Doradztwo regulacyjne: między prawem a wolnością gospodarczą

Domański Zakrzewski Palinka
Doradztwo regulacyjne:
między prawem
a wolnością gospodarczą
Częste i nieprzemyślane zmiany prawa mogą być dla
przedsiębiorców nie tylko źródłem dotkliwych przeszkód,
ale wręcz stanowić zagrożenie dla ich wolności
gospodarczej. Złemu prawu można jednak skutecznie
przeciwdziałać. Z pomocą przedsiębiorcom przychodzi
wówczas doradztwo regulacyjne.
Prawne ramy wykonywania działalności gospodarczej w Polsce ulegają ciągłym
zmianom. Zmiany te szczególnie odczuwają branże, które tradycyjnie podlegają licznym unormowaniom o charakterze
administracyjnym, jak energetyka, branża
farmaceutyczna, żywnościowa, tytoniowa
czy alkoholowa. Ponadto nowe prawo często bywa tworzone pod wpływem impulsów politycznych, a nie w odpowiedzi na
rzeczywiste potrzeby społeczne czy ekonomiczne. Niejednokrotnie rząd nie poddaje
projektów ustaw wystarczającym konsultacjom społecznym (o propozycjach rzadko
kiedy mają okazję wypowiedzieć się organizacje branżowe i biznesowe). W efekcie
powstające regulacje prawne są niskiej jakości, a niektóre z wprowadzanych zmian
wywołują nawet uzasadnione zastrzeżenia
Marcin Matczak
Doktor prawa, partner w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka,
specjalista w zakresie doradztwa
regulacyjnego i prawa administracyjnego. Kieruje zespołem prawa farmaceutycznego
i biotechnologii.
36
Prawo w firmie 2008
co do ich zgodności z konstytucją lub prawem wspólnotowym.
Co to jest doradztwo
regulacyjne
Gdy powstające prawo okazuje się szkodliwe dla wykonywania działalności gospodarczej, przedsiębiorcy zmuszeni są
podjąć dialog z rządem lub parlamentem.
W takich przypadkach pomocna może być
nowa usługa prawnicza, zwana doradztwem regulacyjnym. Istotą doradztwa regulacyjnego jest takie wpływanie na kształt
prawa, aby zapewnić jak najlepsze warunki prawne wykonywania działalności gospodarczej w danej branży. Doradztwo regulacyjne opiera się na dogłębnej analizie
skutków prawnych i ekonomicznych proponowanych lub istniejących uregulowań.
„
Prawnicy oceniają także zgodność unormowań z konstytucją oraz prawem Unii
Europejskiej. Podejmowane są również
konkretne działania w ramach prac komisji sejmowych lub przed Trybunałem
Konstytucyjnym. Działaniom tym towarzyszą często akcje informacyjne, skierowane do społeczeństwa, rządu oraz parlamentarzystów.
Przykład skutecznego
doradztwa regulacyjnego
Sposób działania prawników świadczących
usługi doradztwa regulacyjnego najlepiej
pokazać na konkretnym przykładzie. Posłużmy się więc wprowadzonym w Łodzi
zakazem korzystania w handlu detalicznym oraz w działalności usługowej z jednorazowych, bezpłatnych toreb foliowych,
które nie ulegają biodegradacji. Ten głośny
w całym kraju zakaz, którego inicjatorem
był jeden z miejskich radnych, już od samego początku wywoływał liczne kontrowersje. Niektórzy radni mieli wątpliwości
co do podstawy prawnej takiego przepisu.
Przeciwnicy pomysłu argumentowali także,
że wprowadzenie zakazu uderzy w swobodę działalności gospodarczej pewnej grupy
podmiotów: łódzkich detalistów oraz handlowców, a także wytwórców i przetwórców tworzyw sztucznych. Mimo tych wątpliwości uchwałą Rady Miasta Łodzi z 25
października 2007 roku zakaz korzystania z toreb foliowych w handlu detalicznym oraz w działalności usługowej został w mieście wprowadzony. Idąc za tym
przykładem, również inne miasta (Tychy,
Zabrze) postanowiły wprowadzić u siebie
podobne zakazy.
W zaistniałej sytuacji Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Tworzyw Sztucznych
zwróciło się o pomoc do kancelarii Domański Zakrzewski Palinka. Na jego prośbę
kancelaria przygotowała dwie opinie prawne. W pierwszej zostały przedstawione zarzuty wskazujące na niezgodność uchwały
Istotą doradztwa
regulacyjnego jest
takie wpływanie
na kształt prawa,
aby zapewnić jak
najlepsze warunki prawne
wykonywania działalności
gospodarczej
w danej branży.
radnych z ustawą o samorządzie gminnym.
Prawnicy zakwestionowali przede wszystkim dopuszczalność wprowadzenia zakazu
jako tzw. przepisów porządkowych. Zarzucili też uchwale, że jest niezgodna z konstytucyjną zasadą proporcjonalności we
wprowadzaniu ograniczeń wolności gospodarczej. W szczególności zakwestionowali przydatność zakazu dla zapewnienia ochrony środowiska na wystarczającym
poziomie. Wprowadzony zakaz można było bowiem bardzo łatwo ominąć. Z kolei
w drugiej opinii wskazali Polskiemu Stowarzyszeniu Przetwórców Tworzyw Sztucznych, w jaki sposób może doprowadzić do
uchylenia kontrowersyjnej uchwały. Prawnicy poradzili członkom stowarzyszenia,
by – między innymi – zwrócili się do wojewody łódzkiego i przedstawili mu argumentację prawną, zawartą w pierwszej
opinii, wykazującą niezgodność uchwały
z prawem. Opinia ta została także przez
stowarzyszenie upubliczniona.
Na skutek tych działań i pod wpływem
przedstawionej argumentacji prawnej wojewoda łódzki uchylił uchwałę zakazującą
korzystania z toreb foliowych jeszcze przed
wejściem jej w życie. Podobnie zachował
się wojewoda śląski co do uchwał podjętych w Tychach i Zabrzu. Inne miasta zaniechały wprowadzania podobnych zakazów na swoim terenie.
Opisany przykład jest doskonałą ilustracją tezy, że przedsiębiorcy mogą skutecznie
przeciwdziałać regulacjom prawnym ograniczającym swobodę prowadzonej przez
nich działalności gospodarczej. Muszą to
jednak robić w sposób efektywny, a zatem
korzystając z konkretnych, merytorycznych argumentów prawnych i ekonomicznych, trafiających do władz publicznych.
W tym właśnie celu została stworzona
usługa prawnicza pod nazwą „doradztwo
regulacyjne”.
„
Piotr Pawłowski
Piotr Pawłowski jest aplikantem
adwokackim, prawnikiem
w kancelarii Domański
Zakrzewski Palinka. Zajmuje
się zagadnieniami prawa
konstytucyjnego oraz kwestiami
doradztwa regulacyjnego.
Marcin Matczak, Piotr Pawłowski
Case
37