Opóźnione wyrzynanie zębów - rozważania ortodontyczne i

Przeglądy i streszczenia
2005
tom 1 nr 2
Opóźnione wyrzynanie zębów - rozważania ortodontyczne
i periodontologiczne
Orthodontic and Periodontal Considerations in Managing Teeth
Exhibiting Significant Delay in Eruption
Smaragda K, Lazaros T, Eleftherios G, Sossani S, Konstantinos A
World J Orthod 2004; 5: 224-9
Zęby stałe wyrzynają się prawidłowo na grzbiecie wyrostka zębodołowego, pokrytego nabłonkiem rogowaciejącym,
w pobliżu resorbujących się korzeni zębów mlecznych. Zatrzymanie zębów dotyczy wielu pacjentów ortodontycznych. Zęby
zatrzymane pozostają w kości po oczekiwanym terminie wyrzynania a ich mieszek zębowy nie łączy się z jamą ustną.
Powikłaniami opóźnionego wyrzynania zębów może być martwica miazgi, kościozrost i resorpcja zewnętrzna korzenia lub
zębów sąsiednich. Zębom zatrzymanym przedsionkowo mogą towarzyszyć problemy periodontologiczne z powodu trudności w higienie jamy ustnej albo samooczyszczania zębów. Brak tkanki rogowaciejącej, w przypadku ektopowego wyrzynania zębów, uważany jest za główny czynnik predysponujący do recesji dziąsła z powodu zwiększonej retencji płytki nazębnej
albo niedostatecznego oczyszczania zębów. Takie negatywne następstwa mogą komplikować leczenie ortodontyczne, stwarzać problemy natury estetycznej i spowodować spadek podparcia tkanek przyzębia a nawet prowadzić do utraty zęba.
Recesja dziąsła brzeżnego może wystąpić podczas leczenia ortodontycznego, a wprowadzenie ortodontyczne zęba do właściwej pozycji w łuku nie powoduje wytworzenia dodatkowej tkanki rogowaciejącej. Leczenie chirurgiczno-ortodontyczne
zębów zatrzymanych powinno zapobiegać takim skutkom ubocznym.
Wyjściowo, chirurgiczna metoda odsłonięcia zębów zatrzymanych polegała na szerokiej resekcji dziąsła i tkanki kostnej
przykrywającej zatrzymany ząb. Pojawiające się problemy periodontologiczne doprowadziły do modyfikacji chirurgicznej
interwencji na mniej agresywną dla tkanek przyzębia. Wprowadzono technikę dowierzchołkowo przemieszczonego płata,
polegającą na nacięciu i odwarstwieniu płata śluzówkowo-okostnowego na grzbiecie wyrostka zębodołowego i odciągnięciu go ku sklepieniu przedsionka. Niezbędne jest uwidocznienie szkliwa korony zęba poprzez usunięcie blaszki kostnej.
Przesunięty płat jest przyszywany do okostnej, pozostawiając odkrytą do 2/3 koronę zęba. Postępowaniem z wyboru jest
technika zamkniętego wyrzynania, w której wykorzystuje się trapezowaty płat śluzówkowo-okostnowy, odwarstwiony i odciągnięty ku górze, co pozwala na uwidocznienie korony zęba. Pokrywa kostna wokół koronowej części powinna być usunięta, a na powierzchni korony umieszcza się zamek ortodontyczny z ligaturą lub łańcuszkiem, a płat śluzówkowo-okostnowy
powraca na swoje pierwotne miejsce i zostaje zszyty celem całkowitego zamknięcia rany. Ligatura lub łańcuszek powinny
przebiegać w części środkowej grzbietu wyrostka. Wybór metody jest uzależniony od podniebiennego lub wargowego położenia zęba. Odsłonięcie kłów zatrzymanych podniebiennie, chociaż trudne technicznie, zazwyczaj nie powoduje komplikacji periodontologicznych. Jakakolwiek interwencja w błonę śluzową i dziąsło powinna dążyć do utrzymywania odpowiedniej
strefy tkanki skeratynizowanej. Planując przebieg cięcia przy wytwarzaniu płata należy zapewnić minimalnie 3 mm szerokości dziąsła związanego. Recesji można uniknąć poprzez niestosowanie nadmiernego napięcia podczas unoszenia płata
a także jak najmniejsze usunięcie tkanki nabłonkowej, aby pozostałości mieszka zębowego umożliwiły wytworzenie przyczepu nabłonkowego. Ważne jest, aby podczas zabiegu chirurgicznego lub klejenia zamka nie spowodować urazu mechanicznego i chemicznego powyżej połączenia szkliwno-cementowego. Najlepiej zastosować zamki o zaokrąglonych brzegach
i umieszczać je przy brzegu siecznym. Jeżeli to możliwe należy unikać ligatury drucianej opasującej koronę zęba (typu
lasso). Zastosowane siły ortodontyczne powinny być minimalne nieprzekraczające 60 gramów, naśladując fizjologiczne
wyrzynanie, podczas którego następuje wędrówka tkanek przyzębia. Siła, którą zastosowano powinna oddalać ząb zatrzymany od korzeni zębów sąsiednich. Vanarsdall i Corn sugerowali, że po zastosowaniu metody dowierzchołkowo przemieszczonego płata nie następuje utrata kości i recesja dziąsła po leczeniu ortodontycznym. Ich badania podkreślały konieczność
zachowania odpowiedniej strefy dziąsła związanego, przez co można uniknąć pociągania mięśni twarzowych predysponujących do recesji dziąsłowych. Z ostatnich doniesień Pini Prato i współautorów wynika, że metoda dowierzchołkowo przemieszczonego płata jest skuteczna w utrzymaniu odpowiedniej strefy tkanki skeratynizowanej w trakcie leczenia
przedsionkowo wyrzniętych przedrzonowców. Metoda wyrzynania zamkniętego może być też zastosowana w przypadkach
przedsionkowo zatrzymanych zębów, kiedy technika dowierzchołkowego przemieszczenia płata jest niemożliwa lub trudna
do wykonania. Autorzy uważają, że metoda wyrzynania zamkniętego jest zbliżona do fizjologii i dlatego daje najlepszy
efekt estetyczny i zdrowe przyzębie. Ściąganie kłów zatrzymanych podniebiennie za pomocą magnesów również daje dobre wyniki. Czasami jednak, mimo zachowania podstawowych zasad, sprowadzenie zębów zatrzymanych nie jest możliwe
z powodu kościozrostu. Zęby sąsiadujące z zatrzymanym zębem stopniowo zagłębiają się w wyniku sił ortodontycznych.
Usunięcie i umieszczenie wszczepu jest realnym leczniczym rozwiązaniem w podobnych przypadkach.
opracowała lek. stom. Barbara Jędrych-Górska
25