docPROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
download 
Reklamacja Transkrypt
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA I GMINY LEŚNA NA LATA 2013-2016 Z UWZGLĘDNIENIEM OKRESU 2017 - 2020 MIASTO I GMINA LEŚNA LEŚNA, W RZESIEŃ 2014 R. Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 Spis treści 1. Podstawa prawna- cel i zakres prognozy .................................................... 3 2. Główne cele Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna, których dotyczy prognoza............................................................................ 4 3. Powiązania Programu ochrony środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 z uwzględnieniem okresu 2017-2020 ....................................... 4 4. Stan środowiska............................................................................................ 5 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6. 4.7. 4.8. 4.9. 4.10. 4.11. Położenie geograficzne i rzeźba terenu. .......................................................... 5 Gleby-charakterystyka..................................................................................... 6 Surowce naturalne .......................................................................................... 6 Wody powierzchniowe..................................................................................... 7 Wody podziemne ............................................................................................ 7 Klimat .............................................................................................................. 8 Lasy ................................................................................................................ 8 Gleby-charakterystyka .................................................................................... 9 Stan i zagrożenia powietrza atmosferycznego .............................................. 10 Stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych .................................. 11 Stan i zanieczyszczenia gleb......................................................................... 13 Problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013-2016 z uwzględnieniem okresu 2017-2020 ......................................................... 14 5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. Zagrożenia związane z transportem i poważne awarie.................................. 14 Uciążliwość hałasu ........................................................................................ 15 Hałas komunikacyjny .................................................................................... 15 Hałas przemysłowy ....................................................................................... 15 Negatywny wpływ promieniowania elektromagnetycznego (PEM) ................ 16 Zagrożenia dla fauny i flory ........................................................................... 17 Zagrożenia spowodowane klęskami żywiołowymi oraz poważnymi awariami ....................................................................................................... 17 6. Aktualne problemy związane z ochroną środowiska na terenie gminy Leśna ........................................................................................................... 18 7. Cele ochrony środowiska na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym, krajowym i regionalnym z punktu widzenia prognozy .. 19 8. Przewidywane zmiany w środowisku wynikające z realizacji POŚ oraz negatywne skutki w przypadku braku jego realizacji ............................... 19 9. Podsumowanie ............................................................................................ 21 10. Streszczenie w języku niespecjalistycznym .............................................. 22 2 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 1. Podstawa prawna- cel i zakres prognozy Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z zm.) nakłada obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla m.in. programów przyjmowanych przez organy administracji. W tym celu organ opracowujący projekt dokumentu sporządza prognozę oddziaływania na środowisko. Prognoza oddziaływania na środowisko dla dokumentu o charakterze strategicznym, jakim jest Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013-2016 z uwzględnieniem okresu 2017 - 2020, ma na celu optymalizację procesu planowania i rozwoju, poprzez dostarczenie na wczesnym etapie decyzyjnym informacji o wpływie na środowisko podejmowanych decyzji zawartych w przedmiotowym Programie… Prognoza tego rodzaju określana mianem strategicznej różni się zasadniczo od ocen oddziaływania sporządzanych w przypadku realizacji konkretnych inwestycji. Ze względu na teoretycznie niemal nieograniczoną liczbę wariantów sporządzanego dokumentu, których selekcja opiera się w przeważającej części na przesłankach społecznych i gospodarczych w oparciu o przyjętą często wcześniej wizję i strategię rozwoju gminy. Dlatego też występuje zasadnicza trudność w określeniu „optymalności” proponowanych rozwiązań, celów, kierunków działań średniookresowych i krótkookresowych. Dbałość o środowisko jest obowiązkiem gminy (jednak nie jest jej podstawowym zadaniem) następuje w trakcie realizacji celów społecznych i gospodarczych. Ocenie w niniejszej prognozie podlegają oddziaływania wynikające z zapisów programu, a nie wizja polityki ekologicznej gminy poprzez niego wprowadzanej. Zgodnie z wymaganiami ustawy dla pozostałych dokumentów ustalających kierunki i ramy rozwoju (MPZP, Strategia rozwoju, Plan gospodarki odpadami itp.) sporządzane są odrębne prognozy oddziaływania na środowisko. Niniejsza prognoza dotyczy zapisów programu ochrony środowiska na szczeblu gminnym, a więc dokumentu, który z założenia ma za zadanie określić zadania ograniczające negatywne skutki rozwoju i wspierające ochronę przyrody na jej terenie. Cel i działania uwzględnione w programie w większości nie powodują znaczących oddziaływań na środowisko i w związku z tym nie podlegają szczegółowej analizie w prognozie oddziaływania na środowisko. Ze względu na specyfikę dokumentu objętego prognozą, skoncentrowano się w niej, zgodnie z wymaganiami art. 51. ustawy, na oczekiwanych efektach ekologicznych realizacji programu oraz przekształceniach środowiska w przypadku jego zaniechania. Jedną z podstawowych przesłanek sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko 3 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 (w ramach oceny strategicznej) jest jej włączenie w proces doskonalenia ocenianego dokumentu. W tym ujęciu prognoza jest jednym z elementów wieloetapowej procedury zmierzającej do wypracowania akceptowanych przez wszystkie strony, optymalnych w danych warunkach merytoryczno-prawnych, rozwiązań strategicznych. 2. Główne cele Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna, których dotyczy prognoza W Programie ochrony środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013-2016 z uwzględnieniem okresu 2017-2020 wyznaczono cele strategiczne, długoterminowe do 2020 r. oraz cele krótkoterminowe i kierunki działań w niżej wyszczególnionych kategoriach: powietrze atmosferyczne, hałas, pola elektromagnetyczne, gleby, kopaliny, wody powierzchniowe i podziemne, gospodarka odpadami przyroda i krajobraz, nadzwyczajne zagrożenia środowiska, zarządzanie środowiskowe, edukacja ekologiczna. Program opisuje priorytety polityki ekologicznej gminy, które uwzględniają przede wszystkim zadania własne gminy z zakresu ochrony środowiska, oraz pozostałe kierunki działań, których realizację gmina prowadzić będzie na zasadzie ich inicjowania i współpracy z innymi organami administracji rządowej i samorządowej oraz podmiotami gospodarczymi. Przedstawiono aktualny stan wszystkich niezbędnych elementów środowiska i m.in. na tej podstawie sprecyzowano cele i działania gminy w okresie realizacji programu. 3. Powiązania Programu ochrony środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 z uwzględnieniem okresu 2017-2020 Program ochrony środowiska powinien uwzględniać zapisy programów wyższego szczebla tzn. powiatowych i wojewódzkich oraz ogólne wskazówki wynikające z polityki ekologicznej państwa. Program uwzględnia cele, kierunki działania i zadania określone w tych dokumentach. Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy programu, jako dokumentu o randze strategicznej, a nie poszczególnych zadań inwestycji i nieinwestycyjnych w nim 4 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 ujętych. Dla każdej inwestycji mogącej powodować istotne zmiany w środowisku wykonywane są odpowiednie oceny oddziaływania na środowisko na podstawie odrębnych przepisów. 4. Stan środowiska 4.1. Położenie geograficzne i rzeźba terenu. Gmina pod względem geograficznym położona jest w zachodniej części Bloku Przedsudeckiego, w makroregionie Pogórze Zachodniosudeckie, w mezoregionie Pogórze Izerskie. Obszar gminy rozciąga się w obrębie następujących mikroregionów (J. Kondracki, 1994 r.): Przedgórza Izerskie w południowej części gminy, Wzgórz Zalipiańskich w północno-zachodniej części gminy, Dolina Kwisy w północno-wschodniej i środkowej części gminy, Wzniesienia Radoniowskie w północnej części gminy. Gmina miejsko-wiejska Leśna położona jest w południowo - zachodniej części województwa dolnośląskiego i południowej części powiatu lubańskiego. Od strony północno-zachodniej gmina graniczy z gminą Platerówka, od północy z miastem Lubań, od strony wschodniej z gminą Olszyna oraz gminą Mirsk i Gryfów Śląski w powiecie lwóweckim, od południa z gminą Świeradów Zdrój i od południa i południowego-zachodu granica gminy miejsko-wiejskiej Leśna pokrywa się z granicą państwa, tj. sąsiaduje z Republiką Czeską. Od stolicy województwa dolnośląskiego gmina położona jest w odległości ok. 145 km, natomiast miasto Leśna od miasta powiatowego Lubań leży w odległości 12 km. Obszar gminy ma pod względem morfologicznym charakter pagórkowaty. W krajobrazie widocznie dominują nad otoczeniem wzgórza bazaltowe, często przypominając kształtem stożki wulkaniczne. Wzniesienia zbudowane z gnejsów są łagodniejsze. Powierzchnia terenu gminy obniża się z południa od wysokości ok. 492 m n.p.m. w okolicy Grabiszyc Górnych w kierunku południowym do rzędnych ok. 220 m n.p.m. w okolicy wsi Kościelniki Średnie. Różnica wysokości między najniżej (dolina Kwisy pod Kościelnikami Średnimi, 217m n.p.m.) i najwyżej (Góra Wojkowa, 502 m n.p.m.) położonymi punktami w gminie dochodzi do około 285 m. 5 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 4.2. Gleby-charakterystyka Na obszarze gminy występują gleby brunatne (50 %), w kilku odmianach, z przewagą gleb brunatnych kwaśnych i gleb brunatnych właściwych. W rejonach położonych wyżej, wyszczególnione gleby wykształciły się na litych skałach metamorficznych, natomiast na terenach położonych niżej gleby zostały wykształcone na czwartorzędowych skałach okruchowych. W dolinach rzek występują wąskie strefy mad rzecznych (7%). Na kształtowanie się rolniczej przydatności gleb poza rzeźbą terenu i klimatu mają również duży wpływ czynniki glebowe takie jak: skład mechaniczny, miąższość poziomu próchnicznego oraz głębokość występowania szkieletu. Pod względem rolniczej przydatności gleb, użytki rolne należą do 11 kompleksów. W gruntach ornych największy udział ma kompleks 10 pszenny górski (49 %), w użytkach zielonych: kompleks 2z użytki zielone średnie (94 %). Obszar gminy charakteryzuje się gruntami średniej jakości. Najlepsze gleby są w północnej części gminy, a najsłabsze w Pobiednej, Świeciu i w Stankowicach. W gleboznawczej klasyfikacji gruntów ornych przeważają gleby klas III i IV. Łącznie zajmują 93 % powierzchni gruntów ornych w gminie, w tym gleby klas III – 40 %, klas IV – 53%. Największy areał zajmuje klasa IVa (39 % powierzchni gruntów ornych). Klasa I nie występuje, natomiast klasa II zajmuje jedynie 1,2 % powierzchni gruntów ornych. Grunty najniższych klas V i VI 5,6 % gruntów ornych. Grunty najsłabszej klasy VI stanowią jedynie 10 ha (0,3 %). 4.3. Surowce naturalne Gmina Leśna położona jest na terenie charakteryzującym się występowaniem surowców naturalnych, spośród których należy wyróżnić bazalt, bentonit i kruszywa naturalne. Udokumentowane złoża surowców naturalnych występują głównie w środkowej części gminy oraz na granicy z gminą Platerówka. Bazalty występujące w rejonie Lubania i Leśnej należą do największych w Polsce. Występują tu przede wszystkim w postaci pokryw lawowych, rzadziej kominów wulkanicznych i pochodzą z okresu młodego trzeciorzędu. Miąższość pokryw bazaltowych sięga 60m. Eksploatację bazaltów w tym rejonie rozpoczęto w XIX w. Występujące na terenie gminy bentonity mogą mieć różne zastosowanie np. do produkcji koagulantów do oczyszczania wód i ścieków. W przeszłości eksploatowane były złoża gnejsów, obecnie kamieniołomy są nieczynne. Jednocześnie brak jest rozpoznania przydatności tych surowców oraz ich zasobów. Występujący w okolicy 6 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 Świecia i Grabiszyc kwarc żyłowy nie posiada zastosowania przemysłowego ze względu na zanieczyszczenia tlenkami żelaza oraz małą miąższość. Według stanu zasobów na dzień 31.12.2008 r. (na podstawie danych PIG) na terenie gminy prowadzona jest eksploatacja surowców ze złoża Leśna – Brzozy przez INK Sp. z o.o. – obecnie Kruszywa Polskie Sp. z o.o. 4.4. Wody powierzchniowe Gmina Leśna leży w dorzeczu środkowego odcinka rzeki Kwisy, która jest lewostronnym dopływem Bobru. Kwisa w przepływa północno-wschodniej i w północno-środkowej części gminy, przez obręby: Złoty Potok, Złotniki Lubańskie, Stankowice, miasto Leśna, Smolnik, Szyszkowa, Kościelniki Górne i Średnie. Długość Kwisy na terenie gminy wynosi prawie 19 km. Na terenie gminy Kwisę zasila szereg potoków, największymi z nich są dopływy lewobrzeżne: Bruśnik, Miłoszowski Potok i Grabiszówka. Ponadto przez teren gminy, w jej południowej części przepływa rzeka Łużyca. W ramach ochrony przeciwpowodziowej w dwóch miejscach na Kwisie stworzono sztuczne zbiorniki wodne: Jezioro Leśniańskie - o powierzchni 140 ha, utworzone w 1908 r. z kamienną zaporą w okolicy Złotnik Lubańskich. Przy zbiorniku działa elektrownia wodna o mocy 2,4 MW, Jezioro Złotnickie - o powierzchni 125ha, utworzone w 1924 r. z kamienną zaporą w okolicy Leśnej. Przy zbiorniku działa elektrownia wodna o mocy 4,2 MW. Zbiorniki te poza funkcją retencyjną, spełniają również istotną rolę rekreacyjną i krajobrazową. 4.5. Wody podziemne Na terenie gminy można wydzielić 2 rodzaje wód podziemnych: wody typu warstwowego występujące w osadach holoceńskich i plejstoceńskich, wody szczelinowe występujące łyszczykowych i bazaltów. w obrębie gnejsów, granitów, łupków Poziom wód w osadach holoceńskich występuje do głębokości 2 m. Woda w tym poziomie gromadzi się w piaszczysto – madowych osadach den dolinnych. Poziom wód podziemnych w osadach plejsctoceńskich występuje na większych głębokościach. Wody te gromadzą się w utworach piaszczysto – żwirowych pochodzenia rzecznego, lodowcowego i wodnolodowcowego. 7 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 Wody szczelinowe są częściowo odprowadzane przez liczne wysięki i potoki. W gruntach skalistych przepływają przez liczne szczeliny, natomiast ich ilość, głębokość występowania i kierunek przepływu są zmienne. Brak głównych zbiorników wód podziemnych na terenie gminy. 4.6. Klimat Klimat obszaru gminy Leśna kształtuje się pod wpływem mas powietrza napływających znad Atlantyku i Skandynawii, rzadziej znad północnej Afryki i południowej Europy. Jest to klimat o dominujących cechach oceanicznych, umiarkowanie chłodny i wilgotny. 4.7. Lasy Gospodarka leśna jest powiązana z gospodarką wiejską (funkcjonalnie i obszarowo), dla której często stanowi alternatywną lub uzupełniającą formą aktywności ekonomicznej. W związku z tym, grunty rolne o niskiej jakości, nieprzydatne do użytkowania rolniczego przeznaczane są do zalesienia. Zalesienia także korzystnie wpływają na strukturę użytkowania ziemi, jak również na warunki produkcji rolniczej i powinny był połączone z wprowadzeniem rolnictwa ekologicznego. Gmina miejsko-wiejska Leśna posiada opracowany projekt granicy polno-leśnej, w której określono tereny przewidziane do zalesienia. Zgodnie z tymi zapisami łączna powierzchnia przeznaczona do zalesienia wyniosła 1469,21 ha (wg danych z 2000 r.). Docelowo zaprojektowano 37 kompleksów leśnych o łącznej powierzchni 3 928,78 ha. Największe planowane kompleksy położone są na terenie wsi Świecie (791,83 ha) i Stankowice (762,93 ha). Duże kompleksy leśne zlokalizowane są we wsi: Grabiszyce Górne, Grabiszyce Dolne, Grabiszyce Średnie, Miłoszów, Szyszkowa i Świecie. Najmniejsze kompleksy mają powierzchnię ok. 5 ha. Zalesienia gruntów rolnych prowadzono w latach 2002 – 2003, na łącznej powierzchni 11,86 ha (Pobiedna – 8,6893 ha, Stankowice – 2,09 ha, Złoty Potok – 1,08 ha). Istniejące zalesienie na terenie gminy jest stosunkowo wysokie, jednak nie zapewnia spełnienia wymogów Krajowego Programu Zwiększania Lesistości dla 2020 r. W związku z tym, należy dążyć do dalszego zalesiania terenów nieprzydatnych rolniczo zgodnie z opracowanym Operatem projektowanej granicy polno-leśnej, w którym określono tereny do zalesienia. Uwzględniając stan istniejący oraz prognozę wynikającą z planowanych do zalesienia terenów, gmina powinna osiągnąć wskaźnik lesistości ok. 37%, przy planowanym stopniu lesistości powiatu wynoszącym 25%. 8 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 4.8. Gleby-charakterystyka Na podstawie inwentaryzacji przyrodniczej przeprowadzonej na terenie miasta i gminy Leśna w 1994 r. stwierdzono występowanie 19 gatunków roślin chronionych, występujących łącznie na 135 stanowiskach, w tym 11 gatunków objętych ochroną całkowitą występujących na 47 stanowiskach i 8 gatunków objętych ochroną częściową występujących na 88 stanowiskach. Do roślin chronionych występujących na terenie miasta i gminy należą: barwinek pospolity, bluszcz pospolity, cis pospolity, kalina koralowa, konwalia majowa, kopytnik pospolity, kruszyna pospolita, listera jajowata, marzanka wonna, naparstnica purpurowa, paprotka zwyczajna, pierwiosnka lekarska, podrzeń żebrowiec, sromotnik bezwstydny, storczyk plamisty, śniedek baldaszkowaty, śnieżyca wiosenna, śnieżyczka przebiśnieg, wawrzynek wilczełyko. Stwierdzono występowanie 32 gatunków ssaków, w tym 11 jest objętych ochroną gatunkową. Są to przeważnie gatunki pospolite na terenie całego kraju. Również w 1994 r. stwierdzono występowanie 113 gatunków ptaków (jastrząb, krogulec, pliszka górska, kruk, czyż, gil, turkawka, siniak, przepiórka), w tym 103 lęgowe i prawdopodobnie lęgowe, 10 – przelotnych i zalatujących. Jest to znaczące biorąc pod uwagę podgórski charakter obszaru, brak większych obszarów podmokłych i zbiorników wodnych nadających się do zasiedlania przez ptaki wodno-błotne. wśród gatunków stwierdzonych w gminie 5 to gatunki zagrożone na Śląsku (m.in. derkacz, przepiórka, kobuz), 12 – to gatunki potencjalnie zagrożone. Z płazów na terenie gminy występuje m.in. traszka zwyczajna, traszka górska, ropucha szara, żaba trawna, żaba jeziorkowa, żaba moczarowa, z gadów m.in.: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, zaskroniec zwyczajny. Z nietoperzy występuje tu m.in. nocek duży, nocek rudy, gacek brunatny, mopek, z ryb: pstrąg potokowy i strzelba potokowa. Ornitofauna składa się głównie z gatunków wodnych oraz łąkowych i polnych. Fauna ptaków wodnych występuje przede wszystkim nad jeziorami Leśniańskim i Złotnickim. Można wyróżnić wśród nich różne gatunki perkozów, kaczek i chruścieli jak np. perkoz dwuczuby, perkoz rdzawy, perkozka, cyraneczka, cyranka, krzyżówka, głowienka, czernica, kokoszka wodna i łyska. Nad jeziorem Złotnickim występuje dodatkowo świstunka górska – gatunek, który w Polsce gnieździ się tylko wyjątkowo. Wśród gatunków związanych z łąkami i polami występują ginące na zachodzie Europy gatunki takie jak: derkacz, przepiórka, ortolon, potrzeszcz, świerszczak i strumieniówka. Nad środkową Kwisą można również znaleźć pluszcza i pliszkę górską. Dorzecze Kwisy to obszar występowania zimorodka, z którym często sąsiaduje sieweczka rzeczna, brodziec piskliwy i remiz. W dorzeczu Kwisy również można 9 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 spotkać drapieżne ptaki z rodziny jastrzębiowatych i sokołowatych. W okresie lęgowym spotkać można trzmielojada, jastrzębia, krogulca, myszołowa, pustułkę i kobuza. Wśród gatunków zagrożonych występują: brodziec samotny, srokosz, płomykówka, dzięcioł średni, pokrzewka jarzębata. Wśród ssaków należy wyróżnić: owadożerne: jeż zachodni, kret, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, zębiałek karliczek, pilchowate: orzesznica, gryzonie: wiewiórka czarna i ruda, nornikowate i myszowate, drapieżne: lis, wydra, kuna leśna, kuna domowa, tchórz, gronostaj, łasica, parzystokopytne: dzik, jeleń, sarna i daniel. Na terenie gminy stwierdzono również kilka gatunków nietoperzy: borowiaczek, borowiec leśny, nocek Bechsteina, karlik malutki, nocek wąsatek, mopek. Wszystkie należą do szczególnie zagrożonej grupy zwierząt, więc objęte są ochroną. Występują w starych sztolniach między Leśną, a Świeciem, ruinach, starych kościołach, oraz w sędziwych, dziuplastych drzewach. Ryby występujące w Kwisie na terenie gminy to ryby łososiowate (głowacica, troć wędrowna). Ryby objęte całkowitą ochroną to: śliz, strzebla potokowa, różanka oraz piskorz. Ponadto w Kwisie występuje minóg strumieniowy. Wśród gatunków cieszących się zainteresowaniem wędkarzy należy wymienić: węgorza, pstrąga potokowego, lipienia, szczupaka, miętusa, karasia, okonia, klenia i inne gatunki pospolite. Jeziora Leśniańskie i Złotnickie są intensywnie zarybiane takimi gatunkami jak: lin, leszcz, karp, sum i sandacz. 4.9. Stan i zagrożenia powietrza atmosferycznego Na terenie gminy Leśna występują zorganizowane i niezorganizowane źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza. Gmina nie posiada już zakładów, które znajdują się na „liście zakładów uciążliwych dla środowiska w skali województwa”, a także w „liście krajowej” („Lista 80”). Głównym źródłem emisji są: procesy grzewcze, w tym również z tzw. niskich źródeł emisji procesy technologiczne kilku zakładów źródła komunikacji samochodowej oddziaływania transgraniczne, o czym może świadczyć podwyższona wartość stężenia ozonu w powietrzu. Obszar miasta i gminy Leśna znajduje się w strefie międzynarodowego programu regionalnego „Czarny Trójkąt”. Głównym celem tego programu jest doprowadzenie warunków środowiska do norm europejskich. W okolicach Leśnej zlokalizowane 10 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 są stacje monitoringowe uruchomione w ramach ww. programu. W związku z tym, jakość powietrza uzależniona jest głównie od lokalnych źródeł zanieczyszczeń, jednak nie można całkowicie wykluczyć oddziaływania zanieczyszczeń transgranicznych. Źródłem wprowadzania tzw. emisji niskiej są indywidualne przestarzałe układy grzewcze opalane głównie niskowartościowym węglem o dużej zawartości siarki i popiołu, ale także odpadami, co powoduje często emisję specyficznych substancji. Udział emisji niskiej w ogólnej ilości emitowanych do powietrza zanieczyszczeń jest trudny do zbilansowania ze względu na rozproszenie źródeł emisji. Jednak ze względu na lokalizację źródeł niskiej emisji oraz warunki, w jakich zanieczyszczenia wprowadzane są do atmosfery, ich wpływ na lokalny stan czystości powietrza jest z reguły istotny. Badania monitoringowe stężenia dwutlenku siarki na terenie gminy wykazują ośmiokrotnie większe wartości w sezonie grzewczym niż pozagrzewczym. Na obszarach sąsiadujących z gminą stężenia SO2 w sezonie grzewczym są większe 2-7-krotnie od stężenia sezonu pozagrzewczego. Emisja ze źródeł komunikacyjnych jest kolejnym źródłem zanieczyszczenia powietrza. Zwiększająca się na drogach liczba pojazdów samochodowych, prowadzi do wzrostu emisji dwutlenku azotu, tlenku węgla, węglowodorów i ołowiu. Zanieczyszczenie ze źródeł komunikacyjnych wprowadzane są na niskich wysokościach, w związku, z czym w bezpośrednim sąsiedztwie ulic o dużym natężeniu, mogą występować podwyższone ich wartości. 4.10. Stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych Wody powierzchniowe Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód rzeki Kwisy są: ścieki bytowe i przemysłowe pochodzące z ośrodków miejskich: Świeradów, Lubań, ścieki bytowe i przemysłowe pochodzące z gmin miejsko-wiejskich: Mirsk, Lubomierz, Gryfów Śląski, Leśna, Nowogrodziec, ścieki bytowe pochodzące z wiejskich ośrodków gminnych: Olszyna, Osiecznica. W 2012 roku na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna w ramach programu monitoringu wód płynących przeprowadzono badania rzek: Kwisa – poniżej ujścia Oldzy, Kwisa – zbiornik Złotnik, Kwisa – zbiornik Leśna, Kwisa – powyżej Kliczkówki, 11 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 Miłoszowski potok – ujście do Kwisy W porównaniu do wyników pomiarów wykonanych w 2007 roku stan wód rzeki Kwisa w przekroju pomiarowo-kontrolnym poniżej ujścia Oldzy wg stanu na 2012 rok nie uległ poprawie. o niezadowalającym stanie Ponownie wskaźniki fizykochemiczne przeważyły jakości wód – przekroczone zostały stężenia średnioroczne i maksymalne (PSD). Badania w przekroju ujścia Potoku Miłoszowskiego wskazują na utrzymanie jakości wód w stosunku do roku 2007. Stan wód został w 2012 roku określony jako dobry. Stwierdzono ogólną poprawę stanu jakości wód powierzchniowych na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna. Wody podziemne Na obszarze gminy miejsko-wiejskiej Leśna występują dwa rodzaje wód podziemnych: wody typu warstwowego występujące w osadach holoceńskich i plejstoceńskich, wody szczelinowe występujące w obrębie gnejsów, granitów, łupków łyszczykowych i bazaltów. Poziom wód podziemnych w osadach holoceńskich występuje do głębokości 2 m. Woda w tymcpoziomie gromadzi się w piaszczysto – madowych osadach den dolinnych. Poziom wód podziemnych w osadach plejstoceńskich występuje na większych głębokościach. Wody te gromadzą się w utworach piaszczysto – żwirowych pochodzenia rzecznego, lodowcowego i wodnolodowcowego. Wody szczelinowe są częściowo odprowadzane przez liczne wysięki i potoki. W gruntach skalistych przepływają przez liczne szczeliny, natomiast ich ilość, głębokość występowania kierunek przepływu nie są znane. Na terenie gminy nie występują główne zbiorniki wód podziemnych. Wody podziemne ujmowane na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna odpowiadają II i III klasie czystości, tj. dobrej i zadawalającej jakości wód, natomiast na obszarach sąsiednich wody z tych utworów wykazują I i II klasę czystości, tj. bardzo dobrą i dobrą jakość wód. 12 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 4.11. Stan i zanieczyszczenia gleb Na obszarze gminy występują gleby brunatne (50 %), w kilku odmianach, z przewagą gleb brunatnych kwaśnych i gleb brunatnych właściwych. W rejonach położonych wyżej, wyszczególnione gleby wykształciły się na litych skałach metamorficznych, natomiast na terenach położonych niżej gleby zostały wykształcone na czwartorzędowych skałach okruchowych. W dolinach rzek występują wąskie strefy mad rzecznych (7%). Na kształtowanie się rolniczej przydatności gleb poza rzeźbą terenu i klimatu mają również duży wpływ czynniki glebowe takie jak: skład mechaniczny, miąższość poziomu próchnicznego oraz głębokość występowania szkieletu. Pod względem rolniczej przydatności gleb, użytki rolne należą do 11 kompleksów. W gruntach ornych największy udział ma kompleks 10 pszenny górski (49 %), w użytkach zielonych: kompleks 2z użytki zielone średnie (94 %). Obszar gminy charakteryzuje się gruntami średniej jakości. Najlepsze gleby są w północnej części gminy, a najsłabsze w Pobiednej, Świeciu i w Stankowicach. W gleboznawczej klasyfikacji gruntów ornych przeważają gleby klas III i IV. Łącznie zajmują 93 % powierzchni gruntów ornych w gminie, w tym gleby klas III – 40 %, klas IV – 53%. Największy areał zajmuje klasa IVa (39 % powierzchni gruntów ornych). Klasa I nie występuje, natomiast klasa II zajmuje jedynie 1,2 % powierzchni gruntów ornych. Grunty najniższych klas V i VI 5,6 % gruntów ornych. Grunty najsłabszej klasy VI stanowią jedynie 10 ha (0,3 %). Znaczna część użytków rolnych jest o odczynie kwaśnym i bardzo kwaśnym, a także zagrożona erozją powierzchniową. Podatność gruntów na spływy powierzchniowe dotyczy ok. 4300 ha (68 %) użytków rolnych, co wynika z naturalnego ukształtowania terenu i słabej jakości gleb. W obrębach zagrożenie erozją dotyczy od 1,4 % użytków rolnych w Zaciszu do powyżej 90 % w Smolniku i w Grabiszycach Średnich. Aż w 12 obrębach spływy powierzchniowe gleb obejmują ponad 60 % użytków rolnych. Największą powierzchnią grunty zagrożone erozją zajmują w Stankowicach – 685 ha i w Świeciu – 569 ha. Zgodnie z „Inwentaryzacją osuwisk oraz zasad i kryteriów wyznaczania obszarów predysponowanych do występowania i rozwoju ruchów masowych w Polsce Pozakarpackiej” opracowaną w 2006 r. przez Zakład Geologii Środowiskowej, Państwowego Instytutu Geologicznego na terenie gminy występują dwa osuwiska mas ziemnych: w Złotnikach Lubańskich na zboczu doliny rzecznej Kwisy (osuwisko aktywne, zmiany zachodzą corocznie), 13 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 na zboczu Jeziora Złotnickiego (osuwisko mało aktywne, zmiany zachodzą w cyklu wieloletnim). Ponadto wg Państwowego Instytutu Geologicznego na terenie gminy Leśna znajdują się grunty podatne na występowanie osuwisk. Jednak są to wstępne dane informujące o możliwej predyspozycji obszarów do rozwoju ruchów masowych, nie potwierdzone wywiadem terenowym. Informacje te wynikają jedynie z budowy geologicznej i morfologii terenu. Problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013-2016 z uwzględnieniem okresu 2017-2020 5.1. Zagrożenia związane z transportem i poważne awarie 5. Transport jest poważnym źródłem zanieczyszczeń środowiska zarówno w skali lokalnej jak i globalnej. Jest on związany z emisją zanieczyszczeń do powietrza jak i zwiększeniem natężenia hałasu. W ostatnich latach w Polsce nastąpił gwałtowny rozwój transportu drogowego, prawie dwukrotnie wzrosła liczba prywatnych samochodów. Wzrost ilości samochodów wiąże się również z powstawaniem ilości odpadów wskutek wycofywania z ruchu pojazdów już wyeksploatowanych. Znaczącym zagrożeniem dla środowiska mogą być również zbiorniki magazynowe substancji znajdujące się na stacjach paliw oraz urządzenia techniczne w zakładach magazynujących lub stosujących w procesie produkcji toksyczne środki przemysłowe (amoniak, chlor, produkty ropopochodne). Zagrożenia powodowane przez wszelkiego typu awarie infrastruktury technicznej stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz katastrofy wywołane przez siły natury powodują konieczność prewencji i przeciwdziałania w celu zapewnienia bezpieczeństwa gminy. Zgodnie z definicją „poważna awaria” – to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Na terenie gminy Leśna mogą wystąpić zagrożenia naturalne (powodzie, pożary, wichry, susze, gradobicia). Na obszarze gminy nie występują zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku mogące stanowić przyczynę powstania. Brak również dróg, którymi przewożone są materiały niebezpieczne. 14 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 5.2. Uciążliwość hałasu Ze względu na środowisko występowania, główne źródła hałasu występujące na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna należy podzielić na: komunikacyjne, wywoływane przez środki transportu, przemysłowe, wywoływane wszelkiego rodzaju procesami technologicznymi. 5.3. Hałas komunikacyjny Źródłem hałasu komunikacyjnego na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna jest ruch drogowy. Czynnikami wpływającymi na poziom hałasu komunikacyjnego są: natężenie i płynność ruchu, prędkość pojazdów i ich stan techniczny, stan nawierzchni dróg, nachylenie jezdni, kultura jazdy kierowców. Wzrost uciążliwości hałasu komunikacyjnego jest spowodowany głównie rosnącą liczbą pojazdów, brakiem modernizacji dróg i wydłużeniem w czasie szczytu komunikacyjnego. Najbardziej narażeni na hałas są mieszkańcy osiedli i budynków zlokalizowanych wzdłuż ruchliwych tras komunikacyjnych, do których należy zaliczyć przebiegające przez miasto i gminę drogi wojewódzkie. W 2008 r. Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu zleciła wykonanie pomiarów poziomów hałasu komunikacyjnego przy drogach wojewódzkich w tym m. in. na terenie Leśnej. Z badań wynika, że w badanym punkcie pomiarowym w Leśnej występowały przekroczenia dopuszczalnych wartości w porze nocnej (o 4,1 dB), natomiast w porze dziennej nie odnotowano przekroczeń wartości dopuszczalnych. 5.4. Hałas przemysłowy Poziomy hałasów przemysłowych kształtują się w sposób indywidualny dla każdego obiektu i zależą od zbioru maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności obudowy hal przemysłowych oraz prowadzonego procesu technologicznego. Zakłady przemysłowe i warsztaty usługowe są źródłami hałasu o ograniczonym zasięgu oddziaływania, wpływają one na warunki klimatu akustycznego, jednakże wpływ ten ma charakter lokalny. Takie stacjonarne źródła hałasu mogą jednak 15 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 powodować uciążliwości dla osób zamieszkujących w ich najbliższym sąsiedztwie i podlegają ciągłej presji tego zjawiska. Przyczynami związanymi z występowaniem niekorzystnych warunków akustycznych powodowanymi działalnością zakładów usługowych i przemysłowych są: błędne decyzje lokalizacyjne, brak odpowiednich zabezpieczeń akustycznych źródeł hałasu po zewnętrznej stronie budynków, nieodpowiednia izolacyjność akustyczna ścian, okien i drzwi, niewłaściwy dobór środków transportu wewnętrznego i dróg zakładowych, niewłaściwa organizacja pracy i praca przy otwartych drzwiach. Obecnie na terenie gminy nie stwierdzono problemu związanego z uciążliwością hałasu przemysłowego. Źródła hałasu przemysłowego oddziaływają jedynie lokalnie, ograniczają się głównie do terenu danego zakładu. 