Nazwy miejscowości zachowują wiele zjawisk - zsn

Nazwy miejscowości zachowują wiele zjawisk językowych i kulturowych, po których nie
pozostał żaden inny ślad.
Nazwa miejscowości Borki Wyrki pochodzi prawdopodobnie od rodu Borkowskich,
który był na tych terenach najbardziej liczny.
Można też dalej zastanawiać się nad pochodzeniem pierwszego członu nazwy
miejscowości Borki - inaczej "mały las" lub mógł wywodzić się od staropolskich imion:
Borzysław, Borzymir, Borzygniew. Sam rdzeń " borzy " oznaczał walczyć. Wiele nazw
w Polsce posiada rdzeń Borek, Borki. W okolicy Borki Wyrki jest również kilka wsi
mających wspólny człon Borki jak np.:B.Kosiorki, B.Kosy, B.Paduchy, B. Sołdy dawniej
człon Borki występował w nazwach B.Świercze, B.Ługi.
Borki Wyrki to wieś rodowa Borkowskich. Wzmianka o wsi z 1531 świadczy o tym
,że nazywana była też Werki-Borki oraz Wirki. Położona była na terenie powiatu
łukowskiego, parafii Zbuczyn. Tereny te były bardzo niespokojne szczególnie gdy podzielono
Polskę na księstwa. Osłabiona stała się łupem dla najazdów przez plemiona Jadźwingów,
Prusów, Litwinów, Rusinów aż wreszcie zupełnie została rozgrabiona przez najazd Tatarów
w 1241 roku. Dopiero Unia z Litwą w 1385 roku doprowadziła do spokoju i zasiedlania tych
terenów. Wraz z nadaniem przez Władysława Jagiełłę ziem wschodnich możnym rodom
litewskim pojawiła się duża własność ziemska i magnacka. Władcy znając bitność
i patriotyzm szlachty, często nadawali jej ziemię swoich królewszczyznach na obrzeżach
państwa aby zabezpieczyć go przed najazdami wroga. Okolice te zamieszkiwała szlachta
zagrodowa jak i chłopi zwani kmieciami. Na tutejszych terenach zaścianków szlacheckich
było bardzo dużo. Oprócz szlachty dużą grupę stanowili chłopi posiadający duże
gospodarstwa rolne zwane folwarkami. Na początku XIX wieku prawie każda wieś miała
jakiś folwark i dziedzica o nazwisku jednobrzmiącym z nazwą wsi np. Borkowski
w Borkach, Ługowski w Ługach itp. Niektóre nazwy wsi miały wspólny człon: Borki-Wyrki,
Borki Kosiorki, Borki Świercze itp. co związane było z rozpadem dużych majątków lub
ożenkiem np. nazwa Borki Kosiorki należy przypuszczać powstała przez połączenie 2 rodów
Borkowskich i Kosior.
Istotnym elementem jest również to, że Borki Wyrki leżą pomiędzy ważnymi
szlakami drogowymi. W pobliżu przebiega droga kolejowa międzyregionalna nr. 2 w relacji
Warszawa – Terespol dawniej zwana jako Trakt Brzeski, a przez zachodnią jej część linia
kolejowa Warszawa -Siedlce-Łuków. Linia ta została wybudowana w latach 1866- 1867
z inicjatywy przedsiębiorcy i bankiera Leopolda Kronenberga, uruchomiona została 17
września 1867 roku.
Trakt Brzeski jest to dawny trakt pocztowy brzeski, który jako jeden z pierwszych
w kraju otrzymał bitą nawierzchnię. Trakt ten zbudowany został w latach 1819 – 1823. Był
jednym z kilku głównych traktów pocztowych w Królestwie Polskim. Trakt przebiegał przez
następujące miejscowości: Miłosną, Mińsk Mazowiecki, Mingosy, Kałuszyn, Siedlce,
Zbuczyn, Międzyrzec, Białą, zalesie, Brześć. Na trakcie kursowały poczty konne, wozowe,
osobowo – listowe karety kurierskie. W 1832 r. trakt nazwany został „Traktem głównym
podlaskim”. Trzeba podkreślić ważne znaczenie militarne traktu brzeskiego. Był on wówczas
nie tyle najkrótszą, co „najszybszą” drogą prowadzącą z Rosji do Warszawy.
Obecnie Borki Wyrki to wieś położona w województwie mazowieckim, gminie
Zbuczyn, powiecie siedleckim. Obejmuje obszar 3,5 km2 na którym ma swe gospodarstwa
319 mieszkańców wsi .Borki Wyrki to okolica szlachecka w obrębie której położone są wsie;
Borki Kosy, Borki Poduchy, Borki Soldy, Borki Kosiorki, Borki Świercze. Natomiast to
najwięcej w Borkach Wyrkach zachowało się budynków tradycyjna zabudową, a niektóre
z nich wpisano do rejestru zabytków. Oto niektóre z nich: dom nr 20, nr 24- Jana
Borkowskiego, nr 36 – Wacława Jasińskiego, nr 40- Antoniego Stępnia
Publikacja dystrybuowana bezpłatnie
Nr.1
luty 2010r
BORKI WYRKI
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego