Norma wysiewu elementem budowania plonu kukurydzy

Norma wysiewu
elementem budowania plonu kukurydzy
Bartosz Stopczyk
Po dwóch bardzo sprzyjających dla uprawy kukurydzy
latach przyszły dwa kolejne, gdzie zmienne czynniki pogodowe w okresie wegetacji postawiła tej plennej roślinie
trudne warunki.
S
ezon 2014 rozpoczęły dość wczesne siewy, uwarunkowane wczesną wiosną. Jednak niższe temperatury
spowodowały, że kukurydza wschodziła dość długo
i nierównomiernie. Upalny i suchy lipiec, z temperaturami sięgającymi w niektórych rejonach 35°C finalnie przełożył się na opóźnienie wiechowania i problemy z zapyleniem. Dotknęło to szczególnie województw centralnych.
Na południu problemy pojawiły się w październiku. Obfite opady na początku września oraz spadek temperatur
na początku czwartej dekady roku zaowocowały mocnym
opóźnieniem dojrzewania ziarna. Przy jego wysokiej wilgotności choroby fuzaryjne zaatakowały ze wzmocnioną
siłą. W efekcie wiele gospodarstw miało ogromne problemy z zawartością mykotoksyn, szczególnie w przypadku
odmian później dojrzewających.
Tegoroczny okres wegetacji również nie oszczędził kukurydzy. Ponownie w lipcu wysokie temperatury i brak
opadów spowodowały ogromny deficyt wody. Kukurydza
największe zapotrzebowanie wodne przejawia właśnie
w tym okresie, ze względu na wiechowanie i znamionowanie. Dodatkowo pyłek, pod wpływem takich upałów
obumierał i nie dochodziło do zapylenia kolb. Wiele plantacji uprawianych na ziarno, ze względu na kompletnie
puste kolby zostało ściętych na kiszonkę. Już we wrześniu
wysoki stopień dojrzałości roślin mógł powodować problemy z ubiciem i zakiszaniem, a także obniżał i tak już
niską wartość żywieniową takiej paszy.
Trudno oprzeć się wrażeniu, że za część z tych kłopotów odpowiadał wybór odmian o dłuższym okresie wegetacji. Jest to niestety pewna prawidłowość, której wy-
stępowanie obserwujemy cyklicznie. Lata o sprzyjającym
dla rozwoju kukurydzy przebiegu temperatury powodują,
że chętniej eksperymentujemy i sięgamy po odmiany
o wyższym FAO – czyli późniejsze. Mają one teoretycznie
wyższy potencjał plonowania, jednakże obarczone są zdecydowanie wyższym ryzykiem problemów z osiągnięciem
właściwej dojrzałości do zbioru. Ze względu na budowę
większej masy zielonej są także bardziej wrażliwe na
duże braki wody w czerwcu i lipcu.
Nagły wzrost areału kukurydzy po wymarznięciach
ozimin w roku 2012 spowodował, że pojawiła się duża
grupa gospodarstw mających zdecydowanie mniejsze
lub żadne doświadczenie w uprawie kukurydzy. Jednakże nie można generalizować, że tylko oni ulegli czarowi
twierdzenia „wyższe FAO – wyższy plon”. Sporo doświadczonych plantatorów dało się również złapać w tę pułapkę. Warto tu nadmienić, że porównanie wyników badań
COBORU z wielolecia dwóch głównych grup wczesności,
FAO 230 - 240 – średnio wczesnych oraz FAO 250 - 290 –
średnio późnych pozwala wyciągnąć ciekawe wnioski.
Odmiany średnio wczesne ustępują w plonie późniejszym o zaledwie 210 kg (średnie z wszystkich odmian
badanych w grupach). Dojrzewają natomiast 10 - 14 dni
szybciej, przy wilgotności niższej średnio o 1%.
kolba – mocny flex
Kluczem do wykorzystania maksymalnego potencjału
plonowania jest wysiew nasion kukurydzy we właściwej obsadzie – dopasowanej do warunków glebowych,
wczesności, a także właściwości samej odmiany.
Podstawą do ustalenia właściwej gęstości siewu jest
sprawdzenie dwóch parametrów odmiany: typu ziarna
oraz typu kolby. Ziarno typu flint może być wysiewane
w glebę o niższej temperaturze (5 - 6°C), ale równocześnie
wymaga wyższej obsady. Kukurydza flint to typ europejski, mniej wymagający termicznie, ale o krótszych kolbach, często nieco mniejszej MTZ, krótszym okresie wegetacji, a tym samym produktywności, którą trzeba sterować
większą obsadą. Ziarno typu dent wymaga nieco wyższych
temperatur do wschodów (7 - 8°C). Jest to typ amerykański,
o dłuższym okresie wegetacji, większych kolbach, bardziej
elastycznie reagujących na dostępne warunki wegetacyjne. Tym samym możliwa jest redukcja normy wysiewu.
Dostępne w Polsce odmiany to mieszańce, w efekcie zbliżone bardziej do jednego lub drugiego typu.
Kolejny czynnik stanowi typ kolby – fix lub flex. Pierwszy ma genetycznie zakodowaną wielkość kolby, a tym
samym potencjał plonowania. Oznacza to, że dobre wyniki osiąga się tylko i wyłącznie precyzyjnie stosując
obsada
90 tys.
65 tys.
ilość rzędów
32
41
ziaren/rząd
16
16
zieren/kolbę
512
656
MTZ
305
340
14,05
14,50
szacunkowy
plon
obsada 90 tys. obsada 65 tys.
21
KUKURYDZA
KUKURYDZA
BOBOWATE
SŁONECZNIK
odpowiednią obsadę. Przy zbyt gęstym siewie rośliny
o kolbach typu fix nie są w stanie wykarmić zaprogramowanego plonu, a przy zbyt rzadkim siewie, tracimy poprzez za niską obsadę. Flex natomiast reaguje wielkością
kolby na warunki uprawy. W przypadku zasobniejszych
stanowisk kukurydza flex potrafi rozbudować wielkość
kolby oraz wytworzyć ziarna o wyższej MTZ. Dzięki temu
jest również w stanie skompensować pewien procent wypadnięć w łanie. Na słabszych stanowiskach, przy niższej
obsadzie, mniejsza konkurencyjność powoduje wykształ-
Ballade
Chavoxx
Palazzo
Cockpit
Inagua
Codikart
Sixxtus
Wielkopolska
Norma
Plon
Plon
wysiewu 2013
2014
74 tys.
9,65
8,6
83 tys.
10,2
8
94 tys.
12,28
8,3
74 tys.
11,82
9,8
83 tys.
12,63
10,3
94 tys.
12,79
11,3
74 tys.
12,17
10,8
83 tys.
13,24
10,8
94 tys.
14,38
11,5
74 tys.
12,46
11
83 tys.
13,98
11
94 tys.
14,05
11,7
74 tys.
9,7
83 tys.
9,9
94 tys.
8,4
74 tys.
8,8
83 tys.
9,3
94 tys.
9,7
74 tys.
10,87
83 tys.
12,09
94 tys.
11,41
Opolskie
Norma
Plon
wysiewu 2014
85 tys.
90 tys.
95 tys.
85 tys.
90 tys.
95 tys.
85 tys.
90 tys.
95 tys.
85 tys.
90 tys.
95 tys.
85 tys.
90 tys.
95 tys.
85 tys.
90 tys.
95 tys.
9,74
10,15
10,47
12,3
9,79
10,18
10,44
11,05
11,16
12,41
9,76
10,76
11,61
13,11
13,02
11,21
12,83
12,77
cenie możliwie największych kolb i utrzymanie wysokiego potencjału plonowania.
Od dwóch lat prowadzimy obserwacje poletkowe, których celem jest ocena plonowania naszych odmian
przy różnej gęstości siewu. Wszystkie pozostałe elementy agrotechniczne pozostają takie same. Celem
tych obserwacji jest weryfikacja i ewentualna korekta
zalecanych norm wysiewu oferowanych odmian. Plon
w tonach z hektara przeliczony został przy 14 % wilgotności.
Warto tu również zwrócić uwagę na różnice w wynikach plonowania w Wielkopolsce w kolejnych latach. Przy lżejszych glebach, na których prowadzone
były obserwacje stanowią one bezpośrednią pochodną problemów roku 2014, wymienionych wcześniej.
Ballade to typowy fix z ziarnem typu flint. Wymaga
wyższej obsady i jak widać w doświadczeniu im wyższa
gęstość łanu, tym wyższy finalny plon.
Chavoxx to również ziarno flint, ale o kolbie typu flex.
Przy nieco dłuższym okresie wegetacji (FAO 210 - 220)
jest w stanie wydać optymalny plon już przy obsadzie
85 - 90 tys. roślin. Zwiększenie normy wysiewu nie da już
większych efektów, ale lekkie przerzedzenie łanu nie spowoduje też drastycznych spadków plonu.
Palazzo to jedna z najplenniejszych odmian. Generalnie widać, że tu kolba typu fix najmocniej pokazuje swój
potencjał przy wysokiej obsadzie. Na glebach mocnych
zdecydowanie zalecamy 95 tys. roślin. Nowy typ ziarna –
Quick-Dry, kształtem zbliżony do flinta warunkuje również
dobre oddawanie wilgoci, nawet przy takiej gęstości łanu.
Cockpit najmocniejsza odmiana zarejestrowana
w grupie średniowczesnej to, podobnie jak Palazzo, ziarno
Quick-Dry oraz kolba typu fix. Jednakże więcej rzędów
w kolbie i ziaren w rzędzie powoduje, że optymalny plon
osiąga już w okolicach 85 tys. roślin. Naszym zdaniem
maksymalna obsada na mocnych stanowiskach nie powinna przekraczać 90 tys. roślin.
22
Inagua bardzo wierna kukurydza o ziarnie typu dent,
a kolbie flex. Doskonale sprawdza się w bardzo niskiej
obsadzie 80-85.000 roślin. Na glebach lżejszych można ją
nawet jeszcze trochę obniżyć. Warto zwrócić uwagę na to,
że jej potencjał plonowania nadal dobrze prezentuje się
nawet na tle odmian zarejestrowanych w ostatnich latach.
Codikart zarówno pokrojem roślin, jak i strukturą budowy plonu bardzo podobny do Inaguy. Mocny flex o ziarnie typu dent, wymagający jednak trochę wyższej obsady.
85 - 90 tys. roślin pozwala uzyskiwać bardzo dobre efekty
plonotwórcze.
Sixxtus jest odmianą późniejszą, a dla tej grupy 2013 rok
był zbyt zimny i zbyt wilgotny, by w centrum Polski mogła
pokazać swój potencjał. Jednakże widać, że kolba typu flex
oraz ziarno zbliżone do dent swoje możliwości wykazują
przy już przy nieco niższej gęstości łanu.
Przy planowaniu normy wysiewu, której celem jest uzyskanie właściwej obsady, trzeba jeszcze wziąć pod uwagę
jeden element – polową zdolność wschodów. Minimalne
kiełkowanie kwalifikowanego materiału siewnego kukurydzy wynosi 90%. Staramy się oczywiście dostarczać
materiał siewny o zdecydowanie lepszych parametrach,
ale nikt nie jest w stanie zagwarantować, że wszystkie
nasiona, które kiełkują w warunkach laboratoryjnych,
w polu również wykształcą normalny kiełek, a potem zdrową i silną roślinę. Zawsze zakłada się, że wszelkie normy
wysiewu muszą być liczone z zakładką minimum 5% - ze
względu na polową zdolność wschodów.
Dwa ostatnie lata pokazały, że kukurydza może być rośliną trudniejszą w uprawie. Szczególnie jeżeli w danym
sezonie wegetacyjnym złoży się na to kilka czynników.
Przebiegu pogody nie jesteśmy w stanie kontrolować,
natomiast wybór odmiany o właściwej klasie wczesności i ustalenie odpowiedniej normy wysiewu zależy tylko
od nas. Aby taki wybór był skuteczny, a jego finalny efekt
w postaci wysokiego plonu realny musimy posiłkować się
rzetelną wiedzą i dogłębną znajomością odmiany.