5.5. Negatywny wpływ promieniowania elektromagnetycznego (PEM) Pole elektromagnetyczne wpływa negatywnie na przebieg procesów życiowych organizmu oraz zmienia warunki bytowania człowieka. W jego wyniku mogą wystąpić zaburzenia funkcji ośrodkowego układu nerwowego, układów: rozrodczego, hormonalnego i krwionośnego oraz narządów słuchu i wzroku. Obecność pól elektromagnetycznych ma również degenerujący wpływ na rośliny i zwierzęta: u roślin – opóźniony wzrost i zmiany w budowie zewnętrznej, u zwierząt – zaburzenia neurologiczne, zakłócenia wzrostu, żywotności i płodności. Źródłami niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego mającego negatywny wpływ na środowisko są: linie przesyłowe energii elektrycznej, stacje elektroenergetyczne, stacje radiowe i telewizyjne, stacje telefonii komórkowej, urządzenia diagnostyczne, niektóre urządzenia przemysłowe. Według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 Nr 192, poz. 1883) pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w otoczeniu stacji i linii elektroenergetycznych wykonuje się, jeżeli ich napięcie znamionowe jest równe bądź wyższe niż 110 kV. Stacje i linie elektroenergetyczne oprócz promieniowania 16 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 elektromagnetycznego wytwarzają również hałas i wibracje, uzewnętrzniające się szczególnie w okresach podwyższonej wilgotności powietrza. Dotychczasowe badania prowadzone przez WIOŚ na bardziej zurbanizowanych terenach niż obszar miasta i gminy Leśna wykazały, że dopuszczalna wartość promieniowania nie została przekroczona. 5.6. Zagrożenia dla fauny i flory Na stan zadrzewienia enklaw leśnych negatywnie wpływa przede wszystkim czynnik antropogeniczny. Oprócz tego na kondycję lasów ma także wpływ presja zanieczyszczeń powietrza oraz obniżenie poziomu wód gruntowych, na skutek powtarzających się w ostatnich latach susz. Zanieczyszczenie powietrza oraz susze powodują osłabienie drzewostanów, przez co są one bardziej podatne na ataki szkodników owadzich. Przebudowa drzewostanów, przeprowadzona w wyniku planowej gospodarki leśnej, może skutkować stopniową renaturalizacją lasów w bliskiej przyszłości. Jest to zdecydowanie korzystne zjawisko. Stan zbiorowisk roślinnych w sposób bezpośredni oddziałuje na świat zwierząt opisywanego obszaru. Niestety, obecne zanikanie naturalnych obszarów podmokłych, zadrzewień i zakrzewień ma zdecydowanie negatywny wpływ na różnorodność gatunkową fauny, prowadząc krańcowo do zanikania gatunków związanych ze specyficznymi siedliskami. Równie zły wpływ na faunę ma stosowanie herbicydów i środków ochrony roślin oraz nadużywanie nawozów sztucznych. Wszelkie działania prowadzące do ograniczenia bioróżnorodności środowiska, jak np. uprawy w monokulturach, przynoszą faunie gminy niekorzystne skutki. 5.7. Zagrożenia spowodowane klęskami żywiołowymi oraz poważnymi awariami Rozpatrując możliwość wystąpienia zagrożeń nadzwyczajnych należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia zagrożeń naturalnych (wichur, susz, gradobicia), oraz zagrożeń cywilizacyjnych (awarie podczas transportu materiałów niebezpiecznych, awarie urządzeń infrastruktury technicznej, w szczególności gazociągów i sieci elektroenergetycznych, pożary, katastrofy komunikacyjne, szczególnie na drogach o intensywnym ruchu). Na terenie gminy Leśna nie występują zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku mogące stanowić przyczynę powstania. Brak również dróg, którymi przewożone są materiały niebezpieczne. Głównym nadzwyczajnym zagrożeniem dla gminy jest możliwość wystąpienia klęsk żywiołowych, do których należy zaliczyć głównie powodzie. Zdarzenia powodziowe w gminie związane są przede wszystkim z wylewami 17 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 rzeki Kwisy. Zagrożenie mogą stanowić również wezbrania Potoku Miłoszowskiego i potoku Bruśnik. W 1981 r. zalanych zostało ok. 80% zabudowy w centralnej części miasta Leśna. W 1997 r. pod wodą znalazły się zabudowania północnej i wschodniej części miasta. Jednocześnie zalane zostały wsie: Smolnik, Szyszkowa i Kościelniki Górne. Natomiast w latach 2010- 2013, wskutek wylewu dopływów rzeki Kwisy, zalane zostało miasto Leśna i miejscowości: Stankowice, Miłoszów i Świecie. Obecnie system przeciwpowodziowy gminy stanowią rzeczne wały przeciwpowodziowe oraz dwa zbiorniki retencyjne: Leśniański i Złotnicki, o łącznej pojemności 25,5 mln m³, będące głównym systemem ochronnym przed gwałtownymi wezbraniami wód powierzchniowych. Na terenie gminy występują również zbiorniki małej retencji, które stanowią głównie stawy rybne. Zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego odbywa się także poprzez bieżącą konserwację cieków powierzchniowych oraz modernizację i odbudowę wałów przeciwpowodziowych. Zgodnie ze „Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki Kwisy” dla zwiększenia ochrony przeciwpowodziowej na terenie gminy przyczynią się również projektowane suche zbiorniki przeciwpowodziowe: zbiornik „Świecie” na potoku Bruśnik oraz zbiornik „Jurków” na potoku Grabiszówka. Aktualne problemy związane z ochroną środowiska na terenie gminy Leśna 6. Do najistotniejszych problemów ochrony środowiska odnoszących się do terenu Gminy Leśna należy zaliczyć: dyskomfort klimatu akustycznego na znacznym obszarze gminy, związany z hałasem komunikacyjnym – hałas drogowy, problematyka gospodarki odpadami, w tym w szczególności obecność wyrobów azbestowych (eternitu) na jeszcze zbyt wielu poszyciach dachowych budynków na terenie gminy, obniżona jakość powietrza atmosferycznego, związana z emisjami lokalnymi (niska emisja z gospodarstw domowych) i napływem zanieczyszczeń transgranicznych, oraz emisja pochodząca ze źródeł komunikacyjnych zagrożenie bioróżnorodności na terenach leśnych, rolniczych oraz na obszarach zabudowanych, wynikające z urbanizacji i rozwoju gospodarczego, silna presja na środowisko przyrodnicze, w tym obszary prawnie chronione, związana z rozwojem obszarów zabudowy mieszkaniowej, terenów komunikacyjnych i obiektów przemysłowych, zmiana charakteru terenów rolniczych, rozwój zabudowy o charakterze „podmiejskim”, możliwe konflikty wymogów ochrony obszarów Natura 2000 z turystycznym i rekreacyjnym użytkowaniem terenów w bezpośrednim sąsiedztwie. 