UWr. Wrocław.
Kapuściński J., Nagy S. Długosz P., i in., 1997. Zasady i metodyka dokumentowania zasobów wód termalnych i
energii geotermalnej oraz sposoby odprowadzania wód zużytych. Poradnik metodyczny. MOŚZNiL, Warszawa..
Paczyński B., Macioszczyk T., Kazimierski B., Mitręga J., 1996. Ustalanie dyspozycyjnych zasobów wód
podziemnych – poradnik metodyczny. Wyd. TRIO Warszawa.
Paczyński B.; 2002. Ocena zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i potencjalnie leczniczych – poradnik
metodyczny. Wyd. PIG, Warszawa.
Pleczyński J.; 1981, Odnawialność zasobów wód podziemnych. Wyd. Geol. Warszawa.
Pleczyński J., Przybyłek J.; 1974, Problematyka dokumentowania zasobów wód podziemnych w dolinach
rzecznych. Wyd. Geol. Warszawa.
Pazdro Z., Kozerski B., 1990. Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol. Warszawa.
Paczyński B.; 1971, Klasyfikacja i ustalanie zasobów wód podziemnych. [w]: Poradnik hydrogeologa, Wyd.
Geol. Warszawa.
Paczyński B. (red.) Atlas hydrogeologiczny Polski 1;500 000; cz. I i II) Wyd. PIG, Warszawa.
Prawo geologiczne i górnicze. Ustawa z dnia 4 lutego 1994/Dz. U. Nr 27, poz.96
Szczepański A.; 1979, Eksploatacyjne zasoby wód podziemnych na tle schematyzacji warunków obliczeń. Zesz.
Nauk. AGH-Geologia, Kraków
Wieczysty A., 1982. Hydrogeologia inżynierska. PWN Warszawa.
Wymagania formalne:
Egzamin pisemny (pytania otwarte i testowe), czas - 60 min. Minimum - uzyskanie 50% możliwych do zdobycia
punktów.
Opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania zasobów wód
podziemnych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 3
Geologia
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
x
x
Nazwa przedmiotu:
Poszukiwanie i
rozpoznawanie
zasobów wód
podziemnych
Kod przedmiotu: POSWOD
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Punkty
ECTS
x
stacjonarny
ćwiczenia
30 godz.
Język
polski
2
Z
Podstawowa wiedza z zakresu hydrogeologii ogólnej i przepływu wód podziemnych w środowisku skalnym.
Celem ćwiczeń jest przygotowanie do praktycznego zastosowania różnorodnych metod obliczeniowych do
szacowania zasobów wód podziemnych. Program ćwiczeń przewiduje wykonanie zbiorczego opracowania
hydrogeologicznego o charakterze dokumentacji zasobowej, obejmującego wszystkie niezbędne etapy: od
przygotowania danych wyjściowych do obliczeń zasobów, poprzez obliczenia zasobowe z wykorzystaniem
różnych metod aż po końcową pełną wersję dokumentacji wynikowej zawierającą tekst wraz z częścią graficzną.
Temat
Opracowanie
dokumentacji zasobów
odnawialnych i
dyspozycyjnych dla
wybranego obszaru
bilansowego.
Wybór obszaru zasobowego (zlewni wybranej rzeki) i
charakterystyka warunków naturalnych
Przygotowanie danych wyjściowych do oceny warunków
klimatycznych. Obliczanie średnich opadów w zlewni. Opracowanie
mapy elementów klimatycznych
Ocena wielkości zasilania metodą wskaźnika infiltracji
Obliczanie zasobów odnawialnych wód podziemnych metodami
hydrologicznymi (Wundta, Killlego, Natermanna, krzywych
wysychania)
Obliczanie zasobów odnawialnych wód podziemnych metodami
hydrogeologicznymi (wahań zwierciadła wód podziemnych, regresji
zwierciadła wód podziemnych, hydrodynamiczną)
Bilans wodny zlewni.
Ocena zasobów dyspozycyjnych
Analiza porównawcza wyników uzyskanych różnymi metodami.
Opracowanie mapy zasobów wód podziemnych
Liczba
godzin
2
2
4
8
6
2
2
4
Castany G., 1972. Poszukiwanie i eksploatacja wód podziemnych. Wyd. Geol. Warszawa.
Dąbrowski S., Górski J., Kapuściński J., Przybyłek J., Szczepański A., 2004. Metodyka określania zasobów
eksploatacyjnych ujęć zwykłych wód podziemnych - poradnik metodyczny. Min. Środ., Warszawa.
Dąbrowski S., Przybyłek J., 2005, Metodyka próbnych pompowań w dokumentowaniu zasobów wód
podziemnych - poradnik metodyczny. Min. Środ., Warszawa.
Gabryszewski T.; Wieczysty A., 1985. Ujęcia wód podziemnych. Wyd. ARKADY Warszawa.
Malinowski J.; 1993. Zasoby i ochrona wód podziemnych. Wyd. UWr. Wrocław.
Paczyński B., Macioszczyk T., Kazimierski B., Mitręga J., 1996. Ustalanie dyspozycyjnych zasobów wód
podziemnych - poradnik metodyczny. Wyd. TRIO Warszawa.
Pleczyński J., Przybyłek J.; 1974, Problematyka dokumentowania zasobów wód podziemnych w dolinach
rzecznych. Wyd. Geol. Warszawa.
Pazdro Z., Kozerski B., 1990. Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol. Warszawa
Wieczysty A., 1982. Hydrogeologia inżynierska. PWN Warszawa.
Wymagania formalne:
Opracowanie zbiorczego sprawozdania w postaci dokumentacji zasobów wód podziemnych wybranego obszaru
bilansowego. Sprawdzian wiadomości z zakresu metod oceny zasobów wód podziemnych.
Opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu obliczania i dokumentowania zasobów wód podziemnych za
pomocą metod hydrologicznych i hydrogeologicznych.
KARTA PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Semestr: 3
Geologia
Nazwa przedmiotu:
Projektowanie,
budowa i
eksploatacja
ujęć wód
podziemnych
Kod przedmiotu: PROPOD
Forma zajęć/
Liczba godzin
Sposób
zaliczenia
wykład
30 godz.
E
dla specjalizacji H
Tryb studiów
Punkty
ECTS
3
stacjonarny
ćwiczenia
30 godz.
Język
Z
polski
2
Zakład Hydrogeologii Podstawowej
ćwiczenia: dr Lech Poprawski, mgr Michał Rysiukiewicz
wykład: dr Józef Kryza
Znajomość podstawowej terminologii w zakresie projektowania i budowy ujęć oraz technologii wierceń i innych
technik ich budowy; umiejętność wykonania projektów geologicznych różnych typów ujęć, znajomość zasad
nadzoru eksploatacji oraz elementy podstawowej wiedzy na temat budowy wodociągów, stacji uzdatniania
formalno - prawnych elementów zaopatrzenia w wodę.
Studenci hydrogeologii na wykładzie przyswajają podstawy teoretyczne budowy wodociągów, poznają historię
budowy ujęć charakterystykę typów ujęć wód podziemnych i podstawy ich wykonawstwa. Podstawową wiedzą
są zasady opracowywania koncepcji ujmowania wód podziemnych, obliczeń zapotrzebowania na wodę oraz
formalno- prawnej obsługi projektowania, budowy i eksploatacji ujęć. Omawiane są współczesne techniki
wiertnicze i sprzęt wiertniczy. Prezentowane są projekty i dokumentacje wraz metodami stosowanych badań
terenowych oraz obliczeń hydrogeologicznych i modelowania numerycznego zasobów ujęć, stref ochronnych i
przebiegu procesów starzenia się studni. Ćwiczenia są wprowadzeniem do metodyki projektowania ujęć,
hydrogeologicznej obsługi ich budowy, badań terenowych w trakcie projektowania, budowy i eksploatacji
różnych typów ujęć Studenci wykonują projekt budowy ujęcia, zasobową dokumentację hydrogeologiczną,
projekt strefy ochronnej, operat wodnoprawny, projekt regeneracji studni ujęcia oraz program ich likwidacji.
Student po zaliczeniu wykładu i zakończeniu ćwiczeń powinien opanować umiejętność samodzielnego
opracowania koncepcji ujęcia wód, projektu ujęcia i jego obsługi oraz realizowania programu zarządzania
wodami podziemnymi.
Temat
WYKŁADY
Liczba
godzin
Klasyfikacja ujęć,
historia rozwoju,
terminologia,
hydrogeologiczne
przesłanki wyboru
rodzaju ujęcia.
Elementy programu
zajęć.
Historia rozwoju ujęć wód. Klasyfikacja ujęć wód podziemnych.
Terminologia. Miejsce ujęć wody w systemie wodociągowym.
Geologiczne i hydrogeologiczne przesłanki wyboru rodzaju ujęcia.
Kryteria podziału ujęć na typy.
2
Omówienie programu wykładu i ćwiczeń. Literatura przedmiotu.
2
Ujęcia szybowe.
Ujęcia szybowe. Przydatność użytkowa studni szybowych, ich cechy
pozytywne i cechy negatywne. Ogólne zasady wykonywania studni
szybowych, projekt studni i problemy urzędowe. Zasady projektowania
studni szybowych, konstrukcja studni szybowych, wyposażenie studni.
Lokalizacja obiektu, wykonawstwo, typy obudowy. Problemy bhp.
Wydajność studni, ochrona ujęcia, eksploatacja i konserwacja studni.
4
Ujęcia studniami
wierconymi.
Charakterystyka ujęć wody za pomocą studni wierconych. Charakterystyka
wiertnic. Konstrukcja studni wierconej, kolumna filtrowa, rodzaje i dobór
filtrów, studnie bezfiltrowe. Obliczenia hydrogeologiczne ujęć wody za
pomocą studni pionowych.
6
Zasady
projektowania
studni wierconych.
Ocena zapotrzebowania na wodę. Koncepcja ujęcia. Projekt geologiczny
ujęcia wody. Hydrogeologiczna obsługa prac związanych z budową studni.
Dokumentowanie zasobów eksploatacyjnych. Opracowanie strefy ochrony
ujęcia. Opracowanie operatu wodnoprawnego na pobór wody i
eksploatację urządzeń.. Problemy formalno- prawne.
Charakterystyka ujęć wody za pomocą drenów i galerii drenażowych.
Klasyfikacje drenów, zasady konstrukcji studni, obliczenia
hydrogeologiczne drenów. Ujęcia wód za pomocą studni promienistych i
ich, rodzaje, zasady wykonania studni promienistych, obliczenia
hydrogeologiczne.
4
Ujęcia infiltracyjne.
Charakterystyka ujęć infiltracyjnych. Infiltracja naturalna i sztuczna,
studnie, rowy i baseny nawadniające, cykl pracy basenów, zasady
projektowania basenów zasilających, obliczenia hydrogeologiczne.
3
Ujęcia wody ze
źródeł.
Ujęcia wody ze źródeł, reżim hydrogeologiczny i regresja wydajności
źródeł, sposoby ujmowania wody ze źródeł.
2
Eksploatacja studni.
Sposoby czerpania wody ze studni, rodzaje i usytuowanie pomp,
zastosowanie lewarów, studnie zbiorcze.
Metody oceny sprawności studni na podstawie wyników próbnych
pompowań. Zagadnienia eksploatacji studni, procesy starzenia ujęć,
studnie zastępcze, przebieg eksploatacji studni, metody renowacji i
regeneracji studni.
6
Ujęcia za pomocą
drenów i studni
promienistych.
Ocena
zapotrzebowania na
wodę.
Opracowanie
koncepcji budowy
lub rozbudowy
ujęcia.
Opracowanie
projektu badań
geologicznych.
Hydrogeologiczna
obsługa wiercenia
studni.
Opracowanie
dokumentacji
hydrogeologicznej
ĆWICZENIA
Ocena zapotrzebowania na wodę. Zapotrzebowanie perspektywiczne.
3
2
Koncepcja ujęcia. Charakterystyka obszaru wodonośnego i wybór
lokalizacji ujęcia. Wybór typu ujęcia. Określenie potencjalnej wydajności
ujęcia i jakości wody. Wstępny projekt wodociągu.
2
Projekt geologiczny ujęcia wody. Zakres prac terenowych i
laboratoryjnych. Projekt techniczny studni lub innych ujęć. Wstępna ocena
kosztów budowy ujęcia.
Hydrogeologiczna obsługa prac związanych z budową studni. Nadzór nad
pracami wiertniczymi i pracami terenowymi.
2
Opracowanie zasobowej dokumentacji ujęcia. Ocena zasobów
eksploatacyjnych.
4
2
studni.
Projekt strefy
ochrony ujęcia.
Operat wodnoprawny studni.
Ujęcia wody za
pomocą studni
wierconych.
Próbne
pompowania.
Ocena wydajności
ujęć.
Obsługa
hydrogeologiczna
innych typów ujęć.
Ocena jakości i
uzdatnianie wody.
Eksploatacja ujęć.
Opracowanie strefy ochrony ujęcia. Wykonanie obliczeń metodami
empirycznymi. Ocena metodami modelowania numerycznego.
Opracowanie operatu wodnoprawnego na pobór wody i eksploatację
urządzeń.. Problemy formalno- prawne.
- zasady projektowania studni wierconych,
- dobór urządzeń wiertniczych
- konstrukcja studni,
- charakterystyka elementów kolumny filtrowej
- rodzaje i dobór filtrów,
- wyposażenie studni.
Zasady wykonywania i interpretacja próbnych pompowań:
- ocena sprawności hydraulicznej studni,
- ocena zasięgu i obliczanie parametrów hydrogeologicznych warstwy
wodonośnej,
- zeskok hydrauliczny,
- określanie współczynników oporów dodatkowych
Dopływ do studni i zespołu studni. Obliczanie depresji w studniach.
Ocena zasobów eksploatacyjnych.
Dreny, galerie drenażowe i studnie promieniste. Obliczenia hydrauliczne
drenów.
4
Jakość wody Typy zanieczyszczeń. Procesy uzdatniania. Stacje
uzdatniania wody.
Zagadnienia eksploatacji studni: proces starzenia ujęć, studnie zastępcze,
przebieg eksploatacji studni, metody renowacji studni. Badania
videokamerami. Opracowanie prezentacji technik regeneracyjnych.
2
2
2
2
2
2
2
Castany G., 1972: Poszukiwanie i eksploatacja wód podziemnych. WG Warszawa
Gonet A., Macuda J., 1995: Wiertnictwo hydrogeologiczne.>AGH Kraków
Jacques E., 1999: The Handbook of groundwater enginering.
Macioszczyk T., Rodzoch A., Frączek E., 1993: Projektowanie stref ochronnych źródeł i ujęć wód
podziemnych.
Mielcarzewicz W., 2000: Obliczanie systemów zaopatrzenia w wodę.
Siwek Z., Mańkowski M., 1981: Wyznaczanie parametrów hydraulicznych ujęcia na podstawie pompowań
próbnych. Warszawa.
Wieczysty A., 1982: Hydrogeologia inżynierska.
Wieczysty A., Gabryszewski T., 1985: Ujęcia wód podziemnych. Arkady. W-wa.
Dąbrowski S., Przybyłek J., 1980: Metodyka próbnych pompowań w dokumentowaniu zasobów wód
podziemnych.. Wyd. Geol., Warszawa.
Fetter C.W., 1994: Applied hydrogeology. MCPC, New York.
Pazdro Z., Kozerski B., 1990: Hydrogeologia ogólna. WG, Warszawa.
Pleczyński J.,1981. Odnawialność wód podziemnych. Wyd. Geologiczne. Warszawa
Wymagania formalne:
- uczestnictwo w zajęciach,
- opracowanie sześciu sprawozdań,
- opracowanie 2 prezentacji komputerowych,
- zaliczenie ćwiczeń terenowych,
- zaliczenie egzaminu.
Zajęcia są wprowadzeniem do uzyskania umiejętności, a w przyszłości uprawnień do samodzielnego
projektowania ujęć, hydrogeologicznej obsługi ich budowy, badań terenowych w trakcie projektowania, budowy
i eksploatacji różnych typów ujęć Studenci wykonują w grupach projekt budowy ujęcia, zasobową
dokumentację hydrogeologiczną, projekt strefy ochronnej, operat wodnoprawny, projekt regeneracji studni
ujęcia oraz program ich likwidacji. Student po zaliczeniu wykładu zakończeniu ćwiczeń powinien opanować
umiejętność samodzielnego opracowania koncepcji ujęcia wód, projektu ujęcia i jego obsługi. oraz realizowania
programu zarządzania wodami podziemnymi.

1 - Instytut Nauk Geologicznych

Transkrypt

Podobne dokumenty

kryteria jakości (wód podziemnych)

Hasło zanieczyszczenia-wod-podziemnych

151 Zbiornik Turek - Konin - Koło Legenda

Pobierz jako plik PDF - Państwowa Służba Hydrogeologiczna

Metody badań parametrów hydrogeologicznych

Bezpłatne kwali kacyjne kursy kwali kacyjne: Szkoła Policealna