18 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 7. Cele ochrony środowiska na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym, krajowym i regionalnym z punktu widzenia prognozy Podstawowe cele, których realizacja na szczeblu wspólnotowym i krajowym bezpośrednio określa zadania na szczeblu gminy to: gospodarka odpadami komunalnymi ochrona bioróżnorodności, poprawa czystości wód, ochrona zasobów wód, poprawną gospodarkę w zlewniach, ograniczenie lokalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, ze szczególnym uwzględnieniem substancji niebezpiecznych oraz gazów cieplarnianych, rozwój odnawialnych źródeł energii zmierzających o ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, ograniczenie energo- i materiałochłonności gospodarki (przemysł, komunikacja, usługi), edukacja ekologiczna. Z uwagi na hierarchizację programów ochrony środowiska, cele określane na szczeblu wspólnotowym i krajowym, uwzględniane są w kolejnych dokumentach na poziomie wojewódzkim i powiatowym. Gminny program ochrony środowiska, przy wyborze celów i działań na poziomie lokalnym, uwzględnia zapisy powyższych dokumentów. Zadania programu uwzględniają włączanie się władz lokalnych w działania koordynowane regionalnie. Zapewnia to lepsze wykorzystanie środków finansowych (w tym zagranicznych) i maksymalizację efektu ekologicznego. Istotnymi, z punktu widzenia hierarchii działań lokalnych, są przyjęte w dokumentach UE i polityce energetycznej kraju, docelowe wskaźniki udziału energii odnawialnej w ogólnym bilansie energetycznym kraju oraz standardy w zakresie oszczędzania energii i surowców. Działania w tym zakresie bilansowane są na szczeblu krajowym, jednak istotną rolę odgrywa optymalne wykorzystanie lokalnych możliwości w tym zakresie. W programie uwzględniono zarówno aspekty rozwoju odnawialnych źródeł energii (kolektory słoneczne i propagowanie stosowania odnawialnych źródeł energii). 8. Przewidywane zmiany w środowisku wynikające z realizacji POŚ oraz negatywne skutki w przypadku braku jego realizacji Celem głównym programów ochrony środowiska, opracowywanym cyklicznie na różnych szczeblach, jest poprawa stanu środowiska. Z realizacją przedmiotowego Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna nie wiążą się znaczące, negatywne oddziaływania na środowisko. Planowane działania zmierzające do ograniczenia 19 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 uciążliwości dla środowisko, nie powodują znaczących skutków ubocznych wpływających negatywnie na komponenty środowiska. Jako pozytywne skutki wynikające z realizacji programu wymienić można: ograniczenie emisji przemysłowych i komunalnych w zakresie hałasu, zanieczyszczeń powietrza, wód i gleb zachowanie i poprawę bioróżnorodności gminy, poprzez objęcie ochroną nowych terenów przyrodniczo cennych, oraz ustanowienie na pozostałych obszarach zasad korzystania ze środowiska zapewniających stabilność ekosystemów ukierunkowanie stylu życia mieszkańców w kierunku optymalizacji użytkowania zasobów środowiska, rozwoju społecznych inicjatyw ochrony przyrody i poprawnego kształtowania siedlisk przyrodniczych na terenach prywatnych Cele i kierunki jakie uwzględniono w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013-2016 z perspektywą do roku 2020 mają na celu optymalne wykorzystanie środków gminnych, dla osiągnięcia jak najwyższej jakości środowiska. Wybór priorytetów i harmonogram realizacyjny określają politykę ekologiczną gminy. W przypadku nieprawidłowej realizacji programu, bądź braku realizacji mogą wystąpić następujące skutki: obniżenie standardów życia mieszkańców w wyniku wzrostu emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego oraz wzrost hałasu emitowanego do środowiska, postępujące obniżenie jakości powietrza na terenach zabudowanych, wynikające z zaniechania wykorzystania odnawialnych źródeł energii i możliwości oszczędzania energii , degradacja obszarów o wysokiej bioróżnorodności w wyniku zaniechania lub niewłaściwej ochrony na etapie planowania przestrzennego i realizacji poszczególnych inwestycji , degradacja wód powierzchniowych i gruntowych, na skutek niekontrolowanego odprowadzania ścieków z gospodarstw niepodłączonych do kanalizacji , braku wzrostu poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców i rozwoju negatywnych wzorców konsumpcji , w przypadku braku bądź niewłaściwej edukacji ekologicznej, ograniczenie inicjatyw obywatelskich w zakresie ochrony środowiska i promocji rozwoju zrównoważonego, obniżenie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska mieszkańców i wrażliwości na działania zagrażające jego jakości, zagrożenie celów ochrony obszarów Natura 2000 związane z nieuwzględnieniem wymagań ochronnych w planach zagospodarowania przestrzennego i strategii rozwoju gminy, Skutki dla środowiska wynikające z realizacji Programu należy oszacować w oparciu o następujące wskaźniki: 1. Wskaźniki jakości środowiska: jakość wód powierzchniowych jakość powietrza atmosferycznego, jakość wód podziemnych, powierzchnia terenów chronionych 20 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 jakość gleb 2. Wskaźniki presji na środowisko: stopień skanalizowania gminy, stopień zwodociągowania gminy, stosunek długości sieci kanalizacyjnej do wodociągowej, ilość surowców wtórnych z zebranych odpadów komunalnych, ilość usuniętego eternitu, liczba instalacji energetycznego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, długość zmodernizowanych dróg gminnych, ilość zlikwidowanych dzikich wysypisk, ilość miejsc, gdzie przekroczony jest dopuszczalny poziom promieniowania niejonizującego, ilość i obszar zabezpieczonych terenów osuwiskowych, liczba wystąpienia poważnych awarii przemysłowych, w tym związanych z transportem drogowym. 3. Wskaźniki trendów zmian: ilość zbieranych odpadów komunalnych w ciągu roku, liczba nasadzeń drzew i krzewów na terenie gminy, liczba dzieci/młodzieży biorąca udział w cyklicznych akcjach edukacyjnych, ilość przeprowadzonych akcji, konkursów itp. przy współpracy z organami gminy, średniodobowe natężenie ruchu samochodowego, udział terenów objętych ochroną prawną w stosunku do całkowitej powierzchni gminy. Częstotliwość przeprowadzania takiej oceny zawarta jest w ustawie prawo ochrony środowiska, gdzie w art. 18 określono, że co dwa lata organ wykonawczy gminy zobowiązany jest do sporządzania raportu z realizacji programu ochrony środowiska uchwalonego przez radę danej gminy. 21 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 9. Podsumowanie Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 z uwzględnieniem okresu 2017 - 2020”, wykazała brak istotnych, negatywnych skutków dla środowiska wynikających z jego realizacji. Brak realizacji Programu może przyczynić się do pogorszenia stanu środowiska na terenie gminy. Przewidywane pozytywne zmiany w środowisku osiągnięte poprzez wykonanie Programu to: zachowanie bioróżnorodności środowiska, zarówno na obszarach poddanych ochronie prawnej (rezerwaty, obszary sieci Natura 2000), jak i na terenach pozostałych (obszary produkcji rolniczej, tereny zabudowane), poprawa jakości wód powierzchniowych, powietrza atmosferycznego i klimatu akustycznego, ograniczenie presji na środowisko w wyniku wzrostu świadomości ekologicznej mieszkańców i rozwoju modelu zrównoważonego rozwoju na szczeblu lokalnym. Skutki realizacji Programu można monitorować poprzez wykorzystanie zaproponowanych wskaźników jakości środowiska, wskaźników presji na środowisko i wskaźników dotyczących trendów zmian w środowisku. Ze względu na powiązania zapisów Programu z innymi dokumentami strategicznymi na szczeblu powiatowym, wojewódzkim i krajowym, analiza porealizacyjna skutków środowiskowych powinna opierać się nie tylko na zaproponowanych wskaźnikach, lecz również na specjalistycznych dokumentach i opracowaniach opracowań określających regionalne trendy zmian środowiskowych. Realizacja zapisów Programu nie powoduje wystąpienia transgranicznych oddziaływań na środowisko. 22 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 10. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Niniejsza prognoza dotyczy „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013-2016, z uwzględnieniem okresu 2017-2020”.Dokument opracowywano na szczeblu gminnym, a więc jest dokumentem, który z założenia ma za zadanie określić zadania ograniczające negatywne skutki rozwoju i wspierające ochronę środowiska na jej terenie. Z uwagi na specyfikę dokumentu objętego prognozą, skoncentrowano się w niej, zgodnie z wymaganiami art. 51. ustawy, na oczekiwanych efektach ekologicznych realizacji programu oraz przekształceniach środowiska w przypadku jego zaniechania. Zakres gminnego programu ochrony środowiska powinien odpowiadać zagadnieniom ujętym w Polityce Ekologicznej Państwa, z uwzględnieniem charakteru gminy, potrzeb i preferencji społeczności lokalnej, celów zawartych w programach regionalnych oraz możliwości finansowych gminy. Szczególną uwagę poświęcono zagadnieniom należącym do zadań własnych gminy z zakresu ochrony środowiska. Opracowując Program Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna na lata 2013-2016, z uwzględnieniem okresu 2017-2020 uwzględniono programy wyższego rzędu dotyczące również polityki ekologicznej prowadzonej na szczeblu wojewódzkim i powiatowym. Uwzględniono też zapisy strategii rozwoju Gminy Leśna oraz wieloletniej prognozy finansowej gminy. Program określa cele polityki ekologicznej gminy, które uwzględniają przede wszystkim zadania własne gminy z zakresu ochrony środowiska, oraz pozostałe kierunki działań, których realizację gmina prowadzić będzie na zasadzie ich inicjowania i współpracy z innymi organami administracji rządowej i samorządowej oraz podmiotami gospodarczymi. Program uwzględnia zapisy programów wyższego szczebla tzn. powiatowego i wojewódzkich oraz ogólne wskazówki wynikające z polityki ekologicznej państwa. Gmina Leśna charakteryzuje się duża bioróżnorodnością, powodowana obecnością różnych form występowania gatunków flory i fauny. Do najistotniejszych problemów ochrony środowiska odnoszących się do terenu Gminy Leśna należy zaliczyć: dyskomfort klimatu akustycznego na znacznym obszarze gminy, związany z hałasem komunikacyjnym – hałas drogowy, problematykę gospodarki odpadami, w tym w szczególności obecność wyrobów azbestowych (eternitu) na jeszcze zbyt wielu poszyciach dachowych budynków na terenie gminy, obniżoną jakość powietrza atmosferycznego, związana z emisjami lokalnymi (niska emisja z gospodarstw domowych) i napływem zanieczyszczeń transgranicznych, oraz emisja pochodząca ze źródeł komunikacyjnych zagrożenie bioróżnorodności na terenach leśnych, rolniczych oraz na obszarach zabudowanych, wynikające z urbanizacji i rozwoju gospodarczego, 23 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 silną presję na środowisko przyrodnicze, w tym obszary prawnie chronione, związana z rozwojem obszarów zabudowy mieszkaniowej, terenów komunikacyjnych i obiektów przemysłowych, zmianę charakteru terenów rolniczych, rozwój zabudowy o charakterze „podmiejskim”, możliwe konflikty wymogów ochrony obszarów Natura 2000 z turystycznym i rekreacyjnym użytkowaniem terenów w bezpośrednim sąsiedztwie, Cele i kierunki uwzględnione w Programie mają na celu optymalne wykorzystanie środków dostępnych na szczeblu gminnym, dla osiągnięcia jak najwyższej jakości środowiska. Zapisy Programu mogą stanowić ramy dla przyszłych inwestycji mogących znacząco wpłynąć na środowisko głównie poprzez wskazanie ograniczeń działalności gospodarczej, ze względu na potrzeby ochrony środowiska. Konstruowanie niniejszego Programu oparte było na szeregu elementach, wśród których najważniejszymi są programy ochrony środowiska dla kraju, województwa i powiatu. Analizowane były również dokumenty strategiczne gminy. Korzystano z raportów o stanie środowiska w województwie dolnośląskim. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Leśna koncentruje się na zadaniach wchodzących w zakres działalności gminy lub wynikających z wymagań programu powiatowego. Z realizacją Program nie wiążą się znaczące, negatywne skutki oddziaływania na środowisko. Planowane działania zmierzające do ograniczenia uciążliwości dla środowisko, nie powodują znaczących skutków ubocznych wpływających negatywnie na elementy środowiska. Do znaczących oddziaływań pozytywnych realizacji Programu można zaliczyć: zachowanie i poprawę bioróżnorodności gminy, poprzez objęcie ochroną nowych terenów przyrodniczo cennych, oraz ustanowienie na pozostałych obszarach zasad korzystania ze środowiska zapewniających stabilność ekosystemów, ograniczenie emisji przemysłowych i komunalnych w zakresie hałasu, zanieczyszczeń powietrza, wód i gleb, ukierunkowanie stylu życia mieszkańców w kierunku optymalizacji użytkowania zasobów środowiska, rozwoju społecznych inicjatyw ochrony przyrody i poprawnego kształtowania siedlisk przyrodniczych na terenach prywatnych. Są to cele ogólne, otwarte, wyznaczające priorytety rozwoju i działań w zakresie ochrony i kształtowania środowiska na najbliższe lata. Przy ich realizacji możliwe i konieczne jest przyjęcie zasady ciągłego doskonalenia, przyjmowanej jako podstawę zarządzania jakością i zarządzania środowiskowego. Przedstawiony w Programie charakter polityki ekologicznej Gminy Leśna został odkreślony przez zdefiniowanie celów operacyjnych, umożliwiających elastyczny dobór działań, w zależności od możliwości technicznych i finansowych gminy. Realizacja zapisów Programu powinna 24 Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Leśna na lata 2013 - 2016 spowodować poprawę stanu środowiska na obszarze Gminy Leśna, przyczyniając się do podniesienia komfortu życia jej mieszkańców, zgodnie z zasadą ekorozwoju. 25
